1 2 - CRDP de l'académie de Rennes

+ = x ?
• Skrivad un niver
• Oberiadennoù
• Rannadoù, Kevrennoù
• Skrivad lizherennel
• Niveroù relativel
• Taolennoù, grafikoù
• Kenfeurelezh, dregantadoù

h 2454534534
5
d
,
1 ,
,
2
1 ,
h 21
3 ,
5
h 41
,
2
3
1
h ,21
,
7
4
w yu;
w u;
w u
w ;yi5
6
8
5
3
8
3
7
4
5
3
4
3
4
1
h 2
1 ,
2
1 ,
2
1 ,
1 ,
w yiu;
w iu;
w y4
2
1
h
h 3,1,31,1,
h 2
3
< r,
<
h y,

8
I. Skrivad dekvedennel
1. Setu un niver : 2 315,7469
Pep sifr en deus un talvoud resis hervez e lec’h en niver.
5, da skouer, eo sifr an unanennoù.
● Peurleugn :
Pep sifr a ziskouez un niverad ivez!
Skouer : amañ eo 3 sifr ar c’hantadoù, met 23 c’hantad a
zo d’an nebeutañ.
● Peurleugn :
2. Setu niveroù :
B = 53,125 ; C = 1250,03 ; D = 0,007
● Asambles gant A, renk an niveroù B, C ha D en
daolenn.
(arabat disoñjal ar virgulennoù. Lak sifr an unanenn da
gentañ.)
● Dezrann B, C ha D.
Da skouer : 320,47 = (3 ≈ 100) + (2 ≈ 10) + (0 ≈ 1)
+ (4 ≈ 0,1) + (7 ≈ 0,01)
● Kav an niver E en doare ma vo
E = 7 kantad + 12 unanenn + 5 milvedenn + 3 miliad
ha skriv anezhañ en daolenn.
II. Rannañ dre 10, 100 hag all
3. Setu un niver : A = 123,8
doare: A =
● Petra eo sifr an dekvedennoù ?
● Pet dekvedenn ez eus ? Skriv kement-mañ en
...
10
● Adskriv : 1238 : 10 = ….
● Memes labour gant an niver B = 53,47 hag an
niver C = 3,149.
● Klask reolenn ar rannañ dre 10, dre 100, dre
1000 hag all.
● Gra gant ar reolenn-mañ a-benn jediñ :
545: 10; 324 : 100 ; 3,14 : 10
Skrivad un niver
57
Niver miliad kantad degad unanenn dekvedenn kantvedenn milvedenn
A
B
C
D
E
… eo sifr an dekvedennoù.
… eo sifr ar milvedennoù.
… eo sifr ar c’hantadoù.
… eo sifr ar miliadoù.
… unanenn ’zo.
… degad ’zo.
… milvedenn ’zo.
… kantvedenn ’zo.
… miliad ’zo.
3 2 0 , 4 7
Dizoleiñ

4. Hag al liesaat ?
8
Skoulmadigoù
0,2 € eo priz ur madig ; setu Yann o prenañ 10 madig.
● Pegement en do da baeañ ?
● Ha ma’n dije prenet 100 madig ?
2,5 € eo priz ur c’haier ; setu ar skolaerez o prenañ 10
anezho evit he skolidi.
● Pegement he do da baeañ ?
● Ha m’he dije prenet 100 kaier ?
2,55 € eo priz ur gasketenn; setu rener ar skolaj o prenañ
10 anezho evel prizioù fin ar bloaz.
● Pegement en do da baeañ ?
● Ha ma’n dije prenet 100 kasketenn ?
● O sellout pizh ouzh ar skouerioù a-us, peurleugn
ar jedadennoù-se:
15,35 ≈ 10 =
2,357 ≈ 100 =
14,3 ≈ 100 =
0,03 ≈ 10 =
0,075 ≈ 100 =
0,5 ≈ 1000 =
● Sav ur reolenn hag a zispleg penaos liesaat dre
10, dre 100, dre 1 000.
5. Niveroù all : peurleugn.
…
● 153 dekvedenn = = … : … = …
…
…
● 0,3 kantvedenn = = … : … = …
…
● 25,3 kantad = … ≈ … = …
● 7,47 degad = … ≈ … = …
III. Nesaat un niver
6. An didroc’hañ hag an dreujadenn
● Sav bandennoù paper ha skriv an niveroù-mañ
warno :
● Gant sizailhoù, troc’h A d’an dekvedenn, B d’an
unanenn, C d’ar gantvedenn ha D d’ar vilvedenn.
● Skriv neuze:
A ≈ B ≈
C ≈ D ≈
en ur lenn an niver az peus kavet.
Treujadenn an niver an hini eo.
Skrivad un niver
58
A
1234,23971
B
37,9172349
C
34,50921749
D
0,05321
Dizoleiñ

8
7. An didroc’hañ hag ar c’hrennad.
Setu niveroù all war vandennoù paper :
● Troc’h anezho holl d’an dekvedenn gant sizailhoù.
● Hervez sifr kentañ al lodenn skarzhet, dibab etre
niveroù pep koublad amañ-kevret an hini tostañ eus an
niver orin.
{ { { {
Krennad an niver an hini eo, d’an dekvedenn amañ.
● Peseurt krennadoù a zo kevatal d’an treujadennoù?
8. Setu ur roll niveroù ; klask o zreujadennoù
(t) hag o c’hrennadoù (k) d’an unanenn.
C = 0,923 ; D = 12,97 ; E = 143,732 ; F = 702,32
Skouerioù: A = 12,7 t A ≈ 12 ha k A ≈ 13
B = 127,2 t B ≈ 127 ha k B ≈ 127
IV. Keñveriañ, urzhiañ hag eeunenn
dereziet
9. Setu un hanter-eeunenn dereziet (1 cm eo
an unanenn dereziañ)
Lec’hiet eo ar poent A war an dereziadur 2 :
2 eo absisenn A
● Klask absisennoù ar poentoù B, C, D, E, F hag O.
● Renk war-gresk an niveroù kavet.
● War ar memes eeunenn, lak ar poent G (3,5) e
absisenn.
● Peurleugn :
........ < 3,5 < ........
gant absisennoù 2 boent anavezet.
10. Setu un nebeud poentoù hag o absisennoù
A (2,5) ; B (2,05) ; C (2,1) ; D (2,04) ; E (2,07) ; F (2,25)
● Renk an absisennoù war-gresk.
● Ijin ur poent I a vefe etre A ha F ; petra c’hellfe e
absisenn bezañ?
Skrivad un niver
A ≈ 15,8 B ≈ 0,7 C ≈ 0,8 D ≈ 4,1
pe pe pe pe
A ≈ 15,9 B ≈ 0,8 C ≈ 0,7 D ≈ 4,2
59
A
15,89329
O
B
0,7213
C
0,78153
B A
C F E D
D
4,123
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
Dizoleiñ

11. Setu un nebeud niveroù
8
● Meneg koubladoù niveroù kevatal.
● Renk anezho war-gresk.
12. Sed aze un eeunenn dereziet hag un
nebeud poentoù
anavezet.
● Klask absisennoù an holl boentoù meneget.
● Stergn absisenn C etre absisennoù daou boent
● Memes tra evit E hag F.
● Evit ar poentoù C, E hag F, klask bezañ resisoc’h
en ur sterniañ o absisennoù etre daou niver dekvedennel.
Skrivad un niver
60
A = 12,3 B = 12,3 : 100
C = 1,23 D = 123 ≈ 0,1
E = 123 F = 123 ≈ 0,01
G = 1,23 ≈ 100 H = 1,23 : 10
C E
A B D
F
G H
0 0,5 1 1,5 2 2,5 3
Dizoleiñ

1. Zeroioù didalvez
Barrenn ar zeroioù na servijont da netra.
● 032 ● 04050,02 ● 0,607
● 2039,0 ● 800,800 ● 180,050
2. Skrivañ niveroù gant lizherennoù
205; 618 ; 1678 ; 5030 ; 32 499; 4180 426
3. Skrivañ niveroù gant sifroù
● seizh kant pemp warn-ugent
● tri mil nav c’hant seitek ha pevar-ugent
● pemzek mil ugent
● tri mil ha tri-ugent kant daou ha hanter-kant
● ur milion daou vil seizh ha tregont
4. Skrivañ an niveroù-mañ sklaeroc’h
● A = 5132789
● C = 123546729
5. Dezrannañ niveroù anterin
8 Skrivad un niver
● B = 45328
● D = 10534
Skouer : 436 = (4 ≈ 100) + (3 ≈ 10) + (6 ≈ 1)
● A = 123
● C = 4560
● B = 7056
● D = 200
6. Kloka an daolenn-dezrannañ-mañ gant
an niveroù amañ-kevret
Sifr ar miliadoù ar c'hantadoù an degadoù an unanennoù
A
B
C
D
● A = 1235
● B = (2 ≈ 1000) + (5 ≈ 100) + (9 ≈ 10) + (7 ≈ 1)
● C = 7000 + 500 + 30 + 10 + 8
● D = (5 ≈ 1500) + (2 ≈ 120) + (7 ≈ 12) + (4 ≈ 2)
7. Evit pep niver, klask talvoud e sifroù
(degad, miliad, unanenn, kantad)
● A = 7543
● C = 893
● B = 8002
● D = 500
8. Petra eo sifr an degadoù evit pep niver ?
Pet degad ’z eus enno ?
● A = 4532
● C = 2301
● B = 1002
● D = 45
61
9. Renkañ niveroù anterin war gresk
● 21 ; 56 ; 22; 70 ; 19 ; 40 ; 39
10. Renkañ niveroù war zigresk
● 185 ; 159 ; 178 ; 190 ; 156 ; 168 ; 166 ; 180
11. Dezrannañ niveroù dekvedennel
(gw. poelladenn 5)
● A = 45,254
● C = 0,178
12. Dezrannañ niveroù
● B = 140,56
● D = 10,04
Er stumm: (2 ≈ 10) + (3 ≈ 1) + (2 ≈
1
) evit A, B, C ha D.
10
Er stumm: (2 ≈ 10) + (3 ≈ 1) + (2 ≈ 0,1) evit E, F, G ha H.
Er stumm: (2 ≈ 10) + (3 ≈ 1) + 0,2 evit I, J, K ha L.
● A = 51,032 ● E = 0,532 ● I = 999,999
● B = 0,052 ● F = 4532,1 ● J = 75,27
● C = 7,003 ● G = 2000 ● K = 0,001
● D = 1255,2 ● H = 553,23 ● L = 550,001
13. Skriv an eztaolioù-mañ e stumm niveroù
dekvedennel
● A = (2 ≈ 100) + (5 ≈ 10) + 0,2 + 0,007
1 1
● B = (5 ≈ 1000) + (7 ≈ ) + (2 ≈ )
10 100
1
● C = (3 ≈ 100) + (7 ≈ 10) +
1000
14. Peurleugn an daolenn-dezrannañ-mañ
gant an niveroù amañ-kevret
Sifr ar miliad kantad degad unanenn dekvedenn kantvedenn milvedenn
A
B
C
D
● A = 12,354
● C = 0,14
● B = 4358,2
● D = 0,983
15. Petra eo sifr an dekvedennoù en niveroù-mañ
? Pet milvedenn ’zo enno ?
● A = 146,687
● C = 124
● B = 0,4924
● D = 1000,3
16. Renkañ niveroù dekvedennel war gresk
● 12,3 ; 13 ; 11,9; 11,099 ; 12,08 ; 14 ; 13,99 ;
13,099 ; 12; 11
● 0,43; 0,52 ; 0,72; 0,9 ; 0,11; 0,09; 0,8 ; 0,284
Poelladennoù

17. Renkañ niveroù war zigresk
● 20,1 ; 20,56 ; 20,15 ; 20 ; 20,203 ; 20,01 ; 20,8
2 71 552 21 3003
● ;0,3; ; ; ;
10 100 1000 100 10000
18. Keñveriañ daou niver
Skouer : 32,1 ha 36,4 : 32,1 < 36,4
● 2,53 ha 2,09
8 Skrivad un niver
● 71,3 ha 70,9
● 86 ha 85,909 ● ha
● ha ● ha
● ha ● 2,5 ha
● 14,72 ha
19. Keñveriañ
● 1h 30min hag 1,5 h
● 170 min ha 3 h
● 3h 25min ha 200 min
● 4h 03min ha 4,1 h
20. Renkañ war-gresk
2
7
sizhun; 3 devezh ; 75 eurvezh; 240 000 segondenn
21. Renkañ hedoù war-gresk
2hm; 70 dam; 334 m; 0,05 km
22. Niveroù kuzh :
7,32.
3,72.
17
100
1
10
2
10
9
100
● Kav an niver anterin brasañ, bihanoc’h eget
● Kav an niver anterin bihanañ, brasoc’h eget
● Kav an niver dekvedennel brasañ, dezhañ 2
sifr goude ar virgulenn, bihanoc’h eget 15,324.
● Kav an niver dekvedennel bihanañ, dezhañ 2
sifr goude ar virgulenn, brasoc’h eget 2,7.
23. Sell ouzh ar skouer-mañ : 12,3 =
War ar memes patrom, skriv an niveroù-mañ en ur
stumm all :
● A = 453,5
● C = 0,45
1471
100
Memes goulenn gant :
154
● A =
100
● C =
4657
10
2 25
10 100
153 1545
10 100
26
10
3
● 0,03 ha
1000
● B = 4,795
● D = 123,7
462
● B =
1000
● D =
126
10 000
123
10
62
24. Eus niveroù dekvedennel da gevrennoù
Skriv pep niver amañ dindan e stumm ur gevrenn
(skouer : 2,53 =
253
)
100
● A = 0,52 ● B = 12,3 ● C = 4,05
● D = 0,002 ● E = 1452,3
25. Eus kevrennoù da niveroù dekvedennel
Skriv anezho e stumm niveroù dekvedennel
215 1
(skouer : = 215 ≈ = 21,5)
10 10
● A =
15
100
1275
● B =
100
● C =
123
1000
53742
● D =
100
● E =
52
1000
26. Peurleugn al linennoù-mañ
70
● A = 0,07 =
…
...
● B = 0,127 =
10
…
● C = 3,14 =
1000
... 20 …
● D = 0,2 = = =
10 ... 1000
… 354270 …
● E = 354,27 = = =
100 … 1000000
27. Kav ar gevrenn hag an niver dekvedennel
a glot gant pep kevrenn
Skouer : X =
21
5
X =
42
= 4,2
10
● A =
2
25
● B =
3
5
● C =
7
2
28. Sterniañ niveroù
Stergn an niveroù amañ kevret etre daou niver anterin
an tostañ ar gwellañ
● A = 15,56
● C = 10,9
● E = 7,2
● G = 0,53
● I = 5000,3
● B = 456,7
● D = 4,568
● F = 127,97
● H = 12,1
29. Setu ur c’houblad niveroù anterin
Kav tri niver dekvedennel hag a c’hello bezañ sterniet
ganto : (respontoù a-leizh a zo eveljust !)
● 45 ha 46
30. Setu ur c’houblad niveroù dekvedennel
Kav tri niver dekvedennel hag a c’hello bezañ sterniet
ganto :
● 12,47 ha 12,48
Poelladennoù

31. Kav bewech un niver dekvedennel,
dezhañ daou sifr goude ar virgulenn, hag a c’hell bezañ
sterniet etre an niveroù amañ dindan
32. Jediñ :
33. Jediñ :
● 12,5 < … < 12,8
8 Skrivad un niver
● 0,52 < … < 0,55
● 123,18 < … < 123,2 ● 0,05 < … < 0,07
● 0,1 < … < 0,2
● 1000 < … < 1 000,1
● A = 12,357 ≈ 10
● C = 52,7 ≈ 1000
● E = 0,527 ≈ 1000
● G = 312,5 : 10
● I = 532 : 1000
● K = 253,2 : 10000
● A = 0,0324 ≈ 100
● C = 703 ≈ 10
● E = 0,01 ≈ 0,001
34. Jediñ c’hoazh :
● A = 7,321 : 10
● C = 200,1 : 10
● E = 15,345 : 0,1
● B = 0,053 ≈ 100
● D = 0,07 ≈ 1000
● F = 12 ≈ 100
● H = 0,005 : 100
● J = 642,7 : 100
● L = 0,5 : 10
● B = 7,03 ≈ 10
● D = 0,03 ≈ 0,1
● F = 0,01 ≈ 1000
● B = 0,732 : 100
● D = 5,032 : 0,01
● F = 0,05 : 0,001
35. Evit pep niver, kav e dreujadenn d’an
unanenn hag e grennad d’an unanenn
● A = 5,32 ● B = 7,203 ● C = 7,7
● D = 5,9 ● E = 120,7 ● F = 352,99
● G = 400,6 ● H = 0,234 ● I = 0,908
● J = 0,504 ● K = 0,499 ● L = 0,5
36. Setu niveroù krennet d’an unanenn
Kav talvoudoù posubl evit pep hini, pa ouzer int niveroù
dekvedennel gant daou sifr goude ar virgulenn.
● A ≈ 72 ● B ≈ 42 ● C ≈ 1
● D ≈ 0 ● E ≈ 2540 ● F ≈ 453
● G ≈ 2 ● H ≈ 2000 ● I ≈ 1001
37. Kav krennad d’an unanenn pep kosiant
123
● A =
100
● C =
4532
10
72
● B =
100
● D =
2
100
63
38. Dereziañ un hanter-eeunenn (e)
0 1
● Kendalc’h gant an dereziañ. (Peseurt benveg
a vo implijet ?)
● Lak ar poentoù-mañ :
A: 5 e absisenn
B: 7 e absisenn
C: 0,5 e absisenn
39. Lenn un eeunenn dereziet
C A B D E I J F
● Klask absisenn pep poent.
40. Klask absisenn pep poent
● Lak pep absisenn e stumm ur gevrenn.
(e)
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
A D C F
B
0 1 2 3
Poelladennoù

