2012-04 - Bouwformatie
2012-04 - Bouwformatie
2012-04 - Bouwformatie
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
B UWF RMATIE<br />
ONAFHANKELIJK VAKBLAD VOOR DE BESLISSER<br />
10 APRIL <strong>2012</strong> NUMMER 4 JAARGANG 5 OPLAGE 20.100 WWW.BOUWFORMATIE.NL<br />
Nynke Lipsius, beursmanager Building Holland:<br />
“Live case ‘verslimming’<br />
is grensverleggend”<br />
Van 17 tot en met 19 april is de vakbeurs Building Holland <strong>2012</strong>; oplossingen voor<br />
de bouwopgaaf van morgen te bezoeken in Amsterdam RAI. Veel deelnemers<br />
to-nen hier in samenwerkinsverbanden hun geïntegreerde oplossingen voor in<br />
de bouw. Een van deze zogenaamde live cases is Innovatief verduurzamen:<br />
fi nanciering & techniek. Beursmanager Nynke Lipsius. “Maar met ‘Verslimming<br />
van gebouwen’ druk je ook prima uit wat er mee wordt bedoeld.”<br />
Lipsius is om twee redenen trots op<br />
deze live case. “Ten eerste vanwege<br />
de grensverleggende energietechnieken<br />
die de partners in deze praktijkcase laten<br />
zien. En ten tweede omdat ook het aspect<br />
fi nanciering een prominente rol krijgt.<br />
Heel innovatief.” Deze live case, een<br />
samenwerking tussen INNAX, Schüco,<br />
Team Prestatiehuis, Orange Climate<br />
Group-Octalix en TU Delft, laat zien met<br />
welke technologieën je gebouwen<br />
structureel kunt verduurzamen. Dat lukt<br />
niet met technical engineering alleen, ook<br />
fi nancial engineering is een bottleneck.<br />
Lipsius: “Dat laatste heeft onderzoek van<br />
INNAX en Vastgoedjournaal onlangs<br />
aangetoond. De partners in deze live case<br />
laten op overtuigende wijze zien dat deze<br />
bottlenecks zeker geen onneembare<br />
horden zijn. Integendeel!”<br />
De energiewaardeketen wordt in zijn<br />
geheel getoond: van duurzame productie,<br />
distributie, opslag tot het slim managen<br />
van energie. Met alle investeringen die<br />
daar stapsgewijs bij horen plus de terugverdientijd.<br />
Echt voer dus voor techneuten<br />
Nynke Lipsius (Foto: NFP Photography, Utrecht)<br />
die willen verduurzamen. Zie pagina 17<br />
(Vellingkant)-lijmblokken<br />
Metselblokken<br />
Gevelstenen<br />
Profi elstenen<br />
Splitstenen<br />
BIA-ECO blokken<br />
Kijk voor nieuws op:<br />
www.bia-beton.nl<br />
TEL.: 024 - 648 84 84<br />
�������������������������������������������������������<br />
���������� �� ������������ �� ������������ �� ������������<br />
��� �� ������������ �� ������������ �� ������������ �� ������<br />
��������������������������������������������������������<br />
��������������������������������������������������������<br />
���������� �� ������������ �� ������������ �� ������������<br />
��� �� ������������ �� ������������ �� ������������ �� ������<br />
��������������������������������������������������������<br />
��������������������������������������������������������<br />
���������� �� ������������ �� ������������ �� ������������<br />
�����jaar�fabrieksgarantie�<br />
��� �� ������������ �� ������������ �� ������������ �� ������<br />
��������������������������������������������������������<br />
������6�meter�����<br />
��������������������������������������������������������<br />
�������������������<br />
TIJDELIJKE EN<br />
(SEMI) PERMANENTE<br />
HUISVESTING<br />
Volg <strong>Bouwformatie</strong><br />
op Twitter<br />
Scan deze code met QR reader<br />
OPINIE<br />
TON PIELKENROOD<br />
Bezuinigingen zijn in deze tijd van<br />
crisis onontkoombaar. Maar directeur<br />
Ton Pielkenrood van de Bond van<br />
Fabrikanten van Betonproducten<br />
Nederland waarschuwt dat grote<br />
bezuinigingen niet ten koste mogen<br />
gaan van de verkeersveiligheid. Het<br />
onderhoud aan bruggen en viaducten<br />
en inspectie blijft hard nodig. P. 26<br />
RENOVEREN<br />
SERIE: DEEL 4<br />
Het artikel over renovatie van oude<br />
doorzonwoningen als kans voor de<br />
bouw, is alweer het vierde deel in een<br />
vijfdelige reeks over de noodzaak van<br />
duurzaam renoveren. We splitsen de<br />
huidige woonvoorraad op in periodes<br />
van bouw. In dit artikel aandacht voor<br />
de renovatie van woningen gebouwd<br />
in de tijd van de woningnood. P. 32<br />
IN BEELD<br />
MULTIKERING KATWIJK<br />
CURNET consortium heeft met de<br />
Multikering een plan ontwikkeld dat<br />
een compacte oplossing biedt voor<br />
de bescherming tegen de zee, en dat<br />
in combinatie met multifunctioneel<br />
gebruik van de beschikbare ruimte,<br />
de kloof tussen waterveiligheid en<br />
ruimtelijke ontwikkeling dicht. P.47<br />
MVO en dekvloeren?<br />
0342 441050 www.gyvlon.nl<br />
.NL
Archidat<br />
Transparant in kosten en details<br />
������<br />
Ga naar www.archidat.nl en kies voor<br />
bouw- en referentiedetails<br />
www.archidat.nl<br />
������<br />
Kies uw bibliotheek en het gewenste<br />
bouwdetail.<br />
������<br />
�����������������������������������������������������������������������������������������<br />
����������<br />
����������<br />
����������<br />
�����������������<br />
�������������<br />
������������������<br />
�����������������<br />
����������������������<br />
��������������������<br />
�������������������<br />
�������������������<br />
������������<br />
��������������<br />
������������������<br />
�����������������<br />
����������������������<br />
�����������<br />
��������������������<br />
����������<br />
��������������<br />
�����������������<br />
����������������<br />
����������������<br />
���������������<br />
����������������<br />
���������������������������������������������������������������<br />
Gebruik het bouwdetail voor uw<br />
project!<br />
���������<br />
���<br />
��� �� ��� ���<br />
�� ��� ���<br />
����������<br />
�����������<br />
��������������<br />
��������<br />
��������������<br />
��� �� ��<br />
�������������<br />
�����������������������<br />
���������������������������<br />
�����������������<br />
�������������������<br />
�����������������������<br />
�����������<br />
�����<br />
�������������������������<br />
����������������������<br />
�������������������������<br />
������������������<br />
����������������������������<br />
��������������������������<br />
Nieuwbouwwoningen, foto beschikbaar gesteld door Ytong.
REDACTIONEEL<br />
Veiligheidsbewustzijn<br />
Je kunt het niet genoeg herhalen. Volgens<br />
de Inspectie SZW – voorheen Arbeidsinspectie<br />
– zijn er per jaar in de bouw<br />
5000 ongevallen. Twaalf mensen overlijden<br />
door de val een ladder/steiger en 28<br />
procent van de ongevallen zijn snijongevallen.<br />
Dramatische getallen!<br />
Werkgevers en -nemers zullen er alles aan<br />
moeten doen deze cijfers met voorlichting<br />
en instructies omlaag te krijgen. Want het<br />
gaat uiteindelijk om veiligheidsbewustzijn<br />
van alle betrokkenen. Inmiddels zit de<br />
Inspectie SZW niet stil en is nu druk in de<br />
weer met het zogenaamde ‘ongezond<br />
werk’ in de grond-, weg- en waterbouw<br />
(gww). Een belangrijke sector waar zo’n<br />
11.000 bedrijven actief zijn met in totaal<br />
75.000 werknemers. Het ziekteverzuim na<br />
een arbeidsongeval was in de gww sector<br />
in 2010 met 8,1 procent ruim twee keer<br />
hoger dan het landelijk gemiddelde.<br />
Inspecteurs van de Inspectie SZW gaan de<br />
komende tijd controleren bij het straten<br />
maken, onderhoud van spoorwegen, het<br />
leggen van kabels en leidingen, heien en<br />
andere funderingswerkzaamheden. Een<br />
op de vier tot vijf bouwvakkers is zzp’er.<br />
Sinds kort zijn werkgevers verantwoordelijk<br />
voor de veiligheid van de ingehuurde<br />
zzp’er. De Hoge Raad oordeelde onlangs<br />
in een zaak van een ingehuurde man die<br />
tijdens zijn werk in 2005 een been verloor.<br />
De werkgever kon hiervoor verantwoordelijk<br />
worden gesteld. De zzp’er had geen<br />
arbeidsongeschiktheidsverzekering en<br />
stelde zijn opdrachtgever aansprakelijk<br />
voor zijn letsel. Na zeven jaar procederen<br />
stelde de Hoge Raad de zelfstandige in<br />
het gelijk. Zzp’ers in de bouw kunnen dus<br />
nu hun opdrachtgevers die hun zorgplicht<br />
niet nakomen, aansprakelijk stellen bij<br />
een bedrijfsongeval. Die conclusie trekt<br />
FNV Bouw uit de uitspraak van de Hoge<br />
Raad. FNV Bouw en ook de FNV-bond<br />
voor zelfstandigen in de bouw (FNV ZBo)<br />
reageren positief. “Een goede opsteker”,<br />
zegt voorzitter Charles Verhoef van FNV<br />
B UWF RMATIE<br />
ZBo. Hij schat dat jaarlijks 400 zzp’ers in<br />
de bouw letsel oplopen tijdens hun werk.<br />
”In de hele bouw gaat het om een paar<br />
duizend ongevallen met letsel per jaar.<br />
FNV Bouw is opgelucht dat er duidelijkheid<br />
is. Maar werkgeversorganisaties<br />
VNO-NCW en MKB-Nederland vinden het<br />
te prematuur om op basis van de uitspraak<br />
te concluderen dat werkgevers<br />
voor ingehuurde zzp’ers voortaan een<br />
zelfde zorgplicht hebben als voor werknemers.<br />
Zzp’ers die op individuele basis een<br />
klus klaren voor een bedrijf, vallen – zo<br />
menen zij – niet onder de arbo-verantwoordelijkheid<br />
van dat bedrijf. Ze hebben<br />
een eigen verantwoordelijkheid en dat<br />
geldt ook voor gezond en veilig werken.<br />
Belangenbehartiger ZZP Nederland is van<br />
mening dat zzp’ers zelf verantwoordelijk<br />
zijn voor hun veiligheid. Het bedrijf dat<br />
hen inhuurt is niet aansprakelijk tenzij het<br />
zich niet aan de veiligheidseisen houdt.<br />
Aansprakelijkheid is voer voor juristen en<br />
laten we wel zijn: de doorsnee zzp’er<br />
schaft echt geen arbeidsongeschikheidsverzekering<br />
aan. Te<br />
duur en te veel clausules.<br />
Echter, met één been<br />
zonder geld thuis zitten<br />
is ook niet alles.<br />
Dus sluit je die verzekering<br />
af, alhoewel<br />
de verzekeringsmaatschappij<br />
bij het verliezen van<br />
een been mogelijk<br />
zal zeggen dat je<br />
best nog op je handen<br />
kan lopen<br />
en dus gewoon:<br />
“Hup naar je werk!”<br />
Marcel van Duijn<br />
Hoofdredacteur<br />
Foto: Vincent Boon<br />
INHOUD<br />
Nieuws<br />
Agenda 4<br />
Banencarrousel 7<br />
Columns Charles Groenhuijsen, Prisca<br />
Meesters, Saskia de Jong, Peter Faanje<br />
Visie<br />
Live case Building Holland 17<br />
Timmerplein Building Holland 21<br />
Opinie<br />
Ton Pielkenrood 26<br />
Peter van Straaten 29<br />
Arno van der Vlist 31<br />
Renoveren<br />
Deel 4 in serie van 5: de<br />
woningnoodwoning 32<br />
Product innovatie<br />
Komo keurmerk 37<br />
Isobouw 39<br />
Column Gert Smit 43<br />
In Beeld<br />
Multkering Katwijk 47<br />
Bouwstof<br />
Uitgesproken, cartoon Hein de Kort 50<br />
Adverteerders<br />
Inserts: Mavotrans, Google<br />
Bia Beton 1<br />
Bosch Beton 1<br />
Gyvlon 1<br />
Wagenbouw 1<br />
Archidat 2<br />
De Meeuw Bouwsystemen 3<br />
Mavotrans 6<br />
Faay 8<br />
Building Holland 10<br />
S&F 11<br />
Gebr. Bodegraven 12<br />
Isobouw 14<br />
Dycore 16<br />
Wagenbouw 19<br />
Eternit 20<br />
Building Holland plattegrond 22+23<br />
VBI 24+25<br />
BFBN 26+27<br />
Roval Aluminium 28<br />
Dyka 30<br />
Omnicol 34<br />
Holonite 36<br />
Golf Challenge 38<br />
Sika 40+41<br />
De Meeuw Bouwsystemen 42<br />
Velux 44+45<br />
Bia Beton 46<br />
Calduran 48+49<br />
Bervkens 51<br />
Flesst 52<br />
Ruimte voor flexibel ondernemen<br />
huisvestingsoplossingen op maat<br />
www.demeeuw.com/kantoren<br />
NR 4 10 april <strong>2012</strong><br />
3
4<br />
NIEUWS<br />
AGENDA<br />
B UWF RMATIE<br />
APRIL<br />
Woensdag 11, 18 en 25 april, 9, 16, 23 en 30 mei<br />
en 6 juni in 8 dagdelen<br />
VBR-A/IBR Cursus Privaatrechtelijk<br />
bouwrecht <strong>2012</strong><br />
Locatie: Regardz Zilveren Toren Amsterdam<br />
Info: www.ibr.nl/agenda<br />
Woensdag 11<br />
IBR Studiedag: Europees recht<br />
Locatie: Beatrixgebouw, Utrecht<br />
Info: www.ibr.nl/agenda<br />
Donderdag 12<br />
Nationaal Brandveiligheidscongres <strong>2012</strong><br />
‘Van voorschrift naar mindset. Wanneer volgt<br />
u níet klakkeloos de voorschriften?’<br />
Locatie: Ahoy, Rotterdam<br />
Info: www.sbr.nl/nbc<br />
Vrijdag 13<br />
3e NEN Bodemdag<br />
Locatie: NEN, Delft<br />
Info: milieu@nen.nl<br />
Dinsdag 17 tot en met donderdag 19<br />
Building Holland<br />
Ontwerp en bouwtechniek voor nieuwbouw,<br />
renovatie en herbestemming<br />
Locatie: Europaplein, Rai Amsterdam<br />
Info: telefoon: 020 549 12 12<br />
Woensdag 18<br />
Safety & Fashion at work <strong>2012</strong>: veilig en<br />
herkenbaar samenwerken!<br />
Locatie: Ahoy, Rotterdam<br />
Info: registratie@customerview.nl<br />
Donderdag 19<br />
Project Participations, vernieuwing door<br />
jongeren in de bouw<br />
Locatie: The Creative Factory te Rotterdam.<br />
Info: www.denieuwbouw.nl<br />
Donderdag 19<br />
Het Nieuwe Dwarskrachtrekenen aan Bestaande<br />
Betonnen Kunstwerken<br />
Locatie: de Doelen, Rotterdam<br />
Info: www.betonvereniging.nl<br />
Woensdag 25<br />
Strategische Conferentie ‘Beton maakt het!’<br />
Een high tech-materiaal in een dynamische<br />
omgeving<br />
Locatie: De Ruwenberg, St. Michielsgestel<br />
Info: www.betonvereniging.nl<br />
Cursus Betonvereniging<br />
Nascholing Betontechnoloog<br />
Info: www.betonvereniging.nl<br />
start in mei<br />
Donderdag 10<br />
Studiedag Hoogbouw<br />
Locatie: FIGI te Zeist<br />
Info: www.betonvereniging.nl<br />
MEI<br />
Donderdag 10<br />
SBR Symposium Investeren en onderhoud(en)<br />
Locatie: Soesterberg<br />
Info: www.sbr.nl<br />
Donderdag 24 en 31<br />
BusinessCase Revitalisering Kantoren<br />
Locatie: Utrecht<br />
Info: contact@taktaopleidingen.nl<br />
Dinsdag 29<br />
Cursus Betonvereniging<br />
Inleiding in de dynamica<br />
Info: www.betonvereniging.nl<br />
Woensdag 30<br />
Leegstand en Energielasten<br />
Locatie: “In een leegstaand kantoorgebouw in het<br />
midden van het land”<br />
Info: contact@taktaopleidingen.nl<br />
Cursus Betonvereniging<br />
Bijzondere Constructies Eurocode 2<br />
Info: www.betonvereniging.nl<br />
Start in april<br />
Cursus Betonvereniging<br />
Nascholing Betonlaborant<br />
Info: www.betonvereniging.nl<br />
Start in april<br />
JUNI<br />
Vrijdag 1 tot en met zondag 3<br />
Betonkanorace<br />
Locatie: Zwolle<br />
Info: www.betonvereniging.nl/betonkanorace<strong>2012</strong><br />
Maandag 4<br />
Bouwbesluit <strong>2012</strong>: Meer Kansen voor<br />
Transformatie?<br />
Locatie: Takta Opleidingen, Amsterdam<br />
Info: contact@taktaopleidingen.nl<br />
Woensdag 20<br />
Constructeursdag<br />
Locatie: De Flint, Amersfoort<br />
Info: www.betonvereniging.nl<br />
Donderdag 21<br />
Cursus Bouwbesluit <strong>2012</strong>: Meer Kansen voor<br />
Transformatie?<br />
Locatie: Takta Opleidingen, Amsterdam<br />
Info: contact@taktaopleidingen.nl<br />
Congres Anders Bouwen.NU!<br />
Locatie: ’t Spant, Bussum<br />
Info: via Twitter: volg @andersbouwennu<br />
SEPTEMBER<br />
Cursus Betonvereniging<br />
Eurocode 6 Constructies van Metselwerk<br />
Info: www.betonvereniging.nl<br />
April is volgeboekt, 2e cursus in september<br />
Donderdag 27 t/ donderdag 29 november, wekelijks<br />
op donderdag<br />
VBR-A/IBR Cursus Publiekrechtelijk<br />
bouwrecht <strong>2012</strong><br />
Locatie: Regardz La Vie, Utrecht<br />
Info: www.ibr.nl/agenda<br />
Woensdag 3<br />
Funderingsdag<br />
Locatie: De Reehorst Ede<br />
Info: www.betonvereniging.nl<br />
OKTOBER<br />
NOVEMBER<br />
Dinsdag 6, 13, 20 en 27 november en 4 en 11<br />
december<br />
IBR Cursus Algemeen Aanbestedingsrecht<br />
<strong>2012</strong><br />
Locatie: Regardz Zilveren Toren, Amsterdam<br />
Info: www.ibr.nl/agenda<br />
Woensdag 14<br />
Bestaand Betonprijs<br />
Info: www.betonvereniging.nl<br />
Donderdag 15<br />
Betondag ‘Jong Beton’<br />
Locatie: de Doelen, Rotterdam<br />
Info: www.betondag.nl<br />
Voor de volledige agenda:<br />
www. <strong>Bouwformatie</strong>.nl
BouwdetailWijzer gratis op<br />
Building Holland <strong>2012</strong><br />
Archidat ontwikkelde samen met 21 producenten en leveranciers<br />
een handboek met renovatiedetails. Deze BouwdetailWijzer<br />
Duurzaam en Energiezuinig Renoveren bevat meer dan 140<br />
unieke bouw- en referentiedetails van hoogwaardige bouw- en<br />
renovatieproducten. Tijdens Building Holland <strong>2012</strong> wordt deze<br />
BouwdetailWijzer gratis verstrekt aan bezoekers van de Archidat<br />
& <strong>Bouwformatie</strong> stand (11.503).<br />
Het renoveren van bestaande woningen krijgt steeds meer aandacht. Een<br />
goed ontwerp en voorbereiding zijn dan ook van essentieel belang voor het<br />
eindresultaat. De 140 bouwdetails in BouwdetailWijzer Duurzaam en Energiezuinig<br />
Renoveren zijn ontwikkeld door Archidat in samenwerking met<br />
de betreffende toeleveranciers en gaan in op alle belangrijke Nederlandse<br />
bouwperiodes, te weten: vooroorlogs, vroeg-naoorlogs, woningnood en<br />
energiecrisis. De bouwdetails die in het handboek zijn opgenomen voldoen<br />
stuk voor stuk aan de actuele inzichten op het gebied van duurzaam en<br />
energiezuinig renoveren. Speciale aandacht hierbij gaat uit naar hoogwaardige<br />
isolatie van de buitenschil, koudebrugonderbrekingen en luchtdichte<br />
aansluitingen. Het handboek is bestemd voor wooncorporaties, architecten,<br />
(raadgevende)ingenieurs, adviseurs en aannemers. Tijdens Building Holland<br />
(van 17 t/m 19 april <strong>2012</strong>) in Amsterdam RAI is de BouwdetailWijzer Duurzaam<br />
en Energiezuinig Renoveren ter waarde van €199 gratis verkrijgbaar.<br />
Belangstellenden kunnen zich registreren op www.buildingholland.nl<br />
B UWF RMATIE<br />
COLUMN<br />
NIEUWS<br />
CHARLES GROENHUIJSEN<br />
Prijzencircus<br />
Stel, je bestelt een auto, computer, boot, servieskast of zondags pak.<br />
Je kijkt naar verschillende types en modellen. Dan vergelijk je prijzen,<br />
neemt je besluit en bestelt. Klinkt bekend. Waarom gaat het in de<br />
bouw dan zo anders? Neem een auto: Je wilt een middenklasser,<br />
model stationwagon, met hybride aandrijving en liefst in het blauw.<br />
Dan zegt de verkoper van de dealer: “Goed plan. Schrijf uw program<br />
van eisen even voor ons op een paar A4-tjes. We gaan er dan mee<br />
aan de slag. Over een maand of twee denken we een eerste ontwerp<br />
en voorlopige begroting klaar te hebben.” Idioot natuurlijk. Zelf een<br />
auto ontwerpen is ronduit lachwekkend. Wat kost dat wel niet? Nu is<br />
een bouwwerk gemiddeld veel duurder dan een auto maar toch kun<br />
je je afvragen waarom de bouw zo weinig leert van de fabrikanten<br />
van auto’s, computers, boten, servieskasten en uw zondagse pak.<br />
Waarom zijn deze producten überhaupt betaalbaar voor u en mij?<br />
Dankzij standaardisatie. Je koopt ze ‘van de plank’. Elke andere<br />
oplossing is veel te langzaam en te duur. Maar niet in de bouw. Daar<br />
is deze omslachtige, peperdure aanpak heel gewoon. Je wilt een<br />
product (huis, gebouw, brug, viaduct) maar – mijn hemel! – hoe lang<br />
duurt het niet voor de eerste heipaal de grond in gaat! Je hebt een<br />
aannemer nodig en een architect. Dan ga je onderhandelen en<br />
marchanderen. Dat werkt allemaal sterk kostenverhogend. De Delftse<br />
hoogleraar Hennes de Ridder vindt dat daar een radicaal einde<br />
aan moet komen. Laten we toch leren van alle industrieën waar<br />
standaardproducten al honderd jaar heel gewoon zijn. De Ridder:<br />
“Alles rolt op een uiterst effi ciënte manier van de transportband. Er<br />
bestaan vaste modellen, kwaliteit en veiligheid zijn gegarandeerd en<br />
de kosten blijven binnen de perken. Alleen in de bouw gebeurt dat<br />
niet. Waarom loopt de bouw over de hele wereld toch zo ontzettend<br />
achter?” De Ridder is ervan overtuigd dat de bouw er veel<br />
goedkoper van zal worden. Hoeveel? Véél: Een huis dat nu 160.000<br />
euro kost kunnen we dan bouwen voor pakweg 50.000 Euro. Maar<br />
dat betekent dat de rol van de hoofdrolspelers in het bouwproces<br />
heel anders wordt. De Ridder: “Zij zijn eigenlijk niet meer nodig.<br />
Want je hoeft niet meer voor ieder bouwwerk apart een architect,<br />
constructeur of aannemer in te schakelen. De kennis is<br />
geconcentreerd bij gespecialiseerde leveranciers. Zij weten álles van<br />
een specifi ek product. De aannemer is bij uitstek geschikt om zich te<br />
ontwikkelen tot zo’n specialist.” De Ridder vergelijkt het met de<br />
werkwijze van botenbouwer Damen: “De scheepsbouw maakt nu<br />
deze omslag. Scheepsbouwer Damen Shipyard met het hoofdkantoor<br />
in Vlissingen brengt het bijvoorbeeld in de praktijk. Ze hebben een<br />
serie van boten en daar zijn 10.000 variaties op mogelijk.” De Ridder<br />
wil dus meer standaardmodellen in de bouw. Opdrachtgevers kunnen<br />
daarop vervolgens variëren. En De Ridder gaat een stap verder:<br />
hij wil een Lego-systeem voor alle bouwonderdelen. Je zet<br />
ze makkelijk in elkaar en haalt ze bij sloop of renovatie<br />
ook weer zo uit elkaar. Goedkoop en duurzaam<br />
is dat! Maar ja, deze aanpak vergt een revolutie in<br />
de bouwwereld. Ingrijpend dus. En een bedreiging<br />
