Strandplezier én strandplevier in de Kop van Noord-Holland

De invloed van recreatie op de natuur
In de broedtijd van maart t/m juli zijn broedvogels zeer
gevoelig voor verstoring.
Vreemde bewegingen (zoals honden) of geluiden
(zoals plotselinge bouwherrie) zijn verstorende factoren,
vooral als ze onregelmatig plaatsvinden. Dit geldt ook
voor fietsers en wandelaars, omdat deze ook geen
continue verstoring zijn.
Recreatieve ontwikkelingen als jaarrondpaviljoens en
verblijfsrecreatie zullen tot verhoogde bezoekersintensiteit
leiden in het zomerseizoen, maar zeker bij jaarrondpaviljoens
ook daarbuiten tot meer bezoekers leiden en ook
tot meer autobewegingen, ook in verband met bevoorrading
etc. Voorjaar en zomer zijn de periode waarin
broedvogels bezig zijn met broeden en vervolgens het
grootbrengen van hun jongen en zijn dus die hele
periode kwetsbaar voor verstoring.
Ook wintervogels en trekvogels hebben rustgebieden
nodig om te kunnen eten, rusten en slapen. Anders
overleven ze niet.
De duinen van de Kop behoren tot zogeheten ‘grijze
duinen’, in Europa zeer zeldzame duinvegetaties met
(korst)mossen die gevoelig voor vertrapping zijn.
Betreding is daarom van invloed op de kwaliteit.
Op het strand en op de grens van strand en duin is
ruimte voor strandvogels gewenst, zoals de strandplevier
en bontbekplevier. Ze worden op dit moment vrijwel
overal te veel verstoord om te broeden. Wanneer voor de
kust grote zandsuppleties gaan plaatsvinden in het kader
van de kustversterking, zijn er voor deze soorten kansen,
bijvoorbeeld naast het Zwanenwater in de vorm van een
extensief toegankelijk strandreservaat.
konijn • foto: Menno SchAefer
Duinvegetaties zijn gebaat bij stuivend zand. Het voorkomen
van kritische plantensoorten (blauwe zeedistel,
zeewolfsmelk, duin- en hondsviooltje) en de vitaliteit van
vegetaties (met name helm en duinroosje) is sterk afhankelijk
van de mate waarin zand vanaf de zeereep het
achterliggende duingebied instuift. Het bouwen van
vakantiehuisjes of andere bouwwerken kan instuiving
van zand blokkeren of verminderen, wat een negatieve
uitwerking heeft op het achterliggende duingebied.
Allerlei soorten dieren zijn ook weer afhankelijk van
schrale duinvegetaties die regelmatig worden overstoven,
waaronder Rode Lijstsoorten als zandhagedis, blauwvleugelsprinkhaan
en duin- en kleine parelmoervlinder.
De Noordduinen bieden nog plaats aan een grote
populatie konijnen, dit in tegenstelling tot veel andere
duingebieden in Nederland. Door het gegraaf, gegraas en
geknaag van deze grote aantallen konijnen zijn de Noordduinen
veel minder vergrast, verruigd en verbost dan veel
andere duingebieden waardoor veel typische duinplanten
en -dieren hier nog voorkomen. Verdergaande ontwikkeling
ten behoeve van recreatie kan voor vermindering van de
populatie van de aanwezige konijnen zorgen. Dit heeft
ook negatieve consequenties voor planten en dieren die
van de aanwezigheid van konijnen afhankelijk zijn. Het
verkeer vraagt hier veel slachtoffers. Dit zou beperkt
kunnen worden door de hele weg 60km-weg te maken.
Lichtvervuiling is zorgelijk. Het is tegenwoordig niet meer
vanzelfsprekend dat het gedurende de nacht ook echt
donker is. Zeker in en rond natuurgebieden is het handhaven
van duisternis gewenst. Kunstlicht in natuurterreinen
zorgt voor verschuivingen in dag- en nachtritmes bij
dieren en vermindert bij bezoekers de beleving van de
natuurlijke omgeving. Duisternis is in Nederland per slot
van rekening een schaars goed geworden.
