Limburg2030 Inkijkhoofdstukken "Wat doet u voor mijn toekomst"

WD
OE
WAT
DOET ET T U VOOR VO VOO
OOR
OR
M MIJN IJN
TO TTOEKOMST?
TOEKOMST
OEK
EKO
KOMST
S
Jongeren in gesprek met de leiders van nu

WAT DOET U VOOR MIJN TOEKOMST?
Jongeren in gesprek met de leiders van nu
Stichting
Duurzaam
Geleerd

Voor onze kinderen Matthijs, Guido, Leonie,
Dirkje, Sarah, Bas, Tom, Kwinten, Tallon en
alle andere kinderen op deze waardevolle
planeet.
VERANTWOORDING
Dit boek is Cradle to Cradle gedrukt op FSC papier.
Drukwerk: Drukkerij Knoops in Venlo
Vormgeving: Margot Senden – Mo Art & Design
Fotografi e: jeugdredactie Laura Geradts en Alexander Darding
Foto Michael Braungart: Fred van ‘t Slot
Eindredactie: Saskia Cox, Marion van der Kleij, Maria Mobers
ISBN: 978-90-816275-1-1
Copyright ©2010 Stichting Duurzaam Geleerd
Niets van deze uitgave mag worden verveelvoudigd in enige vorm of op enige wijze zonder
schriftelijke toestemming met uitzondering van korte citaten als onderdeel van kritieken en
boekbesprekingen.
www.limburg2030.nl
www.duurzaamgeleerd.nl

INLEIDING
INLEIDING
Met trots presenteer ik het boek "Wat doet u voor mijn toekomst?". Trots omdat, na
een aantal jaren hard werken, een wens werkelijkheid is geworden. Met dit boek wil ik
laten zien dat jonge mensen geïnteresseerd zijn in de toekomst van onze planeet. Dat
ze nieuwsgierig zijn hoe wij, de leiders van nu, aan deze toekomst werken. En, dat ze
willen meedenken over hoe deze wereld duurzaam kan worden ingericht.
Dit boek is ook een oproep aan alle volwassenen om jongeren serieus te nemen in
de vragen die ze ons stellen. De huidige volwassen generaties hebben gewerkt aan
de wereld zoals die er nu is. Deze wereld brengt ons veel goeds: een rijkdom aan
producten, een overvloed aan voedingsmiddelen, een auto voor optimale bewegingsvrijheid
en vrije tijd om te ontspannen. De keerzijde van deze medaille kennen
wij ook. Enorme bergen onbruikbaar, vaak schadelijk afval, vervuilde lucht, verlies
aan biodiversiteit, uitputting van grondstoff en, dierenleed in de bio-industrie en
kinderarbeid voor onze goedkope spulletjes.
Wij gunnen onze kinderen het beste. De beste scholen, gezonde voeding, ontplooiingsmogelijkheden
in hun vrije tijd en goede medicijnen als ze ziek zijn. Laten wij dan
ook nu werken aan het allerbelangrijkste voor hun toekomst: het behoud van onze
waardevolle planeet.
Sanne, een van onze jeugdredactieleden, vatte de doelstelling van dit boek kernachtig
samen: ‘Ik wil mijn medemens aan het denken zetten over een mooiere en schonere
toekomst voor ons’.
Marion van der Kleij
Marion van der Kleij, heeft een bureau voor didactisch advies en is initiator van het
boek-project Limburg2030.

4
INHOUD
Voorwoord Michael Braungart ..................................................................................... 6
Voorwoord Anne-marie rakhorst ................................................................................ 8
Wat is Limburg2030? ..................................................................................................... 10
Jeugdredactie Limburg2030.........................................................................................12
VOEDING
Enquêteresultaten .......................................................................................................... 16
Goed eten, daar moet je de tijd voor nemen ......................................................... 18
Op de Toekomst! ............................................................................................................ 22
De boerderij als gesloten kringloop .......................................................................... 25
Shop till you drop, starring Luuke en Bente ..........................................................28
WONEN
Enquêteresultaten .......................................................................................................... 30
De uitdagingen van Wonen Roer & Maas ................................................................32
Schoon, zacht en op weg naar duurzaam ...............................................................35
Je iPhone bemesten .................................................................................................... 38
De wil is er, nu nog het geld........................................................................................ 42
Shop till you drop, starring Hannah en Anne .........................................................46
VRIJE TIJD
Enquêteresultaten ..........................................................................................................48
Het wordt tijd dat Limburg eindelijk een fatsoenlijk poppodium krijgt ............50
De mooiste dierentuin van Nederland ..................................................................... 54
Een plek voor dier en mens ......................................................................................... 58
Kleur in Castenray maakt Jeugd Ontmoeting Plek ............................................... 62
Shop till you drop, starring Brenda en Sanne .........................................................66
Pag.

ENERGIE
Enquêteresultaten ..........................................................................................................68
Rijden met een smile ..................................................................................................... 70
De bus van de toekomst heeft geen chauff eur ..................................................... 74
Een ziekenhuis met warmte en koude uit de grond ............................................. 78
Het echte nieuwe rijden ............................................................................................... 81
Shop till you drop, starring Jelle ................................................................................84
DESIGN
Enquêteresultaten ..........................................................................................................86
Ondernemen met respect ...........................................................................................88
Cradle to Cradle zet duurzaamheid op de kaart .................................................... 91
De weg naar Cradle to Cradle is lang en moeilijk .................................................94
Drukwerk zonder luchtje ..............................................................................................98
Afval bestaat niet ............................................................................................................101
Shop till you drop, starring Aniek, Sarah, Julien en Menno ..............................104
DENKWERK
Enquêteresultaten ........................................................................................................106
De provincie als motor van duurzame ontwikkeling ..........................................108
Visie, leiderschap en de juiste instrumenten ..........................................................112
Kennis, de nieuwe economische motor ................................................................115
Floriade 2012, dé plek voor een duurzame discussie ..........................................119
Elk schakeltje is er een! ................................................................................................123
Het team Limburg2030 .............................................................................................. 126
Pag.
5

6
Michael Braungart, met William McDonough ontwikkelaar van
Cradle to Cradle® en auteur van het boek "Cradle to Cradle –
Remaking the Way We Make Things".
In Oktober 2006 veranderde de televisiedocumentaire
“Afval is voedsel” Nederland. Deze Tegenlicht fi lm van
Rob van Hattum en Gijs Meijer Swantee, introduceerde
Cradle to Cradle® bij een breed Nederlands publiek.
Met succesvolle voorbeelden uit het bedrijfsleven
toonde de documentaire dat met Cradle to Cradle®
alle materialen eindeloos recyclen in twee gesloten
kringlopen, een technische en een biologische.
Daarmee zal afval uiteindelijk niet meer bestaan en
kunnen producten een toegevoegde, in plaats van een
schadelijke waarde hebben voor het ecologische en
economische milieu.
VOORWOORD MICHAEL BRAUNGART
Cradle to Cradle® was geland in Nederland. Het waren
individuen die geïnspireerd raakten en de vervolgstappen
zetten om het gedachtegoed te verspreiden of
toe te passen. Mensen als Rinus van den Berg van
DSM, Stef Kranendijk en Rudi Daelmans van Desso,
Henk van Houtum van Van Houtum Papier,
Marc Geraeds van Knoops, individuele mensen van
meerdere bedrijven en organisaties zoals van de
Floriade in Venlo, de Provincie Limburg, Tebodin,
Search BV, Steelcase, IMSA, de Stichting Planet
Prosperity Foundation met Let’s Cradle! en vele
anderen. Met veel van deze mensen heb ik nauw samengewerkt
en ik beschouw hen als goede vrienden.
Een grote groep is in dit boek terug te vinden en ik
wil ze hier graag eren als voortrekkers. Zij hebben een
belangrijke verandering voor Nederland in gang gezet,
een verandering die in het buitenland al als voorbeeldig
leiderschap wordt aangemerkt en gevolgd.
Cradle to Cradle® verschuift het paradigma. Vele jaren
werkten wij aan het verminderen van onze “negatieve
voetafdruk” op deze aarde door “minder slecht” te zijn.
Door minder emissies, door het verminderen van het
gifgehalte, door het verminderen van ons energieverbruik.
Deze aanpak heeft geleid tot veel belangrijke en
geweldige innovaties, maar ook tot een indringend
bewustzijn van de ontoereikendheid van ons huidige
systeem. Met het toenemen van onze effi ciency en ons
succes in alles wat wij doen en met het groeien van de
hoeveelheid mensen op deze planeet, komt het besef
dat effi ciënt “minder slecht zijn” onze aanwezigheid op
deze planeet niet minder schadelijk maakt. Op deze
wijze wordt, zelfs als we proberen het juiste te doen,
ons schuldgevoel over ons schadelijke mens zijn gevoed.
Het begint ons te dagen dat een andere aanpak
noodzakelijk is.