voor de gevestigde belangen in de bouwkolom.<br />
Zal er daarom weinig van terecht komen?<br />
Charles Groenhuijsen<br />
chgroenusa@me.com<br />
NR 4 10 april <strong>2012</strong><br />
5
6<br />
NIEUWS<br />
Keuring hijskranen schiet soms nog tekort<br />
De meeste keuringen van hijskranen worden goed uitgevoerd, maar bij een klein deel van de keuringen is de<br />
kwaliteit onvoldoende gewaarborgd. De keuringscriteria worden niet altijd strikt gevolgd en de keurmeesters<br />
voldoen niet altijd aan de deskundigheidseisen. Daardoor kunnen risico’s optreden bij het werken met hijskranen.<br />
Dat blijkt uit controles van de Inspectie SZW (sinds 1 januari een<br />
samenvoeging van de Arbeidsinspectie, de Inspectie Werk en<br />
Inkomen en de Sociale Inlichtingen- en Opsporingsdienst) bij de<br />
zes instellingen die het ministerie van SZW heeft aangewezen<br />
om hijskranen te keuren. Bij één instelling, met een klein marktaandeel,<br />
heeft de staatssecretaris van SZW de bevoegdheden tot<br />
keuren beperkt. Bedrijven moeten hun hijskranen iedere twee<br />
jaar laten keuren door een aangewezen instelling.<br />
Vertrouwen<br />
Het ministerie van SZW heeft na een eerder onderzoek de Stichting<br />
Toezicht Certificatie Verticaal Transport (TCVT) in 2008<br />
gevraagd de keuringscriteria te verbeteren en de deskundigheidseisen<br />
van keurmeesters aan te scherpen. In het huidige<br />
onderzoek heeft de inspectie gekeken of dit is gebeurd en is ook<br />
het werk van de certificerende en keurende instellingen onderzocht.<br />
De keuringscriteria blijken nog niet te zijn verbeterd.<br />
Verplichte onderdelen worden bij de keuring soms overgeslagen<br />
en eisen worden verkeerd geïnterpreteerd. Het kwam voor dat<br />
een kraan ondanks tekortkomingen werd goedgekeurd. Daarbij<br />
MavodBreak bouwakoestiek<br />
Gespecialiseerd leveringsprogramma voor een optimale geluidbeheersing op maat.<br />
Uw oplossing voor akoestische ontkoppeling van funderingen, vloeren, wanden,<br />
constructies en installaties. Altijd inclusief deskundig advies en praktische begeleiding,<br />
ook in de meest complexe situaties. Van ontwerp, berekening en calculatie tot<br />
concreet uitgewerkte systemen. Samen met Mavotrans bouwt u goed.<br />
B UWF RMATIE<br />
ging het om gebreken die pas na de keuring werden gerepareerd.<br />
Een kraan mag pas worden goedgekeurd als alles in orde<br />
is. Een keuring moet namelijk het vertrouwen geven dat alle<br />
kranen op uniforme wijze zijn gecontroleerd zodat ongevallen<br />
kunnen worden voorkomen.<br />
De deskundigheid van de keurmeesters voldoet ook niet altijd<br />
aan de gestelde eisen. De TCVT heeft weliswaar de opleidingseisen<br />
aangescherpt, maar de instellingen hebben die nog niet<br />
overgenomen. In <strong>2012</strong> stelt de staatssecretaris van SZW nieuwe<br />
eisen vast.<br />
Betonkoppelsystemen<br />
Dekkings- en wapeningsafstandhouders<br />
Bekistingstoebehoren<br />
Grondwaterkerende materialen<br />
Hulpmaterialen en bevestigingsmiddelen<br />
Oplegmaterialen<br />
Afdichtingstechniek<br />
Dilatatieprofi elen<br />
BEDRIJFS- EN BOUWAKOESTIEK<br />
MEER INFO OP WWW.MAVOTRANS.NL � Zoetermeer � (079) 344 63 63 � info@mavotrans.nl
BANEN<br />
CARROUSEL<br />
v.l.n.r.:<br />
Johan Sanders, Chris<br />
van der Meijden en<br />
Rob Versluis<br />
B UWF RMATIE<br />
Martin Liebregts verzorgt in <strong>2012</strong> de vaste column<br />
van het VELUX relatiemagazine Highlights. Hij neemt<br />
hiermee het stokje over van Marjet Rutten die in<br />
2011 de column voor haar rekening nam. Liebregts is<br />
directeur van de BouwhulpGroep en is de afgelopen<br />
dertig jaar in verschillende functies betrokken<br />
geweest bij renovatie en onderhoud van de<br />
gebouwvoorraad.<br />
Bij BDA wisselt de wacht, Prof. ir Nico Hendriks en<br />
Albert van den Hout, sinds eind jaren zeventig het<br />
gezicht van BDA, hebben hun directietaken<br />
overgedragen aan een nieuw directieteam uit eigen<br />
gelederen. Het nieuwe team bestaat uit Johan<br />
Sanders, ing. Chris van der Meijden en ing. Rob<br />
Versluis. Hendriks en Van den Hout blijven in beeld<br />
als professional partner. De BDA Groep is sinds 1 juli<br />
2010 onderdeel van de Kiwa organisatie. Uit deze<br />
overname is in 2011 een nieuwe afdeling ontstaan:<br />
Het Kiwa BDA Expert Centre Building Envelope,<br />
gevestigd Avelingen West 24 te Gorinchem, waarvan<br />
Nico Hendriks is aangesteld als chairman.<br />
NIEUWS<br />
Ir. Paul Coebergh van den Braak is <strong>2012</strong> benoemd<br />
tot lid van het bestuur van NEN. Coebergh van den<br />
Braak is voorzitter van het bestuur van NEC en Senior<br />
Director Standardization bij Philips Intellectual Property<br />
and Standards en verantwoordelijk voor standaardisatie<br />
voor de Philips business sector healthcare.<br />
Freerk Kingma treedt per 1 maart in dienst als<br />
Operationeel Directeur van Doorwin BV. Kingma heeft<br />
als belangrijkste taak om de productiviteit van de<br />
deuren-, ramen- en kozijnenproductie te verhogen.<br />
Kingma werkte voorheen als consultant bij het Lean<br />
Management Instituut, een stichting die is opgericht<br />
om kennis te ontwikkelen op het gebied van Lean<br />
Management en de implementatie ervan te stimuleren<br />
door publicaties, workshops, coaching en advies.<br />
De redactie stelt inzendingen voor deze rubriek zeer op prijs. Stuur benoemingen,<br />
met goede foto (300dpi) aan: redactie@bouwformatie.nl<br />
Klusformule geeft kans aan werkloze bouwvakkers<br />
Werkloze bouwvakkers een nieuw<br />
perspectief geven door zelfstandig<br />
ondernemerschap, dat is de intentie<br />
van klusformule van het nieuwe bedrijf<br />
FixMate.<br />
Volgens directeur Mia Koppens zijn er juist door de<br />
huidige economische omstandigheden goede kansen<br />
voor allround klussers om zelfstandig te beginnen. In<br />
samenwerking met ondermeer het UWV, worden ambitieuze<br />
bouwvakkers uitgenodigd om zich onder begeleiding<br />
aan te sluiten bij FixMate. Koppens is ervan<br />
overtuigd dat er voor oudere en werkloze allrounders<br />
uit de bouw een alternatief ligt in zelfstandig ondernemerschap.<br />
Koppens wil de klussers daar met Fix-<br />
Mate mee helpen. FixMate gaat uit van een collectief:<br />
samen inkopen en met elkaar een krachtige en eigentijdse<br />
organisatie neerzetten met zelfstandige ondernemers.<br />
Door middel van een grondige selectie moeten<br />
teleurstellingen worden voorkomen, want naast<br />
een goede en veelzijdige klusser is ook ondernemersbloed<br />
van belang. De verwachting is dan ook dat<br />
maar één op de dertig kandidaten de selectie zal<br />
doorstaan. “Cijfers van de Kamer van Koophandel<br />
tonen aan dat franchisenemers bij een organisatie<br />
FixMate het ruim vijftien procent beter doen dan collegae<br />
die niet aangesloten zijn. Administratie,<br />
Werkloze bouwvakkers binnenkort weer aan de bak?<br />
belastingen, financiële planning en reclame maken<br />
blijken vaak het struikelblok te zijn. Juist dat zijn de<br />
zaken waar wij de aangesloten ondernemers bij helpen.”<br />
Maandelijkse begeleiding, overleg en intensieve<br />
voorbereiding voor de start zorgen voor een goede<br />
basis om succesvol te zijn.<br />
Klussenier<br />
Koppens: “De gebraden kippetjes vliegen niet vanzelf<br />
de mond in, voor de zelfstandig klusser is het<br />
hard werken. Deelnemers ondersteunen elkaar door<br />
inkoop en marketing samen te doen, dat verhoogt de<br />
kans op succes.”<br />
Koppens is al eerder betrokken geweest bij het lanceren<br />
van een succesvolle klusformule, ook in de jaren<br />
tachtig waren het dramatische tijden voor bouwvakkers.<br />
Samen met haar echtgenoot heeft zij<br />
destijds de Klussennier opgezet. In 2008 stapten zij<br />
uit als aandeelhouders. Doordat de situatie in de<br />
bouw op dit moment wederom slecht is en er opnieuw<br />
goede vaklieden rond lopen die voor zichzelf<br />
willen beginnen, start Koppens weer met een klusformule.<br />
Hun tip: het werk vind je nu vooral in<br />
renovatieprojecten.<br />
Kijk voor meer info:<br />
www.fixmate.nl<br />
NR 4 10 april <strong>2012</strong><br />
7
����������������������<br />
�����������������<br />
������������������������������������������������������������������������������������������<br />
�������������������������������������������������������������������������������������<br />
����������������������������������������������������������������������������������������������<br />
�����������������������������������������������������������������������������������������������<br />
����������������������������������������������������������������������������
B UWF RMATIE<br />
NIEUWS<br />
59ste International Historic Tulpenrallye<br />
<strong>Bouwformatie</strong> steunt RTL/KiKa-team<br />
<strong>Bouwformatie</strong> ondersteunt en<br />
sponsort het RTL/Kika (Stichting<br />
Kinderen Kankervrij) team dat<br />
meerijdt in de 59ste Tulpenrallye<br />
die van zondag 6 t/m zaterdag 12<br />
mei <strong>2012</strong> wordt gehouden. Dit jaar<br />
staat voor de vijfde maal een<br />
geheel gesponsorde RTL Volvo<br />
Amazone met journalist en<br />
parlementair verslaggever Frits<br />
Wester en Roelof Hemmen, anchorman<br />
van RTL Nieuws en BNR<br />
Nieuwsradio voor KiKa aan de start.<br />
Door Marcel van Duijn<br />
De Tulpenralley is het meest bekende<br />
autosportevenement van Nederland.<br />
De spanning is schier ondraaglijk: de<br />
inschrijving is vol en gesloten, en de<br />
route is bijna gereed. De belangstelling<br />
voor historische auto’s en het bedrijven<br />
van autosport is mede door de Tulpenralley<br />
de afgelopen jaren sterk gegroeid.<br />
Het team Wester en Hemmen<br />
van RTL/KiKa, vraagt met de Volvo<br />
Amazone, beschikbaar gesteld door<br />
Arie van Erkel, op ludieke wijze aandacht<br />
voor kinderen met kanker en wil<br />
door zijn deelname graag geld inzamelen<br />
voor KiKa. Een samenwerking met<br />
verschillende organisaties maakt het mogelijk dat er vanaf<br />
2008 een equipe bestaande uit twee bekende Nederlanders/<br />
Ambassadeurs voor KiKa in de Toerklasse van de Tulpenrallye<br />
mee mag rijden. Uitgeverij <strong>Bouwformatie</strong> BV rijdt zelf met<br />
zakenrelaties mee in totaal zes oldtimers. De route wordt<br />
gereden in Frankrijk, Zwitserland, Duitsland en Nederland.<br />
Jan de Beus van het organisatiecomité: “De 59e editie van<br />
Nederlands oudste, grootste en bekendste evenement voor klassieke<br />
auto’s, wordt opnieuw een sportieve en uitdagende rallye<br />
voor automobiel en bemanning. Overdag zullen de equipes in<br />
de verschillende klassen een spannende strijd voeren om de juiste<br />
routes en controles op tijd te vinden en de correcte passeertijden<br />
bij de tijdcontroles te laten noteren, terwijl er na afloop<br />
van elke etappe voldoende tijd is voor gezelligheid, ontspanning<br />
en netwerken op de unieke lunchlocaties en de fraaie<br />
finishplaatsen.”<br />
De uiteindelijke finish is op de boulevard in Noordwijk. Het<br />
afsluitende feest en de prijsuitreiking - waarbij de winnende<br />
auto de grote zaal van Huis ter Duin zal worden binnengereden<br />
- hebben traditiegetrouw plaats in het sfeervolle Huis ter Duin.<br />
KikA<br />
Ook in <strong>2012</strong> steunt de Tulpenrallye de Stichting Kinderen<br />
Kankervrij KiKa. <strong>Bouwformatie</strong> draagt deze organisatie een<br />
bijzonder warm hart toe en levert graag een bijdrage aan het<br />
nog meer bekend maken van KiKa en het werven van de<br />
benodigde fondsen voor het onderzoek naar kinderkanker. Er<br />
zijn verschillende mogelijkheden om de equipe en daarmee KiKa<br />
te sponsoren. Meer informatie hierover is te vinden op de<br />
KiKa en Tulpenrallye site, door te klikken op het KiKa logo op de<br />
Tulpenrallye site. Voor meer info: www.tulpenrallye.nl<br />
NR 4 10 april <strong>2012</strong><br />
9
10<br />
Building Holland biedt u oplossingen en nieuwe inzichten voor<br />
de bouwopgave van morgen waarin renoveren en verduurzaming<br />
centraal staan.<br />
B UWF RMATIE<br />
New products:<br />
Exposanten tonen de nieuwste<br />
producten en technieken<br />
waarmee slimmer, duurzamer,<br />
effi ciënter en met minder<br />
faalkosten gebouwd<br />
kan worden.<br />
Live cases:<br />
Exposanten demonstreren<br />
samen geïntegreerde oplossingen<br />
rondom de thema’s Flexibiliteit<br />
& Aanpasbaar heid, Upgraden &<br />
Verduurzamen en Verslimming<br />
van gebouwen.<br />
Future labs:<br />
Een vrij toegankelijk kennisprogramma<br />
op de beursvloer<br />
met sessies over innovaties in<br />
techniek en materialen én over<br />
beleid, proces en fi nanciering.<br />
17 t/m 19 april in Amsterdam RAI<br />
Registreer nu<br />
Registreer nu voor een gratis bezoek op<br />
www.buildingholland.nl met code BH400001 en bestel<br />
meteen een NS-dagretour voor slechts � 7,50 per persoon.<br />
Exclusief!<br />
De BouwdetailWijzer:<br />
Duurzaam en Energiezuinig<br />
Renoveren<br />
Normaal � 190,-.<br />
Gratis voor Building<br />
Holland bezoekers<br />
ná voorregistratie.<br />
www.buildingholland.nl<br />
NIEUWS<br />
Staatssecretaris Joop Atsma (Infrastructuur en Milieu):<br />
“Natuurlijke manier voor<br />
aanpak wateroverlast”<br />
Staatssecretaris Joop Atsma (Infrastructuur en Milieu) is<br />
enthousiast over de natuurlijke aanpak van wateroverlast.<br />
Het systeem werkt volgens hem. “Je zou wel gek<br />
zijn als je deze combinatie van waterveiligheid, natuur,<br />
recreatie en landbouw laat liggen’’, zei Atsma onlangs<br />
aan het einde van een werkbezoek aan De Onlanden.<br />
Dit natuurgebied, onder de rook<br />
van de stad Groningen, werd begin<br />
dit jaar voor het eerst ingezet<br />
als waterberging toen het<br />
noorden kampte met hoogwater.<br />
Investering<br />
Met een investering van 1,1 miljoen<br />
euro droeg het ministerie<br />
van Infrastructuur en<br />
Milieu bij aan de aanleg van De<br />
Onlanden, die in totaal 41 miljoen<br />
euro kostte. Het gebied is<br />
de grootste klimaatbuffer (2000<br />
hectare) van Nederland, tot<br />
stand gebracht door onder andere<br />
Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer,<br />
het waterschap Noorderzijlvest,<br />
en overheden zoals<br />
de provincie Drenthe.<br />
Teo Wams, directeur natuurbeheer<br />
van Natuurmonumenten,<br />
reageerde blij op Atsma. “Wij<br />
wilden laten zien dat deze aanpak,<br />
natuur als bondgenoot van<br />
de mens, werkt en dure technische<br />
maatregelen zoals dijken en<br />
sluizen overbodig maakt.” Je<br />
kunt daarmee, in een economisch<br />
moeilijke tijd, geld uitsparen,<br />
benadrukte Wams die tevens<br />
voorzitter is van de Coalitie<br />
Natuurlijke Klimaatbuffers waarin<br />
Natuurmonumenten en<br />
Staatsbosbeheer samenwerken<br />
met ARK Natuurontwikkeling,<br />
De 12Landschappen, Vogelbescherming<br />
Nederland, Waddenvereniging<br />
en het Wereld Natuur<br />
Fonds.<br />
Klimaatbufferproject<br />
Atsma spoorde de coalitie aan<br />
met nieuwe klimaatbufferprojecten<br />
te komen voor het laaggelegen<br />
westen van Nederland. De<br />
verdroging met alle risico’s van<br />
dien voor dijken, de verzilting en<br />
het nijpende watertekort vragen<br />
daar wat hem betreft om een<br />
soortgelijke aanpak als in De Onlanden.<br />
De Onlanden werd versneld<br />
aangelegd na de wateroverlast<br />
in 1998 toen Groningen<br />
geen droge voeten hield.<br />
Met een investering van 1,1 miljoen euro droeg het ministerie van<br />
Infrastructuur en Milieu bij aan de aanleg van De Onlanden,<br />
die in totaal 41 miljoen euro kostte. Foto’s: L. Delderfield Bron: Natuurmonumenten
COLUMN<br />
�����<br />
���������<br />
B UWF RMATIE<br />
������<br />
�����������������������<br />
��������������������������������<br />
NIEUWS<br />
De Nederlandse bouw krijgt meer en meer trekken van een echte markt. Anno <strong>2012</strong> volstaat het echt<br />
PETER FRAANJE<br />
niet meer te wachten tot je gevraagd wordt. Actief je goede waar aanprijzen, meedenken met de Klant,<br />
de Klant opzoeken, de Klant verleiden is het devies. De Klant is koning. We weten als Klant allemaal<br />
Klant is koning hoe belangrijk aandacht, empathie, service en vriendelijkheid bij een grote aankoop is, of het nu om<br />
een bankstel, een auto of een huis gaat. Hoe mooi de meubels in het warenhuis ook zijn, chagrijnig of<br />
onkundig personeel brengt u niet gauw in de stemming om uw portemonnee te trekken. Kijk dan eens<br />
naar een goede marktkoopman, opgewekt, vrolijk, een kwinkslag, die maakt dat je met extra zomerkoninkjes of een extra zak sinaasappels én een glimlach op je gezicht<br />
huiswaarts keert. Drie banken op een rij hebben laten weten dat ze somber zijn over de woningmarkt. Ja, dat helpt! Die banken zijn zelf mede oorzaak van de stagnerende<br />
koopwoningenmarkt. Ook bij de banken zou je graag meer ondernemerschap zien. Maar er is meer. Kennen we de Klant van vandaag of liever gezegd de Klant van de<br />
Toekomst wel echt? Denken we niet te veel in oude patronen? Uit alle trendanalyses komt naar voren dat de nieuwe generatie helemaal niet zo van bezit is. Beleving,<br />
ervaring, dingen meemaken, daar draait het om. Mobiele telefoons, auto’s we betalen voor gebruik, steeds minder voor bezit. De Klant van de Toekomst wil fi jn, comfortabel<br />
en zorgeloos wonen. De Klant van Nu wil niet vast, de Klant wil fl exibel. Huren of leasen is – zeker nu kopen zo moeilijk gaat – voor de nieuwe generatie aantrekkelijk<br />
Autofabrikanten begrijpen goed dat niet elke Klant 20.000 euro op de rekening heeft staan en komen hem (m/v) tegemoet met leningen tegen nul procent rente, service<br />
van zeven jaar gratis onderhoud of een ‘all-in-one’ leasecontract. De Klant van Nu wil ook niet wachten. Hij/zij denkt in levertijden van een week, bestelt via internet, rekent<br />
op 100 procent garantie. Levertijden in de bouw van een jaar voor een woning, anderhalf jaar voor een zwembad of een kantoor? Véél te lang. De Klant van Nu wil ook<br />
maatwerk, verwacht van de verkoper dat er ruimte is voor eigen wensen en invulling. De Klant van Nu wil ‘plug & play’. De Klant van Nu wil dat beloofde prestaties worden<br />
waargemaakt. Als we de Klant van de Toekomst beter leren kennen kunnen we hem bedienen, kunnen we leveren. Moderne toeleveranciers, of<br />
we zouden ook kunnen zeggen bouwfabrikanten, verdiepen zich steeds meer in de wensen van hun Klanten. Als de Klant een aannemer is zal<br />
de bijdrage die de toeleverancier kan leveren aan het bouwproces centraal staan (niet het bouwproduct). Als de Klant de eindgebruiker is (een<br />
starter op de woningmarkt, babyboomers die nu eindelijk hun ultieme woonwens vervuld willen zien of een ondernemer die het Nieuwe Werken<br />
wil doorvoeren in zijn bedrijf) zal de bouwfabrikant meedenken over een product dat past bij de Klant en tegemoet komt aan zijn wensen. De<br />
bouwfabrikant van de toekomst verkoopt wooncomfort, ruimte, daglicht, beleving. De Klant is het startpunt, de Klant staat centraal. De<br />
bouwfabrikant van de toekomst biedt toegevoegde waarde voor de Klant. Leeft zich in in de Klant. Denkt mee. Levert service. De bouwfabrikant<br />
die dit begrijpt hééft de toekomst. De Klant op een voetstuk. Met een hoofdletter.<br />
Peter Fraanje<br />
directeur NVTB, p.fraanje@nvtb.nl<br />
����������������������������������������������������������������������<br />
���������������������������������������������������������������������<br />
���������������������������������������������������������<br />
�������<br />
����������������<br />
�����������������������������������������������<br />
������<br />
��������������<br />
NR 4 10 april <strong>2012</strong><br />
11
12<br />
NIEUWS<br />
Principeakkoord cao<br />
Werkgevers en werknemers in de bouw<br />
hebben een principeakkoord gesloten<br />
voor een nieuwe cao in de bouwnijverheid.<br />
FNV Bouw is het na vier maanden<br />
van onderhandelen eens geworden met<br />
de werkgeversorganisaties Bouwend<br />
Nederland en de AFNL. Details van het<br />
akkoord zijn nog niet bekend. Die worden<br />
verder uitgewerkt door partijen.<br />
”Wij gaan onze leden uitgebreid informeren<br />
over het akkoord. Zij bepalen of<br />
dit wordt omgezet in een nieuwe cao<br />
voor de bouwnijverheid,” zei bestuurder<br />
Mieke van Veldhuizen van FNV<br />
Bouw & Infra. De cao bouwnijverheid is<br />
van toepassing op 150.000 werknemers<br />
in de bouwsector.<br />
UNI-Perfoplug<br />
De beste bevestiging voor isolatie & spouwankers in geperforeerde baksteen<br />
� ��������� �� � ��������<br />
� �������� ���� �������������� ����� �� � ������ �� � ������� ��<br />
� ����������� �� ������������� �������� ��� �� ������<br />
� ����� �������� ������������� � �������������� �<br />
UNI���������������� � ���������������<br />
� �������������� �� �������� ����������� ������ �������������������<br />
� ��������� ���� �� ��������������� ���� �� ����� �� ��������������<br />
