12-misverstanden-over-burnout
12-misverstanden-over-burnout
12-misverstanden-over-burnout
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>12</strong><br />
�������������<br />
����<br />
B���-���<br />
Leona Aarsen | anderZverder | anderzverder@online.nl | 06– 41473336| anderzverder.com
1. Burn-out is iets psychisch<br />
Nee. Of in ieder geval niet alleen. Burn-out is het gevolg van langdurige uitputting van het lichaam,<br />
zowel mentaal, emotioneel, fysiek als psychisch (of, zo je wilt, van lichaam, verstand, hart en ziel).<br />
In eerste instantie zijn de fysieke en mentale gevolgen van stress het meest waarneembaar: ver-<br />
geetachtigheid, concentratieproblemen, slecht slapen, maag- en darmklachten, hoofdpijn, kort-<br />
ademigheid, gespannen spieren, hyperventilatie, hartkloppingen. Langdurige blootstelling aan<br />
stress heeft een enorm impact op het lichaam en het gaat zelfs gepaard met veranderingen in de<br />
hersenen, het immuunsysteem en zelfs op het niveau van genen. Zo bekeken heeft burn-out een<br />
belangrijke fysiologische oorzaak, dat leidt tot lichamelijke én psychische klachten.<br />
2. Burn-out is min of meer hetzelfde als depressie<br />
Zeker niet. Ondanks het feit dat burn-out ook wel eens een werkgerelateerde depressie genoemd<br />
wordt, en er veel <strong>over</strong>eenkomsten zijn, zijn er ook wezenlijke verschillen tussen burn-out en een<br />
depressie. Gevoelsmatig en feitelijk is het lijstje met klachten voor 95% <strong>over</strong>eenkomstig, maar de<br />
resterende 5% maakt alle verschil in de wereld. En dat heeft te maken met de apathie en het über-<br />
haupt niet kunnen willen (zelfs een grassprietje lijkt meer wils- en doe-kracht te hebben dan je<br />
depressieve zelf) die zo kenmerkend zijn voor een depressie. Die totale leegte is bij burn-out niet<br />
aanwezig. Bij burn-out hoort opgebrand-zijn, lichamelijke en emotionele uitputting, geen puf en<br />
geen energie, maar de wilskracht is op zich intact. Bij depressie niet.<br />
Het lijden krijgt bij depressie een dimensie dat vele malen dieper en intenser kan zijn dan tijdens<br />
een burn-out. Soms krijgen mensen suïcide-neigingen, of op zijn minst de gedachte dat hun leven<br />
op deze manier zo erg is dat niet-leven een betere alternatief lijkt.<br />
Depressie wordt ook meestal met medicatie (antidepressiva, slaap- en kalmeringsmiddelen)<br />
behandeld, bij burn-out is dat meestal niet nodig en ook niet effectief.<br />
In het tabel hieronder zie je het verschil tussen stressklachten, <strong>over</strong>spanning, burn-out en<br />
depressie.<br />
Leona Aarsen | anderZverder | anderzverder@online.nl | 06– 41473336| anderzverder.com 2
Hieronder zie je het verschil tussen <strong>over</strong>spannenheid, burn-out en depressie. Ik ga in op de oorzaken,<br />
de symptomen, de ernst van de klachten en de behandeling van de verschillende aandoeningen.<br />
Overspannenheid Burn-out Depressie<br />
Oorzaak Opeenstapeling van stressgevende<br />
factoren of situaties<br />
op het werk en/of privé;<br />
relatief korte voorgeschiedenis<br />
(+/- 3 maanden)<br />
Symptomen/klachten<br />
Ernst van<br />
de klachten<br />
Behandeling<br />
∗ Vermoeidheid<br />
∗ Concentratieproblemen<br />
∗ Onmacht om te presteren<br />
∗ Het niet meer aankunnen<br />
Langdurige chronische <strong>over</strong>belasting<br />
; met lange voorgeschiedenis,<br />
vaak meer dan<br />
een jaar, in ieder geval langer<br />
dan 6 maanden<br />
∗ Emotionele uitputting<br />
(gevoel van extreme vermoeidheid)<br />
∗ Depersonalisatie<br />