Grafelijkheidsduinen • foto: i. Meijerink
foto: AAd Schenk / fotonAturA
Zonering
van de recreatie
Voorstel zonering in relatie tot natuurwaarden, op basis van definities van recreatieintensiteit van NBO.
De aangegeven kleuren van de strandzonering op de kaart komen hiermee overeen.
Definities
zonering Personen/ha
Funsport
Evenmenten
Seiz.expl
Bruisend >500 ja mits ja mits ja ja mits ja mits ja alles geen geen
Druk >500 ja mits
nee
tenzij ja
Jaarrond
nee
tenzij
Rustig 50-500 nee nee ja mits nee nee
Strandhuisjes
Kleedhokjes
Infrastructuur
nee
tenzij ja mits alles
Beperkingen
activiteiten
Deze brochure is tevens een voorstel voor
actualisering van de recreatiezonering zoals
door het NBO en St. Duinbehoud voor gesteld
is in 2005, aangezien de feitelijke ontwikkelingen
dit noodzakelijk maken.
Bronnen
Interviews met:
Marcel Haas (Natuurmonumenten),
Frans Erinkveld (Staatsbosbeheer)
en Do van Dijck
(Landschap Noord-Holland).
Strandzonering in Noord-Holland,
april 2005. Stichting Duinbehoud
en Natuurbeheerders Overleg
Noord- Holland (NBO).
Natuur
doelstelling
geluid
nivo weinig
nee
tenzij matig geluid matig
Stil

Duinzone/dijkzone
Den
Helder
Strandplezier
én strandplevier
Huisduinerpolder
Duingebied Botgat
1 8
Dit gebied is al deels begrensd Tussen deze strandslagen
om te ontwikkelen tot EHS. Benadruk bevindt zich het Botgat, landschap­
bij ontwikkeling de oude stroompelijk en qua variatie in vegetatiegeulen,
realiseer vochtige weilanden types een zeer belangrijk deel van
en ga de verrommeling tegen. de Noordduinen. De zeereep op dit
Grafelijkheidsduinen
traject is één van de weinige plekken
Hier zijn de Helderse duinen langs de Nederlandse Noordzeekust
2
op zijn breedst. Gelegen in dit waar dynamiek nog enigszins de
duingebied is de Harmplas belang­ ruimte krijgt. In de hier aanwezige
rijk als broedgebied voor vele water­ grijze duinen broedt de helft van alle
vogels (één van de weinige plekken tapuiten in de totale Noordduinen.
in Noord­Holland waar geoorde fuut De vochtige duinvalleien net ten
broedt) en slaap­ en rustplaats voor noorden van strandslag Groote
groepen watervogels, waaronder Keeten bieden broedgelegenheid
eenden en meeuwen. Concentraties aan verstoringgevoelige soorten als
rustende vogels zijn kwetsbaar voor blauwborst, wulp en rietgors. In de
verstoring, en zullen bij voortduren­ nabije toekomst zullen een tweetal
de onrust naar elders uitwijken. In percelen landbouwgrond worden
de westrand broeden diverse paren ingericht als natte duinvallei.
blauwborst, sprinkhaanzanger en
Duinen polders Callantsoog
9
roodborsttapuit.
Door de geringe breedte van
PWN Duinen
het duin op dit traject heeft recreatie
3
en Donkere Duinen
vanaf het strand hier naar verhou­
Qua broedvogels broeden in de ding meer invloed op de aanwezige
duinenrij hier de zelfde soorten als fauna dan in een breder duingebied.
