Bijlage 8 Ecologisch onderzoek Het Bossch - Gemeente Soest

Tekst: H.J.V. van den Bijtel
Fotografie H.J.V. van den Bijtel (HB), J. van der Greef (JG) &
H. van de Vendel (HV)
Beopublicatie: 200738
September 2007
Omslagfoto:
Grote foto: kenmerkend beeld van Recreatiepark Het Bossch
(HB)
Inzet: ringslang (HB)
Uilenkamp 22
3972 XS Driebergen-Rijsenburg
tel./fax 0343 – 521021
e-mail h.j.v.vdbijtel@planet

Inhoudsopgave
1 Inleiding 1
1.1 Aanleiding 1
1.2 De opdracht 1
1.3 Het onderzoek 2
1.4 Dit rapport 2
2 Gebiedsbeschrijving 4
2.1 Ligging en begrenzing 4
2.2 Inrichting en gebruik 4
2.3 Bodem 5
2.4 Water 5
2.5 Plangebied en de Ecologische Hoofdstructuur 5
3 Bescherming van soorten en leefgebieden: wet- en regelgeving 6
3.1 Bescherming van de wilde flora en fauna 6
3.2 De Flora- en Faunawet en ruimtelijke ontwikkelingen 6
3.2.1 De ontheffing 7
3.3 De bescherming van de EHS in het Streekplan 8
3.4 Verblijfsrecreatieterreinen en de EHS 10
4 Resultaten van het onderzoek 13
4.1 Vegetatie 13
4.2 Flora 14
4.3 Fauna 15
4.3.1 Zoogdieren 15
4.3.2 Vogels 16
4.3.3 Reptielen en amfibieën 18
4.3.4 Insecten 19
5 De resultaten in het licht van wet- en regelgeving 22
5.1 Beschermde soorten 22
5.2 Effecten van de plannen op de aanwezige soorten 24
5.3 Effecten van de plannen op de beschermde soorten 25
5.4 Is een ontheffing nodig? 27
5.5 Invloed van de plannen op de EHS 27
5.5.1 Aaneengeslotenheid en robuustheid van de EHS 27
5.5.2 Bijzondere ecologische kwaliteit 27
5.5.3 Bijzondere soorten 28
5.5.4 Essentiële verbindingen 28
5.5.5 Samenvattend 29
6 Maatregelen 30
6.1 Maatregelen op de uitbreidingslocatie 30
6.2 Maatregelen op het bestaande park 30
6.3 Natuurwinst 31
7 Conclusies 32
7.1 Conclusies aangaande de Flora- en Faunawet 32
7.2 Conclusies aangaande de bescherming van de EHS 32
8 Geraadpleegde literatuur 33
Bijlage

1 Inleiding
1.1 Aanleiding
Om ook in de toekomst een rendabele exploitatie van het bedrijf mogelijk te maken heeft de
eigenaar van het Recreatiepark Het Bossch in Soest de wens te kennen gegeven het
bestaande terrein te vergroten. Omdat de beoogde uitbreidingslocatie in de Ecologische
Hoofdstructuur (EHS) ligt, is voor de planontwikkeling behoefte aan een ecologisch
onderzoek waarvan de uitkomsten kunnen worden gebruikt voor een natuurtoets in het
kader van de Flora- en Faunawet en een zogenaamde nee, tenzij-toets in het kader van het
streekplan die verplicht is voor nieuwe ontwikkelingen in terreinen die zijn gelegen in of
grenzen aan de EHS. De uitkomsten van het onderzoek en van beide toetsen kunnen
bovendien worden gebruikt als bouwstenen voor een op te stellen ‘integraal plan’ waarin
zowel de kwaliteitsslag voor de verblijfsrecreatie als die voor de natuur duidelijk wordt
aangetoond.
1.2 De opdracht
In januari 2007 is door Van Gent Van der Reest Adviseurs in recreatiemanagement uit
Apeldoorn, het bureau dat het gehele proces met betrekking tot het opstellen van het
integrale plan begeleidt en coördineert, opdracht gegeven tot het uitvoeren van een
ecologisch onderzoek op de gewenste uitbreidingslocatie en het huidige recreatiepark. Op
basis van de uitkomsten van dit onderzoek zijn voor de uitbreidingslocatie een natuurtoets
en een nee, tenzij-toets uitgevoerd en is een analyse gemaakt van de mogelijkheden tot het
realiseren van natuurwinst.
De uitbreidingslocatie voor Recreatiepark Het Bossch ligt in een productieperceel van douglasspar (HB)
1

De natuurtoets moet antwoord geven op de volgende vragen:
• Welke (leefgebieden van) beschermde soorten komen in en nabij het plangebied voor?
Deze inventarisatiegegevens dienen geïnterpreteerd te worden met het oog op de
bepalingen van de Flora- en Faunawet.
• Heeft het plan significante negatieve gevolgen in de zin van de Flora- en Faunawet voor
deze soorten en/of hun leefgebieden? Met andere woorden; moet er een ontheffing
worden aangevraagd van de verbodsbepalingen van de Flora- en Faunawet? En als dat
het geval is, kan redelijkerwijs worden verwacht dat die ontheffing ook wordt verleend?
• Als er sprake is van maatregelen die strijdig zijn met de verbodsbepalingen van de Flora-
en Faunawet, welke randvoorwaarden moeten dan in acht worden genomen opdat
redelijkerwijs ontheffing mogelijk is voor (streng) beschermde soorten?
• Hoe kunnen ingrepen die schade opleveren aan beschermde soorten worden voorkomen,
gemitigeerd of gecompenseerd? Moet en zo ja kan het plan worden aangepast opdat
redelijkerwijs ontheffing ex. art. 75 van de Flora- en Faunawet mogelijk is?
De nee, tenzij-toets moet een antwoord geven op de vraag of de wezenlijke kenmerken of
waarden van de uitbreidingslocatie door de uitbreiding significant worden aangetast. Tot de
wezenlijke kenmerken of waarden worden de onderstaande aspecten gerekend:
• kwaliteit van het ecosysteem
• aaneengeslotenheid en robuustheid
• bijzondere soorten
• verbindingen
In hoeverre deze wezenlijke kenmerken of waarden al dan niet significant worden aangetast,
dient te worden getoetst aan onder andere de volgende punten (Provincie Utrecht 2005):
• de bij het gebied behorende natuurdoelen en -kwaliteit (systemen en soorten)
• geomorfologische en aardkundige waarden en processen
• de waterhuishouding (grond- en oppervlaktewater)
• de kwaliteit van bodem, water, lucht, rust, stilte, donkerte en openheid
• de landschapsstructuur en belevingswaarde
1.3 Het onderzoek
Het veldonderzoek is uitgevoerd in de periode eind maart – begin augustus. Tijdens de
veldbezoeken zijn de volgende groepen onderzocht: vegetatie, flora, zoogdieren (inclusief
vleermuizen), vogels, reptielen, amfibieën en enkele insectengroepen (dagvlinders,
waterjuffers en libellen, sprinkhanen).
1.4 Dit rapport
In deze rapportage wordt allereerst een korte schets van het onderzoeksgebied gegeven
(hoofdstuk 2). In hoofdstuk 3 wordt een samenvatting gegeven van de relevante wet- en
regelgeving met betrekking tot de bescherming van soorten en leefgebieden. In hoofdstuk 4
wordt verslag gedaan van de uitkomsten van het veldonderzoek. In hoofdstuk 5 wordt
allereerst een overzicht gegeven van de beschermde soorten, de Rode en Oranje Lijstsoorten.
Vervolgens worden de plannen voor het recreatiepark besproken, worden de
effecten op de aanwezige beschermde soorten geanalyseerd, wordt nagegaan of een
ontheffing in het kader van de Flora- en Faunawet moet worden aangevraagd, en wordt een
analyse gemaakt van de effecten van de plannen op de Ecologische Hoofdstructuur (EHS).
In hoofdstuk 6 worden maatregelen voorgesteld die de nadelige effecten voor natuur kunnen
beperken en worden de mogelijkheden om te komen tot natuurwinst geanalyseerd.
2

2 Gebiedsbeschrijving
2.1 Ligging en begrenzing
Recreatiepark Het Bossch ligt in het centrale deel van de Utrechtse Heuvelrug, in het
bosgebied tussen de Korte en Lange Duinen in de gemeente Soest (figuur 1). Op ongeveer
tweehonderd meter naar het westen ligt de drukke Soesterbergse Weg met daarlangs de
bebouwing van Soestduinen. Aan de noord- en oostzijde grenst het park aan de
gemeentebossen van Soest, aan de zuidzijde aan de Monnikenboschweg en de spoorlijn
Utrecht-Amersfoort. Aan de westzijde grenst het park aan een smalle bosstrook die het park
scheidt van de Soesterbergse Weg.
Het bestaande park heeft een oppervlak van ca. 3,4 ha; de uitbreidingslocatie heeft een
oppervlak van ca. 1,5 ha.
2.2 Inrichting en gebruik
Op het bestaande park staan 5 huisjes/chalets en zijn 69 vaste standplaatsen voor
stacaravans aanwezig. Rondom de huisjes liggen tuintjes. In enkele van deze tuintjes zijn
vijvers aangelegd, waarvan sommige een heel natuurlijke inrichting hebben. De huisjes aan
de zuidzijde van het gebied hebben smalle, diepe tuinen. Het gebied is ontsloten met enkele
onverharde (gras)paden die verstevigd zijn met puin in de ondergrond. Parkeren vindt plaats
op een tweetal parkeerplaatsen bij de ingang van het terrein.
Verspreid over het park staan verschillende oude solitaire loof- en naaldbomen en
boomgroepen en hier en daar zijn stukken van het oorspronkelijke bos behouden gebleven.
Verder zijn er her en der groepen inheemse en uitheemse struiken aangeplant, deels in de
vorm van heggen. Op een aantal plekken, verspreid over het park liggen enkele ongebruikte
kavels die begroeid zijn met bloemrijk of heischraal grasland.
Een structuurrijke tuin op Recreatiepark Het Bossch met veel uitheemse soorten (HV)
4

De beoogde uitbreidingslocatie bestaat uit productiebos van douglasspar en lariks met enige
bijmenging van loofhout (zomereik en ruwe berk) dat doorsneden wordt door enkele paden
en een ruiterpad. De kruid- en de struiklaag zijn zeer matig ontwikkeld en zijn bovendien,
getuige de vele storingsindicatoren, sterk verstoord.
2.3 Bodem
De gronden in de zuidelijke helft van het gebied worden bodemkundig gerekend tot de
haarpodzolgronden in leemarm tot zwak lemig fijn zand, die in de noordelijke helft tot de
duinvaaggronden in leemarm tot zwak lemig fijn zand (Stichting voor Bodemkartering 1981).
Wat betreft hun geomorfologie worden de gronden gerekend tot de lage landduinen met
bijbehorende vlakten en laagten (Stichting voor Bodemkartering 1982).
2.4 Water
Het onderzoeksterrein ligt in een infiltratiegebied waar neerslagwater wegzakt in de bodem
(Eggels 1998). De gemiddeld hoogste grondwaterstand ligt tussen 80 en 140 cm onder het
maaiveld; de gemiddeld laagste grondwaterstand ligt meer dan 120 cm onder maaiveld
(grondwatertrap VII).
Van nature komt er geen oppervlaktewater in het gebied voor. Het enige water dat zich in
het gebied bevindt, bestaat uit een aantal kunstmatige vijvers.
2.5 Plangebied en de Ecologische Hoofdstructuur (EHS)
Zowel het huidige recreatiepark als de uitbreidingslocatie zijn als ‘bestaande natuur’
opgenomen binnen de groene contour (EHS; Provincie Utrecht 2004). Door de provincie
Utrecht is aan beide terreinen, evenals aan de omringende bossen, het natuurdoeltype
‘multifunctioneel bos met ontwikkelingsperspectief’ toegekend (Provincie Utrecht 2002). De
aanduiding ‘met ontwikkelingsperspectief’ geeft aan dat deze bossen op basis van actuele of
potentiële natuurwaarden of vanwege de strategische ligging in de EHS van veel belang zijn
voor het ontwikkelen van hogere natuurwaarden. Deze waarden zou de provincie graag in de
toekomst zien in meer op de natuurkwaliteit gericht bosbeheer (zo mogelijk ook deels als
natuurbos) of heide- dan wel schraallandontwikkeling.
5