Door met Cradle to Cradle® het paradigma te
ver schuiven worden we eff ectief goed voor onze
omgeving en zijn we in staat ons goed te voelen
over het mens zijn. Het biedt ons een positieve agenda.
Het geeft de mogelijkheid ieder kind op deze aarde te
verwelkomen zonder zorgen over het toevoegen van
weer een “negatieve voetafdruk”. En waarom zou het
verwelkomen van ieder kind onmogelijk zijn?
De mier laat ons zien wat mogelijk is. Dit diertje overstijgt
in zijn aanwezigheid op aarde de gezamenlijke
menselijke biomassa met een factor vijf tot zes. En
toch merken we amper dat hij er is. Door het scheppen
van complexe wederzijdse afhankelijkheidsrelaties
met andere organismen en ecosystemen zijn mieren
van toegevoegde waarde voor hun omgeving. Zonder
de aanwezigheid van mieren zouden ecosystemen
instorten.
Het is confronterend om ons te realiseren dat de mens
de enige soort is op deze planeet die afval produceert
zonder waarde voor andere soorten. En nog wel in
excessieve hoeveelheden. Door gesloten kringlopen
te creëren faseren we het bestaan van afval uit. Wederzijdse
afhankelijkheidsrelaties zijn van wezenlijk belang
voor deze kringlopen. Bedrijven als Van Houtum Papier,
Desso en Van Gansewinkel werken inmiddels aan dergelijke
samenwerkingsverbanden. Dit is een belangrijke
stap naar een Cradle to Cradle maatschappij. Een stap
waarvan ik hoop dat velen hem zullen volgen.
Het besef dat we de juiste keuzes kunnen maken
vormt voor de meeste zakenmensen een welkome
openbaring. Het wordt makkelijker om die juiste
keuzes te maken wanneer wij spreken met onze
kinderen. Zij doen ons realiseren welke gevolgen
onze besluiten kunnen hebben. Door met hen te
spreken zien we in dat volgende generaties verder
bouwen op de keuzes die vandaag worden gemaakt.
Samen met mijn goede vriend, collega en medeontwikkelaar
van Cradle to Cradle®, Bill McDonough,
ben ik auteur van het boek "Cradle to Cradle –
Remaking the Way We Make Things" (2002). Dit boek
bevat de opdracht "aan alle kinderen van alle soorten
en alle tijden". Deze woorden beschrijven waar Bill en ik
de inspiratie vonden voor dit werk. Het is ons geschenk
aan onze kinderen en wij hopen ermee bij te dragen
aan een gerechtvaardigde aanwezigheid van onze
mensheid op deze planeet. Het doet mij ook denken
aan de belangrijke vraag die op de voorkant van dit
boek wordt gesteld: “Wat doet u voor mijn toekomst?”
Met deze vraag kijkt onze jeugd naar ons om sturing en
vertrouwen. Zij appelleren aan ieder van ons, als hun
(groot)ouders, ooms, tantes en docenten. Het is mede
om deze reden dat ik veel tijd besteed aan doceren
en kennisverspreiding over Cradle to Cradle®. Ik wil
een inspirator zijn voor anderen, zoals ik ook ooit werd
geïnspireerd door mijn leerkrachten en professoren,
zonder wie ik niet zou zijn wie ik nu ben.
Cradle to Cradle® vormt een fundament voor het
opleiden van jonge mensen, de nieuwe ontwerpers en
nieuwe leiders van de toekomst. Dit boekproject, dat
Marion van der Kleij met haar team heeft geïnitieerd,
is een inspirerend voorbeeld van hoe jonge mensen
kunnen worden opgeleid in dit gedachtegoed. Ik
ondersteun dit project daarom ook van ganser harte.
Michael Braungart
Limburg2030 - Voorwoord
7

8
Anne-Marie Rakhorst is directeur van Search Ingenieursbureau,
bevlogen duurzaam ondernemer, en was verantwoordelijk
voor de Nederlandse vertaling van het toonaangevende boek
“Cradle to Cradle – Remaking the Way We Make Things” van
Michael Braungart en William McDonough.
www.duurzaamheid.nl
VOORWOORD ANNE-MARIE RAKHORST
Wat doet u voor mijn toekomst? Dit is een prikkelende
vraag én grote uitdaging van de jeugd aan ons allen.
Een uitnodiging om met de jongeren mee te wandelen
en een kijkje te nemen naar hoe we er nu voorstaan,
hoe we onze toekomst voor ogen hebben en hoe we
die (gaan) realiseren.
De positieve en vooral ook inspirerende kracht die jongeren
bezitten is ontwapenend. Als we met ze spreken
en ze in hun ogen kijken gunnen we onszelf een doorkijkje
naar een wereld zoals we die allemaal wensen.
We zien een belofte van een mooiere wereld waarin
we zonder schuldgevoel kunnen genieten van onze
menselijke aanwezigheid op deze planeet. Een aanwezigheid
die als vanzelfsprekend meerwaarde oplevert.
We gebruiken dan natuurlijk –om maar een voorbeeld
te noemen– schone, duurzame en dus nieuwe energie.
Maar onze jeugd bevraagt ons wel uitdagend over deze
gezamenlijke toekomst. Dat is natuurlijk terecht. We
weten immers allemaal dat er sprake is van grondstoffenschaarste
en klimaatproblemen. En we weten ook
dat er al veel oplossingen zijn voor deze problemen.
Door ons deze kritische vragen te stellen helpen jonge
mensen ons de vele oplossingen en de kansen nog
beter te zien. We beseff en daardoor meer dan ooit dat
we niet alleen voor onszelf, maar vooral ook voor onze
kinderen werken aan een duurzame wereld.

