Hoe en waarom hetTrage wegennet in Belsele ... - De Raaklijn

ABLLO vzw
Actiecomité ter beveiliging van het leefmilieu
op de Linkeroever en in het Waasland vzw
Ondernemingsnummer: 0416.970. 534
Postbus 7, 9100 Sint-Niklaas
www.abllo.be
Bankrekening nr. 409-5060061-03
Sint-Niklaas: 30-04-09
Hoe en waarom het Trage wegennet in Belsele optimaliseren
We moeten het maar aan onze ouders of onze grootouders vragen, zij weten maar al te
goed dat buurtwegen veel gebruikt werden: om naar school te gaan, om naar de boer te gaan,
te gaan zwemmen in een nabijgelegen beek, ….
Er bestaan zelfs nog veel oudere overleveringen: pestwegels voor pestlijders die het dorp
moesten verlaten of langs waar overleden pestlijders weggedragen werden, langs de
buitenkant van het dorp.
Toen ‘koning auto’ heer en meester werd en ons wegennet sterk uitbreidde, geraakten
onze oude buurtwegen in de verdrukking: een aantal verdwenen of werden verbreed tot een
heuse straat. Intensifiëring van de landbouw en ruilverkaveling zorgden ervoor dat paden en
wegels hun bestemming verloren en in onbruik raakten. Tegelijkertijd verdwenen belangrijke
kleine landschapselementen uit het landschap.
Belsele beschikt nog over een rijk patrimonium aan trage wegen terwijl ook het
bewustzijn rond de meerwaarde van trage wegen de laatste jaren opvallend toeneemt.
De uitdaging bestaat erin bestaande of nieuwe trage verbindingen te ontwikkelen en waar dit
geweest is, verloren gegane verbindingen opnieuw herstellen.
Met dit dossier willen we het gemeentebestuur van Sint-Niklaas duidelijk maken waar
dringend moet ingegrepen worden om het Trage wegen net in Belsele te optimaliseren.
Dit dossier werd opgemaakt door ABLLOvzw in samenwerking met de Raaklijn.
De Raaklijn heeft in het verleden reeds heel wat acties ondernomen met betrekking tot het
herstel van het Trage wegen net in Belsele.
1

Een stukje geschiedenis.
De geschiedenis van onze wegen is net zo oud als de geschiedenis van de mens zelf.
De eerste ‘wegen’ zijn hoogstwaarschijnlijk ontstaan als paden langs waar groepen mensen
trokken op zoek naar water of jagend op zoek naar voedsel.
Toen de mens overstapte van een trekkend jagersbestaan naar een gevestigd landbouwers
bestaan werd de basis gelegd van een netwerk van wegen. Het ging daarbij vooral om
veldwegen om vanuit de eerste vestigingen naar de beteelde velden te gaan.
Reeds voor de Romeinen kenden de Kelten in onze streken het gebruik van karren en
landbouwwerktuigen die door dieren getrokken werden. In die periode kregen de velden ook
hun typische rechthoekige vorm, wat ook het tracé van de wegen erlangs bepaalde.
Het eerste echte grote wegennet dat heel Europa doorkruiste, werd aangelegd door de
Romeinen: Julius Caesar liet in onze streken ‘Belgica Prima’ aanleggen, een wegennet dat
zowel strategisch als commercieel belangrijk was (Fig 1)
Fig 1: Een typische Romeinse
Heirweg.
De via Belgica tussen Boulogne en Keulen is thans nog over de volledige lengte te volgen.
In de vroege Middeleeuwen kennen de Romeinse heirwegen een duidelijke verval
periode. De openbaarheid van de Romeinse wegen werd niet meer gerespecteerd. Veel
wegen werden ingelijfd bij het domein van de talrijke leenheren uit die tijd.
De opkomst van de steden in de 11° en 12° eeuw zorgde voor een economische bloei
en het herstel van veel verbindingen. Er ontstonden ook nieuwe lokale verbindingen om van
het ene dorp naar het andere te gaan, om gehuchten te verbinden en om boeren toegang te
geven tot hun velden. Deze wegen waren doorgaans onverhard. Door een verordening in
1536 werd het onderhoud van de wegen een zaak voor de eigenaars, de parochies of
heerlijkheden. Zij stonden ook in voor het aanleggen en onderhouden van grachten,
waterlopen, bruggen en duikers. Dit systeem ‘eerste intercomunales’ werd afgeschaft door
Lodewijk XIV. Als gevolg hiervan startte de 18° eeuw met een sterk verwaarloost wegennet.
Verbindingswegen lagen er vervallen bij als aardewegels die grote delen van het jaar
ontoegankelijk waren door modder en wateroverlast. Aangelanden en eigenaars onderhielden
hun wegen niet en palmden ze dikwijls in bij hun land.
Onder het gezag van de Oostenrijkse Habsburgers werden de eerste topografische
kaarten van onze streken opgemaakt (Kaarten van Graaf De Ferraris 1771-1778) (Fig 2)
2