3 Bescherming van soorten en leefgebieden: wet- en regelgeving
3.1 Bescherming van de wilde flora en fauna
De wilde flora en fauna worden beschermd door verschillende internationale en nationale
verdragen, richtlijnen en wetten. De belangrijkste hiervan zijn de Vogelrichtlijn, de
Habitatrichtlijn en de Flora- en Faunawet.
De Vogelrichtlijn is een Europese richtlijn die bescherming biedt aan de inheemse wilde
vogels en hun leefgebieden (middels de aanwijzing van Vogelrichtlijngebieden) binnen het
grondgebied van de lidstaten van de Europese Unie.
De Habitatrichtlijn, eveneens een Europese richtlijn, biedt bescherming aan de leefgebieden
van de wilde flora en fauna door de aanwijzing van zogeheten Habitatrichtlijngebieden en
aan bepaalde individuele soorten. Deze soorten zijn ondergebracht in een aantal bijlagen
waarvoor verschillende beschermingsregimes gelden. Voor soorten die zijn opgenomen in
bijlage IV van de Habitatrichtlijn geldt het zwaarste beschermingsregime. Indien in een te
ontwikkelen gebied een soort voorkomt die is opgenomen in bijlage IV, kan deze
ontwikkeling alleen plaatshebben als voldaan wordt aan een aantal strikte voorwaarden.
De Flora- en Faunawet is een Nederlandse wet waarin een aantal oude wetten (onder
andere de Jachtwet, de Vogelwet en de Natuurbeschermingswet) is samengevoegd en
waarin tevens belangrijke bepalingen uit de Vogelrichtlijn en de Habitatrichtlijn zijn
opgenomen. In de volgende paragraaf wordt nader ingegaan op de belangrijkste bepalingen
van de Flora- en Faunawet.
Rode en Oranje Lijst Naast deze wetten en richtlijnen waarin de bescherming van de
inheemse wilde planten en dieren wordt geregeld, zijn ook de zogeheten Rode en Oranje
Lijst nog van betekenis.
Rode Lijsten zijn lijsten met soorten die in hun voortbestaan bedreigd worden en zijn een
uitvloeisel van de Conventie van Bern uit 1982. Ze worden gezien als een belangrijk
instrument voor soortbescherming. Soorten die op een Rode Lijst zijn opgenomen, zijn niet
automatisch beschermd maar krijgen in het natuurbeleid wel extra aandacht. Ruimtelijke
ontwikkelingen die gepland zijn in gebieden waar groeiplaatsen of leefgebieden van Rode
Lijst-soorten aanwezig zijn, dienen zeer zorgvuldig te worden uitgevoerd.
De Oranje Lijst is in feite een provinciale uitwerking van de landelijke Rode Lijsten. De
provincie Utrecht onderscheidt in de lijst aandachtsoorten en prioritaire soorten. Prioritaire
soorten zijn een selectie van aandachtsoorten waarvoor de provincie Utrecht een speciale
verantwoordelijkheid heeft. Van de prioritaire soorten komt een belangrijk deel van de
Nederlandse populatie in de provincie Utrecht voor.
3.2 De Flora- en Faunawet en ruimtelijke ontwikkelingen
In de Flora- en Faunawet zijn twee belangrijke principes vastgelegd en wel (1) dat dieren en
planten ook beschermd dienen te worden omdat hun bestaan waardevol is en (2) dat een
ieder de plicht heeft voldoende zorg in acht te nemen voor de in het wild levende dieren en
planten en voor hun directe leefomgeving (zorgplichtbepaling). Hieruit voortvloeiende zijn in
de wet verbodsbepalingen opgenomen. Hiervan zijn, zeker in relatie tot ruimtelijke
ontwikkelingen, de verbodsbepalingen op handelingen die het voortbestaan van planten en
dieren in gevaar kunnen brengen, de belangrijkste (zie kader).
6

Verbodsbepalingen Flora- en Faunawet
Bepalingen betreffende planten op de groeiplaats (artikel 8):
• Het is verboden planten, behorende tot een beschermde inheemse soort, te plukken, te
verzamelen, af te snijden, uit te steken, te vernielen, te beschadigen, te ontwortelen of op
enigerlei wijze van hun groeiplaats te verwijderen.
Bepalingen betreffende dieren in hun natuurlijke leefomgeving (artikel 9 - 12):
• Het is verboden dieren behorende tot een beschermde inheemse soort te doden, te
verwonden, te vangen, te bemachtigen of met het oog daarop op te sporen.
• Het is verboden dieren behorende tot een beschermde inheemse soort opzettelijk te
verontrusten.
• Het is verboden nesten, holen of andere voortplantingsplaatsen of vaste rust- of
verblijfplaatsen van dieren behorende tot een beschermde inheemse soort te vernielen, uit te
halen, weg te nemen of te verstoren.
• Het is verboden eieren van dieren behorende tot een beschermde inheemse soort te zoeken,
te rapen, uit het nest te nemen, te beschadigen of te vernielen.
Bij een ruimtelijke ingreep dient vooraf beoordeeld te worden welke negatieve gevolgen de
ingreep zal hebben voor de eventueel aanwezige beschermde inheemse soorten. De
verantwoordelijkheid hiervoor ligt bij de initiatiefnemer van het betreffende project.
Bij de uitwerking van plannen of bij de planning van werkzaamheden is het van belang dat
de volgende aspecten duidelijk worden:
• Welke beschermde dier- en plantensoorten komen in en nabij het plangebied voor?
• Leidt het realiseren van de plannen of de uitvoering van geplande werkzaamheden
tot handelingen die strijdig zijn met de verbodsbepalingen van de Flora- en Faunawet
betreffende planten op hun groeiplaats of dieren in hun natuurlijke leefomgeving?
• Kunnen de plannen of de voorgenomen werkzaamheden zodanig aangepast worden
dat dergelijke handelingen niet of in mindere mate gepleegd worden?
• Is om de plannen te kunnen uitvoeren of de werkzaamheden te kunnen verrichten
ontheffing (ex. artikel 75 van de Flora- en Faunawet) van de verbodsbepalingen
betreffende planten op de groeiplaats of dieren in hun natuurlijke leefomgeving
vereist?
3.2.1 De ontheffing
Indien de uitvoering van de plannen en werkzaamheden leidt tot handelingen die de Flora-
en Faunawet verbiedt, dient hiervoor bij de Dienst Regelingen, de uitvoeringsinstantie van
het Ministerie van LNV die hiermee belast is, een ontheffing te worden aangevraagd. Deze
ontheffing dient te worden aangevraagd vóórdat met de daadwerkelijke uitvoering van de
werkzaamheden wordt begonnen.
Bij de beoordeling van ontheffingaanvragen wordt onderscheid gemaakt in vier categorieën
van soorten:
1. Soorten genoemd in bijlage IV van de Habitatrichtlijn en ingevolge artikel 75, vijfde
lid, bij algemene maatregel van bestuur aangewezen bedreigde soorten. Ontheffing
kan worden verleend, indien:
• er geen andere bevredigende oplossing bestaat, en
• er sprake is van dwingende redenen van groot openbaar belang, met inbegrip
van redenen van sociale of economische aard, en voor het milieu gunstige
effecten, en
• er geen afbreuk wordt gedaan aan een gunstige staat van instandhouding van
de soort.
7

2. Soorten die niet zijn opgenomen in bijlage IV van de Habitatrichtlijn en die niet
ingevolge artikel 75, vijfde lid, bij algemene maatregel van bestuur zijn aangewezen,
met uitzondering van beschermde inheemse vogels. Ontheffing kan worden verleend,
indien geen afbreuk wordt gedaan aan een gunstige staat van instandhouding van de
soort.
3. Beschermde inheemse vogels. De hier bedoelde dwingende redenen van groot
openbaar belang kunnen geen grond zijn voor het verlenen van een ontheffing. De
Europese Vogelrichtlijn staat dat niet toe.
4. Voor meer algemene soorten zal een vrijstelling gelden. Dergelijke soorten mogen
dan worden verstoord, verjaagd of verplaatst van plekken waar ruimtelijk wordt
ingegrepen. Daarvoor is dan geen ontheffing vereist.
In 2005 is de AmvB artikel 75, ook wel het Besluit Vrijstelling Beschermde Dier- en
Plantensoorten, in werking getreden. Dit besluit voorziet in een aantal vrijstellingen, onder
andere een vrijstelling voor het aanvragen van een ontheffing van de Flora- en Faunawet
voor beschermde soorten die algemeen voorkomen. In de toelichtende brochure op de
‘AmvB art. 75’ (LNV 2005) is middels tabellen – die corresponderen met de bijlagen uit de
AmvB – een handzaam overzicht gegeven van de beschermingsregimes die gelden voor de
verschillende soorten.
Voor veel voorkomende beschermde soorten, opgenomen in tabel 1, geldt een algemene
vrijstelling, dat wil zeggen dat er voor deze soorten geen ontheffing van de Flora- en
Faunawet behoeft te worden aangevraagd. Voor soorten uit tabel 2 geldt eveneens een
algemene vrijstelling, mits de geplande werkzaamheden worden uitgevoerd conform
bepaalde richtlijnen die zijn vastgelegd in een ministerieel goedgekeurde gedragscode. Voor
soorten uit tabel 3 geldt in het geval van bestendig beheer, onderhoud en gebruik een
vrijstelling mits er gewerkt wordt conform de richtlijnen van een ministerieel goedgekeurde
gedragscode. In het geval men niet over een dergelijke gedragscode beschikt, dient een
ontheffing van de Flora- en Faunawet te worden aangevraagd (NB. Dit geldt ook voor
soorten uit tabel 2.). Is er sprake van een ruimtelijke ontwikkeling of inrichting, waartoe de
plannen voor Recreatiepark Het Bossch gerekend kunnen worden, in een gebied waar
soorten uit tabel 3 voorkomen, dan is als overtreding van de verbodsbepalingen van de
Flora- en Faunawet voorzien wordt, altijd een ontheffing nodig.
De aanvraag van een ontheffing van de verbodsbepalingen van de Flora- en Faunawet dient
vergezeld te gaan van een projectplan. In een projectplan moeten onder andere de
uitkomsten van een recente inventarisatie van planten en dieren op de geplande locatie (een
lijst met de aanwezige beschermde soorten, waarin is aangegeven op grond van welke
wettelijke bepaling(en) deze soorten beschermd zijn), een beschrijving van de te verwachten
schade aan de beschermde planten en dieren, een beschrijving hoe de schade tot een
minimum beperkt kan worden, een planning van de uit te voeren werkzaamheden en een
compensatieplan zijn opgenomen.
3.3 De bescherming van de EHS in het Streekplan
In het Streekplan 2005-2015 (Provincie Utrecht 2004) zijn de Ecologische Hoofdstructuur
(inclusief gebieden die vallen onder de Natuurbeschermingswet) en de Vogel- en
Habitatrichtlijngebieden begrensd met een zogenoemde groene contour (figuur 2). Tot de
EHS worden verschillende eenheden gerekend, waaronder bestaande natuur, nieuwe natuur
(gerealiseerde en nog te realiseren natuurontwikkelingsgebieden), overige gebieden
(agrarische gebieden met een hoge actuele en potentiële natuurwaarde) en ecologische
verbindingszones.
8