41. An egor
4,3 bloavezh-gouloù a zo etre an Douar hag ar blanedenn
Alpha-Centori.
Pa ouzer e talvez ur bloavezh-gouloù kement ha 9 mil
miliard a gilometradoù, skriv e kilometradoù hag e…
brezhoneg an hed etre an div blanedenn-se!
42. Dinosaored (abadenn 1)
War-dro 250 milion a vloavezhioù ’zo e krogas impalaeriezh
an dinosaored.
● Skriv an niver-se gant sifroù.
● Pet kantved ’zo int deuet war-wel ?
● Pet devezh ’zo???
43. Er skolaj
250 skolajiad a zo e skolaj Wanadi.
10 klasad a zo bet savet, heñvel an niver a skolajidi e
pep hini.
● Klask an niver a vugale e pep klasad.
Ur plac’h muioc’h eget a baotred a zo e pep klasad.
● Pet paotr ha pet plac’h a zo e pep hini
anezho?
44. Dinosaored (abadenn 2)
Sañset e vije bet ur gailhenn-spas o kouezhañ war hor
planedenn, hag o lazhañ 90 % eus ar boudoù bev tro
70 milion a vloavezhioù ’zo. Ha setu impalaeriezh an
dinosaored aet da get !
● Pegeit eo padet ? (Sell ouzh ar boelladenn 45)
● Klask an disoc’h e bloavezhioù, e kantvedoù
hag e milvedoù.
8 Skrivad un niver
64
Poelladennoù

I. Sammañ ha lemel
1. Skoulmadig
9
Un hent bras he deus Kabellig ruz d’ober evit kas
he c’hrampouezh d’he mamm-gozh.
Un ehan a ra evit prenañ ur podad amann (poent
A) goude bezañ ergerzhet 15 km.
En em gavout a ra gant ar bleiz (poent B) pa he
deus ergerzhet 17 km en holl.
● Pet km he deus graet eus ar stal-amann betek
ar poent B?
Ur pennad hent a reont asambles hag en em
zispartiañ a reont (poent C) pa chom 7 km da Gabellig
ruz d’ober evit tizhout ti he mamm-gozh (poent D).
Pa ouzer eo 12,5 km an hed etre ar stal-amann
(A) ha ti mamm-gozh (D) :
● pet km he deus Kabellig ruz d’ober en holl ?
● pet km he deus graet pa erru er poent C ?
2. Lestr-spas
Aet eo kuit al lestr-spas Pellstered 12 923 bloavezh
’zo.
Chom a ra 70 034 bloavezh all dezhañ da veajiñ.
● Kav un talvoud a-vras eus padelezh e veaj.
● Kav padelezh resis e veaj.
● Peseurt diforc’had a zo etre an talvoud a-vras
hag an talvoud rik ?
3. Stered
Emañ Ipso-Keltias 135 427,99 bloavezh-gouloù
ac’hann.
Emañ Upsi-Keltik 254 756,58 bloavezh-gouloù diouzh
Ipsos-Keltias… hag an Douar etrezo!
● Sav ur segmant simpl hag a ziskouez an
degouezh-se (D an Douar, U Upsi hag I Ipsos)
● Jed dre vras an hed etre an Douar hag Upsi-
Keltik.
● Jed an hed resis.
● Pet bloavezh a lakfe ul lestr-spas da vont betek
Ipso diwar tizh ar gouloù ?
Oberiadennoù
66
Dizoleiñ

4. Bezomp siriusoc’h !
9
384400 km eo an hed-krenn etre an Douar hag al
Loar.
Bez’ e c’hell an hed-se kemm etre 356375 km ha
406720 km.
● Jed an diforc’had a zo etre an daou hed-penn-se.
● Jed an diforc’hadoù etre an hed-krenn hag an
daou hed-penn.
149597 870 km a zo etre an Douar hag an Heol.
Lakomp e vefe a-eeun an Douar, an Heol hag al Loar.
● Sav daou segmant hag a ziskouez an
degouezh-se (2 zoare d’ober a zo!).
● Jed an hed etre an Heol hag al Loar en daou
zegouezh-se (kemer an hed-krenn bet gwelet en a-raok !).
II. Liesaat ha rannañ
5. Gant al loar bepred !
81 wech skañvoc’h eo al Loar eget an Douar.
● Pa ouzer ez eo 5 980 miliard a viliardoù a
donennoù mas an Douar, jed mas al Loar.
6. Yaou ha Douar
317,83 ponneroc’h eo Yaou eget an Douar.
● Jed e vas… e miliardoù a viliardoù a donennoù.
7. Meurzh ha Yaou
Emañ Meurzh 228 milion a gilometradoù diouzh
an Heol.
Emañ Yaou 778,3 milion a gilometradoù diouzh an Heol.
Lakomp emañ an div blanedenn-se a-eeun ha na vo ket
an Heol etrezo.
● Sav ur steuñvenn hag a zispleg kement-mañ (H,
M hag Y a vo).
● Pet gwech an hed « Meurzh-Heol » a zo etre an
Heol ha Yaou ?
8. An Douar, hor planedenn…
Astenn a ra padelezh hon devezhioù war an Douar!
Eus 0,0164 segondenn dre gantved e vefe, sañset !
● Jed pegeit amzer a raio goude 150 vloaz ha 6
miz.
● Ha goude 250 vloaz ha 3 miz ?
● Hag er bloavezh 2 720 ?
● Hag a-benn 15 000 bloavezh ?
● Pegeit e vo ezhomm, da gaout 5 eurvezh ouzhpenn?
Oberiadennoù
67
Dizoleiñ

9. Stered ha beajoù
9
Er stered-porzh ez eus logelloù evit al listri-spas.
Pep logell a zo 95 m he ledander.
Pep lestr a zo 15 m e ledander.
● Daoust hag-eñ ez eus tu da lakaat : 3, 4, 5, 6 pe
7 lestr-spas ?
● Skriv neuze ur sterniadur hag a ziskouez :
an niver a listri-spas ez eus tu da lakaat en ul logell hag
an niver a listri-spas a vije tu da lakaat ma vefe un tammig
brasoc’h al logelloù.
… ≈ 15 < 95 < … ≈ 15
ledander al lestr ledander al logell
● Ur wech renket al listri stok-ha-stok el logell, pet
metrad dieub a chom?
● Skriv neuze:
95 = (… ≈ 15) + …
● Adkav an disoc’h-se gant ur rannadenn… euklidel.
Oberiadennoù
68
Dizoleiñ

Evit ar poelladennoù 1 da 8 : jed dre linenn.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
● A = 123 + 45
● C = 452 – 13
● A = 12,3 + 6,5
● C = 0,8 + 0,05
● A = 23 ≈ 5
● C = 45 ≈ 3
● A = 76: 4
● C = 56,2 : 3
9 Oberiadennoù
● B = 147 – 32
● D = 564 + 49
● B = 45,8 + 13,2
● D = 1,7 + 0,4
● B = 103 ≈ 7
● D = 27 ≈ 6
● B = 95: 5
● D = 2,5 : 5
● A = 145 + 25
● B = 12,3 + 27
● C = 43,9 + 52,1
● D = 1203 + 254,7
● E = 0,07 + 0,03
● F = 0,123 + 2,5
● G = 0,1 + 0,02 + 0,005
Skouer : 300 – 28 = (300 – 30) + 2
● A = 217 – 12
● C = 200 – 17
● E = 45,35 – 2,4
● G = 405,1 – 4,9
● A = 2,5 ≈ 7
● C = 123,92 ≈ 2
● E = 0,4 ≈ 0,3
● G = 0,32 ≈ 0,05
● A = 45,6: 5
● C = 48,2 : 2
● B = 784,3 – 42,1
● D = 850 – 75
● F = 503,28 – 2,3
● B = 4,5 ≈ 3
● D = 0,45 ≈ 7
● F = 2,3 ≈ 0,4
● H = 2,5 ≈ 0,05
● B = 36,3 : 3
● D = 24,36 : 4
Evit ar poelladennoù 9 da 18 : jed dre benn.
9.
10.
11.
● A = 175 + 58 – 13
● C = 102 + 47 – 52
● A = 13,2 + 45,7 + 3,8 + 6,3
● B = 4,5 + 3 + 0,5 – 2
● C = 45,7 – 12,5 + 6,3 – 3,5
● D = 0,5 – 0,3 + 0,7 – 0,2
● B = 45 + 46 + 55
● D = 498 – 99
● A = (62 ≈ 3) – (12 ≈ 4)
● B = (100 ≈ 12) – (10 ≈ 56)
● C = 1274 + (53 ≈ 2)
● D = (14 ≈ 3) + (5 ≈ 81) – (12 ≈ 10)
69
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
● A = (56: 2) – (36 : 4)
● B = 125 – (55 : 5)
● C = (45 ≈ 3) – 102
● D = (1000 : 5) – (500 : 2)
● A = 12,52 + 0,7 + 5,48 + 1,3
● B = 4,07 + 2,05 + 0,33 + 0,15
● C = 4,005 + 3 + 0,105 + 0,2 + 7,8
● D = 1,07 + 1,08 + 0,03 + 0,02
● A = 12,5 – 4,6 + 72,5 – 3,4
● B = 1500,3 + 299,9 – 2,3 + 0,1
● C = 53,2 + 2,85 – 1,75 – 22,1
● D = 4000 – 215 + 335 – 3 999
● A = 2 ≈ 7,3 ≈ 5
● C = 0,03 ≈ 5 ≈ 7 ≈ 4
● B = 47,3 ≈ 4 ≈ 2 ≈ 5
● A = 0,32 ≈ 100
● B = 12,3 ≈ 10
● C = 45,329 ≈ 10 000 ● D = 0,05 ≈ 1000
● E = 1,54 ≈ 20
● F = 0,45 ≈ 200
● A = (15: 3) ≈ 8
● C = (16 : 8) : 4
● E = 21: (77 : 11)
● G = 81 : (9 : 3)
● A = 31,5: 10
● C = 12,3: 100
● E = 35,1: 1000
● G = 0,002 : 1000
● B = 16: (8: 4)
● D = (21 : 3) : 7
● F = (81: 9) : 3
● B = 542,23: 100
● D = 0,0423 : 100
● F = 0,5 : 10
Evit ar poelladennoù 19 da 25 : kinnig
a-serzh ha jed.
19.
20.
21.
● A = 489 + 798
● C = 789 – 199
● A = 57,45 + 12,87
● C = 78,45 – 56,24
● A = 153 ≈ 4
● C = 134,23 ≈ 52
● B = 45 – 39
● D = 999 + 99
● B = 789,25 + 0,123
● D = 94,32 – 49,96
● B = 109 ≈ 99
● D = 0,123 ≈ 9
22. (kav an talvoud nesaet d’ar gantvedenn pe an talvoud
rik)
● A = 46: 5
● C = 65,4: 8
● B = 37: 7
● D = 2,45: 5
Poelladennoù

23.
24.
25.
● A = 412,7 + 2,9
● C = 4,07 + 12,091
● E = 0,054 + 0,039
● A = 148,78 – 12,35
● C = 15,89 – 9,99
● E = 12,03 – 7,48
● A = 5,35 ≈ 9,2
● C = 453,2 ≈ 0,56
9 Oberiadennoù
● B = 3,78 + 0,49
● D = 159,99 + 9,99
● F = 215,9 + 8,999
● B = 205,3 – 0,7
● D = 46,66 – 7,77
● F = 100,3 – 0,453
● B = 12,3 ≈ 5,45
● D = 0,072 ≈ 0,0037
26. (kav ar c’hrennad d’ar gantvedenn pe an talvoud
rik)
● A = 12,3: 7
● B = 15,2 : 4
● C = 0,45 : 8
● D = 642,9 : 48
● E = 120,5 : 52
● F = 45,52 : 9
Evit ar poelladennoù 26 da 32 : kav un talvoud
a-vras hep jediñ.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
● A = 148 + 39
● C = 1599 – 999
● A = 198 ≈ 3
● C = 3,04 ≈ 0,97
● A = 32,9: 2,7
● C = 0,98 : 1,8
● B = 98 – 19
● D = 1542 + 453
● B = 0,79 ≈ 2,1
● D = 0,009 ≈ 3,005
● B = 78,9 : 7,789
● D = 2,0004 : 1,998
Skouer : X = 2,73 + 7,2 ● X ≈ 3 + 7 ● X ≈ 10
● A = 452,98 + 6,8
● C = 143,1 + 56,7
● E = 0,123 + 0,860
● A = 15,32 – 4,23
● C = 453,89 – 0,74
● B = 0,078 + 0,0201
● D = 10,35 + 20,78
● F = 100,7 + 9,2543
● B = 10,1 – 4,99
● D = 0,492 – 0,098
● E = 0,0072 – 0,0019 ● F = 4532,7 – 4 531,9
● A = 0,89 ≈ 5,87
● B = 48,73 ≈ 3,1
● C = 10,047 ≈ 9,887
● A = 89,78 : 9
● C = 203,753 : 3
● E = 101,2 : 5,22
● B = 99,98 : 4,92
● D = 98,53 : 4,8
● F = 9,73 : 1,85
70
34. Rannadennoù euklidel
Evezhiadenn : ur rannadenn euklidel zo he ranned un
niver anterin, he ranner un niver anterin hag he c’hosiant
un niver anterin ; chom a ra ur rest.
Tu zo da skrivañ: 15 : 7 ●15 7 ● 15 = (7 ≈ 2) + 1
1 2
kosiant anterin
rest
● Setu rannadennoù :
A = 72: 4 B = 89:7
C = 123 : 45 D = 259 : 12
● Kav ar c’hosiant anterin hag ar rest anterin
evit pep jedadenn.
● Skriv ar c’hevatalder a glot gant ar rannadenn
euklidel.
35. Kinnig a-serzh ha kav ur c’hosiant anterin
hag ur rest anterin
Skouer : 78: 5 ● 78 = (5 ≈ 15) + 3
● A = 52: 7
● C = 46: 5
● B = 27: 4
● D = 96: 6
36. Evit pep rannadenn, sell ouzh ar skouer
evit kavout pet sifr a vo er c’hosiant
Skouer : X = 12 503: 432
● 432 ≈ …?… < 12 503 < 432 ≈ …?…
● 432 ≈ 10 < 12 503 < 432 ≈ 100
Etre 10 ha 100 emañ ar c’hosiant ; 2 sifr en deus !
● A = 5432 : 71
● B = 14326 : 735
● C = 1245319 : 17549
37. Skriv ar jedadennoù-mañ en doare
kevrennel ; jed ha kav ar respont
Skouer : 2,05 + 0,31 =
205
+
31
=
236
100 100 100
● A = 5,32 + 1,05
● B = 0,01 + 0,07
● C = 12,3 + 412,5
● D = 16,2 + 0,07
● E = 45,32 + 162,3 ● F = 0,09 + 9,9
38. Skriv ar jedadennoù-mañ en doare
kevrennel. Jed ha kav an disoc’h e stumm
un niver dekvedennel
Skouer : X = 12,9 – 1,5 =
129 15
– =
114
= 11,4
10 10 10
● A = 12,53 – 1,42
● B = 49,99 – 0,88
● C = 12,3 – 0,7
● D = 143,85 – 1,9
Poelladennoù