Jongeren laten ons opnieuw kennismaken met
energieke en onbegrensde creativiteit. Ik laat me graag
inspireren door deze open geesten, die vrij van vaste
hokjes en kaders en ingesleten patronen denken. Die
frisse kijk is namelijk heel belangrijk omdat innovaties
alleen mogelijk zijn door nieuwe wegen te bewandelen
en andere, misschien wel gedurfde oplossingsrichtingen
te kiezen. Jongeren versterken deze impuls, die
innovatie ontzettend hard nodig heeft, op een ongekende
manier.
Dat de jongeren in dit project zich in Cradle to Cradle
hebben verdiept, is geweldig. Dit beloftevolle duurzaamheidsconcept
heeft ook op mij en mijn bedrijf een
grote impact gehad. Zo zijn bijvoorbeeld onze kantoren
gebouwd naar het Cradle to Cradle-motto “Build
a house like a tree, a city like a forest” en adviseren
we bedrijven veel op het gebied van Cradle to Cradle.
Maar, het belangrijkste is dat de kennis wordt verspreid.
Dit is ook de reden dat we destijds het boek van Michael
Braungart en William McDonough, “Cradle to Cradle
- Remaking the Way We Make Things”, in het Nederlands
hebben laten vertalen. Cradle to Cradle inspireert
ons om veel creatiever te denken en onze doelen veel
hoger te stellen aan de hand van de voorbeelden die
de natuur ons tomeloos schenkt.
Ik heb een jong bedrijf waar ook veel jonge mensen
werken. Ik weet dus uit eigen ervaring hoe geweldig
inspirerend dat is. En dat het van groot belang is dat
we onze jeugd de juiste instrumenten bieden om de
veranderde wensen in onze samenleving mee vorm te
geven. Onze jongeren vervullen daarin een belangrijke
sleutelrol. Zij zijn degenen die in de toekomst de groot-
ste invulling gaan geven aan die duurzame wereld die
we samen willen realiseren. Het is noodzakelijk dat op
allerlei manieren in hen wordt geïnvesteerd. Daarom
ondersteun ik graag dit hoopgevende en inspirerende
boekproject.
Anne-Marie Rakhorst
Limburg2030 - Voorwoord
9

10
Wat is Limburg2030?
Het ontstaan van Limburg2030
Dit boek is het product van het jongerenproject
Limburg2030, een onafhankelijk project dat werd
opgezet door vijf moeders, die ieder vanuit hun eigen
interessegebied bij duurzame ontwikkeling betrokken
zijn. Zij vormden een projectteam onder leiding van
didactisch adviseur en projectleider Marion van der
Kleij. De Stichting Duurzaam Geleerd is als overkoepelend
rechtspersoon in het leven geroepen, zodat ook
toekomstige educatieve projecten van het team een
veilige haven hebben.
Doel van Limburg2030
Limburg2030 wil een koppeling bewerkstelligen
tussen jongeren, bedrijven en overheid. Het project
wil inspireren, niet alleen richting jeugd, maar ook met
jeugd richting bedrijven en overheid.
Er wordt gewerkt vanuit de gedachte dat de
ontwikkelings drang van jonge mensen iedere
betrokken partij een kans biedt om ons allen vooruit
te helpen. Het project kent een virtueel platform via
www.limburg2030.nl, bezoekt en neemt deel aan
congressen en beurzen en het boek dat nu voor u ligt.
Wat doet u voor mijn toekomst?
Binnen het project hebben 23 jongeren van
acht scho len uit Limburg interviews afgenomen
bij 25 bedrijven en organisaties in Limburg om te
verkennen hoe duurzaamheid een rol speelt in de
bedrijfsvoering.
De thema’s waarbinnen de interviews hebben plaatsgevonden
zijn: voeding, wonen, vrije tijd, energie, design
en denkwerk.

Tevens hebben 500 Limburgse jongeren in de leeftijd
van 12 tot 22 jaar een digitale enquête ingevuld. De
voorlopige resultaten van deze enquête vindt u op de
inleidende pagina’s van de verschillende thema’s in het
boek. Ervaringen van jongeren met duurzaam shoppen
staan verbeeld op de shop-till-you-drop-pagina’s.
Duurzaamheid, Cradle to Cradle en leefbaarheid
Voordat zij hun interviews ingingen verdiepten de
jonge reporters zich in duurzaamheid, en met name
de Cradle to Cradle fi losofi e. Het duurzaamheidsconcept
Cradle to Cradle is daarbij gekozen omdat
deze fi losofi e erg aanslaat bij jonge mensen. Door de
enthousiasmerende en positieve insteek daagt het uit
tot het bedenken van innovatieve oplossingen. Ook
zijn er interviews afgenomen over de sociale kant van
duurzaamheid, zoals de leefbaarheid in de provincie
Limburg voor jonge mensen.
Samenwerking onderwijs, bedrijfsleven, overheid
Buiten de muren van het schoolgebouw valt voor
jongeren heel veel kennis te halen, die verder gaat
dan de leerstof die binnen het klaslokaal kan worden
aangeboden. Het onderwijs is nog te vaak een gesloten
systeem, waar de docent binnen zijn eigen klaslokaal
met eenrichtingsverkeer de lesstof aan de leerlingen
presenteert. Tegelijkertijd bestaat er binnen veel
bedrijven de wens tot het geven van educatie, maar
ontbreekt het aan kennis, menskracht, en tijd om hier
invulling aan te geven. Uit dit project is gebleken dat
op een eff ectieve manier, die voor de betrokken partijen
weinig tijd kost, veel leerrendement kan worden
gehaald.
Wat gebeurt er met de verworven kennis?
Een aantal leerlingen heeft de interviews verwerkt
tot een presentatie op school en zal het materiaal gebruiken
voor profi elwerkstukken. Dit is ook de uitdaging
voor het vervolg van dit project: duurzaamheid een
vaste plek geven op het schoolcurriculum van het
voortgezet onderwijs. Daarnaast bieden de interviews
een interessante informatiebron voor beleidsmakers
en marktpartijen. Waar liggen de kansen en waar de
obstakels voor duurzaamheid?
Wat werkt al en waar zijn handvaten noodzakelijk om
de gewenste ontwikkelingen te ondersteunen?
Waarom Limburg?
De provincie Limburg profi leert zich als een regio
die werkt aan duurzame innovatie, waarbij een
transitie van een economie die is gebaseerd op de
maakindustrie naar de kenniseconomie noodzakelijk is.
De koppeling met duurzame technologische innovaties
ligt voor de hand. Tegelijkertijd heeft de provincie
Limburg te maken met ontgroening. Hoogopgeleide
jonge mensen trekken weg, niet alleen vanwege een
gebrek aan passende werkgelegenheid, maar ook
omdat de provincie door jongeren niet aantrekkelijk
wordt gevonden. Investeren in jonge mensen is
daarom noodzakelijk. Ook in het voorgezet onderwijs.

Jeugdredactie
Woonplaats: Baexem
Opleiding: Leraar Maatschappijleer
Hobby’s: Muziek, uitgaan en
vooral genieten
Wat is je toekomstdroom?
Een goede leraar te worden.
Wat betekent duurzaamheid voor jou?
Voor mij is duurzaamheid een andere
manier van denken die gepaard gaat met
eerlijkheid, respect voor de natuur en
oude tradities. En daar zijn we nog lang
niet…
12
Arno Kierkels
23 jaar
Luuke L de Joode
117
jaar
Woonplaats: Wo
Venlo
Sch Sc School : College
Den Hulster
Hobby’s: Hobb obb Hockeyen ,
gitaar gitaa g taa spelen en
uitgaan uitgaa uitga
Waarom doe je mee aan Limburg2030?
De interviews voor Limburg2030 zijn leuk
en leerzaam.
Limburg 2030
Aniek A Linssen
15 1 jaar
Woonplaats: Berg en Terblijt
School : Sint-Maart enscollege
Hobby’s: Piano spelen , lezen
Ik wil werken aan een wereld waarin
voedsel, rijkdom en geluk eerlijk verdeeld
en gedeeld worden.
Waarom doe je mee aan Limburg2030?
Ik vind het een goed initiatief.
Tycho TTTTTTTy TTTTTTTTycc Tromp
17 jaar
Woonplaats: Velden Vel Velden en
School : College Den Hulster
Hobby’s: Piano, badminton ,
voetbal , gamen , modelbouw
Wat betekent duurzaamheid voor jou?
Je hoeft lang niet iedere dag vlees te
eten, ieder jaar een nog grotere tv te
kopen, of om de twee jaar je auto in te
ruilen.
BBr BBr BBr Brenda Ortiz
16 16
jaar
Woonplaats: Brunssum
School : Carbooncollege Rombouts
Hobby’s: Zwemmen , fi tness en en
natuurlijk winkelen en op stap
gaan
Waarom doe je mee aan Limburg2030?
Ik zat in de organisatie van een Cradle
to Cradle dag bij ons op school, daarna
ben ik gevraagd om mee te doen aan
Limburg2030 en heb natuurlijk direct "ja"
gezegd.
Treeske Brinkman
16 jaar
Woonplaats: Selfkant Wehr (D)
School : Koksopleiding, Arcus
College
Hobby’s: Film kijken , uitgaan en
van alles doen met vriendinnen
Ik droom van een eigen lunchroom met
gebak, bonbons, bruidstaarten enz.
Wat betekent duurzaamheid voor jou?
Een product dat lang meegaat.