Figuur 2. Groene contour in de omgeving van het plangebied (bron: Provincie Utrecht
2004; topografische ondergrond © Topografische Dienst Kadaster 2006)
groen: bestaande natuur; lichtgeel: overig gebied
het bestaande park is rood omlijnd, de uitbreidingslocatie is blauw omlijnd
Ter bescherming van de gebieden binnen de groene contour is het ‘nee, tenzij’-regime van
toepassing (zie kader) en kan op gebiedsniveau de saldobenadering worden toegepast.
Nieuwe plannen, projecten of handelingen binnen en in de nabijheid van deze gebieden zijn niet
toegestaan indien deze de wezenlijke kenmerken of waarden van het gebied significant aantasten,
tenzij er geen reële alternatieven zijn én er sprake is van redenen van groot openbaar belang (het
‘nee, tenzij’-regime).
Tot de wezenlijke kenmerken of waarden worden de onderstaande aspecten gerekend:
• kwaliteit van het ecosysteem
• aaneengeslotenheid en robuustheid
• bijzondere soorten
• verbindingen
9

In hoeverre deze wezenlijke kenmerken of waarden al dan niet significant worden aangetast,
dient te worden getoetst aan onder andere de volgende punten (Provincie Utrecht 2005):
• de bij het gebied behorende natuurdoelen en -kwaliteit (systemen en soorten)
• geomorfologische en aardkundige waarden en processen
• de waterhuishouding (grond- en oppervlaktewater)
• de kwaliteit van bodem, water, lucht, rust, stilte, donkerte en openheid
• de landschapsstructuur en belevingswaarde
Nadat de wezenlijke kenmerken of waarden van een terrein zijn geïdentificeerd, kan worden
beoordeeld of een geplande ontwikkeling leidt tot een significante aantasting daarvan. In een
toelichting van de provincie Utrecht (Provincie Utrecht 2005) op de toepassing van het ‘nee,
tenzij’-regime worden enkele voorbeelden van een significante aantasting gegeven, waarvan
er in het onderstaande drie worden geciteerd.
• Het doorbreken van natuureenheden en de robuustheid van de EHS, ook gezien naar de
toekomst.
• Het onderbreken van migratie- en foerageerroutes van planten en dieren.
• Het onderbreken van ecologische verbindingszones, vanwege de relatieve smalheid van
deze zones is in beginsel elke onderbreking niet toelaatbaar. Ook de aantasting van een
stapsteen in zo’n verbindingszone is een bedreiging voor het kunnen functioneren van de
verbindingszone.
Indien uit de analyse is gebleken dat er geen significante aantasting van wezenlijke
kenmerken of waarden optreedt, dan kunnen de plannen worden uitgevoerd, mits de
ruimtelijke afweging dat toestaat. Blijkt uit de analyse dat er wel een significante aantasting
van wezenlijke kenmerken of waarden optreedt, dan dient er gezocht te worden naar
alternatieven. Ontbreken die én kan aannemelijk worden gemaakt dat er sprake is van een
reden van een groot openbaar belang, dan kunnen de plannen eveneens worden uitgevoerd
mits er mitigerende maatregelen worden getroffen om de gevolgen voor natuur en landschap
zoveel mogelijk te beperken. Volstaan de mitigerende maatregelen niet om de schade voor
natuur en landschap te minimaliseren, dan is er de verplichting tot compensatie
(compensatiebeginsel; Provincie Utrecht 2004). De uitvoering van de compensatie moet
gewaarborgd zijn alvorens met de uitvoering van de plannen kan worden begonnen.
3.4 Verblijfsrecreatieterreinen en de EHS
De beoogde uitbreidingslocatie voor Recreatiepark Het Bossch is in het Streekplan (Provincie
Utrecht 2004) aangeduid als landelijk gebied 3 en ligt in de Ecologische Hoofdstructuur en
binnen de zogeheten groene contour. In principe betekent dit dat de plannen voor uitbreiding
alleen kunnen worden uitgevoerd als wordt aangetoond dat de wezenlijke kenmerken of
waarden van de gebieden binnen de groene contour niet significant worden aangetast.
Voor verblijfsrecreatieve bedrijven op de Heuvelrug geldt in zoverre een uitzondering dat:
(in gebieden met de bestemming landelijk gebied 3) nieuwvestiging en uitbreiding van
recreatief-toeristische voorzieningen voor zowel dag- als verblijfsrecreatie mogelijk is als
onderdeel van een integraal plan waaruit de ruimtelijke kwaliteitswinst (onder meer voor
kernkwaliteiten landschap) blijkt; nieuwvestiging van verblijfsrecreatie op de Heuvelrug is niet
toegestaan (Provincie Utrecht 2004).
Inmiddels zijn de regels van het nee, tenzij-regime met betrekking tot uit- en inbreiding van
verblijfsrecreatieterreinen nader uitgewerkt. Dit uitvoeringsbesluit (Provincie Utrecht 2007)
gaat vooral in op de vraag wat wel en wat niet als significante aantasting moet worden
aangemerkt. In het onderstaande zijn de belangrijkste punten van dit zogeheten B-stuk
weergegeven, waarbij de cursief gezette teksten citaten zijn.
10

De nadere uitwerking heeft geleid tot de volgende beslissingen:
1. als niet-significant wordt in principe aangemerkt: intensivering van
verblijfsrecreatieterreinen binnen de grenzen van het bestemmingsvlak van het terrein,
mits een drietal randvoorwaarden in acht wordt genomen (ja mits-benadering);
2. bij uitbreidingen van recreatie-inrichtingen buiten het bestemmingsvlak geldt de nee,
tenzij-toets; er worden vier hoofdgroepen van wezenlijke waarden onderscheiden die
niet mogen worden aangetast; deze waarden zullen door de provincie zo goed mogelijk
worden omschreven en de beschikbare informatie hierover zal worden ontsloten; dat
gebeurt door verwijzingen naar beleidskaarten en gegevensbestanden;
3. daar waar niet onmiddellijk duidelijk is of er sprake is van significante aantasting,
assisteert de provincie door middel van een quickscan, om te bepalen óf en zo ja welk
ecologisch onderzoek nog nodig is; voor deze assistentie wordt een provinciaal “loket”
ingericht, als vast aanspreekpunt voor gemeenten en initiatiefnemers;
4. bij uitbreidingen buiten het bestemmingsvlak moeten altijd de mogelijkheden voor
kwaliteitsverbetering voor de natuur worden geïnventariseerd en in de planvorming
betrokken; de adviescommissie speelt hierin een centrale rol;
5. daar waar kwaliteitsverbetering voor de natuur niet mogelijk blijkt kan de provincie in
het uiterste geval grenzen stellen aan de oppervlakte van de uitbreiding.
Ad 1. De randvoorwaarden waarnaar wordt verwezen, betreffen:
• In een handvol, nader door ons te benoemen gevallen wordt het recreatieterrein dermate
extensief gebruikt en is het tevens dermate strategisch gelegen binnen de EHS, dat bij
intensivering van het terrein essentiële verbindingen binnen de EHS aangetast worden. In
dergelijke gevallen is maatwerk op zijn plaats: door op een deel van het terrein de natuur
meer ruimte te geven en op een ander deel van het terrein te verdichten, moet worden
gezocht naar winst voor recreatie en natuur.
• Voor ingrepen binnen de grenzen van het bestemmingsvlak is weliswaar geen uitgebreide
EHS-toets nodig, maar gelden wel de eisen zoals bij elke ruimtelijke toets in het
buitengebied: lokale natuurwaarden moeten worden geïnventariseerd en zo veel mogelijk
worden beschermd (in nieuwe bestemmingsplannen bijvoorbeeld met een
aanlegvergunningenstelsel).
• Ondernemer en gemeente moeten aannemelijk kunnen maken, dat door intensivering geen
aanmerkelijke vergroting van de externe verstoring optreedt, door toename van verkeer of
betreding.
Uiteraard geldt het bovenstaande alleen voor ruimtelijke ontwikkelingen die niet passen in het
vigerende bestemmingsplan. Als dit wel het geval is, kan de ingreep altijd plaatsvinden. Bij
afwijkingen van het bestemmingsplan binnen het bestemmingsvlak kan het bijvoorbeeld gaan
om bouwen buiten het aangegeven bouwvlak, overschrijding van bebouwingspercentages of
omzetting van staanplaatsen in vakantiehuisjes.
Ad 2. Bij de genoemde vier hoofdgroepen gaat het om:
• De aanwezigheid van zones met bijzondere ecologische kwaliteit
(bijzondere samenhang abiotische en biotische kenmerken, goed ontwikkelde systemen,
zoals waardevolle oude boskernen).
• Gebieden die bepalend zijn voor de aaneengeslotenheid en robuustheid van de EHS.
• De aanwezigheid van bijzondere soorten.
• De aanwezigheid van essentiële verbindingen (bijvoorbeeld foerageer- en migratieroutes).
11

Als de EHS op één van deze vier hoofdpunten wordt aangetast, dan is er sprake van
significante aantasting van de EHS en kan de ingreep niet plaatsvinden zoals beoogd. Er moet
dan gekeken worden naar alternatieven.
Deze vier hoofdaspecten moeten kenbaar gemaakt worden aan de hand van nadere,
gedetailleerdere beoordelingscriteria. Bij de bijzondere soorten moet primair worden gedacht
aan wettelijk beschermde soorten, secundair aan bedreigde soorten vermeld op de Rode Lijst
(rijk) en Oranje Lijst (provincie).
Ad 4. Over de mogelijkheden tot kwaliteitsverbetering voor de natuur wordt het volgende
gezegd:
Het streekplan schrijft voor (hoofdzonering landelijk gebied), dat bij uitbreiding van
verblijfsrecreatie in landelijk gebied 4 een integraal plan moet worden opgesteld waaruit de
kwaliteitswinst voor de natuur blijkt. Is die kwaliteitswinst voor de natuur nu een absolute
voorwaarde, of vraagt het streekplan alleen om zo mogelijk die kwaliteitswinst te bereiken?
De streekplantekst die specifiek ingaat op verblijfsrecreatie op de Heuvelrug, suggereert het
laatste: “de mogelijk te behalen kwaliteitsverbetering voor natuur en landschap wordt
meegenomen”. De werkgroep stelt dan ook voor het volgende uitgangspunt te hanteren: bij
uitbreiding buiten de terreingrenzen moet altijd geprobeerd worden om ook kwaliteitswinst
voor de natuur te bereiken, maar het is geen conditio sine qua non. Er moet rekening
gehouden worden met wat een recreatieondernemer of gemeente aan natuurwinst kan
realiseren.
Bij die winst kan worden gedacht aan het saneren van storende functies (afsluiten wegen
b.v.), aan het verbeteren van abiotische condities of aan inrichtingsmaatregelen die uitgaan
boven datgene wat in het kader van een normaal, subsidiabel natuurbeheer mag worden
verwacht. Ook natuurwinst binnen de grenzen van het recreatieterrein kan meetellen, mits
deze voldoende is zeker gesteld. Die winst is vooral op de gemeenschappelijke, groene
ruimten binnen de terreingrenzen nog mogelijk.
Als bij uitbreiding per saldo geen natuurwinst kan worden geboekt, moet die uitbreiding
natuurlijk in grootte beperkt blijven, ook al worden geen wezenlijke onderdelen van de EHS
geschaad. De werkgroep stelt echter niet voor de maximale uitbreiding te kwantificeren in de
vorm van een oppervlakte of percentage. Een dergelijke norm blijft willekeurig en wekt
verkeerde suggesties. De één zal denken dat daarbeneden alles mag, de ander zal denken dat
daarboven in ieder geval niets meer mag. Dat is beide niet wat we willen zeggen en het gaat
ten koste van het uitgangspunt: bij uitbreidingen van recreatieterreinen moet eerst bezien
worden of ook natuurwinst mogelijk is. Lukt dat niet, dan moet het verlies in ieder geval
worden beperkt: zoek de minst kwetsbare locatie voor de uitbreiding en houdt de oppervlakte
beperkt. Wat die oppervlakte dan nog mag zijn, dient per geval te worden beoordeeld, in
proportie tot de omvang en de reële uitbreidingsbehoefte van het bedrijf.
Wat de consequenties van een en ander zijn voor de gewenste uitbreiding van Recreatiepark
Het Bossch komt in hoofdstuk 5 ter sprake.
12