39. Implij ar skritur kevrennel evit gouzout
pet sifr a vo goude ar virgulenn el liesad
Skouer :
253 73 (253 ≈ 73)
X = 2,53 ≈ 7,3 ● X = ≈ = =
100 10 (100 ≈ 10)
da lâret eo 3 sifr goude ar virgulenn.
● A = 2,432 ≈ 0,27
● B = 453,1 ≈ 0,007
● C = 0,03 ≈ 0,125
● D = 343,9 ≈ 12,842
● E = 1000 ≈ 0,72
● F = 29,9 ≈ 9,99 ≈ 3,2
40. Jed priz un aval
pa ouzer ez eo 6,3 € priz 10.
41. Jed priz 2,5 kg bleud
pa ouzer ez eo 2 € priz 4 c’hilogram.
42. Jed priz 8,5 litrad sistr
pa ouzer e koust 9 € ar 5 litrad.
43. E-pad ur c’hrogad mell-droad spontus ez
eus bet skarzhet 2 zen eus pep tu.
● Pet den a chom war an dachenn a-raok fin ar
match?
44. Kombod Yann a zo 7 levr ennañ.
3 levr ouzhpenn a zo e-barzh hini Gweltaz.
● Pet levr a zo e-barzh kombod Gweltaz ?
45. 5,7 € marc’hadmatoc’h eget hini Yann
eo marc’h-houarn Gweltaz.
Met 16,5 € keroc’h eo eget hini Fañch. 150 € eo priz
marc’h-houarn Gweltaz.
all ?
● Pegement eo kezeg-houarn an daou lampon
46. Prenañ a ran 5 kaier 2,4 € pep hini, ha 3
c’hreion 0,5 € pep hini.
Reiñ a ran 15 € a-benn paeañ.
● Petra a c’hoarvezo?
47. 7 750,75 € a zo bet dispignet evit prenañ
25 urzhiataerez.
● Petra eo priz unan?
● Petra eo priz 12 anezho ?
9 Oberiadennoù
…
1000
71
48. Da vare Nedeleg en deus prenet Fañch
7 askorn 1,5 € pep hini ha 3 c’hoariell 5,4 € pep hini
evit yac’husted e labrador. Paeañ a ra gant ur bilhed
20 €.
● Petra a lâro ar goñversantez ?
49. 3,50 kg eo pouez 2 litrad un dourenn
bennak… (ha n’eo ket dour !)
● Petra eo pouez ul litrad?
● Peseurt diforc’h gant pouez ul litrad dour ?
50. Setu Fañch o fardañ krampouezh.
Ober a ra 27 cm e vern krampouezh.
● Pet krampouezhenn zo er bern pa ouzer ez eo
2 mm tevder ur grampouezhenn ?
Bremañ avat en deus fardet 15 grampouezhenn ouzhpenn,
eus ar memes tevder.
● Pet milimetrad a raio ar bern?
● Pet kantimetrad ? Pet metrad ?
51. 12,10 € eo priz ur sac’had 55 madig.
C’hoant he deus Maria da brenañ 100 madig.
● Sikour anezhi da jediñ pegement he do da
zispign !
52. Setu notennoù ar paour-kaezh Jili e
matematik a-hed ar c’heñtañ trimiziad :
5,5 ; 10,5; 8,5; 12,5 ha 9,5 (diwar ugent bewech).
● Jed keidenn notennoù matematik Jili evit an
trimiziad !
53. E levraoueg ar skolaj ez eus bet prenet 12
kelaouenn 1,50 € pep hini ha geriadurioù 12,50 € pep
hini. 55,50 € zo bet dispignet en holl.
● Pet geriadur a zo bet prenet ?
54. 2 wech muioc’h a grampouezh eget e
c’hoar en deus fardet ar paotr.
126 krampouezhenn a zo bet graet etre tout.
hini ?
● Pet krampouezhenn a zo bet fardet gant pep
Poelladennoù

55. Emañ labrador Fañch en e goazez war
ur skaoñ 0,45 m e uhelder.
Neuze emañ beg penn al labrador 0,50 m dindan penn
e vestr.
1,40 m eo ment Fañch.
● Petra eo ment labrador Fañch, azezet war e
gador ?
56. En ur genstrivadeg fardañ krampouezh
o deus fardet Aodrenn hag Erwin 320 krampouezhenn
etrezo; met ar plac’h he deus fardet 12 krampouezhenn
muioc’h eget ar paotr.
● Pet krampouezhenn a zo bet fardet gant an
daou gañfard ? Klask sevel un dresadenn…
57. Pegeit e lako labrador Fañch da grignañ e
askorn (15,5 cm anezhañ !) pa ouzer e trailh 2 cm a
askorn dre 30,5 eilenn ?
58. Rouedad
War ar Web ez eus tu da vont gant meur a bourchaser
servijoù. Setu un nebeud re :
TAIO: 8 eurvezh evit netra bep miz, ha 0,30 € dre vunutenn
ouzhpenn.
FRI : 7 eurvezh evit netra bep miz, ha 0,25 € dre vunutenn
ouzhpenn.
WEURD: 6 eurvezh evit netra bep miz, ha 0,20 € dre
vunutenn ouzhpenn.
Liammet eo bet Fañch 12 eurvezh ar miz-mañ gant FRI.
● Petra a soñjez ?
● Dre peseurt pourchaser servijoù Internet e vije
bet ar marc’hadmatañ dezhañ ?
● Ha ma vije bet liammet 8 eurvezh hepken?
59. 12,3 cm eo trohed un tric’horn keitkostezel.
● Petra eo hirder pep kostez anezhañ ?
60. 45,8 cm eo trohed ur skouergorneg hag
a zo 7,3 cm e ledander.
● Petra eo e hirder ?
9 Oberiadennoù
72
61. Setu prizioù un embregerezh hag a
feurm kirri-tan :
32 € bemdez, mui 0,50 € dre kilometrad graet.
350 km a zo bet graet gant Morenn a-hed an deiz.
● Pegement he deus dispignet ?
108,50 € a zo bet dispignet gant Aelynn e-korf un
devezh.
● Jed an niver a gilometradoù bet graet ganti.
Poelladennoù

10
I. Lodenniñ ; rannadoù kevatal
1. Setu gwastilli a-leizh
● Skriv lodenn livet pep hini e stumm ur gevrenn.
2. Setu reoù all
● Peseurt kevrenn zo un tamm?
● Pet tamm a zo bet livet etre an div wastell ?
● Peseurt kevrenn a zo bet livet neuze etre tout?
● Skriv neuze: 1 + __ = __
Memes labour gant :
Memes labour gant :
3. Setu ur gachenn didroc’het e 3 zamm
…
Tu zo da skrivañ: 1 =
3
C’hoant hon eus da gaout 12 tamm en holl.
● Penaos eo ret addidroc’hañ ar wastell ?
Skriv neuze: 1 =
…
12
A-benn ar fin :
x 4
… …
=
3 12
x 4
Rannadoù, kevrennoù
74
…
4
…
12
…
3
...
9
…
8
...
2
…
6
…
5
Dizoleiñ

10
Div gachenn hon eus bremañ : unan didroc’het e
3, eben didroc’het e 12.
Pep gwastell a zo bet debret un drederenn anezhi gant
labrador Fañch.
● Pet tamm eus ar wastell gentañ a zo aet gant ar
c’hi ?
● Pet tamm eus an eil ?
● pet tamm a chom gant pep gwastell ?
4. Pemp fouas am boa, didroc’het e tammoù
kevatal ; deuet eo labrador Fañch ; aet kuit 1
5
eus ur fouas, da lâret eo un tamm anezho.
● Pet pempvedenn a zo e 5 fouas ?
● Skriv ar pezh a chom e meur a zoare, gant pep
a dresadenn :
Gant ur sammadenn : C = … +
…
Gant ur gevrenn: C =
5
Gant ul lamadenn : C = … -
5. Peurleugn :
Skriv neuze:
Skriv neuze:
…
5
…
5
2
3
=
9
=
6
=
12
Rannadoù, kevrennoù
75
x …
… …
=
3 12
x …
x …
… …
=
3 12
x …
6. Peurleugn c’hoazh :
25
35
7
4
=
=
25 :
35 :
=
7 x
=
4 x 12
Dizoleiñ

10
II. Rannadoù, kevrennoù ha simplaat
7. Bleud
1
6
1
9
1
3
8. Whiskey
3600 gramm bleud a oa er sac’h.
a zo aet gant al logod.
a zo aet gant ar razhed.
a zo aet gant labrador Fañch.
● Pet kilogram a zo aet gant al logod ?
● Pet kilogram a zo aet gant ar razhed ?
● Adlak pep disoc’h e grammoù.
● Pet kilogramm a zo aet gant al labrador ?
● Pet kg a chom?
● Peseurt kevrenn a chom?
0,5 litrad ur voutailhad whiskey a zo aet gant an
Ao. Lonker.
Ha 0,4 litrad gant… labrador Fañch !
● Peseurt kevrenn whiskey a zo bet kemeret gant
an Ao. Lonker ? Skriv ar respont e meur a stumm.
● Ha gant paour-kaezh labrador Fañch ? Skriv ar
respont e meur a stumm.
9. Peurleugn gant un talvoud rik pe gant ur
c’hrennad
● =… ● =…
● =… ● =…
● =… ● =…
III. Jediñ gant rannadoù
10. Labrador Fañch, c’hoazh hag adarre
1
3
zoare.
2
5
2
5
3
2
2
7
12 kg eo mas planken dre lien Yann.
a zo bet dantet gant e labrador.
● Pet kg a zo bet dantet ?
● Peseurt kevrenn a chom neuze?
● Pet kg a chom? Klask an disoc’h gant daou
all a zo bet krignet gant logod an ti.
● Pet kg a zo aet gant al logod ?
● Pet kg planken a chom goude an abadenn-dis-
truj daonet-se?
7
4
7
3
5
9
Rannadoù, kevrennoù
76
Dizoleiñ

10
11. Tammoù ha tammoù c’hoazh !
7 kouign-amann a oa war an daol, pep hini
didroc’het e teirvedennoù.
Setu tremenet labrador Fañch adarre, marnaoniet anezhañ,
ha debret gantañ pep a deirvedenn.
● Pet trederenn a chom gant pep gwastell ?
● Pet trederenn a zo chomet etre toud ?
Kav ar respont gant ur sammadenn ha gant ul lieskementadenn.
● Pet kouign-amann zo tu da adsevel gant ar
pezh a chom?
● Pet tamm a chom neuze?
12. Meur a zoare jediñ
Skouer : jediñ
5
eus 18
9
Tu zo da jediñ er mod-mañ :
5
18
x 18 = 5 ≈
9
9
= (5 ≈ 18) : 9
=(5:9) ≈ 18
=5 ≈ (18 : 9)
● Peseurt doare eo an hini aesañ ?
Restajoù ’oa war an daol.
Deuet eo labrador Fañch adarre hag aet gantañ :
3
eus ur wastell 200 gramm
5
2
eus ur fourmaj 150 gramm
3
5
eus un tamm kig 1,4 kg
7
● Jed mas pep danvez-boued bet debret gantañ
(klask an doare simplañ da jediñ !).
● Jed c’hoazh :
● 5 ≈
● 6 ≈
● 7 ≈
● 9 ≈
12
3
5
4
2
9
5
3
Rannadoù, kevrennoù
77
Dizoleiñ

1. Evit pep lun amañ kevret, skriv ar gorread
livet e stumm ur gevrenn
2. Liamm pep kevrenn gant he zresad
● A =
2
5
● C =
1
3
10 Rannadoù, kevrennoù
● B =
● D =
7
8
5
2
78
3. Evit pep lun amañ kevret, skriv ar gorread
livet e stumm ur gevrenn
4. Kav skrivad kevrennel pep niver dekve-
dennel
Skouer : 4,378 = 4378 milvedenn =
● A = 12,3
● C = 5,789
● B = 0,64
● D = 12
5. Kav skrivad dekvedennel pep kevrenn
12
● A =
5
● B =
1
4
● C =
3
10
● D =
9
6
6. Peurleugn ar skrivadoù kevrennel evit
kaout kevrennoù kevatal
● A =
2
7
=
...
=
14
=
6
=
...
14 ... ... 21
...
● B = 0,5 =
10
...
=
50
15
=
...
=
...
20
● C =
8
3
...
=
21
16
=
...
… 24
= =
12 ...
● D = 9 =
...
2
27
=
...
... 36
= =
40 ...
7. Skriv ar c’hevrennoù-se en un doare simploc’h
● Tres da c’houde ur wastell (pe meur a hini)
hag a gloto gant pep kevrenn:
● A =
● C =
21
15
25
15
● B =
● D =
8. Keñver ar c’hevrennoù amañ da heul
2
7
● ha ● ha
8 ● ha
3
6
7
1
3
5
9
4378
1000
5
25
9
6
8
● ha
3
7
9
5
3
Poelladennoù

9. Renk war gresk
5
4
;1;
3
4
;2;
1
4
;
7
4
;0,5
10. Liv an
2
eus pep lun.
3
● Adskriv pep kevrenn en ur mod all.
11. Liv al lodenn a dalvez 0,3 war al lun
amañ dindan
12. Liv al lodenn a dalvez 1,5 war al lun
amañ dindan
13. 5 gwastell hag an drederenn eus unan
all a zo bet debret gant labrador Fañch
● Peseurt kevrenn a wastell a zo aet gantañ ?
10 Rannadoù, kevrennoù
79
14. Tu zo da zidroc’hañ gwastilli e 5 tamm
pep hini.
● 23 den a zo bet pedet. Pet gwastell a vo
ezhomm da gaout ?
● Pet tamm a chomo ?
15. 5 plac’h ha 7 paotr a zo e skipailh melldroad
ar skolaj
● Peseurt kevrenn a verc’hed zo?
● Peseurt kevrenn a baotred zo?
16. En un tropell ez eus 12 buoc’h ha 6
dañvad
● Peseurt kevrenn a saout zo?
● Peseurt kevrenn a zeñved zo?
● Klask simplaat ar c’hevrennoù kavet.
17. Diwar 28 logodenn ez eus bet debret 4
gant labrador Fañch
● Peseurt kevrenn a logod a zo bet debret ?
● Peseurt kevrenn a chom?
● Pet logodenn a chom?
Poelladennoù

19. Setu rannadennoù
A = 2,4 : 7; B = 4 :9;C =5:4,3;D =2,1:100
● Skriv anezho e stumm ur rannad, hag e
stumm ur gevrenn.
Skouer :
2,1
21
X = 2,1: 4; X = (rannad) ; X = (kevrenn)
4
40
20. Klask skrivad dekvedennel ar rannadoù-mañ.
Kav ur c’hrennad d’an dekvedenn a-hend all.
● A =
2
5
● B =
7
28
● C =
1
4
● D =
0,5
5
● E =
7,7
11
● F =
18
9
12,5
● G =
10
● H =
32
1000
21. Klask skrivad kevrennel an niveroù dekvedennel-mañ
● A = 5,32
● C = 0,072
10 Rannadoù, kevrennoù
● B = 7: 2
● D = 12 : 5
22. Setu ur wastell bet didroc’het e 3
● Penaos ober ma’z eus 6 den o tebriñ anezhi ?
● Diskouez kement-mañ war un dresadenn.
● Skriv se gant div gevrenn.
?
80
25. kevrennoù da leuniañ
2 14 … 16 … 20 …
● = = = = = =
3 ... 15 ... 6 ... 18
26. Memes mod gant :
… 14 … …
● 7 = = = = =
1 ... 6 3
27. Kavout kevrennoù simplaet
● A =
21
● B = 15
15
25
125
● C =
● D =
0,55
25
11
● E =
4,5
0,9
28. Lakaat poentoù war un eeunenn
0 1 2 3
● Lak ar poentoù A (
1
5
e absisenn), B ( e
9
3
absisenn), C ( e absisenn) ha D (
7
6
e absisenn).
3
3
28. Klask absisenn poentoù roet
A B C D E F
0 1 2 3
● Klask absisenn pep poent e stumm ur gevrenn
hag e stumm un niver dekvedennel.
29. Sevel un eeunenn dereat
C’hoant hon eus da lec’hiañ ar poentoù A, B, C ha D a
zo
1
,
3
,
5
ha
7
o absisenn.
4
8 4 8
● Sav ha derez un eeunenn.
● Lak ar poentoù.
28
...
Poelladennoù

