Brukskunstnaren - kjetil berge

Nr. 48
Torsdag
21. desember 2006
20. årgangen
20 år 1986 - 2006
Laussal kr. 12 BYGDEBLAD FOR SVEIO
På leit
etter mor
Dag Vidar Furubotn har
ein draum om å møta
si biologiske mor. Snart
reiser han for andre gong
til Vietnam for å leita.
Side 14 - 15
Nissen kom
frå Tittelsnes
Kjell Eidsvåg kom
med både fi nvér og
julestemning til Sveio.
Side 17
Vestavind ynskjer god jul og eit
fredfullt nytt år
Neste Vestavind kjem fredag 5. januar
Brukskunstnaren
Kjetil Ingvard Berge lagar gjerne kunst som skal
brukast, og han har det med å invitera publikum
med og gjer dei til deltakarar - enten han lagar
installasjonar, fi lm eller fotografi . Vestavind møtte
den utfl ytta sveibuen på heimebane i London.
Side 11 - 12 - 13
Foto: Irene Jacobsen

10 Vestavind Torsdag 21. desember 2006 Torsdag 21. desember 2006 Vestavind 11
«I krubba låg en liten gut»
Den lett romantiserande
omskrivinga av Alf Prøysen
er noko som for dei fl este
av oss fortonar seg som ei
stressande førjulstid.
For tida før jul kan vere noko
stressande. Vi har bygd oss
opp så høge forventningar til
korleis ei jul skal vere med
julesongar, pepperkaker,
gløgg og familiekos. Så
vert det likevel stresset som
overtek kvart år. Dagane
blir for få fram mot jul til
gåvekjøp, pynting, vasking,
juleavslutningar med
barnehage, skule og korps og
kor. Vi vaksne er aktive og
barna er aktive. Og sjølv om
bildet av kos og jul dominerer
i tankane våre, så er det
vel stresset som dominerer
adventstida i større og større
grad jo nærmare jul ein
kjem.
Eg leste i avisa her om dagen
i et lesarinnlegg som kanskje
på treffande måte beskriver
det for oss. ”Vi gleder oss til
jul i ein månad og så feirar
vi i nokon dagar og så er vi
glade det hele er over”. Slik
er det nok mange som tenker.
Og sjølve julefeiringa den må
jo ta slutt.
Men det er også vårt eige
ansvar å skape den jula
som set fokus på familien
og kos og julas eigentlege
bodskap. Det må vel vere
muleg å bremse litt ned på
alt dette som stressar oss opp
framfor jul og satse meir på
adventstida og juletida med
familie og julas bodskap. Det
må vel vere mogleg å skape
nye rutinar og tradisjonar
også framfor jul. Må alt fokus
vere på forbruk og ikkje på
oppleving?
For Prøysen i Julekveldsvisa
så begynner det berre med
vasking og pynting. ”Nå sett
vi øss og kvile og puste på ei
stund”…
Og medan dei så kviler seg i
”Dra krakken bortåt glaset så sett vi øss og
ser og prøve fi nne leia der julestjerna er. Den
blankeste ta alle, hu er så klar og stor, du ser
a over taket der a Jordmor-Matja bor.
Hu er så snill den stjerna, hu blonkeʼ, kan du
sjå? Og nå skal je fortælja og du skal høre
på. Den fyste gong ho skinte så laga hu ei
bru imilla seg og himmelʼn og ei krubbe og
ei ku.
I Krubba låg en liten gutt så fresk og rein og
ogʼ og mor hass dreiv og stelteʼn og far hass
stod og lo. Og gjetergutta der omkring dom
kute tel og frå og bar med seg små lamonger
som gutten skulle få
Og tel og med tre vise menn, dom rei i fl ere
daʼr, og ingen visste vegen og itte ʼhen
det bar. Men strjerna stod og blonke på
himmelkvelven blå så ingen ta dom gikk bort
seg og alle tre fekk sjå.
Ja det var fyste gongen som julestjerna
brann, men sea har a brønni i alle verdens
land. Og såmmå å som hende er stjerna like
stor, du ser a over taket der a Jordmor-Matja
bor.
Illustrasjon: Brit-Inger Dirdal Engan
Prøysens jul så får dei store
opplevingar og fantasien løp
litt løpsk. Man lever seg inn
i julas bodskap som faktisk
hender rett utanfor stua i
julekveldsvisa.
Den visa burde hatt ein
naturleg plass i Salmeboka
vår. For det som skjedde i
jula er ikkje berre ei historie
om noko som skjedde langt
borte for lenge sida. Det skjer
om og om igjen for menneske
som blir gripen av at julas
bodskap handlar om at det er
Guds Son som blir fødd inn i
denne verda. Og det er så nært
og levande at det er akkurat
som om det skjer over taket
der a jordmor-Matja bor eller
utanfor stuevindauget vårt.