Op bevel van Maria Theresia worden de eerste steenwegen tussen de steden aangelegd.
Fig 2: Ferraris kaart van de regio Hingene-Ruppelmonde met een wirwar van kleine dichte wegennetten rond de
woonkernen.
Zowel tijdens de Franse bezetting (1795-1814) als tijdens het Nederlands regime
(1814-1830) werd een volwaardige administratie voor bruggen en wegen opgericht en kwam
er een duidelijke verdeling van bevoegdheden tussen het rijk en de provincies.
Na de Belgische Onafhankelijkheid in 1830 werd een tol ingevoerd om het onderhoud
en de modernisering van de bestaande wegen te betalen. Het is ook de tijd waarin aandacht
besteed werd aan de lokale verbindingen- de buurtwegen- Buurtwegen zijn openbare wegen
die het verkeer mogelijk maken binnen een dorp, tussen de dorpen of van de dorpen naar de
steden via grotere wegen.
Buurtwegen hadden zowel een economische als een sociale functie:
- landbouwers verplaatsten zich met paard en kar van en naar hun akkers.
- Dorpelingen gebruikten de buurtwegen om familieleden te bezoeken, naar de kerk te
gaan, naar de stad……
Het onderhoud gebeurde vooral door de eigenaars zelf. Veel van onze trage wegen nu zijn
buurtwegen van toen. De buurtwegenwet legde strikte regels vast om dergelijke wegen te
openen, te verleggen en/of af te schaffen. Het onderhoud van de buurwegen werd een
verplichting voor de gemeenten.
3

Fig 3: Een fragment uit de atlas der buurtwegen opgemaakt door alle gemeenten na de wet van 1841
Tussen 1840 en 1900 neemt het aantal buurtwegen enorm toe: van 3040 km in 1840
naar 26000 km in 1900. Tegelijkertijd werd, door een wet in 1841, elke gemeente verplicht
om een buurtwegenkaart te maken (Fig 3) . Het merendeel van de buurtwegen was op een of
andere manier verhard. De buurtwegen bleken ook uitermate geschikt voor de fiets die
omstreeks dezelfde periode zijn intrede deed.
Door de 2 wereldoorlogen komt het Belgisch wegennet opnieuw in verval.
Daarna zorgt de opkomst van ‘koning auto’ voor heel wat bruuske veranderingen:
- Veel buurtwegen worden verbreed en geschikt gemaakt voor de auto.
- De ruilverkaveling van het eerste uur veroorzaakt een opmerkelijke schaalvergroting
waarbij het oude buurtwegenpatroon volledig verdween.
- Er komen nieuwe, vooral verharde tracés terwijl oude verbindingen worden
afgeschaft.
Deze trend komt vanaf het einde van de jaren zeventig zelfs nog in een stroomversnelling.
Vooral in de jaren tachtig en negentig gaan op tal van plaatsen heel wat oude buurtwegen
verloren. Deze evolutie is duidelijk te zien als we topografische kaarten van
achtereenvolgens 1893-1908, 1970-1980 vergelijken met de nieuwe van 1999.
Voor nog meer informatie verwijzen we naar www.tragewegen.be
De trage wegen in Belsele
Door de Raaklijn werd in de afgelopen jaren al heel wat werk verricht om het trage
wegennet in Belsele enerzijds uitvoerig te beschrijven en anderzijds stappen te ondernemen
om dit waardevol patrimonium te behouden en te optimaliseren voor de volgende generaties.
4