(vervreemding van anderen,<br />
een negatieve, cynische,<br />
afstandelijke en kille<br />
houding tegen<strong>over</strong> collega’s<br />
en werk)<br />
∗ Gevoelens van afnemende<br />
bekwaamheid: het gevoel<br />
dat men minder goed<br />
presteert dan in het verleden<br />
het geval was en de<br />
neiging zichzelf negatief<br />
te beoordelen<br />
Onvoldoende duidelijk; een<br />
combinatie van erfelijkheid,<br />
stress, (traumatische) jeugdervaringen<br />
∗ Apathie, nergens meer<br />
puf voor en zin in hebben<br />
∗ Lusteloosheid<br />
∗ Schuldgevoelens<br />
∗ Een gevoel van waardeloosheid<br />
∗ Een gevoel van hopeloosheid/hulploosheid<br />
("het<br />
maakt allemaal niet meer<br />
uit")<br />
∗ Slaapstoornissen<br />
∗ Terugkerende gedachten<br />
aan zelfdoding of de dood<br />
Ernstiger Ernstig Zeer ernstig bij zware depressie<br />
(lichte depressie lijkt<br />
veel op burn-out)<br />
Disfunctioneren, m.n. werk Functioneren is tijdelijk niet<br />
meer (goed) mogelijk, zowel<br />
op het werk als privé<br />
Rust, probleemoplossend<br />
vermogen vergroten middels<br />
coaching<br />
Weer grip krijgen op het leven,<br />
middels coaching/<br />
counseling<br />
Functioneren voor lange tijd<br />
problematisch of onmogelijk<br />
(bij zware depressie)<br />
Psychotherapie, vaak i.c.m.<br />
antidepressiva<br />
Leona Aarsen | anderZverder | anderzverder@online.nl | 06– 41473336| anderzverder.com 3
3. Burn-out is iets voor kneusjes en slappelingen<br />
Zeker niet. Ongeïnteresseerde mensen die de kantjes ervan aflopen raken niet zo gauw burn-out.<br />
Het zijn <strong>over</strong> het algemeen juist de ambitieuze, hardwerkende, loyale medewerkers. Hieronder de<br />
belangrijkste kenmerken van mensen die een hoog risico lopen om burn-out te raken:<br />
∗ hoog ambitieniveau<br />
∗ groot doorzettingsvermogen<br />
∗ hoog verwachtingspatroon, hoge eisen stellen aan zichzelf (en aan anderen)<br />
∗ perfectionistisch<br />
∗ groot verantwoordelijksgevoel<br />
∗ grote inzet / opofferingsgezindheid<br />
∗ sterk invoelingsvermogen, begrip voor andermans noden<br />
Dit rijtje lijkt best op de eisen aan hoog opgeleiden in de gemiddelde vacaturetekst, vind je niet?<br />
De afgelopen tijden waren niet de minsten die in de media ‘<strong>over</strong> de tong gingen’ vanwege een<br />
burn-out: Ton Büchner, de topman van Akzo, Antonio Horta-Osorio, topman van de Lloyds bank<br />
of Paul Huljich, een voormalig CEO een miljoenenbedrijf in biologisch voedsel. Dichter bij huis:<br />
Joop van den Ende, Katja Schuurman, Karin Bloemen, Johan Cruijff. In de financiële sector, bij uitstek<br />
de wereld van snelle en succesvolle jongens, raken steeds meer mannen tussen de 25 en 36<br />
burn-out. Niet echt de stereotype slappelingen, toch?<br />
4. Burn-out ontstaat plotseling<br />
Vooral kort nadat mensen burn-out raken, noemen zij dit ‘plotseling’ of ‘geheel onverwacht’.<br />
Niets is minder waar. Burn-out bouwt zich maanden- en soms jarenlang op. Vaak zeggen achteraf<br />
anderen: we zagen het al lang aankomen. Hoe komt het dan dat mensen zich zo <strong>over</strong>vallen kunnen<br />
voelen door burn-out? Is burn-out zo lastig te herkennen?<br />
Nee, op zich niet. Het antwoord schuilt in de verraderlijke geleidelijkheid van het proces.<br />
Eerst voel je je af en toe moe en denk je ‘gewoon wat vaker op tijd naar bed’. Je werkt af en toe<br />
<strong>over</strong> om iets af te krijgen, je denkt ’s avonds nog even <strong>over</strong> na wat er allemaal op je werk moet<br />