30. Setu un nebeud lieskementadennoù
● A = 2 ≈
● C = 12 ≈
7
5
4
3
10 Rannadoù, kevrennoù
● B = 3 ≈
● D = 55 ≈
● Jed an disoc’h e stumm ur gevrenn simplaet.
● Kav an disoc’h rik.
31. Memes poelladenn gant :
2
● A =
3
≈ 14
5
● B =
7
≈ 21
● C =
2
5
≈ 25
9
● D =
7
≈ 2,8
32. Setu oberiadennoù c’hoazh
● A = 25 ≈ 19
50
● B =
2,9 ≈ 21
15
● C = 140 ≈ 13
35
● Klask simplaat a-raok jediñ.
● Kav an talvoud rik.
33. Skoulmadigoù
● Jed pouez
2
eus ur wastell 3 kg.
3
4
● Jed talvoud eus 80 kg.
5
● Petra eo kementad 5 gwastell 6 kg bet didroc’het
e 3 ha debret un tamm eus pep hini e penn kentañ?
34. Distrujet eo bet planken dre lien Fañch
1
2
10 kg e oa e bouez orin.
a zo aet gant ar morvleiz.
1
5
a zo bet drailhet war
ur roc’h.
1
Lost un dolfin en deus torret anezhañ.
10
● Jed pouez pep tamm bet distrujet.
● Pet kg a chom d’ar paour-kaezh planken?
35. Seizh pog warn-ugent a oa gant Yann ;
2
setu kollet gantañ an
3
11
7
● Pet en deus kollet ?
● Pet a chom dezhañ ?
● Peseurt kevrenn a chom dezhañ ?
7
11
81
36. Pemp € ha tri-ugent a oa e-barzh dougmoneiz
Katell
1
2
Setu dispignet ganti evit madigoù ha evit
5
5
boñboñioù.
● Peseurt kevrenn a chom dezhi ?
● Pegement he doa dispignet evit ar madigoù,
evit ar boñboñioù ?
● Pet € a chom dezhi ?
37. Diwar e 39 kg en deus kollet labrador
Fañch 9 kg
● Peseurt kevrenn eus e bouez en deus kollet ?
● Petra eo e bouez nevez ?
38. Peseurt kevrenn a eurvezh a zo gant :
● 30 min
● 54 min
● 1h 06min
● 33 min
● 3 min
39. Lak ar padelezhioù amañ-kevret e
munutennoù :
● 2
5
eus 5 h ● 1
4
eus 3 h
●
7
3
eus 45 min
40. Grilhed-mor un enezenn a vez boaz
mont kuit a-daol trumm a-steudadoù evit…
den ne oar resis perak !
54 grilh-mor a zo, met un troc’h er steudad a
c’hoarvez goude an 12vet grilh.
● Peseurt kevrenn eus ar steudad a zo dirak ?
Peseurt hini a zo a-dreñv ?
Setu pesked o tont ;
2
eus ar steudad kentañ a vo
3
debret ganto, hag
1
eus an eil steudad.
6
● Pet grilh-mor a zeuio a-benn da genderc’hel
gant e veaj ?
41. 120 kg eo pouez
2
ur bern plouz
3
● Jed pouez ar bern en e bezh.
Poelladennoù

Reol-voued
«Treutaat »
Reol-voued
«Moanaat »
42. Treut ki
Dre forzh debriñ gwastelloù a-hed an deiz eo
erru lart labrador Fañch! Reolioù-boued disheñvel zo
kinniget dezhañ gant ar mezeg-loened, met an holl anezho
a dalv e vo roet nebeutoc’h a voued dezhañ: ur
gevrenn eus ar boued orin hepken!
● Tres ar pezh zo e pep lestr.
● Peseurt reol-voued vo an hini efedusañ ?
2
3
5
6
10 Rannadoù, kevrennoù
Orin (leun)
4
12
1
2
Reol-voued
«Koll-pouez »
Reol-voued
«Kastizañ»
82
Poelladennoù

11
I. Implijout ur formulenn jediñ
1. Lizherenn ha lun
Setu ul lizherenn H hag a zo bet savet gant segmantoù.
Kodet eo al lun, da lâret eo, e talvez « 2 dired » kement ha
«segmantoù keit ».
● Pet segmant a zo « 2 dired » o hed ?
● Pet segmant a zo « 1 tired » o hed ?
Lakomp ez eo a hirder ur segmant bihan, ha b hirder
ur segmant bras.
● Petra a ziskouez ar formulenn:
Lakomp e vefe a =2cm.
T = (10 x a) + (2 x b)?
● Jed an trohed gant b =5cm ha goude gant
b =10cm.
Lakomp e vefe b =7cm.
● Jed an trohed gant a =3cm ha goude gant
a =2cm.
● Jed an trohed evit pep koublad niveroù (a; b):
a =2 ha b =7;a =1 ha b =9;a =5 ha b =7cm … ha
sav un dresadenn evit pep degouezh, e santimetroù.
2. Setu ur formulenn jediñ spontus
Implijet e vez evit tremen eus an temperadurioù e
derezioù Celsius (hor re…) d’an temperadurioù e derezioù
Farenheit (reoù a veze implijet n’eus ket pell ’zo
c’hoazh e Bro-Saoz).
gavout !
● Pet derez F a ra 5 °C?
● Pet derez F a ra 0 °C?
● Pet derez F a ra 100 °C?
● Pet derez C a ra 50 derez F ? Diaesoc’h ’vo da
II. Kavout ur formulenn
3. Un den o kerzhout
Emañ Yann o kerzhout etre Pempoull ha Sant-
Brieg gant un tizh a 5 km/h.
3 km eus Pempoull emañ bremañ.
● Pet km en deus graet betek-hen ?
● Pet km en do graet a-benn un eurvezh?
● Pet km en holl en do graet neuze?
● Skriv kement-mañ gant ur jedad niverel.
● Memes goulenn goude 2 eurvezh ha goude 3
eurvezh.
● Klask ur formulenn hollek a-benn jediñ n an
niver a km graet gant ar paotr e-keñver an amzer.
(a eo an niver a gilometradoù ergerzhet goude an 3 km
kentañ)
Skrivad lizherennel
84
Hed graet e km
davet Sant-Brieg
Pempoull
?
3
0
T = (1,8 x t) + 32
(gant T e derez Farenheit ha t e derez Celsius)
1 2 3 4
Padelezh e
eurvezhioù
Dizoleiñ

4. Klask trohed al lun-mañ
Gra gant al lizherenn b
● Jed an trohed evit b =3
11
● Memes goulenn gant b =7
● Memes goulenn gant b =9
5. Klask formulenn gorread al lun-mañ
Gra gant al lizherennoù a ha b.
● Jed ar gorread-se gant a =3 ha b =5
● Memes goulenn gant a =2 ha b =10cm
a =5 ha b =3cm
a =6 ha b =6 cm
Evezhiadenn : gra gant ar formulenn kavet en a-raok.
(peotramant ne servijo da mann ebet !).
III. Kevatalennoù
6. Morvleizi ha balumed, kamaladed vras.
Lakomp ez eo ment ur valum c’hlas 3 gwech hini
ur morvleiz.
Lakomp ez eo B ment ar valum ha R ment ar morvleiz.
● Peseurt formulenn a lak da jediñ B e-keñver R?
● Petra eo ment ur valum pa ouzer ez eo 5 m hini
ur morvleiz?
● Petra eo ment ur morvleiz pa ouzer ez eo 27 m
ment ur valum ?
7. Klask an niver kuzh
■ +3 =5 2 ≈ ■ =5
■ - 7 = 9 3 ≈ ■ =7
(5 ≈ ■) + 1 = 17 (Klask 5 ≈ ■ da gentañ)
Skrivad lizherennel
85
a
3 cm
7 cm
b
3 cm
7 cm
b
Dizoleiñ

1. Setu ur formulenn jediñ gant
lizherennoù : A = (2 ≈ b) + c
Kav A gant :
● b =3 ha c =5
● b =7 ha c =2
2. Setu ur skouergorneg
gant :
11 Skrivad lizherennel
● b =4 ha c =3
● b =1 ha c =1
Kav formulenn e c’horread ha jed anezhañ
● b =3
● b =5
● b =9
● b =2,5
● b =0
b + 3
(kostez varius)
3. Evit pep eztaol, klask an niver X a vank
● X +3 =7
● 7 – X =3
● X: 6 =3
4. Jed dre linenn
● A = (5 ≈ 3) – 2
● C = (2 ≈ 5) – 2
5. Jed dre linenn
● A = (2 ≈ 53) – 7
● C = 53 – (7 ≈ 2)
● 5 + X =9
● 5 ≈ X =15
● B = 2 ≈ (5 – 2)
● D = 5 ≈ (3 – 2)
● B = 2 ≈ (53 – 7)
● D = 53 – (7 ≈ 2)
● E = 25 – [(2 ≈ 12) – 7] ● F = 25 – (2 ≈ 7) + 7
● G = (25 – 2) ≈ (12 – 7)
7 cm
86
6. Memes labour
● A = (3 ≈ 0,5) + [(5 : 2) ≈ 4]
● B = [3 ≈ (0,5 + 5)] : (2 ≈ 4)
● C = [[3 ≈ (0,5 + 5)] : 2] : 4
● D = 3 ≈ [0,5 + [4 – (5 : 2)]] ≈ 4
● E = (3 ≈ 0,5) + [5 : (2 : 4)]
7. Gant kevrennoù
● A =
2
3
≈ (15 – 8)
2
● B = ( ≈ 15) – 8
3
7
● C = (2 ≈
3
) ≈ (19 – 1)
2
2
● D = ( ≈ 15) – ( ≈ 3)
3
3
8. Lak ar c’hrommelloù a vank
● 2 ≈ 5 – 3 = 4
● 2 ≈ 5 – 3 = 7
3
3
● 6 + 4 ≈ =15 ● 6 + 4 ≈ =12
2
2
● 2 + 5 + 7 ≈ 2 + 3 ≈ 5 = 36
● 2 + 5 + 7 ≈ 2 + 3 ≈ 5 = 41
● 2 + 5 + 7 ≈ 2 + 3 ≈ 5 = 43
9. Setu eztaolioù niverel, lizherennoù enno
A = 2 ≈ (a + 3) – b B = (4 ≈ a) – (2 ≈ b)
C = (a ≈ a) – (2 ≈ b) D = 3 ≈ (a + b) – 7
E = (2 ≈ a) + (2 ≈ b) F = 2 ≈ (a + b)
● Klask talvoud pep hini gant a =5 ha b =7
● En o zouesk, pere a c’hellfe taolenniñ trohed
ur skouergorneg a e ledander ha b e hirder ?
Poelladennoù

10. Setu kevatalderioù, a ha b daou niver
kuzh enno
2 ≈ (a +3) =5 ≈ (b – 9)
● Diskouez ez eo direizh ar c’hevatalder-mañ
gant a =0 hab = 10 (*)
● Diskouez ez eo reizh evit a = 12 ha b = 15 (*)
● Klask talvoud b en doare ma vo a = 22… ha
reizh ar c’hevatalder !
(*): Jed 2 x (a + 3) da gentañ, 5 x (b – 9) da c’houde.
11. Setu formulenn trohed ur
skouergorneg : T = 2 ≈ (a + b) gant a al
ledander ha b an hirder
Tu zo da skrivañ ivez : T = (2 ≈ a) + (2 ≈ b)
● Jed an trohed gant a =5cm ha b =10cm.
11 Skrivad lizherennel
● Ma’z eo a =2cm, petra eo talvoud b pa ouzer
eo 50 cm an trohed ?
12. Setu formulenn gorread ar memes
skouergorneg : G = a ≈ b
gorread ?
● Jed e c’horread gant a =3cm ha b =7cm.
● Petra eo b ma’z eo a =5cm ha 40 cm 2 ar
13. Setu un eztaol niverel
X + 5 = 13
?
Peurleugn gant ar gerioù « dianavenn » ha
«kevatalenn ».
?
87
14. Kav X bewech
● X +3 =12
● X +9 =15,3
● 15 – X =3
● X – 7 = 15
● 5 – X =2
● 15 – X = 12,5
15. Kav X bewech (e stumm un talvoud rik
pe ur c’hrennad)
● 2 ≈ X =10
● 15 ≈ X =30
● 4 ≈ X =28
● X ≈ 7 = 12
● 5 ≈ X =10
● 3 ≈ X =33
● 3 ≈ X =5
● X ≈ 9 = 21
16. Setu ur c’hevatalder… blaz ar 5 vet klas
gantañ !
3 ≈ [(4 ≈ X) + 1] = Y – 12.
Daoust hag-eñ eo gwir ar c’hevatalder-mañ evit :
● X =1 hag Y =20?
● X =2 hag Y =30?
● X =0 hag Y =13?
● X =0 hag Y =15?
17. 50 euro zo ganin ; setu ma dispignoù
goude bezañ bet o prenañ pourvezioù :
3 kg sukr, 1,50 € pep hini.
5 boestad edaj, 2,50 € pep hini.
19 € evit ur cd-rom.
Un askorn-lêr, 4,50 € anezhañ.
● Pegement a chom ganin ?
Jed da gentañ pazenn ha pazenn.
Jed da choude en un taol, gant ur jedad
niverel az peus da ziskouez !
Poelladennoù

18. Fañch hag e varc’h-houarn
Evit prenañ ur marc’h-houarn e ro Fañch
50 euro da gentañ, ha 30 euro bep miz da c’houde, epad
3 miz. 150 euro a oa war e gont.
● Pegement a chom gantañ ?
Jed da gentañ pazenn ha pazenn.
Jed da c’houde en un taol !
19. Ar c’hangourou
12
Setu ur c’hangourou o lammat eus an eil derez
d’egile a-hed un hent-houarn en Aostralia.En em gavet
eo gant an dereziadur 12, goude bezañ tremenet gant 5
dereziadur.
● Jed diouzh peseurt dereziadur ez eo aet kuit.
● Diskouez kement-mañ e stumm ur gevatalenn,
ha gwiri da zisoc’h en ur ziskoulmañ anezhi.
20. An tourioù
H
10
8
● Sav ur formulenn hag a glot gant an dresadenn-mañ.
● Jed h ma’z eo 90 m uhelder H.
11 Skrivad lizherennel
SA CHAÑBOUNTAÑ
15 m
h
88
21. E geometriezh
● Kav formulenn gorread an tric’horn-mañ
e-keñver a.
● Jed ar gorread gant a = 5 cm.
● Jed a gant ma vo 96 cm 2 gorread an tric’horn.
a
22. Labrador Fañch, c’hoazh hag adarre !
Erru eo sot ar paour-kaezh ki.
Lammat a ra eus penn un dorgenn, 1,5 m a-us dezhi,
ha kouezhañ a ra… war ur seurt gouribl, 3 m izeloc’h
eget penn uhel e lamm.
Sac’het eo bremañ 5 m a-us d’ar mor !
● Sav un dresadenn hervez an ditouroù ha lenn
mat an destenn a-benn lâret peseurt hini eus ar c’hevatalennoù-mañ
a glot ganto (t eo uhelder an dorgenn) :
t + 1.5 – 3 = 5
5 – t =3 – 1.5
t – 1.5 + 3 = 5
● Jed uhelder t an dorgenn neuze.
23. Beaj e kreiz-Breizh
150 euro am eus. Ma ’m bije 25 euro ouzhpenn
e c’hellfen mont da veajiñ e kreiz-Breizh gant an ti-beajiñ
rulmaïar… hag e chomje 7 euro din da zispign
c’hoazh !
● Pegement eo priz ar veaj ?
24. Ar mekanik jediñ
Lakaat
pep a niver kuzh
er c’hombodoù
?
?
?
?
12 cm
? ? ?
-5
+15
x7
x7 +5
= 12
= 3
= 31
= 50
Sachañ
evit kavout
disoc’h
ar jedadenn
« Petra eo an
niver bet
lakaet ? »
Pep kombod a seven un oberiadenn zisheñvel.
● Sav ar 4 c’hevatalenn a glot gant ar c’hombodoù
ha diskoulm anezho.
Poelladennoù