Op basis van dit werk kunnen we ons baseren op 17 oude Trage wegen. Enkele zijn volledig
verdwenen. Een aantal zijn nog over het volledige traject aanwezig, andere vertonen heel wat
knelpunten maar bezitten de potenties om tot een waardevolle trage weg te komen.
In onze maatschappij, gekenmerkt door een snelle achteruitgang van de biodiversiteit,
kunnen Trage wegen een belangrijke rol spelen in zowel het behoud als het herstel van
biodiversiteit. Trage wegen vervullen ook een belangrijke sociale functie: stedelingen kunnen
gemakkelijk ontsnappen aan het thans dikwijls onleefbare karakter van onze moderne steden
en vinden rust langs deze trage wegen. Kinderen die van en naar school fietsen, volwassenen
die van en naar hun werk pendelen genieten ten volle langs optimale trage wegen waar ze niet
gedomineerd en verdrongen worden door gemotoriseerd vervoer en opgezadeld worden met
de negatieve aspecten zoals lawaai en stank. .
Met dit dossier willen we het stadsbestuur van Sint-Niklaas een pasklaar recept
aanbieden om het trage wegennet in Belsele te optimaliseren. In Nieuwkerken is dit reeds
grondig uitgevoerd en ook buurgemeenten zoals Temse, Beveren en Waasmunster zijn er
volop mee bezig. Het is dus hoog tijd om in Belsele een optimaal trage wegennet uit te
werken.
De Trage wegen in Belsele volgens hun ligging.
1. Pastorijwegel, Het wegel en Blauwhofwegel
Belsele groeide op een uitloper van de berg van Waasmunster (35m) tussen twee
beken, de Belsele beek en de Ransbeek. Het leven speelde zich af rondom een dries waar
ganzen en varkens vrij konden rondlopen. De hoge zandrug bleek ook geschikt voor het
bouwen van molens: 4 molens in de Molenwijk, 1 op de Kouter, 1 op de Ossenhoek en 1 op
Patershoek.
Tot de laatste eeuw kon Belsele genieten van een weldadige rust. Door de toenemende
verstedelijking en daarmee gepaard gaande uitbreiding van het wegennet is die rust fel
aangetast.
Onze eerste Trage wegen liggen in de ‘Tong van Belsele’ of de Belsele beek en de erbij
horende Meerskens.
Vanuit Belsele dorp verlaten we via de Pastorijwegel de hoge zandrug en dalen af naar de
lager gelegen Meerskens. De Pastorijwegel of de wegel van en naar de Pastorij, de
wandelweg van de pastoor om te brevieren tot het klokje op de pastorij luidde. Ook kinderen
gebruikten deze wegel vier keer per dag om naar school te gaan en terug naar huis.
De Meerskens omdat het kleine meersen zijn maar toch met het typische kenmerk van
meersen: in de zomer staan ze droog maar in de winter zijn het sompige moerassen die
regelmatig onder water komen. Daardoor worden ze ook getypeerd door een speciale maar
waardevolle fauna en flora. Bij een ecologisch beheer: niet sproeien, niet bemesten maar
begrazen ontplooit zich een rijke flora : een rijke lente flora met speenkruid, pinksterbloem
muskuskruid en later in de zomer ereprijzen, akkermunt, muizestaartje, leverkruid, Valeriaan,
zwanebloem en drieblad op de natste plekken en dit zijn ze zeker nog niet allemaal.
Een wandeling langs de beek is nog mogelijk maar het gebied de Meerskes is sterk aangetast.
5