gebeuren. Niets spannends, zou je denken. Iedereen doet het, het hoort erbij.<br />
Onopgemerkt komt elke dag, elke week, elke maand een schepje bovenop. Je voelt steeds meer<br />
moeheid, je piekert steeds vaker, je hebt vaker last van je nek- en schouderspieren, je krijgt vaker<br />
je werk niet af, je maakt steeds meer fouten, je wordt steeds meer prikkelbaar. Totdat je lichaam<br />
een duidelijke, niet te negeren signaal geeft dat de batterij leeg is. Je kunt (soms letterlijk) geen<br />
stap meer verzetten.<br />
Leona Aarsen | anderZverder | anderzverder@online.nl | 06– 41473336| anderzverder.com 4
Zijn deze signalen subtiel dan? Op zich niet. Het heeft te maken met je aandacht. Je richt je aandacht<br />
niet bewust op deze signalen. Je negeert ze zelfs onbewust. Je hebt er immers geen tijd<br />
voor, te druk om alle ballen in de lucht te houden. Falen is geen optie. Je ziek melden is geen optie.<br />
(Jammer genoeg hoor ik dit soms mijn cliënten letterlijk zeggen als ze de eerste keer bij mij<br />
komen).<br />
De signalen nemen langzaam in intensiteit toe en het verschil is vaak zo klein tussen de stappen,<br />
dat je ze amper merkt. Pas als de signalen niet meer te verdragen zijn, merk je ze op.<br />
5. Burn-out kun je niet voorkomen<br />
Zeker gezien de geleidelijkheid ervan, is het niet gek dat veel mensen denken dat burn-out niet te<br />
voorkomen is. Echter: juist de geleidelijkheid biedt alle kans om de subtiele(re) signalen te leren<br />
herkennen en actie te ondernemen. Dit vraagt wél om een andere mindset van je. Ben je bereid<br />
om (soms zeer hardnekkige) <strong>over</strong>tuigingen te onderzoeken en ze te vervangen door meer helpende,<br />
realistische gedachten? Ben je bereid om aan de slag te gaan met jezelf? Burn-out begeleiding<br />
is zeker niet maanden lang liggen in een gespreid bedje. Dat is eerder een recept om depressief<br />
te worden. Wil je burn-out voorkomen of daaruit herstellen, betekent dat je keihard aan de<br />
slag moet.<br />
Wat zijn deze 'lichte' signalen dan? Hier volgen een aantal, geclusterd per aandachtsgebied:<br />
Stress<br />
∗ 's avonds moe thuiskomen<br />
∗ meer dan voorheen ook thuis in gedachten met het werk bezig zijn<br />
∗ ' ochtends onvoldoende uitgerust naar het werk gaan<br />
∗ moeite om alles tot in de puntjes goed te regelen<br />
∗ onrust en piekeren<br />
∗ 's nachts wakker liggen <strong>over</strong> het werk<br />
∗ snel geïrriteerd raken<br />
∗ het gevoel hebben dat je geleefd wordt<br />
Werkdruk<br />
∗ het gevoel dat er te veel van je verwacht wordt<br />
∗ te veel taken die je niet a�rijgt<br />
∗ behoefte om je af en toe ziek te melden om op adem te komen en uit te rusten<br />
∗ het gevoel dat je meer moet presteren dan je kunt<br />
Leona Aarsen | anderZverder | anderzverder@online.nl | 06– 41473336| anderzverder.com 5
Werkbelasting<br />
∗ het gevoel dat je alleen staat met je verantwoordelijkheid voor het werk<br />
∗ het werk wordt emotioneel belastend<br />
∗ je maakt je zorgen <strong>over</strong> je baan of je inkomsten<br />
∗ het gevoel dat je niet voldoet aan de verwachtingen van je leidinggevende of klanten<br />
∗ geen taken kunnen delegeren, geen grenzen aan kunnen geven<br />
Samenwerking<br />
∗ je ervaart onvoldoende steun door collega's en je leidinggevende<br />
∗ je ergert je aan de regels en de gang van zaken op het werk<br />
∗ je voelt onderlinge competentiestrijd en jaloezie onder collega's<br />
∗ je voelt je niet gewaardeerd en gezien op je werk<br />
∗ je voelt je niet betrokken bij beslissingen die je werk wel aangaan<br />