Sanne Sa Sa Meijer
17 jaar
Woonplaats: Brunssum
Bruns r
School : Carbooncollege Rombouts
Hobby’s: Zwemmen , muziek
luisteren en uitgaan
Ik droom van een wereld waar de vrouw
gelijk is aan de man!
Waarom doe je mee aan Limburg2030?
Het is leerzaam, interessant en nog
belangrijker; ik wil mijn medemens aan
het denken zetten over een mooiere en
schonere toekomst voor ons.
Wat betekent duurzaamheid voor jou?
Dat men goed nadenkt over hoe dingen
zo schoon mogelijk geproduceerd en
vervoerd kunnen worden.
Benjamin BBBB Dijkstra
11118 18 jaar
Woonplaats: Gelee Geleen e
School : Arcus College
Hobby’s: Tekenen en scouting
Wat betekent duurzaamheid voor jou?
Je moet je spullen niet zo maar weggooien,
maar proberen nog ergens
anders voor te gebruiken.
Laura L Geradts
223
jaar
Woonplaats: Maastricht
School : Kunstacademie
Hobby’s: Fot ografi e, winkelen ,
muziek luisteren , uitgaan en
reizen
Waarom doe je mee aan Limburg2030?
Ik doe mee met Limburg 2030, omdat
ik het heel belangrijk vind dat mensen
bewuster moeten worden van hoe ze
duurzamer kunnen leven.
Maxime Ma MMMax Maxx
Classens
18 1 11
8 j jjaar
11118Woonplaats: Castenray
School : Radboud Universiteit
Hobby’s: Fot ografi e, shoppen en
terrass en met vriendinnen
Wat/wie kun je echt niet missen?
Mijn fototoestel, vriendinnen, ons hondje!
Waarom doe je mee aan Limburg2030?
Ik doe mee met Limburg2030 omdat het
goed aansluit bij het project in ons eigen
dorp "Kleur in Castenray".
Jelle J Penders
17 11 jaar
WWoonplaats: l Itt eren
School : Stella Maris College
Hobby’s: Lezen en saxof oon spelen
in de Fanfare
Ik wil Scheikundig Ingenieur worden en
aan het begin van alle ontwikkeling in
nieuwe materialen staan.
Waarom doe je mee aan Limburg2030?
Het is een prachtig initiatief, niet alleen
om zowel bedrijven als scholieren na te
laten denken over Cradle to Cradle en
duurzaamheid maar ook om meer contact
te leggen tussen de scholieren en de
bedrijven.
Woonplaats: Woo plaats: laats: S Sitta Sitt aard d
School : Trevianum
Hobby’s: Judo, lezen en
programmeren
Siebe Hodzelmans
15 jaar
Wat betekent duurzaamheid voor jou?
We moeten ervoor zorgen dat volgende
generaties ook gewoon op deze wereld
kunnen leven.
13

14
Sven Sv SSve Sv SSv SSv S ee
ee
van Mourik
16 16 1 jaar
Woonplaats: Geul Geulle
School : Stella Maris College
Hobby’s: Schermen , schrijven ,
piano en gitaar spelen
Waarom doe je mee aan Limburg2030?
Ik vind het een geweldig initiatief en heb
veel plezier aan de interviews!
Wat betekent duurzaamheid voor jou?
Duurzaamheid betekent voor mij dat de
volgende generaties op een nog betere
manier, op een nog mooiere aarde
kunnen leven.
Stan S Vullings
11118 11111118
18 jaar
Woonplaats:
Wo
Cas Castenray a
Duurzaamheid DDuurzaamheid uuurzaamh m d is s voor oor m mmij
een schone
wereld waarin volgende generaties nog
de kans krijgen om een boomhut te
bouwen of zorgeloos van de dieren te
genieten.
LLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLimburrrrrrrrgggggggg LLLLLLLLimburrrrrrrgggggggg LL 20 2003333333300000000
03333333300000000
Franka Fr Fr Rang
17 17 17 117
77 jaar
Woonplaats: Eijsden
School : Sint-Maart enscollege
Hobby’s: Lezen , koken en vrienden
Waarom doe je mee aan Limburg2030?
Ik doe mee met Limburg2030 omdat het
belangrijk is dat men bewust gemaakt
wordt van de rotzooi die we van het
milieu maken.
Sarah Sar Sa Sa Arntz
17 17 jaar
Woonplaats: Maastric Maastricht
School : Sint-Maart enscollege
Hobby’s: Viool spelen , tekenen en
vrienden
Waarom doe je mee aan Limburg2030?
Ik vind het leuk om met milieu bezig te
zijn en belangrijk dat met name jongeren
beseff en hoe belangrijk het voor onze
toekomst is.
Anne AAA de Graaf
16 111 jaar
Woonplaats: W l l t
t K KKerkrade
k d
School : Charlemagnecollege
Hobby’s: Muziek, sport , reizen en
nieuwe mensen ontmoeten
Waarom doe je mee aan Limburg2030?
Ik wil uitzoeken wat invloedrijke mensen
met hun ‘macht’ doen.
Hannah H Hurtz
16 16 16 jaar
Woonplaats: oo a Vaals
aa
School : SG Sophianum
Hobby’s: Fot ografi e, festivals en
concert en , reizen en winkelen
Wat is je toekomstdroom?
Verhuizen naar Amsterdam en daar
politicologie of journalistiek studeren.
Waarom doe je mee aan Limburg2030?
Ik wil graag weg uit Limburg omdat ik het
hier saai en bekrompen vind. Ik zou het
leuk vinden als dit verandert en jongeren
graag naar Limburg trekken.