in het duingebied ten noorden en Desondanks broeden hier soorten
zuiden van dit traject, inclusief de als tapuit, roodborsttapuit, sprink­
tapuit. Naar verhouding worden in haanzanger en verhoudingsgewijs
dit gebiedsdeel veel waarnemingen veel graspiepers. In dit deel van de
van zandhagedis gedaan, een soort duinen is nog een opslagterrein van
die in dit deel van Noord­Holland op HHNK in gebruik. Het is gewenst dat
de rand van uitsterven balanceert. dit op den duur verdwijnt. Hierdoor
Intensieve betreding daarom voor­ vergroot het areaal grijze duinen en
komen. In het westen van het bos is er minder verstoring.
zitten ook reiger en havik. De vele
Zwanenwater
10
wandelpaden bij voorkeur terug­
Zeer soortenrijk natuurgebied.
brengen zodat meer rustige
Natura 2000­aanwijzing voor broed­
gebieden ontstaan, met name vogels (als aalscholver, lepelaar en
aan de zuidkant.
tapuit) en wintervogels (als smient
Duinreep tussen Falga
en slobeend), onderdeel van ‘grijze
4
en Duinoord
duinen’, een in Europa zeer zeldzame
Dit is een kwetsbare smalle duinenrij. duinvegetatie met korstmossen.
Hoewel door plaatselijk zware recre­ Tevens internationaal wetlandgeatiedruk
niet alle geschikte plekken bied en komen nog vele andere
kunnen worden benut, broeden hier zeldzame soorten voor. Bestaande
nog jaarlijks enkele paren tapuit. In natuurkwaliteit zo groot door de
ruigtes op de voormalige vuilnisbelt maat van het gebied en de rust.
broeden patrijs, roodborsttapuit, Grijze duinen zeer gevoelig voor
blauwborst en sprinkhaanzanger. vertrapping, de voorkomende
Door ook hier een deel van de diersoorten voor verstoring.
wandelpaden te verwijderen
Pettemerduinen
11
worden de kansen voor de tapuit
Natura 2000­aanwijzing voor
vergroot.
broedvogels (als tapuit en holen­
Duingebied tussen Falga duif ). Onderdeel van ‘ grijze duinen’,
5
en Zandloper
een in Europa zeer zeldzame duinve­
Met het Botgat behoort dit deel van getatie met korstmossen. Er komen
het duingebied tot het tapuitenrijk­ tevens andere zeldzame soorten
ste van de Noordduinen. Hiermee voor (als de wulp). Grijze duinen zijn
zijn de Noordduinen van groot gevoelig voor vertrapping. Door de
nationaal belang voor deze Rode huidige betreding is de kwaliteit
Lijst­soort. Momenteel broedt een minder hoog dan in het Zwanen­
kwart van de Nederlandse tapuiten water. Op de paden blijven. Huidige
in de Noordduinen.
schietterreinen zijn zeer ongewenst
Duingebied tussen
(en onnodig).
6
Zandloper en Juliana Beach
Korfwater
12
Van belang voor typische duinvo­
Niet heel kwetsbaar natuurgegels
als graspieper en roodborsttabied met onder andere waterrallen
puit. Tevens leefgebied van de zand­ en patrijzen. Parkeren bij het Korfhagedis.water
zo mogelijk verplaatsen
Duinen tussen Juliana Beach (alleen bestemmingsverkeer), dit is
7
en Drooge Weerth
veiliger voor wandelaars en fietsers.
Belangrijk gebied vanwege
Voor natuur is het parkeren minder
geschikte biotoop en relatieve rust problematisch.
voor typische duinvogels als gras­
Hazepolder (Bakkersdam)
13
pieper en roodborsttapuit. Tevens
Hoogwatervluchtplaats en
broeden hier jaarlijks een aantal rietlanden. Hebben weinig last van
paartjes tapuit in verstuivende duin­ verstoring vanuit de dijk, tenzij dit zeer
valleien in dit deelgebied. Het is van intensief zou worden. Dan nader be­
belang dat de recreatiedruk hier niet zien. Geen intensieve recreatieve ont­
wordt verhoogd, onder andere t.b.v. wikkelingen langs de dijk ontplooien
de tapuit.
vanwege verstoring Hazepolder.