∗ je krijgt kritiek en kunt er slecht mee omgaan<br />
Balans werk-privé<br />
∗ je privéleven staat onder druk door je werk<br />
∗ je neemt steeds vaker werk mee naar huis, anders krijg je het niet af<br />
∗ je werkt 's avonds en ook in het weekend door<br />
∗ je hebt nog nauwelijks tijd voor hobby’s en sociale contacten<br />
∗ je ziet er tegenop om naar het werk te gaan en piekert hier thuis veel <strong>over</strong><br />
∗ privéproblemen hebben negatieve gevolgen voor je werk<br />
∗ je voelt je zowel privé als professioneel tekortschieten<br />
Persoonlijke beleving<br />
∗ je voelt je onzeker<br />
∗ je hebt faalangst<br />
∗ je hebt een laag zel�eeld<br />
∗ je hebt het gevoel dat je geen grip meer hebt op je situatie, ook al wil je dat heel graag<br />
∗ je ervaart nauwelijks flow en plezier in je werk<br />
∗ je ervaart je pogingen om iets aan je situatie te veranderen zinloos<br />
Leona Aarsen | anderZverder | anderzverder@online.nl | 06– 41473336| anderzverder.com 6
Het voorkomen van burn-out vraagt ook het nodige van werkgevers. Niet alleen de ‘risicogroep’<br />
maar ook leidinggevenden, HR-adviseurs en álle medewerkers hebben voorlichting nodig <strong>over</strong> de<br />
symptomen en kenmerken van burn-out. Zo kunnen ze dat bij elkaar signaleren en aan de bel trek-<br />
ken. Want de personen die het meest gevoelig zijn voor burn-out, zijn degenen die dat het minst<br />
willen zien, laat staan toegeven. Daarbij geldt: een gewaarschuwd mens telt voor twee. Juist met<br />
preventie kunnen medewerkers investeren in positieve en leuke aspecten van hun werk en kun-<br />
nen werkgevers de juiste hulpbronnen aanbieden. Dat scheelt niet alleen veel tijd en geld, maar<br />
ook veel (persoonlijk en professioneel) leed.<br />
6. Burn-out komt door een hoge werkdruk<br />
Nee, zo zwart wit is het niet. Hoge werkdruk kan de spreekwoordelijke druppel zijn die de emmer<br />
doet <strong>over</strong>lopen, maar het is niet dé oorzaak van burn-out.<br />
Werkdruk wordt pas een probleem als het tot langdurige stress leidt doordat het niveau van<br />
stress je mogelijkheden om ermee om te gaan, <strong>over</strong>stijgt. Als je last structureel veel hoger is dan<br />
je draadkracht. Of als er iets in je omstandigheden verandert waardoor de werklast die tot dan<br />
toe prima te dragen was, het opeens niet meer is. Ook problemen in je privésituatie kunnen bij-<br />
dragen tot het ontstaan van burn-out.<br />
Burn-out is het gevolg van een disbalans: tussen draaglast en draagkracht, maar ook tussen (soms<br />
hooggespannen) verwachtingen en de uitblijvende voldoening of waardering, tussen werken en<br />
ontspannen, tussen geven en nemen. Het probleem met medewerkers die (bijna) burn-out raken<br />
is dat ze ‘unipolair’ leven, ze sluiten bepaalde eigenschappen uit. Het gevolg is totale uitputting en<br />
vermoeidheid, vaak gepaard met een groot aantal somatische klachten (hyperventilatie, hartklop-<br />
pingen, gewrichts-, maag- en darmklachten, paniekaanvallen).<br />
De oorzaak van burn-out ligt meestal in de wisselwerking tussen de medewerker en diens (werk-)<br />
omgeving. Ook organisaties kunnen een ‘unipolair’ cultuur hebben dat een voedingsbodem vormt<br />
voor burn-out: gebrek aan feedback en waardering, onvoldoende steun, gebrek aan autonomie<br />
en ontwikkelingsmogelijkheden, eenzijdige nadruk op winst, controle of procedures.<br />
Werkdruk kan dus een rol spelen in het ontstaan van burn-out, maar alleen als er sprake is van een<br />
verstoord evenwicht. Er zijn veel mensen die prima presteren onder hoge werkdruk en dit zelfs<br />