Maarten Bovy
17 jaar
Woonplaats: Maastricht
School : Sint-Maart enscollege
Hobby’s: Muziek maken bij de
harmonie en fot o- en fi lmtechniek
Waarom doe je mee aan Limburg2030?
Omdat ik het belangrijk vind dat jongeren
worden geconfronteerd met de milieuproblemen
van nu zodat ook zij in de
toekomst hun steentje kunnen bijdragen
aan een duurzamere samenleving.
Bente Klein
17 jaar
Woonplaats: Gulpen
School : SG Sophianum.
Hobby’s: Lezen , schrijven
en gezellige dingen doen
met vrienden
Waarom doe je mee aan Limburg2030?
Het is heel belangrijk dat we iets doen
aan het milieuprobleem. Dit boek is een
manier om de Limburgers wakker te
schudden.
Dylan DD Vonken
17 1 jaar
Woonplaats: W l t G Grubbenvorst
bb
School : College Den Hulster
Hobby’s: Tenniss en , gitaar spelen ,
zingen en sport en
Limburg2030 is interessant en leerzaam,
bovendien leer je dingen anders te zien.
Wat betekent duurzaamheid voor jou?
Voor mij is duurzaamheid eigenlijk het
creatief, en tevens milieubewust te werk
gaan, zodat het ene bedrijf zijn ‘afval’, de
‘grondstof’ voor een ander bedrijf is.
Roeland R van Delft
15 15 15 jaar
Woonplaats: Wo
Sittard Sittar Sitt ttaard
School : Trevianum
Hobby’s: Filmen en computeren
Waarom doe je mee aan Limburg2030?
Zodat ik nu al iets aan de toekomst kan
doen.
Wat betekent duurzaamheid voor jou?
Dat mijn tv uitstaat als ik er niet naar kijk
en mijn sokken lang meegaan.
Julien Ju Ju Beuken
17 17 jaar
Woonplaats: Meerss en
School : Sint-Maart enscollege
Hobby’s: Feesten , lezen , debatt eren
, reizen en fi lms/tv kijken
Limburg2030 biedt jongeren de kans
zich te ontwikkelen en nieuwe praktijkkennis
op te doen die je verder nergens
leert.
Oscar Os Os Os Freens
17 117
jaar
Woonplaats: Maastricht
School : Sint-Maart enscollege
Hobby’s: Hockey, gitaar,
vrienden/vriendin en reizen
Wat is je toekomstdroom?
Stiekem droom ik ervan om profhockeyer
te worden.
Wat betekent duurzaamheid voor jou?
Je kunt zelf je steentje bijdragen aan het
verbeteren van het milieu: van tandenpoetsen
met de kraan dicht tot een
autoloze zondag.
15

Shop till you drop
in Maastricht
84 8
starring: Jelle Penders
Duurzaam Duurzaam Duurzaam Shoppen Shopp Shoppen
begint begint begint natuurlijk natuurlijk natuurlijk met met met
de de de auto auto auto laten laten laten staan staan staan en en e
lekker lekker lekker op op op de de de fi fi fi ets ets ets te te te gaan! gaan! gaan
Dé wwinkel
win in Maastricht
om leuk leu l en vooral ook
modebewust modeb ode en duurzaam
te shoppen shop h is WAAR op het
St. Amorsplein
Am

De medewerkers van WAAR
vertellen over ieder product
precies wat er zo duurzaam
aan is!
Een Ee Een shopper shopper pp r van
van v plastic p
uit u gerecyclede ge ecyclede cycl d PET PE E
fl ess en
GEKOCHT
Een pennenmap van
afgedankte 'Rijstzakken'
De mode van “FireHose”
is gemaakt van afgekeurde
brandweerslangen!
Een goede manier om
van afval weer een prachtig
modieus product te maken .
Een prachtige
schoudert as van
autobanden en een
autogordel
85

Een eigen autootje is de droom van veel
jongeren. Ze kijken reikhalzend uit naar de
dag dat ze achttien worden en eindelijk
de eerste rijles kunnen nemen. Maar autorijden is
duur en zal in de toekomst nog duurder worden
door de steeds maar stijgende brandstofprijzen.
Ook weten we dat autorijden op benzine of
diesel niet best is voor het milieu. De auto-
industrie werkt hard aan oplossingen.
Wie kent niet de Toyota Prius, de hybride auto
die in Amerika meteen werd omarmd door
fi lmsterren als Brad Pitt, Cameron Diaz en
Leonardo di Caprio. De Prius zoeft nu al een
paar jaar geruisloos over de Nederlandse wegen.
Maar er zijn meer ontwikkelingen te verwach-
ten vertelt Leo Mengelers van DE MENGELERS
GROEP aan Sanne Meijer en Brenda Ortiz.
Door Sanne Meijer en Brenda Ortiz
Het echte nieuwe rijden
'Duurzaamheid is binnen ons bedrijf een belangrijk begrip.
Ook voor onze werknemers. Tijdens de bijscholing
wordt het belang van duurzaamheid uitgelegd zodat zij
in hun eigen werk in de werkplaats en in de showroom
weten waar ze het over hebben. Er zijn ook praktische
toepassingen. Zo wordt in de werkplaats het gebruikte
water gerecycled voor hergebruik. Bij auto’s die moeten
worden gesloopt, worden alle recyclebare onderdelen
eruit gehaald en gescheiden. Op ons kantoor
wordt ook bekeken hoe wij milieuvriendelijk kunnen
werken, denk aan het printpapier en de cartridges. Wij
zijn dan ook trots op de BOVAG certifi cering "Erkend
Duurzaam".
Maar het meest interessant zijn de plannen voor de
auto van de toekomst. Toyota is druk bezig met het
ontwikkelen van nieuwe milieuvriendelijke auto’s.
Zo willen ze in 2013 de eerste waterstofauto in serie
leveren. Ook in Nederland. Een waterstofauto is de
allerschoonste manier van rijden. Hij heeft een uitstoot
van nul procent. De techniek bestaat al, maar het grote
probleem met de waterstofauto van dit moment is de
opslag en logistiek. Er zijn nog nauwelijks tankstations
met een waterstofpomp. Voorlopig gaat TOYOTA door
met het introduceren van nieuwe benzinehybriden en
in 2012 start de levering van plug-in hybriden, die aan
een gewoon stopcontact kunnen worden geladen. >>>
Limburg2030 - Energie 81

82
'Wij zijn trots op de
BOVAG certifi cering
"Erkend Duurzaam".'
Als we nog verder in de toekomst kijken zal tussen
2020 en 2025 een stadsauto worden geïntroduceerd.
Dit is een auto die vieze lucht in de stad opzuigt, hier
de kracht uithaalt om zich voort te bewegen, om
vervolgens weer schone lucht uit te stoten. Buiten
het feit dat je met deze auto duurzaam rijdt, help je
ook nog eens mee met het terugdringen van de
luchtverontreiniging.
De accu’s van elektrische auto’s zijn momenteel
nog groot en lastig te recyclen. Daarom doen wij
onderzoek samen met een aantal universiteiten om
de accu’s te verkleinen. Deze zullen ook duurzamer
worden geproduceerd en makkelijker te recyclen zijn
wanneer de auto naar de sloop gaat.'
Leo Mengelers geeft zijn bedrijf een 7,5 als het gaat
over de toepassing van duurzaamheid omdat:
» er door TOYOTA hard wordt gewerkt aan
milieuvriendelijke auto’s van de toekomst;
» er voor de auto lakken op waterbasis worden
gebruikt, die niet giftig zijn;
» 60% van de TOYOTA leveranties in Europa, ook
daadwerkelijk in Europa geproduceerd worden;
» duurzaamheid en milieu centraal staan in de
fabrieken;
» ze groene stroom gebruiken;
» er zuinig wordt omgaan met energie;
» de bekleding van alle Toyota’s recyclebaar zijn;
» alle Toyota’s voor 90 tot 95 % recyclebaar zijn;
» de werknemers worden geschoold in
duurzaamheid.