Oorspronkelijk waren er hier verschillende voetwegels: De Pastorijwegel, de Hetwegel, de
Pestwegel en de Blauwhofwegel (= de Paradijswegel). Stuk voor stuk erg sprekende
namen uit vervlogen tijden die zoveel mogelijk dienen bewaard te blijven.
Niet aflatende inspanningen van de Raaklijn en de positieve inzet en medewerking van
eigenaar Deprez groeide reeds tot een waardevol netwerk in deze regio. Verdere
samenwerking kan enkel leiden tot een groeiende optimalisatie van dit Trage wegen net.
2. Houtaeckerswegel
Ten Westen van Belsele dorp komen we eerst de Houtaeckerswegel tegen. De weg
loopt volgens de buurtwegenatlas links en rechts van de Kouterstraat; enerzijds in een boog
naar de Hooimanstraat en anderzijds naar de Koutermolenstraat. Deze weg bestaat nog
slechts over 1/10 van de oorspronkelijke lengte.
De gebogen loop vanuit de Hooimanstraat is nog steeds mooi te zien op een luchtfoto
(Fig 4). Opnieuw openstellen is dus nog altijd mogelijk.
Iets verder in de Kouterstraat liep het tweede stuk van de Houtaeckerswegel naar de
Koutermolenstraat. Langs de Koutermolenstraat is enkel de Kouterdreef nog een kleine rest
van deze wegel. .
Hooimanstraat Kouterstraat
Fig. 4: Luchtfoto die mooi de loop van de Houtaeckerswegel toont tussen de Hooimanstraat en de
Kouterstraat
6

3. Belsele wegel, Couterwegel, Sinaywegl, Dreischouwewegel en
Weduwe Voswegel
Ter hoogte van de Boskapel in Belsele, die in het Waasland toch vrij bekend is,
vertrekken er verschillende wegels:
- De Belselewegel loopt naar Sinaai-dorp. Een stuk van de Belselewegel werd onlangs
door de stad Sint-Niklaas op een onverantwoorde manier verhard.
- De Sinaywegel en de Couterwegel lopen naar Belsele-dorp. In het bosgedeelte van
deze laatse wegel werd enkele jaren geleden door Jomi een knuppelpad aangelegd.
Evenwijdig met de Sinaywegel loopt vanuit de Kouterstraat een van de laatste
zandwegels, langs de Belsele beek; kruist de Belsele wegel en gaat met een brugje
over de Belsele beek om verder te lopen naar de Burmstraat. Recent werd deze
zandwegel door de stad Sint-Niklaas op een uitermate onduurzame en onecologische
manier verhard.(Fig 5) Opnieuw herstellen in de oorspronkelijke staat is thans de
beste optie. Zowel de Raaklijn, ABLLO, Leefmilieu Sinaai, Natuurpunt-Zuid als
burgers reageerden hiertegen. Alhoewel het hier niet om een buurtweg gaat hebben we
hier toch te doen met een, nog zeldzame zandweg, gelegen op de stuifzandrug van
Belsele. Wetenschappelijk werd reeds meermaals de hoge ecologsiche waarde van
zandwegen aangetoond:
- De natuurwaarde van zandwegen heeft vooral betrekking op hun functie als
permanente en tijdelijke leefplaats in een banaal onherbergzaam landbouwland
(Agricultural dessert). Planten van minder voedselrijke grasland situaties
(beemdkamgras, gewone veldbies, reukgras, gewone ereprijs, biggenkruid) kunnen
dikwijls enkel langs zandwegen overleven en krijgen zelfs soms de naam
‘prikkeldraadflora’. De meeste weidevogels (Roodborsttapuit, veldleeuwerik,
graspieper, grutto) staan thans op de rode lijst. Zandwegen en de bijhorende bermen
en/of houtkanten spelen voor hen een belangrijke rol. Jonge vogels vinden in de berm
en op de zandwegen voedsel dat ze in het intensief grasland niet meer vinden. Plasjes
op de zandweg doen dienst als drinkplaats zodat ze niet hoeven te dringen van de
overbemeste en met pesticiden overladen grachten.
- Zandwegen is ook een belangrijke functie weggelegd als ecologische verbinding voor
fauna en flora.
Wanneer in een bepaald gebied een soort uitsterft, blijft herkolonisatie vaak
achterwege wanneer een ecologische verbinding met andere gebieden
ontbreekt. Het verlies aan ‘connectiviteit’ in het landschap wordt algemeen
aanzien als één van de belangrijkste oorzaken van de achteruitgang van de
biodiversiteit in Vlaanderen.
Van sommige soorten is bekend dat lijnvormige elementen in het landschap
(zandwegen) cruciaal zijn om zich van de rustplaats naar de foerageerplaats te
begeven zoals bvb bij bepaalde vleermuizen.
Het ecologisch belang van onverharde wegen is wetenschappelijk duidelijk
aangetoond: 23% van de plantensoorten in Vlaamse wegbermen komt
significant meer voor in bermen langs onverharde wegen. Het is dus erg
belangrijk dat bermen en grachtoevers langs zandwegen ecologisch beheerd
worden. Ook houtkanten langs onverharde wegen zijn significant soortenrijker
aan planten dan deze langs verharde wegen. Landbouwlandschappen die rijk
zijn aan trage wegen met houtkanten en brede bermen of taluds herbergen
7