Kristne fi nst det i alle
verdas land og det som
sameinar oss er den kristne
bodskapen. Også denne jula
vil bodskapen om ein fødsel
feirast i Betlehem i det hardt
prøvde Palestina, i Irak på
randen av borgarkrig, i det
lutfattige Afrika og Sør-
Amerika. Menneske overalt
vil fi nna gleda over den
eldgamle bodskapen om
Guds Sons fødsel. Vi i det
rike Europa feirar saman
med dei og vår gåve bør og
gå til dei fattige i verda.
Eg ber Sveios befolkning
vera rause i sine gåver til
nødhjelpsorganisasjonane i
år. Jula sin bodskap var også
nytt bodskap om rettferd.
Så vil eg nytta høvet til å ønske
alle Vestavind sine lesarar ei
velsigna julehøgtid.
Med julehelsing
Arild Steinsland
Kjetil I. Berge, kunstnar i London
Liv, død, kjærleik og hat

12 Vestavind Torsdag 21. desember 2006 Torsdag 21. desember 2006 Vestavind 13
Spontan
brukskunst frå
Holloway Road
Kunstnar Kjetil Ingvard Berge ber
gjerne publikum tagga på kunsten
han har laga. Først gir han dei eit
tema: Liv, død, kjærleik og hat.
– Det er ei vanskeleg oppgåve eg
gir vekk. På ståande fot er eg ikkje
sikker på kva eg ville tagga sjølv
ein gong. Kanskje eg spør andre
fordi eg vil ha hjelp til å tenka
vidare?
Tekst og foto: Irene Jacobsen
Holloway Road, London:
Jasper tar eit dovent steg gjennom
luka i døra, dumpar inn på det mørke
kjøkengolvet. Han kikkar svolten rundt
seg, gnir seg mjukt langs leggen. Jasper er
feit.
– Har du vurdert å slanka han?
– Han har vore på diett i mange år den
katten der, fl irer Kjetil I. Berge.
Men kva hjelper vel det når alle naboane
fôrar han som om han var deira?
Jasper lever eit makeleg katteliv på eit tak
i Nord-London. Takterrassen hans er den
grønaste så langt du kan sjå. Her veks det
både brake frå Røykenes, palmer, roser,
klatreplanter, urter og villniss. 2. sundag
i advent blomstar Pelargoniaen i ei trong
urne. Rosa fl amingoar vaktar rosepottene,
te-skeier frå ein gamleheim i Atlanta lagar
metalliske lydar i vinden. Naboane sine
takterrassar er stort sett berre grå betong,
men i Jasper sin hage er det gamle bilsete,
hagemøblar, ei seng og ein solbærbusk frå
Førde.
– I sommar hadde me fest her oppe. Såg
Top Gun på ein gammal kjempesvær tv,
surround-anlegg til og med, smiler Kjetil.
Men Londonlufta er kjølig, og me hufsar
oss innomhus.
Ut i verda
Kjetil Ingvard Berge er oppvaksen i
Førde. Sommardagen duppande i ein båt
på Førdespollen er framleis noko av det
han saknar frå heimplassen. Men han
ville tidleg ut, syntes Sveio var trongt og
lite. Kjetil reiste først til Bergen, gjekk
kunsthøgskulen, men ville sjå endå meir.
Neste stopp blei Lisboa.
– Skulen var ikkje særleg god, men eg åt
kaker og lærte portugisisk. Det var veldig
kjekt, fl irer han.
Ferda gjekk vidare til London og
diplomoppgåve. 20 år seinare er han
framleis i verdsmetropolen. Desse åra har
han utmerka seg både på den norske og den
internasjonale kunstscenen. Han jobbar
breidt, frå sosiale skulpturar, til fi lm,
fotografi og scenekunst. Det var han som
gav den grafi ske profi len til Kulturby 2000
Bergen. I fjor var han norsk representant
på Havana Biennial på Cuba. Han har
utsmykka ungdomsskular i Hamar og
Kristiansand, laga klatrevegg i Stavanger
Kretsfengsel, ein heil vegg i Imperial
College rett bak Royal Albert Hall. Midt
på Londons Economist Plaza har han hatt
eit lysthus. Akkurat nå har han tre fi lmar
og eit stort teaterprosjekt på gang.
Sju søstre
– Ganske ambisiøse fi lmar, fortel Kjetil.
Seven Sisters handlar om folk i området
her, om naboane min. Eit portrett av
bydelen, i dokumentarisk form – men slett
ingen dokumentarfi lm.
– Eg jobbar ofte i dokumentarisk form,
med det er ein kunstfi lm. Seven Sisters er
ein musikal, alle dei involverte skal synga
kvar sin song akkurat der dei er, der dei
bur og jobbar. Ein av dei som skal vera
med i fi lmen har ei bod nede på gata.