Waterstofbrandstofcellen
Een van de meest veelbelovende technologieën bij
de ontwikkeling van alternatieve energiebronnen is de
brandstofcel. Een brandstofcel werkt door twee veel
voorkomende elementen –waterstof en zuurstof–
met elkaar te laten reageren, om elektriciteit op te wekken
waarmee een elektromotor wordt aangedreven.
De bijproducten bij deze reactie zijn waterdamp en
warmte, dus geen milieuonvriendelijke uitlaat gassen.
Het productieproces voor de waterstof is
niet emissievrij.
De overheid stimuleert automobilisten om
milieuvriendelijk te rijden. Daarvoor is een
indeling gemaakt met energielabels.
Zo rijd je met een auto met energielabel A
een heel zuinige auto, met minder uitstoot. ot.
Voor deze auto’s hoef je geen bmp en
wegenbelasting te betalen.
Limburg2030 - Energie 83

98
Drukkerij Knoops is de enige Cradle
to Cradle drukkerij in Nederland.
Dat word je niet zomaar, daar moet
je wel wat voor doen. Af en toe zelfs een beetje
frustrerend ingewikkeld, ontdekten Luuke, Tycho
en Dylan, tijdens hun gesprek met directeur
Marc Geraeds. Er mag geen nietje meer in het
tijdschrift zitten. Zo werd het eerste Cradle to
Cradle tijdschrift wel een echt kunstwerk.
Door Luuke de Joode, Tycho Tromp en Dylan Voncken
Drukwerk zonder luchtje
Het eerste
Cradle to
Cradle
tijdschrift
In 2007 vroeg een Cradle to Cradle relatie of drukkerij
Knoops iets kon betekenen in de Cradle to Cradle
wereld. Na een aantal gesprekken ging het balletje
rollen en nog geen jaar later besloot drukkerij Knoops
de uitdaging aan te gaan om een Cradle to Cradle
certifi cering binnen te halen. Ze kregen een eenmalige
provinciale subsidie, om het onderzoek naar de mogelijkheden
van Cradle to Cradle voor een drukkerijbedrijf
op te starten.
Veel onderzoek
EPEA, het bedrijf van Michael Braungart, heeft drukkerij
Knoops begeleid. Zij hebben eigenlijk alle spullen die in
de drukkerij worden gebruikt, zoals inkten en wasmiddelen,
onderzocht op schadelijke stoff en. Daaruit bleek
dat er een paar producten bij zaten die heel schadelijk
waren. Die werden daarom geschrapt en er werd naar
alternatieven gezocht. Biologisch afbreekbare en nietgiftige
drukinkt, met de goede kleuren en bruikbaar in
de drukmachines. Alles werd onder de loep genomen.
Uiteindelijk is het gelukt en de drukkerij mag nu het
echte Cradle to Cradle logo gebruiken.
Je ziet er niets van
Het Cradle to Cradle drukwerk functioneert precies
hetzelfde als het traditionele drukwerk. Het heeft ook
dezelfde kwaliteiten en je ziet ook geen verschil.
Ook het drukproces is niet veranderd. Eigenlijk doen ze
nog precies hetzelfde als wat ze altijd gedaan hebben,
alleen dan veel schoner.

Het Twist-lock-systeem
Toch ziet het eerste Cradle to Cradle magazine, dat
drukkerij Knoops zelf heeft uitgegeven, er heel anders
uit. Volgens de Cradle to Cradle voorschriften mogen
er geen nietjes worden gebruikt. Dan zit er ijzer in het
papier en is het dus niet meer composteerbaar.
Marc Geraeds: 'We hebben hier heel wat gesprekken
over gehad met EPEA. Zij vonden dat we juist vernieuwend
bezig moesten zijn. Ik ben toen in contact
gekomen met kunstenaar Stef Geurtzen. Hij heeft het
Twist-lock-systeem bedacht. Nu wordt het magazine
bijeen gehouden met een kunstig vlechtwerk. Een
machine stanst vierkantjes uit de zijkant van het blad
op zo’n manier dat ze later in elkaar schuiven. Dan
laat je een strookje papier in het gat tussen de twee
bladhelften vallen, zodat het vastzit. Dit gebeurt met de
hand. Dit hebben mensen van de sociale werkvoorziening,
de NLW Groep Venray, voor ons verzorgd.
Zij vonden dit werk leuk om te doen en wij waren
hartstikke goed geholpen.'
Langere droogtijd
Ook de langere droogtijd van de inkten is wat lastiger
dan bij het gewone drukwerk. Normaal gesproken is
het zo dat op het moment dat de inkt het papier raakt,
het proces van drogen begint. Juist die droogstoff en
bevatten de meest schadelijke stoff en. Deze zijn in
de nieuwe Cradle to Cradle inkt voor een groot deel
weggelaten, dus het drogen heeft iets meer tijd nodig.
Dat maakt het ook moeilijk om het Cradle to Cradle
drukken op grote schaal toe te passen. Het drogen kost
dan te veel tijd. Bovendien is Cradle to Cradle inkt niet
geschikt om op alle materialen te drukken. >>>
'We kunnen wel proberen
de wereld te verbeteren,
maar we zullen toch altijd
de portemonnee in de
gaten moeten blijven
houden'
Limburg2030 - Design 99

100
Voorsprong
Drukkerij Knoops is de eerste drukkerij die dit traject
met de organisatie van Michael Braungart doorlopen
heeft. Marc Geraeds: 'Er zijn natuurlijk heel veel drukkerijen
die het hartstikke goed doen, en die op een
andere manier een milieucertifi caat toegekend hebben
gekregen. Maar wij hebben gekozen voor Cradle to
Cradle. Of dat beter is of slechter, dat kan ik echt niet
zeggen. We zijn nog altijd de enige drukkerij die zich
daar zo mee bezig houdt. Economisch gezien is het
belangrijk om je te kunnen onderscheiden van andere
drukkerijen. Op dit moment is het namelijk best moeilijk
in de drukkerswereld. En als je je dan kunt onderscheiden
van anderen, heb je misschien wel een kleine
voorsprong.'
Papier
Het is natuurlijk ook belangrijk dat je milieuvriendelijk
papier gebruikt. De papierindustrie heeft nog een hele
lange weg te gaan. Marc Geraeds: “Er zijn al papiersoorten
die heel milieuvriendelijk zijn, en zelfs biologisch
afbreekbaar, maar echt Cradle to Cradle papier bestaat
in mijn ogen nog niet. Tenminste geen papier dat
bedrukbaar is. Wel gebruiken wij papier met een
FSC-certifi cering, zodat wij in ieder geval weten dat
voor ons papier de bossen goed beheerd worden.”
Venlo of toch Randstad?
In de regio Venlo is veel aandacht voor Cradle to
Cradle. Met name door de Floriade 2012. Toch is
het opvallend dat Geraeds de meeste orders uit de
Randstad krijgt. Geraeds: “In de Randstad is bekend dat
wij de enige Cradle to Cradle drukkerij in Nederland
zijn. Dat zet ons daar in de belangstelling. Natuurlijk
hopen wij met alle activiteiten rondom de Floriade
ook hier de nodige orders binnen te halen.”
Toekomstplannen
Op dit moment steekt de drukkerij met name energie
in het onderzoek naar nieuwe papiersoorten.
'Maar we moeten reëel zijn. Wij werken hier met een
club van twaalf mensen en we moeten natuurlijk alles
draaiend houden, dus het is vooral ook zaak dat er
gedrukt wordt', aldus Geraeds.
E-readers
Natuurlijk willen we als jonge journalisten nog weten
of papier in de toekomst niet hopeloos ouderwets is en
of de E-readers het papier niet zullen verdringen.
Marc Geraeds: 'Dat is zeker een concurrent voor
drukwerk, met name voor de jongere generatie.
Maar persoonlijk lees ik liever een boek dat ik echt vast
kan houden. Het is toch een stukje emotie wat je dan in
je handen hebt.'

