02.03.2013 Views

o trobadorismo medieval galego-portugués - Asociación de ...

o trobadorismo medieval galego-portugués - Asociación de ...

o trobadorismo medieval galego-portugués - Asociación de ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

O TROBADORISMO MEDIEVAL GALEGO‐PORTUGUÉS<br />

Carlos Paulo Martínez Pereiro


O TROBADORISMO MEDIEVAL GALEGO‐PORTUGUÉS<br />

(Introdución, selección e edición <strong>de</strong> Carlos Paulo Martínez Pereiro)<br />

Unha iniciativa da <strong>Asociación</strong> <strong>de</strong> Escritores en Lingua Galega co<br />

patrocinio da S. A. <strong>de</strong> Xestión do Plan Xacobeo


A importancia e a relevancia da escola trobadoresca <strong>galego</strong>‐portuguesa<br />

<strong>medieval</strong>, polo seu interese poético intrínseco e por razóns extrínsecas <strong>de</strong> carácter<br />

sociolingüístico e literario‐cultural, comezan hoxe a ser avaliadas con xusteza,<br />

recoñecéndose o relevante papel e a innegábel cualida<strong>de</strong> estética do movemento<br />

poético así coñecido.<br />

Non obstante, tal recoñecemento non ten suposto a divulgación do completo e<br />

complexo razoamento histórico que explica o seu papel hexemónico como lingua e<br />

como modalida<strong>de</strong> poética peninsular ao longo <strong>de</strong> cento e cincuenta anos. Na Ida<strong>de</strong><br />

Media, a eclosión da súa expansión peninsular asenta en dous factores dificilmente<br />

separábeis: por un lado, só é comprensíbel se <strong>de</strong>rivar do prestixio do <strong>galego</strong>‐<strong>portugués</strong><br />

como lingua poética; por outro lado, se é tamén resultado da importancia política e<br />

económica da Galiza no contexto dos reinos peninsulares <strong>de</strong>s<strong>de</strong> o período<br />

alto<strong>medieval</strong>.<br />

Este ‘esplendor’ e esta influencia cultural, política e económica das terras<br />

norocci<strong>de</strong>ntais hispánicas supuxeron que no século XIII e no XIV ‐a partir do cal a<br />

<strong>de</strong>ca<strong>de</strong>ncia da Galiza comeza e, <strong>de</strong> vagar, se vai ir acrecentando‐ aínda en <strong>galego</strong>‐<br />

<strong>portugués</strong> se edificase a principal (e case única) escola trobadoresca peninsular que,<br />

nas súas vertentes profana e relixiosa, nos transmitiron os diferentes cancioneiros<br />

manuscritos. En realida<strong>de</strong>, a base fundamental, <strong>de</strong> a recepción e adaptación lírica do<br />

<strong>trobadorismo</strong> ultrapirenaico se teren producido na lingua norocci<strong>de</strong>ntal peninsular,<br />

radica no feito <strong>de</strong> os monarcas e a nobreza do reino norocci<strong>de</strong>ntal <strong>de</strong> Galiza (e León)<br />

seren ‐até Afonso VI (1188‐1230), IX <strong>de</strong> León‐ e <strong>de</strong>fen<strong>de</strong>ren os seus ‘intereses’ <strong>galego</strong>s<br />

‐como a po<strong>de</strong>rosa familia dos con<strong>de</strong>s <strong>de</strong> Traba‐, ou neste territorio se teren criado ‐até<br />

Fernando III e Afonso X ou as importantes liñaxes dos Castro e dos Lara sediadas na<br />

corte <strong>de</strong> Afonso VIII <strong>de</strong> Castela‐, xunto coa progresiva importancia <strong>de</strong> Santiago <strong>de</strong><br />

Compostela como centro <strong>de</strong> po<strong>de</strong>r e cultura, moi para alén do estrito ámbito relixioso.<br />

A factualida<strong>de</strong> histórica e os actuais coñecementos sobre a prehistoria do noso<br />

lirismo permiten hipotizar que a ‘versión’ <strong>galego</strong>‐portuguesa da lírica occitana nas<br />

cortes peninsulares se <strong>de</strong>beu á forte influencia, directa e indirecta, da Galiza no <strong>de</strong>vir<br />

histórico hispánico dos séculos XI e XII, e que, a<strong>de</strong>mais, se <strong>de</strong>beu realizar sobre un<br />

cultivo previo dalgún tipo <strong>de</strong> lírica en lingua galega. Tal recepción <strong>de</strong>beu ter efecto na<br />

época en que as experiencias poéticas occitana e galega conflúen <strong>de</strong>finitivamente nos<br />

reinados <strong>de</strong> Afonso IV e <strong>de</strong> Alfonso VIII <strong>de</strong> Castela.<br />

Por outro lado, dado que os xéneros cultivados mostraron unhas preferencias<br />

lingüístico‐dialectais diferenciadas que se converteron en conformantes <strong>de</strong> cada unha<br />

das modalida<strong>de</strong>s literarias, no medievo hispánico, o <strong>galego</strong>‐<strong>portugués</strong> erixiuse en<br />

lingua lírica exclusiva <strong>de</strong> entre todos os romances da península, adxectivando esta<br />

escola poética. Coas excepcións do mozárabe na parte meridional e da lingua <strong>de</strong> oc<br />

para os trobadores cataláns, en <strong>galego</strong>‐<strong>portugués</strong> trobaban non só os poetas <strong>galego</strong>s e<br />

portugueses orixinarios do Noroeste peninsular, mais tamén aqueloutros das varias<br />

proce<strong>de</strong>ncias ibéricas, que expresaron poeticamente a coita <strong>de</strong> amar, que dixeron mal<br />

dos seus contemporáneos con sarcasmo e <strong>de</strong>liberada obscenida<strong>de</strong> ou que erixiron<br />

loores e miragres para Santa María.<br />

Esta homoxeneida<strong>de</strong> <strong>de</strong> expresión lingüística na lírica hispánica dos primeiros<br />

séculos do pasado milenio era <strong>de</strong> tal consistencia que encontramos tamén trobando


en <strong>galego</strong>‐<strong>portugués</strong> o xenovés Bonifacio Calvo e dialogando escatoloxicamente, na<br />

mesma lingua, a Afonso X e, en occitano, ao provenzal Arnaldo (con toda a<br />

probabilida<strong>de</strong> Arnaut Catalan), que constatamos como, con anteriorida<strong>de</strong>, o trobador<br />

occitano Raimbaut <strong>de</strong> Vaqueiras introduce a lingua poética norocci<strong>de</strong>ntal entre as<br />

culturalmente prestixiosas do seu famoso <strong>de</strong>scort plurilingüe ou que o rei ‘sabio’ <strong>de</strong><br />

Castela e León, creador e promotor da prosa castelá, aparece perante os nosos ollos<br />

como poeta, profano ou relixioso, exclusivamente en <strong>galego</strong>‐<strong>portugués</strong>.<br />

A caracterización sociocultural do centro e noroeste ibérico e a ten<strong>de</strong>ncia<br />

xenérica <strong>de</strong> modalida<strong>de</strong>s lingüísticas específicas, unidas ao prestixio do <strong>galego</strong>‐<br />

<strong>portugués</strong> como lingua xa cunha tradición poética precortés ‐probabelmente creada<br />

arredor do grandioso centro <strong>de</strong> difusión e recepción cultural <strong>de</strong> Santiago <strong>de</strong><br />

Compostela e da cal sería mostra a extraordinaria presenza e <strong>de</strong>senvolvemento<br />

posterior por xograis <strong>galego</strong>s do lirismo <strong>de</strong> muller no xénero da cantiga <strong>de</strong> amigo<br />

(cunha constante e pertinaz referencia ambiental galega)‐, no seu conxunto, axuda a<br />

compren<strong>de</strong>r en parte este fenómeno complexo que, en non poucas ocasións foi vítima<br />

da incomprensión, baseada nunha anacrónica sobreposición retrospectiva da i<strong>de</strong>oloxía<br />

nacionalista española a uns espazos e a uns tempos que se resisten a inaxeitados<br />

prexuízos asimilistas <strong>de</strong> carácter totalizador.<br />

A poesía trobadoresca <strong>galego</strong>‐portuguesa está constituída por un conxunto<br />

dunha 1680 cantigas profanas, que son atribuídas a uns 160 trobadores e xograis, na<br />

súa maior parte <strong>galego</strong>s e portugueses e algúns orixinarios doutras latitu<strong>de</strong>s, así como<br />

unhas 422 cantigas relixiosas ‐<strong>de</strong> loor e narrativas <strong>de</strong> miragres‐ promovidas e<br />

concibidas por Afonso X (1221‐1284) na monumental recompilación mariana das<br />

Cantigas <strong>de</strong> Santa María. Todas estas composicións, para alén das súas diferentes<br />

temáticas, concepción e sentido, ou das súas coinci<strong>de</strong>ncias e diverxencias estilísticas e<br />

formais, aparecen unificadas pola substancial i<strong>de</strong>ntida<strong>de</strong> da expresión lingüística do<br />

<strong>trobadorismo</strong> <strong>galego</strong>‐<strong>portugués</strong> que as conforma. Cantigas que, na súa combinación<br />

<strong>de</strong> letra e música, son poesías compostas para seren cantadas e que, basicamente<br />

segundo os seus contidos, se constitúen en xéneros diferenciados.<br />

Este <strong>trobadorismo</strong> está agrupado, principalmente, sobre eixos que, a pesar <strong>de</strong><br />

seren opostos e contraditorios (como o conxunto da propia cultura <strong>medieval</strong>), non<br />

<strong>de</strong>ixan <strong>de</strong> constituír unha unida<strong>de</strong>, en que se mantén unha paradoxal continuida<strong>de</strong> e<br />

interrelación entre as diversas vertentes que, con límites por veces difusos e<br />

esvaecidos, conforman os seus discursos xenéricos: por unha parte, en torno ao<br />

obsesivo e doentío amor‐sufrimento, en visión e hiperbólica expresión masculinas<br />

(cantiga <strong>de</strong> amor) e en complementar perspectiva travestidamente feminina (cantiga<br />

<strong>de</strong> amigo), así como pola versión relixiosa e a transposición ao divino dos modos<br />

profanos nos loores marianos; por outra parte, dispersándose no discurso máis<br />

narrativo da sátira vehemente, burlesca e sarcástica, obscena e sediciosa, humorística<br />

e intranscen<strong>de</strong>nte, ou, ocasionalmente, moralizante das cantigas <strong>de</strong> escarnho e <strong>de</strong><br />

maldizer e mais nas dilatadas e poetizadas narrativas, vitalmente propagandísticas, dos<br />

miragres <strong>de</strong>mostrativos das bonda<strong>de</strong>s e capacida<strong>de</strong>s mediadoras da Virxe María.<br />

Para alén dos anteriores xéneros canónicos e cuantitativamente maiores,<br />

existen tamén outros numericamente menores e, ás veces, <strong>de</strong> perfís máis ou menos<br />

difusos. Por un lado, na textualida<strong>de</strong> profana, po<strong>de</strong>mos referir os <strong>de</strong>scordos (con<br />

correspon<strong>de</strong>ncia entre a distorsión formal e o <strong>de</strong>sacordo emocional que expresan), os<br />

lais (narrativos e <strong>de</strong> temática artúrica), os prantos (<strong>de</strong> carácter elexíaco‐funerario) ou


as tenções (<strong>de</strong>bates paritarios entre dous poetas <strong>de</strong> contido satírico e ocasionalmente<br />

amoroso), mentres, na textualida<strong>de</strong> relixiosa das Cantigas <strong>de</strong> Santa María, temos, para<br />

alén das cantigas prologal e epilogal, dunha cantiga <strong>de</strong> pitiçon e das maias, un<br />

pequeno grupo <strong>de</strong> composicións cristolóxicas que se afastan do tema mariano que<br />

unifica todas as restantes.<br />

Porén, aínda habería que consi<strong>de</strong>rar, por un lado, as cantigas <strong>de</strong> seguir que<br />

máis que un xénero supoñen unha técnica compositiva parasitaria <strong>de</strong> textos previos e,<br />

por outro lado, o eloxio, a cantiga <strong>de</strong> tear, a cantiga <strong>de</strong> malmaridada e, inclusive, a<br />

pastorela (diálogo cortés entre un cavaleiro e unha pastor) que, constituíndo xéneros<br />

específicos noutras escolas trobadorescas do occi<strong>de</strong>nte <strong>medieval</strong>, teñen unha<br />

presenza moi esporádica ou se dilúen e <strong>de</strong>scaracterizan, en maior ou menor medida,<br />

na súa hibridación e confluencia coas cantigas dos tres po<strong>de</strong>rosos xéneros canónicos<br />

profanos <strong>galego</strong>‐portugueses.<br />

O <strong>galego</strong>‐<strong>portugués</strong>, como vehículo expresivo romance que outorga unida<strong>de</strong> ás<br />

diferentes manifestacións do lirismo trobadoresco hispánico, preséntasenos no actual<br />

estadio dos nosos coñecementos como unha relativa koiné literaria cun valor <strong>de</strong> uso<br />

unitario equivalente ao do provenzal na lírica occitana, mais dunha rixi<strong>de</strong>z e cerrazón<br />

menor no aproveitamento das potencialida<strong>de</strong>s da viva lingua popular. Con todo, entre<br />

os pólos da unida<strong>de</strong> e da diversida<strong>de</strong>, esta koiné poética sitúase <strong>de</strong> xeito preferente no<br />

primeiro <strong>de</strong>les, nivelando grosso modo as diferenzas dialectais que convivían nos<br />

territorios da actual Galiza e do norte <strong>de</strong> Portugal até o río Mon<strong>de</strong>go e coa achega dun<br />

rexistro lingüístico máis rico e variado nas composicións satíricas e nas narrativas dos<br />

miragres, tal e como a nós nola trasladaron, entre outros, o Cancioneiro da Ajuda, os<br />

apógrafos quiñentistas italianos do Cancioneiro da Biblioteca Nacional e do<br />

Cancioneiro da Vaticana e mais os catro cancioneiros das Cantigas <strong>de</strong> Santa María.<br />

De todas as maneiras esta caracterización unitaria e convencional <strong>de</strong>be ser,<br />

hoxe por hoxe, matizada, porque non hai dúbida da continua permeabilida<strong>de</strong> e<br />

abertura dos nosos poetas á lingua real, coloquial e popular (súa e dos seus<br />

contemporáneos), así como, loxicamente, da <strong>de</strong>sigual presenza e da menor<br />

receptabilida<strong>de</strong> nas modalida<strong>de</strong>s expresivas dos diferentes xéneros. En consecuencia,<br />

por moi convencional que a poidamos consi<strong>de</strong>rar, ten un alto grao <strong>de</strong><br />

comunicabilida<strong>de</strong> e unha fácil i<strong>de</strong>ntificación retroactiva <strong>de</strong>s<strong>de</strong> o estado actual da nosa<br />

lingua.<br />

Como instrumento estético <strong>de</strong> comunicación, este <strong>galego</strong>‐<strong>portugués</strong> aparece<br />

imbuído dunha forte e homoxénea conciencia <strong>de</strong> estilo, dúplice, mais só relativamente<br />

especializada, en relación á forte polarización arredor do tamén dobre universo que<br />

reflicten: lírico‐amoroso (profano e relixioso) e narrativo (satírico e miraculístico).<br />

O modo lírico‐amoroso que presi<strong>de</strong> a construción da cantiga <strong>de</strong> amor, da<br />

cantiga <strong>de</strong> amigo e da cantiga <strong>de</strong> loor, está baseado no proce<strong>de</strong>mento semántico‐<br />

estrutural da repetición e da variación, do paralelismo formal e significativo, <strong>de</strong> tal<br />

xeito que, tamén como resultado e esixencia dunha concepción escolástica e<br />

aristocrática da creación poética, se encerra nun limitado grupo <strong>de</strong> motivos temático‐<br />

situacionais e na conseguinte selección léxico‐formulística ao humano ou ao divino.<br />

Con estes asumidos condicionamentos dunha poética propositadamente reducida, as<br />

cantigas <strong>de</strong> amor remiten, por convención case inevitábel, a un hipotético texto<br />

paradigmático, intensificando e interiorizando a análise psicolóxica da coita <strong>de</strong> amor e<br />

o abano <strong>de</strong> motivos que a acompañan nunha expresión gran<strong>de</strong>mente formalizada,


etórica e ‘paralóxica’, que nas cantigas <strong>de</strong> loor se adapta e diversifica no canto<br />

louvatorio da Virxe como Senhor das senhores, mentres naquelas cantigas <strong>de</strong> amigo<br />

máis emblemáticas do xénero e menos contaminadas do espírito cortés, os límites<br />

estilísticos e estruturais son ultrapasados mercé a un simbolismo <strong>de</strong> carácter<br />

naturalista e unha expresión máis tradicionalizante e suxeridora.<br />

Pola súa parte, o modo narrativo que presi<strong>de</strong> a construción dos textos satíricos<br />

e miraculísticos supón a secundarización dos esquemas reiterativos do modo amoroso<br />

e a primacía dunha expresivida<strong>de</strong> e caracterización lingüístico‐discursiva máis<br />

conversacional e vital, acor<strong>de</strong> coa súa apertura temática endocontextual e as<br />

diferentes intencionalida<strong>de</strong>s que xeran uns e outros textos. Isto é, sen renunciar aos<br />

condicionamentos autoasumidos na escola, caracterízase, en relación ao que temos<br />

<strong>de</strong>nominado como modo amoroso, pola súa ten<strong>de</strong>ncia relativamente anticonvencional<br />

e expansiva, unha forte expresivida<strong>de</strong> baseada nuns modos retóricos diversos, na<br />

varieda<strong>de</strong> <strong>de</strong> rexistros e unha gran<strong>de</strong> riqueza léxica. Nas cantigas <strong>de</strong> escarnho e <strong>de</strong><br />

maldizer fóxese <strong>de</strong> todo i<strong>de</strong>alismo e abstracción e chégase á crueza, á obscenida<strong>de</strong>, á<br />

sordi<strong>de</strong>z, á blasfemia ou ao sacrilexio, explotando sistematicamente as posibilida<strong>de</strong>s<br />

semánticas e expresivas da linguaxe até un punto poucas veces atinxido por satirista<br />

ningún. Esta poesía emprega, para alcanzar a súa gran<strong>de</strong> expresivida<strong>de</strong>, varieda<strong>de</strong> e<br />

riqueza, unha perfecta combinación <strong>de</strong> recursos retóricos como o equívoco, a ironía ou<br />

a invectiva e <strong>de</strong> proce<strong>de</strong>mentos con orixe na afectivida<strong>de</strong> e efectivida<strong>de</strong> da fala máis<br />

espontánea e popular. Nos miragres marianos alfonsinos o discurso narrativo impera<br />

cun ton <strong>de</strong>mostrativo e <strong>de</strong> consecuencias <strong>de</strong>vocionais, cunha inxente riqueza<br />

lingüística, métrica e estilística e unha non menor presenza <strong>de</strong> diversos ámbitos socio‐<br />

ambientais.<br />

Ora ben, se o instrumento lingüístico do movemento poético que nos ocupa é o<br />

<strong>galego</strong>‐<strong>portugués</strong>, parte da súa xeografía temática, cultural e social po<strong>de</strong> ser<br />

consi<strong>de</strong>rada, nun sentido amplo, como panhispánica, ou, quizais <strong>de</strong> maneira máis<br />

precisa, como centro‐occi<strong>de</strong>ntal peninsular, sempre tendo presente que é o ámbito<br />

cortesán e aristocrático no cal, básica e prioritariamente, se centrou a súa activida<strong>de</strong>.<br />

Abon<strong>de</strong> con sinalar que un dos textos máis antigos do noso lirismo, a composición<br />

política composta por volta do 1200, Ora faz host’ o senhor <strong>de</strong> Navarra, <strong>de</strong> Joán Soárez<br />

<strong>de</strong> Paiva, se sitúa tematicamente lonxe <strong>de</strong> Galiza e Portugal, ou chegue con lembrar<br />

que é Joán, jograr morador en León quen comeza a levantar a acta <strong>de</strong> <strong>de</strong>función da<br />

escola trobadoresca <strong>galego</strong>‐portuguesa á morte do Rei Lavrador Don Dinís en 1325,<br />

compoñendo un pranto (Os namorados que troban d’ amor) que se localiza <strong>de</strong> xeito<br />

simbólico entre os últimos textos <strong>de</strong>ste movemento poético.<br />

Non <strong>de</strong>bemos esquecer que é arredor das cortes portuguesas <strong>de</strong> Afonso III e <strong>de</strong><br />

Don Dinís, mais tamén ‐e inclusive en maior medida‐ das castelás <strong>de</strong> Fernando III,<br />

Afonso X e Sancho IV, que basicamente xira a maior parte da activida<strong>de</strong> <strong>de</strong>sta escola<br />

poética, para alén <strong>de</strong> posíbeis núcleos nobiliárquicos e eclesiásticos <strong>galego</strong>s e<br />

portugueses <strong>de</strong> menor entida<strong>de</strong>. Neste contexto cortesán poetaban, cunha acentuada<br />

formación cultural e retórica, gran<strong>de</strong>s trobadores, segreis e xograres, convivían no<br />

proceso creativo ‐non sen conflitos‐ reis, altos nobres, burgueses, clérigos, fidalgos<br />

arruinados da pequena nobreza (infançóns) ou integrantes <strong>de</strong> estamentos máis<br />

populares. Todos eles construíron un monumento literario impar que, <strong>de</strong>ixando a un<br />

lado algúns elementos formalizados e ultrapasados, resultado dunha retórica e unha<br />

i<strong>de</strong>oloxía datadas, aínda mantén para o lector mo<strong>de</strong>rno uns índices <strong>de</strong> intelixibilida<strong>de</strong>


e mais un po<strong>de</strong>r comunicativo extraordinarios, na súa profunda ‘tradución’,<br />

axeitamento e acomodación do universo cortés provenzal ao contexto estético, social<br />

e cultural <strong>galego</strong>‐<strong>portugués</strong> <strong>medieval</strong>.<br />

Neste axeitamento, as diferentes xeracións <strong>de</strong> trobadores e xograis<br />

‐coñecedores da ars como capaces rétores‐ edificaron unha poética propia<br />

enormemente exixente, en tanto en canto que sometida a leis e preceptos<br />

compositivos rigorosos, e reducida a respecto dos modos e modalida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> que<br />

partiron, mais utilizando os recursos lingüísticos métricos, rimáticos, musicais,<br />

compositivos ou simbólicos cunha gran<strong>de</strong> habilida<strong>de</strong> técnica e cunha non menor<br />

rendibilida<strong>de</strong> expresiva, servíndose das tradicións líricas que os prece<strong>de</strong>ran e<br />

practicando, avant la lettre, na súa poesía o paradoxal principio mo<strong>de</strong>rno do less is<br />

more, do menos é máis.<br />

Retomando os límites antes sinalados, <strong>de</strong>les xa se <strong>de</strong>duce que o espazo<br />

cronolóxico da escola trobadoresca ocupa arredor dun século e medio, o século XIII e a<br />

primeira meta<strong>de</strong> do XIV. Estes límites, en realida<strong>de</strong>, son os que nos indican, ou ben a<br />

datación dos primeiros textos que a nosa pobre e unitaria tradición manuscrita nos<br />

transmitiu, ou ben a morte dos últimos mecenas e a conseguinte <strong>de</strong>saparición das<br />

últimas cortes protectoras da lírica <strong>galego</strong>‐portuguesa do rei Don Dinís e do seu fillo<br />

bastardo Don Pedro, Con<strong>de</strong> <strong>de</strong> Barcelos (falecidos respectivamente en 1325 e 1354),<br />

ou preferibelmente en 1350, data en que o con<strong>de</strong> lega no seu testamento a Alfonso XI<br />

<strong>de</strong> Castela un Livro das Cantigas que, probabelmente, foi a compilación <strong>de</strong> que<br />

<strong>de</strong>beron ser copiados os apógrafos quiñentistas italianos antes mencionados, <strong>de</strong>bidos<br />

ao impagábel interese do humanista Angelo Colocci, que xunto co Cancioneiro da<br />

Ajuda <strong>de</strong> fins do século XIII e cos manuscritos menores, mais con notación musical, do<br />

Pergamiño Vin<strong>de</strong>l, cos cantares <strong>de</strong> amigo <strong>de</strong> Martin Codax, e do Fragmento Sharrer,<br />

con cancións <strong>de</strong> amor <strong>de</strong> Don Dinís, constitúen a base da tradición manuscrita da nosa<br />

lírica profana. Pola súa parte, a lírica relixiosa foinos transmitida por catro gran<strong>de</strong>s<br />

códices alfonsinos elaborados en diferente e progresivas redaccións das Cantigas <strong>de</strong><br />

Santa María entre 1270 e 1282, que, para alén da súa textualida<strong>de</strong>, teñen tamén un<br />

enorme valor pola música e miniaturas que presentan: os dous escurialenses, o<br />

florentino e o toledano que hoxe está na Biblioteca Nacional en Madrid.<br />

No entanto as datas referidas non serven, en realida<strong>de</strong>, máis que como<br />

referencias, pois parece necesario postular a hipótese da existencia dunha lírica<br />

pretrobadoresca (<strong>de</strong> que serían índice as cantigas <strong>de</strong> amigo máis tradicionais) e quizais<br />

retrasar nalgunhas décadas o posíbel comezo da escola, con anteriorida<strong>de</strong> aos textos<br />

que chegaron ata nós a través das gran<strong>de</strong>s compilacións antolóxicas tardías que son os<br />

cancioneiros. Por outra banda, é certo que en sentido restrito a escola poética acaba<br />

co último trobador e mecenas: o Con<strong>de</strong> <strong>de</strong> Barcelos. Porén, a pesar <strong>de</strong> que durante a<br />

segunda meta<strong>de</strong> do século XIV, presidida en Portugal polas cortes <strong>de</strong> Don Fernando e<br />

Don João I, a poesía é consi<strong>de</strong>rada como fantasia sem proveito, nas cortes castelás as<br />

prácticas poéticas <strong>de</strong>rivadas do <strong>trobadorismo</strong> resístense a morrer e aínda manterán<br />

unha influencia directa <strong>de</strong> menor entida<strong>de</strong> ao longo das seis primeiras décadas do<br />

catrocentos. Así nolo mostran os textos epigonais postrobadorescos da coñecida como<br />

escola <strong>galego</strong>‐castelá, que incorpora á tradición trobadoresca as novida<strong>de</strong>s poéticas<br />

que se foran producindo na Europa xa a partir do 1300. Estes textos poéticos <strong>de</strong><br />

autores como Macías o namorado ou Alfonso Álvarez <strong>de</strong> Villasandino se recollen, entre<br />

outros, no Cancioneiro <strong>de</strong> Baena (1445), aínda que o seu límite final <strong>de</strong>bería ser


etrasado para 1465, data probábel dun texto dialogado <strong>de</strong> Gómez Manrique e Álvaro<br />

González <strong>de</strong> Alcántara que, polos seus trazos lingüísticos e parte do seu contido, po<strong>de</strong><br />

ser contemplado como o simbólico testamento final.<br />

Con posteriorida<strong>de</strong>, aínda no Cancioneiro Geral (1516) <strong>de</strong> Garcia <strong>de</strong> Resen<strong>de</strong>,<br />

que xa representa a primeira escola postrobadoresca anunciando a nova lírica<br />

renacentista, a poesía áulica da chamada escola castelá‐portuguesa daranos aínda<br />

mostra da pervivencia dos mo<strong>de</strong>los formais e temáticos do <strong>trobadorismo</strong> <strong>galego</strong>‐<br />

<strong>portugués</strong>.<br />

O século e medio <strong>de</strong> lirismo trobadoresco foi <strong>de</strong>ixando, por tanto, a súa pegada<br />

nas escolas poéticas antes mencionadas e na tradición poética peninsular. Tanto a<br />

poesía cortesá como a poesía <strong>de</strong> tipo tradicional, en castelán ou en <strong>portugués</strong>, do<br />

período renacentista supoñen en certos aspectos unha modulación continuada do<br />

<strong>trobadorismo</strong> <strong>galego</strong>‐<strong>portugués</strong>, por medio da bifurcación da lírica hispánica<br />

tardo<strong>medieval</strong> xa receptiva ás novida<strong>de</strong>s que proviñan <strong>de</strong> Italia.<br />

Por mor da progresiva consolidación na Galiza dunha oligarquía foránea e da<br />

paralela perda gradual da influencia e do po<strong>de</strong>r da nobreza galega, mentres que a nosa<br />

lingua ía aos poucos ficando restrinxida ao ámbito rural e á oralida<strong>de</strong>, e a literatura<br />

galega tamén se oralizaba e se reducía paulatinamente ao silencio na escrita, sen<br />

po<strong>de</strong>r incorporar o Humanismo e o Renacemento, en Portugal a lírica <strong>galego</strong>‐<br />

portuguesa prolongábase na reelaboración da súa metafísica amorosa e nos modos da<br />

arte <strong>de</strong> trovar ao modo antigo, nas redondilhas <strong>de</strong> Gil Vicente, Sá <strong>de</strong> Miranda e<br />

Camões, ou continuaba no asombroso ‘monólogo <strong>de</strong> amigo’ da Menina e Moça ou<br />

Livro das Sauda<strong>de</strong>s que abre a misteriosamente extraordinaria prosa narrativa<br />

quiñentista así titulada, do enigmático Bernardim Ribeiro, que, por acróstico <strong>galego</strong>,<br />

faise nela personaxe como ‘Binmar<strong>de</strong>r’.<br />

Co final da escola <strong>galego</strong>‐portuguesa, mentres Portugal se orienta para o sul e a<br />

expansión ultramarina, Galiza vai entrando progresivamente nun longo período <strong>de</strong><br />

silencio, cada vez máis <strong>de</strong>pen<strong>de</strong>nte cultural e politicamente <strong>de</strong> Castela coa<br />

instrumentalización da lingua como compañera <strong>de</strong>l imperio (en clara expresión<br />

‘político‐gramatical’ <strong>de</strong> Nebrija) y con la doma y castración <strong>de</strong>l Reino <strong>de</strong> Galicia (como<br />

<strong>de</strong>nominou o Padre Zurita o ‘labor’ dos Reis Católicos). Período coñecido na nosa<br />

tradición literaria como ‘Séculos Escuros’, do que soamente a acción dos Ilustrados e<br />

Románticos lle permitirá saír <strong>de</strong> novo á complexa, mais luminosa clareza, das dúas<br />

últimas centurias.<br />

Calquera sinxela referencia caótica dos nomes daqueles ‘doutores en trobar’<br />

evoca automaticamente un extraordinario discurso poético e unha invulgar<br />

construción literaria a que se po<strong>de</strong>rían aplicar por extenso as palabras que Roman<br />

Jakobson <strong>de</strong>dicou ás sete cantigas <strong>de</strong> amigo do xograr <strong>galego</strong> Martin Codax:<br />

“Magníficas criações <strong>de</strong> uma época excepcional na história da arte verbal europeia....<br />

Jóias verbais do século XIII”.<br />

Unha viaxe dos ‘séculos recuados en nós’ ten hoxe aínda un gran<strong>de</strong> sentido<br />

cando falamos da poesía trobadoresca <strong>galego</strong>‐portuguesa, porque unha parte<br />

substancial da nosa topografía amorosa se segue representando e reflectindo no mapa<br />

que, en paralelo coa prosa <strong>de</strong> inspiración cortés, trazaron os poetas medievais,<br />

matizaron os stilnovistas e renovou, asumíndoo, Petrarca, para o interiorizarmos os<br />

eternos petrarquistas que continuamos a ser todos no fondo.


Por influxo do ‘renacemento cultural’ europeo do século XII e na estela dos<br />

troubadours provenzais a partir da cruzada contra a herexía cátara dos albixenses, aos<br />

trobadores da lírica <strong>galego</strong>‐portuguesa <strong>medieval</strong>, xunto aos trouvères franceses, os<br />

Minnesinger alemáns e os trovatori alto‐italianos e sicilianos (e, tamén, aínda que<br />

subsidiariamente, a algúns poetas corteses ingleses), cábelles a honra do gran<strong>de</strong><br />

re<strong>de</strong>scubrimento do amor ao convertelo en l’amour réciproque malheureux, usando a<br />

feliz expresión <strong>de</strong> Denis <strong>de</strong> Rougemont.<br />

Sendo <strong>de</strong>ste modo, non po<strong>de</strong>mos renunciar a tal legado, por moito que se<br />

pretendan axigantar as distancias en relación á recepción actual do discurso <strong>medieval</strong>.<br />

Porque se, como nos ensinou xa Virxilio, omnia vincit Amor, po<strong>de</strong>mos e <strong>de</strong>bemos<br />

orientar a nosa vonta<strong>de</strong> ‐consi<strong>de</strong>rándoa máis voluptas do que voluntas‐ á asimilación<br />

<strong>de</strong>sta magnífica obra cultural da poesía <strong>galego</strong>‐portuguesa.<br />

En consecuencia, se ben é verda<strong>de</strong> que para nós a lectura (actual) dun poema<br />

<strong>medieval</strong> <strong>galego</strong>‐<strong>portugués</strong>, para alén dos problemas lingüísticos e as dificulta<strong>de</strong>s<br />

intrínsecas que poida entrañar, nos pi<strong>de</strong> unha reconstrución do seu distante código<br />

sociocultural para que poidamos captar en toda a súa complexida<strong>de</strong> e amplitu<strong>de</strong> ‐en<br />

que non só <strong>de</strong>bemos ter presente o nivel simbólico (e, peculiarmente, racional) e a súa<br />

complexa armazón co real, mais en que tamén é necesario que valoremos a<br />

especificida<strong>de</strong> auditiva dos textos‐ a paisaxe mental que lle dá sentido ‐isto é, esíxenos<br />

unha ‘lectura explicativa e comprensiva’ que <strong>de</strong>a á lírica o que é da lírica‐, non é menos<br />

certo que unha ‘lectura impresiva e expresiva’ tamén nos permite recoller as<br />

reverberacións e reminiscencias da lírica <strong>medieval</strong> conducentes a outras realida<strong>de</strong>s e a<br />

outros dados do coñecemento, do tecido cultural e da experiencia do mundo<br />

contemporáneo que nos é propia.<br />

En verda<strong>de</strong>, o coñecido principio da dupla entida<strong>de</strong> do poema como perpetuum<br />

mobile sometido a un incesante proceso <strong>de</strong> crecemento conserva, aplicado ao discurso<br />

trobadoresco, enmarca todo o seu potencial <strong>de</strong> saber, reflexión e alongamento da<br />

experiencia, en tanto en canto a comprensión retrospectiva e actualizada do distante<br />

implica tamén autocoñecemento do próximo.<br />

Por outra parte, tamén non <strong>de</strong>bíamos esquecer que nós, os contemporáneos,<br />

continuamos sendo <strong>de</strong>stinatarios naturais <strong>de</strong> toda esta impresionante construción<br />

literaria, coa correspon<strong>de</strong>nte responsabilida<strong>de</strong> que isto leva consigo. Esta afirmación,<br />

en realida<strong>de</strong> parte da propia vonta<strong>de</strong> dos homes <strong>de</strong> cultura daquela época que se<br />

quere só escura, manifestando en palabras, e, o que é máis importante, por feitos, a<br />

súa inequívoca intención <strong>de</strong> transcen<strong>de</strong>ren o espazo e o tempo, <strong>de</strong> transmitiren a<br />

memoria das palabras por medio da escritura dos códices manuscritos.<br />

A apropiación da lírica <strong>medieval</strong> <strong>galego</strong>‐portuguesa <strong>de</strong>be, por tanto, tamén<br />

tomar en consi<strong>de</strong>ración esta responsabilida<strong>de</strong> para co pasado cultural. A apropiación<br />

renovadora recomendada por Pound, en relación á lírica trobadoresca en xeral, coa<br />

súa famosa sentenza make it new, tivo o seu reflexo nas literaturas brasileira, galega e<br />

portuguesa da primeira meta<strong>de</strong> <strong>de</strong>ste século con movementos neotrobadorescos, por<br />

veces híbridos <strong>de</strong> erudición e creación literaria e, en consecuencia, <strong>de</strong> diversa<br />

entida<strong>de</strong>, caracterización e logros estéticos. Por mencionar só algún <strong>de</strong>stes autores,<br />

Manuel Ban<strong>de</strong>ira en Brasil, Álvaro Cunqueiro na Galiza e Afonso Lopes Vieira en<br />

Portugal, empeñáronse en transformar a lírica <strong>medieval</strong>, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> perspectivas estéticas<br />

plurais, para <strong>de</strong>la proporcionarnos unha representación actualizada e nada superficial.


Agar<strong>de</strong>mos que esta panorámica introdutoria e noticia (reivindicativa) da lírica<br />

<strong>medieval</strong> <strong>galego</strong>‐portuguesa, así como os textos que seguen, teñan a virtu<strong>de</strong> <strong>de</strong> mover<br />

ao diálogo coas cantigas que os manuscritos intencionalmente trouxeron até nós.<br />

Permitindo <strong>de</strong>ste modo o perpetuo crecemento dunha literatura trobadoresca<br />

realizada por autores que, cada vez máis, sentimos como pensantes (homo sapiens) e<br />

fabricantes (homo faber), como seres entregados ao soño e á paixón (homo <strong>de</strong>mens),<br />

ao xogo e á festa (homo lu<strong>de</strong>ns). Porque se para o visionario Padre Vieira, autor da<br />

inacabada História do Futuro, o profeta Isaías era digno <strong>de</strong> ser consi<strong>de</strong>rado como parte<br />

da literatura portuguesa polas numerosas veces que se referiu profeticamente á<br />

heroica expansión marítima lusa, os nosos poetas medievais son merecedores <strong>de</strong><br />

figuraren na nosa sensibilida<strong>de</strong> mo<strong>de</strong>rna polas non menos numerosas ocasións en que<br />

se referiron con autenticida<strong>de</strong> aos nosos ‐e <strong>de</strong>les‐ sentimentos, gran<strong>de</strong>zas e<br />

limitacións, hai uns setecentos anos.


ESCOLMA DE TEXTOS


CANCIONEIROS PROFANOS


FERNÁN PÁEZ DE TAMALANCOS (...1204?‐1242...)<br />

Ve<strong>de</strong>s, senhor, pero me mal faze<strong>de</strong>s,<br />

Mentr’ eu viver, ja vós sempre sere<strong>de</strong>s,<br />

senhor fremosa, <strong>de</strong> mí po<strong>de</strong>rosa.<br />

Pero me mal faze<strong>de</strong>s cada dia,<br />

Mentr’ eu viver, sere<strong>de</strong>s toda via,<br />

senhor fremosa, <strong>de</strong> mí po<strong>de</strong>rosa.<br />

Per como quer que vós <strong>de</strong> mí faça<strong>de</strong>s,<br />

mentr' eu viver, vós quer’ eu que seja<strong>de</strong>s,<br />

senhor fremosa, <strong>de</strong> mí po<strong>de</strong>rosa.


«Don Fernan Paez <strong>de</strong> Talamancos fez este cantar <strong>de</strong> mal dizer<br />

a ũu jograr que chamavan jograr Saco, e era mui mal feito;<br />

e por én trobou‐lhi que máis guisad’ era <strong>de</strong> seer saco ca jograr»<br />

Jograr Saco, non tenh’ eu que fez razon<br />

quen vos pos nome jograr e vos <strong>de</strong>u don;<br />

máis guisado fora sac’ e jograr non.<br />

Assi Deus m’ ampar,<br />

vosso nome vos dira quen vos chamar<br />

Sac’ e non jograr.<br />

Rodrig’ Airas vo‐lo diss’ e fez mal sén,<br />

pois que vós non citola<strong>de</strong>s nulha ren;<br />

ar have<strong>de</strong> nome sac’, e sera ben.<br />

Assi Deus m’ ampar,<br />

vosso nome vos dira quen vos chamar<br />

Sac’ e non jograr.<br />

Quen vos Saco chamar, prazera a nós;<br />

e dira‐vo‐lo ben lheu quen vos en cos<br />

vir tira‐los nadigões apos vós.<br />

Assi Deus m’ ampar,<br />

vosso nome vos dira quen vos chamar<br />

Sac’ e non jograr.<br />

Quen a vós chamou jograr a pran mentiu,<br />

ca vej’ eu que citolar non vos oio<br />

nen os vossos nadigões non os viu.<br />

Assi Deus m’ ampar,<br />

vosso nome vos dira quen vos chamar<br />

Sac’ e non jograr.


NUNO EANES CÉRZEO (Primeira meta<strong>de</strong> do s. XIII)<br />

Mia senhor fremosa, direi‐vos ũa ren:<br />

vós so<strong>de</strong>s mia morte, e meu mal, e meu ben,<br />

e máis. Por que vo‐lo hei eu ja máis a dizer?<br />

Mia morte so<strong>de</strong>s, que me faze<strong>de</strong>s morrer.<br />

Vós so<strong>de</strong>s mia mort’ e meu mal, mia senhor,<br />

e quant’ eu no mund’ hei <strong>de</strong> ben e <strong>de</strong> sabor,<br />

e máis. Por que vo‐lo hei eu ja máis a dizer?<br />

Mia morte so<strong>de</strong>s, que me faze<strong>de</strong>s morrer.<br />

Mia mort’ e mia coita so<strong>de</strong>s, non ha i al,<br />

e os vossos olhos mi fazen ben e mal<br />

e máis. Por que vo‐lo hei eu ja máis a dizer?<br />

Mia morte so<strong>de</strong>s, que me faze<strong>de</strong>s morrer.<br />

Senhor, ben me fazen soo <strong>de</strong> me catar,<br />

pero ven‐m’én coita grand’; e vos direi ar,<br />

e máis. Por que vo‐lo hei eu ja máis a dizer?<br />

Mia morte so<strong>de</strong>s, que me faze<strong>de</strong>s morrer.


Agora me quer’ eu ja espedir<br />

da terra, e das gentes que i son,<br />

u mi Deus tanto <strong>de</strong> pesar mostrou,<br />

e esforçar mui ben meu coraçon,<br />

e ar pensar <strong>de</strong> m’ ir alhur guarir.<br />

E a Deus gra<strong>de</strong>sco porque m’ én vou.<br />

Ca a meu grad’, u m’ eu d’ aqui partir,<br />

con seus <strong>de</strong>sejos non me veeran<br />

chorar, nen ir triste, por ben que eu<br />

nunca presesse; nen me po<strong>de</strong>rán<br />

dizer que eu torto faç’ en fogir<br />

d’ aqui u me Deus tanto pesar <strong>de</strong>u.<br />

Pero das terras haverei soida<strong>de</strong><br />

<strong>de</strong> que m’ or’ hei a partir <strong>de</strong>spagado;<br />

e sempr’ i tornará o meu cuidado<br />

por quanto ben vi eu en elas ja;<br />

ca ja por al nunca me veera<br />

nulh’ home ir triste nen <strong>de</strong>sconortado.<br />

E ben diga<strong>de</strong>s, pois m’ én vou, verda<strong>de</strong><br />

se eu das gentes algun sabor havia,<br />

ou das terras en que eu guarecia.<br />

Por aquest’ era tod’, e non por al;<br />

mais ora ja nunca me sera mal<br />

por me partir <strong>de</strong>las e m’ ir mia via.<br />

Ca sei <strong>de</strong> mí<br />

quanto sofri<br />

e encobri<br />

en esta terra <strong>de</strong> pesar.<br />

Como perdi<br />

e <strong>de</strong>spendi,


vivend’ aqui,<br />

meus dias, posso‐m’ én queixar.<br />

E cuidarei,<br />

e pensarei<br />

quant’ aguar<strong>de</strong>i<br />

o ben que nunca pud’ achar.<br />

Esforçar‐m’‐ei,<br />

e pren<strong>de</strong>rei<br />

como guarrei<br />

conselh’ agor’, a meu cuidar.<br />

Pesar<br />

d’ achar,<br />

logar<br />

provar<br />

quer’ eu veer se po<strong>de</strong>rei.<br />

O sén<br />

d’ alguen,<br />

ou ren<br />

<strong>de</strong> ben<br />

me valha, se o en mí hei.<br />

Valer<br />

po<strong>de</strong>r,<br />

saber<br />

dizer<br />

ben me possa, que eu d’ ir hei.<br />

D’ haver<br />

po<strong>de</strong>r,<br />

prazer<br />

pren<strong>de</strong>r<br />

poss’ eu, pois esto cobrarei.<br />

Assi querrei<br />

buscar<br />

viver<br />

outra vida que provarei,<br />

e meu <strong>de</strong>scord’ acabarei.