25. Kav an niver d bewech :
● d – 3 = 7
● 5 – d =7
● (4 ≈ d) = 12 – (3 + 2)
26. Kav X bewech :
● X +4 +3 =17 – (4 + 1)
● X + X + (2 ≈ X) = 15 – (7 + 4)
11 Skrivad lizherennel
● 5 + d =12
● (2 ≈ d) = 12
27. Setu diskoulmoù kevatalennoù ’zo.
54 ≈ 2;
54
;
2
;54 – 2
2 54
● Ro he diskoulm da bep kevatalenn :
2 ≈ X =54;X x +2 =54; =54;54 ≈ X =2
2
28. Setu un nebeud eztaolioù lizherennel
A = (2 ≈ b) – (a + c) B = (2 ≈ b) + (a – c)
C = (2 ≈ b) – a – c D = (2 ≈ b) – a + c
● Leugn an daolenn-mañ :
● Petra a verzez ? Skriv kevatalderioù neuze.
29. Skriv eeunoc’h (simplaat ar skritur)
+ (3 ≈ c)
a b c A B C D
3 15 2
5 8 4
7 9 2
15 23 12
● (5 ≈ a) – (2 ≈ a) + (3 ≈ b) + (7 ≈ b) + (2 ≈ c)
● (2 ≈ a) – (7 ≈ b) + (5 ≈ a) + (9 ≈ b) – (2 ≈ c)
● a +a + (2 ≈ a) – (3 ≈ a) + (7 ≈ a)
● (3 ≈ a) + (7 ≈ a) + (2 ≈ a) – (5 ≈ b) + 1
● 5 + (7 ≈ a) – (5 ≈ b) + (3 ≈ a) – 3
● 5 ≈ (3 ≈ 2 ≈ a) – [(5 ≈ a) ≈ 2]
89
30. « Dibab a ran un niver a;
liesaat a ran anezhañ dre 5. Tennañ a ran 2 d’al
liesad. »
● Skriv ar formulenn jediñ a glot gant ar frazenn.
● Kav an disoc’h evit a =5;evit a =2;
evit a =3.
31. « Dibab a ran un niver b ;
ouzhpennañ a ran 5 dezhañ. Liesaat a ran ar
sammad dre 7. »
● Skriv ar formulenn jediñ a glot gant ar frazennse.
● Kav an disoc’h evit b =5;evit b =3;
evit b =2.
32. « Dibab a ran un niver c ;
tennañ a ran 1 dioutañ. Liesaat a ran an diforc’had
dre 5. »
● Skriv ur formulenn jediñ a glot gant ar frazennse.
● Kav an disoc’h evit c =5;evit c =3;evit c =2.
33. Klask ledander ur skouergorneg
hag a zo 24 cm e drohed hag 8 cm e hirder.
● Klask sevel ur gevatalenn.
34. Klask hirder ur skouergorneg
hag a zo 16 cm 2 e c’horread ha 2 cm e ledander.
● Klask sevel ur gevatalenn.
Poelladennoù

35. Setu ul lun
● Klask formulenn e drohed.
● Jed e drohed evit a =5cm.
Evezhiadenn: da ziwall ’zo!
[GD] n’eus ket ur c’hostez anezhañ !
7 cm
a
36. Er c’hoad, gwez klonet da vat.
15 skourr he deus ur wezenn-sapr.
20 skourr he deus ur wezenn-derv.
● Klask ar formulenn a ro N an niver a skourroù
er c’hoad hervez g an niver a wez-sapr ha d an niver a
wez-derv.
● Jed an niver a skourroù a-bezh evit 12 saprenn
hag 20 gwezenn-derv.
● Ma’z eo 500 an niver a skourroù er c’hoad ha
20 an niver a saprenn, kav an niver a wez-derv a zo er
c’hoad.
37. E-barzh ma zi bihan.
11 Skrivad lizherennel
15 cm
A B
G
F
D
E
C’hoant am eus da baveziañ leurenn ma sal
gant skouergornegoù liesliv.
Pep hini anezho eo 10 cm war 15 cm e vent.
6m war 5 m eo mentoù ma sal.
● Peseurt formulenn a vo implijet a-benn kavout
an niver N a skouergornegoù bihan a vo ezhomm?
● Dibab anezhi e-touesk an holl reoù-mañ :
600 ≈ 500 = N – (15 ≈ 10)
(15 – 10) ≈ (60 – 500) = N
N ≈ (15 ≈ 10) = 600 ≈ 500
N: (600 ≈ 500) = 15 ≈ 10
C
90
38. Chas, labradored hag all
Bez ’eus 5 labrador (30 kg pouez pep hini) ha 7
Fox.
220 kg eo pouez an holl loened-se.
● Petra eo pouez 7 Fox ?
● Petra eo pouez unan ?
● Klask sevel ur gevatalenn (gant X pouez ur
Fox) hag a glot gant ar boelladenn.
39. Keñveriañ (2 ≈ X) + 3 ha (7 ≈ Y) – 4
● Gant X =1 hag Y =1
● Gant X =2 hag Y =1
● Gant X =3 hag Y =2
● Gant X =4 hag Y =1,5
Poelladennoù

I. Degouezhioù
1. Ar bignerez bennfollet
12
Ur bignerez a lak an dud da vont a-us pe dindan
an douar.
A-benn diforc’hiañ an daou zoare da vont e vez skrivet :
«+» dirak an estajoù a-us d’an douar,
«-» dirak an estajoù dindan an douar.
E rez an douar emañ.
Pignat a ra eus 5 estaj : e « +5 » emañ.
Goude e tiskenn eus 2 estaj
● E pelec’h emañ ?
Diskenn a ra c’hoazh eus 3 estaj
● E pelec’h emañ ?
Hag eus 4 c’hoazh !
● E-men emañ?
Da c’houde e ya da fall !
Eus al lec’h m’emañ e pign eus 9 estaj, diskenn a ra eus
3, pignat a ra eus 5, hag e tiskenn eus 12 estaj evit
echuiñ.
● Kav niverenn pep estaj tizhet ganti, betek an
hini diwezhañ.
● Diskouez kement-mañ war un eeunenn a-blom
dereziet.
Bremañ ’vat emañ en trede «iz-douar».
Tizhout a ra ar pevare estaj « a-us » d’an douar.
● Eus pet estaj he deus pignet ?
2. Al lestr-spluj
Emañ L-2003, 200 metr dindan gorre ar mor (-200).
Diskenn a ra eus 400 metr ouzhpenn.
● Da beseurt donder eo en em gavet ?
Pignat a ra bremañ eus 500 metr.
● Da beseurt live eo en em gavet ?
● Daoust-hag-eñ e c’hell pignat eus 150 m
c’hoazh? Perak ?
● Diskouez an darvoudoù-se war un eeunenn
dereziet a-blom.
3. Niveroù relativel
Gant ar bignerez ez peus gwelet niveroù relativel,
lod anezho pozitivel, lod all negativel.
Gant al lestr-spluj ez peus gwelet niveroù negativel hepken.
● Gant peseurt degouezh e c’hellfez kejañ gant
niveroù pozitivel hepken?
Niveroù relativel
92
6
5
4
3
2
1
0
-1
-2
-3
-4
-5
-6
?
- 200 m
?
400 m
500 m
Dizoleiñ

II. Eeunenn
4. Kronologiezh
12
An eeunenn-mañ a ziskouez an amzer o fuiñ.
Lak ur poent A e-lec’h m’emaomp-ni.
● Petra eo an niver a glot gant ar poent A ?
(e absisenn a vo graet dioutañ).
Lak ur poent B er c’houlz ma’z eo bet ijinet ar skritur.
● Petra eo absisenn B ? (dre vras)
● Petra eo ar poent "0" e absisenn ? Petra zo
c’hoarvezet d’ar c’houlz-se ?
● Petra eo absisenn C? Petra zo c’hoarvezet d’ar
c’houlz-se?
● Ha D? Un deizad glac’harus evit ar Gelted !
5. Sav un eeunenn
2cm a vo he unanenn dereziadur.
● Lec’h ar poentoù A (-3), B (+4), C (-2,5),
D (-2) hag E (+3).
● Renk an absisennoù war gresk.
● Petra ’z eus tu da lâret diwar-benn A hag E ?
«Enep» a vo graet eus o absisennoù.
● Petra eo enep absisenn B ?
● Lec’h ar poent F a glot gant an absisenn-se.
III. daveer
6. dizoleiñ : al lestr-spluj-spas
Setu L.SX-2001 ( ) er poent O, poent-orin
ar veaj.
Tu zo dezhañ : da gentañ, mont war-raok pe war-gil. Da
c’houde, diskenn pe bignat !
N’hall ket mont a-veskell.
● Deskriv e hent evit mont d’ar poent A.
Lâret e vez ez eo (+5 ; +2) kenurzhiennoù ar poent A.
Absisenn A Urzhienn A
● Deskriv e hent evit mont d’ar poentoù B, C ha D,
(adalek O bepred !).
● Klask kenurzhiennoù ar poentoù-se bewech.
Niveroù relativel
J.K.
-4000 -3000 -2000 -1000 0 1000 2000 3000 4000
D (-57) C (+937)
93
Setu darvoudoù a-vil-vern:
● Klask lec’hiañ war an eeunenn an deizadoù-se
pouezus a-fed istor Breizh.
E: 1364 goude J.K. : Beltram Gwesklin toullbac’het
gant Yann Moñforzh.
F: 350 kent J.K. : industriezh an Arc’hant.
G: 3500 kent J.K. : sevenadur an Arvor.
H: 1491 goude J.K. : Anna Vreizh o timeziñ
gant roue Bro-C’hall.
I: 1532 goude J.K. : unvaniezh Breizh ha Bro-
C’hall.
J: 845 goude J.K. : Nevenoe roue Breizh.
● Renk anezho en urzh war gresk, gant niveroù
relativel.
D
C
0
G
E
A
B
F
B
C D
A
Dizoleiñ

12
Eus D ez a war raok eus 5 ha splujañ eus 7. En em
gavout a ra er poent E.
● E pelec’h emañ ?
● Klask kenurzhiennoù ar poent E.
● Lec’h ar poent F a zo (-4 ; +5) e genurzhiennoù.
● Deskriv hent L.SX-2001 evit tizhout anezhañ.
7. loened o nijal
● Adsav an daveer amañ-kevret.
O eo ar poent-orin (0; 0) e genurzhiennoù.
Lakomp ez eo an daveer-se skramm radar ur c’harr-nij
dezouger, kirri-nij chaseour o wareziñ anezhañ.
Al linenn --- a ziskouez hent ur c’harr-nij chaseour.
● Klask kenurzhiennoù pep poent a ziskouez an
hent-se.
● Klask kenurzhiennoù ar poentoù-skej gant an
ahelioù.
Pozet war ar skramm ez eus ivez ur gelienenn mezv-dall.
Setu an hent heuliet ganti :
I (-2 ; +4), J (-4 ;-3), K (+5 ; +2), L (-3 ; +1), M (+1 ; +1),
N (-1 ;-2) hag O.
● Sav he hent e ruz.
C
D
Niveroù relativel
A
P
+1
-1
-1
B
94
+1
Evezhiadenn :
kregiñ a reer atav gant an absisenn !
F
H
E
G
Dizoleiñ

1. Setu un eeunenn dereziet un nebeud
poentoù warni.
● Klask absisennoù ar poentoù A, B, C ha D.
● Lak ar poentoù E (3 e absisenn), F (7 e absisenn)
ha G (2 e absisenn).
● Jed an hedoù-mañ : AB; FG; CE.
2. Setu ur skouergorneg dezrannet e karrezioù
bihan
● Kav kenurzhiennoù ar c’harrezioù I, J, K ha L.
● Lak ar c’harrez M, (3 ; d) e genurzhiennoù.
3. Setu ur gael, poentoù warni
E.
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
h
g
f
e
d
c
b
a
h
g
f
e
d
c
b
a
I
D
● Kav kenurzhiennoù ar poentoù A, B, C, D hag
● Lak ar poentoù F (3 ; c) ha G (5 ; f).
12 Niveroù relativel
B C A
K
1 2 3 4 5 6 7 8
L
9 10 11 12 13 14 15
D
A
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
B
J
C
E
95
1. Setu un heuliad niveroù
-3
-10
+7
+3
+4
10
● Peseurt re a zo negativel ?
● Peseurt re a zo pozitivel ?
● Klask koubladoù niveroù enep.
● Peseurt niver n’emañ ket e eneb amañ ?
● Renk anezho war-gresk.
2. Setu un eeunenn dereziet, poentoù warni
● Klask absisenn pep poent.
● Peseurt re a zo simetrek e-keñver O?
● Petra a c’hellez lâret diwar-benn o absisennoù?
● Lenn an hedoù AC, CB hag FD.
3. Setu un eeunenn dereziet c’hoazh
● Echu gant an dereziadur.
● Lak ar poentoù A, B, C, D hag E hag a zo
(-2), (-5), (+7), (-3) ha (+1) o absisennoù.
● Klask lec’hiañ ar poentoù F, G, hag H a zo
(-5,5), (-5,2) hag (-5,9) o absisennoù.
● Renk an holl niveroù-mañ war-gresk.
-7
5
-5
-11
-1 0 +1
D A
B F C
-1
0 +1
Poelladennoù

4. Eeunenn dereziet, c’hoazh hag adarre !
● Lak e ruz lodenn an holl boentoù brasoc’h o
absisennoù eget (+5).
● Lak e gwer lodenn an holl boentoù bihanoc’h
o absisennoù eget (-2).
● Peseurt lodenn a niveroù n’eo ket bet livet ?
5. Hag unan all !
0 +1
● Echu gant an dereziadur.
● Lak e ruz al lodenn hag a zo absisennoù he
foentoù brasoc’h eget (-3).
● Lak e melen ar re hag a zo bihanoc’h eget (+5).
● Peseurt niveroù a zo taolennet e… orañjez
bremañ ?
6. Ar blanedenn nevez kavet
+100
0
-100
enez Alan
Varveg
fos-islonk
Kerfank
-1
-1
0 +1
● Gant peseurt pobl eo bet kavet ?
● Setu ur berrdres bet savet gant unan eus an
drevadourien buan-ha-buan.
● Lakomp ez eo 0 absisenn live ar meurvor. Pep
dereziadenn a dalvez 100 m.
● Ro well-wazh absisennoù an torosennadur
e-keñver live ar meurvor.
12 Niveroù relativel
menez menez
Erwan Yann IV
lenn Balon
fos-islonk
Sant-Albin
96
7. Sav un daveer
O eo e boent orin, gant I (1 ; 0) ha J (0 ; 1).
● Lak ar poentoù M (-2 ; +3), N (-5 ; -2),
P (+2 ; -3), K (+5 ; +2).
● Lak ar poentoù R (0 ; -3), S (0 ; +5),
T (+2 ; 0), U (-5 ; 0).
● Petra zo tu da lâret diwar benn ar rummad
poentoù kentañ ?
8. Hedenn Blijidi… pe hini Greenwich ?
(a)
BREST
KEMPER
PLIJIDI
St- PER
KIBEREN
● Er bloavezh 2400 ez eus bet divizet kemer
hedenn Blijidi evel hedenn orin e plas hini Greenwich.
● Setu kartenn Breizh gant an hedenn-se.
● Kav kenurzhiennoù nevez :
● St Brieg (S) ; Plijidi (P) ; Brest (B) ; Kemper (K) ;
Gwened (G) ; Naoned (N) ; Roazhon (R) ha
St Per Kiberen (Kb).
(b) ● Un dispac’h zo bet 10 vloaz goude ; setu Brest
bet dibabet evel hedenn orin.
● Petra e teu da vezañ kenurzhiennoù ar c’hêrioù
all?
(c) ● Ur reveulzi a zo bet 15 vloaz war-lerc’h c’hoazh;
setu Kemper bet dibabet.
● Kav kenurzhiennoù pep ker.
● Gra gant an daolenn-mañ :
St-BRIEG
GWENED
ROAZHON
NAONED
Kenurzhiennoù Hedenn P Hedenn B Hedenn K
St Brieg
Plijidi
Brest
Kemper
Gwened
Naoned
Roazhon
St Per K.
Poelladennoù