Afval bestaat niet
Dat Van Gansewinkel afval ophaalt
en verwerkt, dat weet iedereen wel.
Maar dat het bedrijf zich liever
grondstofl everancier noemt, is minder bekend.
Toch is dat de toekomst volgens salesmanager
Frank Geelen. Roeland en Siebe reisden naar
Echt om daar te horen hoe een afvalverwerker
verandert in een grondstofl everancier. Op weg
naar een toekomst waarin het woord afval niet
meer bestaat.
Door Roeland van Delft en Siebe Hodzelmans
Wat vindt Van Gansewinkel van Cradle to Cradle?
Wij omarmen het idee. We denken dat Cradle to Cradle
de oplossing is voor het grondstofprobleem. Vroeger
waren we alleen een afvaltransporteur. We kwamen bij
de bedrijven het afval inzamelen en daarvoor kregen
we geld. Later gingen we met de bedrijven in gesprek
om te proberen betere oplossingen voor hun afval
te bedenken. Tegenwoordig denken we zelfs al met
bedrijven mee over het ontwerp van producten zodat
deze later optimaal gescheiden en gerecycled kunnen
worden. >>>
Limburg2030 - Design 101

'We willen van afvalverwerker
grondstofl everancier worden.'
102
Kunt u vertellen wat Van Gansewinkel al doet aan
duurzaamheid?
We realiseren ons dat we nu al een grondstofprobleem
hebben. Dat zal in de toekomst alleen maar erger
worden. Daarom is het heel belangrijk dat we kennis
ontwikkelen over de bewerking van afvalstoff en,
zodat we die afvalstoff en weer als grondstoff en kunnen
gebruiken. Daarnaast weet bijna niemand dat we een
van de grootste producenten zijn van groene stroom.
Deze groene stroom produceren we door de verbranding
van afval en biomassa met een hoog rendement.
Zo mogen we het groene stroom noemen. Ook de
warmte die vrijkomt leveren we aan de omwonenden.
En de allergrootste uitdaging: in 2020 willen we al onze
diensten Cradle to Cradle proof hebben.
En hoe zit het met de vrachtwagens van
Van Gansewinkel?
We hebben bijna 2000 vrachtwagens. 10% daarvan vervangen
we elk jaar door schone systemen. Het grootste
deel van onze vrachtwagens rijdt nog op diesel.
Maar we doen wel proeven om met schonere auto’s te
rijden. Zo hebben we in Rotterdam een wereldprimeur
met een vrachtwagen die rijdt op de elektriciteit die
wordt opgewekt door verbranding van het huisvuil
dat we ermee inzamelen. Verder zijn er proeven met
aardgasvoertuigen. Samen met TNO en andere bedrijven
zijn wij aan het kijken wat de beste alternatieve
brandstof is.
Hoe zorgt u nu dat u alles goed kunt scheiden?
Wij werken samen met bedrijven om hun producten
zo goed mogelijk recyclebaar te maken. Bij de Senseo
van Philips hebben wij mee aan de designtafel gezeten.
Oorspronkelijk zaten daar misschien wel dertig iets
goedkopere soorten kunststof in. Wij hebben ervoor
gezorgd dat die vervangen zijn door minder soorten die
wel een beetje duurder zijn.
Daardoor kunnen wij aan het eind van de levenscyclus
van de Senseo het apparaat makkelijker uit elkaar halen
en er weer hoogwaardige grondstoff en van maken, die
we dan weer aan Philips leveren voor bijvoobeeld stofzuigers.
In de Senseo werd bijvoorbeeld magnetisch
nikkel verwerkt. Niet handig, want dat nikkel vervuilt de
ijzerdeeltjes die we er met magneten uithalen.Verder
werken we onder andere samen met DSM, Sabic,
EPEA en universiteiten om steeds betere en nieuwe
scheidingsmethoden te ontwikkelen.
Wat gebeurt er met materialen die niet meer
gerecycled kunnen worden?
Dat verschilt per materiaal. Maar laten we als voorbeeld
papier nemen: papier kun je maar een stuk of
zes tot zeven keer hergebruiken, daarna kan dat niet
meer omdat de vezels dan te kort zijn geworden om
het weer tot papier te verwerken. Met dat papier gaan
we naar Van Houtum Papier. Dat bedrijf maakt er weer
Cradle to Cradle toiletpapier van. Wanneer dat papier
later in de rioolwaterzuiveringsinstallatie terecht komt,
zitten er geen schadelijke stoff en meer in.
Leeft uw duurzaamheidsbeleid wel onder de
werknemers?
Jawel. Onze campagne "Afval bestaat niet" wordt
ook binnen het bedrijf gevoerd. We schrijven erover
in personeelsblaadjes en vertellen erover op
bijeenkomsten. De folders over “Afval bestaat niet”

kun je thuis in de grond stoppen, daar zijn bloemzaden
in verwerkt. Op die manier willen we mensen aan het
denken zetten.
Is het wel economisch aantrekkelijk om
duurzamer te werken?
Als je ecologie en economie niet hand in hand
kunt laten gaan, is duurzamer werken gedoemd
te mislukken. Als er geen geld te verdienen valt aan
een schonere wereld, gaat dat niet lukken! Dat is
gewoon een vereiste, het zal wel moeten. Voor Van
Gansewinkel is Cradle to Cradle dus ook gewoon
nieuwe business.
Wat is uw toekomstvisie?
Op dit moment recyclen we 75% van al het afval en
verbranden we nog 25%. We hebben ons voorgenomen
om in 2020 100% van het afval te recyclen en
liefst te upcyclen. Dat laatste betekent gebruik van
grondstoff en voor hoogwaardigere toepassingen.
Verder willen we in plaats van een afvalverwerker een
grondstofl everancier worden. Daar willen we op
allerlei manieren aan werken en dat is de reden dat
we samenwerkingsverbanden zoeken met andere
bedrijven. Vroeger deden we ons best om afval zo
netjes mogelijk weg te werken, nu richten we ons op
optimaal recyclen. Zodat afval niet meer bestaat.

118

Floriade 2012, dé plek voor een
duurzame discussie
Als inwoners van de regio Venlo horen
Tycho, Luuke en Dylan veel verhalen
over de Floriade 2012. Maar als ze over
de vlakte kijken waar het allemaal moet gaan
gebeuren zien ze vooral veel planten, bloemen,
bomen en gras. Zullen hier in 2012 twee miljoen
bezoekers rondlopen? Wordt het terrein echt
ingericht volgens het Cradle to Cradle principe?
Wie betaalt dat allemaal? Vol vragen stappen ze
het Floriadekantoor op Fresh Park Venlo binnen.
Robert Bouten, Manager Communicatie & PR,
legt hen uit hoe het allemaal zit.
Door Tycho Tromp, Luuke de Joode en Dylan Voncken
Wij hebben begrepen dat de Floriade 2012
Cradle to Cradle wordt. Klopt dat?
Het is onmogelijk om de hele Floriade Cradle to
Cradle te maken. Wel wordt er vanuit de Cradle to
Cradle gedachte gewerkt. Hiervoor zijn de "Floriade
Venlo Principles" opgesteld. Persoonlijk gebruik ik liever
het woord "duurzaam" omdat dit een breder perspectief
biedt. Cradle to Cradle is een goede kapstok om
discussies op gang te brengen. Het gaat niet alleen om
de maatregelen die je neemt, maar ook om mensen in
beweging te krijgen. Zo laten we niet alleen een mooi
park achter, maar ook bepaalde aanbevelingen of visies.
Hoe zien we Cradle to Cradle terug op de Floriade?
Vanaf het allereerste begin heeft men hier in de regio
Venlo het besef gehad dat deze wereldexpositie niet
alleen een tijdelijke tuinbouwtentoonstelling moet zijn,
maar dat de regio er na die tijd ook profi jt van moet
hebben. Dus alle investeringen die nu gedaan worden
blijven in principe na de Floriade doorgaan. Dat alleen
al is Cradle to Cradle denken.
Kunt u voorbeelden geven van Cradle to Cradle
toepassingen op het terrein?
De hele riolering onder het Floriadepark is aangelegd
met 100% recyclebare gresbuizen, dat zijn buizen die
gemaakt zijn van gebakken klei. Gresbuizen werden
vroeger al gebruikt voor de riolering, voordat men
overging op pvc. Verder wordt een waterkringloop
toegepast. Regenwater wordt opgevangen in grote
waterpartijen. Dat water wordt door het hele park
onder de grond doorgeleid, zodat met het >>>
Limburg2030 - Denkwerk 119