NUNO FERNÁNDEZ TORNEOL (Segundo terzo do s. XIII)<br />

Pois naci nunca vi Amor<br />

e ouço <strong>de</strong>l sempre falar,<br />

pero sei que me quer matar;<br />

mais rogarei a mia senhor<br />

que me mostr’ aquel matador,<br />

ou que m’ ampare <strong>de</strong>l melhor.<br />

Pero nunca lh’ eu fige ren<br />

por que m’ el haja <strong>de</strong> matar,<br />

máis quer’ eu mia senhor rogar,<br />

polo gran med’ en que me ten,<br />

que me mostr’ aquel matador,<br />

ou que m’ ampare <strong>de</strong>l melhor.<br />

Nunca me lh’ eu ampararei,<br />

se m’ ela <strong>de</strong>l non amparar;<br />

mais quer’ eu mia senhor rogar,<br />

polo gran medo que <strong>de</strong>l hei,<br />

que mi amostr’ aquel matador,<br />

ou que mi ampare <strong>de</strong>l melhor.<br />

E pois Amor ha sobre min<br />

<strong>de</strong> me matar tan gran po<strong>de</strong>r,<br />

e eu non o posso veer,<br />

rogarei mia senhor assi<br />

que mi amostr’ aquel matador,<br />

ou que mi ampare <strong>de</strong>l melhor.


Levad’, amigo, que dormi<strong>de</strong>s as manhanas frias;<br />

toda‐las aves do mundo d’ amor dizian:<br />

Leda mi and’ eu.<br />

Levad’, amigo, que dormi<strong>de</strong>‐las frias manhanas;<br />

toda‐las aves do mundo d’ amor cantavan:<br />

Leda m’ and’ eu.<br />

Toda‐las aves do mundo d’ amor dizian,<br />

do meu amor e do vosso en ment’ havian:<br />

Leda m’ and’ eu.<br />

Toda‐las aves do mundo d’ amor cantavan,<br />

do meu amor e do vosso i enmentavan:<br />

Leda m’ and’ eu.<br />

Do meu amor e do vosso en ment’ havian;<br />

vós lhi tolhestes os ramos en que siian:<br />

Leda m’ and’ eu.<br />

Do meu amor e do vosso i enmentavan;<br />

vós lhi tolhestes os ramos en que pousavan:<br />

Leda m’ and’ eu.<br />

Vós lhi tolhestes os ramos en que siian<br />

e lhis secastes as fontes en que bevian:<br />

Leda m’ and’ eu.<br />

Vós lhi tolhestes os ramos en que pousavan<br />

e lhis secastes as fontes u se banhavan:<br />

Leda m’ and’ eu.


JOÁN SOÁREZ COELHO (...1235‐1279...)<br />

Atal vej’ eu aqui ama chamada<br />

que, <strong>de</strong>‐lo dia en que eu naci,<br />

nunca tan <strong>de</strong>sguisada cousa vi,<br />

se por ũa <strong>de</strong>stas duas non é:<br />

por haver nom’ assi, per bõa fe,<br />

ou se lho dizen porque ést’ amada,<br />

ou por fremosa, ou por ben talhada.<br />

Se por aquest’ ama <strong>de</strong>v’ a seer,<br />

é‐o ela, po<strong>de</strong><strong>de</strong>‐lo creer,<br />

ou se o é po‐la eu muit’ amar,<br />

ca ben lhe quer’ e posso ben jurar:<br />

poi‐la eu vi, nunc’ a vi tan amada.<br />

E nunca vi cousa tan <strong>de</strong>sguisada<br />

<strong>de</strong> chamar home ama tal molher<br />

tan pastorinh’, e, se lho non disser,<br />

por tod’ esto que eu sei que lh’ aven:<br />

porque a vej’ a todos querer ben,<br />

ou porque do mund’ é a máis amada.<br />

E oi<strong>de</strong> como vos eu disser,<br />

que, pero me Deus ben fazer quiser,<br />

sen ela non me po<strong>de</strong> fazer nada!


Maria do Grave, grav’ é <strong>de</strong> saber<br />

por que vos chaman Maria do Grave,<br />

ca vós non so<strong>de</strong>s grave <strong>de</strong> fo<strong>de</strong>r,<br />

e pero so<strong>de</strong>s <strong>de</strong> fo<strong>de</strong>r mui grave;<br />

e quer’, en gran conhocença, dizer:<br />

sen leterad’ ou trobador seer,<br />

non pod’ homen <strong>de</strong>partir este "grave".<br />

Mais eu sei ben trobar e ben leer<br />

e quer’ assi <strong>de</strong>partir este “grave”:<br />

vós non so<strong>de</strong>s grav’ en pedir haver,<br />

por vosso con’, e vós so<strong>de</strong>s grave,<br />

a quen vos fo<strong>de</strong> muito, <strong>de</strong> fo<strong>de</strong>r;<br />

e por aquesto se <strong>de</strong>v’ enten<strong>de</strong>r<br />

por que vos chaman Maria do Grave.<br />

E pois vos assi <strong>de</strong>parti este “grave”,<br />

tenho‐m’ end’ ora por máis trobador;<br />

e ben vos juro, par Nostro Senhor,<br />

que nunca eu achei molher tan grave<br />

com’ é Maria –e ja o provei–<br />

do Grave; nunca pois molher achei<br />

que a mí fosse <strong>de</strong> fo<strong>de</strong>r tan grave.


RODRIGO EANES DE VASCONCELOS (...1258‐1288...)<br />

Preguntei ũa dona en como vos direi:<br />

«Senhor, filhastes or<strong>de</strong>n?». E ja por én chorei.<br />

Ela enton me disse: «Eu non vos negarei<br />

<strong>de</strong> com’ eu filhei or<strong>de</strong>n, assi Deus me perdon;<br />

fez‐mi‐a filhar mia madre, mais, o que lhe farei?<br />

Trager‐lhi eu os panos, mais non o coraçon».<br />

Dix’ eu: «Senhor fremosa, morrerei con pesar,<br />

pois vós filhastes or<strong>de</strong>n e vos han <strong>de</strong> gardar».<br />

Ela enton me disse: «Quero‐vos én mostrar<br />

como serei guardada, se non, venha‐me mal;<br />

esto, por que chora<strong>de</strong>s, ben <strong>de</strong>ve<strong>de</strong>s cuidar:<br />

Tragerei eu os panos, mais no coraçon al».<br />

E dix’ eu: «Senhor minha, tan gran pesar hei én,<br />

porque filhastes or<strong>de</strong>n, que morrerei por én».<br />

E disse inda logo: «Assi me venha ben,<br />

como serei guardada dizer‐vo‐lo quer’ eu:<br />

se eu trouxer os panos, non <strong>de</strong><strong>de</strong>s por én ren,<br />

ca terrei o contrairo eno coraçon meu».


AFONSO MEÉNDEZ DE BESTEIROS (...1290...)<br />

Oimais quer’ eu punhar <strong>de</strong> me partir<br />

daqueste mund’, e farei gran razon,<br />

poi‐lo leixou a mia senhor, e non<br />

pud’ i viver e fui alhur guarir.<br />

E por esto quer’ eu por seu amor<br />

leixa‐lo mundo falso, traedor,<br />

<strong>de</strong>semparado, que me foi falir.<br />

E non houvera pois quen o servir<br />

com’ eu servi, nen tan longa sazon;<br />

e ficará <strong>de</strong>semparad’ enton,<br />

pois m’ end’ eu for, que mia senhor fez ir.<br />

E pois que ja non ha prez nen valor<br />

eno mundo, d’ u se foi mia senhor,<br />

Deus me cofonda, se eu i guarir!<br />

E pois que eu i mia senhor non vir,<br />

e vir as outras que no mundo son,<br />

non me podia dar o coraçon<br />

<strong>de</strong> ficar i. E por vos non mentir,<br />

quero‐m’ end’ ir; e, pois que m’ end’ eu for<br />

daqueste mundo, que ést’ a peor<br />

cousa que sei, querrei‐me <strong>de</strong>l riir!


JOÁN GARCÍA DE GUILHADE (...1239‐1270...)<br />

Estes meus olhos nunca per<strong>de</strong>rán,<br />

senhor, gran coita, mentr’ eu vivo for,<br />

e direi‐vos, fremosa mia senhor,<br />

<strong>de</strong>stes meus olhos a coita que han:<br />

choran e cegan quand’ alguen non veen,<br />

e ora cegan per alguen que veen.<br />

Guisado teen <strong>de</strong> nunca per<strong>de</strong>r<br />

meus olhos coita, e meu coraçon;<br />

e estas coitas, senhor, minhas son;<br />

mais‐los meus olhos, per alguen veer,<br />

choran e cegan quand’ alguen non veen,<br />

e ora cegan per alguen que veen.<br />

E nunca ja po<strong>de</strong>rei haver ben,<br />

pois que Amor ja non quer, nen quer Deus,<br />

mais os cativos <strong>de</strong>stes olhos meus<br />

morrerán sempre por veer alguen:<br />

choran e cegan quand’ alguen non veen,<br />

e ora cegan per alguen que veen.


Per boa fe, meu amigo,<br />

mui ben sei eu que m’ houvestes<br />

grand’ amor e estevestes<br />

mui gran sazon ben comigo;<br />

mais ve<strong>de</strong>‐lo que vos digo:<br />

ja çafou.<br />

Os gran<strong>de</strong>s nossos amores,<br />

que mí e vós sempr’ houvemos,<br />

nunca lhi cima fezemos<br />

coma Branca Frol e Flores;<br />

mais tempo <strong>de</strong> jogadores<br />

ja çafou.<br />

Ja eu falei en folia<br />

convosc’ e en gran cordura<br />

e en sén e en loucura<br />

quanto durava o dia;<br />

mais est’, ai don Jan Garcia,<br />

ja çafou.<br />

E <strong>de</strong>ssa folia toda<br />

ja çafou,<br />

ja çafad’ é pan <strong>de</strong> voda,<br />

ja çafou.


PAI GÓMEZ CHARINHO (c.1225‐1295)<br />

Quantos hoj’ andan eno mar aqui<br />

coidan que coita no mundo non ha<br />

senon do mar, nen han outro mal ja.<br />

Mais doutra guisa acontece hoje a mí:<br />

coita d’ amor me faz escaecer<br />

a mui gran coita do mar, e tẽer<br />

pola maior coita <strong>de</strong> quantas son<br />

coita d’ amor a quen a Deus quer dar.<br />

E é gran coita <strong>de</strong> mort’ a do mar,<br />

mas non é tal, e por esta razon<br />

coita d’ amor me faz escaecer<br />

a mui gran coita <strong>de</strong> mar, e tẽer<br />

pola maior coita, per bõa fe,<br />

<strong>de</strong> quantas foron, nen son, nen seran.<br />

E estes outros que amor non han<br />

dizen que non; mas eu direi qual é:<br />

coita d’ amor me faz escaecer<br />

a mui gran coita do mar, e tẽer<br />

por maior coita a que faz per<strong>de</strong>r<br />

coita do mar, que faz muitos morrer.


Ũa dona que eu quero gran ben<br />

por mal <strong>de</strong> mí, par Deus, que non por al,<br />

pero que sempre mi fez e faz mal<br />

e fara, direi‐vo‐lo que m’ aven:<br />

mar nen terra, nen prazer nen pesar,<br />

nen ben nen mal, non mi a po<strong>de</strong>n quitar<br />

do coraçon, e que sera <strong>de</strong> min?<br />

Morto sõo, se cedo non morrer.<br />

Ela ja nunca ben mi ha <strong>de</strong> fazer,<br />

mais sempre mal, e pero ést’ assi,<br />

mar nen terra, nen prazer nen pesar,<br />

nen ben nen mal, non ma po<strong>de</strong>n quitar<br />

do coraçon. Ora mi vai peior<br />

ca mi ven <strong>de</strong>la, por vos non mentir:<br />

mal se a vej’ e mal se a non vir,<br />

que <strong>de</strong> coitas máis cuido a maior,<br />

mar nen terra, nen prazer nen pesar,<br />

nen ben nen mal, non ma po<strong>de</strong>n quitar.


As froles do meu amigo<br />

briosas van no navio<br />

E van‐se as frores<br />

d’ aqui ben con meus amores!<br />

Idas son as frores!<br />

As frores do meu amado<br />

briosas van eno barco.<br />

E van‐se as frores<br />

d’ aqui ben con meus amores!<br />

Idas son as frores!<br />

Briosas van no navio<br />

pera chegar ao ferido.<br />

E van‐se as frores<br />

d’ aqui ben con meus amores!<br />

Idas son as frores!<br />

Briosas van eno barco<br />

pera chegar ao fossado.<br />

E van‐se as frores<br />

d’ aqui ben con meus amores!<br />

Idas son as frores!<br />

Pera chegar ao ferido,<br />

servir mí, corpo velido.<br />

E van‐se as frores<br />

d’ aqui ben con meus amores!<br />

Idas son as frores!<br />

Pera chegar ao fossado,<br />

servir mí, corpo loado.<br />

E van‐se as frores<br />

d’ aqui ben con meus amores!<br />

Idas son as frores!


De quantas cousas eno mundo son,<br />

non vejo eu ben qual po<strong>de</strong>n semelhar<br />

al‐rei <strong>de</strong> Castela e <strong>de</strong> Leon<br />

senon ũa qual vos direi: o mar.<br />

O mar semelha muit’ aqueste Rei;<br />

e d’ aqui en <strong>de</strong>ante vós direi<br />

en quaes cousas, segundo razon.<br />

O mar dá muit’, e cree<strong>de</strong> que non<br />

se pod’ o mundo sen el governar,<br />

e po<strong>de</strong> muit’, e ha tal coraçon<br />

que o non po<strong>de</strong> ren apo<strong>de</strong>rar.<br />

Des i ar é temudo, que non sei<br />

quen o non tema; e contar‐vos‐ei<br />

ainda máis, e julga<strong>de</strong>‐m’ enton.<br />

Eno mar cabe quant’ i quer caber;<br />

e manten muitos; e outros i ha<br />

que x’ ar quebranta e que faz morrer<br />

enxerdados; e outros ha que dá<br />

gran<strong>de</strong>s herda<strong>de</strong>s e muit’ outro ben.<br />

E tod’ esto que vos conto aven<br />

al‐rei, se o souber<strong>de</strong>s conhocer.<br />

E da mansedume vós quero dizer<br />

do mar: non ha cont’, e nunca sera<br />

bravo nen sanhudo, se lho fazer<br />

outro non fezer; e sofrer‐vos‐á<br />

toda‐las cousas; mais, se en <strong>de</strong>s<strong>de</strong>n<br />

ou per ventura algun louco ten,<br />

con gran tormenta o fara morrer.<br />

Estas manhas, segundo o meu sén,<br />

que o mar ha, ha el‐Rei, e por én<br />

se semelhan, quen o ben enten<strong>de</strong>r.


DON DINÍS (1261‐1325)<br />

Assi me traz coitado<br />

e aficad’ Amor<br />

e tan atormentado<br />

que, se Nostro Senhor<br />

a mia senhor non met’ en cor<br />

que se <strong>de</strong> min doa, da mor‐<br />

t’ haverei prazer e sabor.<br />

Ca viv’ en tal cuidado,<br />

come quen sofredor<br />

é <strong>de</strong> mal aficado,<br />

que non po<strong>de</strong> maior,<br />

se mi non val a que en for‐<br />

te ponto vi, ca ja <strong>de</strong> mor‐<br />

t’ hei prazer e nen un pavor.<br />

E faço mui guisado,<br />

pois soo servidor<br />

da que mi non dá grado,<br />

querendo‐lh’ eu melhor<br />

ca min nen al, por én conor‐<br />

t’ eu non hei ja, senon da mor‐<br />

t’ en<strong>de</strong> sõo <strong>de</strong>sejador.


–Ai flores, ai flores do ver<strong>de</strong> pino,<br />

se sabe<strong>de</strong>s novas do meu amigo!<br />

Ai Deus, e u é?<br />

Ai flores, ai flores do ver<strong>de</strong> ramo,<br />

se sabe<strong>de</strong>s novas do meu amado!<br />

Ai Deus, e u é?<br />

Se sabe<strong>de</strong>s novas do meu amigo,<br />

aquel que mentiu do que pos con migo.<br />

Ai Deus, e u é?<br />

Se sabe<strong>de</strong>s novas do meu amado<br />

aquel que mentiu do que mi ha jurado.<br />

Ai Deus, e u é?<br />

–Vós me pregunta<strong>de</strong>s polo voss’ amigo,<br />

e eu ben vos digo que é san’ e vivo.<br />

Ai Deus, e u é?<br />

Vós me pregunta<strong>de</strong>s polo voss’ amado,<br />

e eu ben vos digo que é viv’ e sano.<br />

Ai Deus, e u é?<br />

E eu ben vos digo que é san’ e vivo<br />

e seera vosco ant’ o prazo saido.<br />

Ai Deus, e u é?<br />

E eu ben vos digo que é viv’ e sano<br />

e seera vosc’ ant’ o prazo passado.<br />

Ai Deus, e u é?


Levantou‐s’ a velida,<br />

levantou‐s’ alva,<br />

e vai lavar camisas<br />

eno alto.<br />

Vai‐las lavar alva.<br />

Levantou‐s’ a louçana,<br />

levantou‐s’ alva,<br />

e vai lavar <strong>de</strong>lgadas<br />

eno alto:<br />

Vai‐las lavar alva.<br />

E vai lavar camisas,<br />

levantou‐s’ alva,<br />

o vento lhas <strong>de</strong>svia<br />

eno alto.<br />

Vai‐las lavar alva.<br />

E vai lavar <strong>de</strong>lgadas;<br />

levantou‐s’ alva,<br />

o vento lhas levava<br />

eno alto.<br />

Vai‐las lavar alva.<br />

O vento lhas <strong>de</strong>svia;<br />

levantou‐s’ alva;<br />

meteu‐s’ alva en ira<br />

eno alto.<br />

Vai‐las lavar alva.<br />

O vento lhas levava;<br />

levantou‐s’ alva;<br />

meteu‐s’ alva en sanha<br />

eno alto:<br />

Vai‐las lavar alva.


Ũa pastor ben talhada<br />

cuidava en seu amigo<br />

e estava, ben vos digo,<br />

per quant’ eu vi, mui coitada,<br />

e diss’: «Oimais non é nada<br />

<strong>de</strong> fiar per namorado<br />

nunca molher namorada,<br />

pois que mi o meu ha errado».<br />

Ela tragia na mão<br />

un papagai mui fremoso,<br />

cantando mui saboroso,<br />

ca entrava o verão,<br />

e diss’: «Amigo loução,<br />

que faria por amores,<br />

pois m’ errastes tan en vão?»<br />

E caeu antr’ ũas flores.<br />

Ũa gran peça do dia<br />

jouv’ ali, que non falava,<br />

e a vezes acordava,<br />

e a vezes esmorecia,<br />

e diss’: «Ai santa Maria,<br />

que sera <strong>de</strong> min agora?»<br />

E o papagai dizia:<br />

«Ben, por quant’ eu sei, senhora».<br />

«Se me queres dar guarida»,<br />

diss’ a pastor, «di verda<strong>de</strong>,<br />

papagai, por carida<strong>de</strong>,<br />

ca morte m’ é esta vida».<br />

Diss’ el: «Senhora comprida<br />

<strong>de</strong> ben, e non vos queixe<strong>de</strong>s,<br />

ca o que vos ha servida<br />

erged’ olho e vee‐lo‐e<strong>de</strong>s».


AIRAS NÚNEZ (...1284‐1289...)<br />

Que muito m’ eu pago <strong>de</strong>ste verão<br />

por estes ramos e por estas flores,<br />

e polas aves que cantan d’ amores,<br />

por que ando i led’ e sen cuidado,<br />

e assi faz tod’ homen namorado:<br />

sempre i anda led’ e mui loução.<br />

Cand’ eu passo per algũas ribeiras,<br />

so bõas arvores, per bõos prados,<br />

se cantan i passaros namorados<br />

log’ eu con amores i vou cantando,<br />

e log’ ali d’ amores vou trobando<br />

e faço cantares en mil maneiras.<br />

Hei eu gran viço e grand’ alegria,<br />

quando mi as aves cantan no estio.


Bailemos nós ja todas tres, ai amigas,<br />

so aquestas avelaneiras frolidas,<br />

e quen for velida, como nós, velidas,<br />

se amigo amar,<br />

so aquestas avelaneiras frolidas<br />

verra bailar.<br />

Bailemos nós ja todas tres, ai irmanas,<br />

so aqueste ramo <strong>de</strong>stas avelanas,<br />

e quen for louçana, como nós, louçanas,<br />

se amigo amar,<br />

so aqueste ramo <strong>de</strong>stas avelanas<br />

verra bailar.<br />

Por Deus, ai amigas, mentr’ al non fazemos,<br />

so aqueste ramo frolido bailemos,<br />

e quen ben parecer, como nós parecemos,<br />

se amigo amar,<br />

so aqueste ramo so’l que nós bailemos<br />

verra bailar.


Oi hoj’ eu ũa pastor cantar,<br />

du cavalgava per ũa ribeira,<br />

e a pastor estava senlheira,<br />

e ascondi‐me po‐la ascuitar<br />

e dizia mui ben este cantar:<br />

«So‐lo ramo verd’ e frolido<br />

vodas fazen a meu amigo.<br />

Choran olhos d’ amor!».<br />

E a pastor parecia mui ben,<br />

e chorava e estava cantando;<br />

e eu mui passo fui‐mi achegando<br />

po‐la oir, e sol non falei ren;<br />

e dizia este cantar mui ben:<br />

«Ai estornhinho do avelanedo,<br />

canta<strong>de</strong>s vós, e moir’ eu e peno<br />

e d’ amores hei mal!».<br />

E eu oi‐a sospirar enton<br />

e queixava‐se estando con amores<br />

e fazia guirlanda <strong>de</strong> flores;<br />

<strong>de</strong>s i chorava mui <strong>de</strong> coraçon<br />

e dizia este cantar enton:


«Que coita hei tan gran<strong>de</strong> <strong>de</strong> sofrer,<br />

amar amig’ e non ousar veer!<br />

E pousarei so‐lo avelanal!».<br />

Pois que a guirlanda fez a pastor,<br />

foi‐se cantando, indo‐s’ én manselinho;<br />

e tornei‐m’ eu logo a meu caminho,<br />

ca <strong>de</strong> a nojar non houve sabor;<br />

e dizia este cantar ben a pastor:<br />

«Pela ribeira do rio<br />

cantando ia la virgo<br />

d’ amor.<br />

Quen amores ha,<br />

como dormirá,<br />

ai bela frol?».


MARTÍN MOXA (...1270‐1280...)<br />

Quen viu o mundo qual o eu ja vi<br />

e viu as gentes que eran enton,<br />

e viu aquestas que agora son,<br />

Deus, quand’ i cuida, que po<strong>de</strong> cuidar?<br />

Ca me sin’ eu, per min, quando cuid’ i!<br />

Por que me non vou algur esterrar,<br />

se po<strong>de</strong>ria melhor mund’ achar?<br />

Mundo tẽemos fals’ e sen sabor,<br />

mundo sen Deus e en que ben non ha,<br />

e mundo tal que non corregerá,<br />

ante o vejo sempr’ empeorar.<br />

Quand’ est’ eu cat’ e vej’ end’ o melhor,<br />

por que me non vou algur esterrar,<br />

se po<strong>de</strong>ria melhor mund’ achar?<br />

U foi mesur’, ou grãa<strong>de</strong>z’ u jaz?<br />

Verdad’ u é? Quen ha amigo leal?<br />

Que fui d’ amor ou trobar por que fal?<br />

A gent’ é trist’ e sol non quer cantar!<br />

Quand’ est’ eu cat’ e quanto mal s’ i faz,<br />

por que me non vou algur esterrar,<br />

se po<strong>de</strong>ria melhor mund’ achar?<br />

Viv’ eu en tal mund’, e faz m’ i viver<br />

ũa dona, que quero mui gran ben,<br />

e muit’ ha ja que m’ en seu po<strong>de</strong>r ten<br />

ben <strong>de</strong>‐lo temp’ u soian amar.<br />

Oimais, <strong>de</strong> min po<strong>de</strong> quen quer saber<br />

por que me non vou algur esterrar,<br />

se po<strong>de</strong>ria melhor mund’ achar.<br />

Mais, en tal mundo, por que vai morar<br />

home <strong>de</strong> prez, que s’ én pod’ alongar?


ROI FERNÁNDEZ DE SANTIAGO (Segundo terzo do s. XIII)<br />

Quand’ eu vejo las ondas<br />

e las muit’ altas ribas,<br />

logo mi veen ondas<br />

al cor pola velida:<br />

maldito seja ‘l mare,<br />

que mi faz tanto male!<br />

Nunca vejo las ondas<br />

nen as altas <strong>de</strong>brocas<br />

que mi non venhan ondas<br />

al cor pola fremosa:<br />

maldito seja ’l mare,<br />

que mi faz tanto male!<br />

Se eu vejo las ondas<br />

e vejo las costeiras,<br />

logo mi veen ondas<br />

al cor pola ben feita:<br />

maldito seja ‘l mare,<br />

que mi faz tanto male!


PERO DA PONTE (...1235‐1275...)<br />

Se eu po<strong>de</strong>sse <strong>de</strong>samar<br />

a quen me sempre <strong>de</strong>samou,<br />

e po<strong>de</strong>ss’ algun mal buscar<br />

a quen me sempre mal buscou!<br />

Assi me vingaria eu,<br />

se eu po<strong>de</strong>sse coita dar,<br />

a quen me sempre coita <strong>de</strong>u.<br />

Mais sol non posso eu enganar<br />

meu coraçon que m’ enganou,<br />

por quanto me fez <strong>de</strong>sejar<br />

a quen me nunca <strong>de</strong>sejou.<br />

E por esto non dormio eu,<br />

porque non poss’ eu coita dar,<br />

a quen me sempre coita <strong>de</strong>u.<br />

Mais rog’ a Deus que <strong>de</strong>sampar<br />

a quen m’ assi <strong>de</strong>samparou,<br />

vel que po<strong>de</strong>ss’ eu <strong>de</strong>storvar<br />

a quen me sempre <strong>de</strong>storvou.<br />

E logo dormiria eu,<br />

se eu po<strong>de</strong>sse coita dar,<br />

a quen me sempre coita <strong>de</strong>u.<br />

Vel que ousass’ én preguntar<br />

a quen me nunca preguntou,<br />

por que me fez en si cuidar,<br />

pois ela nunc’ en min cuidou.<br />

E por esto lazeiro eu,<br />

porque non poss’ eu coita dar,<br />

a quen me sempre coita <strong>de</strong>u.


–Vistes, madr’, o escu<strong>de</strong>iro que m’ houver’ a levar sigo?<br />

Menti‐lh’ e vai‐mi sanhudo, mia madre, ben vo‐lo digo:<br />

Madre, namorada me leixou,<br />

madre, namorada mi ha leixada,<br />

madre, namorada me leixou.<br />

Madre, vós que me mandastes que mentiss’ a meu amigo,<br />

que conselho mi dare<strong>de</strong>s ora, poi‐lo non hei migo?<br />

Madre, namorada me leixou,<br />

madre, namorada mi ha leixada,<br />

madre, namorada me leixou.<br />

–Filha, dou‐vos por conselho que, tanto que vos el veja,<br />

que toda ren lhi faça<strong>de</strong>s, que vosso pagado seja.<br />

–Madre, namorada me leixou,<br />

madre, namorada mi ha leixada,<br />

madre, namorada me leixou.<br />

–Pois escusar non po<strong>de</strong><strong>de</strong>s, mia filha, seu gasalhado,<br />

<strong>de</strong>s oimais eu vos castigo que lh’ an<strong>de</strong><strong>de</strong>s a mandado.<br />

–Madre, namorada me leixou,<br />

madre, namorada mi ha leixada,<br />

madre, namorada me leixou.


De Don Fernan Diaz Estaturão<br />

oi dizer novas, <strong>de</strong> que mi praz:<br />

que é home que muito por Deus faz<br />

e se quer ora meter ermitão;<br />

e fara bon feito, se o fezer;<br />

<strong>de</strong> máis, nunca lh’ home soube molher,<br />

<strong>de</strong>s que naceu, tant’ é <strong>de</strong> bon cristão.<br />

Este ten o Paraiso en mão,<br />

que sempr’ amou, con sén cristão, paz,<br />

nen nunc’ amou molher nen seu solaz,<br />

nen <strong>de</strong>samou fidalgo nen vilão;<br />

e máis vos én direi, se vos prouguer:<br />

nunca molher amou, nen quis nen quer,<br />

pero cata falagueir’ e loução.<br />

E atán bon dia foi ele nado<br />

que tan ben soub’ o pecad’ enganar,<br />

que nunca por molher ren quiso dar,<br />

e pero mete‐s’ el por namorado;<br />

e os que o non conhocemos ben<br />

cuidamos <strong>de</strong>l que folia manten,<br />

mais el d’ haver molher non é pensado.<br />

Que se hoj’ ele foss’ empardẽado,<br />

nen se saberia melhor guardar<br />

<strong>de</strong> nunca ja con molher albergar,<br />

por non se riir <strong>de</strong>le o pecado,<br />

ca nunca <strong>de</strong>u por molher nulha ren;<br />

e pero ve<strong>de</strong>s: se o vir alguen,<br />

terrá que morre por seer casado.<br />

E, pois el tal castida<strong>de</strong> manten,<br />

quand’ el morrer, direi‐vos ũa ren:<br />

Beati Oculi sera chamado.


BERNAL DE BONAVAL (Primeira meta<strong>de</strong> do s. XIII)<br />

A dona que eu am’ e tenho por senhor<br />

amostra<strong>de</strong>‐mi‐a, Deus, se vos én prazer for,<br />

senon da<strong>de</strong>‐mi a morte.<br />

A que tenh’ eu por lume <strong>de</strong>stes olhos meus<br />

e por que choran sempr’, amostra<strong>de</strong>‐mi‐a, Deus,<br />

senon da<strong>de</strong>‐mi a morte.<br />

Essa que vós fezestes melhor parecer<br />

<strong>de</strong> quantas sei, ai Deus, faze<strong>de</strong>‐mi‐a veer,<br />

senon da<strong>de</strong>‐mi a morte.<br />

Ai Deus, que mi a fezestes máis ca min amar,<br />

mostra<strong>de</strong>‐mi‐a u possa con ela falar,<br />

senon da<strong>de</strong>‐mi a morte.


FERNANDO ESQUÍO (Fins do s. XIII e inicios do s. XIV)<br />

Senhor, por que eu tant’ afan levei,<br />

gran sazon ha, por Deus, que vos non vi<br />

e pero mui longe <strong>de</strong> vós vivi,<br />

nunca aqueste verv’ antig’ achei:<br />

«Quan longe d’ olhos, tan longe <strong>de</strong> coraçon».<br />

A minha coita, por Deus, non ha par<br />

que por vós levo sempr’ e levarei,<br />

e, pero mui longe <strong>de</strong> vós morei,<br />

nunca pu<strong>de</strong> este verv’ antig’ achar:<br />

«Quan longe d’ olhos, tan longe <strong>de</strong> coraçon».<br />

E tan gran coita d’ amor hei migo<br />

que o non sabe Deus, mal pecado!<br />

Pero que vivo muit’ alongado<br />

<strong>de</strong> vós, non acho este verv’ antigo:<br />

«Quan longe d’ olhos, tan longe <strong>de</strong> coraçon».


Vaiamos, irmana, vaiamos dormir<br />

nas ribas do lago, u eu andar vi<br />

a las aves meu amigo.<br />

Vaiamos, irmana, vaiamos folgar<br />

nas ribas do lago, u eu vi andar<br />

a las aves meu amigo.<br />

En nas ribas do lago, u eu andar vi,<br />

seu arco na mão as aves ferir,<br />

a las aves, meu amigo.<br />

En nas ribas do lago, u eu vi andar,<br />

seu arco na mano a las aves tirar,<br />

a las aves, meu amigo.<br />

Seu arco na mão as aves ferir,<br />

e las que cantavan leixa‐las guarir,<br />

a las aves, meu amigo.<br />

Seu arco na mano a las aves tirar,<br />

e las que cantavan non nas quer matar,<br />

a las aves, meu amigo.


A ũu fra<strong>de</strong> dizen escaralhado,<br />

e faz pecado quen lho vai dizer,<br />

ca, pois el sab’ arreitar <strong>de</strong> fo<strong>de</strong>r,<br />

cuid’ eu que gai’ é, <strong>de</strong> piss’ arriçado;<br />

e pois emprenha estas con que jaz<br />

e faze filhos e filhas assaz,<br />

ante lhe dig’ eu ben encaralhado.<br />

Escaralhado nunca eu diria,<br />

mais que trage ante caralho arreite,<br />

ao que tantas molheres <strong>de</strong> leite<br />

ten, ca lhe pariron tres en ũu dia,<br />

e outras muitas prenhadas que ten;<br />

e atal fra<strong>de</strong> cuid’ eu que mui ben<br />

encaralhado per esto seria.<br />

Escaralhado non po<strong>de</strong> seer<br />

o que tantas filhas fez en Marinha,<br />

e que ten ora outra pastorinha<br />

prenhe, que ora quer encaecer,<br />

e outras muitas molheres que fo<strong>de</strong>;<br />

e atal fra<strong>de</strong> ben cuid’ eu que po<strong>de</strong><br />

encaralhado per esto seer.


ESTEVAN COELHO (...1308‐c.1336)<br />

Sedia la fremosa seu sirgo torcendo,<br />

sa voz manselinha fremoso dizendo<br />

cantigas d’ amigo.<br />

Sedia la fremosa seu sirgo lavrando,<br />

sa voz manselinha fremoso cantando<br />

cantigas d’ amigo.<br />

–Par Deus <strong>de</strong> Cruz, dona, sei eu que have<strong>de</strong>s<br />

amor mui coitado, que tan ben dize<strong>de</strong>s<br />

cantigas d’ amigo.<br />

Par Deus <strong>de</strong> Cruz, dona, sei eu que anda<strong>de</strong>s<br />

d’ amor mui coitada que tan ben canta<strong>de</strong>s<br />

cantigas d’ amigo.<br />

–Avuitor comestes, que a<strong>de</strong>vinha<strong>de</strong>s.


PERO VIVIÃEZ (...1275?...)<br />

Pois nossas madres van a San Simon<br />

<strong>de</strong> Val <strong>de</strong> Prados can<strong>de</strong>as queimar,<br />

nós, as meninhas, punhemos d’ andar<br />

con nossas madres, e elas enton<br />

queimen can<strong>de</strong>as por nós e por si,<br />

e nós, meninhas, bailaremos i.<br />

Nossos amigos todos lá iran<br />

por nos veer e andaremos nós<br />

bailand’ ant’ eles, fremosas, en cos,<br />

e nossas madres, pois que ala van,<br />

queimen can<strong>de</strong>as por nós e por si,<br />

e nós, meninhas, bailaremos i.<br />

Nossos amigos iran por cousir<br />

como bailamos, e po<strong>de</strong>n veer<br />

bailar nós, moças <strong>de</strong> bon parecer;<br />

e nossas madres, pois lá queren ir,<br />

queimen can<strong>de</strong>as por nós e por si,<br />

e nós, meninhas, bailaremos i.


PEDRO EANES SOLAZ (Século XIII)<br />

Eu, velida, non dormia,<br />

lelia doura,<br />

e meu amigo venia,<br />

edoi lelia doura!<br />

Non dormia e cuidava,<br />

lelia doura,<br />

e meu amigo chegava,<br />

edoi lelia doura!<br />

O meu amigo venia,<br />

lelia doura,<br />

e d’ amor tan ben dizia<br />

edoi lelia doura!<br />

O meu amigo chegava,<br />

lelia doura,<br />

e d’ amor tan ben cantava,<br />

edoi lelia doura!<br />

Muito <strong>de</strong>sejei, amigo,<br />

lelia doura,<br />

que vos tevesse comigo,<br />

edoi lelia doura!<br />

Muito <strong>de</strong>sejei, amado,<br />

lelia doura,<br />

que vos tevess’ a meu lado,<br />

edoi lelia doura!


Leli leli, par Deus, leli,<br />

lelia doura,<br />

ben sei eu quen non diz leli,<br />

edoi lelia doura!<br />

Ben sei eu quen non diz leli,<br />

lelia doura,<br />

<strong>de</strong>mo x’ é quen non diz leli,<br />

edoi lelia doura!


MEENDINHO (Primeiro terzo do s. XIII?)<br />

Sedia‐m’ eu na ermida <strong>de</strong> San Simion<br />

e cercaron‐mi as ondas, que gran<strong>de</strong>s son.<br />

Eu aten<strong>de</strong>nd’ o meu amig’ en ira!<br />

Estando na ermida ant’ o altar,<br />

cercaron‐mi as ondas gran<strong>de</strong>s do mar.<br />

Eu aten<strong>de</strong>nd’ o meu amig’ en ira!<br />

E cercaron‐mi as ondas, que gran<strong>de</strong>s son:<br />

non hei i barqueiro, nen remador.<br />

Eu aten<strong>de</strong>nd’ o meu amig’ en ira!<br />

E cercaron‐mi as ondas do alto mar:<br />

non hei i barqueiro, nen sei remar.<br />

Eu aten<strong>de</strong>nd’ o meu amig’ en ira!<br />

Non hei i barqueiro, nen remador:<br />

morrerei eu fremosa no mar maior.<br />

Eu aten<strong>de</strong>nd’ o meu amig’ en ira!<br />

Non hei i barqueiro, nen sei remar:<br />

morrerei eu fremosa no alto mar.<br />

Eu aten<strong>de</strong>nd’ o meu amig’ en ira!


JOÁN MEÉNDIZ DE BRITEIROS (...1288‐1334...)<br />

Deus, que leda que m’ esta noite vi,<br />

amiga, en un sonho que sonhei!<br />

Ca sonhava, en como vos direi,<br />

que me dizia meu amig’ assi:<br />

«Falad’, amig’, ai meu lum’ e meu ben!».<br />

Non foi no mundo tan leda molher<br />

en sonho, nen no podia seer,<br />

ca sonhei que me veera dizer<br />

aquel que me milhor que a si quer:<br />

«Fala<strong>de</strong> migo, ai meu lum’ e meu ben!».<br />

Des que m’ espertei, houvi gran pesar,<br />

ca en tal sonho havia gran sabor<br />

con o rogar‐me, por Nostro Senhor,<br />

o que me sabe máis que si amar:<br />

«Fala<strong>de</strong> migo, ai meu lum’ e meu ben!».<br />

E, pois m’ espertei, foi a Deus rogar<br />

que me sacass’ aqueste sonh’ a ben.


Ora vej’ eu que non ha verda<strong>de</strong><br />

en sonh’, amiga, se Deus me perdon;<br />

e quero‐vos logo mostrar razon,<br />

e ve<strong>de</strong>s como, par carida<strong>de</strong>:<br />

sonhei, muit’ ha, que veera meu ben<br />

e meu amig’ e non veo, nen ven.<br />

Ca non ha verda<strong>de</strong> nemigalha<br />

en sonho, nen sol non é ben nen mal,<br />

e eu nunca en<strong>de</strong> creerei al,<br />

porque, amiga, se Deus me valha,<br />

sonhei, muit’ ha que veera meu ben<br />

e meu amig’ e non veo, nen ven.<br />

Per min, amiga, entend’ eu ben que<br />

sonho non po<strong>de</strong> verda<strong>de</strong> seer,<br />

nen que m’ er po<strong>de</strong> ben nen mal fazer,<br />

porque, amiga, se Deus ben mi dé,<br />

sonhei, muit’ ha, que veera meu ben<br />

a meu amig’ e non veo, nen ven.<br />

E, pois se foi meu amig’ e non ven,<br />

meu sonh’, amiga, non é mal nen ben.


PERO GONÇÁLVEZ DE PORTOCARREIRO (Segunda meta<strong>de</strong> do s. XIII)<br />

O anel do meu amigo<br />

perdi‐o so‐lo ver<strong>de</strong> pino,<br />

e chor’ eu, bela!<br />

O anel do meu amado<br />

perdi‐o so‐lo ver<strong>de</strong> ramo,<br />

e chor’ eu, bela!<br />

Perdi‐o so‐lo ver<strong>de</strong> pino;<br />

por én chor’ eu, dona virgo,<br />

e chor’ eu, bela!<br />

Perdi‐o so‐lo ver<strong>de</strong> ramo;<br />

por én chor’ eu, dona d’ algo,<br />

e chor’ eu, bela!


JOÁN AIRAS DE SANTIAGO (Segunda meta<strong>de</strong> do s. XIII)<br />

Toda‐las cousas eu vejo partir<br />

do mund’ en como soian seer,<br />

e vej’ as gentes partir <strong>de</strong> fazer<br />

ben que soian –tal tempo nos ven!–,<br />

mais non se pod’ o coraçon partir<br />

do meu amigo <strong>de</strong> mi querer ben.<br />

Pero que home part’ o coraçon<br />

das cousas que ama, per bõa fe,<br />

e parte‐s’ home da terra ond’ é,<br />

e parte‐s’ home d’ u gran<strong>de</strong> prol ten,<br />

non se po<strong>de</strong> parti‐lo coraçon<br />

do meu amigo <strong>de</strong> mi querer ben.<br />

Toda‐las cousas eu vejo mudar:<br />

mudan‐s’ os tempos e muda‐s’ o al,<br />

muda‐s’ a gente en fazer ben ou mal,<br />

mudan‐s’ os ventos e tod’ outra ren,<br />

mais non se pod’ o coraçon mudar<br />

do meu amigo <strong>de</strong> mi querer ben.


–Meu amigo, quero‐vos preguntar.<br />

–Pregunta<strong>de</strong>, senhor, ca m’ é én ben.<br />

–Non vos ha mester <strong>de</strong> mi ren negar.<br />

–Nunca vos eu, senhor, negarei ren.<br />

–Tantos cantares, por que faze<strong>de</strong>s?<br />

–Senhor, ca nunca mi escaece<strong>de</strong>s.<br />

–Preguntar‐vos quero, per bõa fe.<br />

–Pregunta<strong>de</strong>, ca hei én gran sabor.<br />

–Non mi negue<strong>de</strong>s ren, pois assi é.<br />

–Nunca vos ren negarei, mia senhor.<br />

–Tantos cantares, por que faze<strong>de</strong>s?<br />

–Senhor, ca nunca mi escaece<strong>de</strong>s.<br />

–Non vos pes <strong>de</strong> qual pregunta fezer.<br />

–Non, senhor, ante vo‐lo gracirei.<br />

–Non m’ ar negue<strong>de</strong>s o que vos disser.<br />

–Nunca vos eu, senhor, ren negarei.<br />

–Tantos cantares, por que faze<strong>de</strong>s?<br />

–Senhor, ca nunca mi escaece<strong>de</strong>s.<br />

–E este ben por mí o faze<strong>de</strong>s?<br />

–Por vós, mia senhor, que o vale<strong>de</strong>s.