Tidlegare var han turistguide og musikar i
Kenya. Så møtte han ei engelsk jente, drog
hit, gifta seg, fekk barn, skilde seg, fekk
nye barn - og nå sel han altså krimskrams
på Holloway Road. Ingen kjenner naboane
sine i ein storby, men eg har fått blitt kjent
med nokre av dei, smiler han.
Blood sucker sex magic…
I november hadde Kjetil ei utstilling på
Galuzin Galleri i Oslo der han presenterte
13 fotografi og fi re fi lmar som på ulikt vis
tematiserte sjukdom og død. I fjor haust
låg han sjølv på sjukehus i London, heilt
utslått av ein bakterieinfeksjon. Det var då
han tok fram det gamle Carl Zeiss Nettarkameraet
han hadde hatt sidan ungdommen
– og begynte å fotografera det som skjedde
rundt han.
Morgenbladet sin anmeldar skreiv dette
om utstillinga i Oslo:
«Han har gjort seg bemerket med sine
sosiale skulpturer, som gjerne har
kommet til nytte og spilt en viktig rolle
i de rommene han opererer i. Om det så
er en scene i Havanna, et buss-skur til å
tagge på eller en klatrevegg i et fengsel har
Berges arbeider irritert og begeistret. Med
sin varme humor og skarpe kommentarer
fyller Berge en sosial funksjon og tar et
ansvar ovenfor det samfunnet han er en
del av eller besøker.»
Mange meinte utstillinga «blood sucker
sex magic we are the world we are the
children we are the ones who make a
better place so lets start given» på Galuzin
Gallery i Oslo markerte eit skilje i den
kunstneriske utviklinga hans.
– Film er ei anna forteljingsform, ein anna
måte å tenka på. Du må fortelja ei historie
som skal vara frå 0-3 minutt. Det blir som
å skriva, du må ha ein god start, ein god
slutt og noko godt i midten, seier Kjetil.
Filmfestival neste
Nå har han fått invitasjon til ein stor
undergrundsfi lmfestival i Lausanne.
–Det blir kjempespennande. Må nok kle
meg opp med mørke solbriller, konstaterer
Kjetil.
To av fi lmane han viste i Oslo har han
Kjetil I. Berge i ein gyngestol som står igjen etter ein av dei mange som har funne husrom i heimen i Holloway Road. Det er ope hus og
alltid nye folk innom for kortare og lengre periodar, men katten Jasper er fast innventar uansett.
Kjetil inviterer til bords på eit frodig kjøkken. To telys er fyrt opp i
adventstaken.
har tenkt å ta med til Lausanne. «Ni dikt
om kjærlighet» der niesa hans Berta Berge
Samnøy les sine eigne dikt, og «Hvis jeg
bare fi nner vei» skal visast for eit endå større
publikum til sommaren.
Begge fi lmane viser den spontane måten han
jobbar på, og korleis han involverer både
deltakarane og publikum i kunsten sin. På
same vis som når han sette opp busskur og
bad folk komma å tagga i dei, inviterer han
publikum til å bruka kunsten, vera med å
forma den.
– Er det ikkje skummelt å overlata så mykje
av regien til publikum? Du veit jo aldri kva
du får?
– Det er jo det som er spennande, du veit ikkje
kva det blir før etterpå. Det same gjeld begge
dei to fi lmane. Jenta som får leike-skjellettet
i «Hvis jeg bare fi nner vei» lagar jo eigentleg
heile fi lmen. Eg såg det kunne bli noko då
ho pakka opp gåva, og oppdaga at skjellettet
var like stort som henne. Så eg spurte berre
om ho kunne ta det med seg å leika med det i
hagen. Det endar med den fi lmen du har sett.
Det er surrealistisk, ho svinsar rundt og syng
barnesangar med eit skjellett på slep. At det
endar opp inni ein mørk skog, er berre fordi
det blei mørkt medan me var ute.
Filmen gir assosiasjonar til Rødhette, minner
oss om vår eigen dødelighet og endar opp med
eit nesten litt guffet ”Blair Wich Project”-gufs
over ryggen.
Anmeldaren i Morgenbladet uttrykte det slik,
etter å ha sett fi lmen og bileta som var tatt på
sjukehuset i London:
«Resultatet er at Berge oppnår den friheten
til å bruke mediet defi nerte fotografer ikke
klarer å dra seg nytte av. Med null respekt for
verktøyet han har i hånden eller tradisjonen
som tynger mediet, men med uvanlig respekt
for temaet han omhandler og menneskene som
er involverte. Kjetil Berge følger ingen metode.
Han fotograferer kun det han ser. Et øyeblikk
av døden. Et øyeblikk fra livet. Et øyeblikk fra
det i mellom. »
Bubbleheads
Buss-skuret som nå står i Førde, utanfor faren
sitt hus, har vore på to utstillingar. Første
gongen det blei stilt ut var i Kristiansand.