B UWF RMATIE<br />
Ballast Nedam helpt doorstart Ursem<br />
Ballast Nedam heeft overeenstemming bereikt over de gezamenlijke voortzetting van<br />
de productie van modulaire bouwsystemen van Ursem Bouwgroep. Bij de doorstart<br />
zijn de lokale partijen Schouten Techniek en de familie Ursem betrokken. Ballast<br />
Nedam Bouw & Ontwikkeling bouwt de ongeveer tien onderhanden projecten af.<br />
Het familiebedrijf Ursem Bouwgroep heeft met<br />
de ontwikkeling van een productiemethode<br />
voor modulaire bouwsystemen een goede<br />
positie in deze markt opgebouwd.<br />
Hergebruik<br />
De gebouwen zijn opgebouwd uit duurzaam vervaardigde<br />
modules en kunnen afhankelijk van<br />
veranderende wensen van de klant geheel of gedeeltelijk<br />
gedemonteerd en hergebruikt worden.<br />
De kennis en ervaring, die is opgebouwd in samenwerking<br />
met de strategische installatiepartner,<br />
blijft hiermee behouden. Voorzitter van de<br />
raad van bestuur van Ballast Nedam, Theo<br />
Bruijninckx ziet strategische voordelen in de samenwerking:<br />
“Innovatieve, meer industriële<br />
manieren van bouwen onder geconditioneerde<br />
omstandigheden beantwoorden aan de behoefte<br />
van de markt. Deze samenwerking sluit goed aan<br />
op de modulaire producten Modupark(R) en<br />
iQwoning(R). Ballast Nedam is hiermee in staat de<br />
verschillende markten woning- en utiliteitsbouw,<br />
nieuwbouw en renovatie te bedienen met<br />
modulaire concepten.” De werkgelegenheid voor<br />
circa vijftien tot twintig medewerkers van de fabriek<br />
in Wognum blijft hiermee behouden en zodra<br />
de productie wordt hervat, ontstaat er zicht<br />
op groei , ook van de werkgelegenheid.<br />
Ballast Nedam heeft een leidende positie in de<br />
bouw en infrastructuur. De onderneming is met<br />
(integrale) projecten voor bedrijven, overheden<br />
en woonconsumenten vooral in Nederland actief<br />
op de gebieden van mobiliteit, wonen, werken,<br />
recreatie en energie. Internationaal is Ballast<br />
Nedam actief in een aantal expertisegebieden.<br />
Ballast Nedam levert project-, proces- en contractmanagement<br />
in de fasen ontwikkeling, realisatie<br />
en beheer. Daarnaast levert de onderneming<br />
specialistische kennis en (deel)producten. Ballast<br />
Nedam is genoteerd aan de NYSE Euronext-beurs<br />
in Amsterdam. Het aandeel is opgenomen in de<br />
Amsterdam Small Cap Index.<br />
�������� � � ������� �� ���� �� ��������� � ����� ������ �� �� ��
Nieuwbouw in Utrecht voor<br />
ministerie VWS en RIVM<br />
De Universiteit Utrecht en de Rijksgebouwendienst hebben de<br />
erfpachtovereenkomst getekend voor nieuwbouw van onderdelen<br />
van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS).<br />
Het betreft het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu op<br />
het Utrecht Science Park (USP)/De Uithof. Met de nieuwbouw voor<br />
het RIVM komen in 2018 1.450 medewerkers naar het USP.<br />
Het RIVM-gebouw huisvest dan naast kantoren, het grootste stralings- en<br />
microbiologielab van Nederland. De keuze voor het USP bevordert de samenwerking,<br />
innovatie en efficiency tussen de universiteit, het UMC Utrecht,<br />
Hogeschool Utrecht en het RIVM. Ook bestaat het voornemen andere<br />
onderdelen van VWS, zoals het agentschap College ter Beoordeling van<br />
Geneesmiddelen, in de nieuwbouw onder te brengen.<br />
Synergie<br />
VWS heeft gekozen voor het Utrecht Science Park/De Uithof als toekomstige<br />
huisvestingslocatie van het RIVM vanwege de synergievoordelen en mogelijkheid<br />
om kennis uit te wisselen met onder meer de universiteit, het UMC<br />
Utrecht, het Hubrechtlaboratorium, TNO, en Deltares en Danone. “Naast de<br />
medische en diergeneeskunde faculteiten huisvest het USP ook bedrijven en<br />
organisaties als TNO: die mix van bedrijfsleven en universiteit, de combinatie<br />
van partijen die zich bezig houden met life/bio-sciences, volksgezondheid en<br />
milieu past perfect bij de core-business van het RIVM”, zegt André van der<br />
Zande, directeur-generaal van het RIVM. De Universiteit Utrecht en het UMC<br />
Utrecht werken samen met het RIVM met name op het vlak van epidemiologie<br />
en infectieziekten, zowel op humaan als diergeneeskundig gebied.<br />
André Kleinmeulman, plaatsvervangend secretaris-generaal van het ministerie<br />
van VWS: “Op dit moment is het RIVM gevestigd in Bilthoven. Uit onderzoek<br />
blijkt dat nieuwbouw goedkoper is dan renovatie van de bestaande gebouwen.<br />
Dat levert de staat een flinke besparing op.” De nieuwbouw van VWS/<br />
RIVM is de eerste Publiek Private Samenwerking (PPS) voor een overheidsgebouw<br />
met gespecialiseerde laboratoria in Nederland. De start van de Europese<br />
aanbesteding staat gepland voor het tweede kwartaal van <strong>2012</strong>. De Rijksgebouwendienst<br />
organiseert als aanbestedende dienst samen met VWS informatiebijeenkomsten<br />
zodat belangstellenden uit de bouwwereld een indruk<br />
krijgen van de vraag, de specifieke aandachtspunten en het type opdrachtnemer<br />
dat nodig is voor deze opgave. Deze PPS voor kantoren en hoogwaardige<br />
laboratoria omvat een Design, Build, Finance, Maintain and Operate (DBFMO)contract.<br />
Daarbij komen ontwerp, bouw, financiering, onderhoud en exploitatie<br />
gedurende een lange periode in handen van één private partij te liggen,<br />
vaak een consortium. Omdat de private partij ook verantwoordelijk is voor het<br />
onderhoud en de exploitatie van het gebouw, ligt daar een prikkel om de<br />
levensduurkosten laag te houden.<br />
B UWF RMATIE<br />
VWS verwacht dat er eind 2013 een<br />
voorkeursbieder voor de aanbesteding<br />
is en dat er dan een ontwerp voor het<br />
gebouw is. Eind <strong>2012</strong> start de Universiteit<br />
Utrecht het duurzaam slopen van<br />
het Wentgebouw. VWS kiest bewust<br />
voor nieuwbouw omdat het Wentgebouw<br />
(1974) niet voldoet aan de huidige<br />
huisvestingseisen voor kantoren en<br />
hoogwaardige laboratoria. Begin 2015<br />
is de kavel bouwrijp. Het nieuwe gebouw<br />
zal duurzaam worden gebouwd.<br />
COLUMN<br />
NIEUWS<br />
De afgelopen jaren is er hard gewerkt aan het Bouwbesluit<br />
<strong>2012</strong>. De roep om verdere deregulering, vermindering van<br />
administratieve lasten, uniformering en vereenvoudiging van de<br />
bouwregelgeving waren hier mede debet aan. Het Bouwbesluit<br />
wordt regelmatig herzien en het Bouwbesluit <strong>2012</strong> is een<br />
volgende editie in de reeks. Bij een herziening is altijd aandacht<br />
voor maatschappelijke belangen en toegankelijkheid van de<br />
regels. Zo ook nu! Er is een verdere landelijke uniformering en<br />
afstemming van voorschriften geweest door het samenvoegen<br />
van onder andere het Bouwbesluit 2003, het Gebruiksbesluit<br />
en een aantal voorschriften uit de gemeentelijke bouwverordeningen.<br />
Specifieke wensen voor nieuwe regels voor buitenberging<br />
en buitenruimte bij nieuwe woningen, duurzaam bouwen<br />
en veilig onderhoud van nieuwe gebouwen zijn of worden op<br />
korte termijn in het nieuwe Bouwbesluit opgenomen. Een<br />
belangrijke vereenvoudiging is doorgevoerd voor verbouw. Er<br />
hoeft volgens het Bouwbesluit <strong>2012</strong> bij verbouwen van<br />
bijvoorbeeld leegstaande kantoren tot woningen geen<br />
ontheffing meer te worden aangevraagd bij de gemeente. Er<br />
geldt dan een landelijk uniform verbouwniveau. Ook al is het<br />
aantal voorschriften aanzienlijk verminderd, het Bouwbesluit<br />
<strong>2012</strong> is een vrij omvangrijk en lastig leesbaar document voor<br />
niet-deskundigen. Is dat erg? Sommigen vinden van wel,<br />
anderen weer niet. Het is en blijft bij deze technische regelgeving<br />
lastig om de balans te vinden tussen enerzijds verdere<br />
deregulering die de politiek wenst en anderzijds het borgen van<br />
een minimale kwaliteit en de publieke belangen hierbij. Hoe ver<br />
ga je daarbij in het voorschrijven van regels en de mate van<br />
detaillering ervan? Hierop wordt regelmatig door zowel de<br />
politiek, als de markt en de mondige burger kritiek gegeven.<br />
Soms terecht, soms minder terecht. De komende tijd zal verder<br />
gezocht worden naar deze balans en hoe ver de overheid moet<br />
gaan in het voorschrijven van regels. Een herijking van<br />
verantwoordelijkheden in het bouwproces hoort hierbij. Hoe<br />
zorgen we er met zijn allen voor dat deze verantwoordelijkheid<br />
ook wordt opgepakt en ingevuld? Het uitwerken van de<br />
adviezen van de commissie Dekker en de fundamentele<br />
bezinning op de bouwregelgeving zullen hier verder antwoord<br />
op moeten geven. Ook de opmaat naar de nieuwe Omgevingswet<br />
zal hier een bijdrage aan kunnen geven. Daartoe zullen er<br />
de komende tijd veel politieke keuzes<br />
moeten worden gemaakt die<br />
consequenties hebben voor de regelgeving<br />
en dus ook de bouwpraktijk. Zo<br />
ver is het nu nog niet, maar de<br />
ontwikkelingen op dit terrein gaan wel<br />
door!<br />
Drs. ing. Prisca. J.W. Meesters,<br />
Beleidsadviseur bij de afdeling<br />
Bouwkwaliteit van het ministerie<br />
van BZK, Den Haag<br />
PRISCA MEESTERS<br />
Bouwbesluit na<br />
<strong>2012</strong>: wat dan?<br />
NR 4 10 april <strong>2012</strong><br />
13
14 NIEUWS<br />
IsoBouw brengt<br />
nieuwe ideeën<br />
in praktijk.<br />
Door steeds goed naar u te luisteren,<br />
komt IsoBouw telkens met<br />
doordachte, innovatieve oplossingen.<br />
Die zorgen ervoor dat u makkelijker,<br />
sneller en voordeliger uw werk kunt<br />
doen. Daarbij zijn het de slimme<br />
details die een wereld van verschil<br />
maken. Meer weten over onze<br />
innovaties?<br />
Bezoek IsoBouw op Building<br />
Holland in hal 11 op stand 617 en<br />
maak kennis met onze nieuwste<br />
innovaties en renovatie oplos singen.<br />
www.isobouw.nl<br />
Provincies en gemeenten<br />
krijgen meer ruimte<br />
Meer bewegingsvrijheid voor regio’s op het gebied van<br />
ruimtelijke ordening en beslisruimte zo dicht mogelijk<br />
bij de burger. Dat is het uitgangspunt van de definitieve<br />
Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte (SVIR), die<br />
Minister Schultz van Haegen heeft vastgesteld.<br />
Door het publiceren op ruimtelijkeplannen.nl wordt het voor<br />
iedereen mogelijk om het beleid op elke locatie in Nederland te<br />
zien. Een van de kernbegrippen in de Structuurvisie is decentralisatie.<br />
Dit kabinet wil beslissingen over ruimtelijke ontwikkelingen<br />
dichter bij burgers en bedrijven brengen en provincies en<br />
gemeenten letterlijk de ruimte geven om maatwerk te leveren<br />
voor regionale opgaven. “Het Rijk moet zo weinig mogelijk op<br />
de stoel van provincies en gemeenten willen zitten. Mensen<br />
weten zelf het best hoe ze moeten inspelen op de eigen<br />
situatie”, aldus Schultz. Zo kunnen bijvoorbeeld de regionale<br />
verschillen in groei en krimp op het juiste niveau worden<br />
aangepakt. Minister Schultz: “De publicatie van de definitieve<br />
structuurvisie is de start van ruimtelijke ordening in andere<br />
tijden, met een nieuwe rol voor alle overheden.”<br />
Minister Schultz van Haegen.<br />
De SVIR is de eerste stap naar meer ruimte voor ontwikkeling,<br />
het terugbrengen van de bestuurlijke drukte en het schrappen<br />
van regelgeving. De tweede stap wordt het voorontwerp van de<br />
Omgevingswet die verschijnt voor de zomer. Deze integreert alle<br />
relevante wetten voor de ruimtelijke inrichting. Meer ruimte<br />
betekent ook minder en eenvoudigere regels en procedures. De<br />
Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte wordt ook digitaal gepubliceerd.<br />
Daarmee is de SVIR het eerste grote, beleidsdocument<br />
dat volgens de nieuwe Wet ruimtelijk ordening op www.ruimtelijkeplannen.nl<br />
wordt gepubliceerd. Door deze publicatie kan<br />
elke burger of elk bedrijf kijken welk nationaal (ruimtelijk) beleid<br />
er geldt op zijn of haar locatie. “Een digitale stap die past<br />
bij een overheid anno <strong>2012</strong>”, aldus Schultz.<br />
SVIR<br />
De Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte is het nieuwe kader<br />
dat de (nieuwe) ruimtelijke en mobiliteitsopgaven voor Nederland<br />
richting 2<strong>04</strong>0 benoemt en de focus bepaalt voor de mobiliteitsinvesteringen.<br />
Het Rijk gaat gericht investeren in projecten<br />
die bijdragen aan een betere bereikbaarheid van de gebieden<br />
met de grootste economische verdiencapaciteit voor Nederland.<br />
En door weg, spoor, regionaal OV en vaarwegen in samenhang<br />
met ruimtelijke ontwikkeling te bekijken, gaan bereikbaarheid,<br />
leefbaarheid en duurzaamheid hand in hand.
VELUX Nederland opent<br />
nieuw trainingscentrum<br />
In De Meern beschikt VELUX Nederland sinds kort over een<br />
compleet nieuw trainingscentrum. Hierdoor zijn er nu nog meer<br />
mogelijkheden om de praktijk en theorie van alle innovatieve<br />
producten te belichten.<br />
Door de economische crisis kiezen veel huiseigenaren niet voor verhuizen,<br />
maar eerder voor een verbouwing van de huidige woning. Om bewoners<br />
goed te kunnen adviseren over het verbouwen van hun zolder en deze in te<br />
richten als extra woonruimte, hebben montagebedrijven gespecialiseerde<br />
productkennis nodig.<br />
Adviseren<br />
VELUX Nederland verzorgt inmiddels twee decennia producttrainingen waarbij<br />
de nadruk ligt op het informeren en adviseren van de klant. Ruim 15.000<br />
professionals maakten al gebruik van deze mogelijkheid. In de trainingen die<br />
VELUX Nederland verzorgt, ontvangen cursisten commerciële tips en krijgen ze<br />
beter inzicht in de bouwtechnische achtergrond van de producten. De trainingen<br />
zijn voorzien van het certifi caat ‘Erkende Fabrikantenopleiding’ van<br />
Koninklijke Hibin. Dit certifi caat biedt werkgevers zekerheid dat de door hen<br />
geïnvesteerde tijd besteed wordt aan kwalitatief goede opleidingen. Het helpt<br />
verwerkers hun klanten beter te adviseren en de montage van producten sneller<br />
en volgens de meest recente Uitvoeringsrichtlijn uit te voeren. Dit bevordert<br />
volgens VELUX niet alleen de verkoop, maar vermindert de kans op faalkosten.<br />
Specialisten<br />
De afgelopen jaren hebben al ruim 15.000 professionals een training gevolgd.<br />
De trainingen worden door VELUX Nederland kosteloos aangeboden en bestaan<br />
uit verkoopinformatie, een praktijkdeel en een rondleiding door het<br />
Daglicht Advies Centrum. Hier zijn vier verschillende zolderkamers voorzien van<br />
verschillende daglichtoplossingen, zoals dakramen, daglichtsystemen en dakkapellen<br />
en bijbehorende raamdecoratie te zien. Omdat ook onder aan- en<br />
uitbouwen vaak behoefte is aan meer daglicht, is de showroom vorig jaar uitgebreid<br />
met twee plat daksituaties met daglichtoplossingen, zoals lichtkoepels,<br />
lichtstraten en daglichtspots. Verwerkers kunnen de showroom zelf ook gebruiken<br />
om er hun klanten in rond te leiden en zo alle daglichtoplossingen te tonen<br />
en ze nog meer te inspireren. Inschrijven kan via www.velux.nl/training<br />
Koninklijke Hibin<br />
Koninklijke Hibin richt zich als brancheorganisatie voor de bouwmaterialenhandel<br />
op belangenbehartiging, advisering, cao en pensioenregelingen en<br />
anderzijds als servicecentrum op een aantal succesvolle diensten voor haar<br />
leden. Hibin Opleidingen biedt het instrumentarium voor werving, selectie,<br />
opleiding en loopbaanbegeleiding.<br />
VELUX DaglichtAdvies Centrum<br />
B UWF RMATIE<br />
COLUMN<br />
Transparant<br />
NIEUWS<br />
Herkent u dit? Een restaurant met een open keuken boezemt<br />
vertrouwen in. Zit er alleen zo’n rond kijkgat in de deur naar de<br />
keuken, dan moet je nog maar afwachten wat je krijgt. En komt<br />
er ook nog stoom onder de deur door, tja dan …. We leven in<br />
een transparante wereld, steeds meer kun je zichtbaar maken<br />
wie je bent en wat je doet. Sociale media zijn het vehikel en<br />
bieden de ultieme bagagedrager. Voor ondernemingen die<br />
conversaties durven te stimuleren. Die begrijpen dat<br />
transparantie geen bedreiging is, maar als sterkte kan worden<br />
benut. Wist u dat een kwart van de klanten tevreden is over je<br />
bedrijf, maar er niets over zegt? Omdat het hen niet wordt<br />
gevraagd. Terwijl zij juist de beste consultants zijn die je je als<br />
bedrijf kunt wensen, als u interactie organiseert. En veertig<br />
procent van het personeel is trots en zegt het ook niet. Dat is<br />
zonde, want een open en positieve bedrijfscultuur stimuleert<br />
groei en ontwikkeling. Met de ontwikkeling van sociale media<br />
en toenemend gebruik en bereik, komen er massa’s<br />
mogelijkheden die bedrijven nog succesvoller kunnen maken.<br />
Mits ze de nieuwe kanalen niet zien als een trucje, een tactiek<br />
om aandacht te krijgen. “Moeten we op Twitter zitten?” Alleen<br />
als je aandacht wilt geven. Als je benaderbaar wilt zijn,<br />
toegankelijk, verbonden. Menselijk wil zijn. De mens dus<br />
centraal, dat is niet nieuw, wel anders. De wereld verandert, de<br />
wijze van communiceren ook. Met sociale media als Facebook<br />
en Twitter hebben medewerkers en klanten een prachtig middel<br />
in handen om hun ervaringen te uiten en te delen met anderen.<br />
Via sociale media kunnen bedrijven heel dicht bij hun klanten<br />
komen. En wie wil weten wat die klant te zeggen heeft, zorgt<br />
dat hij op de hoogte is van tweets, likes en posts en er deel van<br />
uitmaakt. In de wereld van vandaag ontwikkelt communiceren<br />
zich tot converseren. De uitdaging wordt die switch te maken,<br />
conversaties te managen, te organiseren en te monitoren. Voor<br />
mensen misschien niet zo moeilijk, voor bedrijven des te meer.<br />
Die zijn van oudsher niet ingericht op sociaal zijn. Kriebels?<br />
Googlen dan op Steven van Belleghem, auteur en presentator<br />
over dit gedachtegoed. Hij zette mij aan de slag, ik hoop u ook!<br />
Saskia de Jong<br />
DeJong&Verder bv<br />
sdejong@dejongev.nl<br />
SASKIA DE JONG<br />
NR 4 10 april <strong>2012</strong><br />
15
Dus u hecht veel<br />
waarde aan isolatie?<br />
Praktijk als inspiratiebron.<br />
Mooi.<br />
Dycore heeft haar assortiment geïsoleerde kanaalplaatvloeren verder uitgebreid. In het kader van<br />
duurzaam bouwen en een vermindering van het energieverbruik zijn nu kanaalplaatvloeren met<br />
isolatiewaarden van Rc = 6,5 - 8,0 en 10,0 m2K/W mogelijk. Uiteraard worden ook de geïsoleerde<br />
kanaalplaatvloeren met de hogere isolatiewaarden geleverd onder KOMO attest-met-<br />
productcertificaat. Kijk voor meer informatie op www.dycore.nl
‘Quick win’ door innovatief verduurzamen gebouwen<br />
Van energieslurpers<br />
naar energiecentrales<br />
Hoe kun je gebouwen zo verduurzamen dat ze geen energie meer gebruiken maar juist leveren? Hoe pak je dat<br />
technisch aan en, heel belangrijk, hoe maak je het financieel mogelijk? De partners Team Prestatiehuis, Orange<br />
Climate Group-Octalix, INNAX en Schüco laten het in de live case ‘Innovatief verduurzamen: financiering & tech-<br />
niek’ op Building Holland zien.<br />
Door Ton van der Veeken<br />
Gebouwen zijn de grootste veroorzakers van<br />
CO 2 -emissies: met een aandeel van 35-40<br />
procent van alle uitstoot laten ze bekendere<br />
vervuilers als auto’s en vliegtuigen ver achter zich. Met<br />
verduurzaming van gebouwen valt daarom een wereld te<br />
winnen. Zeker als je het zó goed doet dat ze energie opleveren.<br />
En dat is precies waar de vier hierboven genoemde<br />
partners met de live case ‘Verslimming’ op uit zijn.<br />
De live case is een soort vijftrapsraket die laat zien hoeveel<br />
er mogelijk is met gebouwen en energie. Door een<br />
iets hogere startinvestering toe te laten – bij zowel<br />
nieuwbouw als renovatie – valt er gebouwtechnisch<br />
zo veel te verduurzamen dat de kosten van energie,<br />
afschrijving én rente lager zijn dan de energielasten die<br />
we gewend zijn bij een niet-duurzaam gebouw. De<br />
total cost of ownership (TCO) valt dus beduidend lager<br />
uit, wat eigenaren en investeerders een hoger<br />
rendement levert.<br />
Stappenplan<br />
Om te beginnen produceert een duurzaam gebouw<br />
zelf energie. Door zonnecollectoren en slimme gevels<br />
met passiefkozijnen (drielaags glas) die zonnewarmte<br />
opnemen. Tweede aspect is dat geproduceerde energie<br />
die niet direct nodig is, wordt opgeslagen in de grond<br />
en later teruggewonnen (drie). Gebouwen worden<br />
volgens Philip Blaauw van INNAX op die manier van<br />
energieslurpers tot energiecentrales.<br />
Vierde element in de opzet van de live case is energiemanagement.<br />
Blaauw: “Door ieder kwartier het<br />
energieverbruik te meten en te analyseren, valt veel te<br />
besparen. Dat kan heel simpel door de energiemeters<br />
te vervangen door slimme meters. Kost weinig en<br />
levert veel op. Een quick win dus, en ideaal voor bijvoorbeeld<br />
scholen. Die hebben meestal geen geld om<br />