4 Resultaten van het onderzoek
4.1 Vegetatie
De bosvegetaties van Het Bossch kunnen op grond van de soorten in de kruid- en struiklaag
vegetatiekundig gerekend worden tot het berken-zomereikenbos (Van der Werf 1991). Tot
de soorten waaruit de vegetaties bestaan, behoren bochtige smele, gewone braam, pilzegge,
trosvlier, wilde kamperfoelie en wilde lijsterbes. De boomlaag van de bosrestanten aan de
westzijde van het bestaande park bestaat in hoofdzaak uit zomereik en grove den. Elders op
het park komt in de boomlaag veel douglasspar en fijnspar voor. De boomlaag van de
bossen op de uitbreidingslocaties bestaat geheel uit douglasspar en lariks met enige
bijmenging van zomereik en ruwe berk. In de kruidlaag van deze bospercelen komen
pleksgewijs veel storingsindicatoren voor, zoals geel nagelkruid, reuzenbalsemien en
zevenblad.
Op het bestaande park komen ook vrij veel grazige begroeiingen voor, in het bijzonder op
en langs de graspaden, enkele veldjes en op ongebruikte kavels. Ten dele kunnen deze
vegetaties gerekend worden tot het Verbond van Gewoon Struisgras Plantagini-Festucion
(Schaminée et al. 1996). Graslanden van dit type komen voor op droge, kalkarme zandgrond
en kunnen zeer bloemrijk zijn. Ze bestaan onder andere uit gestreepte witbol, gewone
brunel, gewone ereprijs, gewoon struisgras, gewoon biggenkruid, gewoon duizendblad,
kleine leeuwentand, madeliefje, rood zwenkgras, schapenzuring en veldbeemdgras. Op een
aantal plekken komen zeer schrale graslandvegetaties voor die gerekend kunnen worden
tot het Dwerghaver-verbond Thero-Airion en onder andere bestaan uit soorten als
eenjarige hardbloem, hazenpootje, klein vogelpootje, kleine leeuwentand, muizenoor,
oranje havikskruid, rode schijnspurrie, vroege haver en zilverhaver. Hier en daar komen in
deze begroeiingen ook brem en struikheide voor.
Een grazige vegetatie langs de rand van een bosrestant met onder andere gewoon struisgras, gewoon
biggenkruid, pilzegge en struikheide (HB)
13

4.2 Flora
In het gebied zijn, inclusief verwilderde uitheemse struiken en kruiden, 209 plantensoorten
aangetroffen (bijlage 1). In het park zijn 182 soorten vastgesteld, op de uitbreidingslocatie
96.
14
Van het hazenpootje zijn op het
bestaande park twee groeiplaatsen
vastgesteld (HB)
Op de uitbreidingslocatie zijn één beschermde soort, de kleine maagdenpalm, en één Rode
Lijst-soort, de valse kamille, aangetroffen. Daarnaast zijn er nog zes Oranje Lijst-soorten
vastgesteld (tabel 1). Op het recreatiepark zijn vijf beschermde soorten, één Rode Lijst-soort
en 16 Oranje Lijst-soorten aangetroffen (tabel 1).
Nederlandse naam Wetenschappelijke naam Park Uitbreiding Rode Lijst Oranje Lijst F&F
Bergbasterdwederik Epilobium montanum 1 KW
Boerenkrokus Crocus tommasinianus 1 GE
Bosaardbei Fragaria vesca 1 GE KW
Brede wespenorchis Epipactis helleborine 1 1
Driekleurig viooltje Viola tricolor 1 GE
Gewone vogelmelk Ornithogalum umbellatum 1 GE 1
Gewoon sneeuwklokje Galanthus nivalis 1 GE
Hondspeterselie Aethusa cynapium 1 KW
Kleine brandnetel Urtica urens 1 1 GE
Kleine duizendknoop Persicaria minor 1 KW
Kleine maagdenpalm Vinca minor 1 1 KW 1
Kruipend zenegroen Ajuga reptans 1 GE
Maarts viooltje Viola odorata 1 GE
Muursla Mycelis muralis 1 1 KW
Prachtklokje Campanula persicifolia 1 KW 2
Ruig klokje Campanula trachelium 1 2
Stalkaars Verbascum densiflorum 1 GE
Valse kamille Anthemis arvensis 1 KW BE
Vroegeling Erophila vema 1 GE
Zandpaardenbloem Taraxacum laevigatum 1 GE
Zwaluwtong Fallopia convolvulus 1 GE
Tabel 1. Vastgestelde beschermde plantensoorten, Rode Lijst- en Oranje Lijst-soorten
Als in de kolom Park of Uitbreiding een 1 staat, is de betreffende soort daar aangetroffen. De
soorten waarbij in de kolom F&F een cijfer staat, zijn beschermd krachtens de Flora- en Faunawet;
het cijfer verwijst naar de tabel (toelichtende brochure; LNV 2005) waarin ze zijn opgenomen en
daarmee naar de striktheid van de bescherming. De soorten waarbij in de kolommen Rode Lijst of
Oranje Lijst de afkorting GE (gevoelig), KW (kwetsbaar) of BE (bedreigd) staat, zijn opgenomen in
deze lijsten. De aanduidingen gevoelig en kwetsbaar verwijzen naar de mate van bedreiging.

4.3 Fauna
4.3.1 Zoogdieren
In tabel 2 is een overzicht gegeven van de zoogdieren die in het totale onderzoeksgebied
zijn aangetroffen.
Nederlandse naam Wetenschappelijke naam
Gewone baardvleermuis Myotis mystacinus
Boommarter Martes martes
Bunzing Mustela putorius
Gewone dwergvleermuis Pipistrellus pipistrellus
Eekhoorn Sciurus vulgaris
Egel Erinaceus europaeus
Gewone/tweekleurige bosspitsmuis Sorex araneus/coronatus
Huisspitsmuis Crocidura russula
Konijn Oryctolagus cuniculus
Laatvlieger Eptesicus serotinus
Mol Talpa europaea
Ree Capreolus capreolus
Rosse vleermuis Nyctalus noctula
Rosse woelmuis Clethrionomys glareolus
Vos Vulpes vulpes
Tabel 2. Vastgestelde zoogdieren
Alle waargenomen zoogdieren zijn beschermd. De meeste soorten vallen onder de algemene
vrijstellingsregeling van de AmvB artikel 75. Zes van de vastgestelde soorten genieten een
striktere bescherming, te weten de vleermuizen (gewone baardvleermuis, gewone
dwergvleermuis, laatvlieger en rosse vleermuis), boommarter en eekhoorn.
15
Voor egels vormt het park een heel
geschikt leefgebied (HB)
Van de strenger beschermde soorten zijn boommarter en eekhoorn alleen vastgesteld op het
recreatiepark. De boommarter is door een van de bewoners van het park enkele malen
gezien aan de zuidwestkant van het park. Het gaat hierbij naar alle waarschijnlijkheid om
een jagend dier. Er zijn op het terrein immers vrijwel geen bomen met holten die als
(tijdelijke) verblijfplaats gebruikt kunnen worden. Het is overigens aannemelijk dat de soort
nu en dan ook op de uitbreidingslocatie zal jagen, ook al is hij hier niet vastgesteld. Ook van
de eekhoorn zijn alleen (sporen van) foeragerende individuen gezien. Noch in het park noch

op de uitbreidingslocatie zijn nesten aangetroffen. Dat was wel het geval in het
aangrenzende bos aan de oostzijde van het park. Van de vleermuizen die het strengst
beschermd zijn, zijn gewone dwergvleermuis, laatvlieger en rosse vleermuis alleen op het
park waargenomen. De gewone baardvleermuis is zowel op het park als op de
uitbreidingslocatie vastgesteld. Het ging hierbij om een dier dat aan het jagen was boven
een van de paden. In de zin van de Flora- en Faunawet kan dit jachtgebied niet worden
opgevat als een vaste verblijfplaats.
4.3.2 Vogels
In totaal zijn er 52 vogelsoorten vastgesteld (tabel 3) in het gebied waargenomen. In het
recreatiepark zijn van ten minste 41 soorten territoria vastgesteld, op de uitbreidingslocatie
van 30 soorten. Behalve broedvogels zijn er 10 soorten waargenomen die alleen in het
gebied foerageren of rusten.
Alle Nederlandse (broed)vogels zijn beschermd krachtens de Vogelrichtlijn en de Flora- en
Faunawet. Van de broedvogels die in het gebied zijn waargenomen, zijn er vier opgenomen
op de Rode Lijst, te weten grauwe vliegenvanger, groene specht, matkop en ransuil. Van de
soorten die alleen in het gebied (park en uitbreiding) foerageren en rusten, zijn er drie
opgenomen op de Rode Lijst, te weten boerenzwaluw, huiszwaluw en kramsvogel. Eén soort,
de groene specht, is opgenomen op de Oranje Lijst. Alle soorten komen in de directe en de
wijdere omgeving van het plangebied (vrij) algemeen voor.
De kuifmees is zowel op het bestaande park als op de uitbreidingslocatie een algemene soort, waarvan op de
uitbreiding enkele nesten werden gevonden in krakkemikkige berken (HB)
16

Nederlandse naam Wetenschappelijke naam Status
Appelvink Coccothraustes coccothraustes b
Boerenzwaluw Hirundo rustica f
Bonte vliegenvanger Ficedula hypoleuca b
Boomklever Sitta europaea b
Boomkruiper Certhia brachydactyla b
Bosuil Strix aluco b
Braamsluiper Sylvia curruca b
Buizerd Buteo buteo b
Ekster Pica pica b
Fitis Phylloscopus trochilus b
Gaai Garrulus glandarius b
Gierzwaluw Apus apus f
Glanskop Parus palustris b
Goudhaantje Regulus regulus b
Goudvink Pyrrhula pyrrhula b
Grauwe vliegenvanger Muscicapa striata b
Groene specht Picus viridis b
Groenling Chloris chloris b
Grote bonte specht Dendrocopos major b
Grote lijster Turdus viscivorus b
Havik Accipiter gentilis f
Heggenmus Prunella modularis b
Holenduif Columba oenas b
Houtduif Columba palumbus b
Huiszwaluw Delichon urbica f
Kauw Corvus monedula f
Keep Fringilla montifringilla f
Kleine bonte specht Dendrocopos minor b
Koolmees Parus major b
Koperwiek Turdus iliacus f
Kramsvogel Turdus pilaris f
Kruisbek Loxia curvirostra b
Kuifmees Parus cristatus b
Matkop Parus montanus b
Merel Turdus merula b
Pimpelmees Parus caeruleus b
Putter Carduelis carduelis b
Ransuil Asio otus b
Roodborst Erithacus rubecula b
Sijs Carduelis spinus f
Sperwer Accipiter nisus f
Spreeuw Sturnus vulgaris b
Staartmees Aegithalos caudatus b
Tjiftjaf Phylloscopus collybita b
Turkse tortel Streptopelia decaocto b
Vink Fringilla coelebs b
Vuurgoudhaantje Regulus ignicapillus b
Winterkoning Troglodytes troglodytes b
Zanglijster Turdus philomelos b
Zwarte kraai Corvus corone b
Zwarte mees Parus ater b
Zwartkop Sylvia atricapilla b
Tabel 3. Vastgestelde (broed)vogelsoorten
In de kolom Status is met een ‘b’ aangegeven of de soort broedt dan wel alleen in het gebied
foerageert (f) of rust
17