nodig hebben om het beste uit zichzelf te halen. Daarom is er ook geen rekenmodule of stan-<br />
daard recept wat een acceptabel niveau van werkdruk is. Dat verschilt per persoon, a�ankelijk<br />
van persoonlijke- en omgevingsfactoren.<br />
Leona Aarsen | anderZverder | anderzverder@online.nl | 06– 41473336| anderzverder.com 7
Ik geloof niet in een éénzijdige benadering van burn-out, waarbij óf (de persoonlijkheid van) de<br />
medewerker óf de organisatie de schuld krijgen. Een circulaire benadering, waarbij zowel de<br />
persoonlijke als de werkgerelateerde factoren elkaar wederzijds beïnvloeden en tot een burn-<br />
out kunnen leiden, biedt mijn inziens de opening voor een constructieve aanpak.<br />
7. Als je burn-out bent, is geen diagnose nodig<br />
Ik kom wel eens cliënten tegen die ‘eigenhandig’ de diagnose stellen dat ze burn-out zijn en<br />
melden zich ziek. Op basis van eigen waarnemingen, verhalen van anderen of korte testjes van<br />
internet stellen ze de conclusie (en diagnose) van burn-out. Dat is om meerdere redenen niet<br />
handig:<br />
∗ Zonder diagnose zou het kunnen gebeuren dat je een meningsverschil krijgt met je<br />
werkgever <strong>over</strong> het al dan niet ziek zijn. Thuisblijven zonder ziek te zijn noemt men werk-<br />
weigering en kan een reden zijn tot ontslag.<br />
∗ Zonder diagnose loop je het risico dat je niet de juiste begeleiding krijgt. Veel sympto-<br />
men van burn-out hebben <strong>over</strong>lap met andere aandoeningen (denk bijvoorbeeld aan<br />
depressie of angststoornissen). Ook fysieke oorzaken zoals hartproblemen en schild-<br />
klieraandoeningen moeten eerst uitgesloten zijn.<br />
Een diagnose mag alleen gesteld worden door een arts. Dat is in regel de huisarts, maar kan ook<br />
een GGZ-psycholoog of psychiater zijn. Deze professionals stellen hun diagnose op basis van hun<br />
kennis en ervaring, uitgaande van protocollen hoe om te gaan met werkgerelateerde psychische<br />
klachten en gebaseerd op bijvoorbeeld de DSM-IV, een diagnostisch handboek voor psychische<br />
aandoeningen. Ook kunnen ze hierbij gebruik maken van vragenlijsten en testen, zoals bijvoor-<br />
beeld de MBI (Maslach Burn-out Inventory) of de Nederlandse versie hiervan, de UBOS<br />
(Utrechtse Burn-out Schaal). Online testen, allerhande checklists vervangen niet de formele<br />
diagnose, ze kunnen wel een handig hulpmiddel zijn.<br />
8. Als je burn-out hebt, moet je naar een psycholoog of psychotherapeut<br />
Zeker de laatste jaren lijkt de trend om medewerkers met burn-out direct door te verwijzen naar<br />
een psychotherapeut of psycholoog. Dit is in principe niet nodig. Je gaat toch ook niet gelijk naar<br />
de kaakchirurg als je een gaatje in je kies hebt?<br />
Burn-out kan veel persoonlijk lijden veroorzaken en het is zeker zwaar, maar het is geen zwaar<br />
psychische stoornis, die om begeleiding vraagt door een psychotherapeut. Een deskundige<br />
coach of counselor die gespecialiseerd is in burn-out, kan jou uitstekende begeleiding bieden.<br />
Leona Aarsen | anderZverder | anderzverder@online.nl | 06– 41473336| anderzverder.com 8
Het voordeel van begeleiding door een counselor ten opzichte van een psychotherapeut is dat<br />
een counselor, nog veel meer dan een therapeut, uitgaat van het aanboren en activeren van je<br />
herstelmogelijkheden. Je krijgt speciaal op jou gerichte oplossingsgerichte en inzichtgevende<br />
begeleiding, zonder je situatie onnodig te problematiseren, eindeloos <strong>over</strong> je verleden te praten<br />