Det danske buss-skurdesignet frå 60-talet,
Bubbleheads, innbyr til tagging, meiner
Kjetil, og monterte det utanfor eit galleri og
inviterte sørlendingane til å komma å tagga
over temaet: liv, død, kjærleik og hat. Folk i
Førde har halde fram å skriva i busskuret. Det
er kunstnaren glad for.
Han har brukt same designet på ein ny
ungdomsskule i Hamar.
– Tre bubbleheads er montert mot kvarandre
– klart det innbyr til sosialt samvær. I
betongfl isene på bakken har eg støypt inn,
med elevane si eiga handskrift, ord dei har
skrive over temaet nært/fjern.
«Mennesker er fjerne». «Jeg er ikke alltid
nære meg selv», er to av sitata frå Hamarungdommane.
Ope hus
Kjetil brygger te i ei rosa kanne i eit overfullt
kjøkken medan Jasper knekar seg rundt beina
hans. Det er høgt under taket i leiligheten,
open dør, ope hus og gjestfritt i heimen. Han
bur her saman med kjærasten Mustafa, og
alltid er det nye folk innom og låner eit rom.
Kvelden før hadde dei avskjedsfest for ei jente
frå India som hadde budd hos dei eit år medan
ho skreiv ei doktorgrad om fl aumkatastrofar.
Alexander stikk hovudet inn døra og helser
på, popsongaren bur her han også.
– Det er trivelig med masse folk rundt seg.
London er ein spennande by med mange
spennande folk. Tanken er å alltid ha ope hus
og andre buande hos oss, fortel Kjetil.
At leiligheten ser ut som den gjer, skuldast
kanskje nettopp gjestfridomen - og at alle
legg igjen litt av seg sjølv når dei drar. Enten
møbler og småting dei ikkje vil dra på vidare
- eller avskjedsgåver.
– Me får alltid så rare presangar. Folk trur me
har veldig rar smak. Dei har for så vidt rett i
det då, ler han.
Men teen er god den.
Skriblerier på veggen
På heile den eine veggen i stova har han laga
arbeidsskisse til det eine fi lmprosjektet. Som
eit stort tankekart breier det seg utover. Han
Grønaste takterrassen i omegn. Pelargoniaen blomstar men temperaturen innbyr ikkje heilt til
slaraffenliv utandørs i desember likevel.
Tankekartet til eit av dei neste fi lmprosjekta er klint rett ut over veggen.
har alltid mange prosjekt gåande på same tid.
– Du må det når du jobbar frilanse. Alle prosjekt
har sine dødpunkt, og det eine blir skapt ut av
det andre.
Teaterprosjektet er eit av dei største. Scenen
dei ynskjer seg er ein av dei mest etterspurte
i London; The Round House i Camden. Salen
tar 1200 mann, og som namnet seier er det ein
rund sal.
– Temaet er mor/barn, det er eigentleg ein
monolog, men blir til ein dialog. Det startar
med ynskje om eit barn og endar når barnet er
blitt 7 år. Dama som har sett det heile i gong har
involvert ein biletkunstnar, ein komponist – og
meg. Ho har sett opp mange teaterstykke, men
ynskjer at dette skal bli meir ein performance
der delene er integrerte i kvarandre.
– Kva mi oppgåve blir? Haha, det lurar eg også
på. Nei, altså, eg har tatt teksten og skrive den
ut, vil la den rulla over ein tv-skjerm til rytmen
frå musikken. Heile stykket er litt nevrotisk
og usensurert, og idéen blei til ut frå det.
Men korleis det vil verka i ein stor, rund sal
er eg usikker på. Dette er på grensa til å vera
scenografi , eg har ingen erfaring med det og
synest eigentleg det ikkje er så interessant.
Verkstad eller klubb?
– Det er ein kald, utriveleg og uvennleg plass.
Så eg sit der med den digre pcʼen og varmar
meg på ein omn.
Kjetil snakkar om verkstaden i Aust-London.
Han har vore der lite denne hausten, jobbar
mest heime frå.
– Eg fann ut her ein dag at om eg sa opp
breibandsabonnementet mitt i verkstaden,
kunne eg brukt pengane på medlemsskap i ein
London-klubb. Dei har varme, fi ne klubblokale
og gratis internett. Så eg vurderer å behalda
verkstaden, og sei opp breibandet. Problemet er
at eg ikkje heilt klarar å opparbeida den store
entusiasmen for desse London-klubbane. Det
er noko med den ubehagelege atmosfæren.
Han ler og fi nn meir te. Suppetallerkane er
tomme og brødfatet fylt på mange gonger. Ikkje
rart det er folksamt i Berge-heimen i Holloway
Road.