4.3.3 Reptielen en amfibieën
Er zijn in het onderzoeksgebied drie soorten reptielen waargenomen: hazelworm,
levendbarende hagedis en ringslang. Alle drie de soorten zijn alleen vastgesteld op het
bestaande recreatiepark, maar zullen naar alle waarschijnlijkheid ook voorkomen op de
uitbreidingslocatie. De ringslangen in het gebied houden zich veelvuldig op in de op het
terrein aanwezige waterputten en rond de vijvers. De soort plant zich er mogelijk ook voort
in een grote blad-/composthoop aan de zuidkant van het terrein.
Jonge ringslang in een van de waterputten op Recreatiepark Het Bossch (HB)
Alle vastgestelde reptielen zijn beschermd. Hazelworm en ringslang zijn ondergebracht in
tabel 3 (strengste beschermingscategorie) van de ‘AmvB art. 75’ (Toelichtende brochure,
LNV 2005). De levendbarende hagedis is ingedeeld in bijlage 2. Hazelworm en ringslang zijn
beide opgenomen op de Rode en Oranje Lijst. De levendbarende hagedis is alleen
opgenomen op de Oranje Lijst.
In het onderzoeksgebied zijn tevens vier soorten amfibieën vastgesteld: kleine
watersalamander, gewone pad, bruine kikker en middelste groene kikker. De meeste
amfibieën zijn waargenomen in en rond de vijvers op het park. Alleen de gewone pad is ook
gezien op de uitbreidingslocatie.
De vastgestelde amfibieën zijn beschermd krachtens de Flora- en Faunawet, maar vallen
onder de algemene vrijstellingsregeling van de ‘AmvB art. 75’ (Toelichtende brochure, LNV
2005).
18

Nederlandse naam Wetenschappelijke naam
Reptielen
Hazelworm Anguis fragilis
Levendbarende hagedis Lacerta vivipara
Ringslang Natrix natrix
Amfibieën
Kleine watersalamander Triturus vulgaris
Gewone pad Bufo bufo
Bruine kikker Rana temporaria
Middelste groene kikker Rana klepton esculenta
Tabel 4. Vastgestelde reptielen en amfibieën
4.3.4 Insecten
Dagvlinders Er zijn in het gebied 16 soorten dagvlinders vastgesteld (tabel 5). Deels gaat om
soorten die vooral worden aangetroffen in bossen en langs bosranden (bont zandoogje,
boomblauwtje, citroenvlinder, eikenpage en groot dikkopje), deels om soorten die een
voorkeur hebben voor bloemrijke graslanden en ruigten (bruin zandoogje en kleine
vuurvlinder). Ook komt de heivlinder, een soort van heischrale graslanden, heiden en
stuifzanden, op het terrein voor. De overige vastgestelde soorten kunnen in allerlei
terreintypen worden aangetroffen.
Geen van de vastgestelde dagvlinders is beschermd. Wel staat de heivlinder op de Rode en
Oranje Lijst. Deze soort is net als de meeste vlinders alleen waargenomen op het bestaande
recreatiepark.
De heivlinder was waar te nemen op één plek in het hart van het recreatiepark (HB)
19

Waterjuffers en libellen In het gebied zijn 12 soorten waterjuffers en libellen waargenomen
(tabel 5). De meeste individuen zijn gezien in de nabijheid van de vijvers in de tuintjes.
Geen van de waargenomen soorten is beschermd. Wel is de grote keizerlibel als
aandachtsoort opgenomen op de Oranje Lijst.
20
Rond de vijvertjes in de tuinen
waren veel vuurjuffers aanwezig
(HB)
Sprinkhanen Er zijn in het onderzoeksgebied 6 soorten sprinkhanen waargenomen. Het zijn
alle algemene soorten die noch beschermd zijn, noch zijn opgenomen op de Rode of Oranje
Lijst.
.
Van de kustsprinkhaan zijn kleine
aantallen waargenomen aan de
zuidkant van het terrein (HB)

Nederlandse naam Wetenschappelijke naam
Dagvlinders
Atalanta Vanessa atalanta
Bont zandoogje Pararge aegeria
Boomblauwtje Celastrina argiolus
Bruin zandoogje Maniola jurtina
Citroenvlinder Gonepteryx rhamni
Dagpauwoog Inachis io
Distelvlinder Vanessa cardui
Eikenpage Neozephyrus quercus
Gehakkelde aurelia Polygonia c-album
Groot dikkopje Ochlodes faunus
Groot koolwitje Pieris brassicae
Heivlinder Hipparchia semele
Klein geaderd witje Pieris napi
Klein koolwitje Pieris rapae
Kleine vos Aglais urticae
Kleine vuurvlinder Lycaena phlaeas
Waterjuffers en libellen
Azuurwaterjuffer Coenagrion puella
Blauwe glazenmaker Aeshna cyanea
Bruine glazenmaker Aeshna grandis
Bruinrode heidelibel Sympetrum striolatum
Gewone oeverlibel Orthetrum cancellatum
Grote keizerlibel Anax imperator
Houtpantserjuffer Lestes viridis
Lantaarntje Ischnura elegans
Paardenbijter Aeshna mixta
Smaragdlibel Cordulia aenea
Steenrode heidelibel Sympetrum vulgatum
Vuurjuffer Pyrrhosoma nymphula
Sprinkhanen
Boskrekel Nemobius sylvestris
Bruine sprinkhaan Chorthippus brunneus
Gewoon doorntje Tetrix undulata
Kustsprinkhaan Chorthippus albomarginatus
Ratelaar Chorthippus biguttulus
Struiksprinkhaan Leptophyes punctatissima
Tabel 5. Vastgestelde insecten
21

5 De resultaten in het licht van wet- en regelgeving
Zowel de natuurtoets als de nee, tenzij-toets heeft uitsluitend betrekking op de
uitbreidingslocatie.
5.1 Beschermde soorten
In tabel 6 is een overzicht gegeven van de soorten die op de uitbreidingslocatie zijn
vastgesteld en die op basis van de huidige wet- en regelgeving zijn beschermd. In de tabel is
aangegeven krachtens welke wet of richtlijn de soorten bescherming genieten en in welke
tabel van de ‘AmvB art. 75’ ze zijn opgenomen.
Nederlandse naam Wetenschappelijke naam Vogelrichtlijn
Planten
Hondspeterselie Aethusa cynapium
Kleine brandnetel Urtica urens
Kleine maagdenpalm Vinca minor
Muursla Mycelis muralis
Valse kamille Anthemis arvensis
Zwaluwtong Fallopia convolvulus
Zoogdieren
Gewone baardvleermuis Myotis mystacinus
Boommarter Martes martes
Bunzing Mustela putorius
Egel Erinaceus europaeus
Gewone/tweekleurige bosspitsmuis Sorex araneus/coronatus
Konijn Oryctolagus cuniculus
Mol Talpa europaea
Ree Capreolus capreolus
Rosse woelmuis Clethrionomys glareolus
Vos Vulpes vulpes
Vogels
Appelvink Coccothraustes coccothraustes
Boomkruiper Certhia brachydactyla
Bosuil Strix aluco
Buizerd Buteo buteo
Ekster Pica pica
Gaai Garrulus glandarius
Glanskop Parus palustris
Goudhaantje Regulus regulus
Goudvink Pyrrhula pyrrhula
Groene specht Picus viridis
Grote bonte specht Dendrocopos major
Grote lijster Turdus viscivorus
Houtduif Columba palumbus
Kleine bonte specht Dendrocopos minor
Koolmees Parus major
Kuifmees Parus cristatus
Matkop Parus montanus
Merel Turdus merula
Pimpelmees Parus caeruleus
Putter Carduelis carduelis
Ransuil Asio otus
Roodborst Erithacus rubecula
Tjiftjaf Phylloscopus collybita
22
Habitatrichtlijn Bijlage 2
Habitatrichtlijn Bijlage 4
Flora- & Faunawet
AmvB tabel 1
AmvB tabel 2
AmvB tabel 3
Rode Lijst
Oranje Lijst

Nederlandse naam Wetenschappelijke naam Vogelrichtlijn
Vogels (vervolg)
Vink Fringilla coelebs
Vuurgoudhaantje Regulus ignicapillus
Winterkoning Troglodytes troglodytes
Zanglijster Turdus philomelos
Zwarte kraai Corvus corone
Zwarte mees Parus ater
Zwartkop Sylvia atricapilla
Amfibieën
Gewone pad Bufo bufo
Tabel 6. Beschermde soorten
Met een gekleurd vlakje is aangegeven krachtens welke wettelijke regeling een soort beschermd is;
met een blauw vlakje of de soort beschermd is krachtens de Vogelrichtlijn, Habitatrichtlijn of Flora- en
Faunawet; met een groen vlakje in welke tabel van de ‘AmvB art. 75’ (Toelichtende brochure; LNV
2005) een soort is opgenomen, met een rood vlakje of een soort op de Rode Lijst staat en met een
oranje vlakje of de soort op de Oranje Lijst is opgenomen
Uit de tabel blijkt dat twee van de vastgestelde beschermde soorten – boommarter en
gewone baardvleermuis – zijn opgenomen in tabel 3 van de ‘AmvB art. 75’ (Toelichtende
brochure; LNV 2005). De gewone baardvleermuis is tevens opgenomen in bijlage IV van de
Habitatrichtlijn. De bescherming van deze soorten heeft een Europees rechtelijke grondslag
en hiervoor geldt dan ook het strengste beschermingsregime. Ook voor de boommarter geldt
het zwaarste beschermingsregime, al is die niet opgenomen in bijlage IV van de
Habitatrichtlijn. Daarnaast komen er op de uitbreidingslocatie 30 broedvogelsoorten voor die
bescherming genieten krachtens de Vogelrichtlijn.
23
Habitatrichtlijn Bijlage 2
Habitatrichtlijn Bijlage 4
Flora- & Faunawet
AmvB tabel 1
AmvB tabel 2
AmvB tabel 3
Rode Lijst
Oranje Lijst

5.2 Effecten van de plannen op de aanwezige soorten
Vooraleer een beoordeling van de effecten op flora en fauna te kunnen maken, is het
noodzakelijk inzicht te hebben in de inhoud van de plannen. De belangrijkste onderdelen van
de plannen zijn:
• het extensiveren en herstructureren van het huidige park
• het vervangen van de chaletcaravans door 68 ecohuisjes met vegetatiedaken
• de bouw van twee trekkershutten ten behoeve van passanten en schoolgroepen
• de aanleg van een trekkersveld met 15 passantenplaatsen voor passanten en
schoolgroepen
• de bouw van een toiletgebouw voor toeristische kampeerders
• de bouw van een nieuwe receptie
• uitbreiding van de parkeercapaciteit
• de aanleg van een groenwal langs de zuidkant van het terrein om de geluidsoverlast van
het spoor tegen te gaan
Stacaravans op Recreatiepark Het Bossch (HV)
De plannen worden gemotiveerd vanuit de wens meer ruimte te creëren per eenheid
(grotere standplaatsen) en te komen tot meer diversiteit in het aanbod aan voorzieningen.
Voorop staat echter dat het een kleinschalig bedrijf moet blijven met een auto- en asfaltvrij
terrein.
24