te investeren in duurzame bouwmaatregelen. Met<br />
deze meters kunnen ze eerst geld verdienen op hun<br />
energierekening, geld dat ze later kunnen investeren<br />
B UWF RMATIE<br />
om de resultaten verder op te schroeven”, vertelt hij.<br />
Laatste punt waar Blaauw aandacht voor vraagt in de<br />
live case is financieel management. Zelfs dat blijkt een<br />
kwestie van (financierings)techniek. Want: waarom zou<br />
je je eigen energiehuishouding zelf financieren en<br />
managen? Dat kun je ook door een zogenoemde<br />
ESCO, een Energy Services Company, laten doen. Een<br />
ESCO, laat het Agentschap NL van het ministerie van<br />
Economische Zaken laat op de RAI zien, investeert in<br />
de energiebesparing van een derde partij door de<br />
investeringen, het energiemanagement en de bijbehorende<br />
risico’s volledig over te nemen. Blaauw: “Net<br />
zoals bedrijven en organisaties hun ICT uitbesteden<br />
kunnen ze hun energiemanagement uitbesteden.<br />
INNAX is een ESCO en onze missie is gebouwen te verduurzamen.<br />
Op de beurs laten wij met voorbeelden die<br />
leven en tot de verbeelding spreken zien hoe financiering<br />
kan plaatsvinden. Bijvoorbeeld met een eenvoudig<br />
spel met gekleurde ballen op een veld van vijf bij vijf<br />
Een positief energie gebouw van Werner & Mertz (INNAX)<br />
VISIE<br />
NR 4 10 april <strong>2012</strong><br />
17
18<br />
VISIE<br />
B UWF RMATIE<br />
meter. Die ballen symboliseren de actoren en leggen<br />
risico’s en kansen bloot. Nee, ik wil daar niet te veel<br />
over zeggen, je moet het zien. Het zal voor veel<br />
bezoekers een echte eye-opener zijn.”<br />
Meten<br />
Partner Orange Climate Group-Octalix ziet zich als de<br />
verbindende energieschakel in de live case. “Omdat<br />
wij”, vertelt directeur René Kümmer, “alles meten,<br />
regelen en besturen. We meten energiestromen om te<br />
weten te komen wat er voor de gebruiker van het gebouw<br />
gebeurt.” Daartoe plaatst Octalix in elke ruimte<br />
maar liefst vier sensoren. Die meten CO 2 -concentratie,<br />
luchtvochtigheid, lichtinval, temperatuur en stralingswarmte<br />
van de gevel. Die waarden worden naar een<br />
server gestuurd die exact berekent hoe het installatiesysteem<br />
moet reageren. Kümmer pakt er een willekeurig<br />
voorbeeld bij. “Stel, om een ruimte comfortabel te<br />
verwarmen is 4000 Watt aan energie nodig. Zet er<br />
twintig mensen in die met elkaar 2000 Watt aan<br />
lichaamswarmte produceren en je zit op de helft. Gaat<br />
het licht aan, dan kunnen er nog 300-400 Watt vanaf.<br />
Dat betekent dat er nog maar 1600 Watt nodig zijn om<br />
de kamer te verwarmen. Zo eenvoudig is het.”<br />
Bedrijven moet denken aan<br />
uitbesteden energiemanagement<br />
En er is meer. Het systeem functioneert namelijk niet<br />
alleen per vertrek maar beschouwt het gebouw ook als<br />
geheel. Hier komt de cruciale term thermische egalisatie<br />
om de hoek. Kümmer legt uit: “Bij een lege kamer<br />
aan de zuidkant waar op een bepaald moment niemand<br />
is – dat houdt een (vijfde) bewegingssensor in de<br />
gaten – houdt het systeem de zonwering omhoog zodat<br />
de betonkern wordt verwarmd. De warmte wordt<br />
vervolgens naar de veel koelere noordzijde van het gebouw<br />
getransporteerd. Zo creëer je maximaal comfort<br />
met minimale verspilling. Je hoeft aan de noordkant<br />
De energiezuinige en duurzame wijk Kroeven in Roosendaal:<br />
renovatie van bestaande rijtjeswoningen tot passiefhuiswoningen.<br />
Live case Building Holland<br />
Met de live case ‘Innovatief verduurzamen: financiering & techniek’ op Building Holland<br />
toont Team Prestatiehuis delen van de gevels, wanden, kozijnen en de installatie die bij de<br />
renovaties worden gebruikt.<br />
De ProSol TF+ panelen van Schüco werken met micro-amorfen op<br />
een glazen onderlaag. Op de foto goed zichtbaar: de semi-transparante<br />
gevelelementen.<br />
immers geen extra energie aan te wenden om te<br />
verwarmen. Uiteraard gebeurt dit binnen zekere<br />
bandbreedtes: een kamer moet binnen tien tot vijftien<br />
minuten weer comfortabel kunnen zijn.” Het systeem<br />
met sensoren en servers is volgens Kümmer niet<br />
kostbaar en het verdient zichzelf snel terug. Hij wijst<br />
tot slot nog op het belang van CO 2 -metingen in<br />
scholen. “Met veel kinderen in een klas is het snel<br />
benauwd. Toch gaan de ramen als het buiten fris is<br />
maar spaarzaam open. Ons systeem ‘Frisse Scholen’<br />
meet wanneer de toelaatbare concentratie is overschreden<br />
en toont dit direct in de klas op het<br />
smartboard. Dat werkt!”<br />
Micro-amorfen<br />
Hoe revolutionair gevelsystemen kunnen werken, laat<br />
Schüco zien. Schüco ontwerpt gevels die energie<br />
besparen, winnen en managen. De energiebesparing<br />
vloeit voort uit de thermische isolatie van aluminium en<br />
kunststof kozijnen. Interessant is ook de opwekking van<br />
energie met hypermoderne zonnepanelen. De nieuwe<br />
ProSol TF+ panelen van Schüco werken met micro-<br />
amorfen op een glazen onderlaag. De micro-amorfen<br />
zijn minder kritisch in veel opzichten: plaatsing op het<br />
zuiden en onder een gunstige hoek van dertig graden is<br />
niet nodig. Zelfs zon is niet noodzakelijk om energie te<br />
maken. Schijnt de zon wel en fel, dan is dat voor deze<br />
panelen geen probleem. Ze zijn standaard 220 x 260 en<br />
briljant diep zwart. Interessant voor architecten, dus.<br />
Opslag<br />
Derde speerpunt van Schüco is de opslag van energie.<br />
Slim, met energie omgaan, dus. Energie die overdag<br />
wordt opgewekt kan op andere tijdstippen worden<br />
gebruikt. In de live case laat Schüco de E2-gevel zien.<br />
Deze gevel regelt de energie huishouding, ventilatie,<br />
beluchting, verwarming en koeling, decentraal, dus per<br />
vertrek. Dit levert enorme besparingen op energie- en<br />
installatiekosten.<br />
Natuurlijk bevat de gevel ProSol-panelen maar er<br />
zitten nog wat aardige features aan. Zo worden de<br />
ramen bediend door middel van domotica. En is de<br />
buitenzonwering van aluminium lamellen in een soort<br />
rolladevorm waardoor ze zelfs bij windkracht 11 naar<br />
beneden kunnen blijven.
Warmte balans volgens Orange Climate Group-Octalix.<br />
Prestatiehuis<br />
Laatste partner die we in de live case aan het werk zien<br />
is Team Prestatiehuis, een samenwerkingsverband van<br />
vier bedrijven dat deels is ontstaan bij een groot passief<br />
renovatieproject in Roosendaal. Brink Climate Systems,<br />
Van Ieperen Groep, VDM Woningen leverden ieder een<br />
bijdrage aan de duurzame renovatie van 134 grond-<br />
gebonden woningen uit de jaren ’60 en ‘70. Na afloop<br />
van dit succesvol verlopen project besloten deze partijen,<br />
waar zich later ook Doorwin bij aansloot, gezamenlijk<br />
te bezien of het nog sneller, beter en goedkoper<br />
zou kunnen gaan. Albert van Lohuizen, manager<br />
installatieconcepten bij Brink: “Het project was een<br />
succes, de opdrachtgever en bewoners tevreden, de<br />
samenwerking vruchtbaar en het idee ontstond al snel<br />
B UWF RMATIE<br />
om de opgedane kennis en ervaring niet verloren te<br />
laten gaan en de krachten te bundelen.”<br />
Het viertal acteert nu gezamenlijk als Team Prestatiehuis.<br />
Het pakt sociale huurwoningen grondig aan door<br />
de schil volledig te vervangen door een uitstekend<br />
isolerende gevel en een dak dat wordt voorzien van<br />
energiebesparende installaties. En dat alles in totaal<br />
tien dagen tijd. “We pakken alles aan, het gebeurt in<br />
één keer goed. Bewoners hoeven bovendien hun huis<br />
niet uit en hebben niet veel last van de werkzaamheden.<br />
In vijf aaneengesloten dagen doen we al het<br />
werk binnenshuis.”<br />
Passief<br />
Het resultaat is een Prestatiehuis, een passief gemaakt<br />
rijtjeshuis, dat toekomstvast is voor een periode van<br />
veertig jaar. Bewoners besparen tot tachtig procent op<br />
hun energierekening. Deze aanscherping van de woonlasten<br />
biedt de eigenaar – meestal een woningcorporatie<br />
– ruimte de huur aan te passen. “Zo daalt de total<br />
cost of ownership en wordt het voor eigenaren interessant<br />
om onze ‘in-één-keer-goed-aanpak’ te volgen en<br />
voor de komende decennia een interessant verhuurobject<br />
te hebben. Wij denken trouwens niet in termen<br />
van terugverdientermijnen maar in rekenmodellen<br />
waarin de waardering en woonlasten van de woning<br />
een hoofdrol spelen. Bij de initiële financiering kunnen<br />
partijen als INNAX een belangrijke rol spelen”<br />
PREFAB BOUW<br />
IS DUURZAAM,<br />
MOOI, ALTIJD<br />
AANPASBAAR<br />
EN ZEER<br />
COMFORTABEL.<br />
EN DE KOSTEN?<br />
BENADER DIE MET<br />
EEN EXPLOITATIE-<br />
GERICHTE BRIL OP<br />
EN DE VOORDELEN<br />
ZIJN GLASHELDER.<br />
WE REKENEN HET U<br />
GRAAG VOOR.<br />
Deze brede school was<br />
eerst een kinderkunsthal!<br />
.NL<br />
Scan deze code met QR reader<br />
LIVE CASE<br />
NR 4 10 april <strong>2012</strong><br />
19
������������<br />
����������<br />
���������������������������������������������������������������<br />
�������������������������������������������������������������������<br />
�������������������������������������������������������������������<br />
�������������������������������������������������������������������<br />
���������������������������������<br />
���������������������������������������������������������������<br />
����������������������������������������������������������������<br />
������������������������������������������������������������������<br />
������������������������������������������������������������������<br />
��������������������������������������������������������������������<br />
������������������������������������������������������������������<br />
�������������������<br />
�����������������<br />
��������������<br />
�����������������<br />
�����������������<br />
����������<br />
�����������������<br />
�������������������������<br />
������<br />
�����������������<br />
����������������<br />
�����������������<br />
������������������<br />
�����������������<br />
�����������������<br />
���������<br />
�����������������<br />
�����������������<br />
���������������������������<br />
��������������<br />
���������������������<br />
��������<br />
������������<br />
�����������<br />
�������������������������������������������������������������������<br />
���������������������������������������������������<br />
����������������������� ����������<br />
������������������� ����������<br />
��������������������� �����<br />
����������������������������� �<br />
����������� �������������������������������������<br />
�� ��������������������<br />
���������������������������������������������������������������������<br />
�����������������������������������������������<br />
�����������������<br />
��������������<br />
������������������������������������������������������������������������������������������������<br />
�����������������<br />
�����������������<br />
�����������������<br />
�����������<br />
�����������������<br />
������������<br />
�������
Industrieel bouwen met hout tijdens Building Holland<br />
Belang timmerindustrie<br />
stijgt binnen bouwproces<br />
De nationale vakbeurs Building Holland die van dinsdag 17 tot en met donderdag 19 april <strong>2012</strong> in Amsterdam RAI<br />
wordt gehouden introduceert een paviljoen dat volledig gericht is op het thema ‘Industrieel bouwen met hout’.<br />
Diverse bedrijven, actief in de timmerindustrie, geven hier gezamenlijk acte de présence.<br />
B UWF RMATIE<br />
Onder de vlag van de Nederlandse Bond van<br />
Timmerfabrikanten laten de deelnemende<br />
bedrijven de beursbezoekers in het collectieve<br />
paviljoen kennis maken met de mogelijkheden van<br />
industrieel bouwen met hout. Elk bedrijf presenteert<br />
zijn eigen specialiteit binnen het proces.<br />
Bert Kattenbroek van de Nederlandse Bond van<br />
Timmerfabrikanten: “De timmerindustrie krijgt een<br />
voornamere rol binnen het bouwproces en de bouwkolom.<br />
Deze rol zal zich in de toekomst nog verder<br />
Industrieel bouwen met hout heeft de afgelopen jaren een aanzienlijke groei doorgemaakt.<br />
VISIE<br />
uitbreiden. Hout is immers de meest duurzame<br />
grondstof van de bouw en omdat duurzaamheid een<br />
steeds doorslaggevender item wordt bij de keuze van<br />
materialen, zal de waardering van hout als duurzame<br />
grondstof voor de bouw alleen maar toenemen.<br />
Daarbij heeft het industrieel bouwen met hout de<br />
afgelopen jaren een aanzienlijke groei doorgemaakt.<br />
Het aantal opdrachtgevers en bouwbedrijven, dat<br />
gebruik maakt van de specialistische kennis die de<br />
timmerindustrie in huis heeft, neemt fors toe. Dit bij<br />
zowel nieuwbouw als renovatie.”<br />
In het paviljoen Industrieel bouwen met hout op de<br />
beursvloer krijgen bezoekers informatie over pro-<br />
ducten, maar bijvoorbeeld ook over combinaties van<br />
materialen en oppervlaktetechnieken, waarmee het<br />
product een nog betere uitstraling krijgt en waardoor<br />
een langere levensduur te realiseren is. De bedrijven<br />
binnen het paviljoen informeren de bezoeker<br />
ook over hun individuele specialisme binnen het<br />
bouwproces. Zo is er nadrukkelijk aandacht voor laag<br />
energie/ passiefhuis bouwen. “De timmerindustrie is<br />
in staat complete casco’s van zeer hoge kwaliteit snel<br />
en efficiënt binnen het bouwproces op te leveren.<br />
Het aandeel faalkosten wordt hierdoor tot een minimum<br />
beperkt”, aldus Kattenbroek.<br />
Logistiek<br />
Het onderwerp logistiek passeert ook uitgebreid de<br />
revue in het paviljoen. Logistiek neemt een alsmaar<br />
belangrijker wordende rol in binnen het bouwproces.<br />
Het binnenstedelijk ontwikkelen neemt toe, waardoor<br />
naast een kwalitatief hoogwaardig product, het logis-<br />
tieke proces meer op de voorgrond treedt.<br />
Kattenbroek: “Dit proces begint al ver voordat er een<br />
begin wordt gemaakt met de daadwerkelijk bouw.<br />
Veel aandacht gaat in de opstartfase van een bouwproces<br />
uit naar lean-processen, waarbij de opdrachtgever,<br />
de toeleveranciers en de aannemer de, vooral, logistieke<br />
processen op elkaar afstemmen. Het paviljoen<br />
voorziet uitvoerig in informatie over de ins and outs<br />
van lean produceren en lean bouwen.”<br />
NR 4 10 april <strong>2012</strong><br />
21
Archidat<br />
<strong>Bouwformatie</strong><br />
Renovatieroute<br />
Hal 10<br />
Duco Ventilation & Sun Control | 10.202<br />
Greentech Energy | 10.208<br />
Hal 11<br />
Deceuninck Kunststof B.V. | 11.514<br />
Faay Vianen | 11.6<strong>04</strong><br />
Fermacell | 11.716<br />
FOAMGLAS® isolatie | 11.506<br />
Techcomlight B.V. | 11.607<br />
VBI | 11.212<br />
Wienerberger | 11.516<br />
Nonhebel Anti -<br />
Slipproducten<br />
Regelink Ecologie<br />
BV<br />
Multi MMulti<br />
bouwsystemen<br />
bo b uwsys y temen<br />
Allicon<br />
Morgo<br />
Expoforum<br />
Color ColorDammstein<br />
Dammstein<br />
Michel Oprey<br />
CDIG<br />
Timmermans<br />
Timm immer ermans ans<br />
Hardglas Hardglas<br />
BPFBOUW<br />
Recticel<br />
Balm<br />
Group<br />
Lammerts<br />
La L mmerts<br />
van<br />
Bueren<br />
Metten<br />
Dak ak & Gevel el<br />
Nebiprofa<br />
Ne Nebiprofa fa<br />
Velux<br />
Troelstra stra & de Vries<br />
es<br />
Profine<br />
Kenniscentrum<br />
716<br />
Knauf Insolation<br />
Desso<br />
Rockfon Rockf k on<br />
Xella Xell lla Farmacell<br />
Barrissol Barriss ssol ol<br />
Deelnemers<br />
Dee eelnemers rs<br />
U &<br />
V<br />
Deelnemers<br />
U & V<br />
Deelnemers<br />
U & V<br />
Semper Se Semper<br />
virens<br />
Loromeij<br />
Bouwfornmati<br />
Bou o wfornmati<br />
Du Mont<br />
Nophadrai<br />
Nopphadrai i<br />
503<br />
Flesst<br />
SEV<br />
Echo ho<br />
PPG PP P G Coatings CCoatinn gss<br />
Colered Derbi<br />
Roofs gum gu g m<br />
Recticel<br />
Upgrading<br />
Upgra rading<br />
&<br />
Verduurzaming<br />
Deelnemers<br />
U & V<br />
Total Wall Concept<br />
PAM<br />
Galerij<br />
Altec<br />
Timmerselect<br />
Groep<br />
6<strong>04</strong> 607 506<br />
Isobouw Iso s bouw<br />
Pluimers<br />
Kingspan Kingspan Niko<br />
Reflexy<br />
Eternit<br />
Deceuninck<br />
514<br />
Wienerberger<br />
516<br />
Gereserveerd e<br />
Saint Gobain Gob Gobain in<br />
Concreet<br />
IB IB<br />
Magazine<br />
Bolidt<br />
Restaurant<br />
Re Restaurant<br />
&<br />
Café<br />
Decomo<br />
/<br />
Structo<br />
VIBA EXPO<br />
PPG P Coatings Coatinggs Dejo Dej e o<br />
City Roofs<br />
Flexibiliteit Flexibil iliteit &<br />
Aanpasbaarheid<br />
Aanp npas asbaar aarheid eid<br />
Hal 11<br />
ICT ICTTT stttraat straat<br />
Alusta<br />
Verplaats<br />
Tubus<br />
System y<br />
G2 G 2<br />
Energy<br />
Ecoframe<br />
Rockwool k<br />
NBVT<br />
De Mâr<br />
Houtkonstrukties<br />
De Groot<br />
Vroomhoop<br />
Van de Vin<br />
JBR Import<br />
Basf<br />
Latchways<br />
y<br />
Lat Latchways<br />
y<br />
Revolt House<br />
Gunters &<br />
Meuser<br />
Lohr<br />
Liften Lifte f n<br />
Elbo<br />
Vercoma Vercoma<br />
Accoya c y<br />
CRH<br />
Clay<br />
ABHS<br />
Vios van den Hondel<br />
Timmerfabriek<br />
Overbeek<br />
Nijhuis Toelevering<br />
Censor Trainingen<br />
SGT<br />
Wijzonol<br />
Bouwverven<br />
Iloq<br />
212<br />
Wedeflex<br />
Mosa<br />
Portisa<br />
Hodes<br />
Tricoya y<br />
Proge roge<br />
ICT Straat<br />
ICT Straat<br />
Thermocomfort<br />
ICT Straat<br />
Schuco<br />
Ha<br />
Versli Verslimming slimming va<br />
gebouwen<br />
geb ebouwen en<br />
Greentech<br />
208 Energy<br />
10.208<br />
202<br />
Villeroy VV illeroy & Boch Boch<br />
Monier<br />
Ton<br />
Pate<br />
Pa<br />
Bu<br />
S<br />
V<br />
Tro<br />
Verweij<br />
ij Houttechniek<br />
Houtt ttechn echniek<br />
A3 Hoogland<br />
Vastgoedonderhoud<br />
Buva Buva Rationele<br />
Bouwproducten<br />
Sigma gma Coating Coatings ings<br />
Subvention<br />
Tremco Illbruck<br />
Woodstone Internationa
l 10<br />
n<br />
zon<br />
Proline<br />
ntgo ntgoot goot /<br />
tentriet tentri riet<br />
zon<br />
ta<br />
ilig<br />
ax<br />
l<br />
ICT Straat<br />
Govaerts<br />
ICT Straat Straat<br />
Itannex<br />
Secoia Seco ecoia<br />
Aralco<br />
System Sys yy tem flex flflex<br />
Entree<br />
Mobilane®<br />
MMob o ilaane® e<br />
&& & MMoo Mobicare bicaare i<br />
HR<br />
Groep<br />
Lagerwey<br />
LLagerwwey<br />
Wisa<br />
Open BIM<br />
plein lein<br />
Construsoft<br />
Archicad<br />
BBrink rink i k Groep<br />
VEBON<br />
Paviljoen<br />
Croon<br />
ADT<br />
E.A.L.<br />
Optigroen Dak - en<br />
Gevelbegroeiing<br />
Deltaterras<br />
Konvekt Konvektco kk cco<br />
Nationale Bomenbank<br />
Energeia<br />
Spijkerman<br />
Spijke kerman an<br />
Bouwsystemen<br />
Energie Ener ergie ie<br />
opleverende<br />
op o le levere erende<br />
woningen<br />
Partners Archidat en <strong>Bouwformatie</strong><br />
aanwezig op Building Holland<br />
The Floor is Yours
Marktleiders<br />
demonstreren<br />
de kracht van<br />
samenwerken<br />
Live Case Flexibiliteit en Aanpasbaarheid<br />
17 t/m 19<br />
april<br />
Ontwerp en bouwtechniek voor nieuwbouw, renovatie en herbestemming<br />
De Live Case draait om gebouwen die zich kunnen aanpassen aan de<br />
wensen van de gebruiker. Met aanpasbare gebouwen wordt ingespeeld<br />
op de variërende vraag naar woon- en gebruiksruimte. Flexibiliteit in<br />
de functionaliteit maakt het object waardevast. Binnen deze Live Case<br />
worden door partijen gezamenlijk geïntegreerde oplossingen<br />
gepresenteerd op Building Holland <strong>2012</strong>.<br />
Building Value
Building Holland biedt u oplossingen en nieuwe inzichten voor de bouwopgave<br />
van morgen waarin renoveren en verduurzaming centraal staan.<br />
Volg de ontwikkeling<br />
van de Live Case op<br />
www.buildingholland.nl.<br />
New products<br />
Exposanten tonen de nieuwste producten<br />
en technieken waarmee slimmer,<br />
duurzamer, effi ciënter en met minder<br />
faalkosten gebouwd kan worden.<br />
Live cases<br />
Exposanten demonstreren samen<br />
geïntegreerde oplossingen rondom<br />
de thema’s Flexibiliteit & Aanpasbaarheid,<br />
Upgraden & Verduurzamen<br />
en Verslimming van gebouwen.<br />
Future labs<br />
Een vrij toegankelijk kennisprogramma op<br />
de beursvloer met sessies over innovaties<br />
in techniek en materialen én over beleid,<br />
proces en fi nanciering.<br />
17 t/m 19 april in Amsterdam RAI<br />
Registreer nu<br />
Registreer nu voor een gratis bezoek op www.buildingholland.nl met<br />
code BH400002 enbestel meteen een NS-dagretour voor<br />
slechts ��7,50 per persoon.<br />
www.buildingholland.nl
26<br />
OPINIE<br />
‘Kant en klaar’ over water<br />
of weg met prefab beton<br />
Bezuinigingen zijn in deze tijd van crisis onontkoombaar. Directeur Ton Pielkenrood van de Bond van Fabrikanten<br />
van Betonproducten Nederland (BFBN) waarschuwt dat bezuinigingen niet ten koste mogen gaan van het waarbor-<br />
