AAN DE DIJK GEZET! - Buro Collou

De polder is letterlijk en figuurlijk een ruim begrip.
Van Dale, Groot Woordenboek der Nederlandse
taal, omschrijft het begrip als volgt:
I pol’der, m. (-s) door waterscheidingen begrensd
stuk land of gebied waarin de waterstand kan
worden beheerst, bepaaldelijk door bemaling
met molens of (thans) door stoom- en elektrische
gemalen: de polders worden onderscheiden in
zeepolders of bedijkingen, droogmakerijen, rivierpolders
en veen- of koepolders.
Wikipedia (vrije internetencyclopedie) omschrijft
de polder als een gebied dat lager ligt dan het
omringende water en waarvan de waterstand
kunstmatig geregeld kan worden. Er worden verschillende
vormen onderscheiden: de droogmakerij,
de indijking en de ontginning. Een droogmakerij
is een inpoldering van open water, bijvoorbeeld
een meer of plas, dat letterlijk is drooggemaakt.
Een indijking is een inpoldering van getijdengebied
langs de kust of een rivier. Hierbij gaat het om een
gebied dat al periodiek droogviel en door indijking
definitief droog blijft en in cultuur gebracht kan
worden. Aan de kust gaat het meestal om kwelders,
langs de rivier om voormalige uiterwaarden.
Een ontginning is in cultuur gebrachte woeste
grond, bijv. een voormalig moeras-, veen-,heide-
of duingebied. Dit hoeft geen polder te zijn: hier
is alleen sprake van als het gebied permanent
bemalen moet worden.
In het boek ‘Polders, gedicht Nederland’ (Adriaan
Geuze en Fred Feddes) uitgegeven naar aanleiding
van de Internationale architectuur Biënnale
Rotterdam, wordt een rekkelijk en pluriform polderbegrip
gehanteerd, waarin ‘in beginsel alle
gebieden worden toegelaten waar de mens het
landschap heeft veroverd op het water. Oftewel
gebieden met een door de mens gemanipuleerde
verhouding tussen nat en droog’.
Van Dale geeft de volgende definitie van een
dijk: dijk, m (-en),1. opgeworpen aarden wal (vaak
met een steenglooiing versterkt) die dienst doet
als waterkering langs of om enig water. Volgens
Wikipedia is de dijk een door mensen aangelegde
waterkering die een gebied beschermt tegen een
hoge waterstand en golven.
‘De rivier is vormgever van een landschap met
transparante coulissen en gracieus golvende richtingveranderingen.
De ruimte en de beweging in
het landschap voegen zich naar de rivier… ’
(dictaat Landschapsbouw).
Opvallend in deze omschrijvingen is dat polder en
dijk zich als duidelijke begrippen laten definiëren,
terwijl het riviergebonden landschap zich minder
rationeel laat beschrijven en de beleving ervan
blijkbaar een rol speelt om vat op het begrip te
krijgen. In de overgang van de polder naar de
rivier zullen we ook met deze beleving te maken
krijgen en het zal een uitdaging zijn de elementen
te zoeken die bepalend zijn voor deze beleving en
de rol die de dijk in deze overgang speelt.
Deze definities geven een omschrijving van de begrippen
polder, rivier en dijk. Het antwoord op de
deelvragen is hiermee niet gegeven.
In het volgende hoofdstuk komt aan de orde met
welke methoden we deze vragen geprobeerd
hebben te beantwoorden.
9