De uitbreiding van het terrein zal in algemene termen de volgende nadelige effecten op de
aanwezige beschermde en niet-beschermde soorten kunnen hebben:
• verlies aan leefgebied, foerageergebied en/of voortplantingsmogelijkheden, en
• achteruitgang van de kwaliteit van het leefgebied als gevolg van een toename van de
verstoring door menselijke aanwezigheid en activiteit.
5.3 Effecten van de plannen op de beschermde soorten
Op de uitbreidingslocatie komen naast broedvogels twee strikt beschermde soorten voor, te
weten gewone baardvleermuis en boommarter. Als uitvoering van de plannen met
betrekking tot deze soorten naar verwachting zal leiden tot overtreding van de
verbodsbepalingen van de Flora- en Faunawet, zal een ontheffing moeten worden
aangevraagd. Voor overige beschermde soorten die zijn aangetroffen, is de algemene
vrijstellingsregeling van toepassing die is opgenomen in de AmvB art. 75 (tabel 6).
In het onderstaande wordt voor de drie strikter beschermde soorten en voor vogels
nagegaan, in hoeverre realisatie van de plannen zou kunnen leiden tot overtreding van de
verbodsbepalingen van de Flora- en Faunawet (hoofdstuk 3).
Van de gewone baardvleermuis is alleen een jagend dier waargenomen. Vaste
verblijfplaatsen van deze soort die zich zowel in bomen als in gebouwen kunnen bevinden,
zijn niet vastgesteld. Op de uitbreidingslocatie staan alleen enkele dunne berken met holten
die als verblijfplaats voor deze soort minder geschikt lijken. Het is echter van belang dat voor
uitvoering van de werkzaamheden deze bomen geïnspecteerd worden op de mogelijke
aanwezigheid van vleermuizen, dan wel deze bomen te sparen.
Realisatie van de plannen voor uitbreiding van Recreatiepark Het Bossch kan voor deze
soorten de volgende effecten hebben:
Uitvoeringsfase: verstoring en vernietiging van het foerageergebied door werkzaamheden.
Na realisatie: permanent verdwijnen van foerageergebied en afname van de kwaliteit
van de resterende foerageergebieden door verstoring (licht).
Omdat er op de uitbreidingslocatie geen vaste verblijfplaatsen voorkomen, zal uitvoering van
de plannen naar verwachting niet leiden tot overtreding van de verbodsbepalingen van de
Flora- en Faunawet. Voor gewone baardvleermuis behoeft in de huidige situatie derhalve
geen ontheffing te worden aangevraagd.
De boommarter gebruikt de uitbreidingslocatie, net als het bestaande recreatiepark naar alle
waarschijnlijkheid alleen om te jagen. Er komen geen geschikte bomen met holten of oude
roofvogelnesten voor die dienst kunnen doen als (tijdelijke) verblijfplaats.
Realisatie van de plannen zal voor deze soort de volgende effecten hebben:
Uitvoeringsfase: tijdelijke verstoring van de foerageergebieden door werkzaamheden.
Na realisatie: afname van het oppervlak en een permanente verandering van de aard
van de foerageergebieden.
Het is wenselijk voorafgaand aan de werkzaamheden op de uitbreidingslocatie bomen die
gekapt gaan worden te inspecteren op de aanwezigheid van mogelijke verblijfplaatsen van
boommarters. Mochten deze worden aangetroffen, dan zullen deze moeten worden ontzien.
25

De boommarter is alleen waargenomen op het recreatiepark maar gebruikt vermoedelijk het gehele terrein,
inclusief de uitbreidingslocatie, om te jagen (JG)
Op de uitbreidingslocatie komen ten minste 30 vogelsoorten als broedvogel voor. Alle
(broed)vogels zijn beschermd krachtens de Vogelrichtlijn en de Flora- en Faunawet.
Overtreding van de verbodsbepalingen van de Flora- en Faunawet (en Vogelrichtlijn) kan
worden voorkomen door de werkzaamheden, die sterk ingrijpen op het terrein (kappen
bomen, rooien struiken, etc.) en tot overtreding kunnen leiden, uit te voeren in een periode
waarin de kans op het verstoren van nesten en het beschadigen of vernielen van eieren zo
klein mogelijk is. In de praktijk houdt dit in dat deze werkzaamheden buiten de broedtijd
(1 maart – 15 juli) dienen te worden uitgevoerd.
Realisatie van de plannen zal voor vogels de volgende effecten hebben:
Uitvoeringsfase: tijdelijke verstoring en vernietiging van het leefgebied door de
bouwwerkzaamheden.
Na realisatie: permanent verlies van geschikt leef- en foerageergebied door de
bebouwing.
Op de uitbreidingslocatie zijn geen verblijfplaatsen vastgesteld van soorten die jaarrond van
vaste verblijfplaatsen gebruikmaken (roofvogels, spechten, uilen). Dit betekent dat als de
werkzaamheden buiten de broedtijd worden uitgevoerd, voor vogels geen ontheffing van de
verbodsbepalingen van de Flora- en Faunawet behoeft te worden aangevraagd. Wel is het
zaak voor aanvang van de werkzaamheden de locaties waar deze zullen plaatsvinden, te
onderzoeken op de aanwezigheid van nestelende vogels, ook als deze plaatsvinden buiten de
(aangegeven) broedtijd. Mochten er nesten worden aangetroffen, dan dienen de
werkzaamheden te worden uitgesteld tot de vogels het nest of de nesten verlaten hebben.
26

5.4 Is een ontheffing nodig?
Uit het voorgaande is duidelijk geworden dat realisatie van de plannen in de huidige situatie
naar verwachting niet zal leiden tot overtreding van de verbodsbepalingen van de Flora- en
Faunawet met betrekking tot de vastgestelde beschermde soorten. Voor de uitbreiding van
Recreatiepark Het Bossch behoeft derhalve geen ontheffing van de verbodsbepalingen te
worden aangevraagd. Er wordt echter wel met nadruk op gewezen dat de uitkomsten van
deze natuurtoets op basis van de huidige situatie, op het moment dat daadwerkelijk met de
realisatie van plannen begonnen wordt naar alle waarschijnlijkheid niet meer geldig zullen
zijn. Immers, de herstructurering van het park zal niet in één keer worden uitgevoerd maar
geleidelijk over een periode van jaren zijn beslag moeten krijgen en in een dergelijk
tijdsbestek kan er met betrekking tot de aanwezigheid van beschermde soorten veel
veranderen. Daar komt nog bij dat ook een aantal ingrepen op het bestaande park, die niet
in deze toets zijn meegenomen, getoetst moeten worden op hun gevolgen voor beschermde
soorten.
5.5 Invloed van de plannen op de EHS
In hoofdstuk 3 is een overzicht gegeven van de wet- en regelgeving met betrekking tot de
bescherming van de EHS en is ingegaan op de ruimte die er wordt geboden aan de
ontwikkeling van verblijfsrecreatieterreinen.
De belangrijkste vraag die met betrekking tot de uitbreiding beantwoord moet worden, is of
die leidt tot een significante aantasting van de wezenlijke waarden en kenmerken van het
gebied. Tot de wezenlijke waarden en kenmerken worden gerekend:
• gebieden die bepalend zijn voor de aaneengeslotenheid en robuustheid van de EHS
• de aanwezigheid van zones met bijzondere ecologische kwaliteit (bijzondere samenhang
abiotische en biotische kenmerken, goed ontwikkelde systemen, zoals waardevolle oude
boskernen)
• de aanwezigheid van bijzondere soorten
• de aanwezigheid van essentiële verbindingen (bijvoorbeeld foerageer- en migratieroutes)
In de volgende paragrafen wordt voor deze vier aspecten nagegaan of er sprake is van een
significante aantasting.
5.5.1 Aaneengeslotenheid en robuustheid van de EHS
De uitbreidingslocatie ligt binnen de EHS. De feitelijke uitbreiding zal een oppervlakte van ca.
1,5 ha beslaan die aan de EHS onttrokken wordt. Dit vormt een aantasting van de
aaneengeslotenheid en de robuustheid van de EHS. Gezien de relatief geringe oppervlakte,
de ligging van het perceel – een uitloper van het bos die ‘doodloopt’ op de spoorlijn Utrecht-
Amersfoort, en bebouwing van Soestduinen en de drukke Soesterbergse Weg – de beperkte
ecologische betekenis (productieperceel van douglasspar), het huidige gebruik en het feit dat
de uitbreiding zo zal worden ingericht en vormgegeven dat deze voor de aanwezige
bijzondere soorten niet volledig ongeschikt wordt, kan deze aantasting van de
aaneengeslotenheid en robuustheid van de EHS als niet-significant worden beoordeeld.
5.5.2 Bijzondere ecologische kwaliteit
Het bos op de uitbreidingslocatie is van een doorsnee-kwaliteit en de abiotische
omstandigheden zijn niet van dien aard dat hier op termijn de ontwikkeling van heel
bijzondere ecologische kwaliteiten (bosvegetaties en –gemeenschappen) te verwachten is.
De uitbreiding zal dan ook niet leiden tot een (significante) aantasting van bijzondere
ecologische kwaliteiten.
27

5.5.3 Bijzondere soorten
Op de uitbreidingslocatie komen diverse bijzondere soorten voor (beschermde soorten,
soorten van de Rode en/of Oranje Lijst, zie tabel 6). Omdat bij de uitbreiding brede stroken
bos en bosgroepen behouden zullen blijven (en versterkt zullen worden), zullen er naar
verwachting geen bijzondere soorten verdwijnen. Door het aanleggen van een aantal
ecologische stroken door het gehele heringerichte terrein (inclusief de uitbreiding) en de
aanleg van twee tot drie grote vijvers met natuurlijke oevers zullen daarentegen voor een
aantal soorten die nu op de uitbreidingslocatie ontbreken, zoals ringslang, hazelworm en
vlinders van bosrandmilieus en bloemrijke vegetaties, nieuwe mogelijkheden ontstaan.
Op grond van de bovenstaande overwegingen wordt dan ook geconcludeerd dat realisatie
van de uitbreidingsplannen voor Recreatiepark Het Bossch naar verwachting geen significant
negatief effect zal hebben op de aanwezige (deel)populaties van bijzondere soorten.
5.5.4 Essentiële verbindingen
Het plangebied ligt in een boscomplex dat de verbinding vormt tussen de natuurgebieden
van de Korte Duinen en de Lange Duinen (figuur 3). In het kader van het herstel van deze
verbinding is enkele jaren geleden het ziekenhuis Zonnegloren gesaneerd.
Figuur 3. De ligging van het plangebied ten opzichte van de verbinding (rode gearceerde
pijl) tussen de Korte Duinen en de Lange Duinen
het bestaande park is rood omlijnd, de uitbreidingslocatie blauw
Schaal topografische kaart 1 : 15.000
© Dienst voor het kadaster en openbare registers, Apeldoorn
Het plangebied ligt enigszins aan de periferie van deze verbinding in een bosuitloper die min
of meer doorloopt op de bebouwing van Soestduinen, de Soesterbergse Weg en de spoorlijn
Utrecht-Amersfoort, waarvan de bermen voor soorten van droge, schrale milieus juist weer
een oost-west-verbinding vormen. De gewenste uitbreiding van Recreatiepark Het Bossch
lijkt derhalve niet te leiden tot een significante aantasting van de functionaliteit van de
28

verbinding tussen de Korte en Lange Duinen. Het bos waarin de uitbreidingslocatie is
gesitueerd, heeft voor zover kon worden vastgesteld geen functie als migratie- of
foerageerroute.
Een en ander leidt dan ook tot de conclusie dat de uitbreiding van Recreatiepark Het Bossch
geen significante aantasting van essentiële verbindingen tot gevolg zal hebben.
Doorkijkje vanaf het bestaande park naar de beoogde uitbreidingslocatie (HB)
5.5.5 Samenvattend
Realisatie van de uitbreidingsplannen voor Recreatiepark Het Bossch zal, ervan uitgaande dat
de voorgestelde (inrichtings)maatregelen (zie hoofdstuk 6) worden uitgevoerd, naar alle
waarschijnlijkheid niet leiden tot een significante aantasting van de wezenlijke waarden en
kenmerken van het plangebied.
29