Ai, Justiça, mal faze<strong>de</strong>s, que non<br />

quere<strong>de</strong>s ora <strong>de</strong>reito filhar<br />

<strong>de</strong> Mor da Cana, porque foi matar<br />

Joan Airas, ca fez mui sen razon;<br />

mais, se <strong>de</strong>reito quere<strong>de</strong>s fazer,<br />

ela so el <strong>de</strong>ve<strong>de</strong>s a meter,<br />

ca o manda o Livro <strong>de</strong> Leon;<br />

ca lhi queria gran ben, e <strong>de</strong>s i<br />

nunca lhi chamava senon "senhor",<br />

e, quando lh’ el queria mui milhor,<br />

foi‐o ela logo matar ali;<br />

mais, Justiça, pois tan gran torto fez,<br />

mete<strong>de</strong>‐a ja so ele ũa vez,<br />

ca o manda o <strong>de</strong>reito assi.<br />

E, quando máis Joan Airas cuidou<br />

que houvesse <strong>de</strong> Mor da Cana ben,<br />

foi‐o ela logo matar por én,<br />

tanto que el en seu po<strong>de</strong>r entrou;<br />

mais, Justiça, pois que assi é ja,<br />

metan‐na so el, e pa<strong>de</strong>cerá<br />

a que o a mui gran torto matou.<br />

E quen nos ambos vir jazer, dira:<br />

«Beeito seja aquel que o julgou!».


PERO DE VEER (...1240?...)<br />

Ai Deus, que doo que eu <strong>de</strong> mí hei,<br />

porque se foi meu amig’ e fiquei<br />

pequena e <strong>de</strong>l namorada.<br />

Quando s’ el houve <strong>de</strong> Julhan a ir,<br />

fiquei, fremosa, por vos non mentir,<br />

pequena e <strong>de</strong>l namorada.<br />

Ali houv’ eu <strong>de</strong> mia morte pavor,<br />

u eu fiquei mui coitada pastor,<br />

pequena e <strong>de</strong>l namorada.


JOÁN ZORRO (Fins do s. XIII)<br />

El‐Rei <strong>de</strong> Portugale<br />

barcas mandou lavrare,<br />

e lá iran nas barcas migo<br />

mia filha e noss’ amigo.<br />

El‐Rei portugueese<br />

barcas mandou fazere,<br />

e lá iran nas barcas migo<br />

mia filha e noss’ amigo.<br />

Barcas mandou lavrare<br />

e no mar as <strong>de</strong>itare,<br />

e lá iran nas barcas migo<br />

mia filha e noss’ amigo.<br />

Barcas mandou fazere<br />

e no mar as metere,<br />

e lá iran nas barcas migo<br />

mia filha e noss’ amigo.


JUIÃO BOLSEIRO (Terceiro cuarto do s. XIII)<br />

Sen meu amigo manh’ eu senlheira<br />

e sol non dormen estes olhos meus;<br />

e, quant’ eu posso, peç’ a luz a Deus<br />

e non mi a dá per nulha maneira.<br />

Mais, se masesse con meu amigo,<br />

a luz agora seria migo.<br />

Quand’ eu con meu amigo dormia,<br />

a noite non durava nulha ren,<br />

e ora dur’ a noit’ e vai e ven:<br />

non ven a luz, nen parec’ o dia.<br />

Mais, se masesse con meu amigo,<br />

a luz agora seria migo.<br />

E, segundo, com’ a mí parece,<br />

comigo man meu lum’ e meu senhor:<br />

ven log’ a luz, <strong>de</strong> que non hei sabor,<br />

e ora vai a noit’ e ven e crece.<br />

Mais, se masesse con meu amigo,<br />

a luz agora seria migo.<br />

Pater nostrus rez’ eu máis <strong>de</strong> cento<br />

por Aquel que morreu na vera cruz,<br />

que Ele mi mostre mui cedo a luz,<br />

mais mostra‐mi as noites d’ avento.<br />

Mais, se masesse con meu amigo,<br />

a luz agora seria migo.


Aquestas noites tan longas que Deus fez en grave dia<br />

por min, por que as non dormio, e por que as non fazia<br />

no tempo que meu amigo<br />

soia falar comigo?<br />

Porque as fez Deus tan gran<strong>de</strong>s non posso eu dormir, coitada,<br />

e, <strong>de</strong> como son sobejas, quisera eu outra vegada<br />

no tempo que meu amigo<br />

soia falar comigo.<br />

Por que as Deus fez tan gran<strong>de</strong>s sen mesura <strong>de</strong>siguaes,<br />

e as eu dormir non posso? Por que as non fez ataes<br />

no tempo que meu amigo<br />

soia falar comigo?


PERO MEOGO (Segunda meta<strong>de</strong> do s. XIII)<br />

Levou‐s’ aa alva, levou‐s’ a velida,<br />

vai lavar cabelos na fontana fria,<br />

leda dos amores, dos amores leda.<br />

Levou‐s’ aa alva, levou‐s’ a louçana,<br />

vai lavar cabelos na fria fontana,<br />

leda dos amores, dos amores leda.<br />

Vai lavar cabelos na fontana fria,<br />

passou seu amigo, que lhi ben queria,<br />

leda dos amores, dos amores leda.<br />

Vai lavar cabelos na fria fontana,<br />

passa seu amigo, que a muit’ amava,<br />

leda dos amores, dos amores leda.<br />

Passa seu amigo, que lhi ben queria,<br />

o cervo do monte a augua volvia,<br />

leda dos amores, dos amores leda.<br />

Passa seu amigo, que a muit’ amava,<br />

o cervo do monte volvia a augua,<br />

leda dos amores, dos amores leda.


–Diga<strong>de</strong>s, filha, mia filha velida:<br />

por que tardastes na fontana fria?<br />

–Os amores hei.<br />

Diga<strong>de</strong>s, filha, mia filha louçana:<br />

por que tardastes na fria fontana?<br />

–Os amores hei.<br />

–Tar<strong>de</strong>i, mia madre, na fontana fria,<br />

cervos do monte a augua volvian.<br />

Os amores hei.<br />

Tar<strong>de</strong>i, mia madre, na fria fontana,<br />

cervos do monte volvian a augua.<br />

Os amores hei.<br />

–Mentir, mia filha, mentir por amigo!<br />

Nunca vi cervo que volvess’ o rio.<br />

–Os amores hei.<br />

Mentir, mia filha, mentir por amado!<br />

Nunca vi cervo que volvess’ o alto.<br />

–Os amores hei.


PEDRO AMIGO DE SEVILHA (...1268‐1285...)<br />

–Par Deus, amiga, po<strong>de</strong><strong>de</strong>s saber<br />

como po<strong>de</strong>sse mandad’ enviar<br />

a meu amigo, que non ha po<strong>de</strong>r<br />

<strong>de</strong> falar mig’ e morr’ én con pesar?<br />

E, ben vos digo, se el morr’ assi,<br />

que non viverei ja máis <strong>de</strong>s ali.<br />

Amiga, sei ben que non pod’ haver<br />

meu amig’ arte <strong>de</strong> migo falar,<br />

e houv’ eu art’ e figi‐lhe fazer<br />

por outra dona un mui bon cantar;<br />

e, pois por aquela dona trobou,<br />

cada que quis, sempre migo falou.<br />

O meu amigo non é trobador,<br />

pero tan grand’ é o ben que m’ el quer<br />

que filhará outra enten<strong>de</strong>dor<br />

e trobará, pois que lho eu disser;<br />

mais, amiga, per quen o sabera<br />

que lho eu mando, ou quen lho dira?<br />

–Eu, amiga, o farei sabedor<br />

que, tanto que el un cantar fezer<br />

por outra dona e pois por seu for,<br />

que falará vosco, quando quiser;<br />

mais ha mester <strong>de</strong> lho fazer el ben<br />

creent’ e vós non o cear<strong>de</strong>s én.<br />

–Amiga, per ceos e quant’ eu hei<br />

<strong>de</strong> mal, máis nunca o ja cearei.<br />

–Mester vos é, cá vo‐lo enten<strong>de</strong>rán<br />

se o cear<strong>de</strong>s, e guardar‐vos‐an.


MARTIN PADROZELOS (Segunda meta<strong>de</strong> do s. XIII)<br />

Por Deus, que vos non pes,<br />

mia madr’ e mia senhor,<br />

d’ ir a San Salvador,<br />

ca, se hoje i van tres<br />

fremosas, eu serei<br />

a ũa, ben o sei.<br />

Por fazer oraçon,<br />

quer’ hoj’ eu ala ir,<br />

e, por vos non mentir,<br />

se hoj’ i duas son<br />

fremosas, eu serei<br />

a ũa, ben o sei.<br />

I é meu amig’, ai<br />

madr’, e i‐lo‐ei veer,<br />

por lhi fazer prazer;<br />

se hoj’ i ũa vai<br />

fremosa, eu serei<br />

a ũa, ben o sei.


LOURENÇO (Segundo terzo do s. XIII)<br />

Tres moças cantavan d’ amor,<br />

mui fremosinhas pastores,<br />

mui coitadas dos amores.<br />

E diss’ end’ ũa, mia senhor:<br />

«Dized’, amigas, comigo<br />

o cantar do meu amigo».<br />

Todas tres cantavan mui ben,<br />

come moças namoradas<br />

e dos amores coitadas.<br />

E diss’ a por que perço o sén:<br />

«Dized’, amigas, comigo<br />

o cantar do meu amigo».<br />

Que gran sabor eu havia<br />

<strong>de</strong> as oir cantar enton!<br />

E prougue‐mi <strong>de</strong> coraçon<br />

quanto mia senhor dizia:<br />

«Dized’, amigas, comigo<br />

o cantar do meu amigo».<br />

E se as eu máis oisse,<br />

a que gran sabor estava<br />

e que muito me pagava<br />

<strong>de</strong> como mia senhor disse:<br />

«Dized’, amigas, con migo<br />

o cantar do meu amigo».


MARTÍN DE GINZO (Segunda meta<strong>de</strong> do s. XIII)<br />

A do mui bon parecer<br />

mandou lo adufe tanger.<br />

Louçana, d’ amores moir’ eu.<br />

A do mui bon semelhar<br />

mandou lo adufe sonar.<br />

Louçana, d’ amores moir’ eu.<br />

Mandou lo adufe tanger<br />

e non lhi davan lezer.<br />

Louçana, d’ amores moir’ eu.<br />

Mandou lo adufe sonar<br />

e non lhi davan vagar.<br />

Louçana, d’ amores moir’ eu.


MARTÍN CODAX (Mediados ou terceiro cuarto do s. XIII)<br />

Ondas do mar <strong>de</strong> Vigo,<br />

se vistes meu amigo?<br />

E, ai Deus, se verra cedo!<br />

Ondas do mar levado,<br />

se vistes meu amado?<br />

E, ai Deus, se verra cedo!<br />

Se vistes meu amigo,<br />

o por que eu sospiro?<br />

E, ai Deus, se verra cedo!<br />

Se vistes meu amado<br />

por que hei gran coidado?<br />

E, ai Deus, se verra cedo!


Eno sagrado, en Vigo,<br />

bailava corpo velido:<br />

amor hei!<br />

En Vigo, no sagrado,<br />

bailava corpo <strong>de</strong>lgado:<br />

amor hei!<br />

Bailava corpo velido,<br />

que nunca houver’ amigo:<br />

amor hei!<br />

Bailava corpo <strong>de</strong>lgado,<br />

que nunca houver’ amado:<br />

amor hei!<br />

Que nunca houver’ amigo,<br />

ergas no sagrad’, en Vigo:<br />

amor hei!<br />

Que nunca houver’ amado,<br />

ergas en Vigo, no sagrado:<br />

amor hei!


MARTÍN SOÁREZ (c.1200‐c. 1260)<br />

«Esta cantiga fez Martin Soares a un cavaleiro que<br />

era chufador, que <strong>de</strong>zia que viinha d’ Outramar»<br />

Pero non fui a Ultramar,<br />

muito sei eu a terra ben<br />

per Soeir’ Eanes, que én ven,<br />

segundo lh’ eu oi contar:<br />

diz que Marcelha jaz alen<br />

do mar, e Acre jaz aquen,<br />

e Somportes log’ i a par.<br />

E as jornadas sei eu ben,<br />

como lhi eiri oi falar:<br />

diz que pod’ ir, quen ben andar,<br />

<strong>de</strong> Belfurad’ a Santaren,<br />

se noutro dia madurgar,<br />

e ir a Nogueirol jantar<br />

e maer a Jerusalen.<br />

E diz que vio ũu ju<strong>de</strong>u<br />

que vio pren<strong>de</strong>r Nostro Senhor;<br />

e havere<strong>de</strong>s i gran sabor,<br />

se vo‐lo contar, cuido‐m’ eu:<br />

diz que é un ju<strong>de</strong>u pastor,<br />

natural <strong>de</strong> Rocamador,<br />

e que ha nome Don Andreu.


Do sepulcro vos er direi,<br />

per u andou, ca lho oi<br />

a Don Soeiro ben assi;<br />

como m’ el disse, vos direi:<br />

<strong>de</strong> Santaren tres legoas é<br />

e quatro ou cinco <strong>de</strong> Loule,<br />

e Belfurado jaz log’ i.<br />

Per i andou Nostro Senhor,<br />

d’ ali diz el que foi romeu,<br />

e, <strong>de</strong>pois que lh’ o Soldan <strong>de</strong>u<br />

o perdon, houve gran sabor<br />

<strong>de</strong> se tornar; e foi‐lhi greu<br />

d’ andar Coira e Galisteu<br />

con torquis do Emperador.


«Esta outra cantiga fez a Afons’ Eanes do Coton. Foi <strong>de</strong> mal dizer aposto,<br />

en que mostrava, dizendo mal <strong>de</strong> si, as manhas que o outr’ havia; e diz assi»<br />

Nostro Senhor, com’ eu ando coitado<br />

con estas manhas que mi quisestes dar:<br />

son mui gran putanheiro aficado<br />

e pago‐me muito dos dados jogar;<br />

<strong>de</strong>s i ar hei mui gran sabor <strong>de</strong> morar<br />

per estas ruas vivend’ apartado.<br />

Po<strong>de</strong>ra‐m’ eu ben, se foss’ avegoso,<br />

caer en bon prez e honrado seer;<br />

mais pago‐m’ eu <strong>de</strong>ste fo<strong>de</strong>r astroso<br />

e <strong>de</strong>stas tavernas e <strong>de</strong>ste bever;<br />

e, pois que eu ja máis non posso valer,<br />

quero‐m’ andar per u seja viçoso.<br />

E pois eu entendo que ren non valho<br />

nen hei por outra bonda<strong>de</strong> a catar,<br />

non quer’ eu per<strong>de</strong>r este fo<strong>de</strong>stalho<br />

nen estas putas nen este entençar,<br />

nen quer’ ir per outras fronteiras andar,<br />

per<strong>de</strong>nd’ o viç’ e dando‐mi trabalho.<br />

Ainda eu outras manhas havia,<br />

per que eu non posso ja muito valer:<br />

nunca vos entro na tafularia<br />

que lh’ i non haja algun preit’ a volver,<br />

porque hei pois en gran coita a seer,<br />

e fugir e guarir na putaria.


E pois, quando me vejo en meu lezer,<br />

me rendo logo, e pois vou mia via.<br />

E leixo i putas <strong>de</strong> mí ben dizer,<br />

e <strong>de</strong> mias manhas e <strong>de</strong> mia folia.


PERO GARCÍA BURGALÉS (Terceiro cuartel do s. XIII)<br />

Ja eu non hei oimais por que temer<br />

nulha ren Deus, ca ben sei eu d’ El ja<br />

ca me non po<strong>de</strong> nunca mal fazer,<br />

mentr’ eu viver, pero gran po<strong>de</strong>r ha,<br />

pois que me cedo tolheu quanto ben<br />

eu atendia no mund’ e, por én,<br />

sei eu ca me non po<strong>de</strong> mal fazer.<br />

Ca tan bõa senhor me foi tolher<br />

qual el ja en no mundo non fara,<br />

nen ja eno mundo par non po<strong>de</strong> haver;<br />

e quen aquesta viu ja non veerá<br />

tan mansa e tan fremosa e <strong>de</strong> bon sén,<br />

ca esta non menguava nulha ren<br />

<strong>de</strong> quanto ben dona <strong>de</strong>vi’ haver.<br />

E pois tan bõa senhor fez morrer,<br />

ja eu ben sei que me non fara mal;<br />

e pois eu d’ El non hei mal a pren<strong>de</strong>r,<br />

e a gran coita que hei me non val<br />

por ela, pois que mi a fez morrer Deus,<br />

El se veja en po<strong>de</strong>r <strong>de</strong> Ju<strong>de</strong>us<br />

como se viu ja outra vez pren<strong>de</strong>r!<br />

E tod’ homen que molher ben quiser,<br />

e m’ esto oir, e amen non disser,<br />

nunca veja <strong>de</strong> quanto ama prazer!


Roi Queimado morreu con amor<br />

en seus cantares, par Santa Maria,<br />

por ũa dona que gran ben queria;<br />

e, por se meter por máis trobador,<br />

porque lh’ ela non quiso ben fazer,<br />

feze‐s’ el en seus cantares morrer;<br />

mais resurgiu <strong>de</strong>pois ao tercer dia.<br />

Esto fez el per ũa sa senhor<br />

que quer gran ben; e máis vos én diria:<br />

porque cuida que faz i maestria<br />

enos cantares que fez, ha sabor<br />

<strong>de</strong> morrer i, e <strong>de</strong>s i d’ ar viver.<br />

Esto faz el, que x’ o po<strong>de</strong> fazer,<br />

mais outr’ homen per ren non o faria.<br />

E non ha ja <strong>de</strong> sa morte pavor,<br />

senon sa morte máis‐la temeria;<br />

mais sabe ben, per sa sabedoria,<br />

que viverá, <strong>de</strong>s quando morto for;<br />

e faz‐s’ en seu cantar morte pren<strong>de</strong>r:<br />

<strong>de</strong>s i ar vive. Ve<strong>de</strong>s que po<strong>de</strong>r<br />

que lhi Deus <strong>de</strong>u –mais quen o cuidaria!<br />

E se mi Deus a mí <strong>de</strong>sse po<strong>de</strong>r<br />

qual hoj’ el ha, pois morrer, <strong>de</strong> viver,<br />

jamais morte nunca eu temeria.


AFONSO X (1221‐1284)<br />

Ao daian <strong>de</strong> Calez eu achei<br />

livros que lhi levavan d’ aloguer;<br />

e o que os tragia preguntei<br />

por eles, e respon<strong>de</strong>u‐m’ el: «Senher,<br />

con estes livros que vós vee<strong>de</strong>s dous<br />

e con os outros que el ten dos sous,<br />

fod’ el per eles quanto fo<strong>de</strong>r quer.<br />

E ainda vos end’ eu máis direi:<br />

macar no leito muitas el tever,<br />

por quanto eu <strong>de</strong> sa fazenda sei,<br />

con os livros que ten, non ha molher<br />

a que non faça que semelhen grous<br />

os corvos, e as aguias babous,<br />

per força <strong>de</strong> fo<strong>de</strong>r, se x’ el quiser.<br />

Ca non ha máis, na arte do fo<strong>de</strong>r,<br />

do que, nos livros que ele ten, jaz;<br />

e el ha tal sabor <strong>de</strong> os leer<br />

que nunca noite nen dia al faz,<br />

e sabe d’ arte do fo<strong>de</strong>r tan ben<br />

que con nos seus livros d’ artes, que el ten,<br />

fod’ el as mouras cada que lhi praz.<br />

E máis vos contarei <strong>de</strong> seu saber,<br />

que con nos livros que ele ten faz:<br />

manda‐os ante si todos trager,<br />

e pois que fo<strong>de</strong> per eles assaz,<br />

se molher acha que o <strong>de</strong>mo ten,<br />

assi a fo<strong>de</strong> per arte e per sén,<br />

que saca <strong>de</strong>la o <strong>de</strong>mo malvaz.


E, con tod’ esto, ainda faz al<br />

con os livros que ten, per bõa fe:<br />

se acha molher que haja o mal<br />

<strong>de</strong>ste fogo que <strong>de</strong> San Marçal é,<br />

assi a vai per fo<strong>de</strong>r encantar<br />

que, fo<strong>de</strong>ndo, lhi faz ben semelhar<br />

que é geada –non al– ou nev’ é».


PERO LAROUCO (Último terzo do s. XIII e inicios do s. XIV)<br />

De vós, senhor, quer’ eu dizer verda<strong>de</strong>,<br />

e non ja sobr’ o amor que vos hei,<br />

senher, e ben é vossa torpida<strong>de</strong>,<br />

<strong>de</strong> quantas outras eno mundo sei;<br />

assi <strong>de</strong> fea come <strong>de</strong> malda<strong>de</strong><br />

non vos vence hoje nen filha dũu rei.<br />

Non vos amo nen me eu per<strong>de</strong>rei,<br />

u vos non vir, por vós <strong>de</strong> soida<strong>de</strong>.<br />

E se eu vosco na casa sevesse<br />

e visse vós e a vossa color,<br />

se eu o mundo en po<strong>de</strong>r tevesse,<br />

non vos faria <strong>de</strong> todos senhor,<br />

nen doutra cousa on<strong>de</strong> sabor houvesse.<br />

E dũa ren see<strong>de</strong> sabedor:<br />

que nunca foi filha d’ emperador<br />

que <strong>de</strong> belda<strong>de</strong> peor estevesse.<br />

Todos vos dizen, senhor, con enveja,<br />

que <strong>de</strong>sama<strong>de</strong>s eles e mí non.<br />

Por Deus, vos rogo que esto non seja<br />

nen faça<strong>de</strong>s cousa tan sen razon:<br />

ama<strong>de</strong> vós o que vos máis <strong>de</strong>seja,<br />

e ben cree<strong>de</strong> que eles todos son;<br />

e se vos eu quero ben <strong>de</strong> coraçon,<br />

leve‐me Deus a terra u vos non veja.


PERO GOTÉRREZ (Finais do s. XIII e inicios do s. XIV)<br />

Todos dizen que Deus nunca pecou,<br />

mais mortalmente o vej’ eu pecar:<br />

ca lhe vej’ eu muitos <strong>de</strong>semparar<br />

seus vassalos, que mui caro comprou,<br />

ca os leixa morrer con grand’ amor,<br />

<strong>de</strong>semparados <strong>de</strong> ben <strong>de</strong> senhor,<br />

e ja com’ estes min <strong>de</strong>semparou.<br />

E maior pecado mortal non sei<br />

ca o que eu vejo fazer a Deus,<br />

ca <strong>de</strong>sampara os vassalos seus<br />

en mui gran coita d’ amor qual eu hei;<br />

e o senhor que acorrer non quer<br />

a seus vassalos, quando lh’ é mester,<br />

peca mortal, pois é tan alto Rei.<br />

Todo senhor, <strong>de</strong>mais Rei natural,<br />

<strong>de</strong>v’ os vassalos <strong>de</strong> mort’ a partir<br />

e acorrer‐lhes, cada que os vir<br />

estar en coita; mais Deus non é tal,<br />

ca os leixa con grand’ amor morrer,<br />

e, pero po<strong>de</strong>, non lhes quer valer:<br />

e assi faz gran pecado mortal...


GONÇALO EANES DO VINHAL (...1243‐1280)<br />

«Esta cantiga fez Don Gonçalo Anes do Vinhal ao Infante Don Hanrique,<br />

porque dizian que era enten<strong>de</strong>dor da rainha Dona Joana, sa madrastra;<br />

e esto foi quando o el‐Rei Don Afonso pos fora da terra»<br />

Sei eu, donas, que <strong>de</strong>itad’ é d’ aqui<br />

do reino ja meu amig’ e non sei<br />

como lhi vai, mais quer’ er ir a el‐Rei;<br />

chorar‐lh’‐ei muito e direi‐lh’ assi:<br />

«Por Deus, senhor, que vos tan bon Rei fez,<br />

perdoad’ a meu amig’ esta vez».<br />

Porque o amo tan <strong>de</strong> coraçon,<br />

como nunc’ amou amigo molher,<br />

irei ali u el‐Rei estever;<br />

chorando dos olhos, direi‐lh’ enton:<br />

«Por Deus, senhor, que vos tan bon Rei fez,<br />

perdoad’ a meu amig’ esta vez».<br />

E, pois que me non val rogar a Deus,<br />

nen os santos non me queren oir,<br />

irei a el‐Rei merce’ er pedir<br />

e direi, chorando dos olhos meus:<br />

«Por Deus, senhor, que vos tan bon Rei fez,<br />

perdoad’ a meu amig’ esta vez».<br />

E por Deus, que vós <strong>de</strong>u honra e bonda<strong>de</strong>,<br />

a Don Hanriqu’ esta vez perdoa<strong>de</strong>.


DON PEDRO DE PORTUGAL, CONDE DE BARCELOS (c.1285‐1534)<br />

«Esta cantiga <strong>de</strong> cima foi feita a ũa dona d’ ordin que chamavan Moor<br />

Martiĩz, por sobrenome Camela, e a ũu home que havia nome Joan Martiz,<br />

por sobrenome Bodalho, e era tabalion <strong>de</strong> Bragaa»<br />

Natura das animalhas<br />

que son dũa semelhança<br />

é <strong>de</strong> fazer én criança;<br />

mais <strong>de</strong>s que son fodimalhas,<br />

vej’ ora estranho talho,<br />

qual nunca cui<strong>de</strong>i que visse:<br />

que emprenhass’ e parisse<br />

a camela do bodalho.<br />

As que son dũa natura<br />

juntan‐s’, a certas sazões,<br />

e fazen sas criações;<br />

mais vejo ja criatura<br />

ond’ eu non cui<strong>de</strong>i vee‐la,<br />

e por én me maravilho<br />

<strong>de</strong> bodalho fazer filho,<br />

per natura, na camela.<br />

As que son, per natureza,<br />

corpos dũa parecença<br />

juntan‐s’ e fazen nacença,<br />

–esto é sa <strong>de</strong>reiteza–;<br />

mais non coi<strong>de</strong>i en mia vida<br />

que camela se juntasse<br />

con bodalh’ e emprenhasse<br />

e <strong>de</strong> máis seer <strong>de</strong>l parida.


FERNÁN VELHO (Segunda meta<strong>de</strong> do s. XIII)<br />

Maria Perez se maenfestou<br />

noutro dia, ca por mui pecador<br />

se sentiu, e log’ a Nostro Senhor<br />

pormeteu, polo mal en que andou,<br />

que tevess’ un clerig’ a seu po<strong>de</strong>r,<br />

polos pecados que lhi faz fazer<br />

o Demo, con que x’ ela sempr’ andou.<br />

Maenfestou‐se, ca diz que s’ achou<br />

pecador muit’, e por én rogador<br />

foi log’ a Deus, ca teve por melhor<br />

<strong>de</strong> guardar a el ca o que a guardou;<br />

e, mentre viva, diz que quer teer<br />

un clerigo con que se <strong>de</strong>fen<strong>de</strong>r<br />

possa do Demo, que sempre guardou.<br />

E pois que ben seus pecados catou,<br />

<strong>de</strong> sa morte houv’ ela gran pavor<br />

e d’ esmolnar houv’ ela gran sabor;<br />

e log’ enton un clerigo filhou<br />

e <strong>de</strong>u‐lh’ a cama en que sol jazer,<br />

e diz que o terrá, mentre viver;<br />

e est’ afan todo por Deus filhou!<br />

E pois que s’ este preito começou<br />

antr’ eles ambos, houve grand’ amor<br />

antr’ ela sempr’ e o Demo maior,<br />

ata que se Balteira confessou;<br />

mais, pois que vio o clerigo caer<br />

antr’ eles ambos, houvi a per<strong>de</strong>r<br />

o Demo, <strong>de</strong>s que s’ ela confessou.


FERNÁN GARCÍA ESGARAVUNHA (...1230‐1251)<br />

Esta ama, cuj’ é Joan Coelho,<br />

per bõas manhas que soub’ apren<strong>de</strong>r,<br />

cada u for, achará bon conselho:<br />

ca sabe ben fiar e ben tecer<br />

e talha mui ben bragas e camisa;<br />

e nunca vistes molher <strong>de</strong> sa guisa<br />

que máis limpia vida sábia fazer;<br />

ant’, é hoje das molheres preçadas<br />

que nós sabemos en nosso logar,<br />

ca lava ben e faz bõas queijadas<br />

e sabe ben moer e amassar<br />

e sabe muito <strong>de</strong> bõa leiteira.<br />

Esto non dig’ eu por ben que lhi queira,<br />

mais porque ést’ assi, a meu cuidar.<br />

E seu marido, <strong>de</strong> crastar verrões<br />

non lh’ achan par, <strong>de</strong> Burgos a Carrion,<br />

nen a ela <strong>de</strong> capar galiões<br />

fremosament’, assi Deus mi perdon.<br />

Tod’ esto faz; e cata ben argueiro<br />

e escanta ben per olh’ e per calheiro<br />

e sabe muito bõa escantaçon.<br />

Non achare<strong>de</strong>s, en toda Castela,<br />

graças a Deus, <strong>de</strong> que mi agora praz,<br />

melhor ventrulho nen melhor morcela<br />

do que a ama con sa mão faz;<br />

e al faz ben, como diz seu marido:<br />

faz bon souriç’ e lava ben transido<br />

e <strong>de</strong>ita ben galinha choca assaz.


GIL PÉREZ CONDE (...1269?‐1286...)<br />

A la fe, Deus, senon por vossa madre,<br />

que é a mui bõa Santa Maria,<br />

fezera‐vos eu pesar, u diria,<br />

pola mia senhor, que mi vós filhastes,<br />

que visse<strong>de</strong>s vós que mal baratastes,<br />

ca non sei tan muito <strong>de</strong> vosso padre.<br />

Por que vos eu a vós esto sofresse,<br />

senon por ela, se lhi non pesasse?<br />

Morrera eu, se vos com’ hom’ amasse<br />

a mia senhora, que mi vós tolhestes.<br />

Se eu voss’ era, por que me per<strong>de</strong>stes?<br />

Non queria<strong>de</strong>s que eu máis valesse?<br />

Dize<strong>de</strong>‐mi ora que ben mi fezestes,<br />

por que eu crea en vós nen vos sérvia<br />

senon gran tort’ endoad’ e sobervia,<br />

ca mi tee<strong>de</strong>s mia senhora forçada;<br />

nunca vos eu do vosso filhei nada,<br />

<strong>de</strong>s que fui nado, nen vós non mi o <strong>de</strong>stes.<br />

Faria‐m’ eu o que nos vós faze<strong>de</strong>s:<br />

leixar velhas feas, e as fremosas<br />

e mancebas filha‐las por esposas.<br />

Quantas quere<strong>de</strong>s vós, tantas filha<strong>de</strong>s,<br />

e a mí nunca mi nen ũa da<strong>de</strong>s:<br />

assi parti<strong>de</strong>s migo quant’ have<strong>de</strong>s!<br />

Nen as servi<strong>de</strong>s vós nen as loa<strong>de</strong>s,<br />

e van‐se vosc’ e, poi‐las alo tee<strong>de</strong>s,<br />

vesti<strong>de</strong>‐las mui mal e governa<strong>de</strong>s,<br />

e mete<strong>de</strong>s‐no‐las tra‐las pare<strong>de</strong>s.


ESTEVAN FAIÁN (Terceiro cuarto do s. XIII)<br />

Fernan Diaz, fazen‐vos enten<strong>de</strong>r<br />

que casaria<strong>de</strong>s <strong>de</strong>sta dona ben;<br />

e nós teemos que vos é mal sén<br />

per quant’ esto que vos quero dizer:<br />

porque a dona é <strong>de</strong> terra tal,<br />

Don Fernando, que, per ben nen per mal,<br />

non po<strong>de</strong>re<strong>de</strong>s i un hom’ haver,<br />

ante, fare<strong>de</strong>s i vosso prazer<br />

en querer<strong>de</strong>s con tal dona casar,<br />

Fernan Diaz. Ca é <strong>de</strong> tal logar<br />

que non po<strong>de</strong><strong>de</strong>s, per nen un po<strong>de</strong>r,<br />

haver nulh’ home, ca as gentes son<br />

<strong>de</strong> tal natura, se Deus mi pardon,<br />

que non querran i su vós guarecer.<br />

E sei, Don Fernando, per quant’ aprendi:<br />

non po<strong>de</strong>re<strong>de</strong>s esta dona haver,<br />

ca seus vassalos, com’ ouço dizer,<br />

non queren hom’ estranho sobre si;<br />

ca dizen que sabe<strong>de</strong>s lousinhar<br />

home <strong>de</strong>ant’, e sabe<strong>de</strong>s buscar<br />

gran mal <strong>de</strong>tras a muitos, com’ oi.


AFONSO EANES DO COTÓN (...1246...)<br />

Aba<strong>de</strong>ssa, oi dizer<br />

que era<strong>de</strong>s mui sabedor<br />

<strong>de</strong> todo ben; e, por amor<br />

<strong>de</strong> Deus, quere<strong>de</strong>‐vos doer<br />

<strong>de</strong> min, que ogano casei,<br />

que ben vos juro que non sei<br />

máis que ũu asno <strong>de</strong> fo<strong>de</strong>r.<br />

Ca me fazen én sabedor<br />

<strong>de</strong> vós que have<strong>de</strong>s bon sén<br />

<strong>de</strong> fo<strong>de</strong>r e <strong>de</strong> todo ben;<br />

ensina<strong>de</strong>‐me máis, senhor,<br />

como foda, ca o non sei,<br />

nen padre nen madre non hei<br />

que m’ ensin’, e fiquei pastor.<br />

E se eu ensinado vou<br />

<strong>de</strong>s i, senhor, <strong>de</strong>ste mester<br />

<strong>de</strong> fo<strong>de</strong>r e fo<strong>de</strong>r souber<br />

per vós, que me Deus aparou,<br />

cada que per‐fo<strong>de</strong>r, direi<br />

Pater Noster e enmentarei<br />

a alma <strong>de</strong> quen m’ ensinou.<br />

E per i po<strong>de</strong><strong>de</strong>s gaar,<br />

mia senhor, o reino <strong>de</strong> Deus:<br />

per ensinar os pobres seus<br />

máis ca por outro jajũar,<br />

e per ensinar a molher<br />

coitada, que a vós veer,<br />

senhor, que non souber ambrar.


DIEGO PEZELHO (...1246‐1247...)<br />

Meu senhor arcebispo, and’ eu escomungado,<br />

porque fiz lealda<strong>de</strong>: enganou‐mi o pecado,<br />

solta<strong>de</strong>‐m’, ai senhor,<br />

e jurarei, mandado, que seja traedor.<br />

Se traiçon fezesse, nunca vo‐la diria;<br />

mais, pois fiz lealda<strong>de</strong>, vel por Santa Maria,<br />

solta<strong>de</strong>‐m’, ai senhor,<br />

e jurarei, mandado, que seja traedor.<br />

Per mia malaventura, tivi ũu castelo en Sousa<br />

e <strong>de</strong>i‐o a seu don’ e tenho que fiz gran cousa:<br />

solta<strong>de</strong>‐m’, ai senhor,<br />

e jurarei, mandado, que seja traedor.<br />

Per meus negros pecados, tive ũu castelo forte<br />

e <strong>de</strong>i‐o a seu dono, e hei medo da morte.<br />

solta<strong>de</strong>‐m’, ai senhor,<br />

e jurarei, mandado, que seja traedor.


CANCIONEIRO RELIXIOSO<br />

(Cantigas <strong>de</strong> Santa María <strong>de</strong> Afonso X)


«Esta é <strong>de</strong> loor <strong>de</strong> Santa Maria, com’ é fremosa e bõa e ha gran po<strong>de</strong>r»<br />

Rosa das rosas e Fror das frores,<br />

Dona das donas, Sennor das sennores.<br />

Rosa <strong>de</strong> beldad’ e <strong>de</strong> parecer<br />

e Fror d’ alegria e <strong>de</strong> prazer,<br />

Dona en mui piadosa seer,<br />

Sennor en toller coitas e doores.<br />

Rosa das rosas e Fror das frores...<br />

Atal Sennor <strong>de</strong>v’ home muit’ amar,<br />

que <strong>de</strong> todo mal o po<strong>de</strong> guardar;<br />

e po<strong>de</strong>‐ll’ os pecados perdõar,<br />

que faz no mundo per maos sabores.<br />

Rosa das rosas e Fror das frores...<br />

Devemo‐la muit’ amar e servir,<br />

ca punna <strong>de</strong> nos guardar <strong>de</strong> falir;<br />

<strong>de</strong>s i dos erros nos faz repentir,<br />

que nós fazemos come pecadores.<br />

Rosa das rosas e Fror das frores...<br />

Esta dona que tenno por Sennor<br />

e <strong>de</strong> que quero seer trobador,<br />

se eu per ren poss’ haver seu amor,<br />

dou ao <strong>de</strong>mo os outros amores.<br />

Rosa das rosas e Fror das frores...


«Esta é como Santa Maria juigou a alma do romeu que ia a Santiago, que se matou<br />

na carreira por engano do diabo, que tornass’ ao corpo e fezesse pẽe<strong>de</strong>nça»<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar<br />

a Madre do que o mundo tod’ ha <strong>de</strong> joigar.<br />

Mui gran razon é que sábia <strong>de</strong>reito<br />

que Deus troux’ en seu corp’ e <strong>de</strong> seu peito<br />

mamentou, e <strong>de</strong>l <strong>de</strong>speito<br />

nunca foi fillar;<br />

por én <strong>de</strong> sén me sospeito<br />

que a quis avondar.<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Sobr’ esto, se m’ oisse<strong>de</strong>s, diria<br />

dun joizo que <strong>de</strong>u Santa Maria<br />

por un que cad’ ano ia,<br />

com’ oi contar,<br />

a San Jam’ en romaria,<br />

porque se foi matar.<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Este romeu con bõa voonta<strong>de</strong><br />

ia a Santiago <strong>de</strong> verda<strong>de</strong>;<br />

pero <strong>de</strong>sto fez malda<strong>de</strong><br />

que ant’ albergar<br />

foi con moller sen bonda<strong>de</strong>,<br />

sen con ela casar.<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...


Pois esto fez, meteu‐s’ ao caminno,<br />

e non se mãefestou o mesquinno;<br />

e o <strong>de</strong>mo mui festinno<br />

se le foi mostrar<br />

máis branco que un arminno,<br />

po‐lo tost’ enganar.<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Semellança fillou <strong>de</strong> Santiago<br />

e disse: «Macar m’ eu <strong>de</strong> ti <strong>de</strong>spago,<br />

a salvaçon eu cha trago<br />

do que fust’ errar,<br />

por que non caias no lago<br />

d’ iferno, sen dultar.<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Mas ante faras esto que te digo,<br />

se sabor has <strong>de</strong> seer meu amigo:<br />

talla o que trages tigo<br />

que te foi <strong>de</strong>itar<br />

en po<strong>de</strong>r do ẽemigo,<br />

e vai‐te <strong>de</strong>golar».<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

O romeu, que sen dovida cuidava<br />

que Santiag’ aquelo lle mandava,<br />

quanto lle mandou tallava;<br />

poi‐lo foi tallar,<br />

log’ enton se <strong>de</strong>golava,<br />

cuidando ben obrar.<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Seus companneiros, poi‐lo mort’ acharon,<br />

por non lles apõer que o mataron,<br />

foron‐s’; e logo chegaron<br />

a alma tomar<br />

<strong>de</strong>mões, que a levaron<br />

mui toste sen tardar.<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

E u passavan ant’ ũa capela<br />

<strong>de</strong> San Pedro, muit’ aposta e bela,<br />

San James <strong>de</strong> Compostela<br />

<strong>de</strong>la foi travar,<br />

dizend’: «Ai, fals’ alcavela,<br />

non po<strong>de</strong><strong>de</strong>s levar<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...


a alma do meu romeu que fillastes,<br />

ca por razon <strong>de</strong> mí o enganastes;<br />

gran traiçon i pensastes,<br />

e, se Deus m’ ampar,<br />

pois falsament’ a gãastes,<br />

non vos po<strong>de</strong> durar».<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Respon<strong>de</strong>ron os <strong>de</strong>mões louçãos:<br />

«Cuja est’ alma foi fez feitos vãos,<br />

por que somos ben certãos<br />

que non <strong>de</strong>v’ entrar<br />

ante Deus, pois con sas mãos<br />

se foi <strong>de</strong>sperentar».<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Santiago diss’: «Atanto façamos:<br />

pois nós e vós est’ assi rezõamos,<br />

ao joizo vaamos<br />

da que non ha par,<br />

e o que julgar façamos<br />

logo sen alongar».<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Log’ ante Santa Maria vẽeron<br />

e rezõaron quanto máis po<strong>de</strong>ron.<br />

Dela tal joiz’ houveron:<br />

que fosse tornar<br />

a alma on<strong>de</strong> a trouxeron,<br />

por se <strong>de</strong>pois salvar.<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Este joizo logo foi comprido,<br />

e o romeu morto foi resorgido,<br />

<strong>de</strong> que foi pois Deus servido;<br />

mas nunca cobrar<br />

pôd’ o <strong>de</strong> que foi falido,<br />

con que fora pecar.<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar.


«Esta é <strong>de</strong> loor <strong>de</strong> Santa Maria, do <strong>de</strong>partimento que ha entre Ave e Eva»<br />

Entre Av’ e Eva<br />

gran <strong>de</strong>partiment’ ha.<br />

Ca Eva nos tolleu<br />

o Parais’ e Deus,<br />

Ave nos i meteu;<br />

por end’, amigos meus:<br />

Entre Av’ e Eva...<br />

Eva nos foi <strong>de</strong>itar<br />

do <strong>de</strong>m’ en sa prijon,<br />

e Ave én sacar;<br />

e por esta razon:<br />

Entre Av’ e Eva...<br />

Eva nos fez per<strong>de</strong>r<br />

amor <strong>de</strong> Deus e ben,<br />

e pois Ave haver<br />

no‐lo fez; e por én:<br />

Entre Av’ e Eva...<br />

Eva nos enserrou<br />

os ceos sen chave,<br />

e Maria britou<br />

as portas per Ave.<br />

Entre Av’ e Eva...


«Esta é <strong>de</strong> loor <strong>de</strong> Santa Maria, das cinque leteras<br />

que ha no seu nome e o que queren dizer»<br />

Eno nome <strong>de</strong> Maria<br />

cinque letras, nomais, i ha.<br />

M mostra MADR’ e MAIOR<br />

e mais MANSA e mui MELLOR<br />

<strong>de</strong> quant’ al fez Nostro Sennor<br />

nen que fazer po<strong>de</strong>ria.<br />

Eno nome <strong>de</strong> Maria...<br />

A <strong>de</strong>mostra AVOGADA,<br />

APOSTA e AORADA,<br />

e AMIGA e AMADA<br />

da mui santa compannia.<br />

Eno nome <strong>de</strong> Maria...<br />

R mostra RAM’ e RAIZ,<br />

e REINN’ e Emperadriz,<br />

ROSA do mundo; e fiiz<br />

quen a visse ben seria.<br />

Eno nome <strong>de</strong> Maria...<br />

I nos mostra JESU‐CRISTO,<br />

JUSTO JUIZ, e por isto<br />

foi por ela <strong>de</strong> nós visto,<br />

segun disso Isaia.<br />

Eno nome <strong>de</strong> Maria...<br />

A ar diz que (H)AVEREMOS<br />

e que tod’ ACABAREMOS<br />

aquelo que nós queremos<br />

<strong>de</strong> Deus, pois ela nos guia.<br />

Eno nome <strong>de</strong> Maria...