of direct medicatie voorgeschreven te krijgen. De gerichtheid is op het hier-en-nu, op herstel en<br />
oplossingen, in plaats van op stoornissen en problemen.<br />
Te vaak schrijven huisartsen en therapeuten medicatie voor. Medicatie neemt de oorzaak van de<br />
burn-out echter niet weg, het ‘verdooft’ het alleen maar, waardoor het lijkt alsof het beter gaat,<br />
terwijl het feitelijk niet zo is. Counselors werken niet vanuit een medisch model en er kleeft veel<br />
minder een stigma of taboe aan.<br />
Wat de vergoeding betreft, ben je vrij in je keuze, omdat begeleiding bij werkgerelateerde of<br />
relationele problemen sinds 2013 niet vergoed wordt door zorgverzekeraars. Werkgevers zijn<br />
meestal graag bereid om de kosten van de begeleiding te dragen, deels vanuit hun re-integratie-<br />
verplichting, deels vanuit hun belang bij je herstel.<br />
9. Het duurt minstens een jaar voordat je hersteld bent van burn-out<br />
Als je burn-out bent geraakt, voelt het misschien voor je in eerste alsof het nooit meer goed<br />
komt. Je bent bang dat je jarenlang of in ieder geval maanden lang uit de running bent. Vroeger<br />
dacht men dat je eerst 100% hersteld moest zijn voordat je weer aan het werk kon. Misschien nu<br />
nog, uit cijfers blijkt immers dat mensen met burn-out gemiddeld 189 dagen verzuimen. In een<br />
jaar zijn 255 werkbare dagen, dus dat is driekwart jaar verzuim. De trend is echter dat bedrijfsart-<br />
sen erop aansturen dan je binnen 3 maanden weer aan het werk bent.<br />
Ik geloof in geen van beide benaderingen, omdat ik ze beiden extreem vind. Gemiddelden wer-<br />
ken ook niet, vind ik. Ken je de uitspraak dat de gemiddelde Nederlander 2,1 kinderen heeft?<br />
Nou, daar voldoet dus niemand aan. Gemiddelden kunnen mensen alleen maar ontmoedigen. Ik<br />
ben voorstander van maatwerk. A�ankelijk van het individu, diens context en mogelijkheden<br />
werk ik naar zo snel mogelijke werkhervatting. Bij de een is dat 4 maanden, bij de ander 6 maan-<br />
den en weer bij de ander een jaar of langer. En daar is niets mis mee. Elk verandering verdient<br />
respect voor zijn eigen tempo en voortgang.<br />
Leona Aarsen | anderZverder | anderzverder@online.nl | 06– 41473336| anderzverder.com 9
10. Na je burn-out kun je gewoon op de oude manier verder met je werk<br />
Als het goed is niet. Sterker nog, je wilt ook niet op de oude voet verder. De reden dat je immers<br />
burn-out bent geraakt, had te maken met een disbalans, een verstoring in bepaalde factoren.<br />
Met je herstel creëer je een nieuw evenwicht, een duurzame manier om met meer plezier te wer-<br />
ken en te leven. Daar hoort bij dat je oude patronen loslaat. Na een burn-out ben je niet meer<br />
dezelfde persoon. Dat heb je ongetwijfeld vaak gehoord van mensen die burn-out zijn geweest<br />
en hun burn-out als een zegen in vermomming zien. Achteraf.<br />
Burn-out is een geweldige kans aan jezelf om letterlijk anders door het leven te gaan. Maar het<br />
vraagt wel om offers. Om loslaten. En soms ook het verdragen van de teleurstelling en de weer-<br />
stand van je omgeving. Die zit vaak niet te wachten op de ‘nieuwe jij’.<br />
Daarom eindigt burn-out begeleiding ook niet direct als je terugkeert naar je werk. Succesvol je<br />
werk op een nieuwe manier doen en goed omgaan met tegenslagen is een wezenlijk onderdeel<br />
van de begeleiding, om terugval te voorkomen.<br />
11. Burn-out is slecht voor je loopbaan<br />
Nee. Integendeel. Naast alle genoemde aanleidingen om burn-out te raken is er nog een belang-<br />