9. War daveer ur plaen, sav ul linenn gloz
gant 10 poent (A, B, C hag all betek A en
dro)
● Etre –7 ha +7 emañ o c’henurzhiennoù.
● Displeg d’az amezeg(ez) penaos sevel al lunse,
hep diskouez anezhañ dezhañ pe dezhi.
● Tres al lun displeget dit gant da amezeg(ez).
● Keñver an eil hag egile !
10. Lec’hiañ poentoù.
● War un daveer, lak an daou boent A (-1 ; +5)
ha B (+1 ; -1).
● Tres C ha D evit ma vo ABCD ur c’harrez,
gant da gelc’hier. Daou ziskoulm a zo!
● Petra eo kenurzhiennoù C ha D ?
● Kav koubladoù poentoù all a-benn sevel romboù
gant A ha B daou veg enep bewech.
11. Lec’hian poentoù c’hoazh.
● Sav daou boent A (-2 ; +3) ha B (+2 ; +3).
● Petra zo tu da lâret diwar-benn A ha B ?
● Petra zo tu da lâret diwar-benn an tric’horn
ABO? Perak ?
12. War un daveer, sav ar segmant [AB]
gant A (+1 ; +2) ha B (+4 ; +5)
● Sav I kreiz [AB] ; petra eo e genurzhiennoù?
● Sav kreizskouerenn [AB] ; skej eo e F gant
ahel an urzhiennoù hag e G gant ahel an absisennoù.
● Lenn kenurzhiennoù ar poentoù F ha G.
13. War un daveer :
● Liv e ruz an holl boentoù a zo o absisennoù
etre +2 ha +5.
● Liv e glas an holl boentoù a zo o urzhiennoù
etre -3 ha -6.
● Ur skouergorneg mouk a gavez.
● Lenn kenurzhiennoù e vegoù.
14. War un daveer, lak ur poent A (-3 ;-2) e
genurzhiennoù.
● Sav B simetregenn A e-keñver (Ox).
● Sav C simetregenn B e-keñver (Oy).
● Sav D simetregenn C e-keñver (Ox).
● Petra eo simetregenn D e-keñver (Oy) ?
● Lenn kenurzhiennoù an holl boentoù-se.
12 Niveroù relativel
97
15. Setu an temperadurioù bet renablet d’ar 15
a viz Genver e Kreiz-Breizh goude ur barrad-erc’h.
Eur
T°
0 2 4
4 1 -1
6
-2
Sav ur grafik hag a ziskouez kement-mañ gant :
1cm evit 2 eurvezh war ahel an absisennoù.
1cm evit un derez war ahel an urzhiennoù.
● Pegeit amzer eo bet negativel temperadurioù
an devezh ? Pegoulz resis ?
● Pegoulz eo bet kevatal da (-2°) temperadur an
devezh ?
● Peseurt temperadur a oa da 5 h ?
16. Setu ar pezh a zo skrivet war ma follenn
gont :
Klask kavout ar pezh a zo skrivet el linennoù « a-benn
ar fin » ha « peurbae».
● Petra a soñjez ? Ha posubl eo ?
● Petra a vez graet eus un darvoud a-seurt-se ?
17. Setu poentoù :
A (0 ; -3), B (0; -7), C (0 ; +2), D (0 ; +4).
● Petra zo tu da lâret diwar-benn o absisennoù ?
● Petra a c’hoarvezfe ma vefent lec’hiet war un
daveer ?
18. Setu poentoù all :
E (-5 ; 0), F (-7 ; 0), G (+3 ; 0), H (+7,5 ; 0).
● Memes goulennoù.
8
-2
10
2
12
3
19. Poentoù all c’hoazh :
14
5
16
7
18
8
Darvoud dle kred
Chekenn A 350
Chekenn B 250
Adc'hopr 1000
Kartenn c'hlas 750
A-benn ar fin
Peurbae
20
6
K (1 ; 1), L (3 ; 3), M (-4 ;-4), N (-7,5 ;-7,5).
● Sav an daveer ar poentoù-se warnañ.
● Petra a verzez ?
22
5
24
4
Poelladennoù

20. Hag evit ar re-se ?
O (1 ; -1), P (5 ; -5), R (-3 ; 3), S (-7,5 ; +7,5).
● Memes goulenn
22. Diskenn a ra ur valum eus 5 metrad, da
c’houde e pign eus 7 m, hag e tiskenn c’hoazh eus
19 m. Emañ 127 m dindan gorre ar mor.
● Deus peseurt donder e teu ?
● Sav un eeunenn dereziet, a-blom, hag a ziskouez
kement-mañ.
23. Sav B evit ma vo B simetregenn A e-keñver (∆).
● Lenn e genurzhiennoù.
● Petra eo AFB ? Perak ?
● Kav hirder AF hag FB, gant an unanenn dereziañ
dibabet amañ.
A
0
F
y
12 Niveroù relativel
x
(∆)
98
24. War un daveer all
Sav C ha D evit ma vo ABCD ur skouergorneg
ha (∆) unan eus e ahelioù simetriezh, [Ox) o vezañ egile.
Skriv kenurzhiennoù ar poentoù.
25. Unan all c’hoazh
0
Sav B, C ha D evit ma vo ABCD ur skouergorneg,
(e 1 ) hag (e 2 ) e ahelioù simetriezh. Skriv kenurzhiennoù
ar poentoù.
(e1)
A
+1
0
y
y
+1
(e2)
(∆)
A
x
x

26. Distro ar c’hangourou
Setu ar c’hangourou o lammat c’hoazh, pennfollet
ma’z eo gant trouz an trenioù.
Loc’hañ a ra kuit diouzh ar banell zu, lammat a ra betek
ar banell c’hris ha goude e tistro d’ar banell wenn o
treuziñ an hent.
● Klask absisenn pep panell.
● Kav hirder pep lamm.
● Skriv ur jedadenn hag a glot gant ar pennfoll-se.
27. Koll pe gounid ?
«Koll a ran 2 €, da c’houde e c’hounezan 5 €.»
Pa vez ur frazenn a-seurt-se e c’hell bezañ skrivet evelse:
(-2) + (+5)
Koll goude gounid
28. Dle
Pe neuze taolennet evel-mañ :
● Klask an disoc’h.
● Memes labour gant (-2) + (-5); gant (-7) + (+4).
(Ijin un istor bihan evit an 2 zarvoud-se)
Sot on gant ar c’hoarioù kartoù.
Amprestiñ a ran 12 € d’am c’hamalad evit gallout c’hoari.
Setu me o c’hoari bremañ hag e krogan da goll…
Koll a ran 20 € da gentañ toud.
Goude e kollan 10 €.Gounid a ran 70 € a daol-trumm.
Met ne bad ket : 30 € a gollan.
Padal e c’hounezan 20 € da c’houde… evit echuiñ gant
5 € kollet c’hoazh !!!!
dereziet.
SACHAÑBOUNTAÑ
-5 -4 -3 -2 -1 0 +1 +2 +3 +4 +5
● Petra eo an disoc’h e fin an abadenn ?
● Diskouez an darvoud-se war un eeunenn
12 Niveroù relativel
0
99
29. Krizder
Setu reolennoù bet ijinet gant ur c’helenner
damsot :
Reiñ a ra 5 poent evit ur boelladenn sevenet mat.
Tennañ a ra 10 poent pa vez graet fall ar boelladenn.
Setu Fañch gant 0 poent e penn-kentañ.
C’hwitañ a ra 2 boelladenn, dont a ra a-benn gant 7
poelladenn, ha c’hwitañ a ra 3 all c’hoazh.
● Petra ’vo e notenn ?
● Diskouez an heuliad darvoudoù-se war un
eeunenn dereziet.
30. Dour don
Setu ur splujer hag a ya
da dapout kranked eus ur baner
e-barzh ar mor. Da c’houde e
kendalc’h da ziskenn eus 12 m
davet un eil paner, ligistri enni,
da (-52 m).
● E pelec’h oa ar baner
gentañ ?
31. Meurvor
Setu temperadurioù Meurvor Atlantel renablet e
3 foent disheñvel, eus rez an dour betek - 3 000 metrad.
Lec'h
T°
rez ar mor -100m
-0,3 -0,1
-500m
2,5
● Sav ur grafik hag a ziskouez kement-mañ.
● Perak e c’hell temperadur an dour bezañ
negativel ?
32. Sav un daveer gant ar poentoù
A (-1 ; +1), B (1 ; 1) ha C (1 ; 5).
- 52
-1000
0,9
12 m
-3000m
0,3
● Lak ar poentoù D, E, F ha G evit ma vo BCGE
ur c’harrez (negativel absisennoù ar poentoù G ha D),
hag evit ma vo CAEF ur romb (B e greizenn).
● Klask kenurzhiennoù pep poent nevez.
● Lak ur poent H evit ma vo BAHC ur skouergorneg.
● Petra eo e genurzhiennoù ?
Poelladennoù

33. Simetriezh ha daveer
12 Niveroù relativel
● Setu penn kentañ un daveer hag un dresadenn.
y
● Echu an dresadenn pa ouzer ez eo an daou
ahel, ahelioù simetriezh al lun peurglok.
Pellgomz d’az kamalad a zo klañv ba’r gêr, da reiñ an
diskoulm dezhañ.
● Petra out o vont da lâret dezhañ ?
(arabat implijout gerioù ar geometriezh ; gerioù evel
«eneb » ne lâran ket !).
34. Ar gwenn
se.
+1
-1 0
-1
+1
Setu ur gwenn, bet bannet biroù warnañ.
-2
+2
-4
+1
-10
+2
-3
+7
● Jed disoc’h ar bugel en deus bannet ar biroù-
x
100
35. War un daveer all
● Lak ar poent A (-3 ; +4).
● Sav (e), an eeunenn a dremen dre ar poent
orin ha dre A.
Dre lenn, kav urzhienn ar poent B eus
(e), (+1,5) e absisenn.
Dre lenn, kav absisenn ar poent C eus
(e), (+2) e urzhienn.
● Sav A’, simetregenn A e-keñver [Oy).
● Sav an eeunenn (OA’).
● Sav B’ ha C’, simetregennoù B ha C e-keñver
[Oy]. Petra a c’hoarvez ?
Poelladennoù

13
I. Lenn taolennoù, sevel diagramoù
1. Fonnder stêrioù zo
Setu un daolenn anezhi fonnded un nebeud sterioù
(e miliadoù a m 3/segondenn).
● Sav un diagram dre vannoù hag a ziskouez
kement-mañ. (War an ahel a-c’hourvez : lak anvioù ar stêrioù;
war an ahel a-blom: lak ar fonnded betek… pet ?)
150 miliad a m 3/segondenn eo fonnded Amazon.
● Daoust hag-eñ e vije tu lakaat anezhi war an
diagram-se?
● Pet gwech «kreñvoc’h » eo eget Kongo, dre
vras ? Hag eget Orenok, dre vras?
2. Livioù
Setu livioù gweturioù familhoù skolajidi ’zo, hag
an niver a familhoù.
● Pet familh a zo en holl ?
● Peseurt liv a zo bet kavet an aliesañ ?
C’hoant hon eus da sevel un diagram kelc’hiek, dezhañ
kornioù kenglot gant an niveradoù.
● Sav ul linenn ouzhpenn en daolenn, hag a vo
linenn ar c’horniadoù.
360° eo «hollad » ar c’hornioù… dre ma vo ur c’hant eus
an diagram kelc’hiek!
Kenglot eo an niver-se gant « hollad ar familhoù (H) ».
A-benn leuniañ al linenn ziwezhañ, lieskement an niveradoù
dre « 360: H».
● Sav an diagram kelc’hiek da c’houde !
3. Cheñch stumm
Setu un diagram kelc’hiek hag a ziskouez
dasparzh ar produioù bet oberiet gant un embregerezh.
● Pa ouzer ez eus 940 tonenn a broduioù en holl,
adsav an daolenn a gementadoù.
Arabat disoñjal jediñ talvoudegezh ar c’horniad a vank !
Taolennoù, grafikoù
102
Anv Orenok La plata Amour Mississippi Gañj Kongo
Fonnded 31 25 11 18 13 41
Liv
Niver
Korniad
arem
150°
ruz glas gris gwenn gwer orañjez hollad (H)
2 7 4 8 3 5
lastez
?
dir
80°
houarn
120°
Dizoleiñ

II. Grafikoù
4. Gedon ha baoted
13
Hervez rimadell Jean de La Fontaine ez eo primoc’h
ur vaot eget ur c’had.
Setu un daolenn hag a ziskouez doare ur vaot da vont
d’ur gêriadenn bennak.
● Hag unvan eo he doareoù da vont ?
Setu bremañ doareoù ur c’had. Kregiñ a ra da vont war
raok da div eur.
● Daoust-hag-eñ ez eo unvan he doareoù da
vont ?
● Pet eurvezh eo chomet o straniñ ?
● Sav ur grafik, anezhañ ahel ar badelezh
a-c’hourvez (eurioù), hag ahel an hedoù a-blom (km).
Kemer 1 cm evit pep eurvezh, hag 1 cm evit 100 m ergerzhet.
War ar grafik-se, diskouez mont war-raok pep loen.
● War-dro pet eur e tremen ar c’had e-biou d’ar
vaot?
● War-dro pet metrad diouzh ar poent orin ?
● Da bet eur e tremen ar vaot e-biou d’ar c’had?
● Gant peseurt loen ez eus ur genfeurelezh etre
ar badelezh hag an hed ?
● Petra eo al liesaer (kenefeder kenfeurelezh) a
lak da jediñ an hed dre ar badelezh ?
● Petra a vez graet eus ar c’henefeder kenfeurelezh-se
?
● Jed anezhañ evit pep loen.
5. Chal ha dichal
Setu uhelder ar mor hervez an amzer e Meurvor
atlantel, war un devezh a-bezh.
● Da bet eur eo ar gourlanv ? Pet metrad eo e
live?
● Pegeit e pad al lanv ?
● Pegeit e pad an tre ?
● Da bet eur eo an dazre ?
Emañ ar vag LLEILW daou vetrad a-us « zero ».
● Da bet eur e sko ar vag ?
● Pegeit ?
● Da bet eur e floj endro neuze?
Taolennoù, grafikoù
103
5 m
4 m
3 m
2 m
1 m
Padelezh
(eurvezhioù)
Hed ergerzhet
(metradoù)
Padelezh
(eurvezhioù)
Hed ergerzhet
(metradoù)
0
0
dazre
0 1 5 10
0 100 500 1000
2 3 6 9h45 10h30
0 400 400 500 1000
gourlanv
2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24
ampled
Dizoleiñ

1. Sell ouzh an daolenn amañ kevret ha
respont d’ar goulennoù :
Liv an daoulagad glas gris gell gwer
Niverad 5 2 9 3
● Pet skolajiad a zo er c’hlasad ?
● Pet skolajiad eo glas e zaoulagad ?
● Pet skolajiad n’eo ket gris e zaoulagad ?
2. Sell ouzh an diagram amañ kevret ha
respont d’ar goulennoù :
Niverad
7
6
5
4
3
2
1
0
ki-tro marc'h-tan ren-hoc'h
● Klask niverad ar c’hirri-tan evit pep merk.
● Klask niverad a girri-tan en holl.
3. Sell ouzh ar grafik amañ kevret ha
respont d’ar goulennoù :
24
22
20
18
16
14
12
10
8
6
4
2
0
Km
graet
5 6 7 8 9 10 11
13 Taolennoù, grafikoù
Merk
Padelezh
(eurvezh)
104
● Pet km a zo bet ergerzhet gant Yann e-korf 3
eurvezh?
● Pegeit en deus lakaet evit ergerzhout 5 km?
● Petra eo e dizh neuze?
● Da bet eur eo chomet a-sav? Pegeit? Perak?
● Ha mont a rae ken buan war-lerc’h e gousk-ae?
● Jed e dizh nevez ’ta.
4. Sell ouzh taolenn ar boelladenn (1).
● Sav un diagram dre vizhier kenglot gant an
daolenn-se.
● Sav un diagram dre vannoù da c’houde.
5. Sell ouzh an diagram er boelladenn (2).
● Sav un daolenn genglot gantañ.
6. Sell ouzh ar grafik er boelladenn (3).
● Sav un daolenn genglot gantañ.
7. Sell ouzh an daolenn-mañ ha respont
d’ar goulennoù, pa ouzer ez eus kenfeurelezh
etre priz ha niver ar madigoù :
Niver a
vadigoù
Priz ar
madigoù
(euroioù)
2 7 14 ? 21 ?
0,1 ? ? 0,5 ? 1,25
● Petra eo priz ur madig ?
● Kloka an daolenn :
displeg an daou zoare leuniañ.
8. Sav ur grafik kenglot gant taolenn ar
boelladenn 7.
● Penaos eo bet skeudennet ar genfeurelezh
war ar grafik-se ?
● Gra gantañ evit kavout priz 4 madig.
● Gra gantañ evit gouzout pet madig a c’hellez
prenañ gant 2 euro.
Poelladennoù