«Como Santa Maria feze estar o monge trezentos anos ao canto da passarinna, porque<br />

lle pedia que lle mostrasse qual era o ben que havian os que eran en paraiso»<br />

Quen a Virgen ben servirá<br />

a Paraiso irá.<br />

E daquest’ un gran miragre vos quer’ eu ora contar,<br />

que fezo Santa Maria por un monge, que rogar<br />

ll’ ia sempre que lle mostrasse qual ben en Parais’ ha<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

E que o viss’ en sa vida ante que fosse morrer.<br />

E por end’ a Groriosa ve<strong>de</strong>s que lle foi fazer:<br />

fez‐lo entrar en ũa horta en que muitas vezes ja<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

entrara; mais aquel dia fez que ũa font’ achou<br />

mui crara e mui fremosa, e cab’ ela s’ assentou.<br />

E pois lavou mui ben sas mãos, diss’: «Ai Virgen, que sera<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

se verei do Paraiso, o que ch’ eu muito pidi,<br />

algun pouco <strong>de</strong> seu viço ante que saia d’ aqui,<br />

e que sábia do que ben obra que galardon havera?».<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

Tan toste que acabada houv’ o monj’ a oraçon,<br />

oiu ũa passarinna cantar log’ en tan bon son,<br />

que se escaeceu seendo e catando sempr’ ala.<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

Atan gran sabor havia daquel cant’ e daquel lais,


que gran<strong>de</strong>s trezentos anos estevo assi, ou máis,<br />

cuidando que non estevera senon pouco, com’ está<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

monj’ algũa vez no ano, quando sal ao vergeu.<br />

Des i foi‐s’ a passarinna, <strong>de</strong> que foi a el mui greu,<br />

e diz: «Eu d’ aqui ir‐me quero, ca oimais comer querra<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

o convent’». E foi‐se logo e achou un gran portal<br />

que nunca vira, e disse: «Ai, Santa Maria, val!<br />

Non é est’ o meu mõesteiro, pois <strong>de</strong> mí que se fara?».<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

Des i entrou na eigreja, e houveron gran pavor<br />

os monges quando o viron, e <strong>de</strong>mandou‐ll’ o prior,<br />

dizend’: «Amigo, vós quen so<strong>de</strong>s ou que busca<strong>de</strong>s aca?».<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

Diss’ el: «Busco meu aba<strong>de</strong>, que agor’ aqui leixei,<br />

e o prior e os fra<strong>de</strong>s, <strong>de</strong> que mi agora quitei<br />

quando fui a aquela horta: u seen quen mi o dira?».<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

Quand’ est’ oiu o aba<strong>de</strong>, teve‐o por <strong>de</strong> mal sén,<br />

e outrossi o convento; mais <strong>de</strong>s que souberon ben<br />

<strong>de</strong> como fora este feito, disseron: «Quen oirá<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

nunca tan gran maravilla como Deus por este fez<br />

polo rogo <strong>de</strong> sa Madre, Virgen santa <strong>de</strong> gran prez!<br />

E por aquesto a loemos; mais quen a non loará<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

máis doutra cousa que seja? Ca, par Deus, gran <strong>de</strong>reit’ é,<br />

pois quanto nós lle pedimos nos dá seu Fill’, a la fe,<br />

por ela, e aqui nos mostra o que nos <strong>de</strong>pois dara».<br />

Quen a Virgen ben servirá...


«Esta é como un clerigo fazia ũa prosa a Santa Maria e non<br />

podia achar ũa rima, e foi rogar a Santa Maria que o ajudasse,<br />

e achó‐a logo. E a Majesta<strong>de</strong> lle disse: “Muitas graças”»<br />

Muito ha Santa Maria, Madre <strong>de</strong> Deus, gran sabor<br />

d’ ajudar quen lle cantares ou prosas faz <strong>de</strong> loor.<br />

Daquest’ ora un miragre oi, pouc’ ha, retraer<br />

que a un arcidiago avẽo, que gran prazer<br />

havia en fazer prosas <strong>de</strong> sa loor e dizer<br />

sa bondad’ e sa mesura e seu prez e sa valor.<br />

Muito ha Santa Maria, Madre <strong>de</strong> Deus, gran sabor...<br />

El ũa prosa fazia que era feita mui ben,<br />

se non fosse ũa rima soa que minguava én;<br />

e achar non a podia, e cuidava que per ren<br />

per el ja non s’ acharia, nen per outro sabedor.<br />

Muito ha Santa Maria, Madre <strong>de</strong> Deus, gran sabor...<br />

El ja por <strong>de</strong>sasperado <strong>de</strong> s’ aquela rim’ achar<br />

per home daqueste mundo, foi‐s’ enton a un altar<br />

da Virgen Santa Maria e começou‐ll’ a rogar<br />

<strong>de</strong> s’ acabar esta prosa que lle foss’ ajudador.<br />

Muito ha Santa Maria, Madre <strong>de</strong> Deus, gran sabor...<br />

Ca ela era ben feita <strong>de</strong> sa loor e <strong>de</strong> Deus<br />

e <strong>de</strong> com’ a Trĩida<strong>de</strong> enten<strong>de</strong>ssen os encreus;<br />

e el dar non lle podia neun cabo, mas os seus<br />

gẽollos ficou que ela foss’ en<strong>de</strong> acabador.<br />

Muito ha Santa Maria, Madre <strong>de</strong> Deus, gran sabor...<br />

Estand’ el assi en prezes, vẽo‐lle a coraçon


a rima que lle minguava, que era <strong>de</strong> tal razon<br />

en latin e que mostrava: “Nobile Triclinium”.<br />

E non havia palavra que i fezesse mellor<br />

Muito ha Santa Maria, Madre <strong>de</strong> Deus, gran sabor...<br />

esta rima que vos digo, e que quer dizer assi:<br />

“Nobre casa <strong>de</strong> morada, tres moradas ha en ti:<br />

Deus Padre e o seu Fillo e o Sant’ Espirit’ i<br />

vẽeron morar sen falla por nos fazeren amor”.<br />

Muito ha Santa Maria, Madre <strong>de</strong> Deus, gran sabor...<br />

Pois houv’ a pros’ acabada, Santa Maria loou<br />

que lla tan ben acabara, e con gran prazer chorou.<br />

Mais a cabo dũa peça a omage s’ enclinou<br />

<strong>de</strong>la e mui passo disse: «Muitas graças, meu sennor».<br />

Muito ha Santa Maria, Madre <strong>de</strong> Deus, gran sabor...<br />

Este miragre que Santa Maria <strong>de</strong>mostrar quis<br />

conteceu, non ha gran tempo, na cida<strong>de</strong> <strong>de</strong> Paris;<br />

e vere<strong>de</strong>s a omagen, por seer<strong>de</strong>s én máis fis,<br />

hoje dia enclinada estar <strong>de</strong>ntr’ en San Vitor.<br />

Muito ha Santa Maria, Madre <strong>de</strong> Deus, gran sabor...


«Como ũu clerigo ena missa consomiu ũa aranna que lle caeu no calez, e andava‐lle<br />

ontr’ o coiro e a carne viva, e fez Santa Maria que lle saisse pela unna»<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso,<br />

porque a verdad’ entenda o neicio perfioso.<br />

E daquest’ un gran miragre vos sera per mí contado<br />

e d’ oir maravilloso, pois oi<strong>de</strong>‐o <strong>de</strong> grado,<br />

que mostrou a Santa Virgen, <strong>de</strong> que Deus por nós foi nado,<br />

<strong>de</strong>ntro en Cidad‐Rodrigo. E é mui maravilloso<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...<br />

ontr’ os outros que oistes, e tenn’ eu que atal éste<br />

o que vos contarei ora que avẽo a un preste<br />

que dizia sempre missa da Madre do Rei celeste;<br />

e porque a ben cantava, era én mui <strong>de</strong>sejoso<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...<br />

o poblo <strong>de</strong> lla oiren. Mas un dia, sen falida,<br />

ena gran festa d’ Agosto, <strong>de</strong>sta Sennor mui comprida<br />

estava cantando missa; e pois houve consomida<br />

a Hosti’, ar quis o sangui consomir do glorioso<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...<br />

Jesu‐Crist’. E viu no caliz jazer ũa grand’ aranna<br />

<strong>de</strong>ntro no sangui nadando, e teve‐o por estranna<br />

cousa; mais mui grand’ esforço fillou, a foro d’ Hespanna,<br />

e <strong>de</strong> consomir‐lo todo non vos foi mui vagaroso.<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...<br />

E pois aquest’ houve feito, non quis que ll’ empeecesse


Deus o poçon da aranna nen lle no corpo morresse;<br />

e pero andava viva, non ar quis que o mor<strong>de</strong>sse,<br />

mas ontr’ o coir’ e a carn’ ia aquel bestigo astroso.<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...<br />

E andava muit’ aginna pelo corp’ e non fazia<br />

door nen mal, por vertu<strong>de</strong> da Virgen Santa Maria;<br />

e se s’ ao sol parava, log’ a aranna viia,<br />

e mostrando‐a a todos dizend’: «O Rei piadoso<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...<br />

quis que polos meus pecados aqueste marteir’ houvesse;<br />

por én rogo aa Virgen que se a ela prouguesse,<br />

que rogass’ ao seu Fillo que cedo mi a morte <strong>de</strong>sse<br />

ou me tolless’ esta coita, ca ben é én po<strong>de</strong>roso».<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...<br />

Esta aranna andando per cima do espinnaço<br />

e <strong>de</strong>pois pelos costados e en <strong>de</strong>reito do baço,<br />

<strong>de</strong>s i ia‐ll’ aos peitos e sol non leixava braço<br />

per que assi non andasse; e o corpo mui veloso<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...<br />

havia esta aranna. E un dia, el estando<br />

ao sol, ora <strong>de</strong> nõa, foi ll’ o braç’ escaentando,<br />

e el a coçar fillou‐s’ e non catou al senon quando<br />

lle saiu per so a unlla aquel poçon tan lixoso.<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...<br />

E tan toste que saida foi, o crerigo fillou‐a<br />

e fez logo <strong>de</strong>la poos e en sa bolsa guardou‐a;<br />

e quando disse sa missa, consumiu‐a e passou‐a,<br />

e disse que lle soubera a manjar mui saboroso.<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso<br />

As gentes que i estavan, quand’ houveron esto visto,<br />

loaron muito a Madre do Santo Rei Jesu‐Cristo<br />

e <strong>de</strong>s ali a<strong>de</strong>ante foi o crerigo por isto<br />

mui máis na fe confirmado, e non foi luxurioso.<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...


«Esta é <strong>de</strong> loor <strong>de</strong> Santa Maria»<br />

Dized’, ai trobadores,<br />

a Sennor das sennores,<br />

por que a non loa<strong>de</strong>s?<br />

Se vós trobar sabe<strong>de</strong>s,<br />

a por que Deus have<strong>de</strong>s,<br />

por que a non loa<strong>de</strong>s?<br />

A Sennor que dá vida<br />

e é <strong>de</strong> ben comprida,<br />

por que a non loa<strong>de</strong>s?<br />

A que nunca nos mente<br />

e nossa coita sente,<br />

por que a non loa<strong>de</strong>s?<br />

A que é máis que bõa<br />

e por que Deus perdõa,<br />

por que a non loa<strong>de</strong>s?<br />

A que nos dá conorte<br />

na vida e na morte,<br />

por que a non loa<strong>de</strong>s?<br />

A que faz o que morre<br />

viv’, e que nos acorre,<br />

por que a non loa<strong>de</strong>s?


«Esta é como un cavaleiro que era mui luxurioso, per rogo que fezo a Santa Maria,<br />

houve cambiada a natura que nunca pois catou por tal preito»<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos,<br />

outrossi a Virgen punna como nos d’ errar guar<strong>de</strong>mos.<br />

Ca assi com’ ele sempre anda buscando carreiras<br />

pera mal fazer no mundo, falsas e mui mentireiras,<br />

assi ar busca a Virgen santas e mui verda<strong>de</strong>iras,<br />

por que mercee hajamos <strong>de</strong> Deus, que sempr’ aten<strong>de</strong>mos.<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos..<br />

E daquest’ un gran miragre que oi dizer‐vos quero,<br />

que fezo ũa vegada maravillos’ e mui fero<br />

a Virgen mui groriosa, <strong>de</strong> que gran merce’ espero;<br />

e se ben nos ascuitar<strong>de</strong>s, <strong>de</strong> grado vo‐lo diremos.<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

Esto foi dun cavaleiro que <strong>de</strong> coraçon amava<br />

a esta mui Groriosa e que sempre a loava<br />

quant’ el máis loar podia, e por seu amor ar dava<br />

a pobres e a mesquinnos, esto <strong>de</strong> certo sabemos.<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

Este cavaleiro era grand’ e apost’ e fremoso,<br />

manso e <strong>de</strong> bon talante, sen orgull’ e homildoso<br />

e mesurad’ en seus feitos; pero tan luxurioso<br />

era que máis non podia seer, per quant’ apren<strong>de</strong>mos.<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

Pero quando lle nembrava a Sennor <strong>de</strong> ben comprida,<br />

quedava‐ll’ aquela coita e era <strong>de</strong> bõa vida;


mais <strong>de</strong>pois ll’ escaecia, como home que s’ obrida<br />

e que non é en seu siso, e <strong>de</strong> taes connocemos.<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

El aquest’ assi fazendo e con o <strong>de</strong>mo luitando,<br />

non estand’ en un estado, mais caend’ e levantando,<br />

viu en vijon a Reinna dos ceos, e el chorando<br />

lle disse: «Sennor, mercee, ca en ti a acharemos<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

cada que fezermos erro. Por end’ a ta santida<strong>de</strong><br />

rogo que m’ hajas mercee e pola ta piada<strong>de</strong><br />

non cates a como sõo mui comprido <strong>de</strong> malda<strong>de</strong><br />

eu e os máis <strong>de</strong>ste mundo por pecados que fazemos».<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

Enton a Virgen mui santa cató‐o come sannuda<br />

e disse‐ll’: «A esperança que has en mí é perduda<br />

se daquesto que tu fazes teu coraçon non se muda<br />

e non leixas aquel erro que nós muit’ avorrecemos».<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

Enton diss’ o cavaleiro: «Mia Sennor, eu sõo vosso,<br />

e a vós per nulla guisa mentir non <strong>de</strong>vo nen posso;<br />

mais est’ erro per natura ben <strong>de</strong>s Adan é‐xe nosso,<br />

<strong>de</strong> que non seremos sãos, se per vós non guarecemos.<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

Enton respon<strong>de</strong>u a Virgen mui comprida <strong>de</strong> mesura:<br />

«Porque teu ben connocemos e enten<strong>de</strong>s ta loucura,<br />

eu farei que o meu Fillo te cambiará a natura<br />

que ja máis esto non faças, ca <strong>de</strong>sto po<strong>de</strong>r havemos».<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

Enton foi‐s’ a Virgen santa; e logo en outro dia,<br />

por po<strong>de</strong>r da groriosa bẽeita Santa Maria,<br />

o cavaleiro que ante con gran luxuri’ ardia<br />

tornou mais frio ca neve, nos miragres‐lo leemos.<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

E viveu <strong>de</strong>pois sa vida quamanna Deus quis e quanta,<br />

mui bõa, assi com’ home que sempr’ en seu ben avanta,<br />

por prazer da Groriosa que ao <strong>de</strong>mo quebranta,<br />

a que sempre pecadores por en<strong>de</strong> loores <strong>de</strong>mos.<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...


«Como Santa Maria guardou <strong>de</strong> morte ũa bestiola que chaman donezinna»<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee<br />

aos seus servos a Virgen, Madre do que todo vee.<br />

Desto direi un miragre gran<strong>de</strong> que fez a Reinna,<br />

Madre <strong>de</strong> Deus Jesu‐Cristo, a ũu rei que muito tiinna<br />

en ela sa asperança, ca lle fez veer aginna<br />

pesar e prazer mui gran<strong>de</strong> dũa ren por sa mercee.<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee...<br />

Este pesar foi por ũa bestiola que muit’ amava<br />

el‐Rei, que sigo tragia e a que mui ben criava,<br />

a que chaman donezinna os <strong>galego</strong>s, e tirava<br />

con ela aves das covas, e <strong>de</strong> taes home vee.<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee...<br />

Pero esta outras cousas muitas e bõas fazia<br />

trebellando e saltando, on<strong>de</strong> gran prazer havia<br />

aquel Rei; e por aquesto atan gran ben lle queria<br />

que tiinna que fezera Deus en dar‐lla gran mercee.<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee...<br />

E por esto lle fezera <strong>de</strong> fust’, en que a guardava,<br />

ũa arca mui ben feita, e <strong>de</strong>ntro a enserrava<br />

por que mal non recebesse, ca muito se receava<br />

do gato, que ena noite mellor ca no dia vee.<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee...


On<strong>de</strong> ll’ avẽo ũu dia, indo per ũa carreira,<br />

que a quis tirar da arca; e com’ ela é ligeira,<br />

caeu ontr’ os pés das bestas, e foi en atal maneira<br />

que el‐Rei con coita disse: «Santa Maria, mercee!<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee...<br />

Guarda‐me mia donezinna que a non perça per morte».<br />

E quantos ali estavan houveron gran <strong>de</strong>sconorte,<br />

ca lle pose o cavalo d’el‐Rei o pé atan forte<br />

sobr’ ela, e el‐Rei disse: «Ai, varões, quen a vee?<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee...<br />

Da<strong>de</strong>‐mi‐a qual quer que seja, sequer viva, sequer morta,<br />

e conortar‐m’‐ei con ela come quen se mal conorta».<br />

Enton fez Santa Maria, a que é dos ceos porta,<br />

que <strong>de</strong> so o pé saisse viva pola sa mercee.<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee...<br />

Enton quantos ali eran e viron tal maravilla<br />

que fezo a Groriosa, que é <strong>de</strong> Deus Madr’ e Filla,<br />

en fazer que o cavalo, que con seu pé tan mal trilla,<br />

non a matasse. E esto fez aquel que todo vee<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee...<br />

per prazer da Groriosa, sa Madr’, a que comendada<br />

a houv’ el‐Rei, u do pee do cavalo foi trillada.<br />

Por én seja el bẽeito e ela seja loada,<br />

e sempr’ ambos <strong>de</strong> nós hajan pieda<strong>de</strong> e mercee.<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee...


«Como Santa Maria levou a alma dun fra<strong>de</strong> que pintou o seu nome <strong>de</strong> tres coores»<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores,<br />

mui máis lle praz quando loan seu nome que doutras loores.<br />

Desto direi un miragre, segundo me foi contado,<br />

que avẽo a un monge bõo e ben ordinnado<br />

e que as horas <strong>de</strong>sta Virgen dizia <strong>de</strong> mui bon grado,<br />

e maior sabor havia <strong>de</strong>sto que doutras sabores.<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

Este mui bon clerigo era e mui <strong>de</strong> grado liia<br />

nas Vidas dos Santos Padres e ar mui ben escrivia;<br />

mais u quer que el achava nome <strong>de</strong> Santa Maria<br />

fazia‐o mui fremoso escrito con tres colores.<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

A primeira era ouro, coor rica e fremosa<br />

a semellante da Virgen nobre e mui preciosa;<br />

e a outra d’ azur era, coor mui maravillosa<br />

que ao ceo semella quand’ é con sas esplandores.<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

A terceira chaman rosa, porque é coor vermella;<br />

on<strong>de</strong> cada ũa <strong>de</strong>stas coores mui ben semella<br />

aa Virgen que é rica, mui santa, e que parella<br />

nunca houv’ en fremosura, ar é mellor das mellores.<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...


Ond’ aqueste nome santo o monge tragia sigo<br />

da Virgen Santa Maria, <strong>de</strong> que era muit’ amigo,<br />

beijando‐o ameu<strong>de</strong> por vencer o ẽemigo<br />

diabo que sempre punna <strong>de</strong> nos meter en errores.<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

On<strong>de</strong> foi ũa vegada que jazia mui doente<br />

dũa grand’ enfermida<strong>de</strong>, <strong>de</strong> que era én possente;<br />

e pero assi jazia, viinna‐lle sempre a mente<br />

<strong>de</strong> seer da Virgen santa un dos seus máis loadores.<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

O aba<strong>de</strong> e os monges todos veer o vẽeron,<br />

e poi‐lo viron maltreito, un fra<strong>de</strong> con el poseron<br />

que lle tevesse companna; e pois ali esteveron<br />

un pouco, foron‐se logo. Mais a Sennor das sennores<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

apareceu ao fra<strong>de</strong> que o guardav’, en dormindo,<br />

e viu que ao leito se chegava passo indo,<br />

e dizia‐lle: «Non temas, ca te farei ir sobindo<br />

mig’ ora a paraiso, u veeras os maiores.<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

Ca por quanto tu pintavas meu nome <strong>de</strong> tres pinturas,<br />

levar‐t’‐ei suso ao ceo, u veras as aposturas,<br />

e eno Livro da Vida escrit’ ontr’ as escrituras<br />

seras ontr’ os que non morren, nen han coitas nen doores».<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

Enton levou <strong>de</strong>l a alma sigo a Santa Reinna.<br />

E o fra<strong>de</strong> espertou logo e foi ao leit’ aginna;<br />

e pois que o achou morto, fez sõar a campainna<br />

segund’ estableçud’ era polos seus santos doctores.<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

Mantenente o aba<strong>de</strong> chegou i con o convento,<br />

que eran i <strong>de</strong> companna ben oiteenta ou cento;<br />

e aquel monge lles disse: «Sennores, por cousimento<br />

o que vi vos direi todo, se m’ én for<strong>de</strong>s oidores».<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

Enton contou o que vira, segundo vos hei ja dito;<br />

e o aba<strong>de</strong> tan toste o fez meter en escrito<br />

pera <strong>de</strong>struir as obras do ẽemigo maldito,<br />

que nos quer levar a logo u sempr’ hajamos pavores...<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...


E pois souberon o feito, loaron <strong>de</strong> voonta<strong>de</strong><br />

a Virgen Santa Maria, a Sennor <strong>de</strong> pieda<strong>de</strong>;<br />

e se en algũa cousa ll’ erraran per necida<strong>de</strong>,<br />

punnaron <strong>de</strong> se gardaren que non fossen pecadores.<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...


«Esta primeira é das maias»<br />

Ben vennas, Maio, e con alegria;<br />

por én roguemos a Santa Maria<br />

que a seu Fillo rogue toda via<br />

que el nos guar<strong>de</strong> d’ err’ e <strong>de</strong> folia.<br />

Ben vennas, Maio, e con alegria.<br />

Ben vennas, Maio con toda sau<strong>de</strong>,<br />

por que roguemos a <strong>de</strong> gran vertu<strong>de</strong><br />

que a Deus rogue que nos sempr’ aju<strong>de</strong><br />

contra o <strong>de</strong>m’ e <strong>de</strong>s i nos escu<strong>de</strong>.<br />

Ben vennas, Maio, con toda sau<strong>de</strong>.<br />

Ben vennas, Maio, e con lealda<strong>de</strong>,<br />

por que roguemos a <strong>de</strong> gran bonda<strong>de</strong><br />

que sempre haja <strong>de</strong> nós piada<strong>de</strong><br />

e que nos guar<strong>de</strong> <strong>de</strong> toda malda<strong>de</strong>.<br />

Ben vennas, Maio, e con lealda<strong>de</strong>.<br />

Ben vennas, Maio, con muitas requezas;<br />

e nós roguemos a que ha nobrezas<br />

en si mui gran<strong>de</strong>s, que nos <strong>de</strong> tristezas<br />

guard’ e <strong>de</strong> coitas e ar d’ avolezas.<br />

Ben vennas, Maio, con muitas requezas.<br />

Ben vennas, Maio, coberto <strong>de</strong> fruitas;<br />

e nós roguemos a que sempre duitas<br />

ha sas merces <strong>de</strong> fazer én muitas<br />

que nos <strong>de</strong>fenda do <strong>de</strong>m’ e sas luitas.<br />

Ben vennas, Maio, coberto <strong>de</strong> fruitas.


Ben vennas, Maio, con bõos sabores;<br />

e nós roguemos e <strong>de</strong>mos loores<br />

aa que sempre por nós pecadores<br />

rog’ a Deus, que nos guar<strong>de</strong> <strong>de</strong> doores.<br />

Ben vennas, Maio, con bõos sabores.<br />

Ben vennas, Maio, con vacas e touros;<br />

e nós roguemos a que nos tesouros<br />

<strong>de</strong> Jeso‐Cristo é, que aos mouros<br />

cedo cofonda, e brancos e louros.<br />

Ben vennas, Maio, con vacas e touros.<br />

Ben vennas, Maio, alegr’ e sen sanna;<br />

e nós roguemos a quen nos gaanna<br />

ben <strong>de</strong> seu Fillo, que nos dé tamanna<br />

força, que saian os mouros d’ Hespanna.<br />

Ben vennas, Maio, alegr’ e sen sanna.<br />

Ben vennas, Maio, con muitos gãados;<br />

e nós roguemos a que os pecados<br />

faz que nos sejan <strong>de</strong> Deus perdõados,<br />

que <strong>de</strong> seu Fillo nos faça privados.<br />

Ben vennas, Maio, con muitos gãados.<br />

Ben vennas, Maio, con bõo verão;<br />

e nós roguemos a Virgen <strong>de</strong> chão<br />

que nos <strong>de</strong>fenda d’ home mui vilão<br />

e d’ atrevud’ e <strong>de</strong> torp’ alvardão.<br />

Ben vennas, Maio, con bõo verão.<br />

Ben vennas, Maio, con pan e con vinno;<br />

e nós roguemos a que Deus mininno<br />

troux’ en seus braços, que nos dé caminno<br />

por que sejamos con ela festinno.<br />

Ben vennas, Maio, con pan e con vinno.<br />

Ben vennas, Maio, mans’ e non sannudo;<br />

e nós roguemos a que noss’ escudo<br />

é, que nos guar<strong>de</strong> <strong>de</strong> louc’ atrevudo<br />

e d’ hom’ ẽaio e <strong>de</strong>sconnoçudo.<br />

Ben vennas, Maio, mans’ e non sannudo.<br />

Ben vennas, Maio, alegr’ e fremoso;<br />

por end’ a Madre do Rei grorioso<br />

roguemos que nos guar<strong>de</strong> do nojoso<br />

hom’ e <strong>de</strong> falso e <strong>de</strong> mentiroso.


Ben vennas, Maio, alegr’ e fremoso.<br />

Ben vennas, Maio, con bõos manjares;<br />

e nós roguemos en nossos cantares<br />

a Santa Virgen, ant’ os seus altares,<br />

que nos <strong>de</strong>fenda <strong>de</strong> gran<strong>de</strong>s pesares.<br />

Ben vennas, Maio, con bõos manjares.


«Esta primeira é <strong>de</strong> com’ el fez o ceo e a terra e o mar e o sol e a lũa e as estrelas<br />

e toda‐las outras cousas que son, e como fez o home a sa semellança»<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer<br />

quantos bẽes el por nós foi fazer.<br />

Por nós fez el ceo, terra e mar,<br />

ca pera si non havia mester;<br />

e quen aquesto creer non quiser,<br />

a pieda<strong>de</strong> <strong>de</strong> Deus quer negar.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...<br />

De com’ el fez a luz e a criou,<br />

ben semella seu feit’, amigos meus;<br />

pero máis foi u por salva‐los seus<br />

o seu lume na Virgen enserrou.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...<br />

E u os ceos fez e esten<strong>de</strong>u,<br />

ben semella obra <strong>de</strong> mui gran sén;<br />

mas maior foi, a quen o catar ben,<br />

u por seer home <strong>de</strong>les <strong>de</strong>cen<strong>de</strong>u.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...<br />

E u a terra fez, mostrou ben qual<br />

po<strong>de</strong>r havia; mas quen comidir,<br />

por máis terra u por nos remiir<br />

andou en ela e sofreu gran mal.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...


E u a lũa e o sol que luz<br />

criou, grand’ obra e mui nobre fez;<br />

pero máis foi u chus negros ca pez<br />

tornaron u por nós pres mort’ en cruz.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...<br />

E u as estrelas fez, <strong>de</strong> certo sei<br />

que en faze‐las non fillou afan;<br />

pero máis foi u per elas a pran<br />

dos Reis foi aorado por Rei.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...<br />

E u os peixes, per com’ aprendi,<br />

criou das aguas, com’ escrito jaz,<br />

gran cousa foi; mas mui maior assaz<br />

u sobr’ elas andou por nós aqui.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...<br />

E u as aves, com’ el por ben viu,<br />

que voassen no aire fazer quis,<br />

muito foi; mas <strong>de</strong>sto vos faço fis<br />

que máis fez por nós u per el subiu.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...<br />

E u bestias, per com’ o escrito diz,<br />

fez <strong>de</strong> naturas muitas máis ca mil,<br />

muito foi; pero máis u eno vil<br />

presev’ ontr’ elas jouv’ o mui fiiz.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...<br />

E u fez home apost’ e mui bel<br />

a que <strong>de</strong>u entendiment’ e razon,<br />

muito foi; pero máis u pres paxon<br />

po‐lo salvar e morte mui cruel.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...


DIE MITTELALTERLICHEN GALICISCHEN‐PORTUGIESISCHEN<br />

MINNESÄNGER<br />

(Einführung, Auswählung und Noten von Carlos Paulo Martínez<br />

Pereiro)<br />

Eine Initiative <strong>de</strong>r <strong>Asociación</strong> <strong>de</strong> Escritores en Lingua Galega mit<br />

<strong>de</strong>r Schirmherrschaft <strong>de</strong>r S.A. <strong>de</strong> Xestión do Plan Xacobeo<br />

Ins Deutsch übersetzt von Eva Moreda


Die Wichtigkeit und die Be<strong>de</strong>utung <strong>de</strong>r galicischen‐portugiesischen<br />

Minnesängerschule, wegen seines impliziten poetischen Interesse und aus<br />

soziolinguistischen und literarischen‐kulturellen Grün<strong>de</strong>n, beginnen erst jetzt, richtig<br />

geschätzt zu wer<strong>de</strong>n mit <strong>de</strong>r Anerkennung <strong>de</strong>r entschei<strong>de</strong>n<strong>de</strong>n Rolle und <strong>de</strong>r<br />

unleugbaren literarischen Qualität dieser literarischen Bewegung.<br />

Trotz dieser Anerkennung wur<strong>de</strong> das komplette und komplexe historische<br />

Argument, das seine hegemonische Rolle als poetische Sprache und Option in <strong>de</strong>r<br />

Halbinsel während 150 Jahren erklärt, nicht verbreitet. Der Beginn seiner Expansion<br />

durch das Halbinsel kann nur versteht wer<strong>de</strong>n, wenn zwei Elemente berücksichtigen<br />

wur<strong>de</strong>n: einerseits, das Prestige <strong>de</strong>s Galicisches‐Portugiesisches als poetische Sprache;<br />

an<strong>de</strong>rseits, die politische und ökonomische Be<strong>de</strong>utung Galiciens im Rahme <strong>de</strong>r<br />

Königreichen <strong>de</strong>s Halbeinsels seit <strong>de</strong>m Hochmittelalter.<br />

Wegen dieses Gepränges und dieses kulturellen, politischen und ökonomischen<br />

Einflusses <strong>de</strong>s Nordwestens <strong>de</strong>s Halbeinsels wur<strong>de</strong> die wichtigste (und fast die einzige)<br />

Minnesängerschule <strong>de</strong>s Halbinsels, <strong>de</strong>ren Werke durch verschie<strong>de</strong>ne Manuskripten<br />

vermittelt wur<strong>de</strong>n. Das war im 13. und 14. Jahrhun<strong>de</strong>rten; danach beginnt die<br />

Deka<strong>de</strong>nz Galiciens, die bald schneller wur<strong>de</strong>. So wur<strong>de</strong> das Werk <strong>de</strong>r Troubadouren<br />

von Frankreich auf Galicisch‐Portugiesisch empfun<strong>de</strong>n und adaptiert, und <strong>de</strong>r Grund<br />

dafür war, dass die Könige und <strong>de</strong>r A<strong>de</strong>l von Galicien (und León) ‐bis Afonso VI (1188‐<br />

1230), IX von León‐ ihre galicischen „Interessen“ schützteten ‐wie die kräftige Familie<br />

<strong>de</strong>r Gräfen von Traba‐, o<strong>de</strong>r in Galicien aufgewachsen waren ‐bis Fernando III und<br />

Afonso X o<strong>de</strong>r die wichtigen Familien Castro und Lara im Hof von Afonso VIII von<br />

Kastilien‐, zusammen mit <strong>de</strong>r immer gröβeren Be<strong>de</strong>utung von Santiago <strong>de</strong> Compostela<br />

als Religions, Macht‐ und Kulturzentrum.<br />

Die historischen Fakten und die heutigen Kenntnissen über die Vorgeschichte<br />

unserer Lyrik erlauben die Hypothese, dass die galicische‐portugiesische „Version“ <strong>de</strong>r<br />

okzitanischen Lyrik im Höfen <strong>de</strong>s Halbinsels auf <strong>de</strong>n direkten und indirekten Einfluss<br />

Galiciens in <strong>de</strong>r Entwicklung <strong>de</strong>s Halbinsels in <strong>de</strong>n 11. und 12. Jahrhun<strong>de</strong>rten<br />

zurückzuführen ist, und es sollte auch früher Lyrik auf galicisch geschrieben wer<strong>de</strong>n.<br />

Das Ergebnis war <strong>de</strong>r Zusammenfluss <strong>de</strong>r okzitanischen und galicischen poetischen<br />

Erfahrungen während <strong>de</strong>r Königreiche von Afonso IV und Alfonso VIII von Kastilien.<br />

An<strong>de</strong>rereseits, die literarischen Gattungen wur<strong>de</strong>n fortschreitend mit<br />

bestimmten sprachlichen‐dialektalen Optionen verbun<strong>de</strong>t, und so wur<strong>de</strong> das Galicisch‐<br />

Portugiesisch im Hispanischen Mittelalter die exclusive lyrische Sprache unter allen<br />

<strong>de</strong>n romanischen Sprachen <strong>de</strong>s Halbinsels, was <strong>de</strong>n Name <strong>de</strong>r poetischen Schule<br />

erklärt. Mit <strong>de</strong>r Ausnahme <strong>de</strong>s Mozarabisch im Sü<strong>de</strong>n, war das Galicisch‐Portugiesisch<br />

nicht nur von seinen Sprechern benutzt, aber auch von Schriftstellern aus an<strong>de</strong>ren<br />

Teilen <strong>de</strong>s Halbinsels, die die Traurigkeit <strong>de</strong>r Liebe poetisch ausdrückten, die seine<br />

Zeitgenossen mit Sarkasmus und Obszönitat fluchten, und die loores und miragres für<br />

die Heilige Maria sangen.<br />

Die Homogenität <strong>de</strong>s sprachlichen Ausdrückes <strong>de</strong>r hispanischen Lyrik im<br />

Mittelalter war so, dass auch Bonifacio Calvo, aus Genoa, auf Galicisch‐Portugiesisch<br />

schrieb, als auch Alfonso X, die skatologische Dialoge schrieb; auf Okzitanisch schrieb<br />

<strong>de</strong>r provenzalische Arnaldo (höchstwahrscheinlich Arnaut Catalan). Auch <strong>de</strong>r<br />

okzitanische Minnesänger Raimbaut <strong>de</strong> Vaqueiras benutzt das Galicisch‐Portugiesisch<br />

unter <strong>de</strong>n kulturell prestigevollen Sprachen seines berühmten mehrsprachigen


<strong>de</strong>scort, und <strong>de</strong>r „weise“ König von Kastilien und León, <strong>de</strong>r die kastilianische Prosa<br />

anschaffte und för<strong>de</strong>rte, schrieb auch exclusiv auf Galicisch‐Portugiesisch profane und<br />

religiöse Dichtungen.<br />

Die soziokulturelle Charakterisierung <strong>de</strong>s Zentrums und Nordwestens <strong>de</strong>s<br />

Halbinsels und die generelle Ten<strong>de</strong>nz <strong>de</strong>r einzigen Sprachen, zusammen mit <strong>de</strong>m<br />

Prestige <strong>de</strong>s Galicisch‐Portugiesisch als Sprache mit einer vorherigen poetischen<br />

Tradition ‐<strong>de</strong>ren Verbreitungs‐ und Empfindungszentrum wahrscheinlich Santiago <strong>de</strong><br />

Compostela war und die <strong>de</strong>n weiblichen Lyrismus <strong>de</strong>r cantiga <strong>de</strong> amigo beeinflusste<br />

(immer mit be<strong>de</strong>uten<strong>de</strong>n Referenzen auf die galicischen Landschaften)‐ erklären<br />

teilweise dieses komplexe Phänomenon, das oft Opfer <strong>de</strong>r Begriffsstutzigkeit war, mit<br />

<strong>de</strong>r retrospektiven Durchsetzung <strong>de</strong>r nationalistischen spanischen I<strong>de</strong>ologie über<br />

Räume und Zeiten, die nicht totalisierend assimiliert wer<strong>de</strong>n können.<br />

Die galicische‐portugiesische troubadouristische Poesie besteht auf 1680<br />

profane Cantigas, von 160 meist galicischen und portugiesischen (aber auch von<br />

Auslän<strong>de</strong>rn) Minnesängern und Gauklern geschrieben, und auf etwa 422 religiöse<br />

Cantigas ‐von loor und Narrativen von miragres‐, die Afonso X (1221‐1284) im<br />

be<strong>de</strong>uten<strong>de</strong>n Denkmal Cantigas <strong>de</strong> Santa María sammelte und konzipierte. Diese<br />

Dichtungen, trotz ihrer unterschiedlichen Themen, Konzeption o<strong>de</strong>r Sinne und ihrer<br />

stilistischen Gleichartigkeiten o<strong>de</strong>r Unterschie<strong>de</strong>n, sind durch die substanzielle<br />

I<strong>de</strong>ntität <strong>de</strong>s sprachlichen Ausdrückes <strong>de</strong>s galicischen‐portugiesischen<br />

Troubadourismus vereinigt. Diese Cantigas bringen Musik und Text zusammen, und sie<br />

wur<strong>de</strong>n komponiert, um gesungen zu wer<strong>de</strong>n. Je nach Thema teilen sie sich in<br />

verschie<strong>de</strong>nen Gattungen.<br />

Die Stützen dieser Poesie sind gegensätzlich und wi<strong>de</strong>rsprüchlich (wie auch die<br />

mittelalterliche Kultur), aber trotz<strong>de</strong>m sind sie eine Einheit mit einer paradoxer<br />

Kontinuität und Wechselspiel zwischen <strong>de</strong>n verschie<strong>de</strong>nen Varianten, die trozt ihrer<br />

manchmal unklaren Grenzen, ihre generischen Diskursen konfigurieren: einerseits,<br />

rund um die besessene und krankhafte Liebe‐Lei<strong>de</strong>n aus eier hyperbolischen<br />

männlichen Perspektiv (cantiga <strong>de</strong> amor) und aus einer (falschen) weiblichen<br />

Perspektiv (cantiga <strong>de</strong> amigo), zusammen mit <strong>de</strong>r religiösen Version und die<br />

Anwendung an das Göttliche <strong>de</strong>r profanen Weisen in <strong>de</strong>n Loores an María;<br />

an<strong>de</strong>rerseits seht <strong>de</strong>r narrativere Diskurs <strong>de</strong>s Satyres: heftig, skurril und sarkastisch,<br />

obszön und meuterisch, humoristisch un<strong>de</strong>r leicht, manchmal auch moralisierend in<br />

<strong>de</strong>n cantigas <strong>de</strong> escarnho e <strong>de</strong> maldizer und in <strong>de</strong>n langen, poetischen und intensiv<br />

verbreiteten Narrativen <strong>de</strong>r Miragres, die die Eigenschaften und Fähigkeiten als<br />

Vermittlerin <strong>de</strong>r Jungfrau Maria zeigen.<br />

Auβer die obergenannten kanonische und häufigere Gattungen, gibt es auch<br />

an<strong>de</strong>re, die weniger be<strong>de</strong>utend sind und manchmal unklare Grenzen haben. In <strong>de</strong>r<br />

profanen Literatur gibt es die <strong>de</strong>scordos (mit formellen und emotionellen<br />

Unstimmigkeit), die lais (narrativ und mit arthurischem Thema), die prantos (elegisch)<br />

und die tenções (Debatten zwischen zwei Dichtern mit <strong>de</strong>n Themen Satyre und<br />

manchmal Liebe). Im religiösen Werk Cantigas <strong>de</strong> Santa María fin<strong>de</strong>n wir auβer die<br />

erste und letzte Dichtung, eine Cantiga pitiçon und die maias, eine kleine Gruppe von<br />

christologischen Dichtungen, die mit <strong>de</strong>n an<strong>de</strong>ren das Thema <strong>de</strong>r Jungfrau nicht teilen.<br />

Allerdings gibt es cantigas <strong>de</strong> seguir, die eher eine von früheren Texten<br />

parasitäre kompositorische Technik als eine Gattung ist, <strong>de</strong>r eloxio, die cantiga <strong>de</strong> tear,<br />

die cantiga <strong>de</strong> malmaridada und die pastorela (höflicher Dialog zwischen einem


Richter und einer Hirtin), die in an<strong>de</strong>ren mittelalterlichen troubadorischen Schulen<br />

spezifische Gattungen sind aber hier sind sie sehr sporadisch o<strong>de</strong>r wenig <strong>de</strong>finiert<br />

wegen <strong>de</strong>r Hybridisierung mit <strong>de</strong>n Cantigas <strong>de</strong>r drei mächtigen kanonischen Gattungen<br />

auf Galicisch‐Portugiesisch.<br />

Das Galicisch‐Portugiesisch, als Lingua Franca <strong>de</strong>r hispanischen Troubadourlyrik<br />

gibt, ist im <strong>de</strong>rzeitigen Stand unseres Wissens eine literarische Koine, die gleichwertig<br />

mit <strong>de</strong>m Provenzalischen in <strong>de</strong>r Okzitanischen Lyrik ist, aber es ist <strong>de</strong>n Möglichkeiten<br />

<strong>de</strong>r volkstümlichen Sprache offener. Jedoch zwischen <strong>de</strong>n Polen <strong>de</strong>r Einheit und<br />

Vielfalt, befin<strong>de</strong>t diese poetische Koine sich bevorzugt in <strong>de</strong>r ehemaligen, da sie<br />

nivelliert grosso modo die dialektalen Unterschie<strong>de</strong>, die in <strong>de</strong>n Gebieten <strong>de</strong>s heutigen<br />

Galicien und Nord‐Portugal bis zum Fluss Mon<strong>de</strong>go gesprochen wur<strong>de</strong>n, und mit <strong>de</strong>m<br />

Beitrag von einem reicher und vielfältiger sprachlicher Register in <strong>de</strong>n Satyren und in<br />

<strong>de</strong>n Narrativen <strong>de</strong>r miragres, wie zu uns von u.a. <strong>de</strong>m Cancioneiro da Ajuda, <strong>de</strong>n<br />

Italienischen Apographen <strong>de</strong>s 15. Jahrhun<strong>de</strong>rs <strong>de</strong>s Cancioneiro <strong>de</strong> la Biblioteca<br />

Nacional und <strong>de</strong>m Cancioneiro <strong>de</strong> la Vaticana und <strong>de</strong>r vier cancioneiros <strong>de</strong>r Cantigas<br />

