Alt kan gå gale - Ketil Foldal - Fylkesmannen.no
Alt kan gå gale - Ketil Foldal - Fylkesmannen.no
Alt kan gå gale - Ketil Foldal - Fylkesmannen.no
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal<br />
<strong>Alt</strong> <strong>kan</strong> <strong>gå</strong> <strong>gale</strong><br />
Men ingenting <strong>kan</strong> <strong>gå</strong> så <strong>gale</strong> at det ikkje <strong>kan</strong> bli verre<br />
Ei økt om risikoanalysar, beredskapsplanlegging og andre former for kreativ pessimisme<br />
Smittevernkonferanse, Molde 5. februar 2013, fylkesberedskapssjef <strong>Ketil</strong> Matvik <strong>Foldal</strong>
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal<br />
Tome tankar frå ein <strong>gale</strong>n mann<br />
Smittevernkonferanse, Molde 5. februar 2013, fylkesberedskapssjef <strong>Ketil</strong> Matvik <strong>Foldal</strong>
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal<br />
Kva <strong>kan</strong> eigentleg <strong>gå</strong> <strong>gale</strong>?
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal<br />
Kva <strong>kan</strong> eigentleg <strong>gå</strong> <strong>gale</strong>?<br />
Vul<strong>kan</strong>utbrot ..?
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal<br />
Kva <strong>kan</strong> eigentleg <strong>gå</strong> <strong>gale</strong>?<br />
Vul<strong>kan</strong>utbrot<br />
Konsekvensane av eit vul<strong>kan</strong>utbrot er store.<br />
Lysbilde vist under ROS-seminar for Haram kommune 02.10.2006
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal<br />
Kva <strong>kan</strong> eigentleg <strong>gå</strong> <strong>gale</strong>?<br />
Vul<strong>kan</strong>utbrot<br />
Konsekvensane av eit vul<strong>kan</strong>utbrot er store.<br />
Men sannsynet for at vi skal få eit<br />
vul<strong>kan</strong>utbrot i Noreg er lik null.<br />
Lysbilde vist under ROS-seminar for Haram kommune 02.10.2006
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal<br />
Kva <strong>kan</strong> eigentleg <strong>gå</strong> <strong>gale</strong>?<br />
Vul<strong>kan</strong>utbrot<br />
Konsekvensane av eit vul<strong>kan</strong>utbrot er store.<br />
Men sannsynet for at vi skal få eit<br />
vul<strong>kan</strong>utbrot i Noreg er lik null.<br />
Difor planlegg vi ikkje for å møte eit<br />
vul<strong>kan</strong>utbrot.<br />
Lysbilde vist under ROS-seminar for Haram kommune 02.10.2006
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal<br />
Foto: Kjell Herskedal/Scanpix
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal<br />
Jack of all trades, master of <strong>no</strong>ne …
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal<br />
”Det er sannsynleg at<br />
<strong>no</strong>ko usannsynleg vil skje.”<br />
Aristoteles (384 – 322 f.Kr.), gamal grekar
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal<br />
”Det er sannsynleg at<br />
<strong>no</strong>ko usannsynleg vil skje.”<br />
Aristoteles (384 – 322 f.Kr.), gamal grekar<br />
Vassdalen, Scandinavian Star,<br />
Sleipner, 11. september,<br />
Tsunamien, Fjelltunvegen,<br />
Askeskya, Fukushima, Utøya …
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal<br />
”Det er sannsynleg at<br />
<strong>no</strong>ko usannsynleg vil skje.”<br />
Aristoteles (384 – 322 f.Kr.), gamal grekar<br />
Einaste realistiske førebuing<br />
og botevon:<br />
God grunnberedskap!<br />
<strong>Ketil</strong> (f. 1971 e.Kr.), ung sunnmøring
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal<br />
Litt enkel teoretisering …<br />
Krise<br />
Omfram situasjon<br />
Ekstraordinær hending<br />
Elendigheit Deep shit<br />
Katastrofe<br />
•S j ø p å l a n d
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal<br />
Litt enkel teoretisering …<br />
ROS<br />
Førebuing<br />
(førebygging,<br />
beredskapsplanlegging, øving)<br />
Krise<br />
Omfram situasjon<br />
Ekstraordinær hending<br />
Elendigheit Deep shit<br />
Katastrofe<br />
•S j ø p å l a n d<br />
Evaluering<br />
Krisehandtering
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal<br />
Litt tyngre teoretisering …<br />
Recovery<br />
Krise<br />
Mitigation<br />
Omfram situasjon<br />
Ekstraordinær hending<br />
Elendigheit Deep shit<br />
Katastrofe<br />
•S j ø p å l a n d<br />
Response<br />
Prepardness
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal<br />
Litt enkel teoretisering …<br />