meer soorten en grotere aantallen broedvogels, waaronder de typische
landbouwsoorten.
- Het is dus duidelijk dat verharding ten allen tijde dient vermeden te worden.
Verharding met brokkenpuin, steenslag, asfalt, beton…. zorgt voor:
habitatverlies (begroeiing wordt vernietigd, ruimte voor planten en dieren
verdwijnt), habitatversnippering (de weg vormt een harde barrière voor weinig
mobiele soorten zoals planten, kleine zoogdieren, amfibieën en vele
ongewervelden); vaak uitloging van allerlei stoffen naar het milieu. Zo geeft
asfalt een zeer sterke nutriënten aanrijking in een zandig milieu.
landschappelijk minder aantrekkelijk tot ontsierend. Meer en meer wandelaars
geven de voorkeur aan onverharde wegen.
Herstel onverharde wegen waar mogelijk: minimaal bv. Ontsierend bouwafval
met lokale minerale grond of zand afdekken.
Fig.5 De Belsele zandwegel voor
de verharding.
Dezelfde weg na het aanbrengen
de drastische verharding
- De Dryschouwenwegel begint in de Goudenleeuwstraat en loopt via de Weduwe
Voswegel noordwaarts naar Puyvelde-dorp (Kruisstraat). In de weduwe Voswegel
zitten nog prachtige elementen. Toch kan deze wegel in samenwerking met de
Bosgroep nog sterker geoptimaliseerd worden. (Fig 6)
De verschillende wegels zijn voorzien van een naambordje en bevinden zich thans in
goede staat met uitzondering van de verharde zandwegel zonder naam.
8

4. Puyveldewegelken en Marinswegel
Fig 6 :De weduwe Vos wegel begin breed door gras-
en akkerland. Verderop loopt de wegel smaller
door bosgebied en langs de bovenloop van de
Ransbeek
In de Bosstraat begint rechts een prachtige bosweg die enkele jaren geleden
door Jomi werd voorzien van een knuppelpad (Fig 7) waardoor de wegel nu in alle
seizoenen goed te bewandelen is.
9

Fig.7: Jomi heeft in het bos tegen de slootrand een prachtig knuppelpad aangelegd. Hierdoor wordt
de weg in elk seizoen bewandelbaar;
Om ruiters en brommers uit het bos te weren staan er al jaar en dag zware witrood
geschilderde palen met een slagboom zowel in het begin als op het einde van
het smalle pad. Misschien kan er toch telkens een slagboom weggenomen worden
om de doorgang voor fietsers iets comfortabeler te maken. (Fig 8)
Fig.8: Een slagboom verwijderen
en het comfort verbetert.
Het Puyveldewegelken komt uit in de Eikenlaan en daar begint dan de Marinswegel
die naar de Groenstraat loopt. In de Eikenlaan starte de wegel vroeger dubbel om
daarna vrij smal te bochten (Fig.9) en verder te lopen in landbouwgebied waar de
kwaliteit van de weg nog veel kan verbeteren.
10