9. Bannañ fuzeennoù gant loarelloù.
Setu un daolenn hag a ziskouez an niver a vannadennoù
fuzeennoù a zo bet efedus e 1996.
lañ»?
13 Taolennoù, grafikoù
● Gant peseurt bro eo aet ar maout ?
● Pet bann a zo aet da vat gant an div vro « wel-
● Sav un diagram dre… vannoù hag a ziskouez
kement-mañ.
10. Memes degouezh e 1999.
soc’h?
daolenn.
● Peseurt bro a zo chomet gant ar memes di-
● Peseurt hini eo an hini « wellañ »?
● Sav un diagram dre vizhier kenglot gant an
11. Lammoù uhel
Setu un daolenn hag a ziskouez disoc’hoù war
al lamm uhel evit un nebeud loened.
Setu ar memes taolenn, met a-fed o ment
(«300 » a dalvez kement ha « 300 gwech e vent »)
vent ?
Bro
Bannadennoù
efedus
Bro
Bannadennoù
efedus
Loened
Uhelder
(cm)
Loened
lies ar
vent
Rusia SUA Europa
23 32 10
Rusia SUA Europa
26 29 10
Sina Japon India
2 1 1
Sina Japon India
4 0 1
kangourou ranig lammerez c'hwenenn
400 48 40 44
kangourou ranig lammerez c'hwenenn
2,5 6 35 300
● Peseurt loen a lamm an uhelañ dre wir ?
● Peseurt hini a lamm an uhelañ e-keñver e
● A-benn ar fin, peseurt hini eo an efedusañ?
105
12. Lammoù hir
Amañ ez peus disoc’hoù « lammoù hir » gant ar
memes loened.
Loened
lamm hir
(cm)
lies
o ment
daolenn.
kangourou ranig lammerez c'hwenenn
● Peseurt loen a lamm ar pellañ ?
● Peseurt loen eo an efedusañ e-keñver e vent ?
● Sav un diagram dre vizhier kenglot gant an
13. Urzhiataerezed
1280 200 120 32,5
Amañ ez eus bet diskouezet un nebeud disoc’hoù
diwar-benn an niver a urzhiataerezed er Bed, e
milionoù a PC (e 1998)
● E peseurt kevandir emañ ar muiañ a urzhiataerezed
?
● War peseurt kevandir ez eus ar muiañ a
urzhiataerezed evit ur c’hantad a dud ?
● Perak ez eus ken nebeud a urzhiataerezed e
Okeania… ha kement a hini evit 100 den ?
● Petra a dalvez ?
● Sav un diagram dre vannoù hag a ziskouez
kement-mañ.
14. Dafarioù elektronek
8 27 100 200
Kevandir Afrika Amerika Europa Azia Okeania
E milionoù
Dre 100
den
Amañ ez eus bet diskouezet « kenderc’h ar
Bed » en dafarioù elektronek e miliardoù a zollaroù.
Kirri-tan
59
5 150 113 68
0,76
19,55
egor darempredoù tud dre vras
14,55
industriezh
● Kav hollad an dispignoù-se.
● Sav un diagram kelc’hiek.
2,07
urzhiataerezed
9
38,61
61 268 189 150 143 199
all
Poelladennoù

15. Kirri tan
(e %).
Setu dispignoù un den e 1998 evit e garr-tan
orin prenañ karr-di dour-tan mont en-dro asurañs peaj vinietenn
dispign 38,2 18,8 16 15,5 8,1 2,7 0,7
● Sav un diagram hanter-gelc’hiek kenglot gant
an daolenn.
● Peseurt cheñchamant zo bet abaoe 1998 ?
16. C’hoarielloù
Amañ ’vat eo diskouezet an dispign e dollaroù,
war ur bloavezh, a-benn prenañ c’hoarielloù d’ur bugel
(ha d’unan hepken…).
Afrika
Amerika
an
hanternoz
Amerika su
ha
kreisteiz
An eil taolenn a ziskouez an niver a vugale etre
0 ha 14 vloaz, e milionoù.
● Sav daou ziagram kelc’hiek hag a ziskouez an
daou zarvoud ; petra a soñjez ?
● Kav ur gevrenn arouezius evit an darvoud-se.
17. Net, Web hag all
Azia Europa
Setu al lec’hiennoù oa bet gweladennet ar
muiañ gant an dud e miz Mae 2000 (e miliadoù).
● Sav un diagram hanter-gelc’hiek hag a ziskouez
kement-mañ.
13 Taolennoù, grafikoù
Reter
krenn
Okeania
1 372 15 13 147 190 201
Afrika
Amerika
an
hanternoz
Amerika su
ha
kreisteiz
Azia Europa
Reter
krenn
Okeania
231 64 15 1059 91 4 6
AOL Microsoft Yahoo Lycos Exite home
59,23 49,31 48,85 32,48 28,76
Go
network
About NBC Amazo TimeW
23,07 17,93 16,49 14,97 14,26
106
18. Dolfined ha reuniged
An div gartenn-se a ziskouez an niver a zolfined
pe reuniged bet skoet d’an douar etre 1973 ha 1998,
war aodoù Breizh.
Dolfined
Reuniged
Penn ar Bed
811 sko
Penn ar Bed
246 sko
Aodoù an Arvor
142 sko
Morbihan
449 sko
Aodoù an Arvor
44 sko
Morbihan
27 sko
Il-ha-Gwilun
23 sko
Liger atlantel
18 sko
Il-ha-Gwilun
7 sko
Liger atlantel
13 sko
● Sav daou ziagram kelc’hiek hag a glot gant an
darvoudoù-se.
● Perak ez eus kement a (wall) zarvoudoù evit
ar reuniged e Penn ar Bed ?
Poelladennoù

19. Reuniged gris
Amañ eo diskouezet an niver a reuniged gris
bet skoet d’an douar etre 1977 ha 1997.
ha 1992 ?
● E peseurt bloavezh eo bet ar muiañ a skoioù?
● Peseurt diforc’h a skoioù a zo bet etre 1991
20. Morhoc’h penn ront
ront.
gris ?
Reuniged gris
40
35
30
25
20
15
10
5
0
Niver skoet
77 81 85 89 93 97
Setu ar memes diagram evit ar morhoc’h penn
Morhoc'h penn ront
15
12
9
6
3
0
Niver skoet
77 81 85 89 93 97
● E peseurt bloavezh eo bet ar muiañ a skoioù?
● Peseurt diforc’h gant istogram ar reuniged
13 Taolennoù, grafikoù
Bloavezhioù
Bloavezhioù
107
21. Garzhaoueg e Breizh
Setu un diagram kelc’hiek hag a ziskouez doare
ar c’harzhaoueg e Breizh.
Distummet eo bet.
● Dit da adsevel anezhañ « ront ha tout »!
(gwelloc’h dit adsevel un daolenn ha jediñ ar c’hornioù
gwirion)
Dasparzh an doareoù garzhaoueg e Breizh
22. Lasterezhioù diwar kirri-tan
eoulioù
18 900 t
32 000 km
garzh izel
67 000 km
garzh toullet pe garzh restaj
Memes labour !
bouzelloù-rod
21 500 t
23. Kalite an traezhennoù e Breizh
Memes labour !
24 000 km
kleuz hep gwez
15 000 km
garzh kinkl
31 %
154 zraezhenn
B o c'halite
65 %
podoù-tredan
2 200 t
dourennoù starderezh
500 t
kirri drailhet
72 000 t
50 000 km
gwez hep koad-tailh
30 000 km
gwez gant koad-tailh
15 000 km
koad-tailh gant gwez
19 000 km
koad-tailh hep gwez
4 %
22 draezhenn
C o c'halite
320 traezhenn
A o c'halite
Poelladennoù

24. Egorvulzun, Soyouz hag Ariana
Setu un daolenn hag a ziskouez an niver a nijadennoù
graet gant egorvulzunoù ar Stadoù Unanet,
Rusia hag Europa etre 1981 ha 1998.
● Sav ur grafik evit pep bro.
● Petra zo c’hoarvezet er Stadoù Unanet e
1986-1987?
25. Meurvorioù ha temperadurioù
a) Setu un daolenn hag a ziskouez temperadurioù
(e derezioù Celsius) e donder meurvor Atlantel
Atlantel
Gorre
-100 m
-500 m
-1000 m
-3000 m
● Sav ur grafik (ahel a-blom: donder ; ahel
a-c’hourvez: t°) an tri degouezh warnañ.
● Perak e c’hell temperadur an dour bezañ
negativel ?
Habask
Gorre
-100 m
-500 m
-1000 m
-3000 m
Bloavezh
1981
1982
1983
1984
1985
1986
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
b) Memes goulennoù gant meurvor Habask.
● Perak eo yenoc’h meurvor Habask en Norzh
eget meurvor Atlantel en Norzh ?
13 Taolennoù, grafikoù
Nijadennoù
USA Rusia Europa
Egorvulzun Soyouz Ariana
2 3 2
3 3 1
4 3 2
5 3 4
9 2 4
2 2 3
0 3 2
5 3 7
6 1 7
6 3 6
8 2 8
7 2 7
7 2 7
7 1 8
7 4 11
7 9 12
7 10 11
6 12
60° Norzh Keheder 60° Su
7 27 -0,3
10 21 -0,1
8 7 2,5
6 4 0,9
2 2,8 0,3
60° Norzh Keheder 60° Su
4 27 1
3 25 1,9
3,5 8 1,7
3 4,5 2
2 1,7 0,1
108
26. Nag a dud !
Setu taolennoù hag a ziskouez an niver a dud a
zo bet… hag a vo en un nebeud broioù (e milionoù).
Bloavezh 1800 1850 1900 1939 1998 2025 2050
Europa (hep Rusia na Turkia)
Amerika an Norzh
Amerika ar Su
Amerika latin
Amerika ar C'hreiz
Afrika
Azia
Okeania
grafik.
penn.
● Klask lakaat an holl ditouroù-se war ar memes
● Hag evit ar bed a-bezh !? Sav ul linenn ouzh-
27. Tud a-leizh c’hoazh…
Setu an niver a dud en un nebeud kêrioù (e
miliadoù a dud).
Kêr
New York
Paris
Tokyo
Istambul
155 195 293 380 729 702 628
12,4 33 94,6 163,4 304,7 363,6 391,8
13,6 28 51,4 110,6 335,7 460,9 534,4
503,5 696,7 808,9
130,5 188,5 222,5
100 100 150 191 749 1298 1766
630 810 930 1244 3585 4723 5268
2 2 6 11,1 29,6 39,6 46,2
1800 1900 1940 1990
79 3437 7455 7322
547 2714 2725 2152
800 1440 6779 8534
600 1106 741 2854
● Sav ur grafik hag a ziskouez kement-mañ.
● Daoust hag-eñ e vefe diforc’hioù bras e
emdroadur ar c’hêrioù ?
● Klask displegañ perak !
Poelladennoù

28. Hin
13 Taolennoù, grafikoù
War an istor-geografiezh ez peus bet tro da zeskiñ penaos sevel un diagram hinoù.
Setu ar reolenn dereziañ c’hoazh : 10 °C a demperadur a dalvez kement hag 20 mm a c’hlaveier.
● Klask ar c’hêrioù amañ da heul war ur gartenn ha sav un diagram hinoù evit pep hini.
Miz
G
C'H
M
E
M
E
G
E
Gw
H
D
K
Agadir Johannesburg Kebek Huston Akwapulko Asompsion Dulenn Vladivostok
T° glaveier T° glaveier T° glaveier T° glaveier T° glaveier T° glaveier T° glaveier T° glaveier
14
15
17
18
19
21
22
23
22
20
18
15
Afrika Amerika an norzh Amerika ar su Eurazia
50
30
25
16
5
1
0
1
6
20
30
40
14
14
13
10
6
4
4
6
9
12
13
14
115
100
80
45
25
9
8
6
25
60
110
120
-16
-14
-8
-1
5
10
14
13
8
3
-3
-12
80
75
70
75
75
110
105
90
100
80
95
100
11
13
16
21
25
27
28
28
26
21
16
13
29. Nitratoù e Breizh: a-hed ar bloavezhioù
mg/l
Sell ouzh ar grafik amañ kevret.
40
35
30
25
20
15
10
5
Feur-krenn a nitratoù e gwazhioù Breizh
0
71 75 81 85 91 95
Orin : DIREN Breizh
● Daou vare a zo bet spontus e-keñver an nitratoù
: peseurt re ?
● E peseurt bloavezh eo bet ar muiañ a nitratoù
e Breizh?
● Peseurt diforc’h zo etre 1989 ha 1994 ?
● Klask gouzout perak ez eus bet nebeutoc’h a
nitratoù e 1976 hag e 1989.
91
82
64
78
107
88
106
106
106
91
95
108
109
22
22
22
23
24
25
25
25
25
24
24
23
8
1
0
1
40
275
280
220
385
155
35
11
27
27
26
22
19
17
18
19
21
22
24
27
130
120
100
120
110
60
50
30
70
130
140
150
5
5
6
8
11
14
15
15
13
10
7
6
30. Lastezva e Breizh
68
51
50
47
58
53
59
75
73
68
69
79
-18
-14
-7
1
6
11
16
18
13
5
-4
-13
10
13
20
45
70
90
100
145
125
57
30
17
E Breizh hag e broioù all ez eus lec’hioù ispisial
evit strollañ al lastezioù.
Sell ouzh ar grafik amañ kevret a ziskouez emdroadur al
lastezioù e Breizh (hep al Liger Atlantel).
35
30
25
20
15
10
5
0
tezva?
Emdroadur al lastezioù
1
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997
1 Il-ha-Gwilun
2
Aodoù-an-Arvor
3 Penn-ar-bed
4 Morbihan
● E peseurt departamant eo bet ar muiañ a las-
● E peseurt hini an nebeutañ ?
● E peseurt bloavezh eo deut a-benn departamant
"…" da adpakañ e zale war zepartamant Penn ar
Bed ?
2
3
4
Poelladennoù

31. Touristelezh c’hoazh
War ar grafik-mañ eo diskouezet an niver a douristed
e Breizh e 1996.
● Klask displegañ gant peseurt mare e klot ar
pikoù A, B, C, D, E, F ha G.
● Klask an niver a douristed evit ar mareoù-se.
● Klask mareoù ma ’z eus bet 200 000 tourist e
Breizh d’an nebeutañ.
Niver a douristed
1 600 000
1 400 000
1 200 000
1 000 000
800 000
600 000
400 000
200 000
32. Eoged e Breizh
Niveradoù
5000
4000
3000
2000
1000
0
A
B C
0
Genver C'hwevrer Meurzh Ebrel Mae Mezheven Gouere Eost Gwengolo Here Du Kerzu
Sell ouzh ar grafik amañ kevret.
65 70 75 80 85 90 95
● Petra zo c’hoarvezet er bloavezhioù 1970 ?
● Daoust hag-eñ ez eo bet adpaket an traoù da
vat abaoe ?
● Abaoe 1976, pegoulz ez eus bet 2000 pesk
paket d’an nebeutañ ?
13 Taolennoù, grafikoù
D
Pakañ eoged e Breizh
E
F
G
110
33. Setu ur grafik hag a ziskouez bugale o vont
hag o tont.
B
A
7
6
5
4
3
2
1
0
km
0
Mael
1 2 3 4 5
Fañch
eur
● Displeg dre skrid doare pourmen pep hini.
● Da bet km diouzh A e kejont ha da bet eur ?
Poelladennoù

I. Kenfeurelezh
1. Prizioù
14
Un euro eo priz pemp madig.
● Peurleugn an daolenn-mañ pa ouzer na vo distaol
ebet war priz ar madigoù ma prenez meur a hini.
● Sav ur grafik hag a ziskouez kement-mañ.
Ahel a-blom: priz e € (2 cm evit 1 €).
Ahel a-c’hourvez: an niver (0,5 cm evit 1 madig).
● Petra a c’hellez merzout ?
Lâret e vo ez eo .............. ar priz gant an niver a
vadigoù prenet ; ≈
1
eo ..................... an daolenn.
5
● Diwar ar grafik, lenn :
priz 10 madig.
an niver a vadigoù a vo evit 4 €.
2. Peurleugn an taolennoù kenfeurelezh-mañ
● Hep ober gant ur c’henefeder :
● En ur ober gant ur c’henefeder da gavout :
II. Dregantadoù
3. Hervez enklaskoù an Télégramme (1997)
Setu ur sontadeg bet graet gant an Télégramme
diwar-benn ar brezhoneg, hag ar fed kelenn anezhañ (ha
gantañ) pe get.
● Sav un diagram dre vannoù a ziskouez kementmañ.
● Sav un diagram kelc’hiek, goude bezañ jedet ar
c’hornioù kenglot gant an dregantadoù.
Kenfeurelezh, dregantadoù
112
Niver 1 5 ... 25
Priz ... 1 3 ...
A 4 2 6
B 3 15 36
A 8 2 7 9
B 5 20
Tud a-du a-enep neptu hollad
Dregantad 80 % 8 % 12 % 100 %
Dizoleiñ