ROS<br />
Førebuing<br />
(førebygging,<br />
beredskapsplanlegging, øving)<br />
Krise<br />
Omfram situasjon<br />
Ekstraordinær hending<br />
Elendigheit Deep shit<br />
Katastrofe<br />
•S j ø p å l a n d<br />
Evaluering<br />
Krisehandtering
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal<br />
Litt enkel teoretisering …<br />
ROS<br />
Førebuing<br />
(førebygging,<br />
beredskapsplanlegging, øving)<br />
Evaluering<br />
Krisehandtering
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal<br />
”Det er sannsynleg at<br />
<strong>no</strong>ko usannsynleg vil skje.”<br />
Aristoteles (384 – 322 f.Kr.), gamal grekar<br />
Einaste realistiske førebuing<br />
og botevon:<br />
God grunnberedskap!<br />
<strong>Ketil</strong> (f. 1971 e.Kr.), ung sunnmøring
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal<br />
Beredskapsplanar – det aller viktigaste (1)<br />
At planane finst.<br />
”Det viktigaste er å legge ein plan. Det er mindre viktig<br />
kvar du (deretter) legg planen.” (sånn cirka fritt etter Dwight D. Eisenhower)<br />
Ein plan som finst føreset at det har vore ein prosess.<br />
Ein plan som finst er imperativt mandat og føresetnad for:<br />
• Ansvarskjensle<br />
• Handlekraft<br />
• Legitimitet
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal<br />
Beredskapsplanar – det aller viktigaste (2)<br />
At planane definerer nøkkelpersonar.<br />
”Dei fleste piler peikar oppover.” (Løgnhals på Børsen, oktober 2008)<br />
Nøkkelpersonar er kapable til å improvisere om det trengst<br />
Det er ikkje i krisetider sjefen skal gøyme seg
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal<br />
Beredskapsplanar – det aller viktigaste (3)<br />
At <strong>no</strong>kon blør litt for planane kvar dag.<br />
”Eg er klar til å døy for reservevassforsyningsplanen!”<br />
(Har sannsynlegvis aldri blitt sagt.)<br />
Nokon må vere ansvarlege for jamt vedlikehald. Føresetnader er:<br />
• Kompetanse<br />
• Vilje<br />
• Interesse<br />
• Tillit<br />
• Tid
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal<br />
Den <strong>no</strong>rske grunnberedskapen –<br />
betre enn sitt eige rykte!<br />
• Få eksempel på dårleg kommunal<br />
krisehandtering.<br />
• Når heile kjeda blir sett på prøve er<br />
det sjeldan kommunane som kjem<br />
dårleg ut. (Tsunamien, pandemien,<br />
22. juli, Dagmar …)<br />
• Dugnadsberedskapen lever!
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal<br />
Den <strong>no</strong>rske grunnberedskapen –<br />
betre enn sitt eige rykte!<br />
• Få eksempel på dårleg kommunal<br />
krisehandtering.<br />
• Når heile kjeda blir sett på prøve er<br />
det sjeldan kommunane som kjem<br />
dårleg ut. (Tsunamien, pandemien,<br />
22. juli, Dagmar …)<br />
• Dugnadsberedskapen lever!
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal<br />
D e i s i s t e i n d i a n a r a n e<br />
. . . m y k j e s a m f u n n s t r y g g l e i k p e r k r o n e
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal<br />
Ikkje dermed sagt …
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal<br />
ROS-analysar – det aller viktigaste (1)<br />
At ROS-analysane finst.<br />
”Det viktigaste er å legge ein plan. Det er mindre viktig<br />
kvar du (deretter) legg planen.” (sånn cirka fritt etter Dwight D. Eisenhower)<br />
Ein ROS-analyse som finst føreset at det har vore ein prosess.<br />
Ein ROS-analyse som finst er imperativt mandat og føresetnad for:<br />
• Ansvarskjensle<br />
• Handlekraft<br />
• Legitimitet
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal<br />
ROS-analysar – det aller viktigaste (1)<br />
Gjer det enkelt!<br />
” KISS is an acronym for "Keep it simple, stupid" as a<br />
design principle <strong>no</strong>ted by the U.S. Navy in 1960.”<br />
<strong>Alt</strong>for mange <strong>gå</strong>r seg faste i kompliserte og sofistikerte ROS-prosessar.<br />
Dyrt verktøy og tung organisering er ikkje nødvendig<br />
Ofte er det <strong>no</strong>k med eit tekstdokument som fastset:<br />
«Dette <strong>kan</strong> skje, dette er vi bekymra for, og dette bør vi gjere for å unn<strong>gå</strong><br />
at det skjer eller betre vere i stand til å handtere det når det likevel skjer»
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal<br />
Og heller ikkje sagt:<br />
Grunnberedskapen – ikkje berre<br />
eit offentleg ansvar!