gen van de verkeersveiligheid. Onderhoud aan bruggen en viaducten en inspectie van deze kunstwerken blijft<br />
hard nodig. Investeringen op dit vlak moeten op peil blijven, om ernstige incidenten te voorkomen. Infrastructurele<br />
projecten, zoals het vervangen van bruggen of viaducten, moeten doorgang vinden.<br />
Door Ton Pielkenrood<br />
Ton Pielkenrood,<br />
directeur van de Bond<br />
van Fabrikanten van<br />
Beton producten<br />
Nederland (BFBN).<br />
B UWF RMATIE<br />
Veel bruggen en viaducten die gebouwd zijn voor<br />
de jaren tachtig van de vorige eeuw voldoen niet<br />
meer aan de veiligheidseisen. Soms volstaat het materiaal<br />
van de kunstwerken niet meer, bijvoorbeeld<br />
door corrosie. Het grootste manco is echter dat veel<br />
bruggen en viaducten niet berekend zijn op de huidige<br />
verkeersstromen. Vooral de belasting door het<br />
vrachtverkeer is een probleem. Naar verwachting<br />
neemt de mobiliteit in Nederland tot 2<strong>04</strong>0 nog verder<br />
toe. De infrastructurele kunstwerken zullen dus<br />
versterkt of vervangen moeten worden. Geld besparen<br />
door het uitstellen van dit soort projecten is<br />
geen oplossing, omdat daarmee de veiligheid erns-<br />
tig in het geding komt. Geld besparen door projecten<br />
snel en veilig uit te voeren, dat kan wel. Hét<br />
materiaal van keuze is in dat geval prefab beton.<br />
Hieronder leest u waarom.<br />
Kwaliteit<br />
Prefab elementen, of het nu liggers zijn of platen,<br />
worden in de fabriek geproduceerd, onder gecon-<br />
troleerde omstandigheden. De kwaliteit van het<br />
product is hierdoor constanter, kan makkelijker<br />
worden gecontroleerd en bij afwijkingen kan er<br />
eerder worden ingegrepen. Kiezen voor prefab<br />
beton betekent kiezen voor gecontroleerde kwa-<br />
liteit: op de bouwplaats komt men niet meer voor<br />
verassingen te staan.<br />
Snelheid<br />
Het afsluiten van (snel)wegen is niet gewenst. Om<br />
zo min mogelijk overlast te veroorzaken wordt er<br />
vaak in het weekend en ’s nachts aan de weg gewerkt.<br />
Door te kiezen voor geprefabriceerde liggers<br />
is een wegafsluiting meestal helemaal niet nodig.<br />
Vaak wordt bij een viaduct ligger voor ligger<br />
geplaatst. Het verkeer wordt dan met behulp van<br />
politiestops stilgelegd; de ligger wordt geplaatst en<br />
na enkele minuten rijdt het verkeer er weer<br />
onderdoor. Zo wordt tijd bespaard en de overlast<br />
tot een minimum beperkt.<br />
Spanbeton is recordhouder: het bedrijf produceert momenteel de langste<br />
liggers van Nederland.<br />
Bouwen met beton is uitermate duurzaam. Niet<br />
alleen het materiaal is duurzaam, bijvoorbeeld door<br />
zijn lange levensduur, maar ook de aanleg van een<br />
brug of viaduct is minder milieubelastend. Voor een<br />
dergelijk kunstwerk zijn namelijk minder verkeersbewegingen<br />
nodig. Door te kiezen voor extra sterke<br />
betonsoorten, zoals zeer hoge sterkte beton (ZHSB)<br />
kan er slanker worden gebouwd en is er minder materiaal<br />
nodig. Ook dat is voordeliger voor het milieu.<br />
Risicobeperking<br />
Steeds meer aannemers kiezen voor projecten met<br />
een kortere doorlooptijd, zodat ze minder risico<br />
lopen. Door gebruik te maken van prefab beton kan<br />
er sneller worden gebouwd. Projecten zijn daardoor<br />
korter en de kosten, bijvoorbeeld voor het gebruik<br />
van de bouwplaats, zijn lager. Bovendien zijn bouwers<br />
minder afhankelijk van weersomstandigheden.<br />
De plaatsing van liggers gaat in weer en wind door.<br />
Eindeloos<br />
De mogelijkheden van vooraf vervaardigd beton zijn<br />
in feite eindeloos. Alle vormen, structuren en kleuren<br />
kunnen, mits de elementen te vervoeren zijn. Record<br />
op record wordt gebroken qua lengte van de
De fly-over in Haarlem met liggers van Haitsma Beton is uniek in zijn architectonische uitstraling.<br />
betonnen liggers. En niet alleen wat betreft lengte<br />
worden records gehaald, ook worden de liggers<br />
steeds slanker. Betonfabrikanten komen telkens met<br />
nieuwe vindingen, waardoor meer projecten kunnen<br />
worden uitgevoerd met prefab beton. Denk bijvoorbeeld<br />
aan de nieuwe H-ligger, die in tegenstelling tot<br />
de kokerliggers geen tempexvulling heeft. Deze liggers<br />
worden gebruikt voor de eerste energieneutrale<br />
brug in Nederland: de Rampspolbrug. Of de fly-over<br />
in Haarlem: deze heeft met zijn ruime bocht en straal<br />
van 200 meter meer architectonische uitstraling dan<br />
een gemiddeld civiel kunstwerk. Het was een enorme<br />
uitdaging om de horizontaal gebogen liggers<br />
optimaal te engineeren.<br />
De langste liggers van Nederland worden gebruikt bij<br />
een overspanning van de Westrandweg in Amsterdam.<br />
Met een lengte van 61,75 meter en een breedte van<br />
1,85 meter zijn dat momenteel de recordhouders.<br />
Voor de eerste energieneutrale brug van Nederland worden<br />
H-liggers gebruikt van Romein Beton.<br />
B UWF RMATIE<br />
Het zal echter niet lang duren voor dit record verbroken<br />
wordt. Door het gebruik zeer hoge sterkte beton<br />
(met een druksterkte van 105 N/mm2 tot 150 N/mm2)<br />
of ultra hoge sterkte beton (sterkteklasse 150 N/mm2<br />
tot 200 N/mm2) kunnen bruggen en viaducten in de<br />
toekomst nog slanker en sierlijker worden uitgevoerd.<br />
Structuurvisie<br />
Met prefab beton kunnen dus alle wensen van<br />
architecten worden vervuld. Maar de voordelen van<br />
het materiaal zullen ook beleidsmakers als muziek<br />
in de oren klinken. Het kabinet wil namelijk, ondanks<br />
de crisis, nog wel investeren in infrastructuur,<br />
blijkt uit de recentelijk door minister Schultz van<br />
Haegen vastgelegde Structuurvisie Infrastructuur en<br />
Ruimte. Hierin staat: ‘Het rendement van aanleg en<br />
verbreding van wegen is doorgaans hoog. De maatschappelijke<br />
baten als gevolg van de reistijdwinst<br />
voor de automobilisten overtreffen veelal de maatschappelijke<br />
kosten.’ Het gebruik van prefab beton<br />
past prima in deze visie: hierdoor wordt niet alleen<br />
veel tijd en geld bespaard, ook de verkeershinder<br />
wordt tot een minimum beperkt. Daarom: Laat Nederland<br />
weer bouwen, vooral in prefab beton!<br />
Laat Nederland weer Bouwen<br />
Laat Nederland weer Bouwen is een draaggolfcampagne, bedoeld om Nederland weer aan<br />
het bouwen te krijgen. In plaats van negativisme tracht de BFBN met de bouwtoelevering<br />
te denken in mogelijkheden. We willen laten zien hoe het anders kan; hoe slimme<br />
concepten een antwoord kunnen bieden op maatschappelijke problemen.<br />
Kijk voor meer informatie op:<br />
www.laatnederlandweerbouwen.nl.<br />
OPINIE<br />
NR 4 10 april <strong>2012</strong><br />
27
OPINIE<br />
Tekening © Peter van Straaten<br />
B UWF RMATIE<br />
PETER VAN STRAATEN<br />
NR 4 10 april <strong>2012</strong><br />
29
BIM<br />
Reken op DYKA!<br />
DYKA is de marktleider die u helpt in deze snel veranderende wereld. Dat lichten wij u graag toe in een<br />
persoonlijk gesprek. Zo zijn wij nauw betrokken bij BIM en helpen wij u met een gespecialiseerd advies en<br />
maatwerk. Maar natuurlijk staan onze producten voorop. DYKA maakt zich sterk voor een duurzame wereld!<br />
Duurzaam DYKA<br />
Nieuw bouwbesluit in <strong>2012</strong><br />
Duurzaam<br />
Breder werkgebied<br />
Duurzaamheid is de hype voorbij.<br />
Zo ontvingen wij onlangs op een<br />
aantal PVC-producten het DUBOkeur.<br />
NEN-3215<br />
DYKA produceert voor 100% met<br />
groene stroom, werkt hard aan het<br />
ver lagen van EPC’s, het recyclen van<br />
materialen (BIS) en het reduceren van de<br />
CO2 uitstoot. En met ISO 14001:20<strong>04</strong> is<br />
duurzaamheid verankerd in ons bedrijf.<br />
www.dyka.com
Arno van der Vlist, hoogleraar vastgoedontwikkeling:<br />
Prof.dr.ir. Arno van der Vlist<br />
Arno van der Vlist studeerde agrarische economie in Wageningen. Na zijn promotie in de<br />
economie aan de Vrije Universiteit te Amsterdam in 2001 werkte hij enige tijd in de<br />
vastgoedwereld en als universitair docent aan Wageningen Universiteit.<br />
Sinds eind 2008 is hij hoogleraar Vastgoedontwikkeling aan de Faculteit Ruimtelijke<br />
Wetenschappen van de Rijksuniversiteit Groningen. Zijn onderzoek richt zich op ruimtelijk-<br />
economische aspecten van de vastgoedmarkt en op aanbesteding in bouw en vastgoed.<br />
B UWF RMATIE<br />
OPINIE OPINIE<br />
“DNB waarschuwde te laat<br />
voor vastgoedcrisis”<br />
Leegstaande kantoorpanden kosten institutionele beleggers en banken honderden miljoenen. Na de kredietcrisis en<br />
de Europese schuldencrisis kan dat een derde financiële crisis veroorzaken, waarschuwde De Nederlandsche Bank<br />
(DNB) onlangs. Mosterd na de maaltijd, oordeelt hoogleraar Vastgoedontwikkeling Arno van der Vlist. Volgens hem<br />
wordt er al sinds 2008 afgeboekt op de waarde van commercieel vastgoed en zal dat nog wel even zo doorgaan.<br />
Door Arno van der Vlist<br />
Arno van der Vlist,<br />
hoogleraar Vastgoedontwikkeling<br />
aan de Rijksuniversiteit<br />
Groningen.<br />
Van alle kantoren in Nederland staat vijftien procent<br />
leeg, zo blijkt uit cijfers van de vereniging van projectontwikkelaars<br />
(NEPROM). Zes procent van de panden<br />
is zelfs helemaal verlaten. Beleggers en banken<br />
zitten met grote hoeveelheden onverkoop bare kantoorruimte<br />
in hun maag en moeten er honderden<br />
miljoenen op afboeken. Beleggers en banken zijn in<br />
het verleden ongebreideld optimistisch geweest. Nu<br />
wijzen sommige van hen naar de overheid, die ze had<br />
moeten waarschuwen. Een onbegrijpelijk verwijt, wat<br />
mij betreft. Van professionele investeerders mag je<br />
verwachten dat ze de risico’s van hun werk zelf<br />
inschatten.<br />
Executieverkopen<br />
Voor de beleggers ontstaan de problemen op het moment<br />
dat de leningen waarmee ze hun vastgoed hebben<br />
aangekocht, moeten worden verlengd. De waarde<br />
van het onderpand wordt daarvoor opnieuw getaxeerd.<br />
Als blijkt dat de waarde van het onderpand is<br />
gedaald, kan de lening alleen verlengd worden wanneer<br />
de belegger het verschil in waarde bijstort. Dat<br />
geld hebben de meeste beleggers simpelweg niet<br />
voorhanden. Als banken de regels strikt zouden han-<br />
teren, zouden er heel wat executieverkopen zijn, en<br />
daar schiet niemand wat mee op. Beleggers en banken<br />
moeten samen met verstand handelen. Dat wil zeggen:<br />
kijk wat haalbaar is en spreek een tijdpad af om<br />
de afboekingen door te voeren. Dat DNB nu waarschuwt<br />
voor verliezen in commercieel vastgoed is niet<br />
verbazingwekkend. Beleggers en banken hebben dit<br />
probleem al ruimschoots onderkend. Er wordt al sinds<br />
2008 afgeboekt op de waarde van commercieel vastgoed<br />
en dat zal nog wel even zo doorgaan.<br />
Paniek<br />
Pensioenfondsen boeken verliezen op vastgoedportefeuilles<br />
en verlagen onze pensioenen. Ook banken<br />
moeten afboeken op vastgoed, en hebben minder geld<br />
beschikbaar om uit te lenen. Dat kan de bedrijvigheid<br />
in andere sectoren schaden. Het doet pijn als er zo veel<br />
geld verdampt. Maar in plaats van paniek te zaaien,<br />
kan DNB beter aan een oplossing werken. De oplossing<br />
van het probleem ligt in eerste plaats bij de beleggers<br />
en de banken. Beleggers moeten er alles aan doen om<br />
een positief rendement te halen, te snijden in de kosten<br />
en banken moeten voorzichtig zijn met het vragen van<br />
bijstortingen van kapitaal. De rol van DNB is bescheiden.<br />
Paniek zaaien zonder een oplossing aan te dragen,<br />
is – zacht gezegd – niet constructief. Het ontbreekt DNB<br />
aan directe sturingsmechanismen, maar misschien kan<br />
men op de achtergrond een rol spelen, wanneer beleggers<br />
en banken onderling regelingen treffen.<br />
Waarborgfonds<br />
Verder zou de Nederlandse overheid een tijdelijk<br />
waarborgfonds kunnen instellen, waarop beleggers,<br />
onder strenge voorwaarden, een beroep kunnen<br />
doen bij het herfinancieren van hun vastgoed. Een<br />
soort nationale hypotheekgarantie voor commercieel<br />
vastgoed krijg je dan. In de VS hebben ze zoiets al.<br />
Ook hierbij kan de DNB op de achtergrond een rol<br />
spelen, al is het aan onze politici om te besluiten of<br />
zo’n fonds er moet komen.<br />
Reageren: a.j.van.der.vlist@rug.nl<br />
NR 4 10 april <strong>2012</strong><br />
31
32<br />
DUURZAAM RENOVEREN<br />
Kwantiteit ging vóór tijdens woningnoodperiode<br />
Kwaliteit opschroeven<br />
van doorzonwoningen<br />
De Nederlandse bevolking groeide flink na de Tweede Wereldoorlog door de ‘babyboom’ en de komst van vaak<br />
niet westerse immigranten, de ‘gastarbeiders’. Huisvesting was een groot probleem. In 1962 werd de woningnood<br />
zelfs tot volksvijand nummer één uitgeroepen, met een sterke toename van het bouwvolume als gevolg. Moderne<br />
bouwconstructies en -materieel zorgden voor een kortere bouwtijd en daarmee voor een hoge bouwproductie.<br />
Grotere beukmaten werden mogelijk en nieuwe voorschriften in 1965 zorgden voor een ruimere en efficiëntere<br />
indeling van woningen; vooral de kenmerkende ‘doorzonwoningen’ werden in grote aantallen gebouwd. Om de<br />
kwaliteit van de woningen uit deze periode te verbeteren is grondige energiezuinige renovatie nodig.<br />
Door ing. Jourdain Martens<br />
B UWF RMATIE<br />
De moderne bouwsystemen resulteerden in<br />
grote en hoge appartementencomplexen<br />
en weinig variatie in woningtypes. De nadruk<br />
lag in deze bouwperiode voornamelijk op de<br />
kwantiteit en dit kwam de technische kwaliteit niet<br />
altijd ten goede. Ondanks de korte tijdsperiode vor-<br />
men de woningen die in het kader van de woningnood<br />
gebouwd zijn, met bijna 1,3 miljoen stuks, achttien<br />
procent van de totale voorraad. Hiervan staan in<br />
Nederland nog meer dan 850.000 eengezinswoningen<br />
en 400.000 meergezinswoningen [1] . De woningen<br />
zijn vaak onderdeel van de sociale huursector. Grootschalige<br />
hoog-bouwprojecten, zoals in de Amsterdamse<br />
Bijlmermeer en in de Utrechtse wijken Kanaleneiland<br />
en Overvecht zijn tegenwoordig vervallen tot<br />
achterstandswijken, die sinds 2007 door het leven<br />
gaan als prachtwijken. De ‘woningnoodwoningen’<br />
vormen een grote uitdaging voor duurzame en energiezuinige<br />
renovatie.<br />
Kwaaitaal<br />
Door de contingentstoeslagen en continucontracten,<br />
eind jaren ’50 en begin jaren ’60 vorige eeuw, werd<br />
investeren in systeembouw aantrekkelijk. De investering<br />
in materieel kon door de gegarandeerde afzet en<br />
goede vooruitzichten binnen korte tijd terugverdiend<br />
worden. Het is ook niet vreemd dat in deze periode<br />
Contingenttoeslagen en<br />
continucontracten maakten<br />
systeembouw aantrekkelijk<br />
veel van de nu nog bestaande toeleveranciers werden<br />
opgericht. Ook op het gebied van vloersystemen wa-<br />
ren er de nodige ontwikkelingen. Zo werden de combinatievloeren<br />
met lichtbeton vulelementen en de segmentvloeren,<br />
waaronder kwaaitaal- en manta vloeren,<br />
veelvuldig toegepast. Om het uithardings proces van<br />
de segmentvloeren te versnellen werd er aan enkele<br />
productieseries een toeslagstof toegevoegd. Hierdoor<br />
kan in de loop van de tijd corrosie rond de wapening<br />
ontstaan, met betonrot en verminderde draagkracht<br />
als mogelijk gevolg. Hoewel de bestaande vloeren in<br />
veel gevallen al constructief hersteld zijn, blijft dit een<br />
belangrijk aandachtspunt bij renovatie. Door de rondingen<br />
aan de onderzijde van de vloerelementen zijn<br />
deze wat lastiger met traditionele isolatiemethoden te<br />
isoleren. Door meerdere lagen hoogwaardige (gespoten)<br />
isolatieschuim aan te brengen kan de gewenste<br />
Rc-waarde worden behaald.<br />
Gevels<br />
Evenals de vroeg-naoorlogse woningen kent deze<br />
bouwperiode vrijwel uitsluitend ongeïsoleerde spouwwanden.<br />
De traditionele met baksteen opgetrokken<br />
binnenspouwbladen en bouwmuren werden steeds<br />
meer vervangen door minder arbeidsintensieve systemen<br />
met grotere elementen. De stapelbouw kenmerkt<br />
zich door toepassing van blokken of elementen van<br />
(gas)beton, gips en kalkzandsteen. Ter plaatse van de<br />
langsgevel werd er in veel gevallen gekozen voor<br />
gevelpuien, voorzien van een groot glasoppervlak.<br />
Daarnaast zien we hoofdzakelijk in de appartementenbouw<br />
een groeiende ontwikkeling in de gietbouw,<br />
gecombineerd met prefab beton binnenbladen of<br />
gevelpuien. Door de noodzaak om veel woningen
innen korte tijd te bouwen is de kwaliteit van het<br />
metselwerk en voegwerk in veel gevallen slecht. Voor<br />
de verankering van de spouwwand werden vaak gegalvaniseerde<br />
spouwankers toegepast. Door corrosie<br />
van deze ankers of door het plaatsen van te weinig<br />
ankers kan de constructieve veiligheid in gevaar komen.<br />
Mede hierdoor kan het in bepaalde gevallen<br />
technisch en economisch voordeliger zijn om het buitenblad<br />
volledig te slopen en te vervangen door een<br />
nieuwe gevel in plaats van deze te herstellen. Vaak<br />
verfraait het uiterlijk van de gevel hierdoor ook meteen.<br />
Veel toeleveranciers spelen hier handig op in met<br />
technisch en esthetisch hoogwaardige oplossingen.<br />
Naast het vervangen van de gevel is ook binnen- of<br />
buitenisolatie een veel toegepaste renovatieoplossing.<br />
Voor de mogelijkheden hieromtrent verwijzen we<br />
naar het derde artikel uit deze vijfdelige serie over<br />
renovatie van vroeg-naoorlogse woningen.<br />
Gevelopeningen<br />
Samengestelde kozijnen, de zogenaamde gevelpuien,<br />
komen in de loop van de jaren ’60 steeds meer voor.<br />
Deze puien zijn doorgaans verdiepingshoog en konden<br />
vrij eenvoudig ingepast worden binnen de<br />
draagstructuur. Dergelijke gevelpuien kenmerken<br />
zich door een groot glasoppervlak, afgewisseld met<br />
dichte panelen. De mogelijkheden tot het energetisch<br />
verbeteren van de bestaande gevelpuien zijn<br />
vaak beperkt en kostbaar. Het voordeel is dat de gevelpuien<br />
geen dragende of stabiliserende functie<br />
hebben. Hierdoor zijn deze over het algemeen eenvoudig<br />
te vervangen door goed geïsoleerde en duurzame<br />
oplossingen. Naast de gevelpuien zijn ook de<br />
inmetselkozijnen veel voorkomend. Door de invoer<br />
van de richtlijnen Kwaliteit voor Timmerwerk (KVT)<br />
werden kozijn- en profielafmetingen sterk gestandaardiseerd.<br />
Glaslatten en aluminium<br />
Grote glasoppervlakken zijn kenmerkend voor de doorzon-woningen<br />
die ten tijde van de woningnood veelvuldig gebouwd zijn.<br />
B UWF RMATIE<br />
DEEL 4: BOUWJAAR 1965 - 1974<br />
condensprofielen in combinatie met kitvoegen wer-<br />
den vanaf het midden van de jaren ’60 op grote<br />
schaal toegepast en verdrongen hiermee langzaam<br />
de in stopverf geplaatste ruiten. Herkenbaar voor de<br />
‘woningnoodwoningen’ zijn de betonnen neuslateien<br />
voor het opvangen van de gevel. Ondanks de voorgeschreven<br />
houtwolcementplaat die aan de binnenzijde<br />
werd bevestigd, zorgen deze constructies vaak voor<br />
vocht- en schimmelproblemen. De aanwezige houtwolcementplaten<br />
kunnen vervangen worden door<br />
hoogrendement isolatie. Deze verminderen niet al-<br />
leen de kans op condensvorming, maar zorgen ook<br />
voor een beperking van het warmteverlies. Op de<br />
thermische detailafbeelding is de invloed van naiso-<br />
latie op koudebruggen duidelijk zichtbaar.<br />
Zorgvuldig aangebrachte isolatie rondom koudebruggen zorgt<br />
voor een aanzienlijke verbetering op de binnenoppervlakte-<br />
temperatuur en warmteverliezen.<br />
Bestaande situatie (links), energetisch verbeterde situatie (rechts).<br />
Daken<br />
Ook op het gebied van daken is er veel veranderd<br />
door de technische ontwikkelingen als gevolg van de<br />
woningnood. Waar voorheen dakconstructies uitsluitend<br />
traditioneel werden vervaardigd kwamen in deze<br />
periode de prefab daksystemen sterk in opkomst. Over<br />
Literatuur<br />
[1] Archidat heeft een database opgesteld op basis van cijfers en<br />
onderzoeksgegevens van het CBS, Woononderzoek Nederland (WoON<br />
2006) en het DataWonen.nl-bestand en het registratiesysteem voor<br />
energielabels van gebouwen van Agentschap NL, Ministerie van<br />
Buitenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, voorheen VROM.<br />
Jellema, R., Meischke, M.C.A., Muller, J.A., (1965), Bouwkunde voor het<br />
Hoger Technisch Onderwijs, Delft;<br />
Waltman Bosman, P.J.J. e.a., (1976), Bouwkunde serie voor het M.T.O.,<br />
Leiden;<br />
Spruyt, Van Mantgem & de Does B.V.Priemus dr.ir. H. en van Elk ir.<br />
R.S.F.J., (1971), Niet-traditionele woningbouwmethoden in Nederland,<br />
Alphen a/d Rijn; Samsom<br />
NR 4 10 april <strong>2012</strong><br />
33
U heeft een<br />
Fantastisch idee.<br />
K� k voor meer info<br />
en tips over al onze<br />
afbouwproducten op<br />
www.omnicol.info<br />
En nu?<br />
We bl� ven verbeteren.