rijke die ik tot nu toe niet genoemd hebt: vervreemding van jezelf. In de aanloop naar burn-out<br />
blijkt dat veel mensen steeds meer vervreemd raken van zichzelf. Ze gaan op de automatische<br />
piloot door, doen veel dingen plichtmatig, zonder plezier. Of ze doen dingen die helemaal niet bij<br />
ze passen, maar eerder omdat het zo hoort, status geeft of omdat hun ouders dat ooit zo be-<br />
dacht hebben. Veel mensen die burn-out raken, voelen zich diep ongelukkig met hun baan<br />
(inhoudelijk) of de omgeving waarin ze werken. Pas tijdens het herstel gaan ze zich bezinnen om<br />
hun passie, op hun talenten en wat ze, diep in hun hart, echt willen. En de meesten kiezen er ook<br />
voor. Het alternatief is immers doorgaan op de oude voet. En dat is nou net waardoor het zo<br />
vreselijk misgegaan is.<br />
Dus nee, ik denk dat een burn-out heel goed is voor je loopbaan. Het is een geweldige kans. Ook<br />
al voelt het helemaal niet zo als je er middenin zit.<br />
Leona Aarsen | anderZverder | anderzverder@online.nl | 06– 41473336| anderzverder.com 10
<strong>12</strong>. Burn-out is een modeziekte, het bestond vroeger helemaal niet<br />
Niet waar. Als je de drie hoofdkenmerken van burn-out (mentale & emotionele uitputting,<br />
afstandelijkheid en cynisme en verminderde competentie) in gedachten neemt, dan bestond<br />
burn-out –ook al werd het niet zo genoemd- 2000 jaar geleden ook.<br />
Een voorbeeld uit de Bijbel: de profeet Elia is door God geroepen om een leider en profeet te<br />
zijn. Nadat hij grootse dingen gedaan heeft (hij ging o.a. de confrontatie aan in de naam met God<br />
met 450 profeten van Baäl), werd hij met de dood bedreigd door koningin Izebel. Dan knapt Elia<br />
en trekt de woestijn in. Hij is helemaal op en ziet het niet meer zitten. Elia voldoet aan alle ken-<br />
merken van burn-out: hij is mentaal en emotioneel helemaal op, neemt letterlijk afstand van alles<br />
en iedereen en heeft geen vertrouwen meer in zijn capaciteiten als profeet.<br />
In 1869 beschreef de Amerikaanse George Miller Beard een aandoening dat hij ‘nervous exhaus-<br />
tion’ oftewel neurasthenie (of zenuwuitputting) noemde. De gedachte was dat vermoeide<br />
zenuwen ernstige lichamelijke klachten konden veroorzaken. Deze ziekte kwam ook in Europa –<br />
vooral onder mannen- snel op de lijst van meest voorkomende aandoeningen. Het hoge levens-<br />
tempo (!) werd als verklaring gegeven. Aan het einde van de negentiende eeuw werd de relatie<br />
gelegd met chronische vermoeidheid. Neurasthenie is als diagnose opgenomen in de ICD-10<br />
(International Classification of Diseases). In China wordt de diagnose neurasthenie nog vaak<br />
gesteld, in Nederland nog nauwelijks.<br />
De term burn-out werd in 1974 geïntroduceerd door de psychiater-analyticus Freudenberger, als<br />
aanduiding voor het opraken van energie en het gevoel <strong>over</strong>spoeld te worden door problemen<br />
van andere mensen. Hij deed onderzoek naar stressklachten bij medewerkers van een New<br />
Yorks opvangcenter voor drugsverslaafden. Veel medewerkers van deze kliniek begonnen lang-<br />
zamerhand een tekort aan energie, motivatie en betrokkenheid te vertonen, die gepaard ging<br />
met een verscheidenheid aan mentale en fysieke symptomen. Om deze conditie te omschrijven<br />
koos Freudenberger een woord dat ook wel werd gebruikt om de effecten van chronisch drugs-<br />
gebruik te typeren, namelijk burn-out.<br />
Leona Aarsen | anderZverder | anderzverder@online.nl | 06– 41473336| anderzverder.com 11