4. Energiezh : kavout un %
14
Setu un daolenn hag a ziskouez ar produiñ tredan
e-keñver e orin (nukleel, klasel, stankelloù) e Bro-C’hall
abaoe 1938. E TW/h (terawatt dre eurvezh) eo an disoc’hoù.
● Kloka an hollad.
● Adsav an hevelep taolenn gant dregantadoù,
evit pep bloavezh.
Skouer e 1975 : hollad e % = 100 %
hollad e TW/h = 178,5
Evit kavout an dregantad evit pep doare produiñ ez po da
100
liesaat an niver a TW/h dre .
178,5
Evit an nukleel e raio 9,77 % (’teus ket met gwiriañ!).
● Sav ur grafik a ziskouez emdroadur pep doare
produiñ e dregantadoù a-hed ar bloavezhioù.
(lak an holl ditouroù war an hevelep grafik gant livioù disheñvel
!).
5. Ober gant un dregantad
War zigresk ez a prizioù produioù ur stal.
5% a zigresk a zo war bep danvez.
Setu priz orin un nebeud anezho.
priz orin?
● Jed digresk pep priz. Penaos e rez ?
● Jed ar priz nevez.
● Penaos kavout war-eeun ar priz nevez diwar ar
III. Kenfeurelezh ha skeul
6. Ariana
Setu luc’hskeudenn maketenn Ariana 5, ur
fuzeenn krouet gant Europa.
Lakomp ez eo 57 m he uhelder gwirion.
● Muzul uhelder ar wern-vannañ, al loarell, an
estaj-buanaat hag hini ar penn-estaj.
● Sav un daolenn a seurt-se ha leugn an eil
linenn.
● Klask kavout un doare da jediñ muzulioù gwirion
Ariana 5 (implij ul liesaer !).
Tu zo ivez da gavout muzulioù an dresadenn dre ar muzulioù
gwir ! Implij al liesaer « kontrol »!
Ar SKEUL an hini eo.
7. Apollo
Setu Apollo hag e LEM, ur glozenn-spas hag a zo
bet graet ganti evit mont war al Loar er bloavezhioù 1970.
● Kav skeul an dresadenn. (Pet gwech eo bet
bihanaet ?)
Kenfeurelezh, dregantadoù
113
Bloavezh termek nukleel termek klasel stankelloù hollad
1938 0 10,4 10,3
1950 0 17 16,2
1960 0,13 31,64 40,5
1970 5,15 78,95 56,6
1975 17,45 101,17 59,8 178,5
1980 57,94 118,84 69,8
1985 213,1 52,1 63,4
1990 297,9 45,2 57
1995 358,8 36,8 75,8
1996 378,2 41,7 69,9
1997 375,9 37,8 67,2
1998 368,5 52,7 65,8
1999 375 48,5 76,5
Danvez A B C D E
Priz 200 500 120 750 150
Uhelder Fuzeenn koef estaj-buanaat penn-estaj
Muzul
gwirion (m)
Muzul
treset (cm)
17,58 m
57
7,37m
3,23 m
6,98 m
Dizoleiñ

1. Setu un daolenn
● Kenfeurel eo roadoù an div linenn pe n’int ket?
A
B
2. Setu un daolenn genfeurelezh
A 4 ? 8 ? 7 ?
B 5 7 ? 9 ? 12
● Peseurt liesaer a lak da leuniañ an eil linenn ?
● Kloka an daolenn neuze; penaos mont eus an
eil linenn d’eben ?
● Sav ur grafik hag a ziskouez kement-mañ.
3. Kav an niver a vank en daolenn genfeurelezh-mañ
4. Skoulmadig
A 4 3
B 7 ?
30 euro eo priz ur boked 15 rozenn.
● Jed priz ur boked 10 rozenn.
5. Jed tizh un den hag a red 2 km e-pad
10 min (e km dre eurvezh)
14 Kenfeurelezh, dregantadoù
2 4 6
5 10 16
114
6. Marc’h-houarn
Priz orin = 130 euro
Priz nevez = 120 euro
● Kav an distaol e euroioù.
● Peseurt dregantad a zistaol a zo war ar priz
orin?
7. Jed gant an dregantadoù kinniget :
a = 12 % eus 75 kg
b = 5 % eus 5 euro
c = 0,8 % eus 15 000 tonenn
d = 125 % eus 78 euro
● Petra a soñj dit ?
8. Lenn ur gartenn hent
Setu un tamm eus ur gartenn hentoù en-dro da
Blijidi (22) a skeul « 1/25000 ».
● Petra a dalvez 1 cm war ar gartenn-se ?
● Muzul an hed treset etre ar poent A hag ar
poent B (e cm).
● Petra eo hirder gwirion ar segmant [AB] ?
● Pet km a vo ret d’un den ergerzhout a-benn
tizhout B diouzh A :
- dre an hentoù ?
- a-dreuz-kaer ?
Poelladennoù

9. Brasaat tresadenn un ti-savour
Ober a ra gant ur skeul a « 1,5 ».
Setu un daolenn hag a ziskouez ment un nebeud lodennoù
war an dresadenn orin.
Lodennoù a b c d e f g
Mentoù orin
e cm
Mentoù nevez
e cm
● Peurleugn linenn mentoù e dresadenn nevez.
● Sav ur grafik hag a ziskouez kement-mañ.
10. Evit pep taolenn, lâr hag-eñ e tiskouez
un darvoud a genfeurelezh pe get (displeg)
A
B
A
B
A
B
A
B
11. Leugn pep taolenn genfeurelezh-mañ
A
B
A
B
14 Kenfeurelezh, dregantadoù
3 10 7 2,5 8 14 9
? ? ? ? ? ? ?
5 2,5 10 15 25
4 2 8 12 20
1 3 10 5 7
7 21 70 40 50
2 1 3 4 10
9 4,5 13 18 45
8 32 56 72 24
1 4 7 9 3
2 8 15
7 14 72
3 4 7 9 14
0,9
115
A
B
A
B
12. Grafikoù
9 4 7
36 4 12
0,3 0,5 0,1 1 0,6
9
Setu roadoù B e-keñver roadoù A war ur grafik.
Evit pep degouezh, lâr hag-eñ ez eo kenfeurel roadoù B
gant roadoù A, ha displeg perak.
B
B
degouezh 1
degouezh 3
B
A
A
degouezh 2
A
Poelladennoù

13. Gant da jederezig
Setu un daolenn genfeurelezh da leuniañ.
● Klask dre peseurt kenefeder eo ret liesaat al
linenn gentañ a-benn leuniañ an eil linenn.
● Gra gant oberataer digemm da jederezig evit
jediñ ha leuniañ anezhi, ar buanañ ar gwellañ.
14. Lenn ur grafik
● Leugn an daolenn diwar ar grafik e-kichen.
12
2
0
B
15. Feurmiñ ur c’harr-tan
Setu amañ 4 embregerezh hag a feurm kirri-tan.
Gant Netraken e paeer 30 euro an devezh.
Gant Dawelet e paeer 15 euro an devezh, ha 0,20 euro
dre gm.
Gant Tostigdost e paeer 10 euro an devezh, ha
0,30 euro dre gm.
Gant Difiñv e paeer 0,75 euro dre gm graet.
● Peseurt embregerezh a zo kenfeurel ganti ar
priz hag an niver a gilometradoù graet ?
● Evit pep embregerezh, sav un daolenn hag a
ziskouez pegement e vo da baeañ goude 5, 10, 20, 30,
50 ha 90 km ergerzhet er memes devezh.
● Sav ur grafik evit ar pevar degouezh gant pep
a liv disheñvel.
14 Kenfeurelezh, dregantadoù
A 8 12 1 7 13 10 11 18 5 4 2 0
B 20
0 1 2 3 4
A
B
1 3,5 4
12
A
116
16. Euro nevez
E Bro-Utopia zo bet un dispac’h !
Bremañ e talvez 5 euro kement ha 1 utop.
● Jed e utopioù priz ur vantell hag a goust
53,50 euro.
● Jed e utopioù priz ur re votoù hag a goust
12,50 euro.
● Pet euro e koust ur roched 149,5 Utop he friz
orin?
● Sav ur grafik a-benn diskouez prizioù e utopioù
e-keñver ar prizioù e euroioù.
17. Paotred ha merc’hed
8 plac’h ha 12 paotr zo er 6 vet orañjez.
● Jed an dregantad a verc’hed hag an dregantad
a baotred a zo er c’hlas.
18. Chas
Diwar 27 ki ez eus 5 labrador, 2 douar-nevez
hag ar peurrest zo golden retriever.
● Jed an dregantad a chas e pep rummad.
19. Kezeg-houarn
880 euro e koust ur VTT… dreistordinal ! Divizet
’z eus bet diskenn ar priz eus 100 euro.
● Petra eo ar priz nevez ?
● Peseurt dregantad a zistaol zo bet graet war
ar priz orin ?
● Petra eo dregantad ar priz nevez e-keñver ar
priz orin ?
20. Park
Eostet ez eus bet 50 % eus ur parkad 12 ha.
● Peseurt kevrenn eus ar park a zo bet eostet ?
● Pet hektar ?
Poelladennoù

21. Planken dre lien
25 % eus ur planken dre lien kozh-noe a zo bet
debret gant al logod.
● Peseurt kevrenn anezhañ a zo bet debret ?
● Pet kilogram a zo aet gant al logod, pa ouzer e
oa 25 kg mas ar planken?
● Peseurt kevrenn anezhañ a chom?
● Peseurt dregantad a chom?
● Pet kilogram a chom?
22. Jediñ (hep jederezig ma c’hellez)
● Jed 50 % eus 1 kg.
● Jed 15 % eus 250 g.
● Jed 23,5 % eus 900 euro.
● Jed 1 % eus 25 karrezad chokolad.
● Jed 150 % eus 20 euro. Hag un digresk zo bet
pe n’eus ket ?
23. Klask ur gevrenn (na vefe ket dekvedennel)
kevatal gant an dregantadoù kinniget
50 %; 25 %; 20 %; 75 %; 125 %
24. Jed dre benn
● 50 % eus 14
● 20 % eus 15
● 125 % eus 4
25. Jed gant da jederezig :
26. Digresk
12,5 % eus 13,73 kg
40,9 % eus 1 237,50 euro
0,05 % eus 1 ha
5,03 % eus 333,33 g
14 Kenfeurelezh, dregantadoù
● 25 % eus 80
● 75 % eus 5
200 euro e oa priz ur vantell.
Digresket en deus e briz eus 15 %.
● Jed an digresk.
● Kav ar priz nevez e % eus ar priz kozh.
● Jed ar priz nevez dre 2 zoare.
27. Kresk
Goude un nebeud bloavezhioù ez eus bet feurmet
150 ha en holl.
100 hektar a oa bet feurmet e penn-kentañ.
● Jed ar c’hresk e ha.
● Jed ar c’hresk e % eus ar gorread orin.
● Jed ar gorread nevez e % eus ar gorread orin.
117
28. Bruderezh
«25% a zistaol » war an holl broduioù-mañ !
● Jed an digresk e euro.
● Jed ar prizioù nevez e euro.
● Jed ar prizioù nevez e % eus ar prizioù orin.
29. Setu plañ ur gêriadenn. Palez Zakros an
hini eo, war enezenn gKrete emañ.
● Muzul an hedoù kinniget dit.
● Kav skeul an dresadenn.
● Leugn an daolenn a-benn kavout an hedoù
gwirion dre ar skeul.
Segmantoù
Hedoù treset
(cm)
Hedoù gwirion
(m)
AB CD EF GH IJ KL MA
Poelladennoù

30. Setu un daolenn
Segmantoù
Hed gwir
Hed treset
Diskouez a ra mentoù treset ur steuñvenn
goude bezañ apliket ur skeul dezhi.
● Kav ar skeul gant sikour ar bann "AB".
● Daoust hag-eñ na vije ket eus ur fazi en trede
bann?
● Reizh anezhañ neuze.
● Sav ur grafik war ur follenn baper milimetrek,
ar resisañ ar gwellañ.
● Petra eo ment gwirion al lodenn [EF], dre ar
grafik ?
● Petra eo ment treset al lodenn [GH], dre ar
grafik ?
● Klask gwiriañ da respontoù en ur ober gant ar
skeul.
32. Ober gant ur skeul a 1/25 000 war ur
gartenn hent
Yann en deus da implijout ar skeul roet a-benn
leuniañ an daolenn-hedoù amañ kevret.
● Sikour anezhañ.
Hed gwir
(km) 5 3
Hed gwir
(cm)
Hed treset
(cm)
Hed gwir
(km)
Hed gwir
(cm)
Hed treset
(cm)
● Sav un daolenn ha cheñch an holl hedoù treset-se
a-benn kavout anezho :
e hm ;e dam ;e km
14 Kenfeurelezh, dregantadoù
AB BC CD DE EF FG GH HI IJ JK
5 m 3,2 5 18 15,5 20,3 21 10 22
3 cm 1,92 3,5 10,8 1,56 9,3 12,6 6 13,2
16 5 10
12 0,5 6 1
1 2
118
33. Padelezh
● Pegement e talvez 3 min e-keñver un eurvezh
er sistem dekvedennel ?
● Kloka an daolenn genfeurelezh-mañ (padelezhioù).
Skrivad
dekvedennel
Skrivad
triugentel
Skrivad
triugentel
Skrivad
dekvedennel
34. Gwastilli
Goude bezañ debret 25 % eus ur wastell e
chom tammoù c’hoazh evit labrador Fañch.
● Pet tamm a chom pa ouzer e oa bet troc’het
ar wastell e tammoù heñvel o stumm, ha nebeutoc’h
eget 6 anezho ?
35. Fouesoù
5 tamm a oa war an daol. Setu ma ne chom
nemet 2 damm ken bremañ.
● Peseurt dregantad a zo bet debret gant labrador
Fañch ?
36. Gachennoù
1,5 1,25 1,15 1,45 1,50 3,10 3,20 2,40
1h15 2h54 3h03 1h45 2h18 3h24
3 zamm a chom war an daol. Padal e oa bet
lezet warni 12 tamm en holl.
● Peseurt dregantad a zo aet gant ar c’hazh ?
Poelladennoù

37. Kerzhout
Yann en deus 80 km da vale. A bennadoù-hent
ez a: un 50 % eus an hent da gentañ, 25 % da c’houde
hag 20 % c’hoazh.
● Peseurt dregantad eus an hent e ra betek-hen?
● Peseurt dregantad a chom dezhañ d’ober ?
● Laka ar pennadoù-hent da gevrennoù ar simplañ
posubl.
● Lavar pet km a zo e pep pennad.
38. Setu ur skouergorneg, anezhañ 3 cm e
ledander.
3 cm
a) trohed
● Jed e drohed gant a =5cm.
● Memes goulenn gant a =7cm;a =10cm;
a =15cm;a =18cm.
● Sav ur grafik, gant a war ahel an absisennoù,
ha trohed ar skouergorneg war ahel an urzhiennoù.
● Ha kenfeurel eo an trohed gant talvoud a?
b) gorread
● Jed e c’horread gant a =5cm.
● Memes goulenn gant a =7cm;a =10cm;
a =15cm;a =18cm.
● Sav ur grafik, gant a war ahel an absisennoù,
ha gorread ar skouergorneg war ahel an urzhiennoù.
● Ha kenfeurel eo ar gorread gant talvoud a?
39. Daoust hag-eñ ez eo trohed ur c’helc’h
kenfeurel gant e skin ?
● Diskouez kement-mañ war ur grafik, dezhañ e
ahel a-c’hourvez ahel ar skinoù, hag e ahel a-blom ahel
an trohedoù.
40. 123 € eo priz ur marc’h-houarn
45 cm e vent ; 134 € eo priz unan all 50 cm e
vent.
● Ha kenfeurel eo prizioù ar c’hezeg-houarn
gant o ment ? perak ?
a
14 Kenfeurelezh, dregantadoù
119
41. Petra eo priz pemp kg poultr hud
pa ouzer eo 1 239 € priz un donenn boultr ?
● Klask priz 11, 15, 200 ha 700 kg ivez.
(tu zo dit da sevel un daolenn)
42. Daoust hag-eñ eo kenfeurel priz ur re
votoù gant e vent ?
Klask ur skouer… ma’z out bet o prenañ unan
c’hoazh !
43. Gwerzhet ez eus ur park 70 € ar m 2 .
● Pegement en do Yann da baeañ evit prenañ
anezhañ pa ouzer eo 1 200 m 2 e c’horread ?
44.
2
eus ur park a zo bet gwerzhet evit
5
35 000 €.
rest ?
● Petra a chom da baeañ evit prenañ ar peur-
45. 5 km an eur eo tizh Yann
a ya war e bouezig davet ti e vignon.
● Pegeit e lako pa ouzer ez eus 3,75 km
ac’han ?
Evit distreiñ en deus lakaet 30 min.
● Petra a oa e dizh ?
46. 180 m 3 dour a dremen dindan ur pont
en ur segondenn.
● Pet litrad a dremeno dindanañ e 2 eurvezh?
● Ha pegeit e lako 3 330 m 3 da dremen dindan
ar pont ?
Evezhiadenn: 1 l = 1 dm 3 = 0,001 m 3
Poelladennoù