Fig.9: Net na het bos bocht de Marins
wegel smal rond een weidepaal.
Bij nat weer is het meer een gracht
dan een pad.
De prikkeldraad in de bocht zou
beter vervangen worden door ge-
wone schrikdraad.
Het is belangrijk dat in het kader van het Trage wegennet duidelijke afspraken
gemaakt worden met eigenaars (landbouwers) zodat de doorgang voor wandelaars
en fietsers optimaal blijft. In een tijd waarin steeds zwaardere landbouwmachines
gebruikt worden is dit niet meer vanzelfsprekend maar wel wenselijk en mogelijk.
5. Stadshouderboswegel
De langste Trage weg van Belsele die de Eikenlaan verbond met de nog
bestaande Omloopdreef is de Stadshouderboswegel. Op de Geocart nr 15 van het
einde van de jaren negentig staat deze weg nog volledig ingetekend.
In de Eikenlaan start de wegel in een bosbiotoop. Recent werden een aantal
oude sparren gekapt waardoor meer licht kan binnendringen wat in het voordeel
speelt van de nog aanwezige loofbomen en de ontwikkeling van de kruidlaag.
Met de hulp van de plaatselijke eigenaar en de Raaklijn wordt gestreefd naar een
optimale doorgang (Fig.10)
Fig. 10: De boseigenaar streeft naar een optimaal
vrijhouden van de trage weg en heeft met de hulp
van leerlingen van een technische school, een
takkenhaag aangebracht tussen de weg en het bos.
11

Naarmate we verder het bos indringen wordt het pad smaller en raakt gekneld
tussen twee percelen. Het is belangrijk dat beide eigenaars hier op hun plichten
gewezen wordt. Dan loopt het pad dood op de hoekput van de achterliggende
eikenweide (Fig.11). Eikenweide omdat er vroeger in U-vorm mooie volwassen eiken
stonden. Een aantal werden gerooid en moeten door de eigenaar vervangen worden
door nieuwe. Het is de rol van de stadsdiensten om erover te waken dat de gerooide
bomen snel vervangen worden door nieuwe.
Fig11: Ter hoogte van deze hoekput loopt de weg verder
Over de eikenweide. Via een brugje en een hekje
kan doorgang gegeven worden naar de weide.
Een tweede hekje zorgt ervoor dat de weide
opnieuw afgesloten wordt.
Via de Eikenweide moet het pad verder lopen over de eikenweide naar de
Groenstraat. Reeds in 2008 werd door het schepencollege de opdracht gegeven om
dit deel van de weg opnieuw open te maken. Hiervoor is het belangrijk dat de
eigenaar-landbouwer op zijn plichten gewezen wordt. Daarbij is het belangrijk dat de
weg zijn origineel traject behoudt omdat dit ook de beste optie is.
Het tweede deel van de Stadshouderboswegel loopt van de Groenstraat naar de
Gentsraat en werd vroeger ook Hanewegel genoemd. Een smal pad tussen twee
landbouwpercelen, dat alle potenties bezit voor een duurzame trage weg. Op
www.tragewegen.be zijn hiervan meerdere voorbeelden te bekijken. Ook hier zijn
duidelijke afspraken met de eigenaars-landbouwers erg belangrijk. Op het ogenblik is
het nog een voortdurend duel tussen de landbouwpercelen en het pad. (Fig.12)
Fig.12: In het tweede deel van de stadshouderboswegel (Hanewegel), komen weg en landbouwgrond met elkaar
in conflict.
12