<strong>de</strong> Santa María übertragen.<br />

Auf je<strong>de</strong>n Fall sollte diese einfache Charakterisierung heute nuanciert wer<strong>de</strong>n,<br />

da unsere Dichter immer offen und sensibel zu <strong>de</strong>r echten, kolloquiallen und<br />

volkstümmlichen Sprache (ihre eigene Sprache und die Sprache ihrer Zeitgenossen),<br />

die in verschie<strong>de</strong>nen Maβen in je<strong>de</strong>r Gattung anwesend waren. Folglich hat diese<br />

Sprache, obgleich sie konventionell ist, eine hohe Kommunikationsfähigkeit und ist sie<br />

mit <strong>de</strong>r heutigen Sprache leicht zu i<strong>de</strong>ntifizieren.<br />

Als ästhetisches Kommunikationszeug hat dieses Galicisch‐Portugiesisch eine<br />

stärke und gleichartige Stilsbewusstsein, das nur leicht spezialisiert ist in Bezug auf die<br />

stärke Polarisierung <strong>de</strong>s doppelten Weltalls, das sie spiegeln: lyrisch‐liebend (profan<br />

und religiös) und narrativ (Satyre und Wun<strong>de</strong>r).<br />

Der lyrische‐lieben<strong>de</strong> Modus <strong>de</strong>r Cantiga <strong>de</strong> amor, Cantiga <strong>de</strong> amigo und<br />

Cantiga <strong>de</strong> loor basiert sich auf das semantische‐strukturelle Prozess <strong>de</strong>r<br />

Wie<strong>de</strong>rholung und <strong>de</strong>r Variation, <strong>de</strong>s formellen und be<strong>de</strong>uten<strong>de</strong>n Parallelismus, so<br />

dass, auch als Ergebnis und Anspruch einer gelehrten und aristokratischen Konzeption<br />

<strong>de</strong>r poetischen Schöpfung, auf eine reduzierte Gruppe von thematischen Motiven sich<br />

beschränkt, und ist immer entwe<strong>de</strong>r an das Menschliche o<strong>de</strong>r das Gottliche orientiert.<br />

Mit diesen akzeptierten Einschränkungen einer absichtlich reduzierten Poetik beziehen<br />

die Cantigas <strong>de</strong> Amor, wegen einer fast zwangsläufigen Konvention, auf einen<br />

hypothetischen paradigmatischen Text, durch die Intensivierung und Internalisierung<br />

<strong>de</strong>r psychologischen Analyse <strong>de</strong>r Liebeskummer und das Spektrum <strong>de</strong>r Motive, die sie<br />

begleiten, in einem stark formalisierten, rethorisierten und „paralogischen“ Ausdruck,<br />

<strong>de</strong>r in <strong>de</strong>n Cantigas <strong>de</strong> loor sich passt und diversifiziert, zum Beispiel in <strong>de</strong>n Lobgesang<br />

<strong>de</strong>r Jungfrau als Senhor das Senhores, während in <strong>de</strong>n be<strong>de</strong>utendsten und wenigstens<br />

„höflichen“ Cantigas <strong>de</strong> amigo sind die stilistischen und strukturellen Grenzen veraltet<br />

dank einer naturalistischen Symbolik und eines traditionelleren und suggestiven<br />

Ausdrucks.<br />

An<strong>de</strong>rerseits, die Erzählweise <strong>de</strong>r satirischen und Wun<strong>de</strong>rtexte nimmt die<br />

Sekundarisierung <strong>de</strong>r wie<strong>de</strong>rholen<strong>de</strong>n Muster <strong>de</strong>r Liebe und das Primat eines<br />

konversationelleren und lebendigeren sprachlichen Ausdrucks und Charakterisierung<br />

voraus, im Einklang mit <strong>de</strong>r Thematik und <strong>de</strong>n verschie<strong>de</strong>nen Intentionalitäten <strong>de</strong>r<br />

verschie<strong>de</strong>nen Texte. Ohne auf die akzeptierten Umstän<strong>de</strong> <strong>de</strong>r Schule zu verzichten, ist


gegenüber die obergenannte liebevolle Weise durch ihre relativ unkonventionelle und<br />

expansive Ten<strong>de</strong>nz, einen auf an<strong>de</strong>re rhetorischen Modi starkeren Ausdruck, die<br />

Vielfältigkeit von Registern und die lexikalische Reichtum kenngezeichnet. In <strong>de</strong>n<br />

Cantigas <strong>de</strong> escarnho e <strong>de</strong> maldizer sind <strong>de</strong>r I<strong>de</strong>alismus und Abstraktion vermei<strong>de</strong>t und<br />

es führt zu <strong>de</strong>r Rohheit, <strong>de</strong>r Obszönität, <strong>de</strong>r Schmutz, Blasphemie o<strong>de</strong>r<br />

Gotteslästerung, mit <strong>de</strong>r systematischen Nutzung <strong>de</strong>r semantischen und expressiven<br />

Möglichkeiten in seltsamem Maβe. Diese Poesie beschäftigt, um ihre große<br />

Ausdruckskraft, Vielfalt und <strong>de</strong>n Reichtum zu erreichen, eine perfekte Kombination<br />

von rhetorischen Figuren wie <strong>de</strong>r Ambiguität, Ironie und Schmähungen und Verfahren<br />

mit Ursprung in <strong>de</strong>r Affektivität und <strong>de</strong>r Wirksamkeit <strong>de</strong>r spontanen und<br />

volkstümmlichen Sprache. In <strong>de</strong>n Miragres von Alfonso X herrscht <strong>de</strong>r narrative<br />

Diskurs mit einem <strong>de</strong>monstrativen Ton mit frommen Zeielen, durch eine große<br />

sprachliche, metrische und stilistische Reichtum und nicht zuletzt die Präsenz von<br />

verschie<strong>de</strong>nen sozio‐umweltlichen Bereiche.<br />

Obwohl das sprachliche Instrument dieser poetischen Bewegung ist das<br />

Galicisch‐Portugiesisch, kann zum Teil ihre thematische, kulturelle und soziale<br />

Geographie als panhispanisch betrachtet wer<strong>de</strong>n, o<strong>de</strong>r vielleicht als mitte‐westlich,<br />

immer berücksichtigend <strong>de</strong>n höflichen und aristokratischen Kontext, in <strong>de</strong>m sie basiert<br />

war. Zum Beispiel, ein <strong>de</strong>r ältesten Texten unserer Lyrik, das um 1200 geschriebene<br />

politische Gedicht, Ora faz host’ o senhor <strong>de</strong> Navarra, von Joán Soárez <strong>de</strong> Paiva, liegt<br />

thematisch fern von Galicien und Portugal, o<strong>de</strong>r Joán, ein Jongleur aus León, bezeugt<br />

<strong>de</strong>n Tod <strong>de</strong>r galicischen‐portugiesischen Troubadourschule nach <strong>de</strong>m Tod <strong>de</strong>s Rei<br />

Lavrador Don Dinís in 1325, mit einem pranto (Os namorados que troban d’ amor), das<br />

symbolisch ein <strong>de</strong>r letzten Texten dieser poetischen Bewegung ist.<br />

Es müss auch berücksichtigt wer<strong>de</strong>n, dass die Tätigkeit dieser poetischen Schule<br />

mit <strong>de</strong>n portugiesischen Höfen von Afonso III und Don Dinís, und auch ‐vielleicht in<br />

höherem Maβe‐ <strong>de</strong>n kastilianischen von Fernando III, Alfonso X und Sancho IV<br />

verbun<strong>de</strong>n ist, und auch mit kleineren aristokratischen und kirchlichen Zentren in<br />

Galicien. In diesem höflichen Zusammenhang sangen, mit starken kulturellen und<br />

rhetorischen Ausbildung, große Minnesänger, Segreles und Jongleurs; in <strong>de</strong>m<br />

kreativen Prozess lebten, nicht ohne Konflikte, Könige, hohe A<strong>de</strong>l, Bürger, Geistliche,<br />

Adlige ruiniert A<strong>de</strong>l (infançóns) o<strong>de</strong>r Mitglie<strong>de</strong>r volkstümmlicherer Gruppen<br />

zusammen. Sie bauten ein ungera<strong>de</strong> literarisches Denkmal, dass abgesehen von<br />

formalisierten und überholten Elementen (Ergebnis einer veralteten Rhetorik und<br />

I<strong>de</strong>ologie) noch für <strong>de</strong>n mo<strong>de</strong>rnen Leser außergewöhnliche Verständlichkeitsindizen<br />

und kommunikative Macht behaltet, in ihrem tiefen „Übersetzung“ und Anpassung <strong>de</strong>s<br />

provenzalischen höfischen Universums an <strong>de</strong>n ästhetischen, sozialen und kulturellen<br />

mittelalterlichen galicischen‐portugiesischen Kontext.<br />

In dieser Anpassung bauten die verschie<strong>de</strong>nen Generationen von<br />

Minnesängern und Jongleurs, die die Ars als Rhetoren kannten, eine sehr<br />

anspruchvolle Poetik, die strengen Gesetze und Prinzipen folgte und die<br />

ursprünglichen Modi und Modalitäten reduzierte. Sie benutzten die metrischen,<br />

rhymatischen, musikalischen, kompositiven und symbolischen Mittel mit groβer<br />

technischer Fähigkeit und ausdrücklicher Rentabilität, und sie gebrauchten auch die<br />

vorherigen lyrischen Traditionen, und praktisierten durch ihre Poesie, avant la lettre,<br />

das paradoxale mo<strong>de</strong>rne Prinzip Less is more.


Im Bezug auf die obergenannten Grenzen, kann es daraus gefolgert wer<strong>de</strong>n,<br />

dass das chronologische Raum <strong>de</strong>r Troubadourschule ungefähr 150 Jahre dauert: das<br />

13. Jahrhun<strong>de</strong>rts und die erste Halft <strong>de</strong>s 14. Jahrhun<strong>de</strong>rts. Diese Grenzen wur<strong>de</strong>n vom<br />

Datum <strong>de</strong>r ersten Texte unserer armen und unitarischen Manuskripttradition o<strong>de</strong>r<br />

vom Tod <strong>de</strong>r letzten Mäkenen und <strong>de</strong>m Verschwin<strong>de</strong>n <strong>de</strong>r letzten die Lyrik<br />

schützen<strong>de</strong>n Höfen (<strong>de</strong>r König Don Dinís und Don Pedro, Graf von Barcelos, 1325 und<br />

1354 gestorben) bestimmt. Das Jahr 1350 wird auch berücksichtigt, da in diesem Jahr<br />

vermachte <strong>de</strong>r Graf in seinem Testament zu Alfonso XI von Kastilien ein Livro <strong>de</strong> las<br />

Cantigas; aus diesen Anthologie wur<strong>de</strong>n wahrscheinlich die italianischen Apographen<br />

<strong>de</strong>s 14. Jahrhun<strong>de</strong>rts kopiert, dank <strong>de</strong>s Humanisten Angelo Colocci. Zusammen mit<br />

<strong>de</strong>m Cancioneiro da Ajuda (En<strong>de</strong> 13. Jahrhun<strong>de</strong>rts) und <strong>de</strong>n weniger be<strong>de</strong>uten<strong>de</strong>n<br />

Manuskripten (aber mit Musik) vom Pergamiño Vin<strong>de</strong>l (mit Cantigas <strong>de</strong> amigo von<br />

Martín Códax) und <strong>de</strong>m Fragmento Sharrer (mit Cantigas <strong>de</strong> amor von Don Dinís), sind<br />

diese Manuskripten die Grundlage unserer profanen Lyrik. An<strong>de</strong>rerseits, die religiöse<br />

Lyrik wur<strong>de</strong> durch vier groβen unter <strong>de</strong>r Leitung von Alfonso X während <strong>de</strong>r Redaktion<br />

<strong>de</strong>r Cantigas <strong>de</strong> Santa María von 1270 bis 1282 kopierten Manuskripten. Auβer ihrer<br />

Texten sind auch ihre Musik und Miniaturen wertvoll: zwei aus El Escorial, ein aus<br />

Florenz und ein aus Toledo, das sich in <strong>de</strong>r Biblioteca Nacional in Madrid befin<strong>de</strong>t.<br />

Trotz<strong>de</strong>m sind diese Daten nur Referenzen, da es ist nötig die Hypothese <strong>de</strong>r<br />

Existenz einer vortoubadourischen Lyrik (Beispiel dafür wären die Cantigas <strong>de</strong> amigo)<br />

berückzusichtigen, als auch vielleicht <strong>de</strong>n Anfang <strong>de</strong>r Schule vielleicht um einigen<br />

Deka<strong>de</strong>n vorzuschieben gegenüber die durch die Manuskripten übertragenen Texten.<br />

An<strong>de</strong>rerseits ist es wahr, dass die poetische Schule sensu strictu mit <strong>de</strong>m letzten<br />

Troubadour und Mäzen, <strong>de</strong>m Graf von Barcelos, en<strong>de</strong>t. Obwohl während <strong>de</strong>r 2. Halft<br />

<strong>de</strong>s 14. Jahrhun<strong>de</strong>rts die Poesie in <strong>de</strong>n Höfen von Don Fernando und Don João I als<br />

Fantasie ohne Nutzung beobachtet ist, setzt das poetisches Praxis <strong>de</strong>s<br />

Troubadourismus fort und es hat in Portugal einen kleineren Einfluss von 1400 bis<br />

1460. Beisipiele dafür sind die Texten <strong>de</strong>r sogenannten galicischen‐kastilianischen<br />

Schule, die die troubadourische Tradition mit die europaïschen poetischen Erneuerung<br />

nach 1300 mischt. Diese poetischen Texten von Autoren wie z. B. Macías o Namorado<br />

o<strong>de</strong>r Alfonso Álvarez <strong>de</strong> Villasandino sind u.a. im Cancioneiro <strong>de</strong> Baena (1445)<br />

gesammelt, aber ihr En<strong>de</strong> sollte bis 1465 aufgeschoben wer<strong>de</strong>n: das ist das Datum<br />

eines Dialogues von Gómez Manrique und Álvaro González <strong>de</strong> Alcántara, das wegen<br />

seiner Sprache und zum Teil auch seines Inhaltes für das symbolische Testament<br />

gehalten wer<strong>de</strong>n kann.<br />

Nachher, im Cancioneiro Geral (1516) von Garcia <strong>de</strong> Resen<strong>de</strong>, das schon die<br />

erste nachtroubadorische Schule dargestellt und die neue Lyrik <strong>de</strong>r Renaissance<br />

vorstellt, zeigt die aulische Poesie <strong>de</strong>r sogenannten kastilianischen‐portugiesischen<br />

Schule das Überleben <strong>de</strong>r formellen und thematischen Mo<strong>de</strong>llen <strong>de</strong>s galicischen‐<br />

portugiesischen Troubadourismus.<br />

Die 150 Jahren <strong>de</strong>r troubadourischen Lyrik beeinflussten die obergenannten<br />

poetischen Schulen und die poetische Tradition <strong>de</strong>s Halbinsels. Während <strong>de</strong>r<br />

Renaissance sind sowohl die höfische als auch die traditionelle Poesie auf Spanisch<br />

o<strong>de</strong>r Portugiesisch eine Modulierung <strong>de</strong>s galicischen‐portugiesischen<br />

Troubadourismus durch die Abzweigung <strong>de</strong>r spätmittelalterlichen galicischen‐<br />

portugiesischen Lyrik und <strong>de</strong>n Einfluss <strong>de</strong>r Neuheiten aus Italien.


Wegen <strong>de</strong>r Konsolidierung in Galicien einer frem<strong>de</strong>n Oligarchie und <strong>de</strong>s<br />

abnehmen<strong>de</strong>n Einflusses und Macht <strong>de</strong>r galicischen E<strong>de</strong>l, wur<strong>de</strong> die galicische Sprache<br />

nur mündlich und in ländlichen Umwelten benutzt. Deshalb wur<strong>de</strong> es Literatur nicht<br />

mehr geschrieben, was be<strong>de</strong>utete, dass kein Humanismus o<strong>de</strong>r Renaissance auf<br />

Galicisch gab. Aber in Portugal wur<strong>de</strong> die galicische‐portugiesische Lyrik verlangert<br />

durch die Bearbeitung <strong>de</strong>r Liebesmetaphysik und <strong>de</strong>r Arten <strong>de</strong>r arte <strong>de</strong> trovar ao modo<br />

antigo, zum Beispiel in <strong>de</strong>n redondilhas von Gil Vicente, Sá <strong>de</strong> Miranda und Camões,<br />

o<strong>de</strong>r in <strong>de</strong>n glänzen<strong>de</strong>n „monólogo <strong>de</strong> amigo“ von Menina e Moça o<strong>de</strong>r Livro das<br />

Sauda<strong>de</strong>s, das die auβergewöhnliche narrative Prose <strong>de</strong>s 16. Jahrhun<strong>de</strong>rts beginnt,<br />

vom geheimnisvollen Bernardim Ribeiro, <strong>de</strong>r als Person unter <strong>de</strong>n Name „Binmar<strong>de</strong>r“<br />

im Werk teilnimmt.<br />

Mit <strong>de</strong>m En<strong>de</strong> <strong>de</strong>r galicischen‐portugiesischen Schule, als Portugal sich nach<br />

<strong>de</strong>n Sü<strong>de</strong>n orientiert, betrifft ein langes Schweigen Galicien, das kulturell und politisch<br />

von Kastilien immer mehr abhängig ist; die spanische Sprache wird Begleiterin <strong>de</strong>s<br />

Reiches (wie von Nebrija ausgedrückt) und es fin<strong>de</strong>t die Zähmung und Kastration <strong>de</strong>s<br />

Königreiches Galicien (wie <strong>de</strong>r Padre Zurita das Werk <strong>de</strong>r Katholischen Könige nannte)<br />

statt. In <strong>de</strong>r galicischen Literatur wird diese Perio<strong>de</strong> „Séculos Escuros“ (Dunkle<br />

Jahrhun<strong>de</strong>rte) genannt, und nur dank <strong>de</strong>r Aktion <strong>de</strong>r Illustrierten und Romantiker<br />

konnte sie überwin<strong>de</strong>n wer<strong>de</strong>n.<br />

Der poetische Diskurs <strong>de</strong>r Minnesänger und ihre literarische Konstruktion sind<br />

auβergewöhlich, und zu <strong>de</strong>nen passen die Wörter, die Roman Jakobson über die<br />

siegen cantigas <strong>de</strong> amigo vom galicischen Jongleur Martin Codax sagte:<br />

„Auβergewöhnliche Schöpfungen einer auβergewöhnlichen Epoche <strong>de</strong>r Geschichte <strong>de</strong>r<br />

europaïschen Literatur... Wörterkleino<strong>de</strong> <strong>de</strong>s 13. Jahrhun<strong>de</strong>rts“.<br />

Durch die troubadorische galicische‐portugiesische Poesie können wir durch die<br />

vergangenen Jahrhun<strong>de</strong>rte reisen, da ein be<strong>de</strong>uten<strong>de</strong>r Teil unserer Liebestopographie<br />

ist noch auf <strong>de</strong>m Landkarte gespiegelt, <strong>de</strong>r parallel zu <strong>de</strong>r höflichen Prose die<br />

mittelalterliche Dichter entworfen, die Stilnovistas nuancierten und Petrarca<br />

erneuerte, und wir als ewige Petrarchisten assimilierten.<br />

Unter <strong>de</strong>m Einfluss <strong>de</strong>r „kulturellen Wie<strong>de</strong>rbelebung“ <strong>de</strong>s 12. Jahrhun<strong>de</strong>rts in<br />

Europa und in <strong>de</strong>r Folge <strong>de</strong>r provenzalischen Troubadours aus <strong>de</strong>m Kreuzzug gegen die<br />

Katharer <strong>de</strong>r Albigenser, hatten die Trobadores <strong>de</strong>r mittelalterlichen galicischen‐<br />

portugiesischen Lyrik, neben <strong>de</strong>n Französischen trouvères, <strong>de</strong>n <strong>de</strong>utschen<br />

Minnesänger und <strong>de</strong>n Italianischen und Sizilianischen trovatori (und, wenn auch<br />

sekundär, einigen englischen Dichter), die Ehre <strong>de</strong>r großen Wie<strong>de</strong>rent<strong>de</strong>ckung <strong>de</strong>r<br />

Liebe, in<strong>de</strong>m sie sie in l'amour réciproque malheureux verwan<strong>de</strong>lte, als von Denis<br />

Rougemont ausgedrückt.<br />

Deshalb können wir nicht auf diese Erbe verzichtern, auch wenn manchmal<br />

wur<strong>de</strong>n die Unterschie<strong>de</strong>n mit <strong>de</strong>m mittelalterlichen Diskurs übertrieben. Als gesagt<br />

von Virgil, omnia vincit Amor: das be<strong>de</strong>utet, dass wir unsere Wille ‐eher voluptas als<br />

voluntas‐ nach das Verständnis dieses glorreichen kulturellen Werkes <strong>de</strong>r galicischen‐<br />

portugiesischen Poesie orientieren können.<br />

Daher ist es zwar richtig, dass um die mittelalterliche galicische‐portugiesische<br />

Poesie (<strong>de</strong>rzeit) zu lesen, abgesehen von sprachlichen Problemen und <strong>de</strong>n<br />

Schwierigkeiten, die an<strong>de</strong>uten könnten, verlangt es eine Rekonstruktion seines fernen<br />

sozio‐kulturellen Co<strong>de</strong>, damit wir erfassen können in all ihrer Komplexität und Breite<br />

‐wir müssen nicht nur die symbolischen (und beson<strong>de</strong>rs, rationalen) Ebene


erücksichtigen und ihrer komplexen Netzwerk mit <strong>de</strong>r Welt, aber wir müssen auch<br />

auf die hörliche Beson<strong>de</strong>rheit <strong>de</strong>r Texte achten, auf die mentale Landschaft, die sie<br />

erklärt; es verlangt ein „erklären<strong>de</strong>s und verstehen<strong>de</strong>s Lesen“. Es ist aber auch wahr,<br />

dass ein „impressionistisches und expressives Lesen“ uns erlaubt, die Echos und<br />

Erinnerungen <strong>de</strong>r mittelalterlichen Lyrik zu holen, die uns zu an<strong>de</strong>re Realitäten und zu<br />

an<strong>de</strong>re Daten <strong>de</strong>s Bewusstseins, <strong>de</strong>r kulturellen Komplexität und <strong>de</strong>r Erfahrung<br />

unserer Welt.<br />

Wenn wir das Gedicht als perpetuum mobile unter einem ständigen<br />

Aufwachsungsprozess beobachten, können wir seine ganze Leistungsfähigkeit als<br />

Kentnnis, Nach<strong>de</strong>nken und Ausbreitung <strong>de</strong>r Erfahrung, da die rückblicken<strong>de</strong> und<br />

aktuelle Auffassung <strong>de</strong>r Ferne ist auch Selbstkenntnis <strong>de</strong>r An<strong>de</strong>ren.<br />

An<strong>de</strong>rerseits, wir die Zeitgenossen sind auch die naturellen Empfänger dieser<br />

fantastischen literarischen Konstruktion. Das basiert sich auf die Wille <strong>de</strong>r<br />

Kulturmenschen dieser Zeit, da sie zeigten, dass sie das Raum und die Zeit überwin<strong>de</strong>n<br />

wollten und die Erinnerung <strong>de</strong>r Wörter durch die Manuskripten übertragen wollten.<br />

Die Anpassung <strong>de</strong>r mittelalterlichen galicischen‐portugiesischen Lyrik sollte<br />

<strong>de</strong>shalb diese Verantwortung mit <strong>de</strong>r kulturellen Vergangenheit berücksichtigen. Die<br />

von Pound empfohlen erneueren<strong>de</strong> Anpassung, im Bezug auf die Lyrik <strong>de</strong>r<br />

Minnesänger und sein berühmter Ausspruch make it new wur<strong>de</strong> in <strong>de</strong>r brasilianischen,<br />

galicischen und portugiesischen Literatur <strong>de</strong>r ersten Halft <strong>de</strong>s 20. Jahrhun<strong>de</strong>rts<br />

gespiegelt; die „neotrobadorischen“ Beweungen mischten Belesenheit und literarische<br />

Originalität, <strong>de</strong>shalb waren sie unterschiedlich in ihren Natur, Charakteristik und<br />

ästhetischen Wert. Beispiele dafür sind Manuel Ban<strong>de</strong>ira in Brasilien, Álvaro Cunqueiro<br />

in Galicien und Afonso Lopes Vieira in Portugal, die versuchten, aus vielfältigen<br />

ästhetischen Perspektiven umzuwan<strong>de</strong>ln, um eine aktualisierte und nicht<br />

oberflächliche Vorstellung zu geben.<br />

Wir hoffen, dass diese Einführung und (för<strong>de</strong>rative) Notiz <strong>de</strong>r galicischen‐<br />

portugiesischen mittelalterlichen Lyrik, als auch die kommen<strong>de</strong>n Texte, helfen <strong>de</strong>m<br />

Leser dabei, einein Dialog mit <strong>de</strong>n durch die Manuskripte vermittelten cantigas<br />

anzufagen. So wächst beständig diese von Schriftstellern, die wir immer mehr als<br />

Denken<strong>de</strong> (homo sapiens) und Erzeugen<strong>de</strong> (homo faber), als Menschen, die sich zum<br />

Traum und Lei<strong>de</strong>nschaft (homo <strong>de</strong>mens), <strong>de</strong>m Spiel und <strong>de</strong>m Fest (homo lu<strong>de</strong>ns)<br />

betrachten, gemachte Literatur. Da für <strong>de</strong>n visionären Padre Vieira, Autor <strong>de</strong>r<br />

unbeen<strong>de</strong>ten História do Futuro, war <strong>de</strong>r Prophet Isaiah Teil <strong>de</strong>r portugiesischen<br />

Literatur wegen <strong>de</strong>r zahlreichen Fälle, in <strong>de</strong>nen er die heroische portugiesische<br />

maritime Expansion prophetisch erwähnt, und genauso können unsere mittelalterliche<br />

Dichter Teil unserer mo<strong>de</strong>rnen Sensibilität sein wegen <strong>de</strong>r auch zahlreichen Fälle, in<br />

<strong>de</strong>nen sie unsere ‐und ihre‐ Gefühle, Stärke und Schwäche glaubhaft vor 700 Jahren<br />

beschrieben.


PROFANE CANCIONEIROS


FERNÁN PÁEZ DE TAMALANCOS (...1204?‐1242...)<br />

Herrin, auch wenn Ihr mich verletzt,<br />

solange ich lebe, wer<strong>de</strong>t Ihr immer sein,<br />

Schöne Frau, meine Herrin.<br />

Auch wenn Ihr je<strong>de</strong>n Tag mich verletzt<br />

solange ich lebe, wer<strong>de</strong>t Ihr immer sein,<br />

Schöne Frau, meine Herrin.<br />

Auch wenn Ihr mich behan<strong>de</strong>lt, als Ihr wollt,<br />

solange ich lebe, will ich, dass Ihr seid<br />

Schöne Frau, meine Herrin.<br />

Ve<strong>de</strong>s, senhor, pero me mal faze<strong>de</strong>s,<br />

Mentr’ eu viver, ja vós sempre sere<strong>de</strong>s,<br />

senhor fremosa, <strong>de</strong> mí po<strong>de</strong>rosa.<br />

Pero me mal faze<strong>de</strong>s cada dia,<br />

Mentr’ eu viver, sere<strong>de</strong>s toda via,<br />

senhor fremosa, <strong>de</strong> mí po<strong>de</strong>rosa.<br />

Per como quer que vós <strong>de</strong> mí faça<strong>de</strong>s,<br />

mentr' eu viver, vós quer’ eu que seja<strong>de</strong>s,<br />

senhor fremosa, <strong>de</strong> mí po<strong>de</strong>rosa.


„Don Fernán Páez <strong>de</strong> Talamancos schrieb dieses Maldizer‐Gesang für einen<br />

Jongleur, <strong>de</strong>r Jongleur Saco genannt wur<strong>de</strong>, und <strong>de</strong>r Jongleur war verkrüppelt,<br />

und <strong>de</strong>shalb dachte er, dass es besser wäre, ihn Saco [Sack] eher als Jongleur zu<br />

nennen.<br />

Jongleur Sack, ich kann nicht<br />

mit <strong>de</strong>m, <strong>de</strong>r euch Jongleur nannte, einverstan<strong>de</strong>n sein;<br />

„Sack“ wäre besser als „Jongleur“.<br />

Gott helfe mir,<br />

eur wahrer Name sagt, wer euch<br />

Saco und nicht Jongleur euch heiβt.<br />

Rodrigo Airas sagte das und war Wahnsinn,<br />

da ihr könnt nicht spielen<br />

und habt einen Sackenname, <strong>de</strong>r sehr passend ist.<br />

Gott helfe mir,<br />

eur wahrer Name sagt, wer euch<br />

Saco und nicht Jongleur euch heiβt.<br />

Es gefallen uns die, die euch Saco nennen<br />

und es ist leicht zu sagen für wen die riesigen Hinterbacken<br />

unter eurer Taille sieht.<br />

Gott helfe mir,<br />

eur wahrer Name sagt, wer euch<br />

Saco und nicht Jongleur euch heiβt.<br />

Wer euch Jongleur nannte lügte,<br />

da er hörte euch nicht spielen,<br />

und sah eure riesigen Hinterbacken.<br />

Gott helfe mir,<br />

eur wahrer Name sagt, wer euch<br />

Saco und nicht Jongleur euch heiβt.<br />

«Don Fernan Paez <strong>de</strong> Talamancos fez este cantar <strong>de</strong> mal dizer a ũu<br />

jograr que chamavan jograr Saco, e era mui mal feito; e por én<br />

trobou‐lhi que máis guisad’ era <strong>de</strong> seer saco ca jograr»<br />

Jograr Saco, non tenh’ eu que fez razon<br />

quen vos pos nome jograr e vos <strong>de</strong>u don;<br />

máis guisado fora sac’ e jograr non.<br />

Assi Deus m’ ampar,<br />

vosso nome vos dira quen vos chamar<br />

Sac’ e non jograr.<br />

Rodrig’ Airas vo‐lo diss’ e fez mal sén,<br />

pois que vós non citola<strong>de</strong>s nulha ren;<br />

ar have<strong>de</strong> nome sac’, e sera ben.<br />

Assi Deus m’ ampar,<br />

vosso nome vos dira quen vos chamar<br />

Sac’ e non jograr.<br />

Quen vos Saco chamar, prazera a nós;<br />

e dira‐vo‐lo ben lheu quen vos en cos<br />

vir tira‐los nadigões apos vós.<br />

Assi Deus m’ ampar,<br />

vosso nome vos dira quen vos chamar<br />

Sac’ e non jograr.<br />

Quen a vós chamou jograr a pran mentiu,<br />

ca vej’ eu que citolar non vos oio<br />

nen os vossos nadigões non os viu.<br />

Assi Deus m’ ampar,<br />

vosso nome vos dira quen vos chamar<br />

Sac’ e non jograr.


NUNO EANES CÉRZEO (erste Hälfte <strong>de</strong>s 13. Jahrhun<strong>de</strong>rts)<br />

Schöne Herrin, eins sage ich euch:<br />

ihr seid mein Tod, mein Lei<strong>de</strong>n und mein Gut,<br />

und wieso soll ich euch es wie<strong>de</strong>rholen?<br />

Ihr seid mein Tod, ihr macht mich sterben.<br />

Ihr seid mein Tod und mein Lei<strong>de</strong>n, meine Herrin,<br />

und alles, was in <strong>de</strong>r Welt habe ich gutes und frohes,<br />

und wieso soll ich euch es wie<strong>de</strong>rholen?<br />

Ihr seid mein Tod, ihr macht mich sterben.<br />

Ihr seid mein Tod und mein Lei<strong>de</strong>n, es gibt keinen an<strong>de</strong>ren Grund,<br />

und ihre Augen helfen und verletzen mich<br />

und wieso soll ich euch es wie<strong>de</strong>rholen?<br />

Ihr seid mein Tod, ihr macht mich sterben.<br />

Meine Herrin, sie helfen mir mit nur einem Blick,<br />

aber sie machen mich auch traurig; ich wer<strong>de</strong> euch auch sagen<br />

und wieso soll ich euch es wie<strong>de</strong>rholen?<br />

Ihr seid mein Tod, ihr macht mich sterben.<br />

Mia senhor fremosa, direi‐vos ũa ren:<br />

vós so<strong>de</strong>s mia morte, e meu mal, e meu ben,<br />

e máis. Por que vo‐lo hei eu ja máis a dizer?<br />

Mia morte so<strong>de</strong>s, que me faze<strong>de</strong>s morrer.<br />

Vós so<strong>de</strong>s mia mort’ e meu mal, mia senhor,<br />

e quant’ eu no mund’ hei <strong>de</strong> ben e <strong>de</strong> sabor,<br />

e máis. Por que vo‐lo hei eu ja máis a dizer?<br />

Mia morte so<strong>de</strong>s, que me faze<strong>de</strong>s morrer.<br />

Mia mort’ e mia coita so<strong>de</strong>s, non ha i al,<br />

e os vossos olhos mi fazen ben e mal<br />

e máis. Por que vo‐lo hei eu ja máis a dizer?<br />

Mia morte so<strong>de</strong>s, que me faze<strong>de</strong>s morrer.<br />

Senhor, ben me fazen soo <strong>de</strong> me catar,<br />

pero ven‐m’én coita grand’; e vos direi ar,<br />

e máis. Por que vo‐lo hei eu ja máis a dizer?<br />

Mia morte so<strong>de</strong>s, que me faze<strong>de</strong>s morrer.


Jetzt möchte ich Abschied nehmen<br />

vom Land und von <strong>de</strong>n Menschen, die hier sind,<br />

wo mein Gott eine solche Hartherzigkeit zeigte,<br />

verletzend mein Herz so viel,<br />

dass ich wollte umziehen.<br />

Deshalb danke ich Gott dafür, dass ich weggegangen bin.<br />

Wenn ich freiwillig aus hier ausgehe,<br />

wer<strong>de</strong>n ihre Wünsche nicht erfüllt sein,<br />

sie sehen mich nicht weinen, o<strong>de</strong>r traurig, auch wenn ich<br />

nichts bekommen habe; sie können nicht sagen,<br />

dass ich nicht weggehen sollte<br />

aus diesem Ort, wo Gott mir solche Traurigkeiten gab.<br />

Trotz<strong>de</strong>m wer<strong>de</strong> ich Nostalgie dieser Län<strong>de</strong>r fühlen,<br />

auch wenn ich enttäuscht weggehen,<br />

und zu mir wird die Erinnerung kommen<br />

<strong>de</strong>r guten Sachen;<br />

aber aus einem an<strong>de</strong>ren Grund wird kein Mensch<br />

mich traurig o<strong>de</strong>r verzweifelt.<br />

Und da ich weggehe, sage ich zu Gott die Wahrheit:<br />

wenn ich Groll <strong>de</strong>r Leute<br />

o<strong>de</strong>r <strong>de</strong>r Län<strong>de</strong>r, in <strong>de</strong>nen ich Zuflucht fand,<br />

war dieser <strong>de</strong>r Grund und kein an<strong>de</strong>rer,<br />

aber jetzt wer<strong>de</strong> ich nicht schlecht sein,<br />

da ich lasse diese Län<strong>de</strong>r und gehe weg.<br />

Agora me quer’ eu ja espedir<br />

da terra, e das gentes que i son,<br />

u mi Deus tanto <strong>de</strong> pesar mostrou,<br />

e esforçar mui ben meu coraçon,<br />

e ar pensar <strong>de</strong> m’ ir alhur guarir.<br />

E a Deus gra<strong>de</strong>sco porque m’ én vou.<br />

Ca a meu grad’, u m’ eu d’ aqui partir,<br />

con seus <strong>de</strong>sejos non me veeran<br />

chorar, nen ir triste, por ben que eu<br />

nunca presesse; nen me po<strong>de</strong>rán<br />

dizer que eu torto faç’ en fogir<br />

d’ aqui u me Deus tanto pesar <strong>de</strong>u.<br />

Pero das terras haverei soida<strong>de</strong><br />

<strong>de</strong> que m’ or’ hei a partir <strong>de</strong>spagado;<br />

e sempr’ i tornará o meu cuidado<br />

por quanto ben vi eu en elas ja;<br />

ca ja por al nunca me veera<br />

nulh’ home ir triste nen <strong>de</strong>sconortado.<br />

E ben diga<strong>de</strong>s, pois m’ én vou, verda<strong>de</strong><br />

se eu das gentes algun sabor havia,<br />

ou das terras en que eu guarecia.<br />

Por aquest’ era tod’, e non por al;<br />

mais ora ja nunca me sera mal<br />

por me partir <strong>de</strong>las e m’ ir mia via.


Ich weiβ,<br />

wie viel ich gelitten<br />

und versteckt habe<br />

in diesem Land von Traurigkeit.<br />

Wie ich verloren habe<br />

und verschwun<strong>de</strong>n,<br />

als ich hier<br />

meine Tage verbrachte, das kann ich bereuen.<br />

Und ich wer<strong>de</strong> mich erinnern<br />

und <strong>de</strong>nken<br />

wie viel ich gewartet habe<br />

das Gut, das ich nie fin<strong>de</strong>n konnte.<br />

Und ich wer<strong>de</strong> mich anstrengen<br />

und Rate bekommen,<br />

wie ich jetzt<br />

leben sollte.<br />

Schmerz,<br />

fin<strong>de</strong>n,<br />

plötzlich,<br />

etwas an<strong>de</strong>res<br />

möchte ich suchen.<br />

Der gute Sinn<br />

von irgendjeman<strong>de</strong>n<br />

o<strong>de</strong>r irgen<strong>de</strong>twas<br />

Guten<br />

helfe mich, wenn es in mir ist.<br />

Wert sein,<br />

können,<br />

wissen,<br />

sagen,<br />

wert ist, gut zu sagen, da ich wer<strong>de</strong> sagen.<br />

Macht<br />

haben,<br />

Vergnügen<br />

haben<br />

kann ich, da ich wer<strong>de</strong> das bekommen.<br />

So wer<strong>de</strong> ich wollen<br />

suchen<br />

leben<br />

ein an<strong>de</strong>res Leben, das ich versuchen wer<strong>de</strong><br />

und meine Uneinigkeit wird been<strong>de</strong>n.<br />

Ca sei <strong>de</strong> mí<br />

quanto sofri<br />

e encobri<br />

en esta terra <strong>de</strong> pesar.<br />

Como perdi<br />

e <strong>de</strong>spendi,<br />

vivend’ aqui,<br />

meus dias, posso‐m’ én queixar.<br />

E cuidarei,<br />

e pensarei<br />

quant’ aguar<strong>de</strong>i<br />

o ben que nunca pud’ achar.<br />

Esforçar‐m’‐ei,<br />

e pren<strong>de</strong>rei<br />

como guarrei<br />

conselh’ agor’, a meu cuidar.<br />

Pesar<br />

d’ achar,<br />

logar<br />

provar<br />

quer’ eu veer se po<strong>de</strong>rei.<br />

O sén<br />

d’ alguen,<br />

ou ren<br />

<strong>de</strong> ben<br />

me valha, se o en mí hei.<br />

Valer<br />

po<strong>de</strong>r,<br />

saber<br />

dizer<br />

ben me possa, que eu d’ ir hei.<br />

D’ haver<br />

po<strong>de</strong>r,<br />

prazer<br />

pren<strong>de</strong>r<br />

poss’ eu, pois esto cobrarei.<br />

Assi querrei<br />

buscar<br />

viver<br />

outra vida que provarei,<br />

e meu <strong>de</strong>scord’ acabarei.


NUNO FERNÁNDEZ TORNEOL (zweites Drittel <strong>de</strong>s 13. Jahrhun<strong>de</strong>rts)<br />

Seit<strong>de</strong>m ich geboren wur<strong>de</strong>, habe ich die Liebe nie gesehen<br />

und ich wage immer, von ihr zu sprechen,<br />

auch wenn ich weiβ, dass sie mich töten will,<br />

aber ich will meiner Herrin darum bitten,<br />

dass sie mir diesen Mör<strong>de</strong>r zeigt<br />

o<strong>de</strong>r mich besser aus ihr schützt.<br />

Auch wenn ich ihr nichts gemacht habe,<br />

damit sie mich tötet,<br />

will ich meiner Herrin darum bitten,<br />

wegen <strong>de</strong>r gröβen Angst, in <strong>de</strong>r ich lebe,<br />

dass sie mir diesen Mör<strong>de</strong>r zeigt<br />

o<strong>de</strong>r mich besser aus ihr schützt.<br />

Ich wer<strong>de</strong> mich nie aus <strong>de</strong>r Liebe schützten,<br />

wenn sie mich aus <strong>de</strong>r Liebe nicht schützt;<br />

<strong>de</strong>shalb will ich meiner Herrin darum bitten,<br />

da ich befürchte die Liebe sehr viel,<br />

dass sie mir diesen Mör<strong>de</strong>r zeigt<br />

o<strong>de</strong>r mich besser aus ihr schützt.<br />

Und da die Liebe eine groβe Macht über mich hat,<br />

um mich zu töten<br />

und ich kann sie nicht sehen,<br />

so wer<strong>de</strong> ich meiner Herrin darum bitten<br />

dass sie mir diesen Mör<strong>de</strong>r zeigt<br />

o<strong>de</strong>r mich besser aus ihr schützt<br />

Pois naci nunca vi Amor<br />

e ouço <strong>de</strong>l sempre falar,<br />

pero sei que me quer matar;<br />

mais rogarei a mia senhor<br />

que me mostr’ aquel matador,<br />

ou que m’ ampare <strong>de</strong>l melhor.<br />

Pero nunca lh’ eu fige ren<br />

por que m’ el haja <strong>de</strong> matar,<br />

máis quer’ eu mia senhor rogar,<br />

polo gran med’ en que me ten,<br />

que me mostr’ aquel matador,<br />

ou que m’ ampare <strong>de</strong>l melhor.<br />

Nunca me lh’ eu ampararei,<br />

se m’ ela <strong>de</strong>l non amparar;<br />

mais quer’ eu mia senhor rogar,<br />

polo gran medo que <strong>de</strong>l hei,<br />

que mi amostr’ aquel matador,<br />

ou que mi ampare <strong>de</strong>l melhor.<br />

E pois Amor ha sobre min<br />

<strong>de</strong> me matar tan gran po<strong>de</strong>r,<br />

e eu non o posso veer,<br />

rogarei mia senhor assi<br />

que mi amostr’ aquel matador,<br />

ou que mi ampare <strong>de</strong>l melhor.