houten gordingen of sporen werd een fabrieksmatig<br />
vervaardigd daksysteem, bestaande uit een houtachtig<br />
plaatmateriaal met staande ribben, aangebracht. Deze<br />
ribben fungeren als tengels, waarover de panlatten<br />
werden aangebracht. Bij grote overspanningen werden<br />
nog altijd spantconstructies toegepast, maar<br />
steeds vaker werden gordingen overspannen van<br />
bouwmuur tot bouwmuur. De meeste toeleveranciers<br />
van de eerste serie daksystemen zijn nu nog altijd actief.<br />
Dit resulteert in op maat gesneden oplossingen<br />
voor deze specifieke daksystemen, waardoor de thermische<br />
weerstand eenvoudig verhoogd kan worden.<br />
Buiten deze specifieke producten zijn de algemeen geaccepteerde<br />
na-isolatie oplossingen breed toepasbaar.<br />
Aanvullende informatie over het isoleren van hellende<br />
en platte daken is te vinden in het tweede en derde<br />
deel van deze vijfdelige serie.<br />
Verdiepingsvloeren<br />
Naast de eerder genoemde systeemvloeren komen in<br />
het werk gestorte vloeren veel voor. Met name in<br />
appartementsgebouwen zien we veel in het werk gestorte<br />
vloeren. Koudebruggen ter plaatse van de vloerranden<br />
zijn talrijk en eenvoudig te herkennen aan de<br />
gevel. Vaak vertoont het gevelbeeld een horizontale<br />
baan. Deze dienen voor het opvangen van de buitenmuurconstructie.<br />
Vloeren werden doorgestort of voorzien<br />
van een prefab betonnen vloerrandconstructie, al<br />
dan niet onderbroken door een dunne isolatieplaat.<br />
Kenmerkende gevelbanden bij hoogbouw..<br />
B UWF RMATIE<br />
DEEL 4: BOUWJAAR 1965 - 1974<br />
Veel appartementgebouwen hebben een galerijontsluiting<br />
en de balkons lopen dan over de gehele breedte<br />
van het gebouw. Ook hier is de dunne isolatieplaat<br />
tussen de vloer en de galerij niet voldoende om schimmelvorming<br />
te voorkomen. Bij het na-isoleren is dit een<br />
belangrijk aandachtspunt. Zo zal binnenisolatie het effect<br />
van de koudebrug nog sterker benadrukken (zie<br />
foto). Zodoende adviseren wij om extra maatregelen te<br />
treffen om dit te verhelpen. Bij buitenisolatie is het<br />
mogelijke om galerijen en balkons in te pakken met<br />
een geschikte isolatielaag. Een andere oplossing is het<br />
geheel verwijderen van de galerij of het balkon en<br />
deze te vervangen door een thermisch onderbroken of<br />
volledig van het gebouw ontkoppelde constructie.<br />
Mogelijkheid buitenisolatie door<br />
galerijen en balkons in te pakken<br />
met geschikte isolatielaag<br />
Steenachtige vloeren bieden een betere weerstand<br />
tegen brand dan traditionele houten vloeren, maar<br />
zorgen wel vaak voor de nodige geluidsoverdracht.<br />
Dit komt doordat de massa van de vloeren over het<br />
algemeen niet genoeg bescherming biedt tegen geluidsoverdracht<br />
en de vloeraansluitingen niet akoestisch<br />
ontkoppeld zijn. Het verdient dan ook de aanbeveling<br />
om steenachtige vloeren te voorzien van<br />
een geluidsisolerende laag.<br />
Wanden<br />
In verreweg de meeste gevallen zijn de woningscheidende<br />
wanden in deze bouwperiode nog massief uitgevoerd.<br />
Aan het eind van deze periode komen de<br />
ankerloze spouwwanden geleidelijk in opkomst. Het<br />
overbrengen van luchtgeluid via de woningscheidende<br />
wand kan beperkt worden door toepassing van<br />
een voorzetwand. Vaak is het aan te bevelen om een<br />
dergelijk systeem te combineren met een geschikte<br />
geluidsisolatie voor de verdiepingsvloeren. Dit totaalpakket<br />
is ook bekend onder de naam doos-in-doosconstructie.<br />
Serie: Duurzaam renoveren<br />
‘Kwantiteit ging vóór tijdens woningnood: Kwaliteit opschroeven van doorzonwoningen’<br />
is het vierde deel uit de vijfdelige reeks ‘Duurzaam renoveren’. Eerder zijn verschenen: ‘Meer<br />
dan vijf miljoen woningen met energielabel C of lager: grote kans voor bouw in<br />
renoveren ’(<strong>Bouwformatie</strong> 1, 31 januari <strong>2012</strong>) en ‘Duurzaam renoveren voor beter<br />
energielabel: geïntegreerde aanpak vooroorlogse woningen’ (<strong>Bouwformatie</strong> 2, 28<br />
februari <strong>2012</strong>) en ‘Na-isolatie voor hoogwaardige thermische weerstand: aanpak<br />
spouwmuren oude woningen nodig’ (<strong>Bouwformatie</strong> 3, 20 maart <strong>2012</strong>).<br />
Ing. Jourdain Martens is werkzaam bij Archidat. Voor meer info: 071-519 19 60.<br />
NR 4 10 april <strong>2012</strong><br />
35
RENOVEER DUURZAAM<br />
SAMEN MET HOLONITE<br />
Telefoon: +31 (0) 166 - 60 13 00 � www.holonite.nl<br />
Samenwerken<br />
Of het nu gaat om duurzame nieuwbouw<br />
of om duurzame renovatie, Holonite is<br />
graag uw partner.<br />
Bijzondere eigenschappen<br />
Renovatie is een complex proces. Een<br />
juiste voorbereiding kan veel problemen<br />
voorkomen. Samen met Holonite renoveert<br />
u op een uiterst duurzame manier;<br />
alle materiaaleigenschappen worden voor<br />
100% benut. Koudebruggen worden dankzij<br />
het karakter van het bindmiddel tegengegaan<br />
en Holonite is onder andere waterdicht,<br />
licht in gewicht, vorstbestendig,<br />
onderhoudsarm en loogt niet uit.<br />
Groene producten<br />
Naast een ruim assortiment aan renovatieproducten<br />
waaronder geïsoleerde<br />
gevelplinten, renovatiedorpels met hoge<br />
neuten en kitloze muurafdekkers levert<br />
Holonite voor grote renovatieprojecten<br />
��������� ���������� ��� ������������������<br />
Maximale vormvrijheid en verschillende<br />
kleur- en textuurvariaties dragen bij aan<br />
kwalitatieve duurzame renovatie.<br />
Kijk voor meer informatie en<br />
alle renovatiebouwdetails op<br />
www.holonite.nl.
Directeur Lodewijk Niemöller van KOMO:<br />
B UWF RMATIE<br />
PRODUCTINNOVATIE<br />
“CE en KOMO kunnen<br />
naast elkaar bestaan”<br />
De Europese ‘CE’-certificering van bouwproducten is<br />
met ingang van 1 juli 2013 verplicht voor alle Europese<br />
bouwproductent. Volgens KOMO-directeur Lodewijk<br />
Niemöller betekent dit echter van niet het einde voor<br />
het bekende Nederlandse keurmerk KOMO.<br />
Door Rick van de Weg<br />
Wat zijn de verschillen tussen KOMO en CE?<br />
“CE heeft betrekking op bouwproducten , terwijl we bij KOMO<br />
al lang geleden de beweging hebben ingezet naar certificering<br />
van bouwproducten en bouwdelen in hun toepassing. We<br />
hebben zelfs complete bouwdelen onder certificaat, zoals<br />
houtskeletbouw, dakconstructies en dakkapellen. Ik sluit niet uit<br />
dat daar in de toekomst compleet gecertificeerde bouwwerken<br />
bijkomen. KOMO richt zich bovendien op specifieke<br />
bouwprocessen en diensten. Denk daarbij aan installateurs met<br />
KOMO-Instal en Energieprestatie-adviseurs. Op die terreinen<br />
begeeft CE zich niet. Wij maken de vertaalslag van product naar<br />
toepassing, toegesneden op de Nederlandse praktijk. Aanvragen<br />
voor bouwvergunningen kosten hierdoor bijvoorbeeld minder<br />
tijd. En ingangscontroles op de bouwplaats worden eenvoudiger.<br />
Ook dalen de faalkosten omdat goed wordt aangesloten op de<br />
in Nederland gebruikelijke verwerkings- en installatietechnieken.<br />
KOMO zorgt dus voor een besparing in tijd en geld.”<br />
Lodewijk Niemöller,, directeur KOMO<br />
Waarom past de Europese Unie de regels rondom het CE-keurmerk<br />
aan?<br />
“In Nederland wordt het CE-label al veel gebruikt, maar in an-<br />
dere Europese landen werd het systeem totaal genegeerd waardoor<br />
er handelsbarrières binnen Europa blijven bestaan. De Europese<br />
Commissie wil dat niet. Daarom is in Brussel besloten om<br />
de tot nu toe geldende Richtlijn Bouwproducten, die de toepassing<br />
van het CE-keurmerk aan de lidstaten overlaat, vanaf 1 juli<br />
2013 om te zetten in een Bouwproductenverordening die rechtstreeks<br />
van kracht is in alle EU-landen. Omdat Nederland de Europese<br />
Richtlijn Bouwproducten al had omarmd verandert er<br />
hier in Nederland door deze wijziging niet zo veel.”<br />
Architecten, aannemers en opdrachtgevers in de bouw hebben<br />
dus niet veel last van de Europese productenverordening. Wie<br />
gaan er wel echt wat van merken?<br />
“Voor producenten van bouwproducten zal de verplichtstelling<br />
van het CE-label de meeste gevolgen hebben. Zo legt de Europese<br />
Bouwproductenverordening een andere wijze van informatieverstrekking<br />
op. Dit betekent dat de komende jaren de productnormen<br />
worden aangepast en daardoor dus ook het CE-label en<br />
alle bijbehorende documenten. Hetzelfde geldt voor bedrijven<br />
die bouwproducten importeren van buiten de Europese Unie.<br />
Overigens vallen niet alle producten onder de CE-verplichting,<br />
want niet voor alle zaken zijn Europese geharmoniseerde productnormen<br />
opgesteld. Dit is bijvoorbeeld het geval bij betonmortel.”<br />
Waarom is er onder bouwpartijen dan toch zo veel onrust ontstaan<br />
rond het CE-keurmerk?<br />
“Bron van alle onrust was de toelichting op het nieuwe Bouwbesluit.<br />
Daarin stond vermeld dat opdrachtgevers geen private<br />
keurmerken meer mochten vragen, in aanvulling op CE. Gelukkig<br />
is dat onder druk van de Tweede Kamer, waar onze zorgen<br />
werden gedeeld door de VVD, SP en ChristenUnie, teruggedraaid<br />
door de toenmalige minister Donner. De huidige regels<br />
staan opdrachtgevers toe om aanvullende keurmerken te eisen<br />
als de zekerheid en toegevoegde waarde voor de afnemer wordt<br />
verhoogd. Dit is overigens in een recente Europese vergadering<br />
herhaald door de Europese commissie die stelde dat private<br />
merken bijvoorbeeld door een strenger extern toetsingsregime<br />
toegevoegde waarde kunnen bieden.”<br />
Dat veronderstelt dat KOMO kwaliteitsverhogend werkt en<br />
CE niet?<br />
“CE-labels zijn fabrikantverklaringen waarbij, afhankelijk van<br />
het product en zijn karakteristiek, externe partijen meestal een<br />
beperkte rol spelen. Het is echter niet de certificatie zoals we bij<br />
KOMO kennen. KOMO-certificatie betekent dat alle relevante<br />
NR 4 10 april <strong>2012</strong><br />
37
Op 26 april aanstaande slaat de top van bouwend Nederland af<br />
voor de 4e editie van de Archidat Bouw formatie Golf Challenge. Dit<br />
toonaangevende golf-event voor de totale bouwkolom zal plaatsvinden<br />
op Golfcentrum Best.<br />
In sportieve en informele sfeer worden op deze dag nieuwe<br />
contacten gelegd en bestaande versterkt. Naast professionals<br />
krijgen ook beginners de kans om het golfvirus op te doen. Onder<br />
begeleiding van een professional krijgen zij eerst les en spelen<br />
daarna een wedstrijd op de golfbaan.<br />
De dag zal, na de prijsuitreiking, worden afgesloten met een diner<br />
met muzikale omlijsting.<br />
De Archidat <strong>Bouwformatie</strong> Golf Challenge is op uitnodiging.<br />
Voor meer informatie over deze dag of sponsor moge lijkheden<br />
kunt u contact opnemen met Robert Liefhebber,<br />
telefoon 06-51834244.<br />
GOLF CHALLENGE <strong>2012</strong><br />
Archidat | <strong>Bouwformatie</strong><br />
Sportief, zakelijk en culinair genieten<br />
www.ab-golfchallenge.nl<br />
De Archidat <strong>Bouwformatie</strong> Golf Challenge wordt mogelijk gemaakt door:<br />
Kevin Blom Dick Jol<br />
�<br />
Onder begeleiding van<br />
Robert Anker<br />
Mystery Guest!
kwaliteitsaspecten door een competente geaccrediteerde<br />
externe partij regelmatig worden gecontroleerd. Dus van ingangscontrole,<br />
productie, interne kwaliteitsbewaking, gereed<br />
product tot en met klachtenafhandeling. Dat is inclusief extern<br />
prototype onderzoek, regelmatige externe productverificaties en<br />
Innovatieve isolatiesystemen<br />
Het bedrijf IsoBouw Systems bv ontwikkelt en maakt isolatieproducten<br />
gebaseerd op EPS, EPSHR en BioFoam.<br />
Het bedrijf heeft een voortdurende focus op innovatie.<br />
“De isolatiesystemen kenmerken zich daarom door<br />
hoge kwaliteit en veel verwerkingsgemak. Dat leidt tot<br />
besparing van tijd, geld en energie”, aldus Georffrey<br />
van Gerven, communicatiemanager IsoBouw Systems.<br />
Tijdens Building Holland toont IsoBouw in hal 11 stand 617 de volgende isolatieoplossingen<br />
voor nieuwbouw- en renovatietoepassingen:<br />
Isolatiesystemen met Cradle-to-Cradle BioFoam®-isolatie<br />
BioFoam® is een gepatenteerd isolatiemateriaal. Het is volgens IsoBouw de eerste<br />
schuimisolatie die gemaakt wordt van een biologisch basismateriaal (planten):<br />
“BioFoam® is qua structuur vergelijkbaar met EPS en heeft vrijwel dezelfde eigenschappen.<br />
Het kan net zoals EPS hergebruikt worden, maar is daarbij ook biologisch<br />
afbreekbaar en composteerbaar. Op de stand toont IsoBouw twee nieuwe<br />
Werken met PolyTopHRFlex.<br />
producten die gebaseerd zijn op deze Cradle-to-Cradle isolatie: het snel verwerkbare<br />
en luchtdichte zolderisolatiesysteem SlimFix DecoBio en de meest milieuvriendelijke<br />
na-isolatie SpouwParelsBio voor onder andere bestaande spouwmuren.”<br />
Generatie plat dak isolatiesystemen<br />
“Onder de benaming ThermoTop CTG en PolyTopHR Flex introduceert IsoBouw<br />
een nieuwe generatie brandveilige plat dak isolatie met de beste milieuscore en<br />
een extreem hoog isolerend vermogen. Dankzij de toepassing van EPSHR-SE isoleren<br />
beide producten 20 tot 30 procent beter. Beide zijn voor vrijwel alle<br />
B UWF RMATIE<br />
Verwerking SlimFixDecoBio.<br />
PRODUCTINNOVATIE<br />
audits van het kwaliteitsysteem. CE is eigenlijk vooral gebaseerd<br />
op handhaving door de afnemer en de overheid. CE is qua externe<br />
controle minder streng én inhoudelijk dan KOMO. Belangrijk<br />
verschil tussen KOMO en de CE-markering is bovendien dat CE is<br />
gebaseerd op een gedeelte van de Europese productnormen. Bij<br />
KOMO sluiten de eisen aan bij de specifieke situatie in de Nederlandse<br />
bouw. Zo zijn in het KOMO-certificaat, indien van toepassing,<br />
ook de vereisten vanuit het besluit Bodemkwaliteit meegenomen<br />
en sluit het direct aan op de relevante prestatie-eisen uit<br />
het Bouwbesluit. Bij CE-markering is dit niet vanzelfsprekend.”<br />
Wordt de situatie er straks dan onduidelijker op met een door<br />
Europa verplicht CE én een door de opdrachtgever gevraagd<br />
KOMO?<br />
“Dat geloof ik niet. CE bestaat al een groot aantal jaren en functioneert<br />
zonder problemen naast KOMO. De achterliggende gedachten<br />
van de twee systemen zijn volledig anders. Bij CE gaat<br />
het om het wegnemen van handelsbarrières. Bij KOMO draait<br />
het om de kwaliteit van het bouwen.”<br />
afdichtingsystemen toe te passen. ThermoTop CTG is vooral bij PVC daken kwalitatief<br />
het voordeligste alternatief. PolyTopHR Flex is dit bij gekleefde EPDM-dakbedekkingen.<br />
In deze toepassing is PolyTopHR Flex het eerste KOMO-gecertificeerd<br />
daksysteem voor mechanisch bevestigde isolatie”, aldus Van Gerven.<br />
Assortimentsuitbreiding bij SlimFix® dakelementen<br />
Van Gerven: “Voor kosten- en milieubewuste verwerkers biedt het nieuwe assortiment<br />
SlimFix® dakelementen alle ruimte. Met extreem dunne dakelementen in<br />
extra hoge RC-waarden kan eenvoudig aan de “energie prestatie norm” en het<br />
nieuwe Bouwbesluit voldaan worden. Bovendien verhogen de kwalitatief hoogstaande<br />
SlimFix® dakelementen het verwerkingsgemak, waardoor de kosten aanzienlijk<br />
verminderen. Er zijn speciale types voor nieuwbouw en voor renovatie.”<br />
PolyFortPro® en PowerKist®<br />
“Bekend in het assortiment van IsoBouw zijn de gepatenteerde PolyFortPro® en<br />
PowerKist®. PolyFortPro® is de ideale spouwisolatie voor hoge isolatiewaarden<br />
in een beperkte spouwbreedte. Met PolyFortPro® kunnen bij alle gangbare muurconstructies<br />
Rc-waarden van 3.0, 3.5, 4.0, 4.5 en 5.0 behaald worden bij een spouw<br />
van resp. 100, 120, 140, 150 en 170 mm. Het gevolg: dunne muurconstructies, lagere<br />
bouwkosten, betere EPC en grotere energiebesparingen. De PowerKist® is<br />
de sterkste EPS funderingsbekisting dankzij een unieke PS-wapening in bodemplaat<br />
en zijwanden. Dit driedelig systeem is bovendien sneller en vriendelijker te<br />
verwerken dan traditionele of U-vormige EPS-systemen”, verklaart Van Gerven.<br />
Voor meer info:<br />
Building Holland, Hal 11, stand 617,<br />
info@isobouw.nl,<br />
www.isobouw.nl<br />
NR 4 10 april <strong>2012</strong><br />
39
�����������<br />
��������������������������������������������������<br />
���������������������������������������������������<br />
Sika investeert in emissiereductie om het milieu te beschermen en biedt oplossingen om<br />
de omstandigheden te verbeteren voor de mensen die met Sika producten en systemen<br />
werken, produceren en leven. Alleen door te investeren, wordt zorg gedragen voor een<br />
hoge kwaliteit van leven voor toekomstige generaties. Dit jaar behaalt Sika een nieuwe<br />
mijlpaal. Het ISO 14001 certificaat is aan de hele Sika organisatie uitgereikt. Daar komt<br />
heel wat bij kijken.<br />
Peter Das, Business Unit Manager Distributie: “Als<br />
organisatie ben je verplicht je verantwoordelijkheid<br />
te nemen als het om het milieu en veiligheid gaat.<br />
Dat begint bij selectief omgaan met grondstoffen en<br />
hulpbronnen, lage emissie bij productie en verwerking,<br />
afvalreductie en efficiënt, maar effectief transport.”<br />
In de fabrieken zijn allerlei maatregelen genomen om<br />
verantwoord te produceren, zoals energiebesparing en<br />
het efficiënt omgaan met grond- en hulpstoffen. Daar<br />
waar mogelijk wordt hergebruikt en er worden nieuwe<br />
duurzame alternatieven ontwikkeld. Vanzelfsprekend<br />
met behoud van de bekende hoogstaande kwaliteit en<br />
productveiligheid van de producten.<br />
Afvalreductie<br />
Daarnaast levert Sika steeds meer producten geconcentreerd<br />
in kleinere verpakkingen of in lichtgewicht<br />
verpakkingen. Dit leidt tot vermindering<br />
van het grondstofgebruik, verpakkingsafval en<br />
kleinere verpakkingen en geconcentreerdere<br />
producten verminderen het aantal vrachtwagen- en<br />
treintransporten dat nodig is voor de bezorging op de<br />
eindbestemming. Dit draagt bij aan een aanzienlijke<br />
verlaging van koolstofemissie.<br />
Multifunctionele toepasbaarheid<br />
Waar andere toeleveranciers voor elke toepassing een<br />
product op de markt zetten, zijn bij Sika veel producten<br />
geschikt voor meerdere toepassingen. Zo zijn er<br />
minder lagen nodig om tot het gewenste resultaat te<br />
komen of hoeft een ondergrond niet extra voorbereid<br />
te worden. Dat scheelt in grondstofgebruik, verpakkingen<br />
en transport.<br />
Veilig verwerken<br />
Sika lijmen en kitten voldoen al jaren aan de eisen<br />
betreffende uitstoot. Vorig jaar zijn in de norm<br />
EN 15651 ‘Voegkitten in de Bouw’ wijzigingen<br />
doorgevoerd. Polyurethaan geeft bij droging MDI<br />
af. Een stof die een negatief effect heeft op de<br />
ozonlaag. Sika heeft hiervoor de zogenaamde I-cure<br />
Technologie ontwikkeld. Die zorgt ervoor dat Sika<br />
kitten zonder handschoenen mogen worden verwerkt.<br />
Verder heeft Sika er met de lancering van Sikaflex ® /<br />
SikaBond ® AT (Advanced Technology) voor gezorgd dat<br />
oplosmiddelvrije producten in de plaats zijn gekomen<br />
van oplosmiddelhoudende producten, terwijl eveneens<br />
de kwaliteit is verbeterd.<br />
LCA voor hele productassortiment<br />
Momenteel wordt voor het hele productassortiment<br />
en dat omvat ongeveer 4000 producten, per product<br />
een levenscyclusanalyse uitgevoerd. Dit om ook op dat<br />
front de duurzaamheid aan te tonen en daar waar nodig<br />
nog verder te verbeteren.<br />
o
Duurzaam, ook in Nederland<br />
Niet alleen op de productielocaties wordt gelet<br />
op ontlasting van het milieu. Ook op de verkoopkantoren,<br />
zoals in Nederland, worden steeds meer<br />
maatregelen genomen om aan duurzaamheid een<br />
bijdrage te leveren:<br />
� Actief de papierstroom terugdringen door het<br />
online bestelsysteem voor klanten.<br />
� Klanten kunnen in bulk bestellen en laten<br />
afleveren op diverse adressen. Hierdoor wordt<br />
onnodige tussenopslag en onnodig transport<br />
voorkomen.<br />
� Recyclinginstructies voor klanten.<br />
� Het bedrijfspand aanpassen op de volgende<br />
fronten:<br />
� Een energiezuinig verlichtingsnetwerk<br />
met energiearme tl-verlichting.<br />
� Het automatisch aan- en uitschakelen<br />
van verlichting in diverse ruimten.<br />
� Een energiezuinig verwarmingssysteem.<br />
�<br />
Ecoverantwoorde leaseauto’s ter vermindering<br />
van CO -uitstoot.<br />
2<br />
Das: “Duurzaamheid heeft ook te maken met het<br />
onderhouden van goede contacten met klanten. We<br />
bieden hen alle mogelijke service om met de Sika<br />
professionaliteit het onderscheidende vermogen van<br />
onze producten en systemen op de juiste manier aan<br />
de professionele vakman over te brengen.”<br />
Sika Nederland B.V. I www.sika.nl<br />
�����������<br />
Echte professional zo herkenbaar<br />
Als vooraanstaand fabrikant van vakkundige<br />
oplossingen voor de bouwbranche vindt Sika het<br />
van groot belang om het productmeesterschap in<br />
stand te houden. Daarom zijn Sika producten en<br />
systemen alleen verkrijgbaar bij de professionele<br />
vakhandel. Das: “Dat is een bewuste keuze. Via het<br />
doe-het-zelfkanaal, dat zich vooral op de decoratieve<br />
markt richt, zijn bijvoorbeeld ook kitten en lijmen<br />
verkrijgbaar, maar die hebben niet de constructieve<br />
achtergrond die het merk Sika wel heeft. In een<br />
markt met een toenemend aantal zzp’ers kan een<br />
opdrachtgever daarom heel eenvoudig zien of hij te<br />
maken heeft met een professional die bewust omgaat<br />
met zijn vak, de daarbij benodigde producten en de<br />
kwaliteit van het werk.”