Het derde deel loopt van de Gentsraat naar de Omloopdreef. Een deel hiervan
loopt thans over de site van het bedrijf d’Hollandia. Hiermee heeft de Raaklijn reeds
positieve gesprekken opgestart om een doorgang te verwezenlijken.
Samengevat dient hier nog het en ander te gebeuren om te komen tot een
prachtige Trage weg:
- naambordjes plaatsen
- Doorgang hekjes plaatsen op de eikenweide. In Engeland is dit de gewoonste zaak van
de wereld en kunnen wandelaars verantwoordelijk over graslanden wandelen.
- Betonnen of houten brugje plaatsen om van het bos op de weide te geraken
- Houtafval langs de weide opruimen
- Hoekput als waardevol KLE herstellen
.
6. Boonhemwegel en omloopwegel
De Boonhemwel is een T-wegel en loopt van het noordelijk deel van de
Groenstraat naar de Gentstraat met nog een T- aftakking opnieuw naar de Gentstraat.
Op de stafkaart van 1933 met een laatste review in 1909 staat de Boonhemwegel nog
volledig ingetekend.
Ook de Omloopwegel die iets verder in de Gentstraat start en naar de Hoge
Bokstraat loopt, staat op de oude stafkaart nog volledig ingetekend. Vooral langs de
Boonhemwegel liepen toen opvallend meer bosbestanden; Alhoewel er wel een bordje
hangt is een deel van de T door de plaatselijke eigenaar afgesloten met een hek. (Fig
). De voet van de T werd door de plaatselijke eigenaar ontoegankelijk gemaakt door
de afsluiting van de weide te verplaatsen tot op het pad (Fig.13).
Fig.13: Niettegenstaande het naamplaatje wordt de Boonhem
wegel hier afgesloten met een hek.
Op een aantal plaatsen heeft de weg erg te lijden onder
landbouwactiviteiten met zware machines.
Hier nog een foto paardewei
13

De tweede helft van de kop van de T ligt er heel slecht bij omdat de aardeweg
omgewoeld en sterk verbreed is door zware landbouwmachines. Verderop is de wegel
niets meer dan een banale landbouwegel met duidelijke sporen van overbemesting en
zware machines.
Goede afspraken de de eigenaars-landbouwers zijn absoluut noodzakelijk om het trage
wegen net in optimale toestand te houden. Voorbeelden uit andere gemeenten
bewijzen dat dit wel degelijk kan.
De omloopwegel bezit zeker potenties om hersteld te worden mits duidelijke
afspraken met landbouwers en bewoners. Thans is de wegel niet toegankelijk.
7. Pijckedreef
Kijken we naar de buurtwegenkaart dan loopt de Pijckedreef van de
Watermolenstraat naar de Hoge Bokstraat. Zo staat het ook op de stafkaart van 1933.
De Pijckedreef vertoont daarop echter ook nog een aftakking naar de Plezantstraat en
kruist daarbij de Molenbeek. Het is deze aftakking die thans nog bestaat terwijl de
oorspronkelijke kop van de Pijckedreef verdwenen is tussen appel- en peren
boomgaarden (Fig.14)
Hier buigt de Pijckedreef af naar de Plezantstraat
Fig.14: Dit stuk van de Pijckedreef is verdwenen tussen de appel- en peren boomgaarden
De dreef is vrij breed en verhard en wordt door veel fietsers gebruikt als rustige binnenweg
(Fig. 15)
Fig. 15: De Pyckedreef richting Watermolenstraat
14