A
1
Huisduinen
Strand /kust
I
Fort
a
2
Nieuw
Den Helder
II
B
III
b
3
c
C
4
IV
D
d
5
Zone rond Voordijk
I
Naar Noorden toe een rustig
strand houden. Naar zuiden toe
richting Callantsoog steeds drukker
Zone rond Callantsoog
J
In principe geen belemmeringen,
massale evenementen kunnen
echter grote externe werking richting
Zuiden en Noorden hebben
Ten Zuiden van Kieftenglop
K
Hier het strand bestemmen
voor rustzoekende recreant. Naar
het zuiden voorbij paal 14,5 overgaand
in een stil strand.
Zone naast het Zwanenwater
L
Strand naast het Zwanenwater
stille stranden gewenst, doorgangsmogelijkheden
naar duinen uitsluiten.
Tevens kansen voor strandreservaat
(wel extensief toegankelijk),
zeker indien strand verbreed wordt
in verband met kustversterking.
Ten Noorden van
M
Breebaartweg
Dit is tussen paal 17 ­17,5 een
redelijk druk strand, maar dit is vanuit
de natuurwaarden niet gewenst.
We zouden pleiten voor een strand
voor de rustzoekende recreant en
het drukke stuk tot het zuidelijker
deel te beperken.
Strand St. Maartenszee
N
Het drukke strand zo veel
mogelijk beperken tussen de strandslagen
Breebaartweg en St.Maartenszee,
tussen paal 17,5 en 18,5.
Strand naast de
O
Pettemerduinen
Dit stuk bestemmen voor de rustzoekende
recreant van paal 18,5 tot
strandslag Korfwater, voorkomen
dat mensen buiten de opgang de
duinen intrekken
Tussen Korfwater en Petten
P
Van strandslag Korfwater tot en
met Petten is een druk strand geen
probleem.
Dijk, zeewering
Q
Geen beperkingen voor een
eventueel nieuw strand, dat in kader
van kustversterking ontstaat.
V
Langs de dijk van Den Helder,
A
overgaand in de duinen
Verstoring vanaf de dijk naar de
Huisduinerpolder en de Grafelijkheidsduinen
voorkomen. Vliegers
en herrie zijn voorbeelden van
verstoring.
Strand naast de
B
Grafelijkheidsduinen
Vanuit Huisduinen naar het Zuiden
tot paal 2,5 na strandslag Hengstenpad
is een rustig strand gewenst.
Voorkomen dat mensen vrij kunnen
doorsteken naar de kwetsbare duinen
Zone rond Duinoord
C
Ten Noorden en ten Zuiden
van strandslag Duinoord is druk
strand mogelijk. Wel voorkomen
dat mensen buiten de paden de
duinen intrekken.
Zone rond Falga
D
Van paal 3 tot paal 5 is een stiltegebied
gewenst vanwege de natuurwaarden
duinen. In het noorden
een overgang maken naar het drukke
strand bij Duinoord. Doorgangen
naar duinen voorkomen vanwege
broedvogels en zandhagedis
Zone rond de Zandloper
E
Het strand aan weerszijden van
de strandopgang de Zandloper aan
weerszijden bestemmen voor de
rustzoekende recreant
Zone rond Juliana Beach
F
Rond Juliana Beach is een druk
strand mogelijk. Beperk de drukke
zone vooral aan de noordkant en
laat het naar het zuiden toe rustiger
worden. Voorkom dat mensen de
duinen buiten de paden intrekken
Zone rond Duinzoom Zuid
G
en Botgat
Van paal 7 tot paal 9,5 is een stil
strand gewenst in verband met de
natuurwaarden in de naastliggende
duinen.
Zone rond Groote Keeten
H
Ten noorden eerst een rustige
zone overgaand in een stil strand.
Ten zuiden van de strandslag is een
korte drukke zone mogelijk. Deze
zone moet overgaan in een rustige
zone tot aan Voordijk.
e
E
6
Julianadorp
f
F
VI
7
g
G
VII
8
h
H
Groote
Keeten
Binnenduinrand
VIII
i
I
9
j
J
Callantsoog
IX
k
K
Strandopgangen
Zwanewater
de lichten of vervang deze door
minder verstorende verlichting.