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal<br />
Fag- og<br />
verksemdsspesifikke<br />
beredskapsp<br />
lanar<br />
Kommuneplan, øko<strong>no</strong>miplan og budsjett:<br />
Mål, prioriteringar og retningslinjer for førebyggande samfunnstryggleik og beredskp<br />
Risiko- og sårbarheitsanalysar:<br />
Overordna og fag-/verksemdsrelaterte<br />
Smittevernplan<br />
Plan for kommunal kriseleiing<br />
- Plan for kriseinformasjon<br />
Helse- og<br />
sosialberedskapsplan <br />
Beredskapsplan<br />
for skular<br />
og<br />
barnehagar<br />
Andre<br />
beredskaps-<br />
planar
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal<br />
Fag- og<br />
verksemdsspesifikke<br />
beredskapsp<br />
lanar<br />
Dagleg drift<br />
Kommuneplan, øko<strong>no</strong>miplan og budsjett:<br />
Mål, prioriteringar og retningslinjer for førebyggande samfunnstryggleik og beredskp<br />
Risiko- og sårbarheitsanalysar:<br />
Overordna og fag-/verksemdsrelaterte<br />
Smittevernplan<br />
Balansert målvisvas<br />
Ferieavvikling<br />
Håplause byråkratar<br />
Plan for kommunal kriseleiing<br />
- Plan for kriseinformasjon<br />
Helse- og<br />
sosialberedskapsplan<br />
Kvardagen<br />
Beredskapsplan<br />
for skular<br />
og<br />
barnehagar<br />
Internkontroll<br />
Budsjett<br />
Driftsrutinar<br />
Va<strong>kan</strong>sar<br />
Sur sjef HMS<br />
Andre<br />
beredskaps-<br />
planar<br />
Kvalitetsstyring<br />
Beredskapsplan
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal<br />
Dagleg drift<br />
Balansert målvisvas<br />
Ferieavvikling<br />
Håplause byråkratar<br />
Kvardagen<br />
Internkontroll<br />
Budsjett<br />
Driftsrutinar<br />
Va<strong>kan</strong>sar<br />
Sur sjef HMS<br />
Kvalitetsstyring<br />
Beredskapsplan
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal<br />
Dagleg drift<br />
Balansert målvisvas<br />
Den dagen <strong>no</strong>ko ikkje heilt stemmer …<br />
Ferieavvikling<br />
Håplause byråkratar<br />
Va<strong>kan</strong>sar<br />
Internkontroll<br />
Budsjett<br />
Sur sjef<br />
Driftsrutinar<br />
Kvalitetsstyring<br />
HMS<br />
(Beredskapsplan)
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal<br />
Dagleg drift<br />
(For eksempel: To barn i<br />
barnehage blir alvorleg sjuke.<br />
Ikkje i slekt, hospitalisert,<br />
symptom på aggressiv<br />
infeksjonssjukdom)<br />
Balansert målvisvas<br />
Den dagen <strong>no</strong>ko ikkje heilt stemmer …<br />
Ferieavvikling<br />
Håplause byråkratar<br />
Va<strong>kan</strong>sar<br />
Internkontroll<br />
Budsjett<br />
Sur sjef<br />
Driftsrutinar<br />
Kvalitetsstyring<br />
HMS<br />
(Beredskapsplan)
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal<br />
Dagleg drift<br />
Einingsleiar/Laboratorium/Smittevernlege/<br />
kommunehelsetenesta/spesialisthelsetenesta<br />
Balansert målvisvas<br />
Den dagen <strong>no</strong>ko ikkje heilt stemmer …<br />
Ferieavvikling<br />
Håplause byråkratar<br />
Va<strong>kan</strong>sar<br />
Internkontroll<br />
Budsjett<br />
Sur sjef<br />
Driftsrutinar<br />
Kvalitetsstyring<br />
HMS<br />
(Beredskapsplan)
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal<br />
Dagleg drift<br />
Einingsleiar/Laboratorium/Smittevernlege/<br />
kommunehelsetenesta/spesialisthelsetenesta<br />
Balansert målvisvas<br />
Den dagen <strong>no</strong>ko er bekrefta <strong>gale</strong> …<br />
Ferieavvikling<br />
Håplause byråkratar<br />