Ruimte voor<br />
flexibel<br />
ondernemen<br />
huisvestingsoplossingen op maat<br />
Heeft u behoefte aan een nieuw pand of wilt u<br />
het bestaande kantoor uitbreiden? De Meeuw<br />
biedt tijdelijke en permanente oplossingen voor<br />
uw kantoor- of productieruimte.<br />
Eenvoudig en doelmatig of luxueus met alle<br />
moderne faciliteiten. Met de bouwsystemen van<br />
De Meeuw beschikt u snel over kantoorruimte<br />
op maat voorzien van de gewenste uitstraling<br />
en sfeer binnen uw budget.<br />
www.demeeuw.com/kantoren<br />
T +31 (0)499 57 20 24 Postbus 18 5688 ZG Oirschot<br />
PRODUCTINNOVATIE<br />
EPC: bekijk totaalplaatje<br />
Saint-Gobain Isover onderzocht het effect van meerdere<br />
energie-besparende maatregelen op de EPC. Naast<br />
dikker isoleren blijkt het ook van belang koudebruggen<br />
te reduceren en de luchtdichtheid te verbeteren.<br />
Per 1 juli <strong>2012</strong> treedt de nieuwe EPG-norm in werking (NEN 7120). Op basis van<br />
deze nieuwe norm liet Isover door DGMR diverse berekeningen uitvoeren voor<br />
vier Agentschap NL referentiewoningen. Het rapport laat zien wat de effecten<br />
van eerder genoemde maatregelen zijn. Daarbij is ook gekeken naar het effect<br />
van installaties. “Uit het onderzoek komt naar voren dat het verstandig is om bij<br />
het bepalen van de EPC naar het geheel te kijken. Kijk dus niet alleen naar<br />
isolatie en installaties, maar ook naar luchtdichtheid en naar eventuele lineaire<br />
warmteverliezen”, aldus ir. Ivo van Rooy, Solution Manager bij het bedrijf.<br />
Rc-waarde<br />
Uit het onderzoek blijkt dat binnen de gangbare spouwmuurdiktes een EPC van<br />
0,6 haalbaar is. De berekeningen komen bijvoorbeeld uit op een EPC van 0,58 voor<br />
een standaard rijhoekwoning met een spouwmuur van 350 mm, met daarin 115<br />
mm Isover Mupan Ultra XS als isolatiemateriaal (Rc = 4,0 m2.K/W). Een verdere<br />
verbetering naar een Rc van 5,0 levert nog eens 0,01 tot 0,02 extra EPC-punten<br />
op. Dit kan al worden gerealiseerd met 137 mm Isover Multimax 30 Ultra, een<br />
nieuw en uniek product op de Nederlandse markt van minerale wol met een<br />
uiterst scherpe lambdawaarde van 0,030 W/m.K.<br />
In de nieuwe EPC-rekenmethode wordt uitgegaan van standaard, forfaitaire waardes<br />
voor lineaire warmteverliezen, oftewel: koudebruggen. Deze koudebruggen<br />
treden op bij aansluitingen rond kozijnen of tussen gevel en dak en gevel en<br />
fundering. Door deze knooppunten nauwkeuriger te detailleren, kunnen de<br />
forfaitaire waardes worden vervangen door verbeterde waardes. Dit levert een<br />
besparing op tot zo’n 0,07 EPC-punten. Isover heeft hiervoor een aantal details<br />
geoptimaliseerd, welke te downloaden zijn via www.isover.nl/epcwijzer. Ook voor<br />
ongewenste luchtstromen (infiltratie) gelden standaard, forfaitaire waardes in de<br />
nieuwe EPC-rekenmethode. Ook deze waardes kunnen worden verbeterd door<br />
zowel in de ontwerp- als de uitvoeringsfase meer aandacht te besteden aan de<br />
luchtdichtheid. Dit kan 0,03 tot 0,05 extra EPC-punten opleveren.<br />
Rekenmodule voor een lagere EPC<br />
Op www.isover.nl/epcwijzer zijn alle EPC-besparingen<br />
na te rekenen. Door te variëren met de<br />
hoogte van de Rc en de waardes voor lineaire<br />
warmteverliezen en ongewenste luchtstromen<br />
komt naar voren hoe de<br />
EPC het beste te beïnvloeden<br />
is, zodat deze past bij<br />
de eisen en het ontwerp.<br />
Ook kunnen hier de bronbestanden van de berekeningen<br />
en het DGMR-rapport worden gedownload.<br />
“Kijk niet alleen naar isolatie<br />
en installaties, maar besteed<br />
zeker ook aandacht aan<br />
luchtdichtheid en lineaire<br />
warmteverliezen”, aldus<br />
ir. Ivo van Rooy, Solution<br />
Manager bij Saint-Gobain<br />
Isover.
Case study CAD-tekeningbeheer in SharePoint<br />
Cadac Organice, Microsoft Gold ISV Partner en ontwikkelaar<br />
van de Cadac Organice Suite, bracht onlangs een<br />
vernieuwde Case study uit over het beheer van CADtekeningen<br />
in SharePoint.<br />
COLUMN<br />
B UWF RMATIE<br />
GERT SMIT<br />
Nieuwe werkelijkheid<br />
ICT<br />
CAD-tekeningen worden gemaakt door CAD-engineers, maar kunnen worden<br />
gebruikt door anderen zoals werkvoorbereiders, bouwvakkers, productiemedewerkers,<br />
projectleiders en -partners. Kortom, interne disciplines en<br />
externe partners moeten dus toegang hebben tot CAD-tekeningen en deze<br />
makkelijk kunnen inzien. Maar hoe geef je gebruikers toegang tot CADtekeningen?<br />
Hoe kunnen gebruikers deze openen en inzien zonder dat zij<br />
hiervoor de bijbehorende CAD-applicatie hebben? Hoe zorg je ervoor dat<br />
gebruikers de tekeningen pas kunnen inzien als ze zijn vrijgegeven? En hoe<br />
voorkom je dat gebruikers de CAD-tekeningen (ongeoorloofd) wijzigen?<br />
Beheer<br />
CAD-tekeningen moeten niet alleen beheerd worden binnen de engineeringsafdeling,<br />
maar moeten volgens Cadac Organice via een beheerssysteem ook op<br />
een eenvoudige manier toegankelijk gesteld worden voor de hele organisatie,<br />
inclusief eventuele externe partners en toeleveranciers. Cadac Organice heeft<br />
derhalve een vernieuwde case study uitgebracht over CAD tekeningbeheer,<br />
waarin zij ingaat op de uitdagingen die bedrijven ondervinden als zij hun CAD<br />
tekeningen willen ontsluiten voor de interne en externe (project)organisatie. De<br />
case study beschrijft hoe een oplossing gebaseerd op Microsoft SharePoint<br />
projectgeoriënteerde engineering bedrijven helpt hun tekeningen te beheren en<br />
deze beschikbaar te maken voor projectteams. Het beschrijft hoe bedrijven met<br />
een basisbehoefte aan CAD-tekeningen in bewerking en vrijgegeven tekeningen<br />
volledig kunnen beheren in SharePoint, en hoe bedrijven met een PDM systeem<br />
vrijgegeven CAD-tekeningen kunnen publiceren naar SharePoint voor delen en<br />
samen werken.<br />
Voor meer info:<br />
Guus Weitzel, tel.: <strong>04</strong>5 400 1010 of e-mail: gweitzel@organice.com<br />
De case study over is te downloaden viawww.organice.com<br />
Economische crisis. Bouwcrisis. Woningmarktcrisis. Double dip. Je kunt nauwelijks economisch nieuws opslaan of je komt deze termen tegen. Zeker in relatie tot de bouw in<br />
Nederland. Het wordt tijd dat we die terminologie achter ons laten. Niet om onze kop in het zand te steken, maar om te benadrukken dat er wat anders aan de hand is. We<br />
leven in een nieuwe werkelijkheid. In 2009 hadden we een crisis die onverwacht snel toesloeg. Zelfs in de laatcyclische bouw kregen we onvoldoende tijd om te anticiperen<br />
en waren de gevolgen groot. Het was logisch dat velen in die tijd hebben gedacht dat het vooral een kwestie van volhouden zou zijn. De crisis overleven en opkrabbelen<br />
zodra de situatie weer zou zijn als voor de crisis. Wie die gedachtegang anno <strong>2012</strong> nog volgt, miskent de realiteit. De bouw is fundamenteel veranderd. Het heeft geen<br />
enkele zin om in nostalgisch verlangen te blijven mijmeren over hoe het ‘vroeger’ was. Het is tijd voor ingrijpende aanpassingen en vernieuwingen. Het nieuwe speelveld<br />
biedt kansen voor degenen die er op die manier naar willen kijken. Het is dus veel meer dan een woordenspel. Crisis staat voor lijdzaamheid en afwachten. De nieuwe werkelijkheid<br />
staat voor initiatief, innovatie en creativiteit. Een versimpeld beeld van de oude situatie laat partijen zien die ieder voor zich achter de telefoon of de brievenbus<br />
zitten te wachten tot een klant zich meldt. In de nieuwe werkelijkheid moet je de deur uit om uit te vinden wat er leeft bij potentiële klanten en hoe je je<br />
diensten/producten op die vraag af kunt stemmen. En dat doe je bij voorkeur met je belangrijkste partners in de bouwkolom. Daarbij is de groep<br />
klanten breder, meer divers en veeleisender geworden. In die complexere nieuwe realiteit hebben we elkaar meer dan ooit keihard<br />
nodig. Gezamenlijk kunnen partijen de klantvraag anno <strong>2012</strong> wél invullen. Gezamenlijk kunnen we wél tot oplossingen komen die<br />
voldoen aan de eis om effi ciënter en duurzamer te produceren en faalkosten uit te bannen. Bij Koninklijke Hibin zien we de nieuwe<br />
werkelijkheid als een kans om de samenwerking te versterken met fabrikanten enerzijds en andere partijen in de bouwtoelevering<br />
anderzijds. Door inhoud te geven aan effectieve ketensamenwerking, onder andere door te werken aan een uniforme artikelcodering<br />
in samenspraak met fabrikanten en aannemers. Gezamenlijk kunnen we het toeleveringsproces stroomlijnen, de uitvoerende bouw<br />
ontzorgen en zodoende bijdragen aan een beter eindproduct. De eerste stap in dat proces is het achter ons laten van de crisis.<br />
Mr. Gert Smit<br />
Voorzitter Koninklijke Hibin<br />
NR 4 10 april <strong>2012</strong><br />
43
�����������<br />
�����������������������������������������������<br />
����������������������������������������������������������������������<br />
De Europese Unie heeft bepaald dat in 2020 in Europa energieneutraal moet worden<br />
gebouwd. De nieuwe generatie VELUX dakramen gaat een nettobijdrage leveren aan deze<br />
energiezuinige woningen.<br />
Michel Kalis, Commercieel Directeur bij VELUX Nederland:<br />
“In Europa wordt 40% van het energieverbruik<br />
veroorzaakt door gebouwen. Hier valt dus nog een<br />
flinke slag te maken. Wanneer je daarnaast realiseert<br />
dat we inmiddels 90% van onze tijd doorbrengen in<br />
gebouwen, waarvan 30% geen gezond binnenklimaat<br />
heeft, wordt de noodzaak nog duidelijker om hier iets<br />
aan te veranderen.”<br />
Daarom heeft VELUX Groep de afgelopen jaren intensief<br />
gewerkt om een nieuwe generatie VELUX dakramen<br />
te ontwikkelen, waarmee tegemoet gekomen<br />
wordt aan alle woonbehoeften op het gebied van energiebesparing,<br />
comfort en een prettig binnenklimaat<br />
nu en in de toekomst.<br />
Wat wil de bewoner?<br />
Die wil ook een bijdrage leveren aan energiebesparing,<br />
want dat scheelt uiteindelijk in de kosten. Maar<br />
vooral comfortabel wonen met veel daglicht en frisse<br />
lucht staan voorop. Een goed voorbeeld hiervoor<br />
zijn woningen gebouwd volgens de principes van<br />
Active House. Dat zijn klimaatneutrale gebouwen,<br />
waarin veel aandacht is voor leefbaarheid, dankzij<br />
gebalanceerd daglicht, natuurlijke ventilatie en<br />
het gebruik van gezonde bouwmaterialen. Een<br />
leefomgeving waarbij de beleving van de bewoner<br />
centraal staat. Dynamische en efficiënte woningen<br />
waarin hernieuwbare energiebronnen alle energie<br />
leveren die nodig is voor verwarming, warm water,<br />
huishoudelijke apparatuur, verlichting en elektriciteit.<br />
Grote raamoppervlakken genereren veel daglicht. Dat<br />
lijkt niet zo energie-efficiënt, maar door in de winter<br />
juist gebruik te maken van de zon en de zonnewarmte<br />
binnen te laten, wordt de vraag naar verwarming en<br />
kunstlicht juist minder. Naast bouwmaterialen van hoge<br />
kwaliteit worden er allerlei intelligente technologieën<br />
aan de woning toegevoegd, zoals raamdecoratie- en<br />
zonweringsystemen om oververhitting in de warmere<br />
periodes te voorkomen. Ook wordt de woning ’s<br />
nachts gekoeld door dakramen en ramen op lagere<br />
verdiepingen tegen elkaar open te zetten. Op deze<br />
wijze ontstaat er een schoorsteeneffect en kan de<br />
woning meerdere graden afkoelen. Er wordt als het<br />
ware een ‘zelfdenkend’ huis gerealiseerd met een<br />
optimale energiebalans.<br />
De nieuwe generatie energie-efficiënte dakramen<br />
Kalis: “Onze nieuwe generatie VELUX dakramen sluit op<br />
de Active House visie aan. Bij de ontwikkeling hebben<br />
we de bewoner die een fijn woonklimaat wenst, maar<br />
ook zuinig met energie wil omgaan centraal gesteld.<br />
De dakramen hebben een verbeterd ontwerp waarin<br />
de nieuwe ThermoTechnology TM is toegepast. Hierdoor<br />
zijn de isolerende eigenschappen en de U-waarde<br />
enorm verbeterd. Smallere kozijnen en aan de buitenzijde<br />
afgerond lijstwerk zorgen voor een eleganter<br />
dakraam. Ook is het raam voorzien van een groter<br />
glasoppervlak, dat 18% meer daglicht binnenlaat. Meer<br />
glasoppervlak verbetert de energie-efficiëntie omdat<br />
de ruimte niet alleen beter geïsoleerd wordt, maar<br />
ook profiteert van passieve zonnewarmte in koude<br />
periodes. Hierdoor wordt in de winter zonnewarmte<br />
binnengelaten en in de zomer wordt de warmte door<br />
middel van geïntegreerde rolluiken of buitenzonweringen<br />
juist buitengesloten. Natuurlijke ventilatie<br />
geschiedt automatisch. De VELUX ACTIVE Climate Control<br />
zorgt er door integratie met sensortechnologie<br />
voor dat de bewoner hier geen omkijken naar heeft<br />
en gewoon kan genieten van het comfort dat de<br />
woning biedt. Het netto resultaat is een uitstekende<br />
energiebalans en energieprestatie van de dakramen.”
Nieuwe bevestigingstechniek: comfort tijdens<br />
montage<br />
Vanzelfsprekend is ook het montagegemak sterk<br />
verbeterd. Kalis: “De montage is vereenvoudigd<br />
door een nieuwe bevestigingstechniek. Met één<br />
set montagebeugels kan een dakraam zowel op<br />
standaardhoogte, als ook verdiept worden bevestigd.<br />
Dit levert niet alleen een betere integratie met<br />
het dak op, maar ook weer een bijdrage aan de<br />
energiebesparing. Het lijstwerk kan geklikt worden<br />
en alle gaten voor montage zijn voorgeboord. Dat<br />
levert significante tijdwinst op.” In het kader van<br />
afvalreductie biedt de nieuwe verpakking uitkomst.<br />
Die draagt tevens bij aan efficiënter transport en<br />
minder handling op de bouwplaats. Kalis: “Kortom<br />
een nieuwe generatie VELUX dakramen met een<br />
positieve energiebalans voor iedereen.”<br />
Dit is iets dat VELUX Nederland heel graag met haar<br />
professionele relaties wil delen.<br />
VELUX Nederland B.V. T 030 – 6 629 629 E info@velux.nl I www.velux.nl/2020<br />
�����������<br />
Beleef het zelf!<br />
De officiële Nederlandse marktintroductie zal<br />
plaatsvinden tijdens de Internationale BouwBeurs<br />
van 4 tot en met 9 februari 2013. Voorafgaand<br />
organiseert VELUX Nederland speciaal voor<br />
de aannemerij, de bouwmaterialenhandel,<br />
woningbouwverenigingen, projectontwikkelaars en<br />
architecten in november en december dit jaar op<br />
zes bijzondere locaties spectaculaire evenementen,<br />
waar beleving centraal staat. Kalis: “Onze relaties<br />
in de bouwkolom mogen natuurlijk als eerste<br />
kennismaken met de nieuwe generatie dakramen.<br />
Dat doen we deze keer door ze regionaal uit te<br />
nodigen voor een ultieme ‘energieke’ belevenis.”<br />
Voorregistratie gestart<br />
Wilt u ook voor de officiële introductie al meer weten<br />
over het dakraam dat de nieuwe standaard wordt<br />
voor energie-efficiëntie en comfort? Registreer u<br />
dan nu vast voor één van de regionale evenementen.<br />
Voorregistratie kan vanaf nu via www.velux.nl/2020.<br />
Volgende maand treft u in <strong>Bouwformatie</strong> nummer<br />
5 een antwoordkaart aan. Twijfel niet, want het<br />
belooft spectaculair te worden!
BIA LockBlock<br />
Het BIA LockBlock levert een directe<br />
besparing op in arbeid- en materiaalkosten<br />
Het Bia LockBlock is een betonblok dat handmatig<br />
drooggestapeld kan worden zonder gebruik te maken<br />
van metsel- of lijmmortels. Door de centrische<br />
vormgeving vallen de blokken moeiteloos in elkaar<br />
en zijn wanden in een kort tijdsbestek opgebouwd.<br />
Minder arbeidshandelingen per M 2 door weer en wind.<br />
Door geen gebruik te maken van mortels kan men<br />
direct na levering stapelen zowel in de zomer als in de<br />
winter hierdoor is het aantal arbeidshandelingen te<br />
reduceren. Bijkomend voordeel is het niet aan- als<br />
schoonmaken van de silomengers.<br />
BIA Beton<br />
Tel.: 024-648 84 84<br />
E-mail: info@bia-beton.nl<br />
Internet: www.bia-beton.nl
Doorsnede van de integrale oplosssing. Het bouwplan is ruimtelijk gezien niet ingrijpend.<br />
Twintig miljoen besparing<br />
door Multikering in Katwijk<br />
Concept schema Multikering.<br />
B UWF RMATIE<br />
Katwijk is één van de zwakke schakels aan de kust die<br />
versterkt moeten worden in het kader van het Hoogwaterbeschermingsprogramma<br />
van de rijksoverheid.<br />
Traditionele uitvoering van de waterkering in een<br />
kustplaats is ingrijpend en vergroot de barrièrewerking<br />
tussen land en water. Voor de concrete praktijksituatie<br />
in Katwijk heeft het CURNET consortium<br />
Multikering een plan ontwikkeld dat met een compacte<br />
oplossing, in combinatie met multifunctioneel<br />
gebruik van de beschikbare ruimte, de kloof tussen<br />
waterveiligheid en ruimtelijke ontwikkeling dicht. In<br />
het concept wordt de waterkering, een keerwand<br />
met golfbreker, onderdeel van een groene duinzone,<br />
met aan de boulevardzijde mogelijkheden voor ondergronds<br />
parkeren en aan de strandzijde mogelijkheden<br />
voor horecavoorzieningen. Deze integrale oplossing<br />
voor waterveiligheid en stedelijk gebruik<br />
biedt niet alleen een betere ruimtelijke inpassing,<br />
maar betekent ook een kostenbesparing van ruim<br />
twintig miljoen euro op de investeringskosten voor<br />
de vier betrokken partijen: het Rijk, het Hoogheemraadschap<br />
Rijnland, de provincie Zuid-Holland en de<br />
gemeente Katwijk. Het Rijk en het Hoogheemraadschap<br />
Rijnland kunnen bovendien fors besparen op<br />
de waterbeheerkosten.<br />
Baten<br />
De gemeente Katwijk kan naast directe fi nanciële<br />
voordelen grote maatschappelijke baten realiseren.<br />
De inpassing is veel beter dan bij de traditionele<br />
IN BEELD<br />
oplossingen en maakt ruimtelijke en economische<br />
ontwikkeling van de boulevard- en strandzone<br />
mogelijk. Ir. Ton Siemerink van CUR Bouw en Infra:<br />
“De aanleg van de Multikering is ruimtelijk veel<br />
minder ingrijpend en veroorzaakt daardoor minder<br />
hinder en overlast. Daarbij zijn toekomstige versterkingen<br />
veel eenvoudiger, en met minder hinder en<br />
overlast te realiseren. De resultaten van het kennisproject<br />
zijn in september 2011 aangeboden aan het<br />
College van Burgermeester en Wethouders van de<br />
gemeente Katwijk. De gemeente Katwijk heeft met<br />
grote belangstelling kennis genomen van het ontwikkelde<br />
plan en vervolgens in de stuurgroep Kustversterking<br />
Katwijk aan de drie andere partijen<br />
gevraagd de haalbaarheid van toepassing van het<br />
concept snel te onderzoeken.“ Dit haalbaarheidonderzoek<br />
bevindt zich in de eindfase en in april zal er<br />
daarover in de stuurgroep Kustversterking Katwijk<br />
besluitvorming plaats vinden<br />
Consortium<br />
De Businesscase is in opdracht van het CURNET<br />
programma Multidijk uitgevoerd door een consortium<br />
bestaande uit DP6 architectuurstudio Delft, het<br />
Ingenieursbureau van de gemeente Rotterdam, Rijkswaterstaat<br />
dienst Infrastructuur, TU Delft CITG en<br />
TNO. Penvoerder van het consortium is CUR Bouw &<br />
Infra in Gouda, het netwerk dat vraag en aanbod van<br />
innovatieve kennis op het gebied van de civiele techniek<br />
bij elkaar brengt.<br />
NR 4 10 april <strong>2012</strong><br />
47
�����������<br />
�������������������<br />
����������������������������<br />
Krachtenbundeling in de bouwkolom bestaat al langer. Partijen komen in steeds vroegere<br />
stadia van een bouwproces bij elkaar om samen tot het gewenste eindresultaat te komen.<br />
Optimale krachtenbundeling gaat een stap verder. Het betekent tevens het delen van<br />
kennis en informatie, zodat elke schakel zijn werk op de juiste manier kan uitvoeren en<br />
faalkosten tot het niveau nihil worden teruggedrongen. Dat vraagt van elke partij de<br />
nodige investering. Ook van Calduran.<br />
Henk Schaap, Commercieel Directeur: “Als fabrikant heb je niet alleen de verplichting om een goed product in<br />
de markt te zetten. Procesoptimalisatie, zowel intern als met externe partijen in de bouwkolom is geen wens,<br />
maar noodzaak.”<br />
Tekening in 2D<br />
3D + BIM + Lean = optimaal bouwen<br />
In de bouwwereld wordt inmiddels veelvuldig de term<br />
Lean Bouwen toegepast. Het betreft hier het dusdanig<br />
op elkaar afstemmen van alle activiteiten binnen een<br />
organisatie, zodat alle verspilling uit de processen wordt<br />
gefilterd. Bedrijven die ook het proces in de keten Lean<br />
willen aanpakken, krijgen te maken met meerdere<br />
toeleveranciers van een bouwproduct. Daarnaast<br />
worden er zeker drie modellen ontwikkeld. Het model<br />
van de architect, dat van de constructeur en tot slot<br />
het model met de tekeningen voor de bouwtechnische<br />
uitvoering. Deze zijn veelal niet consistent aan elkaar.<br />
Vanuit de Lean gedachte beredeneert, blijkt dat hier<br />
verspilling hoogtij viert, want dit is een van de oorzaken<br />
die bijdraagt aan de hoge faalkosten in de bouw.<br />
Een centraal bouwmodel<br />
Schaap: “Het is dus van wezenlijk belang dat er<br />
consensus wordt bereikt over één centraal model<br />
waarin alle architectonische, constructietechnische<br />
en –bouwtechnische informatie is verzameld en<br />
2D omgezet naar 3D:<br />
rode muur loopt te ver door.<br />
bijgestelde tekening in 3D<br />
deelbaar is. Om tot dit eenduidige model te komen is<br />
BIM uitstekend geschikt. Zo ontstaat een model waar<br />
alle partijen hun bijdrage aan kunnen leveren al naar<br />
gelang het bouwtraject vordert.”<br />
Sluitend of toch niet?<br />
Wat op papier in 2D is getekend, blijkt in de praktijk<br />
toch regelmatig niet te kloppen. Als er een 3D-/ BIMmodel<br />
aanwezig is, worden dit soort fouten al in het<br />
voorproces gefilterd. 3D-visualisering zorgt ervoor dat<br />
wat bedacht is ook daadwerkelijk naadloos op elkaar<br />
aansluit. Schaap: “Heel eenvoudig is een clash control<br />
uit te voeren, waardoor je exact ziet of bouwdetails<br />
juist op elkaar aansluiten en daar waar nodig de<br />
betreffende aanpassingen in het model kunt doen.<br />
Zo wordt in de voorbereidingsfase van een project<br />
eigenlijk al uitgesloten dat er zich bij de uitvoering<br />
fouten voordoen. Calduran is klaar voor deze manier<br />
van modelleren. Onze 3D-modules, waarmee we<br />
gegevens over en weer kunnen uitwisselen, zijn<br />
beschikbaar.”