6 Maatregelen
Ter behoud en versterking van de aanwezige natuurwaarden kan zowel op de
uitbreidingslocatie als op het bestaande park een aantal maatregelen worden getroffen. Deze
maatregelen kunnen voor een deel tevens leiden tot natuurwinst (zie paragraaf 6.3).
6.1 Maatregelen op de uitbreidingslocatie
• Het boskarakter van het perceel wordt zoveel mogelijk gehandhaafd door een zodanige
inrichting te realiseren dat bosstroken en forse boomgroepen gespaard kunnen worden.
Deze bosstroken en boomgroepen kunnen geleidelijk wel worden omgevormd naar een
natuurlijker bos met meer inheemse (loof)houtsoorten.
• De te aan te leggen ecologische stroken (zie paragraaf 6.3) worden doorgetrokken tot
op de uitbreidingslocatie.
• Rond de huisjes op de uitbreidingslocatie wordt de aanleg van tuintjes niet toegestaan.
• Langs de randen van de open plekken rond huisjes worden zomen heischraal grasland,
bloemrijk grasland en/of bloemrijke ruigte ontwikkeld en als zodanig beheerd.
• De uitbreiding wordt ontsloten middels brede graspaden die aansluiten op de graspaden
op het bestaande terrein en die op dezelfde wijze worden beheerd.
• Tussen de open terreindelen en de resterende boselementen worden geleidelijke
overgangen met struikgewas (mantels) ontwikkeld.
6.2 Maatregelen op het bestaande park
• Het grondgebruik wordt zodanig geëxtensiveerd dat er grotere kavels ontstaan en er
mogelijkheden ontstaan om stukjes ongebruikt te laten.
• De ongebruikte stukjes worden ontwikkeld tot en beheerd als droog bloemrijk/heischraal
grasland (één- tot tweemaal per jaar maaien en maaisel afvoeren). Deze maatregel kan
ten goede komen aan hazelworm, levendbarende hagedis, ringslang en verschillende
soorten insecten.
• Op het terrein wordt een ‘groene dooradering’ gerealiseerd middels enkele ecologische
stroken bloemrijk/heischraal grasland met struweelgroepen en boomgroepen. Deze
maatregel kan vooral ten goede komen aan hazelworm, levendbarende hagedis,
ringslang en verschillende soorten insecten.
• De graspaden waarmee het terrein ontsloten wordt, worden gehandhaafd en krijgen
door een aanpassing van het maaibeheer (extensiever) een functie in de groene
dooradering.
• In de ecologische stroken worden twee tot drie grote vijvers met brede natuurlijk
ingerichte oeverstroken aangelegd. Deze maatregel zal vooral ten goede komen aan
ringslang en amfibieën.
• De bosrestanten die op het terrein aanwezig zijn, onder andere enkele groepen oudere
grove dennen, worden bij de herinrichting van het terrein gespaard. De ondergroei in
deze bosgroepen wordt niet of slechts eenmaal per jaar gemaaid (september).
• De uitheemse struiken worden geleidelijk vervangen door inheemse soorten.
• De aanwezige tuintjes worden bij de herinrichting van het park geleidelijk gesaneerd. In
enkele tuinen zijn vijvers aanwezig met een heel natuurlijke inrichting. Deze worden bij
de sanering gespaard of, indien noodzakelijk, pas verwijderd nadat de nieuwe grote
vijvers zijn aangelegd.
• In de ecologische stroken wordt een aantal broeihopen voor ringslangen aangelegd.
Gelet op de huidige verspreiding van de soort op het terrein worden deze in eerste
instantie geconcentreerd in het zuidoosten van het gebied.
30

• De vegetatiedaken van de nieuw te bouwen huisjes worden ingezaaid met een
zorgvuldig geselecteerd mengsel van inheemse, streekeigen soorten. De huisjes worden
zo georiënteerd dat de daken (en de vegetatie) optimaal bezond zijn.
• De aan te brengen groenwal langs de zuidrand van het terrein wordt beplant met
inheemse, streekeigen bomen en struiken. Op de zuidhelling van de wal (langs de weg)
kan eventueel heischraal grasland of heide worden ontwikkeld. Voor de aanleg van de
wal wordt onbemeste grond, bij voorkeur uit de omgeving, gebruikt.
• Eventueel aan te brengen verlichting wordt voorzien van bewegingssensoren, zodat de
brandduur zoveel mogelijk wordt beperkt.
Het aspect van een droog bloemrijk grasland met gewone ereprijs en knolboterbloem rond eind april (HB)
6.3 Natuurwinst
De bovenstaande maatregelen kunnen er voor wat betreft de uitbreidingslocatie voor zorg
dragen dat de nadelige gevolgen voor de natuur beperkt blijven (waarbij de huidige situatie
als referentie geldt) en kunnen voor sommige soorten van open grazige milieus en
bosranden zelfs nieuwe mogelijkheden scheppen.
De maatregelen die worden voorgesteld voor het bestaande park kunnen gunstige effecten
hebben voor soorten van meer open, grazige milieus, ruigten en struwelen, zoals ringslang,
hazelworm en verschillende soorten insecten, in het bijzonder dagvlinders en sprinkhanen.
Tegelijkertijd zullen de omstandigheden voor de soorten die aan parkachtig bos gebonden
zijn, door het handhaven van de aanwezige bosrestanten niet verslechteren.
31

7 Conclusies
7.1 Conclusies aangaande de Flora- en Faunawet
• In totaal zijn er op de uitbreidingslocatie 42 beschermde soorten aangetroffen: 1 plant,
10 soorten zoogdieren, 30 vogelsoorten en 1 soort amfibie.
• Van deze 42 soorten genieten vogels, boommarter en gewone baardvleermuis een
striktere bescherming.
• De uitbreidingsplannen voor Recreatiepark Het Bossch zijn te karakteriseren als een
ruimtelijke ontwikkeling.
• Realisatie van de uitbreidingsplannen zal naar verwachting niet leiden tot overtredingen
van de verbodsbepalingen van de Flora- en Faunawet. Er behoeft dan ook geen
ontheffing te worden aangevraagd.
• Indien de uitvoering van de plannen nog jaren op zich laat wachten, zal te zijner tijd een
nieuwe beoordeling moeten worden gemaakt van de noodzaak tot het aanvragen van
een ontheffing.
7.2 Conclusies aangaande de bescherming van de EHS
• Het plangebied ligt in de Ecologische Hoofdstructuur.
• Het Streekplan (Provincie Utrecht 2004) schrijft voor dat bij plannen voor gebieden
binnen en in de nabijheid van de groene contour vooraf dient te worden nagegaan of de
plannen leiden tot een significante aantasting van wezenlijke waarden en kenmerken.
• Onder de wezenlijke waarden en kenmerken van een gebied worden verstaan:
o De aanwezigheid van zones met bijzondere ecologische kwaliteit
o Gebieden die bepalend zijn voor de aaneengeslotenheid en robuustheid van
de EHS
o De aanwezigheid van bijzondere soorten
o De aanwezigheid van essentiële verbindingen (bijvoorbeeld foerageer- en
migratieroutes)
• Bovenstaande wezenlijke waarden en kenmerken worden door de uitbreidingsplannen
naar verwachting niet-significant aangetast.
• Door het treffen van specifieke inrichtingsmaatregelen kunnen de nadelige effecten van
de uitbreiding voor de natuur worden beperkt en kunnen voor bepaalde soorten nieuwe
mogelijkheden worden gecreëerd.
• Door het treffen van bepaalde inrichtingsmaatregelen kan op het bestaande park een
natuurwinst worden geboekt, die vooral ten goede zal komen aan soorten van droog
(hei)schraal grasland, ruigten en struwelen, zoals ringslang, hazelworm, levendbarende
hagedis en verschillende soorten insecten.
32

8 Geraadpleegde literatuur
Backes, Ch.W., P.J.J. van Buuren & A.A. Freriks 2004. Hoofdlijnen natuurbeschermingsrecht.
Sdu Uitgevers bv., Den Haag.
Bal, D., H.M. Beije, M. Fellinger, R. Haveman, A.J.F.M. van Opstal & F.J. van Zadelhoff 2001.
Handboek Natuurdoeltypen, Rapport Expertisecentrum LNV nr. 2001/020, Wageningen.
Beenen, R. (red.) 1998. Werkdocument Soortenbeleid, onderdeel fauna. Provincie Utrecht, Utrecht.
Beenen, R., E. van den Dool & W. Timmers 2002. Werkdocument Soortenbeleid, onderdeel flora.
Provincie Utrecht, Utrecht.
Beusekom, R. van, et al. [red.] 2005. Rode Lijst van de Nederlandse Broedvogels. Tirion Uitgevers
B.V. Baarn.
Eggels G. 1998. Het Amsterdam-Rijnkanaal en de verdroging. TU Delft.
Hom, C.C., P.H.C. Lina, G. van Ommering, R.C.M. Creemers & H.J.R. Lenders 1996. Bedreigde en
kwetsbare reptielen en amfibieën in Nederland. Toelichting op de Rode Lijst. Rapport IKC
Natuurbeheer nr. 25. IKC, Wageningen.
Limpens, H., K. Mostert & W. Bongers (red.) 1997. Atlas van de Nederlandse vleermuizen. Onderzoek
naar verspreiding en ecologie. KNNV-Uitgeverij, Utrecht.
Lina, P.H.C. en G. van Ommering 1996. Bedreigde en kwetsbare vogels in Nederland. Toelichting op
de Rode Lijst. Rapport IKC-Natuurbeheer nr. 21. IKC, Wageningen.
Meijden, R. van der, B. Odé, C.L.G. Groen, J.P.M. Witte & D. Bal 2000. Bedreigde en kwetsbare
vaatplanten in Nederland. Basisrapport met voorstel voor de Rode Lijst. Gorteria 26(4):
85-208.
Ministerie van LNV 2000. Bescherming van planten en dieren. Over de Flora- en Faunawet. Brochure
nr. 03. Ministerie van LNV, ’s Gravenhage.
Ministerie van LNV 2002a. Ter bescherming van onvervangbare flora en fauna. Algemene toelichting
op de Flora- en Faunawet. Ministerie van LNV, ’s Gravenhage.
Ministerie van LNV 2002b. Soortbescherming bij ruimtelijke ingrepen en dergelijke. Over de Flora- en
Faunawet in Nederland. Ministerie van LNV, ’s Gravenhage.
Ministerie van LNV 2005. Buiten aan het werk? Houd tijdig rekening met beschermde planten en
dieren. De Flora- en Faunawet in de praktijk; informatie over vrijstellingen, ontheffingen en
gedragscodes. Ministerie van LNV, ’s Gravenhage.
Ommering, G. van, I. van Halder, C.A.M. van Zwaay & I. Wynhoff 1995. Bedreigde en kwetsbare
dagvlinders in Nederland. Toelichting op de Rode Lijst. Rapport IKC-Natuurbeheer nr. 18, IKC,
Wageningen.
Provincie Utrecht 1992. Beleidsplan Natuur en Landschap Provincie Utrecht (BNLU). Rapport, Utrecht.
Provincie Utrecht 1993. Werkdocument Ecologische Verbindingszones. Rapport, Utrecht.
Provincie Utrecht 2002a. Utrechtse Natuurdoeltypen. Rapport, Utrecht.
Provincie Utrecht 2002b. Natuurgebiedsplan Utrechtse Heuvelrug. Rapport, Utrecht.
Provincie Utrecht 2004. Streekplan 2005-2015. Rapport, Utrecht.
Provincie Utrecht 2005a. Handleiding bestemmingsplannen 2005 (concept). Rapport, Utrecht.
Provincie Utrecht 2005b. Inhoud onderzoek door initiatiefnemer naar significante aantasting van
wezenlijke kenmerken of waarden van de EHS (concept). Notitie, Utrecht.
Provincie Utrecht 2007. Uitwerking ruimtelijk beleid verblijfsrecreatie binnen de EHS (Heuvelrug).
B-stuk. Notitie, Utrecht.
Schaminée, J.H.J., A.H.F. Stortelder & E.J. Weeda 1995. De vegetatie van Nederland. Deel 2.
Plantengemeenschappen van wateren, moerassen en natte heiden. Opulus Press,
Uppsala/Leiden.
33

Schaminée, J.H.J., A.H.F. Stortelder & E.J. Weeda 1996. De vegetatie van Nederland. Deel 3.
Plantengemeenschappen van graslanden, zomen en droge heiden. Opulus Press,
Uppsala/Leiden.
Schaminée, J.H.J., E.J. Weeda & V. Westhoff 1998. De vegetatie van Nederland. Deel 4.
Plantengemeenschappen van de kust en van binnenlandse pioniermilieus. Opulus Press,
Uppsala/Leiden.
Stortelder, A.H.F., J.H.J. Schaminée & P.W.F.M. Hommel 1999. De vegetatie van Nederland. Deel 5.
Plantengemeenschappen van ruigten, struwelen en bossen. Opulus Press, Uppsala/Leiden.
Stichting voor Bodemkartering (Stiboka) 1981. Bodemkaart van Nederland. Wageningen.
Stichting voor Bodemkartering (Stiboka) 1982. Geomorfologische kaart van Nederland. Wageningen.
Werf, S. van der 1991. Natuurbeheer in Nederland, deel 5. Bosgemeenschappen. Pudoc, Wageningen.
34