Va<strong>kan</strong>sar<br />
Internkontroll<br />
Budsjett<br />
Sur sjef<br />
Driftsrutinar<br />
Kvalitetsstyring<br />
Beredskapsplan<br />
HMS
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal<br />
Dagleg drift<br />
Einingsleiar/Laboratorium/Smittevernlege/<br />
kommunehelsetenesta/spesialisthelsetenesta<br />
Balansert målvisvas<br />
Den dagen <strong>no</strong>ko er bekrefta <strong>gale</strong> …<br />
Ferieavvikling<br />
Håplause byråkratar<br />
Va<strong>kan</strong>sar<br />
Internkontroll<br />
Budsjett<br />
Sur sjef<br />
Driftsrutinar<br />
Kvalitetsstyring<br />
Beredskapsplan<br />
HMS
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal<br />
Legionellas<strong>kan</strong>dalen vokser<br />
Hasj-mann<br />
sex-drept<br />
Blablabla blabla bla blablabla<br />
Dagblablabla. Blablabla blabla bla<br />
blablabla Dagblablabla. Blablabla blabla<br />
bla blablabla Dagblablabla. Blablabla<br />
blabla bla blablabla Dagblablabla.<br />
Blablabla blabla bla blablabla<br />
Dagblablabla. Blablabla blabla bla<br />
blablabla Dagblablabla. Dagblablabla.<br />
Blablabla blabla bla blablabla<br />
Dagblablabla.<br />
Skulle på ki<strong>no</strong><br />
– måtte sove<br />
naken<br />
Blablabla blabla bla blablabla<br />
Dagblablabla. Blablabla blabla bla<br />
blablabla Dagblablabla. Blablabla blabla<br />
bla blablabla Dagblablabla.<br />
Slik unn<strong>gå</strong>r DU å sove<br />
naken!<br />
Blablabla blabla bla blablabla<br />
Dagblablabla<br />
Derfor måtte Doffen (3) dø:<br />
Fikk slakt i tilsynsrapport
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal<br />
Dagleg drift<br />
Einingsleiar/Laboratorium/Smittevernlege/<br />
kommunehelsetenesta/spesialisthelsetenesta<br />
Internkontroll<br />
Kvalitetsstyring<br />
Den dagen <strong>no</strong>ko verkeleg har <strong>gå</strong>tt skeis …<br />
Beredskapsplan<br />
HMS<br />
Legionellas<strong>kan</strong>dalen vokser<br />
Derfor måtte Doffen (3) dø:
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal<br />
Dagleg drift<br />
Einingsleiar/Laboratorium/Smittevernlege/<br />
kommunehelsetenesta/spesialisthelsetenesta<br />
Internkontroll<br />
Kvalitetsstyring<br />
Den dagen <strong>no</strong>ko verkeleg har <strong>gå</strong>tt skeis …<br />
Beredskapsplan<br />
HMS<br />
Legionellas<strong>kan</strong>dalen vokser<br />
Derfor måtte Doffen (3) dø:
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal<br />
Prinsipp for krisehandtering<br />
Ansvarsprinsippet<br />
Nærleikssprinsippet<br />
Likskapsprinsippet<br />
Samvirkeprinsippet<br />
MS Rocknes, Vatlestraumen, 19. januar 2004
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal<br />
Prinsipp for krisehandtering<br />
Ansvarsprinsippet:<br />
Den som har ansvar for ein sektor i <strong>no</strong>rmalsituasjonen, har også<br />
ansvar for nødvendige skadeførebyggande tiltak,<br />
beredskapsførebuingar og iverksetjing av tiltak i kriser og krig.
<strong>Fylkesmannen</strong> i Møre og Romsdal<br />
Oppsummering<br />
Tenk gjen<strong>no</strong>m eiga rolle denne dagen:<br />
Gjer ditt for at du det finst ein plan for å<br />
takle denne dagen<br />
La dei andre føredragshaldarane lære deg<br />
korleis du unn<strong>gå</strong>r at denne dagen kjem<br />
Ver klar over at den vanskelege dagen blir<br />
så utruleg mykje enklare dersom du har<br />
gjort ditt<br />
Kompetanse<br />
Rutinar<br />
Dokumentasjon
Change language