Stand auf, mein Freund, du, <strong>de</strong>r während <strong>de</strong>r kalten Morgen schläfst;<br />

alle Vögel <strong>de</strong>r Welt <strong>de</strong>r Liebe sagten:<br />

Froh bin ich.<br />

Stand auf, mein Freund, du, <strong>de</strong>r während <strong>de</strong>r kalten Morgen schläfst;<br />

alle Vögel <strong>de</strong>r Welt <strong>de</strong>r Liebe sangen:<br />

Froh bin ich.<br />

Alle Vögel <strong>de</strong>r Welt <strong>de</strong>r Liebe sagten<br />

über meine und <strong>de</strong>ine Liebe, an die sie dachten:<br />

Froh bin ich.<br />

Alle Vögel <strong>de</strong>r Welt <strong>de</strong>r Liebe sangen,<br />

<strong>de</strong>nkend an meine und <strong>de</strong>ine Liebe.<br />

Froh bin ich.<br />

Sie kannten meine und <strong>de</strong>ine Liebe:<br />

du hast die Zweige, wo sie saβen, geschnitten.<br />

Froh bin ich.<br />

Sie dachten auf meine und <strong>de</strong>ine Liebe,<br />

du hast die Zweige, wo sie saβen, geschnitten.<br />

Froh bin ich.<br />

Du hast die Zweige, wo sie saβen, geschnitten<br />

und die Quellen, wo sie tranken, getrocknet.<br />

Froh bin ich.<br />

Du hast die Zweige, wo sie saβen, geschnitten<br />

und die Quellen, wo sie schwammen, getrocknet.<br />

Froh bin ich.<br />

Levad’, amigo, que dormi<strong>de</strong>s as manhanas frias;<br />

toda‐las aves do mundo d’ amor dizian:<br />

Leda mi and’ eu.<br />

Levad’, amigo, que dormi<strong>de</strong>‐las frias manhanas;<br />

toda‐las aves do mundo d’ amor cantavan:<br />

Leda m’ and’ eu.<br />

Toda‐las aves do mundo d’ amor dizian,<br />

do meu amor e do vosso en ment’ havian:<br />

Leda m’ and’ eu.<br />

Toda‐las aves do mundo d’ amor cantavan,<br />

do meu amor e do vosso i enmentavan:<br />

Leda m’ and’ eu.<br />

Do meu amor e do vosso en ment’ havian;<br />

vós lhi tolhestes os ramos en que siian:<br />

Leda m’ and’ eu.<br />

Do meu amor e do vosso i enmentavan;<br />

vós lhi tolhestes os ramos en que pousavan:<br />

Leda m’ and’ eu.<br />

Vós lhi tolhestes os ramos en que siian<br />

e lhis secastes as fontes en que bevian:<br />

Leda m’ and’ eu.<br />

Vós lhi tolhestes os ramos en que pousavan<br />

e lhis secastes as fontes u se banhavan:<br />

Leda m’ and’ eu.


JOÁN SOÁREZ COELHO (...1235‐1279...)<br />

So sehe ich hier die Frau,<br />

die, seit <strong>de</strong>m Tag, an <strong>de</strong>m ich geboren wur<strong>de</strong>,<br />

eine so schlechte Sache habe ich nicht gesehen,<br />

auβer für eine dieser zwei Grün<strong>de</strong>n:<br />

wenn sie mit diesem Name genannt wird,<br />

ist das, weil sie geliebt ist,<br />

o<strong>de</strong>r weil sie schön ist.<br />

Wenn eine Frau so ist,<br />

ist sie, ihr könntet das glauben,<br />

o<strong>de</strong>r vielleicht ist sie so, weil ich sie so viel liebe,<br />

so viel will und ich kann schwören,<br />

dass nach<strong>de</strong>m ich sie sah, habe ich sie nie so geliebt gesehen.<br />

Und ich habe nie eine solche schlechte Sache gesehen:<br />

dass ein Mann eine solche Dame „Herrin“ nennt,<br />

eine Hirtin, und das macht er<br />

entwe<strong>de</strong>r weil sie alle liebt,<br />

o<strong>de</strong>r<br />

weil sie die geliebste <strong>de</strong>r Welt ist.<br />

Höret ihr, was ich sage:<br />

auch wenn Gott mir helfen wollte,<br />

ohne ihr kann Er mir nicht helfen!<br />

Atal vej’ eu aqui ama chamada<br />

que, <strong>de</strong>‐lo dia en que eu naci,<br />

nunca tan <strong>de</strong>sguisada cousa vi,<br />

se por ũa <strong>de</strong>stas duas non é:<br />

por haver nom’ assi, per bõa fe,<br />

ou se lho dizen porque ést’ amada,<br />

ou por fremosa, ou por ben talhada.<br />

Se por aquest’ ama <strong>de</strong>v’ a seer,<br />

é‐o ela, po<strong>de</strong><strong>de</strong>‐lo creer,<br />

ou se o é po‐la eu muit’ amar,<br />

ca ben lhe quer’ e posso ben jurar:<br />

poi‐la eu vi, nunc’ a vi tan amada.<br />

E nunca vi cousa tan <strong>de</strong>sguisada<br />

<strong>de</strong> chamar home ama tal molher<br />

tan pastorinh’, e, se lho non disser,<br />

por tod’ esto que eu sei que lh’ aven:<br />

porque a vej’ a todos querer ben,<br />

ou porque do mund’ é a máis amada.<br />

E oi<strong>de</strong> como vos eu disser,<br />

que, pero me Deus ben fazer quiser,<br />

sen ela non me po<strong>de</strong> fazer nada!


María do Grave, es ist schlimm zu wissen,<br />

wiesoman euch María do Grave nennt,<br />

da ihr sind nicht schlimm zu ficken,<br />

auch wenn sie sehr schlimm am Ficken seid;<br />

und ich will in Wahrheit sagen:<br />

da ich kein Schriftsteller o<strong>de</strong>r Minnesänger bin,<br />

kann ich als Mann nicht dieses „grave“ verstehen.<br />

Aber ich kann singen und lesen<br />

und <strong>de</strong>shalb will ich dieses „grave“ verstehen:<br />

ihr seid schlimm am Bitten,<br />

in ihrer Schei<strong>de</strong>, und seid schlimm<br />

am Ficken, wen euch viel fickt;<br />

und <strong>de</strong>shalb muss es verstan<strong>de</strong>n wer<strong>de</strong>n<br />

wieso man euch María do Grave nennt.<br />

Und da ich habe ihr „grave“ verstan<strong>de</strong>n,<br />

jetzt bin ich ein besserer Minnesänger;<br />

und ich schwöre um unseren Herr,<br />

dass ich keine schlimmere Frau gefun<strong>de</strong>n habe<br />

als María –und das habe ich schon gezeigt‐<br />

do Grave; danach habe ich keine Frau gefun<strong>de</strong>n,<br />

die so schlimm zu ficken war.<br />

(„Grave“ (schlimm) hat in diesem Gedicht die verschie<strong>de</strong>nen<br />

Be<strong>de</strong>utungen von schwierig, schlecht, seriös usw.)]<br />

Maria do Grave, grav’ é <strong>de</strong> saber<br />

por que vos chaman Maria do Grave,<br />

ca vós non so<strong>de</strong>s grave <strong>de</strong> fo<strong>de</strong>r,<br />

e pero so<strong>de</strong>s <strong>de</strong> fo<strong>de</strong>r mui grave;<br />

e quer’, en gran conhocença, dizer:<br />

sen leterad’ ou trobador seer,<br />

non pod’ homen <strong>de</strong>partir este "grave".<br />

Mais eu sei ben trobar e ben leer<br />

e quer’ assi <strong>de</strong>partir este “grave”:<br />

vós non so<strong>de</strong>s grav’ en pedir haver,<br />

por vosso con’, e vós so<strong>de</strong>s grave,<br />

a quen vos fo<strong>de</strong> muito, <strong>de</strong> fo<strong>de</strong>r;<br />

e por aquesto se <strong>de</strong>v’ enten<strong>de</strong>r<br />

por que vos chaman Maria do Grave.<br />

E pois vos assi <strong>de</strong>parti este “grave”,<br />

tenho‐m’ end’ ora por máis trobador;<br />

e ben vos juro, par Nostro Senhor,<br />

que nunca eu achei molher tan grave<br />

com’ é Maria –e ja o provei–<br />

do Grave; nunca pois molher achei<br />

que a mí fosse <strong>de</strong> fo<strong>de</strong>r tan grave.


RODRIGO EANES DE VASCONCELOS (...1258‐1288...)<br />

Einer Frau habe ich so gefragt:<br />

„Herrin, Ihr seid ins Kloster eingetreten“, und <strong>de</strong>shalb habe ich geweint.<br />

Und sie sagte: „Ich wer<strong>de</strong> euch nicht leugnen,<br />

dass ich ins Kloster eingetreten bin, Gott entschuldige mich.<br />

Meine Mutter hat es befohlen, was kann ich machen?<br />

Ich wer<strong>de</strong> die Kutte anziehen, aber nicht im Herz“.<br />

Ich sagte: „Schöne Herrin, ich wer<strong>de</strong> mit Traurigkeit sterben,<br />

da Ihr seid ins Kloster eingetreten und Ihr wer<strong>de</strong>t gewacht.<br />

Sie sagte: „Deshalb will ich euch zeigen,<br />

wie ich gewacht wird.<br />

Wenn Ihr weint, <strong>de</strong>nket Ihr so:<br />

ich wer<strong>de</strong> die Kutte anziehen, aber nicht im Herz“.<br />

Und ich sagte: „Meine Herrin, ich bin <strong>de</strong>swegen so traurig,<br />

weil Ihr ins Kloster eingetreten seid, ich wer<strong>de</strong> sterben“.<br />

Und sie sagte: „Wenn ich kann,<br />

will ich euch sagen, wie ich gewacht wer<strong>de</strong>:<br />

wenn ich die Klutte anziehe, <strong>de</strong>nket Ihr,<br />

dass ich im Herz eine an<strong>de</strong>re Sache haben wer<strong>de</strong>“.<br />

Preguntei ũa dona en como vos direi:<br />

«Senhor, filhastes or<strong>de</strong>n?». E ja por én chorei.<br />

Ela enton me disse: «Eu non vos negarei<br />

<strong>de</strong> com’ eu filhei or<strong>de</strong>n, assi Deus me perdon;<br />

fez‐mi‐a filhar mia madre, mais, o que lhe farei?<br />

Trager‐lhi eu os panos, mais non o coraçon».<br />

Dix’ eu: «Senhor fremosa, morrerei con pesar,<br />

pois vós filhastes or<strong>de</strong>n e vos han <strong>de</strong> gardar».<br />

Ela enton me disse: «Quero‐vos én mostrar<br />

como serei guardada, se non, venha‐me mal;<br />

esto, por que chora<strong>de</strong>s, ben <strong>de</strong>ve<strong>de</strong>s cuidar:<br />

Tragerei eu os panos, mais no coraçon al».<br />

E dix’ eu: «Senhor minha, tan gran pesar hei én,<br />

porque filhastes or<strong>de</strong>n, que morrerei por én».<br />

E disse inda logo: «Assi me venha ben,<br />

como serei guardada dizer‐vo‐lo quer’ eu:<br />

se eu trouxer os panos, non <strong>de</strong><strong>de</strong>s por én ren,<br />

ca terrei o contrairo eno coraçon meu».


AFONSO MEÉNDEZ DE BESTEIROS (...1290...)<br />

Ab heute will ich mich vorbereiten,<br />

um diese Welt zu verlassen, und ich habe einen entschei<strong>de</strong>n<strong>de</strong>n Grund,<br />

da meine Herrin verlieβ es, und ich<br />

kann nicht hier o<strong>de</strong>r in einem an<strong>de</strong>ren Ort leben.<br />

Und <strong>de</strong>shalb will ich wegen ihrer Liebe<br />

die täuschen<strong>de</strong> und verraten<strong>de</strong> Welt lassen,<br />

die mich lügen will.<br />

Ich kann nieman<strong>de</strong>n dienen,<br />

wie ich so lang diente,<br />

und ich bleibe unbeschützt;<br />

ich will nur gehen, wo meine Herrin will.<br />

Und da es bleibt in <strong>de</strong>r Welt keine Lobe o<strong>de</strong>r Wert,<br />

nach<strong>de</strong>m meine Herrin sie verlieβ,<br />

ich will hier nicht länger leben.<br />

Und da ich sehe nicht meine Herrin<br />

und auch nicht die an<strong>de</strong>ren Frauen <strong>de</strong>r Welt,<br />

kann mein Herz nicht<br />

bleiben. Und ich will euch nicht lügen:<br />

ich will diese Welt verlassen; und<br />

da ich verlasse die schlimmste Welt,<br />

bin ich sicher und wer<strong>de</strong> ich darüber lachen!<br />

Oimais quer’ eu punhar <strong>de</strong> me partir<br />

daqueste mund’, e farei gran razon,<br />

poi‐lo leixou a mia senhor, e non<br />

pud’ i viver e fui alhur guarir.<br />

E por esto quer’ eu por seu amor<br />

leixa‐lo mundo falso, traedor,<br />

<strong>de</strong>semparado, que me foi falir.<br />

E non houvera pois quen o servir<br />

com’ eu servi, nen tan longa sazon;<br />

e ficará <strong>de</strong>semparad’ enton,<br />

pois m’ end’ eu for, que mia senhor fez ir.<br />

E pois que ja non ha prez nen valor<br />

eno mundo, d’ u se foi mia senhor,<br />

Deus me cofonda, se eu i guarir!<br />

E pois que eu i mia senhor non vir,<br />

e vir as outras que no mundo son,<br />

non me podia dar o coraçon<br />

<strong>de</strong> ficar i. E por vos non mentir,<br />

quero‐m’ end’ ir; e, pois que m’ end’ eu for<br />

daqueste mundo, que ést’ a peor<br />

cousa que sei, querrei‐me <strong>de</strong>l riir!


JOÁN GARCÍA DE GUILHADE (...1239‐1270...)<br />

Meine Augen wer<strong>de</strong>n nicht, meine Herrin,<br />

ihre groβe Traurigkeit verlieren, solange ich lebe,<br />

und ich wer<strong>de</strong> euch sagen, schöne Herrin,<br />

die Traurigkeit meiner Augen:<br />

sie weinen und wer<strong>de</strong>n blind, wenn sie jeman<strong>de</strong>n nicht sehen<br />

und dann wer<strong>de</strong>n sie blind für jeman<strong>de</strong>n, die sie sehen.<br />

Meine Augen wer<strong>de</strong>n nicht<br />

ihre Traurigkeit verlieren, und mein Herz;<br />

und diese Traurigkeiten, meine Herrin, sind mein,<br />

aber die Augen, um jeman<strong>de</strong>n zu sehen,<br />

sie weinen und wer<strong>de</strong>n blind, wenn sie jeman<strong>de</strong>n nicht sehen<br />

und dann wer<strong>de</strong>n sie blind für jeman<strong>de</strong>n, die sie sehen.<br />

Und so kann ich nie gut sein,<br />

da die Liebe will mich nicht mehr, noch Gott,<br />

aber meine gefangenen Augen<br />

wer<strong>de</strong>n immer sterben, um jeman<strong>de</strong>n zu sehen:<br />

sie weinen und wer<strong>de</strong>n blind, wenn sie jeman<strong>de</strong>n nicht sehen<br />

und dann wer<strong>de</strong>n sie blind für jeman<strong>de</strong>n, die sie sehen.<br />

Estes meus olhos nunca per<strong>de</strong>rán,<br />

senhor, gran coita, mentr’ eu vivo for,<br />

e direi‐vos, fremosa mia senhor,<br />

<strong>de</strong>stes meus olhos a coita que han:<br />

choran e cegan quand’ alguen non veen,<br />

e ora cegan per alguen que veen.<br />

Guisado teen <strong>de</strong> nunca per<strong>de</strong>r<br />

meus olhos coita, e meu coraçon;<br />

e estas coitas, senhor, minhas son;<br />

mais‐los meus olhos, per alguen veer,<br />

choran e cegan quand’ alguen non veen,<br />

e ora cegan per alguen que veen.<br />

E nunca ja po<strong>de</strong>rei haver ben,<br />

pois que Amor ja non quer, nen quer Deus,<br />

mais os cativos <strong>de</strong>stes olhos meus<br />

morrerán sempre por veer alguen:<br />

choran e cegan quand’ alguen non veen,<br />

e ora cegan per alguen que veen.


In Wahrheit, mein Freund,<br />

weiβ ich, dass Ihr mich<br />

liebt und Ihr war<br />

während vieler Zeit gut bei mir;<br />

aber höret Ihr, was ich Euch sage:<br />

es ist been<strong>de</strong>t.<br />

Unsere gröβen Lieben,<br />

die Ihr und ich immer hatte,<br />

sind am Gipfel nicht angekommen,<br />

wie Branca Frol und Flores;<br />

aber die Zeit <strong>de</strong>r Spieler<br />

ist been<strong>de</strong>t.<br />

Ich habe schon mit Narrheit gesprochen<br />

mit Euch und mit groβer Wissenheit<br />

und mit Sinn und Torheit<br />

<strong>de</strong>n ganzen Tag;<br />

aber das, Don Jan García,<br />

ist been<strong>de</strong>t.<br />

Und <strong>de</strong>r Wahnsinn<br />

ist schon been<strong>de</strong>t,<br />

das Brot <strong>de</strong>r Hochzeit ist eingeschrumpf,<br />

es ist been<strong>de</strong>t.<br />

Per boa fe, meu amigo,<br />

mui ben sei eu que m’ houvestes<br />

grand’ amor e estevestes<br />

mui gran sazon ben comigo;<br />

mais ve<strong>de</strong>‐lo que vos digo:<br />

ja çafou.<br />

Os gran<strong>de</strong>s nossos amores,<br />

que mí e vós sempr’ houvemos,<br />

nunca lhi cima fezemos<br />

coma Branca Frol e Flores;<br />

mais tempo <strong>de</strong> jogadores<br />

ja çafou.<br />

Ja eu falei en folia<br />

convosc’ e en gran cordura<br />

e en sén e en loucura<br />

quanto durava o dia;<br />

mais est’, ai don Jan Garcia,<br />

ja çafou.<br />

E <strong>de</strong>ssa folia toda<br />

ja çafou,<br />

ja çafad’ é pan <strong>de</strong> voda,<br />

ja çafou.


PAI GÓMEZ CHARINHO (c.1225‐1295)<br />

Die, die im Meer hier sind,<br />

<strong>de</strong>nken, dass in <strong>de</strong>r Welt keine Traurigkeit gibt<br />

wie die Traurigkeit <strong>de</strong>s Meeres, sie haben kein an<strong>de</strong>res Schmerz.<br />

Aber heute habe ich etwas an<strong>de</strong>res:<br />

<strong>de</strong>r Liebeskummer macht mich vergessen,<br />

dass ich die groβe Traurigkeit <strong>de</strong>s Meeres habe<br />

für die gröβte Traurigkeit, die es gibt,<br />

Liebestraurigkeit, die Gott gibt.<br />

Uns <strong>de</strong>r Tod im Meer ist eine groβe Traurigkeit,<br />

aber nicht so groβ, und <strong>de</strong>shalb<br />

<strong>de</strong>r Liebeskummer macht mich vergessen,<br />

dass ich die groβe Traurigkeit <strong>de</strong>s Meeres habe<br />

für die gröβte Traurigkeit, in Wahrheit,<br />

die es gibt, es gab und es geben wird.<br />

Und die, die keine Liebe haben,<br />

leugnen es; aber ich wer<strong>de</strong> wagen, welche ist<br />

<strong>de</strong>r Liebeskummer macht mich vergessen,<br />

dass ich die groβe Traurigkeit <strong>de</strong>s Meeres habe.<br />

Deshalb ist diese Traurigkeit gröβer<br />

als die Traurigkeit <strong>de</strong>s Meeres, die viele tötet.<br />

Quantos hoj’ andan eno mar aqui<br />

coidan que coita no mundo non ha<br />

senon do mar, nen han outro mal ja.<br />

Mais doutra guisa acontece hoje a mí:<br />

coita d’ amor me faz escaecer<br />

a mui gran coita do mar, e tẽer<br />

pola maior coita <strong>de</strong> quantas son<br />

coita d’ amor a quen a Deus quer dar.<br />

E é gran coita <strong>de</strong> mort’ a do mar,<br />

mas non é tal, e por esta razon<br />

coita d’ amor me faz escaecer<br />

a mui gran coita <strong>de</strong> mar, e tẽer<br />

pola maior coita, per bõa fe,<br />

<strong>de</strong> quantas foron, nen son, nen seran.<br />

E estes outros que amor non han<br />

dizen que non; mas eu direi qual é:<br />

coita d’ amor me faz escaecer<br />

a mui gran coita do mar, e tẽer<br />

por maior coita a que faz per<strong>de</strong>r<br />

coita do mar, que faz muitos morrer.


Eine Frau, die mir sehr gut gefällt,<br />

für meine Unglücklichkeit, oh Gott,<br />

hat mich immer missgehan<strong>de</strong>lt und misshan<strong>de</strong>lt mich,<br />

und wird mich missbehan<strong>de</strong>ln, so behan<strong>de</strong>lt sie mich:<br />

we<strong>de</strong>r Meer noch Land, we<strong>de</strong>r Vergnügen noch Schmerz<br />

we<strong>de</strong>r Gut noch Bose, können sie mir wegnehmen<br />

aus <strong>de</strong>m Herz, was wird mir passieren?<br />

Ich bin tot, wenn ich entschei<strong>de</strong>, nicht zu sterben.<br />

Sie wird mir nie gut behan<strong>de</strong>ln,<br />

immer schlecht, da es ist so,<br />

we<strong>de</strong>r Meer noch Land, we<strong>de</strong>r Vergnügen noch Schmerz<br />

we<strong>de</strong>r Gut noch Bose, können sie mir wegnehmen<br />

aus <strong>de</strong>m Herz. Jetzt bin ich schlimmer<br />

wenn sie nicht kommt, da ich will euch nicht lügen:<br />

schlimm wenn ich sie sehe, schlimm wenn nicht,<br />

aber ich <strong>de</strong>nke, dass das zweite schlimmer ist,<br />

we<strong>de</strong>r Meer noch Land, we<strong>de</strong>r Vergnügen noch Schmerz<br />

we<strong>de</strong>r Gut noch Bose, können sie mir wegnehmen.<br />

Ũa dona que eu quero gran ben<br />

por mal <strong>de</strong> mí, par Deus, que non por al,<br />

pero que sempre mi fez e faz mal<br />

e fara, direi‐vo‐lo que m’ aven:<br />

mar nen terra, nen prazer nen pesar,<br />

nen ben nen mal, non mi a po<strong>de</strong>n quitar<br />

do coraçon, e que sera <strong>de</strong> min?<br />

Morto sõo, se cedo non morrer.<br />

Ela ja nunca ben mi ha <strong>de</strong> fazer,<br />

mais sempre mal, e pero ést’ assi,<br />

mar nen terra, nen prazer nen pesar,<br />

nen ben nen mal, non ma po<strong>de</strong>n quitar<br />

do coraçon. Ora mi vai peior<br />

ca mi ven <strong>de</strong>la, por vos non mentir:<br />

mal se a vej’ e mal se a non vir,<br />

que <strong>de</strong> coitas máis cuido a maior,<br />

mar nen terra, nen prazer nen pesar,<br />

nen ben nen mal, non ma po<strong>de</strong>n quitar.


Die Blumen meines Freun<strong>de</strong>s<br />

gehen mutig im Schiff.<br />

Und die Blumen gehen<br />

ab hier mit meinen Lieben weg!<br />

Die Blumen sind weggegangen!<br />

Die Blumen meines Liebhabers<br />

gehen mutig im Schiff.<br />

Und die Blumen gehen<br />

ab hier mit meinen Lieben weg!<br />

Die Blumen sind weggegangen!<br />

Sie gehen mutig im Schiff,<br />

um im Fel<strong>de</strong>r anzukommen.<br />

Und die Blumen gehen<br />

ab hier mit meinen Lieben weg!<br />

Die Blumen sind weggegangen!<br />

Sie gehen mutig im Schiff,<br />

um in <strong>de</strong>r Grube anzukommen.<br />

Und die Blumen gehen<br />

ab hier mit meinen Lieben weg!<br />

Die Blumen sind weggegangen!<br />

Um im Fel<strong>de</strong>r anzukommen,<br />

um mich, liebes Körper, zu dienen.<br />

Und die Blumen gehen<br />

ab hier mit meinen Lieben weg!<br />

Die Blumen sind weggegangen!<br />

Um in <strong>de</strong>r Grube anzukommen,<br />

um mich, gelobtes Körper, zu dienen.<br />

Und die Blumen gehen<br />

ab hier mit meinen Lieben weg!<br />

Die Blumen sind weggegangen!<br />

As froles do meu amigo<br />

briosas van no navio<br />

E van‐se as frores<br />

d’ aqui ben con meus amores!<br />

Idas son as frores!<br />

As frores do meu amado<br />

briosas van eno barco.<br />

E van‐se as frores<br />

d’ aqui ben con meus amores!<br />

Idas son as frores!<br />

Briosas van no navio<br />

pera chegar ao ferido.<br />

E van‐se as frores<br />

d’ aqui ben con meus amores!<br />

Idas son as frores!<br />

Briosas van eno barco<br />

pera chegar ao fossado.<br />

E van‐se as frores<br />

d’ aqui ben con meus amores!<br />

Idas son as frores!<br />

Pera chegar ao ferido,<br />

servir mí, corpo velido.<br />

E van‐se as frores<br />

d’ aqui ben con meus amores!<br />

Idas son as frores!<br />

Pera chegar ao fossado,<br />

servir mí, corpo loado.<br />

E van‐se as frores<br />

d’ aqui ben con meus amores!<br />

Idas son as frores!


Von allen die Sachen <strong>de</strong>r Welt,<br />

weiβ ich nicht, welche ähnlich<br />

<strong>de</strong>m König von Kastilien und León ist,<br />

auβer eine, die ich euch sagen wer<strong>de</strong>: das Meer.<br />

Das Meer ist diesem König ähnlich;<br />

und danach wer<strong>de</strong> ich euch sagen<br />

in welche Bereichen, meiner Meinung danach.<br />

Das Meer gibt vieles, und ohne ihm<br />

kann die Welt nicht regiert wer<strong>de</strong>n<br />

und es ist so mächtig und hat ein solches Herz,<br />

dass niemand kann es fangen.<br />

Es wird auch befürchtet, da ich kenne nieman<strong>de</strong>n,<br />

<strong>de</strong>r es nicht befürchtet; und ich wer<strong>de</strong> euch erzählen<br />

noch an<strong>de</strong>re sachen, damit ihr mich beurteilt.<br />

Im Meer gibt es, was das Meer selbst will<br />

und es unterhaltet viele Menschen; und es gibt an<strong>de</strong>re,<br />

die es ergreift und tötet,<br />

ohne Schütz, und an<strong>de</strong>ren gibt es<br />

groβe Erben und viele an<strong>de</strong>re Güter.<br />

Und alles das, was ich euch erzähle, passiert<br />

auch <strong>de</strong>m König.<br />

Und von <strong>de</strong>r Gelehrigkeit <strong>de</strong>s Meeres<br />

will ich euch nicht sprechen: man kann nicht sagen, dass es<br />

wild o<strong>de</strong>r gewältig ist, wenn es richtig<br />

behan<strong>de</strong>lt wird; aber in ihm gibt es Lei<strong>de</strong>n<br />

in allen Unternehmen; aber wenn irgendwelcher Narr<br />

es mit Verachtung behaltet,<br />

wird es ihn mit einem groβem Sturm toten.<br />

Diese Fähigkeiten, meiner Meinung danach,<br />

die das Meer hat, hat auch <strong>de</strong>r König, und <strong>de</strong>shalb<br />

sind die bei<strong>de</strong>n ähnlich.<br />

De quantas cousas eno mundo son,<br />

non vejo eu ben qual po<strong>de</strong>n semelhar<br />

al‐rei <strong>de</strong> Castela e <strong>de</strong> Leon<br />

senon ũa qual vos direi: o mar.<br />

O mar semelha muit’ aqueste Rei;<br />

e d’ aqui en <strong>de</strong>ante vós direi<br />

en quaes cousas, segundo razon.<br />

O mar dá muit’, e cree<strong>de</strong> que non<br />

se pod’ o mundo sen el governar,<br />

e po<strong>de</strong> muit’, e ha tal coraçon<br />

que o non po<strong>de</strong> ren apo<strong>de</strong>rar.<br />

Des i ar é temudo, que non sei<br />

quen o non tema; e contar‐vos‐ei<br />

ainda máis, e julga<strong>de</strong>‐m’ enton.<br />

Eno mar cabe quant’ i quer caber;<br />

e manten muitos; e outros i ha<br />

que x’ ar quebranta e que faz morrer<br />

enxerdados; e outros ha que dá<br />

gran<strong>de</strong>s herda<strong>de</strong>s e muit’ outro ben.<br />

E tod’ esto que vos conto aven<br />

al‐rei, se o souber<strong>de</strong>s conhocer.<br />

E da mansedume vós quero dizer<br />

do mar: non ha cont’, e nunca sera<br />

bravo nen sanhudo, se lho fazer<br />

outro non fezer; e sofrer‐vos‐á<br />

toda‐las cousas; mais, se en <strong>de</strong>s<strong>de</strong>n<br />

ou per ventura algun louco ten,<br />

con gran tormenta o fara morrer.<br />

Estas manhas, segundo o meu sén,<br />

que o mar ha, ha el‐Rei, e por én<br />

se semelhan, quen o ben enten<strong>de</strong>r.


DON DINÍS (1261‐1325)<br />

Ich bin so traurig<br />

Und eigensinnig wegen <strong>de</strong>r Liebe<br />

und so gequält,<br />

dass wenn unser Herr<br />

meine Herrin nicht mil<strong>de</strong>rt,<br />

damit sie mich bemitlei<strong>de</strong>t, mit <strong>de</strong>m Tod<br />

wer<strong>de</strong> ich Vergnügen fühlen.<br />

Da ich lebe<br />

wie ein Lei<strong>de</strong>n<strong>de</strong>r,<br />

mit solchem Gefähr,<br />

dass es nicht gröβer sein kann,<br />

wenn die, die ich liebe, nicht<br />

mich liebt, und mit <strong>de</strong>m Tod<br />

wer<strong>de</strong> ich Vergnügen und keine Angst fühlen.<br />

Und das mache ich gerne,<br />

da ich bin Diener<br />

<strong>de</strong>r Frau, die auf mich nicht aufpasst,<br />

und ich liebe sie mehr<br />

als mich selbst, <strong>de</strong>shalb habe ich<br />

keinen Trost mehr und ich<br />

wünsche nur <strong>de</strong>n Tod.<br />

Assi me traz coitado<br />

e aficad’ Amor<br />

e tan atormentado<br />

que, se Nostro Senhor<br />

a mia senhor non met’ en cor<br />

que se <strong>de</strong> min doa, da mor‐<br />

t’ haverei prazer e sabor.<br />

Ca viv’ en tal cuidado,<br />

come quen sofredor<br />

é <strong>de</strong> mal aficado,<br />

que non po<strong>de</strong> maior,<br />

se mi non val a que en for‐<br />

te ponto vi, ca ja <strong>de</strong> mor‐<br />

t’ hei prazer e nen un pavor.<br />

E faço mui guisado,<br />

pois soo servidor<br />

da que mi non dá grado,<br />

querendo‐lh’ eu melhor<br />

ca min nen al, por én conor‐<br />

t’ eu non hei ja, senon da mor‐<br />

t’ en<strong>de</strong> sõo <strong>de</strong>sejador.


–Oh, Blumen <strong>de</strong>s grünen Kiefers,<br />

saget mir, ob ihr Neuigkeiten von meinem Freund habt!<br />

O Gott, wo ist er?<br />

Oh, Blumen <strong>de</strong>s grünen Zweigs,<br />

saget mir, ob ihr Neuigkeiten von meinem Liebhaber habt!<br />

O Gott, wo ist er?<br />

Ob ihr Neuigkeiten von meinem Freund habt,<br />

<strong>de</strong>r über unsere Vereinigung lügte.<br />

O Gott, wo ist er?<br />

Ob ihr Neuigkeiten von meinem Liebhaber habt,<br />

<strong>de</strong>r über seine Vereidigung lügte.<br />

O Gott, wo ist er?<br />

—Ihr fragt mir um euren Freund<br />

und ich behaupte euch, dass er gesund und lebendig ist.<br />

O Gott, wo ist er?<br />

Ihr fragt mir um euren Liebhaber<br />

und ich behaupte euch, dass er lebendig und gesund ist.<br />

O Gott, wo ist er?<br />

Und ich sage euch, dass er gesund und lebendig ist<br />

und er wird mit euch sein, bevor die Frist vollen<strong>de</strong>t wird.<br />

O Gott, wo ist er?<br />

Und ich sage euch, dass er lebendig und gesund ist<br />

und er wird mit euch sein, bevor die Frist en<strong>de</strong>t.<br />

O Gott, wo ist er?<br />

–Ai flores, ai flores do ver<strong>de</strong> pino,<br />

se sabe<strong>de</strong>s novas do meu amigo!<br />

Ai Deus, e u é?<br />

Ai flores, ai flores do ver<strong>de</strong> ramo,<br />

se sabe<strong>de</strong>s novas do meu amado!<br />

Ai Deus, e u é?<br />

Se sabe<strong>de</strong>s novas do meu amigo,<br />

aquel que mentiu do que pos con migo.<br />

Ai Deus, e u é?<br />

Se sabe<strong>de</strong>s novas do meu amado<br />

aquel que mentiu do que mi ha jurado.<br />

Ai Deus, e u é?<br />

–Vós me pregunta<strong>de</strong>s polo voss’ amigo,<br />

e eu ben vos digo que é san’ e vivo.<br />

Ai Deus, e u é?<br />

Vós me pregunta<strong>de</strong>s polo voss’ amado,<br />

e eu ben vos digo que é viv’ e sano.<br />

Ai Deus, e u é?<br />

E eu ben vos digo que é san’ e vivo<br />

e seera vosco ant’ o prazo saido.<br />

Ai Deus, e u é?<br />

E eu ben vos digo que é viv’ e sano<br />

e seera vosc’ ant’ o prazo passado.<br />

Ai Deus, e u é?


Die Schöne stand auf,<br />

sie stand am Morgen auf,<br />

und geht die Hem<strong>de</strong> waschen<br />

zum Fluss.<br />

Sie wäscht sie am Morgen.<br />

Die Junge stand auf,<br />

sie stand am Morgen auf,<br />

und geht feine Geweben waschen<br />

zum Fluss.<br />

Sie wäscht sie am Morgen.<br />

Und sie geht die Hem<strong>de</strong> waschen;<br />

sie stand am Morgen auf;<br />

<strong>de</strong>r Wind nahm ihr sie weg<br />

zum Fluss.<br />

Sie wäscht sie am Morgen.<br />

Und sie geht feine Geweben waschen;<br />

sie stand am Morgen auf;<br />

<strong>de</strong>r Wind nahm ihr sie weg<br />

zum Fluss.<br />

Sie wäscht sie am Morgen.<br />

Der Wind nahm ihr sie weg;<br />

sie stand am Morgen auf;<br />

sie wur<strong>de</strong> zornig<br />

zum Fluss.<br />

Sie wäscht sie am Morgen.<br />

Der Wind nahm ihr sie weg;<br />

sie stand am Morgen auf;<br />

sie wur<strong>de</strong> wütend<br />

zum Fluss.<br />

Sie wäscht sie am Morgen.<br />

Levantou‐s’ a velida,<br />

levantou‐s’ alva,<br />

e vai lavar camisas<br />

eno alto.<br />

Vai‐las lavar alva.<br />

Levantou‐s’ a louçana,<br />

levantou‐s’ alva,<br />

e vai lavar <strong>de</strong>lgadas<br />

eno alto:<br />

Vai‐las lavar alva.<br />

E vai lavar camisas,<br />

levantou‐s’ alva,<br />

o vento lhas <strong>de</strong>svia<br />

eno alto.<br />

Vai‐las lavar alva.<br />

E vai lavar <strong>de</strong>lgadas;<br />

levantou‐s’ alva,<br />

o vento lhas levava<br />

eno alto.<br />

Vai‐las lavar alva.<br />

O vento lhas <strong>de</strong>svia;<br />

levantou‐s’ alva;<br />

meteu‐s’ alva en ira<br />

eno alto.<br />

Vai‐las lavar alva.<br />

O vento lhas levava;<br />

levantou‐s’ alva;<br />

meteu‐s’ alva en sanha<br />

eno alto:<br />

Vai‐las lavar alva.


Eine sehr schöne Hirtin<br />

dachte an ihrem Freund<br />

und sie war, das sah ich,<br />

sehr traurig<br />

und sie sagte: „Ab heute wird ich<br />

nie mehr einem Verliebten vertrauen,<br />

ich wird nie mehr verliebt sein,<br />

da mein Liebhaber hat mich verratet“.<br />

Auf <strong>de</strong>m Hand hatte sie<br />

einen sehr schönen Papagei<br />

und seine Stimme war so <strong>de</strong>liziös,<br />

dass sie <strong>de</strong>n Sommer anfangen machte,<br />

und sie sagte: „Schöner Freund,<br />

was wer<strong>de</strong> ich machen,<br />

da du hast mich verratet?“.<br />

Und sie fiel zwischen <strong>de</strong>n Blumen.<br />

Fast <strong>de</strong>n Tag lang<br />

Liegte sie dort, und sie sprach nicht<br />

und manchmal stand sie auf<br />

und manchmal wur<strong>de</strong> sie ohnmächtig<br />

und sagte: „Oh, Heilige Maria,<br />

was wird jetzt mit mir passieren?“.<br />

Und <strong>de</strong>r Papagei sagte:<br />

„Gut, wie ich weiβ, Herrin“.<br />

„Wenn du mir Zuflucht geben willst“,<br />

sagte die Hirtin, „sag mir die Wahrheit,<br />

Papagei, um Gottes willen,<br />

da <strong>de</strong>r Tod ist für mich das Leben“.<br />

Er sagte: „Schöne Frau,<br />

wein nicht,<br />

da wenn ich gut gedient sein willst,<br />

blick hoch und du wirst ihn sehen“.<br />

Ũa pastor ben talhada<br />

cuidava en seu amigo<br />

e estava, ben vos digo,<br />

per quant’ eu vi, mui coitada,<br />

e diss’: «Oimais non é nada<br />

<strong>de</strong> fiar per namorado<br />

nunca molher namorada,<br />

pois que mi o meu ha errado».<br />

Ela tragia na mão<br />

un papagai mui fremoso,<br />

cantando mui saboroso,<br />

ca entrava o verão,<br />

e diss’: «Amigo loução,<br />

que faria por amores,<br />

pois m’ errastes tan en vão?»<br />

E caeu antr’ ũas flores.<br />

Ũa gran peça do dia<br />

jouv’ ali, que non falava,<br />

e a vezes acordava,<br />

e a vezes esmorecia,<br />

e diss’: «Ai santa Maria,<br />

que sera <strong>de</strong> min agora?»<br />

E o papagai dizia:<br />

«Ben, por quant’ eu sei, senhora».<br />

«Se me queres dar guarida»,<br />

diss’ a pastor, «di verda<strong>de</strong>,<br />

papagai, por carida<strong>de</strong>,<br />

ca morte m’ é esta vida».<br />

Diss’ el: «Senhora comprida<br />

<strong>de</strong> ben, e non vos queixe<strong>de</strong>s,<br />

ca o que vos ha servida<br />

erged’ olho e vee‐lo‐e<strong>de</strong>s».


AIRAS NÚNEZ (...1284‐1289...)<br />

Ich bin mit diesem Sommer sehr froh,<br />

mit diesen Zweigen und Blumen<br />

und <strong>de</strong>n Vögel, die die Liebe singen,<br />

da ich gehe froh und ruhig,<br />

wie je<strong>de</strong>r verliebte Mann,<br />

<strong>de</strong>r immer froh und glücklich geht.<br />

Wenn ich am Ufer gehe,<br />

unter guten Bäumen, durch gute Fel<strong>de</strong>r,<br />

singen die verliebten Vögel;<br />

danach fin<strong>de</strong> ich die Lieben<br />

und ich singe davon<br />

und singe in verschie<strong>de</strong>nen Arten.<br />

Ich habe ein groβes Vergüngen und Freu<strong>de</strong>,<br />

wenn ich die im Sommer singen<strong>de</strong>n Vögel höre.<br />

Que muito m’ eu pago <strong>de</strong>ste verão<br />

por estes ramos e por estas flores,<br />

e polas aves que cantan d’ amores,<br />

por que ando i led’ e sen cuidado,<br />

e assi faz tod’ homen namorado:<br />

sempre i anda led’ e mui loução.<br />

Cand’ eu passo per algũas ribeiras,<br />

so bõas arvores, per bõos prados,<br />

se cantan i passaros namorados<br />

log’ eu con amores i vou cantando,<br />

e log’ ali d’ amores vou trobando<br />

e faço cantares en mil maneiras.<br />

Hei eu gran viço e grand’ alegria,<br />

quando mi as aves cantan no estio.


Tanzen wir drei, Freundinnen,<br />

unter dieser geblühten Hasel,<br />

und wer schön ist, wie uns,<br />

wenn sie einen Freund liebt,<br />

unter dieser geblühten Hasel<br />

wird sie tanzen.<br />

Tanzen wir drei, Schwester,<br />

unter diesem Haselnussenzweig,<br />

und wer jung ist, wie uns<br />

wenn sie einen Freund liebt,<br />

unter diesem Haselnussenzweig<br />

wird sie tanzen.<br />

Freundinnen, solange wir nicht an<strong>de</strong>rs machen,<br />

tanzen wir unter diesem geblühten Zweig,<br />

und wer schön ist, wie wir,<br />

wenn sie einen Freund liebt,<br />

unter diesem Zweig, unter <strong>de</strong>m wir tanzen<br />

wird sie tanzen.<br />

Bailemos nós ja todas tres, ai amigas,<br />

so aquestas avelaneiras frolidas,<br />

e quen for velida, como nós, velidas,<br />

se amigo amar,<br />

so aquestas avelaneiras frolidas<br />

verra bailar.<br />

Bailemos nós ja todas tres, ai irmanas,<br />

so aqueste ramo <strong>de</strong>stas avelanas,<br />

e quen for louçana, como nós, louçanas,<br />

se amigo amar,<br />

so aqueste ramo <strong>de</strong>stas avelanas<br />

verra bailar.<br />

Por Deus, ai amigas, mentr’ al non fazemos,<br />

so aqueste ramo frolido bailemos,<br />

e quen ben parecer, como nós parecemos,<br />

se amigo amar,<br />

so aqueste ramo so’l que nós bailemos<br />

verra bailar.


Ich hörte eine singen<strong>de</strong> Hirtin,<br />

als ich an einem Ufer ritte,<br />

und die Hirtin war schön<br />

und ich versteckte mich, um zu hören,<br />

und so sagte ihr Gesang:<br />

„Unter <strong>de</strong>n grünen und geblühten Zweigen,<br />

fin<strong>de</strong>t die Hochzeit meines Freun<strong>de</strong>s statt.<br />

Meine Augen weinen aus Liebe!“<br />

Und die Hirtin war sehr schön<br />

und sie weinte und sang;<br />

und langsam kam ich zu ihr,<br />

um sie zu hören, aber ich sagte nichts;<br />

und so sagte das Gesang:<br />

„Ach, Star <strong>de</strong>s Haselstrauches,<br />

du singst und ich bin traurig,<br />

wie groβ mein Liebeskummer ist!“<br />

Und ich hörte sie seufzen<br />

und sie ihre Liebe bedauerte<br />

und machte eine Girlan<strong>de</strong> aus Blumen<br />

und weinte mit vielem Schmerz<br />

und so sagte das Gesang:<br />

„Wie groβ ist meine Liebe:<br />

einen Freund zu lieben und ihn nicht sehen zu können!<br />

Ich wer<strong>de</strong> ihn unter <strong>de</strong>m Haselstrauch lassen!“<br />

Nach<strong>de</strong>m die Hirtin die Girlan<strong>de</strong> been<strong>de</strong>te,<br />

Oi hoj’ eu ũa pastor cantar,<br />

du cavalgava per ũa ribeira,<br />

e a pastor estava senlheira,<br />

e ascondi‐me po‐la ascuitar<br />

e dizia mui ben este cantar:<br />

«So‐lo ramo verd’ e frolido<br />

vodas fazen a meu amigo.<br />

Choran olhos d’ amor!».<br />

E a pastor parecia mui ben,<br />

e chorava e estava cantando;<br />

e eu mui passo fui‐mi achegando<br />

po‐la oir, e sol non falei ren;<br />

e dizia este cantar mui ben:<br />

«Ai estornhinho do avelanedo,<br />

canta<strong>de</strong>s vós, e moir’ eu e peno<br />

e d’ amores hei mal!».<br />

E eu oi‐a sospirar enton<br />

e queixava‐se estando con amores<br />

e fazia guirlanda <strong>de</strong> flores;<br />

<strong>de</strong>s i chorava mui <strong>de</strong> coraçon<br />

e dizia este cantar enton:<br />

«Que coita hei tan gran<strong>de</strong> <strong>de</strong> sofrer,<br />

amar amig’ e non ousar veer!<br />

E pousarei so‐lo avelanal!».<br />

Pois que a guirlanda fez a pastor,


ging sie weg, langsam langsam;<br />

und ich nahm meinen Weg wie<strong>de</strong>r auf,<br />

da ich wollte sie nicht stören,<br />

und so sagte die Hirtin:<br />

„Am Ufer <strong>de</strong>s Flusses<br />

sang das Mädchen<br />

von Liebe.<br />

Wer Liebe hat,<br />

wie wird er schlafen,<br />

o schöne Blume!“<br />

foi‐se cantando, indo‐s’ én manselinho;<br />

e tornei‐m’ eu logo a meu caminho,<br />

ca <strong>de</strong> a nojar non houve sabor;<br />

e dizia este cantar ben a pastor:<br />

«Pela ribeira do rio<br />

cantando ia la virgo<br />

d’ amor.<br />

Quen amores ha,<br />

como dormirá,<br />

ai bela frol?».