120
regenwater de begroeiing besproeid kan worden. Je
maakt dus gebruik van wat de natuur je al te bieden
heeft. Helaas lukt het niet om de gebouwen Cradle to
Cradle te bouwen. Dat is te duur en we hebben geen
tijd om duurzame technieken uit te proberen.
Ze worden wel energiebesparend, maar niet volledig
CO2 neutraal.
Wij lazen in de krant dat er voor de Floriade heel veel
bomen zijn gekapt. Dat is toch niet erg duurzaam?
Dat verhaal klopt niet, er zijn bijna geen bomen gekapt.
De enige bomen die zijn gekapt waren bomen die al
dood waren en een gevaar zouden kunnen vormen.
Er zijn juist veel bomen bij geplant. Op kale vlakten
hebben we nieuwe natuur toegevoegd.
Wat moet er nog allemaal gedaan worden voor de
opening in 2012?
Heel veel. Maar als je kijkt naar de inrichting van het
Floriadepark liggen we behoorlijk voor op schema.
De deelnemers kunnen starten met het bouwen van
een paviljoen of het aanleggen van een tuin. Dat was
eigenlijk pas gepland voor 2011. De bouw van de Villa
Flora en de Innovatoren is gelukkig gestart. Deze gebouwen
gaan het hart vormen van het bedrijvenpark en
blijven na de Floriade staan. Dan is er nog een andere
logistieke operatie: de loopbrug over de A73. Ook die
zal op tijd klaar zijn.
Wie gaat het allemaal betalen?
We werken met een begroting van ettelijke tientallen
miljoenen euro’s. Dat geld wordt voor een groot deel
door sponsoren bij elkaar gebracht. De gemeente en
provincie betalen ook mee, maar het grootste bedrag
moet worden opgebracht door de verkoop van de
kaartjes.
Dus wij als burgers betalen hier fl ink aan mee.
Wat zien wij daarvan terug, behalve dat er hier een
Greenpark is en dat heel veel Duitsers opstoppingen
veroorzaken op onze snelwegen?
Als je gaat kijken wat de Floriade kan betekenen voor
toekomstige ontwikkelingen dan is dat echt heel veel.
De Floriade moet je meer zien als een motor om zaken
in beweging te zetten. De toeristische sector wordt
op de kaart gezet. Het zal werkgelegenheid scheppen
tijdens de Floriade, maar ik denk ook daarna. Neem
als voorbeeld China. Er zullen veel Chinezen komen,
niet alleen voor hun paviljoen en tuin, maar ook met
handelsmissies.
Deze Flobank is een Cradle to Cradle
buitenbank. Hij is makkelijk te demonteren
en te scheiden in drie materiaalsoort en:
duurzaam hout, duurzaam beton en RVS.
De bank staat nu voor het
Floriadekantoor, maar zal ook
op de Floriade worden geplaatst.
Ontwerp: Frank Zanders van
Qreamteam Venlo.

Hoe kunnen regionale bedrijven direct aan de Floriade
bijdragen?
Voor de catering zijn, naast de grote cateraars, ook
de kleinere bedrijven uit de regio uitgenodigd om te
participeren. Wat nu blijkt is dat de kleinere bedrijven
zich hebben teruggetrokken omdat ze de klus gewoon
niet aankunnen. Wat hebben wij nu gedaan? We hebben
het bedrijf dat straks de opdracht gaat krijgen om
de Floriade te cateren verplicht om samen te werken
met regionale bedrijven uit de regio en om producten
af te nemen uit de regio.
Denkt u dat u straks genoeg invloed heeft op de grote
cateraar?
Voor de volle honderd procent. We bemoeien ons
met het sausje dat over het vlees heen gaat tot de prijs
van het kopje koffi e en hoe het kopje koffi e eruit ziet.
Wij willen absoluut de regie houden over de prijzen,
over de producten, over de menu’s en over hoe de
restaurants eruit zien.
Het kan natuurlijk dat straks het bedrijf zegt
"De appels uit Spanje zijn goedkoper, die nemen we".
Dat gaat bij ons niet gebeuren, wij hebben de touwtjes
in handen, absoluut.
De vorige Floriades hebben allemaal met verlies te
maken gehad. Zal de Floriade 2012 wel winst maken?
Wij zijn ervan overtuigd dat wij de zogenoemde zwarte
nul kunnen draaien. Dat betekent dat we hopen dat we
meer dan twee miljoen mensen over de vloer krijgen.
We hebben daarbij ook nog eens het geluk dat we
dicht bij de Duitse grens zitten. Zolang we boven deze
twee miljoen zitten, belanden we niet in de rode cijfers.
Doet de Floriade ook iets voor scholieren?
Ja, er komen hier zeker schoolreisjes. We werken
samen met het MBO en HBO. Voor de leerlingen van
het voortgezet onderwijs is het cultuurprogramma erg
interessant: theater, (pop)muziek, dans. Maar als jullie
nog suggesties hebben dan horen we dat graag!
Wat vindt u van genetisch gemanipuleerde gewassen?
Zelf vind ik dat een peer een peer moet blijven, en een
appel een appel. Maar het is zeker dat deze techniek
wordt toegepast in de tuinbouwsector. Ik denk dat het
heel interessant is om op de Floriade te laten zien hoe
dat in zijn werk gaat. Hierdoor kunnen mensen in gesprek
met elkaar gaan of dat wel een juiste ontwikkeling
is. Ik denk dat het onze taak is om nieuwe technieken
en innovaties te laten zien zodat mensen daarover
gaan nadenken. Een van onze themavelden is ook
"education and innovation". Dat is nou juist het
themaveld waarin we een verbinding willen maken
met onderwijs, met wetenschap.
Dus u gaat genetische manipulatie niet promoten?
Ik denk niet dat wij iets moeten promoten. Wat wij
promoten is de tuinbouwsector. Die laten wij zien in
alle facetten. Dus als de tuinbouw gebruik maakt van
een nieuwe vorm van energieopwekking, dan laten wij
dat zien. Maar wij hebben daar geen mening over.
Ik vind het goed dat mensen met elkaar gaan praten
over wat ze beleven op de Floriade. Dat is de grote
meerwaarde.

Met de indringende vraag “Wat doet u voor mijn toekomst?”
confronteren jongeren leiders van nu. 25 jongeren van
Limburgse middelbare scholen verdiepten zich in duurzaamheid,
namen interviews af bij bedrijven, organisaties en overheid,
gingen duurzaam shoppen en enquêteerden provinciebreed
jongeren over milieu, wonen, vrije tijd, energie, voeding en
koopgedrag. Nu en in het jaar 2030.
Michael Braungart: ‘Cradle to Cradle® vormt een fundament
voor het opleiden van jonge mensen, de nieuwe ontwerpers
en nieuwe leiders van de toekomst. Dit boek is een inspirerend
voorbeeld van hoe jonge mensen kunnen worden opgeleid in dit
gedachtegoed.’
Planet Prosperity Foundation
For all the children of our planet