Strandslag Voordijk
i
Met recreatiegeleiding voorkomen
dat mensen buiten de paden
vrij de duinen intrekken. Geen verlichting
wenselijk, onder andere in
verband met de uitstraling naar de
polderkant van het Natura 2000 gebied).
Strandopgangen Callants-
j
oog
Geen belemmeringen, ook niet qua
verlichting
Kieftenglop/ Zwanenwater
k
Goed recreatiegeleiding, geen
toegang tot duinen. Een uitkijkplateau
is onder voorwaarden mogelijk.
Gebruik verlichting die niet leidt tot
verstoring.
Strandopgang
l m
Breebaartweg en
Strandopgang St. Maartenszee
Goede recreatiegeleiding naar het
Noorden, op de strandopgangen
zelf gemotoriseerd verkeer beter inperken.
Doorgang naar de Pettemerduinen
kan mogelijk blijven, wel
op de paden blijven
Strandopgang ECN
n
Zorgen dat mensen op de paden
blijven, niet meer (fiets)voorzieningen
maken dan nu
Strandopgang Korfwater
o
Opgang in de toekomst meer
toespitsen op fietsers en wandelaars
Strandopgang Petten Dijk
p
Noordkant
Opgang voorkeur geven voor bezoekers
met auto. Kwaliteitsslag geven
met extra parkeermogelijkheden
en voorzieningen
Huisduinen
a
Geen bijzonderheden
Strandopgang Hengsten-
b
pad/ Donkere Duinen
Deze toegang bestemmen voor
rustzoekende recreant (fietsers en
wandelaars), om de druk van verkeer
­ ook door bevoorrading van bijvoorbeeld
een strandtent ­ te beperken.
Strandopgang Duinoord
c
Deze opgang bestemmen als
de drukke opgang, als contrast met
de strandopgang Hengstenpad.
Strandopgang Falga
d
Goede recreatiegeleiding langs
de paden nodig. Geen verlichting
gewenst. Duingebied is grotendeels
niet vrij toegankelijk vanwege natuurwaarden.
Hier de hoeveelheid
bezoekers zoveel mogelijk beperken
Strandopgang Zandloper
e
Met recreatiegeleiding voorkomen
dat mensen de duinen intrekken.
Geen uitbreiding van voorzieningen.
Geen verlichting wenselijk
Strandopgang Juliana
f
Beach
Met recreatiegeleiding voorkomen
dat mensen de duinen intrekken. Niet
verstoringgevoelig licht gebruiken.
Strandopgang Drooge
g
Weerth
Met recreatiegeleiding voorkomen
dat mensen de duinen intrekken.
Geen nieuwe recreatieve ontwikkelingen
wenselijk. De hoeveelheid bezoekers
zoveel mogelijk beperken.
Strandslag Groote Keeten
h
Met recreatiegeleiding voorkomen
dat mensen buiten de paden
vrij de duinen intrekken. Verwijder
10
L
X
M
l
Sint
Maartenszee
m
N
11
n
O
X
o
p 12
weinig tot geen voorzieningen maken,
afgestemd op de rustzoekende
recreant. Benut de kwelzones bij
natuurontwikkeling.
Binnenduinrand naast het
VII
Botgat
Deze strook tussen Drooge Weert en
Groote Keeten is het meest geschikt
voor natuurontwikkeling in verband
met de grote openheid in combinatie
met de brede duinzone, waardoor
de kwelpotenties hoog zijn.
De voorkeur van LNH gaat uit naar
begrenzing van deze gronden als
zich kansen voor natuurontwikkeling
voordoen.