Lean bouwen is geen productkorting<br />
Uitgaande van gemiddeld 15% faalkosten in de<br />
bouw, zou je denken dat als deze nihil zijn de kostprijs<br />
van een product zich voordelig ontwikkelt.<br />
Schaap: “Hier zit een discrepantie. Eerder afstemmen,<br />
betekent meer inspanning van de fabrikant om<br />
fouten in het voorproces uit te sluiten. De winst<br />
wordt geboekt in tijd tijdens de uitvoering als de<br />
bouw vlekkeloos verloopt en er geen extra producten<br />
hoeven te worden vervaardigd en geleverd, of<br />
veel correcties in het bouwproces moeten plaatsvinden.<br />
Daar zetten we ons graag voor in.”<br />
Schaap: “Naast procesoptimalisatie is het delen van<br />
kennis essentieel. Dan gaat het om productspecifieke,<br />
brancheoverschrijdende, procesondersteunende en<br />
organisatiegerelateerde informatie om belanghebbenden<br />
te faciliteren.”<br />
VNK Staticaprogramma 5.0<br />
Op 1 april <strong>2012</strong> treedt het Bouwbesluit <strong>2012</strong> in<br />
werking en daarmee wordt het toepassen van<br />
Eurocode 6 verplicht. De Vereniging Nederlands<br />
Kalkzandsteenplatform (VNK) heeft daarom het<br />
Statica rekenprogramma voor constructeurs volledig<br />
herzien. Er zijn diverse applicaties toegevoegd,<br />
waardoor de gebruiksvriendelijkheid verder is<br />
verbeterd. Kalkzandsteenconstructies zijn snel en<br />
gemakkelijk te dimensioneren en de draagconstructie<br />
is eenvoudig te controleren.<br />
Nieuw Constructeurhandboek<br />
Constructeurs worden over het algemeen opgeleid in<br />
het bouwen in beton en hebben vaak onvoldoende<br />
kennis van kalkzandsteen. Dit kennishiaat wordt opgevangen<br />
met het Calduran Constructeurhandboek.<br />
Hierdoor raakt elke constructeur thuis in de wereld<br />
van kalkzandsteen. Onderwerpen als Calduran<br />
algemeen, brand, constructief, geluid, verankeringen<br />
en voorbeeldprojecten komen aan bod. Het document<br />
is interactief, vakkundig onderbouwd door<br />
externe partijen en er is voorzien in een koppeling<br />
met VNK Statica. Het Constructeurhandboek wordt<br />
op aanvraag aan belanghebbenden verstrekt. U kunt<br />
het opvragen via bouwtechniek@calduran.nl.<br />
Calduran Kalkzandsteen bv T 0341 – 464 000 E info@calduran.nl I www.calduran.nl<br />
�����������<br />
Kalkzandsteen is 100% verantwoord<br />
Dat is een feit. De keten is volledig gesloten. Maar<br />
verantwoord ondernemen omvat meer. Bij elke<br />
productie vindt uitstoot van CO2 plaats. Ook bij<br />
kalkzandsteen. Calduran heeft van haar processen een<br />
CO2 voetprint gemaakt, die het vertrekpunt vormt<br />
om in 2015 25% CO2-reductie te realiseren. Verder<br />
spreekt Calduran niet over MVO, maar VO. Schaap:<br />
“Verantwoord ondernemen is een breder begrip.<br />
Het maatschappelijke aspect is al als vanzelfsprekend<br />
besloten. Ook onderwerpen als veiligheid en<br />
klanttevredenheid passen hieronder. Onlangs is<br />
ons eerste rapport Verantwoord Ondernemen<br />
gepubliceerd. Hierin laten we de lezer zien wat ons<br />
bezighoudt, waar we in investeren en wat onze<br />
doelstellingen zijn. Kortom, hoe we ons inzetten<br />
voor een betere wereld nu en in de toekomst.”
��������������������������������������������������������������<br />
������������������<br />
�����������������������������������������������<br />
����������������������������������������������<br />
����������������������������������������������<br />
���������������������������������������������������<br />
���������������������������������������������������<br />
������������������������������������������������������<br />
��������������������������������������������<br />
�������������������������������������������������<br />
�������������������������������������������������<br />
����������������������������������������������<br />
�������������������������������������������<br />
������������������������������������������������<br />
������������������������������������������������<br />
��������������������������<br />
������������������������������������������������������������<br />
������� �������������� ������ ��� ������ ������� �������������� ���� ���<br />
�����������������������������������������������������������������<br />
�������������������������������������������������������������������<br />
�����������������������������������������������������������������<br />
���������������� ��� ���� ������������������ ����� ���� ����� �����<br />
�����������������<br />
���������������������������������������������<br />
��������������������������������������������������������������������<br />
�����������������������������������������������������������������<br />
���������� ������������� ��������������� �������������� ��������������<br />
������������������������������������������������������������������<br />
�����������������������������������������������������������������<br />
���������������������������������������������������������������<br />
������������������������������������������������������������������<br />
��������������������������������������������������������������<br />
���������������������������������������������������������������<br />
�����������������������������������������������������������������<br />
��������������������������������������<br />
������������<br />
���� ��� ���������� ��� �������� ���� ��� ������ �������� ��� ��������� ���<br />
����������������������������������������������������������������<br />
������������������������������������������������������������<br />
������������������������������������������������������������<br />
���� �������������� ��� ������������ � ��� ������� ��� ���� ������� ����<br />
���������������������������������������������������������������<br />
�������������������������������������������������������������������<br />
���� ������������������� ���� �������������� ��������� ���� ���� �������<br />
���������������������������������������������������������������<br />
������������������������������������������������������������������<br />
���������������������������������������������������������������<br />
����������������������������������������������������������������<br />
����������������������������������������������������������������������<br />
���������������������������������������������������������������������<br />
�������������������������������������������������������������<br />
������������������������������������������������������������������<br />
�����������������������������������������������������������������<br />
�����������������<br />
�
���������<br />
�����������������������������<br />
���������������������������������������������������������������<br />
������������������������������������������������������������������<br />
����������������������������������������������������������������<br />
���������������������������������������������������������������<br />
�������������������������������������������������������������������<br />
�����������������������������������������������������������������<br />
��������������������������������������������������������������������<br />
�����������������<br />
��������������<br />
�����������������������������������������������<br />
�������������������������������������������<br />
�������������������������������������������������<br />
�����������������<br />
���������������������������<br />
���� ������� ��� ���� ������ ������������� ��� ����� ������� ������ ���<br />
���������������������������������������������������������������<br />
������������������������������������������������������������������<br />
����������������������������������������������������������������<br />
��������������������������������������������������������������������<br />
�����������������������������������������������������������������������<br />
����������������������������������������������������������������<br />
��������������������������������������������������������������<br />
�����������<br />
������������<br />
���������������������������������<br />
���������������������������������������<br />
����������������������������<br />
�������������������������������������������������������<br />
��������<br />
����������������������������������������������������������������<br />
�������������������������������������������������������������������<br />
��������������������������������������������������������������<br />
������������������������������������������������������������������<br />
���������� ����� ��� ��� ��� ����� ������������� ������ ��� ����� ���� ���<br />
�������������������������������������������������������������������<br />
��������������������������������������������������������������������<br />
������� ��� ������ ��� �������� ������� ��� ����� ���� ������� ����� ��������<br />
����������������������������<br />
������������<br />
������������������������<br />
��������������������������������������<br />
������������������������������<br />
���������������������������������������<br />
��� ����� ������ ���� ����� ������ ������� ����� ������������� �����<br />
��������������������������������������������������������������<br />
������������������������������������������������������������<br />
���������������������������������������������������������<br />
�����������������������������������������������������������<br />
��������������������������������<br />
������������<br />
����������������������<br />
���������������������������������������������<br />
������������������������������������<br />
������������������������������������������������������������<br />
���������<br />
�����������������������������<br />
������������������������������������������������������������<br />
�����<br />
����� ��� �������������� ������ ���������� ����������� ����������������<br />
�����������������������������������������<br />
����������������������������<br />
������������������������������������������������������<br />
������������������������������������������<br />
����������������������������������������������������������������<br />
����������������������������������������������<br />
������������������������������������������������������������<br />
���������<br />
�����������������������������������������������<br />
���������������������������������������������������������������<br />
�������� ������� ���� ��������������� ����� ����������� �������<br />
�������������������������������������������������������������<br />
������������������������������������������������������������<br />
��������������������������������������������������������������<br />
��������������������������������������<br />
����������������������������������������������������������������<br />
������� ��� ����������� ��� ���� ���� �� ���� ���������������� ����<br />
�����������������������������������<br />
���������������������������������<br />
��������������������������������������������������������<br />
���������<br />
�����������������������������<br />
�������������������������������������<br />
���������������������������������������������<br />
������������������������������������������������������<br />
������������������������������������������������������������<br />
����������������������������������������������<br />
��� ����������� ������ ���� ���� ������������� �������� ��� ������<br />
���������
Archidat<br />
Transparant in kosten en details<br />
������<br />
Ga naar www.archidat.nl en kies voor<br />
bouw- en referentiedetails<br />
www.archidat.nl<br />
������<br />
Kies uw bibliotheek en het gewenste<br />
bouwdetail.<br />
������<br />
�����������������������������������������������������������������������������������������<br />
����������<br />
����������<br />
����������<br />
�����������������<br />
�������������<br />
������������������<br />
�����������������<br />
����������������������<br />
��������������������<br />
�������������������<br />
�������������������<br />
������������<br />
��������������<br />
������������������<br />
�����������������<br />
����������������������<br />
�����������<br />
��������������������<br />
����������<br />
��������������<br />
�����������������<br />
����������������<br />
����������������<br />
���������������<br />
����������������<br />
���������������������������������������������������������������<br />
Gebruik het bouwdetail voor uw<br />
project!<br />
���������<br />
���<br />
��� �� ��� ���<br />
�� ��� ���<br />
����������<br />
�����������<br />
��������������<br />
��������<br />
��������������<br />
��� �� ��<br />
�������������<br />
�����������������������<br />
���������������������������<br />
�����������������<br />
�������������������<br />
�����������������������<br />
�����������<br />
�����<br />
�������������������������<br />
����������������������<br />
�������������������������<br />
������������������<br />
����������������������������<br />
��������������������������<br />
Nieuwbouwwoningen, foto beschikbaar gesteld door Ytong.
54<br />
BOUWSTOF<br />
“UITGESPROKEN”<br />
“Ik heb innerlijke rust.<br />
Maar van hard rijden word ik<br />
wel enthousiast.”<br />
Melanie Schultz van Haegen,<br />
minister van Infrastructuur en<br />
Milieu in NRC Handelsblad<br />
“De toiletten in de kazernes<br />
lopen niet eens meer door, maar<br />
we sturen wel straaljagers<br />
naar Libië. Ik zeg tegen<br />
het kabinet: ga weer voor je<br />
eigen land zorgen.”<br />
Jos van Erk, bouwondernemer<br />
in De Telegraaf<br />
“Regels werken<br />
middelmatigheid in de hand.”<br />
Barry Schwartz, psycholoog in<br />
Management Team<br />
“Mensen die rijk zijn, ik vind het<br />
prima. Als het geld maar vrolijk<br />
bij elkaar is gegraaid.”<br />
Youp van ‘t Hek,<br />
cabaretier in Quote<br />
B UWF RMATIE<br />
VolkerWessels realiseert met terugdringen<br />
uitstoot CO 2 ambities duurzaamheid<br />
Het Nederlands bouwconcern VolkerWessels heeft een grote stap gezet op het gebied<br />
van duurzaamheid. Zo is de uitstoot van CO 2 vorig jaar met 6,3<br />
procent teruggedrongen. Dit blijkt uit het Duurzaamheidsverslag 2011. Bestuursvoorzitter<br />
Gerard van de Aast: “In dit verslag staan voorbeelden van hoe<br />
creativiteit kan leiden tot oplossingen die zowel vanuit milieu- en omgevingsperspectief<br />
als vanuit financieel perspectief aantrekkelijk zijn. De mogelijkheden<br />
daartoe worden groter nu marktpartijen ook onderling mechanismen in stelling<br />
brengen die de business case voor duurzaamheid versterken”. In 2011 is er door<br />
alle medewerkers gewerkt aan het realiseren van duurzame ambities. Het gaat<br />
dan om thema’s als toeleveringsketen, grondstoffenbeheer, CO 2 en veiligheid. “In<br />
het duurzaamheidsverslag staan initiatieven samen met interne en/of externe<br />
partners die hebben geholpen bij het realiseren van onze doelstellingen. Voor de<br />
komende jaren zijn opnieuw ambitieuze doelen gesteld”, verklaart Van de Aast.<br />
Dit jaar zijn ook duurzame prestaties van de werkmaatschappijen uit het Verenigd<br />
Koninkrijk in het verslag opgenomen. Bovendien is er een officiële Assurance<br />
verklaring verkregen. Van de Aast: “VolkerWessels behoort op het gebied van<br />
duurzaamheidverslaglegging tot de koplopers van Nederland. Dit blijkt uit de<br />
jaarlijkse Transparantiebenchmark van het Ministerie van Economische Zaken,<br />
Landbouw en Innovatie. VolkerWessels heeft een decentrale organisatievorm. Het<br />
concern heeft 16.600 medewerkers in 125 werkmaatschappijen in dienst, verdeeld<br />
over vestigingen in Nederland, België, het Verenigd Koninkrijk, Canada en de<br />
Verenigde Staten. Het bedrijf is actief in de woning- en utiliteitsbouw, industriebouw,<br />
onderhoud, vastgoedontwikkeling, beton- en waterbouw, wegenbouw,<br />
energie, water en telecom infra, spoorwegbouw, installatietechniek, verkeerstechniek,<br />
parkeermanagement, bouwtoelevering en advies en dienstverlening.<br />
Auteursrecht voorbehouden. <strong>Bouwformatie</strong> is met een oplage van 20.100 het grootste gratis vakblad voor de Nederlandse bouw. <strong>Bouwformatie</strong> is aangesloten bij HOI (Instituut voor media<br />
auditing, oplagecijfers van dagbladen en vaktijdschriften) en Media voor Vak & Wetenschap. Copyright 2008, Uitgeverij <strong>Bouwformatie</strong> B.V., ISSN 1876-8822<br />
COLOFON<br />
BOUWFORMATIE, de onafhankelijke uitgave<br />
van Uitgeverij BOUWFORMATIE B.V. brengt de<br />
toeleverende industrie en bouwmaterialenhandel<br />
in beeld bij beslissers in de bouw, bestaande<br />
uit architecten, (onder)aannemers, ontwerpers,<br />
raadgevende ingenieurs, woningbouwverenigingen<br />
en opdrachtgevers (Rijk, provincie<br />
en gemeente).<br />
Hoofdredactie<br />
Marcel van Duijn<br />
Directeur BOUWFORMATIE B.V.<br />
e-mail: mvanduijn@bouwformatie.nl<br />
Eindredactie/ Chef opmaak<br />
Joyce Cupido<br />
e-mail: redactie@bouwformatie.nl<br />
Redactie<br />
Hans Ouwerkerk, Suzanne van den Eynden,<br />
Menno Jelgersma, Ellen Jelgersma, Frans Bos,<br />
Rudolph Dukker, drs. Wietse Buma, Arjo van<br />
der Gaag, drs. Ton van der Veeken, ing. Frank<br />
Senteur, drs. Harry Bijl, Sacha Eikenboom,<br />
drs. Désirée Crommelin Mari van Lieshout en<br />
drs. Beyke Goris<br />
Columns<br />
Charles Groenhuijsen, drs. Maurice van Sante,<br />
mr. Jan van der Doelen, drs. Jan Straatman,<br />
mr. Gert Smit, ir. Pieter Huijbregts, ir. Rolf Dankers,<br />
Saskia de Jong, mr. Justin van Vessem,<br />
mr. Esther van Gaal en prof.drs. Adri Buur<br />
Cartoons<br />
Hein de Kort en Len Munnik<br />
Website en E-zine<br />
www.bouwformatie.nl<br />
Gijsbert Boer, tel.: 071 519 11 10<br />
e-mail: info@bouwformatie.nl<br />
Redactiesecretariaat<br />
Corine van Duijn, tel.: 071 519 19 60<br />
e-mail: secretariaat@bouwformatie.nl<br />
Redactieadres<br />
BOUWFORMATIE B.V.<br />
Julianalaan 1, 2341 EN Oegstgeest<br />
Postbus 116, 2340 AC Oegstgeest<br />
tel.: 071 519 19 60<br />
e-mail: redactie@bouwformatie.nl<br />
Redactieraad<br />
Mr. Gert Smit, voorzitter bestuur van de Koninklijke<br />
HIBIN, Paul E. Jas, marketing innovatie manager<br />
Holonite BV en bestuurslid Nederlands<br />
Verbond Toelevering Bouw (NVTB), ing. Michel<br />
W.M. van Eekert, partner Buildsight b.v.,<br />
ir. Maarten van Hezik, Managing director STABU,<br />
dr.ir. Frens Pries, directeur Betonvereniging en<br />
ir. Dick Stoelhorst (op persoonlijke titel)<br />
Advertenties<br />
Robert Liefhebber,<br />
Commercieel directeur BOUWFORMATIE B.V.<br />
tel.: 06 51 83 42 44<br />
e-mail: rliefhebber@bouwformatie.nl<br />
Harald Jansen, Acquiremedia<br />
tel.: 06 45 70 46 40/ 038-460 63 84<br />
e-mail: hjansen@acquiremedia.nl<br />
Internet: www.acquiremedia.nl<br />
Aanleveren advertentiemateriaal<br />
e-mail: advertenties@bouwformatie.nl<br />
Uitgever<br />
Ing. Max de Jong,<br />
Directeur/ Uitgever BOUWFORMATIE B.V.<br />
Vormgeving & Lithografie<br />
COLORSCAN BV, Voorhout<br />
Internet: www.colorscan.nl<br />
Drukwerk<br />
Senefelder Misset, Doetinchem<br />
Adreswijzigingen<br />
e-mail: secretariaat@bouwformatie.nl<br />
Abonnementen<br />
BOUWFORMATIE wordt gratis toegezonden<br />
aan hen die vallen binnen de doelgroep.<br />
Aanmelden: www.bouwformatie.nl<br />
Oplage<br />
20.100
Toegang tot meer<br />
Een omgeving waarin mensen wonen of werken, ontmoeten of ontspannen,<br />
dient met zorg te worden gerealiseerd. Sfeer, uitstraling en comfort zijn van<br />
belang. In ieder geval functionaliteit en gemak. Duurzaamheid verdient onze<br />
toenemende aandacht. En bovenal ook veiligheid. Voor al deze aspecten is de<br />
keuze van binnendeuren en kozijnen in hoge mate bepalend.<br />
Opdrachtgevers en ontwikkelaars. Woningbouwverenigingen en zorginstellingen.<br />
Architecten en aannemers. Wederverkopers en consumenten. Berkvens biedt de<br />
bouwkolom toegang tot meer.<br />
www.berkvens.nl
FLESST<br />
VALFACTOR 0<br />
FLESST<br />
VALBEVEILIGINGSSYSTEEM<br />
�������������������������������������<br />
���������<br />
����������������������������������������<br />
������������������������������<br />
����������������������������<br />
���������������������������������������<br />
������������������������������������<br />
�������������<br />
����������������������������������<br />
� ������������������<br />
������������������������������<br />
���������������������������������<br />
WWW.FLESST.NL<br />
ONDERZOEK WIJST UIT:<br />
Flesst is het enige valbeveiligingssysteem op<br />
hellende daken dat echt waarmaakt wat het<br />
BouwBesluit <strong>2012</strong> vraagt.<br />
���� ��������� ���� ������������������������������<br />
����� ��������� ������ ��� ������� ���� ��� ���� ������<br />
�����������������������������������������������<br />
�����������������������������������������������<br />
�����������������������������������������������<br />
������������������������������������������������<br />
���������������������������������������������<br />
���������������������������������������������<br />
�������������������������������������������������<br />
���� �������������� ������� ����������� �������<br />
�������������������������������������������������<br />
�������� ���� ��� ��������� ��� ��������������������<br />
����� ����� ������� ���� ���� ������� �������������<br />
���������������������������������������������������
Change language