Pasklaar recept voor een optimaal trage wegennet.
Voorafgaand grondig onderzoek door ABLLO (Willy Van Overloop, Jenny De Laet )
en De Raaklijn (Firmin De Beleyr, Dirk De Schepper), laat ons toe met dit dossier een
pasklaar recept voor een optimaal trage wegennet op te stellen.
Het Trage wegennet van Belsele bestaat hoofdzakelijk uit veldwegen en boswegen.
Hierdoor kunnen we een aantal duurzame voorschriften naar voor brengen:
1. Veldwegen.
Veldwegen liggen doorgaans tussen twee akkerlanden of weilanden of lopen dwars
over of langs de rand van een weiland.
De landbouwgronden kunnen in grote lijnen ingedeeld worden in waardevolle gras- en
akkerlanden of banale doorgaans gangbare gras en akkerlanden.
Voor wandelaars en fietsers is het doorgaans aangenamer om door een divers
landschap te wandelen of te fietsen dan door een landbouw landschap waar de
veldbermen behandeld worden met pesticiden of gemaaid worden waarbij het maaisel
blijft liggen.
Het is dus belangrijk dat duidelijke afspraken gemaakt worden met de eigenaarslandbouwers
zodat een duurzaam grondgebruik nagestreefd wordt. Zo moet er een
verbod zijn op het gebruik van pesticiden langs het trage wegen net in
landbouwbiotoop. De bermen en grachtranden moeten op een ecologische manier
beheerd worden. Grazige bermen kunnen zeer soortenrijk zijn bij gepast beheer: geen
bemesting, geen bodemverstoring, maaien met afvoer van maaisel (bij voorkeur na
zaadzetting van doelsoorten),eventueel lichte beweiding. Het maaien en afvoeren
resulteert op termijn in een weinig productieve vegetatie met open plekken die
groeikansen biedt aan minder forse plantensoorten (veel soorten kruiden met prachtige
bloei). Het maaisel kan nog een functie hebben voor jong vee.
Door het gebruik van steeds zwaardere landbouwmachines liggen de veldwegen er
dikwijls belabberd bij. Bij vzw Trage wegen beschikt men over talrijke voorbeelden
over hoe trage wegen op een ecologisch waardevolle manier geheel of gedeeltelijk
kunnen verhard worden. Uiteraard moet de landbouwer ook zijn verantwoordelijk
opnemen en de doorgang van de weg voor wandelaars en fietsers verzekeren.
Karresporen kunnen echter ook een ecologische waarde hebben: de vuursalamander is
zelfs afhankelijk van dergelijke microhabitats. Ook jonge weidevogels gebruiken met
water gevulde karresporen als drinkplaats.
Duidelijke afspraken zijn noodzakelijk bij kleine smalle veldwegen zodat er
geen duel ontstaat tussen het landbouwgebied enerzijds en de smalle weg anderzijds.
Indien de landbouwer de trage weg respecteert onderhouden dergelijke wegen
doorgaans zichzelf. Op vochtige plaatsen kan ophogen met houtschilfers, dolomiet of
een schelpenpad een oplossing bieden; De firma greenroad (www.greenroad.be ) is
hierin sterk gespecialiseerd.
Enkel op deze manier kunnen onze trage wegen een belangrijke rol vervullen in
natuurontwikkeling. Trage wegen zorgen op die manier voor een ecologische
verbinding tussen ecologisch waardevolle biotopen; bloemrijke bermen, herstel van
kleine landschapselementen spelen hierin een belangrijke rol.
Tenslotte moeten ook de wandelaar en de fietser hun verantwoordelijkheid
opnemen. Indien er hekken geplaatst worden bij het betreden en verlaten van een
weiland dan moeten de hekken steeds opnieuw gesloten worden. Er mag geen afval
achtergelaten worden en het landbouwareaal moet gerespecteerd worden.
15

2. Boswegen
Het trage wegennet in Belsele wordt gekenmerkt door een aantal waardevolle
boswegen. In vochtige bossen kan het pad verhard worden door een knuppelpad aan
te leggen of houtschilfers aan te brengen.
Boswegen zijn doorgaans smal en dit moet ook door de wandelaars en fietsers
gerespecteerd worden. Ruiters kunnen doorgaans niet dezelfde weg nemen gezien het
smalle karakter van de weg en worden best enkel op de bredere paden toegelaten.
ABLLO en de Raaklijn zijn ten allen tijde bereid plaatselijk advies te geven of te zetelen in
een adviescommissie rond het trage wegen net in Belsele.
Het herstel van het Wase trage wegen net vormt voor ons een belangrijke doelstelling. We
zullen daarom ook alle juridische mogelijkheden gebruiken om het trage wegen net in het
Waasland te herstellen en te optimaliseren.
Dr Jenny De Laet Firmin De Beleyr
Voor ABLLOvzw voor De Raaklijn.
.
16