Binnenduinrand polders
VIII
Callantsoog
Houd de Zandpolder en Jewelpolder
open en gebruik de zone voor
natuurontwikkeling met (vochtige)
graslanden. Benut de zoute en zoete
kwelzones. Bij voorzieningen rond
parkeerplaats Voordijk rekening
houden met omliggende natuurwaarden
in de polder, waaronder de
zoute kwel en bijbehorende vogels
als kluten. Ook lichthinder en geluid
is een aandachtspunt. Bij eventuele
verdere rode ontwikkelingen tussen
Sandepark en Groote Keeten of bij
Callantsoog moet een ecologische
verbinding meegenomen worden.
Zone tussen Callantsoog
IX
en Zwanenwater
(Uitlandse Polder)
Houd deze strook open met zoveel
mogelijk natuurontwikkeling met
benutting van de kwelzones. Een
parkeerplaats is mogelijk, met
beperkte recreatievoorzieningen.
Leid bezoekers zoveel mogelijk de
dorpskant (noordzijde) van het
strand.
Binnenduinrand naast
X
het Zwanenwater en
Pettemerduinen
Natuurontwikkeling en/of recreatieve
groene ontwikkelingen gewenst,
onder andere om de verdroging
van de duinen tegen te gaan (ook
vanwege beperkte levensduur
kwelscherm). Aan de noordkant is
een bredere zone noodzakelijk dan
aan de zuidkant, vanwege de sterkere
verdrogingproblematiek. Vliegers
in de duinen bij St. Maartenszee
werken verstorend, zoeken naar
mogelijkheden verplaatsing naar
oostkant van de weg.
Polder QL
XI
Ontwikkel dit gebied tot
meer natuurwaarden.
Duinrand onder Huisduinen
I
Zorg dat de nieuwe woonwijk
Huisduiner Kwartier geen bedreiging
vormt voor de natuurwaarden in de
duinen.
Binnenduinrand oostelijk
II
van de Grafelijkheidsduinen
Het is verstandig de aan de oostzijde
gelegen sportvelden te verplaatsen
in verband met de waterhuishouding
in het duingebied en de duinrellen.
Maak in het gebied nolletjes met
daartussen lage delen, daarbij gebruik
makend van de kwelsituatie.
Maak hier een recreatieve groene
overgangszone van als buffer.
Oostelijk deel Donkere
III
Duinen (van gemeente
Den Helder)
Vorm dit bos in de loop der tijd om
tot loofbos. Het bos krijgt dan een
grotere natuurwaarde. Bestrijd actief
exoten, ook ter voorkoming van
problemen in het verdere duingebied.
Een betere zonering van de
verschillende recreatievoorzieningen
draagt ook bij aan de natuurwaarde.
Door een herindeling van de recreatievoorzieningen
ontstaat ook
ruimte voor bijvoorbeeld een ruiterverbinding
tussen het gaatjespad
en het bezoekerscentrum.
Binnenduinrandzone onder
IV
Nieuw Mariëndal tot de
Zandloper
Maak een robuuste bufferzone
onder Nieuw Mariëndal, zo mogelijk
250m breed en houd het landschap
open. Rond Falga is geen enkele
vorm van verblijfsrecreatie gewenst
in verband met de gewenste rust in
de duinen. Meer verblijfsrecreatie
leidt namelijk tot een drukkere
strandopgang en verstoring van de
tapuiten. Om deze reden overwegen
de parkeerplaats daar te
verwijderen. Als buffer naar de
duinen is als natuurontwikkeling
het meest een open landschap met
botanische vochtige graslanden
gewenst.
Binnenduinrand rond
V
de Zandloper
Voorzieningen afstemmen op rustzoekende
recreant als tegenhanger
van het drukke Juliana Beach. Eventuele
natuurontwikkeling koppelen
aan de zone daarboven.
Binnenduinrand
VI
Duinzoom Zuid
Voorzieningen en recreatieve ontwikkelingen
concentreren rond de
strandopgang van Juliana Beach. Intensieve
recreatieontwikkeling beperken
tot aan camping de Zwaluw.
Rond strandslag Drooge Weerth
P
Petten
Q
13
XI
Een kilometer