Bijlage 1. Vastgestelde plantensoorten
Nederlandse naam Wetenschappelijke naam Rode Lijst Oranje Lijst F&F Park Uitbreiding
Aalbes Ribes rubrum 1
Akkerdistel Cirsium arvense 1
Akkerkool Lapsana communis 1 1
Akkervergeet-mij-nietje Myosotis arvensis 1 1
Akkerviooltje Viola arvensis 1
Amerikaans krentenboompje Amelanchier lamarckii 1
Amerikaanse eik Quercus rubra 1 1
Amerikaanse vogelkers Prunus serotina 1 1
Beklierde duizendknoop Persicaria lapathifolia 1
Bergbasterdwederik Epilobium montanum KW 1
Beuk Fagus sylvatica 1 1
Bijvoet Artemisia vulgaris 1
Bitterzoet Solanum dulcamara 1
Bleke klaproos Papaver dubium 1
Bloedooievaarsbek Geranium sanguineum 1
Bochtige smele Deschampsia flexuosa 1 1
Boerenjasmijn Philadelphus spec. 1
Boerenkrokus Crocus tommasinianus GE 1
Bosaardbei Fragaria vesca GE KW 1
Bosandoorn Stachys sylvatica 1
Boskruiskruid Senecio sylvaticus 1
Bosveldkers Cardamine flexuosa 1 1
Boswilg Salix caprea 1
Brede stekelvaren Dryopteris dilatata 1 1
Brede wespenorchis Epipactis helleborine 1 1
Brem Cytisus scoparius 1
Canadese fijnstraal Conyza canadensis 1 1
Cipreswolfsmelk Euphorbia cyparissias 1
Citroenmelisse Melissa officinalis 1
Dagkoekoeksbloem Silene dioica 1 1
Douglasspar Pseudotsuga menziesii 1
Driekleurig viooltje Viola tricolor GE 1
Drienerfmuur Moehringia trinervia 1 1
Duinriet Calamagrostis epigejos 1
Echte valeriaan Valeriana officinalis 1
Eenstijlige meidoom Crataegus monogyna 1
Engels raaigras Lolium perenne 1
Fijn schapengras Festuca filiformis 1
Fijnspar Picea abies 1
Fluitenkruid Anthriscus sylvestris 1 1
Framboos Rubus idaeus 1 1
Geel nagelkruid Geum urbanum 1
Gekroesde melkdistel Sonchus asper 1
Gele dovenetel Lamiastrum galeobdolon 1
Gestreepte witbol Holcus lanatus 1
Gevlekte dovenetel Lamium maculatum 1
Gewone berenklauw Heracleum sphondylium 1
Gewone braam Rubus fruticosus 1 1
Gewone brunel Prunella vulgaris 1
Gewone ereprijs Veronica chamaedrys 1
Gewone esdoorn Acer pseudoplatanus 1
Gewone hennepnetel Galeopsis tetrahit 1 1
Gewone hoornbloem Cerastium f. vulgare 1
Gewone klit Arctium minus 1
Gewone melkdistel Sonchus oleraceus 1 1
Gewone paardenbloem Taraxacum officinale 1 1
Gewone raket Sisymbrium officinale 1 1
Gewone reigersbek Erodium cicutarium cicutarium 1
Gewone rolklaver Lotus c. corniculatus 1
Gewone salomonszegel Polygonatum multiflorum 1
Gewone spurrie Spergula arvensis 1
Gewone steenraket Erysimum cheiranthoides 1 1
35

Bijlage 1. Vastgestelde plantensoorten (vervolg)
Nederlandse naam Wetenschappelijke naam Rode Lijst Oranje Lijst F&F Park Uitbreiding
Gewone veldbies Luzula campestris 1
Gewone vlier Sambucus nigra 1 1
Gewone vogelmelk Ornithogalum umbellatum GE 1 1
Gewoon biggenkruid Hypochaeris radicata 1
Gewoon duizendblad Achillea millefolium 1
Gewoon herderstasje Capsella bursa-pastoris 1
Gewoon reukgras Anthoxanthum odoratum 1
Gewoon sneeuwklokje Galanthus nivalis GE 1
Gewoon speenkruid Ranunculus ficaria bulbilifer 1 1
Gewoon struisgras Agrostis capillaris 1 1
Gewoon varkensgras Polygonum aviculare 1 1
Gewoon vingerhoedskruid Digitalis purpurea 1 1
Glad vingergras Digitaria ischaemum 1
Gladde witbol Holcus mollis 1
Grote brandnetel Urtica dioica 1
Grote teunisbloem Oenothera erythrosepala 1
Grote weegbree Plantago major major 1 1
Grove den Pinus sylvestris 1
Grove varkenskers Coronopus squamatus 1
Haagbeuk Carpinus betulus 1
Haagwinde Calystegia sepium 1 1
Hanenpoot Echinochloa crus-galli 1
Harig knopkruid Galinsoga quadriradiata 1
Hazenpootje Trifolium arvense 1
Hondsdraf Glechoma hederacea 1 1
Hondspeterselie Aethusa cynapium KW 1
Hulst Ilex aquifolium 1 1
IJle dravik Anisantha sterilis 1
Jakobskruiskruid Senecio jacobaea 1
Japanse larix Larix kaempferi 1
Judaspenning Lunaria annua 1
Kaal knopkruid Galinsoga parviflora 1 1
Kikkerbeet Hydrocharis morsus-ranae 1
Kleefkruid Galium aparine 1 1
Klein hoefblad Tussilago farfara 1
Klein kroos Lemna minor 1
Klein kruiskruid Senecio vulgaris 1
Klein springzaad Impatiens parviflora 1 1
Klein streepzaad Crepis capillaris 1
Klein vogelpootje Ornithopus perpusillus 1
Kleine brandnetel Urtica urens GE 1 1
Kleine duizendknoop Persicaria minor KW 1
Kleine klaver Trifolium dubium 1
Kleine leeuwenklauw Aphanes inexpectata 1
Kleine leeuwentand Leontodon saxatilis 1
Kleine maagdenpalm Vinca minor KW 1 1 1
Kleine ooievaarsbek Geranium pusilIum 1
Kleine veldkers Cardamine hirsuta 1 1
Klimop Hedera helix 1 1
Kluwenhoornbloem Cerastium glomeratum 1
Knolboterbloem Ranunculus bulbosus 1
Knopig helmkruid Scrophularia nodosa 1 1
Kropaar Dactylis glomerata 1 1
Kruipend zenegroen Ajuga reptans GE 1
Kruipende boterbloem Ranunculus repens 1 1
Krulzuring Rumex crispus 1
Kweek Elytrigia repens 1
Late guldenroede Solidago gigantea 1
Lelietje-van-dalen Convallaria majalis 1
Liggend walstro Galium saxatile 1 1
Liggende vetmuur Sagina procumbens 1 1
Look-zonder-look Alliaria petiolata 1 1
36

Bijlage 1. Vastgestelde plantensoorten (vervolg)
Nederlandse naam Wetenschappelijke naam Rode Lijst Oranje Lijst F&F Park Uitbreiding
Maarts viooltje Viola odorata GE 1
Madeliefje Bellis perennis 1
Mannetjesereprijs Veronica officinalis 1
Melganzenvoet Chenopodium album 1
Middelste teunisbloem Oenothera biennis 1
Moederkruid Tanacetum parthenium 1
Moerasdroogbloem Gnaphalium uliginosum 1 1
Muizenoor Hieracium piloselia 1
Muursla Mycelis muralis KW 1 1
Oranje havikskruid Hieracium aurantiacum 1
Eenjarige hardbloem Scleranthus annuus 1
Paarse dovenetel Lamium purpureum 1 1
Perzikkruid Persicaria maculosa 1
Pijpenstrootje Molinia caerulea 1 1
Pilzegge Carex pilulifera 1 1
Pinksterbloem Cardamine pratensis 1 1
Pitrus Juncus effusus 1
Plat beemdgras Poa compressa 1
Prachtklokje Campanula persicifolia KW 2 1
Pulmonaria saccharata 1
Puntwederik Lysimachia punctata 1
Rankende helmbloem Ceratocapnos claviculata 1 1
Reuzenbalsemien Impatiens glandulifera 1
Reuzenzilverspar Abies grandis 1
Ridderzuring Rumex obtusifolius 1 1
Robertskruid Geranium robertianum 1 1
Robinia Robinia pseudoacacia 1
Rode klaver Trifolium pratense 1
Rode schijnspurrie Spergularia rubra 1
Rood zwenkgras Festuca rubra 1
Roze winterpostelein Claytonia sibirica 1
Ruig klokje Campanula trachelium 2 1
Ruw beemdgras Poa trivialis 1 1
Ruwe berk Betula pendula 1 1
Schapenzuring Rumex acetoselIa 1 1
Scherpe boterbloem Ranunculus acris 1
Schijnaardbei Potentilla indica 1
Sint-Janskruid Hypericum perforatum 1 1
Sleedoom Prunus spinosa 1
Smalle weegbree Plantago lanceolata 1
Smalle wikke Vicia sativa nigra 1
Sneeuwbes Symphoricarpos albus 1
Speerdistel Cirsium vulgare 1
Sporkehout Rhamnus frangula 1 1
Stalkaars Verbascum densiflorum GE 1
Stijf havikskruid Hieracium laevigatum 1
Stijve klaverzuring Oxalis fontana 1 1
Stinkende gouwe Chelidonium majus 1 1
Straatgras Poa annua 1
Struikhei Calluna vulgaris 1
Taxus Taxus baccata 1 1
Theeboompje Spiraea salicifolia 1
Tijmereprijs Veronica serpyllifolia 1 1
Tranend hartje Dicentra formosa 1
Trekrus Juncus squarrosus 1
Trosvlier Sambucus racemosa 1
Valse kamille Anthemis arvensis KW BE 1
Veelbloemige veldbies Luzula multiflora 1
Veelkleurig vergeet-mij-nietje Myosotis discolor 1
Veldbeemdgras Poa pratensis 1
Veldereprijs Veronica arvensis 1
Veldzuring Rumex acetosa 1
37

Bijlage 1. Vastgestelde plantensoorten (vervolg)
Nederlandse naam Wetenschappelijke naam Rode Lijst Oranje Lijst F&F Park Uitbreiding
Vertakte leeuwentand Leontodon autumnalis 1
Viltige basterdwederik Epilobium parvillorum 1 1
Vogelkers Prunus padus 1 1
Vogelmuur SteIlaria media 1 1
Vroege haver Aira praecox 1
Vroegeling Erophila vema GE 1
Waterpeper Persicaria hydropiper 1 1
Wijfjesvaren Athyrium tilix-femina 1
Wilde kamperfoelie Lonicera periclymenum 1
Wilde kardinaalsmuts Euonymus europaeus 1
Wilde lijsterbes Sorbus aucuparia 1 1
Wilgenroosje Chamerion angustifolium 1 1
Winterlinde Tilia cordata 1 1
Witte klaver Trifolium repens 1
Zachte ooievaarsbek Geranium molle 1
Zandpaardenbloem Taraxacum laevigatum GE 1
Zandraket Arabidopsis thaliana 1
Zandwolfsmelk Euphorbia seguieriana 1
Zevenblad Aegopodium podagraria 1 1
Zilverhaver Aira caryophyllea 1
Zomereik Quercus robur 1 1
Zwaluwtong Fallopia convolvulus GE 1
Zwarte nachtschade Solanum nigrum nigrum 1 1
Als in de kolom Park of Uitbreiding een 1 staat, dan is de betreffende soort daar aangetroffen.
De soorten waarbij in de kolom F&F een cijfer staat, zijn beschermd krachtens de Flora- en Faunawet; het cijfer
verwijst naar de tabel (toelichtende brochure; LNV 2005) waarin ze zijn opgenomen en daarmee naar de
striktheid van de bescherming. De soorten waarbij in de kolommen Rode Lijst of Oranje Lijst de afkorting GE
(gevoelig) of KW (kwetsbaar) staat, zijn opgenomen in deze lijsten. De aanduidingen gevoelig en kwetsbaar
verwijzen naar de mate van bedreiging.
38