MARTÍN MOXA (...1270‐1280...)<br />

Wer die Welt sah, wie ich sie sagte<br />

und sah die Leute von damals<br />

und sieh die heutige Leute,<br />

wann heilt Gott, <strong>de</strong>r heilen kann?<br />

Ich kann nicht einmal mich selbst heilen!<br />

Wieso gehe ich nicht ins Exil,<br />

wenn ich eine bessere Welt fin<strong>de</strong>n könnte?<br />

Wir haben eine falsche und wahnsinnige Welt,<br />

Welt ohne Gott, wo es kein Gut gibt;<br />

eine solche Welt wird nie besser wer<strong>de</strong>n,<br />

son<strong>de</strong>rn noch schlechter.<br />

Wenn ich das sehe, sehe ich es noch klarer,<br />

wieso gehe ich nicht ins Exil,<br />

wenn ich eine bessere Welt fin<strong>de</strong>n könnte?<br />

Wo ist die Mäβigung, wo ist die Pracht?<br />

Und die Wahrheit? Wer hat einen treuen Freund?<br />

Wo ist die Liebe, wieso kann man sie nicht fin<strong>de</strong>n?<br />

Die Leute sind traurig und wollen nicht singen!<br />

Wenn ich das Übel sehe,<br />

wieso gehe ich nicht ins Exil,<br />

wenn ich eine bessere Welt fin<strong>de</strong>n könnte?<br />

In einer solchen Welt lebe ich, wegen<br />

einer Dame, die ich viel Liebe,<br />

und seit langem hat sie viele Macht über mich,<br />

seit länger als man normalerweise liebt.<br />

Ab heute, kann wer will von mir wissen,<br />

wieso gehe ich nicht ins Exil,<br />

wenn ich eine bessere Welt fin<strong>de</strong>n könnte?<br />

Aber in einer solchen Welt, wieso sollte<br />

ein ehrer Mann leben, wenn das sich verlangern kann?<br />

Quen viu o mundo qual o eu ja vi<br />

e viu as gentes que eran enton,<br />

e viu aquestas que agora son,<br />

Deus, quand’ i cuida, que po<strong>de</strong> cuidar?<br />

Ca me sin’ eu, per min, quando cuid’ i!<br />

Por que me non vou algur esterrar,<br />

se po<strong>de</strong>ria melhor mund’ achar?<br />

Mundo tẽemos fals’ e sen sabor,<br />

mundo sen Deus e en que ben non ha,<br />

e mundo tal que non corregerá,<br />

ante o vejo sempr’ empeorar.<br />

Quand’ est’ eu cat’ e vej’ end’ o melhor,<br />

por que me non vou algur esterrar,<br />

se po<strong>de</strong>ria melhor mund’ achar?<br />

U foi mesur’, ou grãa<strong>de</strong>z’ u jaz?<br />

Verdad’ u é? Quen ha amigo leal?<br />

Que fui d’ amor ou trobar por que fal?<br />

A gent’ é trist’ e sol non quer cantar!<br />

Quand’ est’ eu cat’ e quanto mal s’ i faz,<br />

por que me non vou algur esterrar,<br />

se po<strong>de</strong>ria melhor mund’ achar?<br />

Viv’ eu en tal mund’, e faz m’ i viver<br />

ũa dona, que quero mui gran ben,<br />

e muit’ ha ja que m’ en seu po<strong>de</strong>r ten<br />

ben <strong>de</strong>‐lo temp’ u soian amar.<br />

Oimais, <strong>de</strong> min po<strong>de</strong> quen quer saber<br />

por que me non vou algur esterrar,<br />

se po<strong>de</strong>ria melhor mund’ achar.<br />

Mais, en tal mundo, por que vai morar<br />

home <strong>de</strong> prez, que s’ én pod’ alongar?


ROI FERNÁNDEZ DE SANTIAGO (zweites Drittel <strong>de</strong>s 13. Jahrhun<strong>de</strong>rts)<br />

Wenn ich die Wellen<br />

und die Ufer sehe,<br />

bald kommen Wellen<br />

zu meinem Herz wegen <strong>de</strong>r Schönen:<br />

verflucht sei die Liebe,<br />

die mir so viel Übel gibt!<br />

Ich sehe die Wellen nie,<br />

noch die hohen Vorgebirgen,<br />

ich will nicht, dass die Welle<br />

zu meinem Herz wegen <strong>de</strong>r Schönen kommen:<br />

verflucht sei die Liebe,<br />

die mir so viel Übel gibt!<br />

Wenn ich die Welle<br />

und die Ufer sehe,<br />

bald kommen zu meinem Herz<br />

Wellen wegen <strong>de</strong>r Schönen:<br />

verflucht sei die Liebe,<br />

die mir so viel Übel gibt!<br />

Quand’ eu vejo las ondas<br />

e las muit’ altas ribas,<br />

logo mi veen ondas<br />

al cor pola velida:<br />

maldito seja ‘l mare,<br />

que mi faz tanto male!<br />

Nunca vejo las ondas<br />

nen as altas <strong>de</strong>brocas<br />

que mi non venhan ondas<br />

al cor pola fremosa:<br />

maldito seja ’l mare,<br />

que mi faz tanto male!<br />

Se eu vejo las ondas<br />

e vejo las costeiras,<br />

logo mi veen ondas<br />

al cor pola ben feita:<br />

maldito seja ‘l mare,<br />

que mi faz tanto male!


PERO DA PONTE (...1235‐1275...)<br />

Wenn ich unlieben könnte<br />

die, die immer mich unliebte<br />

und wenn ich Übel geben könnte<br />

zu <strong>de</strong>r, die immer mir Übel gab!<br />

So wür<strong>de</strong> ich mich rächen,<br />

wenn ich Schmerz geben könnte<br />

zu <strong>de</strong>r, die mir immer Schmerz gab.<br />

Aber ich kan nicht<br />

mein Herz, das mich täuschte, täuschen,<br />

da es machte mich wünschen<br />

die, die nie mich wünschte<br />

und <strong>de</strong>shalb schlafe ich nicht,<br />

wenn ich Schmerz geben könnte<br />

zu <strong>de</strong>r, die mir immer Schmerz gab.<br />

Aber ich bitte Gott darum, dass er<br />

die, die mich verlieβ, verlässt,<br />

o<strong>de</strong>r dass er die,<br />

die mich immer störte, stört.<br />

Und danach wer<strong>de</strong> ich schlafen,<br />

wenn ich Schmerz geben könnte<br />

zu <strong>de</strong>r, die mir immer Schmerz gab.<br />

O<strong>de</strong>r, dass er fragt<br />

<strong>de</strong>r, die mir nicht fragte,<br />

wieso ich an sie immer <strong>de</strong>nke,<br />

wenn sie am mich nie dachte,<br />

<strong>de</strong>shalb bin ich verletzt,<br />

wenn ich Schmerz geben könnte<br />

zu <strong>de</strong>r, die mir immer Schmerz gab.<br />

Se eu po<strong>de</strong>sse <strong>de</strong>samar<br />

a quen me sempre <strong>de</strong>samou,<br />

e po<strong>de</strong>ss’ algun mal buscar<br />

a quen me sempre mal buscou!<br />

Assi me vingaria eu,<br />

se eu po<strong>de</strong>sse coita dar,<br />

a quen me sempre coita <strong>de</strong>u.<br />

Mais sol non posso eu enganar<br />

meu coraçon que m’ enganou,<br />

por quanto me fez <strong>de</strong>sejar<br />

a quen me nunca <strong>de</strong>sejou.<br />

E por esto non dormio eu,<br />

porque non poss’ eu coita dar,<br />

a quen me sempre coita <strong>de</strong>u.<br />

Mais rog’ a Deus que <strong>de</strong>sampar<br />

a quen m’ assi <strong>de</strong>samparou,<br />

vel que po<strong>de</strong>ss’ eu <strong>de</strong>storvar<br />

a quen me sempre <strong>de</strong>storvou.<br />

E logo dormiria eu,<br />

se eu po<strong>de</strong>sse coita dar,<br />

a quen me sempre coita <strong>de</strong>u.<br />

Vel que ousass’ én preguntar<br />

a quen me nunca preguntou,<br />

por que me fez en si cuidar,<br />

pois ela nunc’ en min cuidou.<br />

E por esto lazeiro eu,<br />

porque non poss’ eu coita dar,<br />

a quen me sempre coita <strong>de</strong>u.


Habt ihr gesehen, Mutter, <strong>de</strong>n Schildknappe, <strong>de</strong>r mich mitnehmen sollte?<br />

Ich habe ihm gelügt, Mutter, in Wahrheit sage ich euch:<br />

Mutter, er lieβ mich verliebt,<br />

mutter, er hat mich verliebt verlassen,<br />

mutter er lieβ mich verliebt.<br />

Mutter, ihr habt mir befohlen, dass ich meinem Freund lügte,<br />

was wer<strong>de</strong>t ihr mir jetzt verraten, wenn er bei mir nicht ist?<br />

Mutter, er lieβ mich verliebt,<br />

mutter, er hat mich verliebt verlassen,<br />

mutter er lieβ mich verliebt.<br />

–Tochter, ich rate euch, dass nach<strong>de</strong>m ihr ihn gesehen habt,<br />

machet ihr alles, was nötig ist, damit er mit euch zufrie<strong>de</strong>n ist.<br />

–Mutter, er lieβ mich verliebt,<br />

mutter, er hat mich verliebt verlassen,<br />

mutter er lieβ mich verliebt.<br />

Da ihr könntet nicht, meine Tochter, aufhören, ihn zu verwöhnen,<br />

ab heute befehle ich euch, ihn in allem zu gehorchen.<br />

Mutter, er lieβ mich verliebt,<br />

mutter, er hat mich verliebt verlassen,<br />

mutter er lieβ mich verliebt.<br />

–Vistes, madr’, o escu<strong>de</strong>iro que m’ houver’ a levar sigo?<br />

Menti‐lh’ e vai‐mi sanhudo, mia madre, ben vo‐lo digo:<br />

Madre, namorada me leixou,<br />

madre, namorada mi ha leixada,<br />

madre, namorada me leixou.<br />

Madre, vós que me mandastes que mentiss’ a meu amigo,<br />

que conselho mi dare<strong>de</strong>s ora, poi‐lo non hei migo?<br />

Madre, namorada me leixou,<br />

madre, namorada mi ha leixada,<br />

madre, namorada me leixou.<br />

–Filha, dou‐vos por conselho que, tanto que vos el veja,<br />

que toda ren lhi faça<strong>de</strong>s, que vosso pagado seja.<br />

–Madre, namorada me leixou,<br />

madre, namorada mi ha leixada,<br />

madre, namorada me leixou.<br />

–Pois escusar non po<strong>de</strong><strong>de</strong>s, mia filha, seu gasalhado,<br />

<strong>de</strong>s oimais eu vos castigo que lh’ an<strong>de</strong><strong>de</strong>s a mandado.<br />

–Madre, namorada me leixou,<br />

madre, namorada mi ha leixada,<br />

madre, namorada me leixou.


Über Don Fernán Díaz Estaturón<br />

habe ich Sachen, die mir gefallen, gehört:<br />

dass er ein Mann ist, <strong>de</strong>r Gott sehr viel liebt<br />

und jetzt will er Einsiedler wer<strong>de</strong>n,<br />

und es wäre gut, wenn er so machte:<br />

weil dieser Mann keine Frau gehabt hat, seit<strong>de</strong>m er geboren wur<strong>de</strong>,<br />

und das machen die guten Christe.<br />

Er hat das Paradies in <strong>de</strong>r Hand<br />

und liebte immer, im christlichen Sinn, <strong>de</strong>n Frie<strong>de</strong>n,<br />

und er liebte nie die Frauen o<strong>de</strong>r das Vergnügen,<br />

we<strong>de</strong>r hasste er Herr o<strong>de</strong>r Diener;<br />

und ich wer<strong>de</strong> euch noch weiter sagen, wenn ihr wollt:<br />

er hat keine Frau geliebt, wollte und will nicht,<br />

aber er spricht gut und ist schön.<br />

Und er wur<strong>de</strong> in einem solchen Tag geboren<br />

und er kann so gut das Übel täuschen,<br />

dass er nie eine Frau liebte,<br />

auch wenn sie ihn als Liebhaber wollte;<br />

und wir, die ihn gut kennen,<br />

glauben, dass er Narr ist,<br />

weil er nie wollte, eine Frau zu haben.<br />

Und wenn heute dunkel wür<strong>de</strong>,<br />

könnte er nicht besser geschützt sein,<br />

da er hat nie mit einer Frau geschlafen,<br />

das Übel hat ihn nie getäuscht,<br />

er hat nichts für eine Frau gegeben;<br />

wenn jemand ihn sähe,<br />

wür<strong>de</strong> er glauben, er will sich heiraten.<br />

De Don Fernan Diaz Estaturão<br />

oi dizer novas, <strong>de</strong> que mi praz:<br />

que é home que muito por Deus faz<br />

e se quer ora meter ermitão;<br />

e fara bon feito, se o fezer;<br />

<strong>de</strong> máis, nunca lh’ home soube molher,<br />

<strong>de</strong>s que naceu, tant’ é <strong>de</strong> bon cristão.<br />

Este ten o Paraiso en mão,<br />

que sempr’ amou, con sén cristão, paz,<br />

nen nunc’ amou molher nen seu solaz,<br />

nen <strong>de</strong>samou fidalgo nen vilão;<br />

e máis vos én direi, se vos prouguer:<br />

nunca molher amou, nen quis nen quer,<br />

pero cata falagueir’ e loução.<br />

E atán bon dia foi ele nado<br />

que tan ben soub’ o pecad’ enganar,<br />

que nunca por molher ren quiso dar,<br />

e pero mete‐s’ el por namorado;<br />

e os que o non conhocemos ben<br />

cuidamos <strong>de</strong>l que folia manten,<br />

mais el d’ haver molher non é pensado.<br />

Que se hoj’ ele foss’ empardẽado,<br />

nen se saberia melhor guardar<br />

<strong>de</strong> nunca ja con molher albergar,<br />

por non se riir <strong>de</strong>le o pecado,<br />

ca nunca <strong>de</strong>u por molher nulha ren;<br />

e pero ve<strong>de</strong>s: se o vir alguen,<br />

terrá que morre por seer casado.


Aber er ist so keusch,<br />

dass er nach seinem Tod:<br />

Beati Oculi benannt wer<strong>de</strong>n wird.<br />

E, pois el tal castida<strong>de</strong> manten,<br />

quand’ el morrer, direi‐vos ũa ren:<br />

Beati Oculi sera chamado.


BERNAL DE BONAVAL (erste Hälfte <strong>de</strong>s 13. Jahrhun<strong>de</strong>rts)<br />

Die Dame, die ich liebe und als Herrin habe,<br />

zeiget Ihr mir, Gott, wenn es Euch gefällt,<br />

sonst gebet mir <strong>de</strong>n Tod.<br />

Die, die das Feuer meiner Augen ist,<br />

die, für die ich immer weine, zeiget Ihr mir, Gott,<br />

sonst gebet mir <strong>de</strong>n Tod.<br />

Die, die Ihr die schönsten,<br />

die ich kenne, erschafftet, oh Gott, lasset Ihr mich sehen,<br />

sonst gebet mir <strong>de</strong>n Tod.<br />

Oh Gott, die, die ich mehr als mich selbst liebe,<br />

zeiget mir, wo ich mit ihr sprechen kann,<br />

sonst gebet mir <strong>de</strong>n Tod.<br />

A dona que eu am’ e tenho por senhor<br />

amostra<strong>de</strong>‐mi‐a, Deus, se vos én prazer for,<br />

senon da<strong>de</strong>‐mi a morte.<br />

A que tenh’ eu por lume <strong>de</strong>stes olhos meus<br />

e por que choran sempr’, amostra<strong>de</strong>‐mi‐a, Deus,<br />

senon da<strong>de</strong>‐mi a morte.<br />

Essa que vós fezestes melhor parecer<br />

<strong>de</strong> quantas sei, ai Deus, faze<strong>de</strong>‐mi‐a veer,<br />

senon da<strong>de</strong>‐mi a morte.<br />

Ai Deus, que mi a fezestes máis ca min amar,<br />

mostra<strong>de</strong>‐mi‐a u possa con ela falar,<br />

senon da<strong>de</strong>‐mi a morte.


FERNANDO ESQUÍO (En<strong>de</strong> <strong>de</strong>s 13. und Beginn <strong>de</strong>s 14. Jahrhun<strong>de</strong>rts)<br />

Herrin, die ich so lange gewünscht habe,<br />

seit langem, um Gott, habe ich euch nicht gesehen,<br />

und, auch wenn ich sehr fern von euch gewesen war,<br />

ich habe nie dieses alte Sprichwort geglaubt:<br />

„Fern aus <strong>de</strong>n Augen, fern aus <strong>de</strong>m Herz“.<br />

Mein Schmerz, um Gott, ist unvergleichlich<br />

und wegen euch wer<strong>de</strong> ich es immer tragen<br />

und, obwohl ich sehr fern von euch gewesen war,<br />

habe ich nie dieses alte Sprichwort geglaubt:<br />

„Fern aus <strong>de</strong>n Augen, fern aus <strong>de</strong>m Herz“.<br />

Und ich habe einen so groβen Liebeskummer,<br />

<strong>de</strong>n Gott selbst es nicht kennt!<br />

Auch wenn ich fern von euch<br />

bin, glaube ich nicht dieses alte Sprichwort:<br />

„Fern aus <strong>de</strong>n Augen, fern aus <strong>de</strong>m Herz“.<br />

Senhor, por que eu tant’ afan levei,<br />

gran sazon ha, por Deus, que vos non vi<br />

e pero mui longe <strong>de</strong> vós vivi,<br />

nunca aqueste verv’ antig’ achei:<br />

«Quan longe d’ olhos, tan longe <strong>de</strong> coraçon».<br />

A minha coita, por Deus, non ha par<br />

que por vós levo sempr’ e levarei,<br />

e, pero mui longe <strong>de</strong> vós morei,<br />

nunca pu<strong>de</strong> este verv’ antig’ achar:<br />

«Quan longe d’ olhos, tan longe <strong>de</strong> coraçon».<br />

E tan gran coita d’ amor hei migo<br />

que o non sabe Deus, mal pecado!<br />

Pero que vivo muit’ alongado<br />

<strong>de</strong> vós, non acho este verv’ antigo:<br />

«Quan longe d’ olhos, tan longe <strong>de</strong> coraçon».


Gehen wir, Schwester, gehen wir schlafen<br />

an <strong>de</strong>n Ufern <strong>de</strong>s Flusses, wo ich gehen sah<br />

zu <strong>de</strong>n Vögeln meinen Freund.<br />

Gehen wir, Schwester, gehen wir uns ausruhen<br />

an <strong>de</strong>n Ufern <strong>de</strong>s Sees, wo ich gehen sah<br />

zu <strong>de</strong>n Vögeln meinen Freund.<br />

An <strong>de</strong>n Ufern <strong>de</strong>s Flusses, wo ich gehen sah<br />

mit <strong>de</strong>m Bogen am Hand, um die Vögel zu verletzen<br />

zu <strong>de</strong>n Vögeln meinen Freund.<br />

An <strong>de</strong>n Ufern <strong>de</strong>s Sees, wo ich gehen sah<br />

mit <strong>de</strong>m Bogen am Hand, um dis Vögel zu schiessen<br />

zu <strong>de</strong>n Vögeln meinen Freund.<br />

Mit <strong>de</strong>m Bogen am Hand, um die Vögel zu verletzen,<br />

und die, die sangen, lieβ er fliehen,<br />

zu <strong>de</strong>n Vögeln meinen Freund.<br />

Mit <strong>de</strong>m Bogen am Hand schoss er die Vögel<br />

und die, die sangen, wollte er nicht töten,<br />

zu <strong>de</strong>n Vögeln meinen Freund.<br />

Vaiamos, irmana, vaiamos dormir<br />

nas ribas do lago, u eu andar vi<br />

a las aves meu amigo.<br />

Vaiamos, irmana, vaiamos folgar<br />

nas ribas do lago, u eu vi andar<br />

a las aves meu amigo.<br />

En nas ribas do lago, u eu andar vi,<br />

seu arco na mão as aves ferir,<br />

a las aves, meu amigo.<br />

En nas ribas do lago, u eu vi andar,<br />

seu arco na mano a las aves tirar,<br />

a las aves, meu amigo.<br />

Seu arco na mão as aves ferir,<br />

e las que cantavan leixa‐las guarir,<br />

a las aves, meu amigo.<br />

Seu arco na mano a las aves tirar,<br />

e las que cantavan non nas quer matar,<br />

a las aves, meu amigo.


Ein Monch wird escarallado genannt<br />

und wer so sagt, ist in Irrtum,<br />

da er hat viele Lust zu ficken,<br />

er hat ein steifes Penis<br />

und er macht schwanger alle, die mit ihm schlafen<br />

und zeugt viele Söhne und Tochter,<br />

<strong>de</strong>shalb wür<strong>de</strong> ich ihn eher encarallado nennen.<br />

Escaralhado wür<strong>de</strong> ich ihn nie nennen,<br />

da er hat das steife Carallo vor sich;<br />

er hat so viele schwangeren Frauen,<br />

dass er drei Kin<strong>de</strong>r am selben Tag hatte<br />

und noch an<strong>de</strong>re schwanger waren;<br />

<strong>de</strong>shalb <strong>de</strong>nke ich, dass dieser Monch<br />

eher encarallado ist.<br />

Escaralhado kann nicht sein<br />

wer in Mariña so viele Tochter gemacht hat,<br />

und jetzt hat er noch eine an<strong>de</strong>re<br />

schwangere Hirtin, die jetzt gebären wird,<br />

und noch viele an<strong>de</strong>re Frauen fickt er,<br />

<strong>de</strong>shalb <strong>de</strong>nke ich, dass dieser Monch<br />

encaralhado sein kann.<br />

(escaralhado.‐ impotent/ encarallado.‐ gut begabt/ carallo.‐ Penis)<br />

A ũu fra<strong>de</strong> dizen escaralhado,<br />

e faz pecado quen lho vai dizer,<br />

ca, pois el sab’ arreitar <strong>de</strong> fo<strong>de</strong>r,<br />

cuid’ eu que gai’ é, <strong>de</strong> piss’ arriçado;<br />

e pois emprenha estas con que jaz<br />

e faze filhos e filhas assaz,<br />

ante lhe dig’ eu ben encaralhado.<br />

Escaralhado nunca eu diria,<br />

mais que trage ante caralho arreite,<br />

ao que tantas molheres <strong>de</strong> leite<br />

ten, ca lhe pariron tres en ũu dia,<br />

e outras muitas prenhadas que ten;<br />

e atal fra<strong>de</strong> cuid’ eu que mui ben<br />

encaralhado per esto seria.<br />

Escaralhado non po<strong>de</strong> seer<br />

o que tantas filhas fez en Marinha,<br />

e que ten ora outra pastorinha<br />

prenhe, que ora quer encaecer,<br />

e outras muitas molheres que fo<strong>de</strong>;<br />

e atal fra<strong>de</strong> ben cuid’ eu que po<strong>de</strong><br />

encaralhado per esto seer.


ESTEVAN COELHO (...1308‐c.1336)<br />

Die Schöne wickelte noch die Sei<strong>de</strong>,<br />

mit süβer und schöner Stimme sagend<br />

cantigas d'amigo.<br />

Die Schöne bearbeitete noch die Sei<strong>de</strong>,<br />

mit süβer und schöner Stimme sagend<br />

cantigas d'amigo.<br />

—Um <strong>de</strong>n Gott <strong>de</strong>s Kreuzes, Herrin, ich weiβ, dass ihr<br />

schwierige Liebe habt, da ihr sagt so schöne<br />

cantigas d'amigo.<br />

Um <strong>de</strong>n Gott <strong>de</strong>s Kreuzes, Herrin, ich weiβ, dass ihr<br />

Liebeskummer habt, da ihr singt so schöne<br />

cantigas d'amigo.<br />

–Geier habt ihr gegessen, da ihr enträselt habt.<br />

Sedia la fremosa seu sirgo torcendo,<br />

sa voz manselinha fremoso dizendo<br />

cantigas d’ amigo.<br />

Sedia la fremosa seu sirgo lavrando,<br />

sa voz manselinha fremoso cantando<br />

cantigas d’ amigo.<br />

–Par Deus <strong>de</strong> Cruz, dona, sei eu que have<strong>de</strong>s<br />

amor mui coitado, que tan ben dize<strong>de</strong>s<br />

cantigas d’ amigo.<br />

Par Deus <strong>de</strong> Cruz, dona, sei eu que anda<strong>de</strong>s<br />

d’ amor mui coitada que tan ben canta<strong>de</strong>s<br />

cantigas d’ amigo.<br />

–Avuitor comestes, que a<strong>de</strong>vinha<strong>de</strong>s.


PERO VIVIÃEZ (...1275?...)<br />

Da unsere Mutter gehen nach San Simón<br />

in <strong>de</strong>r Prados‐Tal, um Kerzen anzuzün<strong>de</strong>n,<br />

gehen wir, Mädchen, auch<br />

mit unseren Muttern, damit sie<br />

um uns und um sich selbst Kerzen anzün<strong>de</strong>n<br />

und wir, Mädchen, wer<strong>de</strong>n hier tanzen.<br />

Unsere Freun<strong>de</strong> wer<strong>de</strong>n auch gehen,<br />

um uns zu sehen, und wir wer<strong>de</strong>n<br />

vor ihnen tanzen, schön, nackt,<br />

und unsere Mutter, da sie sind gegangen,<br />

um uns und um sich selbst Kerzen anzün<strong>de</strong>n<br />

und wir, Mädchen, wer<strong>de</strong>n hier tanzen.<br />

Unsere Freun<strong>de</strong> wer<strong>de</strong>n gehen, um zu sehen,<br />

wie wir tanzen, und sie wer<strong>de</strong>n sehen<br />

schöne Mädchen in unserem Tanz;<br />

und unsere Mutter, da ich will gehen,<br />

um uns und um sich selbst Kerzen anzün<strong>de</strong>n<br />

und wir, Mädchen, wer<strong>de</strong>n hier tanzen.<br />

Pois nossas madres van a San Simon<br />

<strong>de</strong> Val <strong>de</strong> Prados can<strong>de</strong>as queimar,<br />

nós, as meninhas, punhemos d’ andar<br />

con nossas madres, e elas enton<br />

queimen can<strong>de</strong>as por nós e por si,<br />

e nós, meninhas, bailaremos i.<br />

Nossos amigos todos lá iran<br />

por nos veer e andaremos nós<br />

bailand’ ant’ eles, fremosas, en cos,<br />

e nossas madres, pois que ala van,<br />

queimen can<strong>de</strong>as por nós e por si,<br />

e nós, meninhas, bailaremos i.<br />

Nossos amigos iran por cousir<br />

como bailamos, e po<strong>de</strong>n veer<br />

bailar nós, moças <strong>de</strong> bon parecer;<br />

e nossas madres, pois lá queren ir,<br />

queimen can<strong>de</strong>as por nós e por si,<br />

e nós, meninhas, bailaremos i.


PEDRO EANES SOLAZ (13. Jahrhun<strong>de</strong>rt)<br />

Ich, schön, schlief nicht<br />

lelia doura!,<br />

und mein Freund kam,<br />

edoi lelia doura!<br />

Ich schlief nicht und dachte,<br />

lelia doura!,<br />

und mein Freund kam,<br />

edoi lelia doura!<br />

Und mein Freund kam,<br />

lelia doura!,<br />

und er sprach von Liebe so schön,<br />

edoi lelia doura!<br />

Und mein Freund kam,<br />

lelia doura!,<br />

und er sang von Liebe so schön,<br />

edoi lelia doura!<br />

Ich habe lang gewünscht, Freund,<br />

lelia doura!,<br />

euch bei mir zu haben,<br />

edoi lelia doura!<br />

Ich habe lang gewünscht, Verliebter,<br />

lelia doura!,<br />

euch bei mir zu haben,<br />

edoi lelia doura!<br />

Eu, velida, non dormia,<br />

lelia doura,<br />

e meu amigo venia,<br />

edoi lelia doura!<br />

Non dormia e cuidava,<br />

lelia doura,<br />

e meu amigo chegava,<br />

edoi lelia doura!<br />

O meu amigo venia,<br />

lelia doura,<br />

e d’ amor tan ben dizia<br />

edoi lelia doura!<br />

O meu amigo chegava,<br />

lelia doura,<br />

e d’ amor tan ben cantava,<br />

edoi lelia doura!<br />

Muito <strong>de</strong>sejei, amigo,<br />

lelia doura,<br />

que vos tevesse comigo,<br />

edoi lelia doura!<br />

Muito <strong>de</strong>sejei, amado,<br />

lelia doura,<br />

que vos tevess’ a meu lado,<br />

edoi lelia doura!


Leli, leli, um Gott, leli,<br />

lelia doura!,<br />

ich weiβ, wer „leli“ nicht sagt,<br />

edoi lelia doura!<br />

Ich weiβ, wer „leli“ nicht sagt,<br />

lelia doura!,<br />

<strong>de</strong>r Teufel sagt nicht „leli“,<br />

edoi lelia doura!<br />

(lelia, doura, edoi und leli sind nicht übersetzbare<br />

Ausrufe)<br />

Leli leli, par Deus, leli,<br />

lelia doura,<br />

ben sei eu quen non diz leli,<br />

edoi lelia doura!<br />

Ben sei eu quen non diz leli,<br />

lelia doura,<br />

<strong>de</strong>mo x’ é quen non diz leli,<br />

edoi lelia doura!


MEENDINHO (erstes Drittel <strong>de</strong>s 13. Jahrhun<strong>de</strong>rts?)<br />

Ich war in <strong>de</strong>r Kirche von San Simón<br />

und die groβen Wellen umgaben mich:<br />

Ich wartend meinen Freund, wird er kommen?<br />

Als ich in <strong>de</strong>r Kirche, vor <strong>de</strong>m Altar war,<br />

umgaben mich die groβen Wellen <strong>de</strong>s Meeres.<br />

Ich wartend meinen Freund, wird er kommen?<br />

Und die groβen Wellen umgaben mich:<br />

ich habe we<strong>de</strong>r Schiffer noch Ru<strong>de</strong>rer.<br />

Ich wartend meinen Freund, wird er kommen?<br />

Die groβen Wellen <strong>de</strong>s Meeres umgaben mich.<br />

ich habe keinen Schiffer und kann nicht ru<strong>de</strong>rn.<br />

Ich wartend meinen Freund, wird er kommen?<br />

Ich habe we<strong>de</strong>r Schiffer noch Ru<strong>de</strong>rer,<br />

ich wer<strong>de</strong> schön sterben im groβen Meer.<br />

Ich wartend meinen Freund, wird er kommen?<br />

Ich habe keinen Schiffer und kann nicht ru<strong>de</strong>rn.<br />

ich wer<strong>de</strong> schön auf hoher See sterben.<br />

Ich wartend meinen Freund, wird er kommen?<br />

Sedia‐m’ eu na ermida <strong>de</strong> San Simion<br />

e cercaron‐mi as ondas, que gran<strong>de</strong>s son.<br />

Eu aten<strong>de</strong>nd’ o meu amig’ en ira!<br />

Estando na ermida ant’ o altar,<br />

cercaron‐mi as ondas gran<strong>de</strong>s do mar.<br />

Eu aten<strong>de</strong>nd’ o meu amig’ en ira!<br />

E cercaron‐mi as ondas, que gran<strong>de</strong>s son:<br />

non hei i barqueiro, nen remador.<br />

Eu aten<strong>de</strong>nd’ o meu amig’ en ira!<br />

E cercaron‐mi as ondas do alto mar:<br />

non hei i barqueiro, nen sei remar.<br />

Eu aten<strong>de</strong>nd’ o meu amig’ en ira!<br />

Non hei i barqueiro, nen remador:<br />

morrerei eu fremosa no mar maior.<br />

Eu aten<strong>de</strong>nd’ o meu amig’ en ira!<br />

Non hei i barqueiro, nen sei remar:<br />

morrerei eu fremosa no alto mar.<br />

Eu aten<strong>de</strong>nd’ o meu amig’ en ira!


JOÁN MEÉNDIZ DE BRITEIROS (...1288‐1334...)<br />

Gott, heute war ich so froh,<br />

Freundin, wegen eines Träumes!<br />

Ich habe geträumt,<br />

dass mein Freund so mir sagte:<br />

„Sprich mit mir, Freundin, mein Feuer und mein Gut“<br />

In <strong>de</strong>r Welt gab es im Traum keine fröhlichere Frau,<br />

und es wird keine geben,<br />

da ich träumte, dass er mir sagte<br />

<strong>de</strong>r, <strong>de</strong>r mich mehr als sich selbst liebt:<br />

„Sprich mit mir, Freundin, mein Feuer und mein Gut“<br />

Nach<strong>de</strong>m ich aufwachte, fühlte ich ein groβes Schmerz,<br />

da im Traum hatte ich ein groβ Vergnügen gehabt:<br />

da <strong>de</strong>r, <strong>de</strong>r mir mehr als die Liebe selbst gefällt,<br />

mir sagte:<br />

„Sprich mit mir, Freundin, mein Feuer und mein Gut“<br />

Und nach<strong>de</strong>m ich aufwachte, habe ich Gott darum gebetet,<br />

dass dieses Traum Wirklichkeit wur<strong>de</strong>.<br />

Deus, que leda que m’ esta noite vi,<br />

amiga, en un sonho que sonhei!<br />

Ca sonhava, en como vos direi,<br />

que me dizia meu amig’ assi:<br />

«Falad’, amig’, ai meu lum’ e meu ben!».<br />

Non foi no mundo tan leda molher<br />

en sonho, nen no podia seer,<br />

ca sonhei que me veera dizer<br />

aquel que me milhor que a si quer:<br />

«Fala<strong>de</strong> migo, ai meu lum’ e meu ben!».<br />

Des que m’ espertei, houvi gran pesar,<br />

ca en tal sonho havia gran sabor<br />

con o rogar‐me, por Nostro Senhor,<br />

o que me sabe máis que si amar:<br />

«Fala<strong>de</strong> migo, ai meu lum’ e meu ben!».<br />

E, pois m’ espertei, foi a Deus rogar<br />

que me sacass’ aqueste sonh’ a ben.


Jetzt sehe ich, dass es keine Wahrheit gibt<br />

in <strong>de</strong>n Träumen, meine Freundin, wenn Gott mich entschuldigt;<br />

und ich will dir <strong>de</strong>n Grund zeigen,<br />

und du wirst sehen, wie:<br />

vor langen Zeit träumte ich, dass meine Liebe kommen wür<strong>de</strong><br />

und er ist nicht gekommen, kommt nicht.<br />

Da es keine Wahrheit gibt<br />

in <strong>de</strong>n Träumen, die Sonne ist we<strong>de</strong>r gut noch schlecht<br />

und ich in <strong>de</strong>r Zukunft wird nieman<strong>de</strong>m vertrauen,<br />

da, meine Freundin, um Gottes Willen,<br />

vor langen Zeit träumte ich, dass meine Liebe kommen wür<strong>de</strong><br />

und er ist nicht gekommen, kommt nicht.<br />

Freundin, ich verstehe, dass<br />

die Träume nicht Wahrheit sein können,<br />

sie können mir we<strong>de</strong>r gut noch schlecht sein,<br />

da, Freundin, um Gottes Willen,<br />

vor langen Zeit träumte ich, dass meine Liebe kommen wür<strong>de</strong><br />

und er ist nicht gekommen, kommt nicht.<br />

Und, da mein Freund ist weggegangen und nicht kommt,<br />

meine Träume, Freundin, sind we<strong>de</strong>r schlecht noch gut.<br />

Ora vej’ eu que non ha verda<strong>de</strong><br />

en sonh’, amiga, se Deus me perdon;<br />

e quero‐vos logo mostrar razon,<br />

e ve<strong>de</strong>s como, par carida<strong>de</strong>:<br />

sonhei, muit’ ha, que veera meu ben<br />

e meu amig’ e non veo, nen ven.<br />

Ca non ha verda<strong>de</strong> nemigalha<br />

en sonho, nen sol non é ben nen mal,<br />

e eu nunca en<strong>de</strong> creerei al,<br />

porque, amiga, se Deus me valha,<br />

sonhei, muit’ ha que veera meu ben<br />

e meu amig’ e non veo, nen ven.<br />

Per min, amiga, entend’ eu ben que<br />

sonho non po<strong>de</strong> verda<strong>de</strong> seer,<br />

nen que m’ er po<strong>de</strong> ben nen mal fazer,<br />

porque, amiga, se Deus ben mi dé,<br />

sonhei, muit’ ha, que veera meu ben<br />

a meu amig’ e non veo, nen ven.<br />

E, pois se foi meu amig’ e non ven,<br />

meu sonh’, amiga, non é mal nen ben.


PERO GONÇÁLVEZ DE PORTOCARREIRO (zweite Hälfte <strong>de</strong>s 13. Jahrhun<strong>de</strong>rts)<br />

Der Ring meines Freun<strong>de</strong>s<br />

habe ich unter <strong>de</strong>m grünen Kiefer verloren,<br />

und ich weine, schön!<br />

Der Ring meines Liebhabers<br />

habe ich unter <strong>de</strong>m grünen Zweig,<br />

und ich weine, schön!<br />

Ich habe es unter <strong>de</strong>m grünen Kiefer verloren;<br />

<strong>de</strong>shalb weine ich, Mädchen,<br />

und ich weine, schön!<br />

Ich habe es unter <strong>de</strong>m grünen Zweig verloren;<br />

<strong>de</strong>shalb weine ich, Frau von etwas,<br />

und ich weine, schön!<br />

O anel do meu amigo<br />

perdi‐o so‐lo ver<strong>de</strong> pino,<br />

e chor’ eu, bela!<br />

O anel do meu amado<br />

perdi‐o so‐lo ver<strong>de</strong> ramo,<br />

e chor’ eu, bela!<br />

Perdi‐o so‐lo ver<strong>de</strong> pino;<br />

por én chor’ eu, dona virgo,<br />

e chor’ eu, bela!<br />

Perdi‐o so‐lo ver<strong>de</strong> ramo;<br />

por én chor’ eu, dona d’ algo,<br />

e chor’ eu, bela!


JOÁN AIRAS DE SANTIAGO (zweite Hälfte <strong>de</strong>s 13. Jahrhun<strong>de</strong>rts)<br />

Alle Dinge sehe ich verschwin<strong>de</strong>n<br />

aus <strong>de</strong>r Welt, wo sie waren,<br />

und ich sehe die Leute, die aufhören,<br />

gute Sachen zu tun –so sind unsere Zeiten!—,<br />

aber nie wird das Herz brechen<br />

meines Freun<strong>de</strong>s, <strong>de</strong>n ich so viel liebe.<br />

Auch wenn <strong>de</strong>r Mensch sein Herz<br />

aus <strong>de</strong>n Sachen, die er liebt, entfernt, in gutem Glauben,<br />

und er sein ursprüngliches Land verlasst<br />

und zu einem besseren Land geht,<br />

nie wird das Herz brechen<br />

meines Freun<strong>de</strong>s, <strong>de</strong>n ich so viel liebe.<br />

Alle Sachen sehe ich sich wechseln:<br />

die Zeiten und an<strong>de</strong>re Sachen,<br />

die Leute, um gut o<strong>de</strong>r schlecht zu tun,<br />

die Win<strong>de</strong> und alle Sachen,<br />

aber nie wird sich wechseln<br />

meines Freun<strong>de</strong>s, <strong>de</strong>n ich so viel liebe.<br />

Toda‐las cousas eu vejo partir<br />

do mund’ en como soian seer,<br />

e vej’ as gentes partir <strong>de</strong> fazer<br />

ben que soian –tal tempo nos ven!–,<br />

mais non se pod’ o coraçon partir<br />

do meu amigo <strong>de</strong> mi querer ben.<br />

Pero que home part’ o coraçon<br />

das cousas que ama, per bõa fe,<br />

e parte‐s’ home da terra ond’ é,<br />

e parte‐s’ home d’ u gran<strong>de</strong> prol ten,<br />

non se po<strong>de</strong> parti‐lo coraçon<br />

do meu amigo <strong>de</strong> mi querer ben.<br />

Toda‐las cousas eu vejo mudar:<br />

mudan‐s’ os tempos e muda‐s’ o al,<br />

muda‐s’ a gente en fazer ben ou mal,<br />

mudan‐s’ os ventos e tod’ outra ren,<br />

mais non se pod’ o coraçon mudar<br />

do meu amigo <strong>de</strong> mi querer ben.


–Mein Freund, ich will euch eine Frage stellen.<br />

–Fraget ihr, Herrin, es gefällt mir.<br />

–Ihr sollt mir nichts leugnen.<br />

–Nie, Herrin, wer<strong>de</strong> ich euch etwas leugnen.<br />

–Wieso macht ihr so viele Gesänge?<br />

–Damit ihr, Herrin, mich nie vergesst.<br />

–Ich will euch eine Frage stellen, in gutem Glauben.<br />

–Fraget ihr, da es gibt mir Vergüngen.<br />

–Dann leugnet ihr mir nichts.<br />

–Ich wer<strong>de</strong> euch nichts leugnen, meine Herrin.<br />

–Wieso macht ihr so viele Gesänge?<br />

–Damit ihr, Herrin, mich nie vergesst.<br />

–Es soll euch nicht stören, dass ich euch eine Frage stelle.<br />

–Nein, Herrin, das wird mir gut gefallen.<br />

–Leugnet ihr mir eine Antwort nicht.<br />

–Ich wer<strong>de</strong> euch nie etwas leugnen.<br />

–Wieso macht ihr so viele Gesänge?<br />

–Damit ihr, Herrin, mich nie vergesst.<br />

–Und das macht ihr um mich?<br />

–Um euch, meine Herrin, da ihr seid würdig.<br />

–Meu amigo, quero‐vos preguntar.<br />

–Pregunta<strong>de</strong>, senhor, ca m’ é én ben.<br />

–Non vos ha mester <strong>de</strong> mi ren negar.<br />

–Nunca vos eu, senhor, negarei ren.<br />

–Tantos cantares, por que faze<strong>de</strong>s?<br />

–Senhor, ca nunca mi escaece<strong>de</strong>s.<br />

–Preguntar‐vos quero, per bõa fe.<br />

–Pregunta<strong>de</strong>, ca hei én gran sabor.<br />

–Non mi negue<strong>de</strong>s ren, pois assi é.<br />

–Nunca vos ren negarei, mia senhor.<br />

–Tantos cantares, por que faze<strong>de</strong>s?<br />

–Senhor, ca nunca mi escaece<strong>de</strong>s.<br />

–Non vos pes <strong>de</strong> qual pregunta fezer.<br />

–Non, senhor, ante vo‐lo gracirei.<br />

–Non m’ ar negue<strong>de</strong>s o que vos disser.<br />

–Nunca vos eu, senhor, ren negarei.<br />

–Tantos cantares, por que faze<strong>de</strong>s?<br />

–Senhor, ca nunca mi escaece<strong>de</strong>s.<br />

–E este ben por mí o faze<strong>de</strong>s?<br />

–Por vós, mia senhor, que o vale<strong>de</strong>s.


Ach, Gerechtigkeit, es ist nicht schön,<br />

dass ihr jetzt das Gesetzt nicht gehorcht<br />

im Bezug auf Mor <strong>de</strong> Cana, auch wenn sie<br />

Joan Airas wahnsinnig tötete;<br />

aber, wenn ihr das richtige tun wollt,<br />

sollt ihr sie unter ihm stecken,<br />

wie im Buch <strong>de</strong>s Löwens geschrieben;<br />

da er liebte sie viel, und er<br />

nannte sie „Herrin“,<br />

und wenn er sie am meisten liebte,<br />

dann tötete sie ihn;<br />

<strong>de</strong>shalb, Gerechtigkeit, wegen dieses Verbrechens,<br />

stecket ihr sie unter ihm,<br />

da das ist das Gesetz.<br />

Und wenn Joan Airas glaubte,<br />

dass Mor da Cana ihn liebte,<br />

tötete sie ihn,<br />

wenn sie konnte;<br />

<strong>de</strong>shalb, Gerechtigkeit, wegen dieser Taten,<br />

stecket ihr sie unter ihm und die Töten<strong>de</strong><br />

wird lei<strong>de</strong>n.<br />

Und wer die bei<strong>de</strong>n liegen sieht, wird er sagen:<br />

„Gesegnet sei, wer das beurteilte!“<br />

Ai, Justiça, mal faze<strong>de</strong>s, que non<br />

quere<strong>de</strong>s ora <strong>de</strong>reito filhar<br />

<strong>de</strong> Mor da Cana, porque foi matar<br />

Joan Airas, ca fez mui sen razon;<br />

mais, se <strong>de</strong>reito quere<strong>de</strong>s fazer,<br />

ela so el <strong>de</strong>ve<strong>de</strong>s a meter,<br />

ca o manda o Livro <strong>de</strong> Leon;<br />

ca lhi queria gran ben, e <strong>de</strong>s i<br />

nunca lhi chamava senon "senhor",<br />

e, quando lh’ el queria mui milhor,<br />

foi‐o ela logo matar ali;<br />

mais, Justiça, pois tan gran torto fez,<br />

mete<strong>de</strong>‐a ja so ele ũa vez,<br />

ca o manda o <strong>de</strong>reito assi.<br />

E, quando máis Joan Airas cuidou<br />

que houvesse <strong>de</strong> Mor da Cana ben,<br />

foi‐o ela logo matar por én,<br />

tanto que el en seu po<strong>de</strong>r entrou;<br />

mais, Justiça, pois que assi é ja,<br />

metan‐na so el, e pa<strong>de</strong>cerá<br />

a que o a mui gran torto matou.<br />

E quen nos ambos vir jazer, dira:<br />

«Beeito seja aquel que o julgou!».


PERO DE VEER (...1240?...)<br />

O, Gott, wie groβ mein Schmerz ist,<br />

da mein Freund ist weggegangen und ich bin geblieben<br />

klein und in ihn verliebt.<br />

Nach<strong>de</strong>m er aus Julhan wegging,<br />

blieb ich, Schöne, in Wahrheit,<br />

klein und in ihn verliebt.<br />

Ich hatte Angst vor meinem Tod,<br />

ich blieb sehr traurig als Hirtin,<br />

klein und in ihn verliebt.<br />

Ai Deus, que doo que eu <strong>de</strong> mí hei,<br />

porque se foi meu amig’ e fiquei<br />

pequena e <strong>de</strong>l namorada.<br />

Quando s’ el houve <strong>de</strong> Julhan a ir,<br />

fiquei, fremosa, por vos non mentir,<br />

pequena e <strong>de</strong>l namorada.<br />

Ali houv’ eu <strong>de</strong> mia morte pavor,<br />

u eu fiquei mui coitada pastor,<br />

pequena e <strong>de</strong>l namorada.


JOÁN ZORRO (En<strong>de</strong> <strong>de</strong>s 13. Jahrhun<strong>de</strong>rts)<br />

Der König von Portugal<br />

befahl, Schiffe zu bearbeiten,<br />

und auf <strong>de</strong>n Schiffen wer<strong>de</strong>n mit mir fahren<br />

meine Tochter und unser Freund.<br />

Der König von Portugal<br />

befahl, Schiffe zu bauen,<br />

und auf <strong>de</strong>n Schiffen wer<strong>de</strong>n mit mir fahren<br />

meine Tochter und unser Freund.<br />

Er befahl, Schiffe zu bearbeiten<br />

und sie auf <strong>de</strong>m Meer zu werfen,<br />

und auf <strong>de</strong>n Schiffen wer<strong>de</strong>n mit mir fahren<br />

meine Tochter und unser Freund.<br />

Er befahl, Schiffe zu bauen<br />

und sie auf <strong>de</strong>m Meer zu stellen,<br />

und auf <strong>de</strong>n Schiffen wer<strong>de</strong>n mit mir fahren<br />

meine Tochter und unser Freund.<br />

El‐Rei <strong>de</strong> Portugale<br />

barcas mandou lavrare,<br />

e lá iran nas barcas migo<br />

mia filha e noss’ amigo.<br />

El‐Rei portugueese<br />

barcas mandou fazere,<br />

e lá iran nas barcas migo<br />

mia filha e noss’ amigo.<br />

Barcas mandou lavrare<br />

e no mar as <strong>de</strong>itare,<br />

e lá iran nas barcas migo<br />

mia filha e noss’ amigo.<br />

Barcas mandou fazere<br />

e no mar as metere,<br />

e lá iran nas barcas migo<br />

mia filha e noss’ amigo.


JUIÃO BOLSEIRO (drittes Viertel <strong>de</strong>s 13. Jahrhun<strong>de</strong>rts)<br />

Ohne meinem Freund wer<strong>de</strong> ich die Morgendämmerung allein sehen<br />

und meine Augen können nicht einmal schlafen;<br />

und ich bitte Gott um Licht,<br />

aber Er gibt es mir nicht.<br />

Aber, wenn ich bei meinem Freund wäre,<br />

wäre das Licht nun bei mir.<br />

Wenn ich mit meinem Freund schlaf,<br />

dauerte die Nacht nichts;<br />

jetzt dauert die Nacht, hin und her:<br />

das Licht kommt nicht, <strong>de</strong>r Tag scheint nicht.<br />

Aber, wenn ich bei meinem Freund wäre,<br />

wäre das Licht nun bei mir.<br />

Und so <strong>de</strong>nke ich:<br />

wenn mein Feuer und mein Herr bei mir ist,<br />

kommt bald das Licht, auch wenn es nicht mir gefällt,<br />

und jetzt kommt die Nacht und wächst.<br />

Aber, wenn ich bei meinem Freund wäre,<br />

wäre das Licht nun bei mir.<br />

Pater nostrus sage ich mehr als eintausend<br />

für Den, <strong>de</strong>r am Kreuz starb:<br />

Er soll mir das Licht bald zeigen<br />

und auch die Adventsnächte.<br />

Aber, wenn ich bei meinem Freund wäre,<br />

wäre das Licht nun bei mir.<br />

Sen meu amigo manh’ eu senlheira<br />

e sol non dormen estes olhos meus;<br />

e, quant’ eu posso, peç’ a luz a Deus<br />

e non mi a dá per nulha maneira.<br />

Mais, se masesse con meu amigo,<br />

a luz agora seria migo.<br />

Quand’ eu con meu amigo dormia,<br />

a noite non durava nulha ren,<br />

e ora dur’ a noit’ e vai e ven:<br />

non ven a luz, nen parec’ o dia.<br />

Mais, se masesse con meu amigo,<br />

a luz agora seria migo.<br />

E, segundo, com’ a mí parece,<br />

comigo man meu lum’ e meu senhor:<br />

ven log’ a luz, <strong>de</strong> que non hei sabor,<br />

e ora vai a noit’ e ven e crece.<br />

Mais, se masesse con meu amigo,<br />

a luz agora seria migo.<br />

Pater nostrus rez’ eu máis <strong>de</strong> cento<br />

por Aquel que morreu na vera cruz,<br />

que Ele mi mostre mui cedo a luz,<br />

mais mostra‐mi as noites d’ avento.<br />

Mais, se masesse con meu amigo,<br />

a luz agora seria migo.


Während dieser langen Nächte, <strong>de</strong>r Gott an einem schlimmen Tag erschaffte,<br />

schlafe ich nicht. Wieso machte er nicht so<br />

in <strong>de</strong>r Zeit, wo mein Freund<br />

mit mir sprach?<br />

Er macht sie so lang, dass ich, die Arme, nicht schlafen kann<br />

und da sie sind zu lang möchte ich nochmals<br />

in <strong>de</strong>r Zeit, wo mein Freund<br />

mit mir sprach?<br />

Warum machte Gott sie so lang, ungleich,<br />

wenn ich nicht schlafen kann? Warum macht er sie nicht so<br />

in <strong>de</strong>r Zeit, wo mein Freund<br />

mit mir sprach?<br />

________<br />

Aquestas noites tan longas que Deus fez en grave dia<br />

por min, por que as non dormio, e por que as non fazia<br />

no tempo que meu amigo<br />

soia falar comigo?<br />

Porque as fez Deus tan gran<strong>de</strong>s non posso eu dormir, coitada,<br />

e, <strong>de</strong> como son sobejas, quisera eu outra vegada<br />

no tempo que meu amigo<br />

soia falar comigo.<br />

Por que as Deus fez tan gran<strong>de</strong>s sen mesura <strong>de</strong>siguaes,<br />

e as eu dormir non posso? Por que as non fez ataes<br />

no tempo que meu amigo<br />

soia falar comigo?


PERO MEOGO (zweite Hälfte <strong>de</strong>s 13. Jahrhun<strong>de</strong>rts)<br />

Die Schöne stand am Morgen auf,<br />

um die Haare in <strong>de</strong>r kalten Quelle zu waschen,<br />

froh aus <strong>de</strong>r Liebe, aus <strong>de</strong>r Liebe froh.<br />

Die Junge stand am Morgen auf,<br />

um die Haare in <strong>de</strong>r kalten Quelle zu waschen,<br />

froh aus <strong>de</strong>r Liebe, aus <strong>de</strong>r Liebe froh.<br />

Um die Haare in <strong>de</strong>r kalten Quelle zu waschen,<br />

sein Freund, die sie viel liebte, ging vorbei,<br />

froh aus <strong>de</strong>r Liebe, aus <strong>de</strong>r Liebe froh.<br />

Um die Haare in <strong>de</strong>r kalten Quelle zu waschen,<br />

sein Freund, die sie sehr lieb hatte, ging vorbei,<br />

froh aus <strong>de</strong>r Liebe, aus <strong>de</strong>r Liebe froh.<br />

Sein Freund, die sie viel liebte, ging vorbei,<br />

<strong>de</strong>r Hirsch <strong>de</strong>s Wal<strong>de</strong>s zum Wasser<br />

zurückkehrte,<br />

froh aus <strong>de</strong>r Liebe, aus <strong>de</strong>r Liebe froh.<br />

Sein Freund, die sie sehr lieb hatte, ging vorbei<br />

<strong>de</strong>r Hirsch <strong>de</strong>s Wal<strong>de</strong>s zum Wasser zurückkam,<br />

froh aus <strong>de</strong>r Liebe, aus <strong>de</strong>r Liebe froh.<br />

Levou‐s’ aa alva, levou‐s’ a velida,<br />

vai lavar cabelos na fontana fria,<br />

leda dos amores, dos amores leda.<br />

Levou‐s’ aa alva, levou‐s’ a louçana,<br />

vai lavar cabelos na fria fontana,<br />

leda dos amores, dos amores leda.<br />

Vai lavar cabelos na fontana fria,<br />

passou seu amigo, que lhi ben queria,<br />

leda dos amores, dos amores leda.<br />

Vai lavar cabelos na fria fontana,<br />

passa seu amigo, que a muit’ amava,<br />

leda dos amores, dos amores leda.<br />

Passa seu amigo, que lhi ben queria,<br />

o cervo do monte a augua volvia,<br />

leda dos amores, dos amores leda.<br />

Passa seu amigo, que a muit’ amava,<br />

o cervo do monte volvia a augua,<br />

leda dos amores, dos amores leda.


—Sag mir, Tochter, meine schöne Tochter:<br />

warum hast du dich bei <strong>de</strong>r kalten Quelle verzögert?<br />

—Ich habe Lieben.<br />

Sag mir, Tochter, meine junge Tochter:<br />

warum hast du dich bei <strong>de</strong>r kalten Quelle verzögert?<br />

—Ich habe Lieben.<br />

—Mutter, ich habe mich bei <strong>de</strong>r kalten Quelle verzögert,<br />

weil die Hirsche <strong>de</strong>s Berges zum Wasser zurückkehrten.<br />

- Ich habe Lieben.<br />

Mutter, ich habe mich bei <strong>de</strong>r kalten Quelle verzögert,<br />

weil die Hirsche <strong>de</strong>s Berges zum Wasser zurückkamen.<br />

Ich habe Lieben.<br />

—Du lügst, meine Tochter, du lügst um <strong>de</strong>inen Freund!<br />

Ich habe nie einen Hirsch, <strong>de</strong>r zum Wasser zurückkehrte, gesehen.<br />

—Ich habe Lieben.<br />

Du lügst, meine Tochter, du lügst um <strong>de</strong>inen Liebhaber!<br />

Ich habe nie einen Hirsch, <strong>de</strong>r aus <strong>de</strong>r Höhe zurückkehrte, gesehen.<br />

—Ich habe Lieben.<br />

–Diga<strong>de</strong>s, filha, mia filha velida:<br />

por que tardastes na fontana fria?<br />

–Os amores hei.<br />

Diga<strong>de</strong>s, filha, mia filha louçana:<br />

por que tardastes na fria fontana?<br />

–Os amores hei.<br />

–Tar<strong>de</strong>i, mia madre, na fontana fria,<br />

cervos do monte a augua volvian.<br />

Os amores hei.<br />

Tar<strong>de</strong>i, mia madre, na fria fontana,<br />

cervos do monte volvian a augua.<br />

Os amores hei.<br />

–Mentir, mia filha, mentir por amigo!<br />

Nunca vi cervo que volvess’ o rio.<br />

–Os amores hei.<br />

Mentir, mia filha, mentir por amado!<br />

Nunca vi cervo que volvess’ o alto.<br />

–Os amores hei.


PEDRO AMIGO DE SEVILHA (...1268‐1285...)<br />

—Um Gott, Freundin, weiβt du vielleicht,<br />

wie ich eine Botschaft sen<strong>de</strong>n kann<br />

zu meinem Freund, <strong>de</strong>r mit mir<br />

nicht sprechen kann und <strong>de</strong>shalb stirb er aus Traurigkeit?<br />

Und ich sage dir: wenn er so stirb,<br />

wer<strong>de</strong> ich auch nicht leben.<br />

Freundin, ich weiβ, dass es nicht möglich ist,<br />

dass mein Freund mit mir sprechen kann,<br />

aber ich kann es machen und habe einer an<strong>de</strong>ren Dame gebeten,<br />

ein schönes Gesang für ihn zu schreiben<br />

und durch das Gesang dieser Dame,<br />

kann er mit mir sprechen, wenn er will.<br />

Mein Freund ist kein Minnesänger,<br />

aber seine Liebe für mich ist so groβ,<br />

dass er eine an<strong>de</strong>re Botschafterin suchen wird<br />

und er wird fin<strong>de</strong>n, was ich ihm sen<strong>de</strong>n wer<strong>de</strong>,<br />

aber Freundin, wie wird er wissen,<br />

dass ich ihm es sen<strong>de</strong>, wer wird es ihm sagen?<br />

—Ich, meine Freundin, wer<strong>de</strong> ihm es sagen<br />

und auch, dass er einer Dame darum bitten soll,<br />

es zu singen, als ob<br />

er mit dir sprach, wenn er will;<br />

aber das muss richtig gemacht wer<strong>de</strong>n,<br />

du sollst dich nicht zurückziehen.<br />

–Par Deus, amiga, po<strong>de</strong><strong>de</strong>s saber<br />

como po<strong>de</strong>sse mandad’ enviar<br />

a meu amigo, que non ha po<strong>de</strong>r<br />

<strong>de</strong> falar mig’ e morr’ én con pesar?<br />

E, ben vos digo, se el morr’ assi,<br />

que non viverei ja máis <strong>de</strong>s ali.<br />

Amiga, sei ben que non pod’ haver<br />

meu amig’ arte <strong>de</strong> migo falar,<br />

e houv’ eu art’ e figi‐lhe fazer<br />

por outra dona un mui bon cantar;<br />

e, pois por aquela dona trobou,<br />

cada que quis, sempre migo falou.<br />

O meu amigo non é trobador,<br />

pero tan grand’ é o ben que m’ el quer<br />

que filhará outra enten<strong>de</strong>dor<br />

e trobará, pois que lho eu disser;<br />

mais, amiga, per quen o sabera<br />

que lho eu mando, ou quen lho dira?<br />

–Eu, amiga, o farei sabedor<br />

que, tanto que el un cantar fezer<br />

por outra dona e pois por seu for,<br />

que falará vosco, quando quiser;<br />

mais ha mester <strong>de</strong> lho fazer el ben<br />

creent’ e vós non o cear<strong>de</strong>s én.


—Freundin, um das Himmel und das Übel,<br />

ich wer<strong>de</strong> mich nie zurückziehen.<br />

—Du sollst es machen, da es wird berücksichtigt wer<strong>de</strong>n,<br />

wenn du dich zurückziehst.<br />

–Amiga, per ceos e quant’ eu hei<br />

<strong>de</strong> mal, máis nunca o ja cearei.<br />

–Mester vos é, cá vo‐lo enten<strong>de</strong>rán<br />

se o cear<strong>de</strong>s, e guardar‐vos‐an


MARTIN PADROZELOS (zweite Hälfte <strong>de</strong>s 13. Jahrhun<strong>de</strong>rts)<br />

Um Gott, ihr könnt nicht,<br />

Mutter und Herrin,<br />

nach San Salvador gehen,<br />

da wenn heute drei Schöne gehen,<br />

ich wer<strong>de</strong><br />

die erste sein, das weiβ ich.<br />

Um zu beten,<br />

will ich heute gehen<br />

und um euch nicht zu lügen,<br />

wenn heute zwei Schöne gehen,<br />

ich wer<strong>de</strong><br />

die erste sein, das weiβ ich.<br />

Dort ist mein Freund, ach,<br />

Mutter, und ich wer<strong>de</strong> ihn sehen,<br />

da das gibt mir Vergüngen,<br />

wenn heute eine Schöne geht,<br />

ich wer<strong>de</strong><br />

die erste sein, das weiβ ich.<br />

Por Deus, que vos non pes,<br />

mia madr’ e mia senhor,<br />

d’ ir a San Salvador,<br />

ca, se hoje i van tres<br />

fremosas, eu serei<br />

a ũa, ben o sei.<br />

Por fazer oraçon,<br />

quer’ hoj’ eu ala ir,<br />

e, por vos non mentir,<br />

se hoj’ i duas son<br />

fremosas, eu serei<br />

a ũa, ben o sei.<br />

I é meu amig’, ai<br />

madr’, e i‐lo‐ei veer,<br />

por lhi fazer prazer;<br />

se hoj’ i ũa vai<br />

fremosa, eu serei<br />

a ũa, ben o sei.


LOURENÇO (zweites Drittel <strong>de</strong>s 13. Jahrhun<strong>de</strong>rts)<br />

Es sangen <strong>de</strong>r Liebe<br />

drei schöne Wirtinnen,<br />

sehr traurig um ihre Lieben.<br />

Und dann sagte eine, meine Herrin:<br />

„Saget, Freundinnen, mit mir<br />

das Gesang meines Freun<strong>de</strong>s“.<br />

Die drei sangen sehr schön,<br />

wie verliebte Mädchen<br />

und unglücklich in <strong>de</strong>r Liebe.<br />

Und die, die ich liebe, sagte:<br />

„Saget, Freundinnen, mit mir<br />

das Gesang meines Freun<strong>de</strong>s“.<br />

Was für ein Vergnügen fühlte ich,<br />

als ich sie singen hörte!<br />

Und mein Herz fühlte Vergnügen,<br />

als meine Herrin sagte:<br />

„Saget, Freundinnen, mit mir<br />

das Gesang meines Freun<strong>de</strong>s“.<br />

Und wenn ich sie länger hörte,<br />

wür<strong>de</strong> ich mehr Vergnügen fühlen,<br />

weil es mir gefiel,<br />

wenn meine Herrin sagte:<br />

„Saget, Freundinnen, mit mir<br />

das Gesang meines Freun<strong>de</strong>s“.<br />

Tres moças cantavan d’ amor,<br />

mui fremosinhas pastores,<br />

mui coitadas dos amores.<br />

E diss’ end’ ũa, mia senhor:<br />

«Dized’, amigas, comigo<br />

o cantar do meu amigo».<br />

Todas tres cantavan mui ben,<br />

come moças namoradas<br />

e dos amores coitadas.<br />

E diss’ a por que perço o sén:<br />

«Dized’, amigas, comigo<br />

o cantar do meu amigo».<br />

Que gran sabor eu havia<br />

<strong>de</strong> as oir cantar enton!<br />

E prougue‐mi <strong>de</strong> coraçon<br />

quanto mia senhor dizia:<br />

«Dized’, amigas, comigo<br />

o cantar do meu amigo».<br />

E se as eu máis oisse,<br />

a que gran sabor estava<br />

e que muito me pagava<br />

<strong>de</strong> como mia senhor disse:<br />

«Dized’, amigas, con migo<br />

o cantar do meu amigo».


MARTÍN DE GINZO (zweite Hälfte <strong>de</strong>s 13. Jahrhun<strong>de</strong>rts)<br />

Die Schöne befohl,<br />

das Tamburin zu spielen.<br />

Schöne, ich sterbe aus Liebe.<br />

Die Frau <strong>de</strong>s schönen Gesichts befohl,<br />

das Tamburin zu spielen.<br />

Schöne, ich sterbe aus Liebe.<br />

Sie befohl das Tamburin zu spielen<br />

und sie konnte nicht sich ausruhen.<br />

Schöne, ich sterbe aus Liebe.<br />

Sie befohl das Tamburin zu spielen<br />

und sie konnte nicht Ruhe haben.<br />

Schöne, ich sterbe aus Liebe.<br />

A do mui bon parecer<br />

mandou lo adufe tanger.<br />

Louçana, d’ amores moir’ eu.<br />

A do mui bon semelhar<br />

mandou lo adufe sonar.<br />

Louçana, d’ amores moir’ eu.<br />

Mandou lo adufe tanger<br />

e non lhi davan lezer.<br />

Louçana, d’ amores moir’ eu.<br />

Mandou lo adufe sonar<br />

e non lhi davan vagar.<br />

Louçana, d’ amores moir’ eu.


MARTÍN CODAX (Mitte o<strong>de</strong>r drittes Viertel <strong>de</strong>s 13. Jahrhun<strong>de</strong>rts)<br />

Wellen <strong>de</strong>s Meeres von Vigo,<br />

habt ihr meinen Freund gesehen?<br />

Ach, Gott, komme er bald!<br />

Wellen <strong>de</strong>s tiefen Meeres,<br />

habt ihr meinen Liebhaber gesehen?<br />

Ach, Gott, komme er bald!<br />

Habt ihr meinen Freund gesehen,<br />

um <strong>de</strong>n ich seufze?<br />

Ach, Gott, komme er bald!<br />

Habt ihr meinen Liebhaber gesehen,<br />

um <strong>de</strong>n ich vielen Kummer habe?<br />

Ach, Gott, komme er bald!<br />

Ondas do mar <strong>de</strong> Vigo,<br />

se vistes meu amigo?<br />

E, ai Deus, se verra cedo!<br />

Ondas do mar levado,<br />

se vistes meu amado?<br />

E, ai Deus, se verra cedo!<br />

Se vistes meu amigo,<br />

o por que eu sospiro?<br />

E, ai Deus, se verra cedo!<br />

Se vistes meu amado<br />

por que hei gran coidado?<br />

E, ai Deus, se verra cedo!


Im Heiligen, in Vigo,<br />

tanzte ein göttliches Körper:<br />

ich fühle Liebe!<br />

In Vigo, im Heiligen,<br />

tanzte ein schlankes Körper:<br />

ich fühle Liebe!<br />

Tanzte ein göttliches Körper,<br />

das keinen Freund gehabt hatte:<br />

ich fühle Liebe!<br />

Tanzte ein schlankes Körper,<br />

das keinen Liebhaber gehabt hatte:<br />

ich fühle Liebe!<br />

Das keinen Freund gehabt hatte,<br />

auβer im Heiligen, in Vigo:<br />

ich fühle Liebe!<br />

Das keinen Liebhaber gehabt hatte,<br />

auβer in Vigo, im Heiligen:<br />

ich fühle Liebe!<br />

Eno sagrado, en Vigo,<br />

bailava corpo velido:<br />

amor hei!<br />

En Vigo, no sagrado,<br />

bailava corpo <strong>de</strong>lgado:<br />

amor hei!<br />

Bailava corpo velido,<br />

que nunca houver’ amigo:<br />

amor hei!<br />

Bailava corpo <strong>de</strong>lgado,<br />

que nunca houver’ amado:<br />

amor hei!<br />

Que nunca houver’ amigo,<br />

ergas no sagrad’, en Vigo:<br />

amor hei!<br />

Que nunca houver’ amado,<br />

ergas en Vigo, no sagrado:<br />

amor hei!


MARTÍN SOÁREZ (c.1200‐c. 1260)<br />

„Diese Cantiga schrieb Martín Soares für einen Ritter, <strong>de</strong>r<br />

stoltz war und sagte, dass er aus <strong>de</strong>m Übersee kam“.<br />

Auch wenn ich nie im Übersee war,<br />

kenne ich dieses Land<br />

von Soeiro Eanes, <strong>de</strong>r aus dort kommt,<br />

wie ich von ihm hörte:<br />

er sagt, dass Marcelha ist weiter weg<br />

von Meer, und Acre ist in <strong>de</strong>r Nähe,<br />

und Somportes fast nebenbei.<br />

Und von <strong>de</strong>n Tagen kenne ich viele Sachen,<br />

da ich hörte ihm davon sprechen:<br />

er sagt, dass wer gut geht<br />

von Belfurado nach Santarém gehen kam,<br />

und, wenn er früh aufsteht,<br />

kann er, nach Nogueirol fürs Mittagessen gehen<br />

und in Jerusalem anzukommen.<br />

Und er sagt, dass er einen Ju<strong>de</strong>,<br />

<strong>de</strong>r <strong>de</strong>n Fang unseres Herres sah, kennt;<br />

und ihr wer<strong>de</strong>t ein groβes Vergnügen fühlen,<br />

wenn er euch es erzählt:<br />

er sagt, er ist ein jüdischer Wirt,<br />

aus Rocamador,<br />

<strong>de</strong>r Don Andreu heiβt.<br />

«Esta cantiga fez Martin Soares a un cavaleiro que<br />

era chufador, que <strong>de</strong>zia que viinha d’ Outramar»<br />

Pero non fui a Ultramar,<br />

muito sei eu a terra ben<br />

per Soeir’ Eanes, que én ven,<br />

segundo lh’ eu oi contar:<br />

diz que Marcelha jaz alen<br />

do mar, e Acre jaz aquen,<br />

e Somportes log’ i a par.<br />

E as jornadas sei eu ben,<br />

como lhi eiri oi falar:<br />

diz que pod’ ir, quen ben andar,<br />

<strong>de</strong> Belfurad’ a Santaren,<br />

se noutro dia madurgar,<br />

e ir a Nogueirol jantar<br />

e maer a Jerusalen.<br />

E diz que vio ũu ju<strong>de</strong>u<br />

que vio pren<strong>de</strong>r Nostro Senhor;<br />

e havere<strong>de</strong>s i gran sabor,<br />

se vo‐lo contar, cuido‐m’ eu:<br />

diz que é un ju<strong>de</strong>u pastor,<br />

natural <strong>de</strong> Rocamador,<br />

e que ha nome Don Andreu.


Ich wer<strong>de</strong> euch sagen,<br />

wo das Grab war, da ich hörte das<br />

vom sogenannten Don Soeiro;<br />

ich wer<strong>de</strong> euch es sagen, wie ich von ihm hörte;<br />

aus Santarém gibt es drei Meilen<br />

und vier o<strong>de</strong>r fünf aus Loulé,<br />

und Belfurado ist in <strong>de</strong>r Nähe.<br />

Wo Unserer Herr lebte,<br />

dort ging dieser als Pilger<br />

un nach<strong>de</strong>m <strong>de</strong>r Sultan ihm<br />

entschuldigte, war er sehr froh<br />

zurückzukehren; es war ihm schwierig<br />

Coira und Galisteu zu bereisen<br />

mit Kaiserskröne.<br />

Do sepulcro vos er direi,<br />

per u andou, ca lho oi<br />

a Don Soeiro ben assi;<br />

como m’ el disse, vos direi:<br />

<strong>de</strong> Santaren tres legoas é<br />

e quatro ou cinco <strong>de</strong> Loule,<br />

e Belfurado jaz log’ i.<br />

Per i andou Nostro Senhor,<br />

d’ ali diz el que foi romeu,<br />

e, <strong>de</strong>pois que lh’ o Soldan <strong>de</strong>u<br />

o perdon, houve gran sabor<br />

<strong>de</strong> se tornar; e foi‐lhi greu<br />

d’ andar Coira e Galisteu<br />

con torquis do Emperador.


„Diese Cantiga habe ich für Afonso Eanes do Cotón geschrieben. Es ist<br />

eine „Cantiga <strong>de</strong> maldizer“, in <strong>de</strong>r er sich selbst kritisierte und so die<br />

Tücken <strong>de</strong>s an<strong>de</strong>ren zeigte, und sie sagt so“.<br />

Unser Herr, ich bin so traurig<br />

mit diesen Tücken, die du mir gegeben hast:<br />

die Huren und das Würfeln<br />

gefallen mir sehr viel;<br />

und es gefällt mir auch, in diesen Straβen<br />

isoliert zu leben.<br />

Wenn es einen Vermittler geben wür<strong>de</strong>, könnte das Gut<br />

über mich fallen und mich ehrenwert zu machen;<br />

aber dieses unor<strong>de</strong>ntliches Ficken gefällt mir<br />

und die Kneipen und das Trinken;<br />

und, da ich kann nichts gutes machen,<br />

will ich sein, wo ich lasterhaft sein kann.<br />

Und auch wenn ich weiβ, dass ich wertlos bin,<br />

will ich die Güte nicht versuchen,<br />

ich will nicht das Ficken aufhören,<br />

o<strong>de</strong>r die Huren,<br />

ich will keine an<strong>de</strong>re Grenzen kennen,<br />

das Laster verlierend und mich Mühe gebend.<br />

Früher hatte ich an<strong>de</strong>re Fähigkeiten,<br />

die ich nicht mehr benutzen kann:<br />

ich kann nicht mehr spielen,<br />

ohne eine an<strong>de</strong>re Streiche zu fin<strong>de</strong>n,<br />

die mir Lei<strong>de</strong>n bringen wird,<br />

«Esta outra cantiga fez a Afons’ Eanes do Coton. Foi <strong>de</strong><br />

mal dizer aposto, en que mostrava, dizendo mal <strong>de</strong> si,<br />

as manhas que o [outr’ havia; e diz assi»<br />

Nostro Senhor, com’ eu ando coitado<br />

con estas manhas que mi quisestes dar:<br />

son mui gran putanheiro aficado<br />

e pago‐me muito dos dados jogar;<br />

<strong>de</strong>s i ar hei mui gran sabor <strong>de</strong> morar<br />

per estas ruas vivend’ apartado.<br />

Po<strong>de</strong>ra‐m’ eu ben, se foss’ avegoso,<br />

caer en bon prez e honrado seer;<br />

mais pago‐m’ eu <strong>de</strong>ste fo<strong>de</strong>r astroso<br />

e <strong>de</strong>stas tavernas e <strong>de</strong>ste bever;<br />

e, pois que eu ja máis non posso valer,<br />

quero‐m’ andar per u seja viçoso.<br />

E pois eu entendo que ren non valho<br />

nen hei por outra bonda<strong>de</strong> a catar,<br />

non quer’ eu per<strong>de</strong>r este fo<strong>de</strong>stalho<br />

nen estas putas nen este entençar,<br />

nen quer’ ir per outras fronteiras andar,<br />

per<strong>de</strong>nd’ o viç’ e dando‐mi trabalho.<br />

Ainda eu outras manhas havia,<br />

per que eu non posso ja muito valer:<br />

nunca vos entro na tafularia<br />

que lh’ i non haja algun preit’ a volver,<br />

porque hei pois en gran coita a seer,


und dann muss ich fliehen und im Bor<strong>de</strong>ll mich verstecken.<br />

Und dann, wenn ich Ruhe fin<strong>de</strong>,<br />

höre ich auf, aber danach kehre ich zu meinem Weg zurück.<br />

Und ich lasse, dass die Huren schlechte Sache über mich sagen,<br />

über meine Tücken und über meine unmessliche Lei<strong>de</strong>nschaft.<br />

e fugir e guarir na putaria.<br />

E pois, quando me vejo en meu lezer,<br />

me rendo logo, e pois vou mia via.<br />

E leixo i putas <strong>de</strong> mí ben dizer,<br />

e <strong>de</strong> mias manhas e <strong>de</strong> mia folia.


PERO GARCÍA BURGALÉS (drittes Viertel <strong>de</strong>s 13. Jahrhun<strong>de</strong>rts)<br />

Ab heute muss ich nie berfürchten<br />

vom Gott, da ich weiβ, dass er mich<br />

nicht verletzten kann,<br />

solange ich lebe, obwohl er eine groβe Macht hat,<br />

da er enttäuschte mich, wenn ich<br />

Hoffnungen hatte, und <strong>de</strong>shalb<br />

weiβ ich, dass er mich nicht verletzten kann.<br />

Da er verletzte mich mit einer so schönen Frau,<br />

dass er eine an<strong>de</strong>re nicht erschaffen wird,<br />

und sie ist ganz unvergleichlich;<br />

und wer sie sieht wird keine<br />

an<strong>de</strong>re so süβ und schön und sinnig sehen,<br />

da diese hatte alles,<br />

was eine Frau haben soll.<br />

Und da er tötete diese gute Frau,<br />

weiβ ich, dass er nie mehr verletzten wird;<br />

und da ich kann kein Übel mehr aus Gott erhalten<br />

und er in meinem groβen Schmerz nicht tröstet,<br />

da Gott tötete sie,<br />

wer<strong>de</strong> er gefangen von <strong>de</strong>n Ju<strong>de</strong>n,<br />

wie es einmal war!<br />

Ja eu non hei oimais por que temer<br />

nulha ren Deus, ca ben sei eu d’ El ja<br />

ca me non po<strong>de</strong> nunca mal fazer,<br />

mentr’ eu viver, pero gran po<strong>de</strong>r ha,<br />

pois que me cedo tolheu quanto ben<br />

eu atendia no mund’ e, por én,<br />

sei eu ca me non po<strong>de</strong> mal fazer.<br />

Ca tan bõa senhor me foi tolher<br />

qual el ja en no mundo non fara,<br />

nen ja eno mundo par non po<strong>de</strong> haver;<br />

e quen aquesta viu ja non veerá<br />

tan mansa e tan fremosa e <strong>de</strong> bon sén,<br />

ca esta non menguava nulha ren<br />

<strong>de</strong> quanto ben dona <strong>de</strong>vi’ haver.<br />

E pois tan bõa senhor fez morrer,<br />

ja eu ben sei que me non fara mal;<br />

e pois eu d’ El non hei mal a pren<strong>de</strong>r,<br />

e a gran coita que hei me non val<br />

por ela, pois que mi a fez morrer Deus,<br />

El se veja en po<strong>de</strong>r <strong>de</strong> Ju<strong>de</strong>us<br />

como se viu ja outra vez pren<strong>de</strong>r!


Und je<strong>de</strong>r Mann, die eine Frau liebt,<br />

wenn er nicht amen sagt, nach<strong>de</strong>m er das hört,<br />

fühle er nicht Vergnügen mit <strong>de</strong>m, das er liebt!<br />

E tod’ homen que molher ben quiser,<br />

e m’ esto oir, e amen non disser,<br />

nunca veja <strong>de</strong> quanto ama prazer!


Roi Queimado starb mit Liebe<br />

in seinen Gesängen, um die Heilige Maria,<br />

um eine Frau, die er sehr viel liebte;<br />

und, um ein besserer Minnesänger zu sein,<br />

da sie ihn nicht liebte,<br />

starb er in seinen Gesängen;<br />

aber danach erweckte er vom Tod am dritten Tag.<br />

Das tat er um eine Frau,<br />

die er sehr viel liebte, und ich will euch auch sagen:<br />

da ihr glaubt, dass seine Gesänge<br />

sehr schön sind, ihm gefällt,<br />

in ihnen zu sterben und dann vom Tod erwecken.<br />

Das macht er, <strong>de</strong>r es machen kann,<br />

aber ein an<strong>de</strong>rer Mann wür<strong>de</strong> es nicht machen.<br />

Er hat keine Angst vor <strong>de</strong>m Tod,<br />

sonst wür<strong>de</strong> er <strong>de</strong>n Tod mehr befürchten,<br />

aber er weiβ ohne Zweifel,<br />

dass er nach <strong>de</strong>m Tod leben wird;<br />

und in seinem Gesang fängt <strong>de</strong>r Tod ihn<br />

aber danach lebt er. So eine Macht<br />

gab ihm Gott! Wer wür<strong>de</strong> das glauben?<br />

Und wenn mein Gott mir Macht gäbe,<br />

wie er heute hat, nach <strong>de</strong>m Tod, leben,<br />

wür<strong>de</strong> ich <strong>de</strong>n Tod nie mehr befürchten.<br />

Roi Queimado morreu con amor<br />

en seus cantares, par Santa Maria,<br />

por ũa dona que gran ben queria;<br />

e, por se meter por máis trobador,<br />

porque lh’ ela non quiso ben fazer,<br />

feze‐s’ el en seus cantares morrer;<br />

mais resurgiu <strong>de</strong>pois ao tercer dia.<br />

Esto fez el per ũa sa senhor<br />

que quer gran ben; e máis vos én diria:<br />

porque cuida que faz i maestria<br />

enos cantares que fez, ha sabor<br />

<strong>de</strong> morrer i, e <strong>de</strong>s i d’ ar viver.<br />

Esto faz el, que x’ o po<strong>de</strong> fazer,<br />

mais outr’ homen per ren non o faria.<br />

E non ha ja <strong>de</strong> sa morte pavor,<br />

senon sa morte máis‐la temeria;<br />

mais sabe ben, per sa sabedoria,<br />

que viverá, <strong>de</strong>s quando morto for;<br />

e faz‐s’ en seu cantar morte pren<strong>de</strong>r:<br />

<strong>de</strong>s i ar vive. Ve<strong>de</strong>s que po<strong>de</strong>r<br />

que lhi Deus <strong>de</strong>u –mais quen o cuidaria!<br />

E se mi Deus a mí <strong>de</strong>sse po<strong>de</strong>r<br />

qual hoj’ el ha, pois morrer, <strong>de</strong> viver,<br />

jamais morte nunca eu temeria.


AFONSO X (1221‐1284)<br />

Über <strong>de</strong>n Diakon von Cádiz habe ich ent<strong>de</strong>ckt,<br />

dass man ihm Leihbücher brachte;<br />

und <strong>de</strong>m Mann, <strong>de</strong>r ihm sie brachte, habe ich gefragt,<br />

und so antwortete er mir: „Herr,<br />

mit diesen zwei Büchern, die Sie sehen<br />

und mit an<strong>de</strong>ren,<br />

fickt er so oft, wie er will.<br />

Und ich wer<strong>de</strong> euch noch an<strong>de</strong>rs sagen:<br />

obwohl er im Gesetz viel zu lesen<br />

hat, wie ich weiβ,<br />

mit seinen Bücher gibt es keine Frau,<br />

die nicht die Raben als Kraniche sieht<br />

und die Adler als Sei<strong>de</strong>nkraupen:<br />

natürlich wer<strong>de</strong>n sie ficken, wenn sie will.<br />

Da es gibt kein an<strong>de</strong>res im Ficken<br />

als was in ihren Büchern steht;<br />

und er hat so ein groβes Vergnügen, wenn er sie liest,<br />

dass er nicht aufmerksam ist,<br />

und er kennt die Fickenskunst so gut,<br />

dass mit seinen Büchern,<br />

fickt er, wenn er will.<br />

Und ich wer<strong>de</strong> noch an<strong>de</strong>rs erzählen<br />

über die Sachen, die er mit seinen Büchern machte:<br />

er sammelt sie vor ihm,<br />

und nach<strong>de</strong>m er wegen ihr viel gefickt hat,<br />

wenn er eine teuflische Frau hat,<br />

fickt er sie auch<br />

und er entfernt <strong>de</strong>n bösen Teufel aus ihr.<br />

Ao daian <strong>de</strong> Calez eu achei<br />

livros que lhi levavan d’ aloguer;<br />

e o que os tragia preguntei<br />

por eles, e respon<strong>de</strong>u‐m’ el: «Senher,<br />

con estes livros que vós vee<strong>de</strong>s dous<br />

e con os outros que el ten dos sous,<br />

fod’ el per eles quanto fo<strong>de</strong>r quer.<br />

E ainda vos end’ eu máis direi:<br />

macar na Lei muit’á, se el quixer,<br />

leer, por quanto eu <strong>de</strong> sa fazenda sei,<br />

con os livros que ten, non ha molher<br />

a que non faça que semelhen grous<br />

os corvos, e as aguias babous,<br />

per força <strong>de</strong> fo<strong>de</strong>r, se x’ el quiser.<br />

Ca non ha máis, na arte do fo<strong>de</strong>r,<br />

do que, nos livros que ele ten, jaz;<br />

e el ha tal sabor <strong>de</strong> os leer<br />

que nunca noite nen dia al faz,<br />

e sabe d’ arte do fo<strong>de</strong>r tan ben<br />

que con nos seus livros d’ artes, que el ten,<br />

fod’ el as mouras cada que lhi praz.<br />

E máis vos contarei <strong>de</strong> seu saber,<br />

que con nos livros que ele ten faz:<br />

manda‐os ante si todos trager,<br />

e pois que fo<strong>de</strong> per eles assaz,<br />

se molher acha que o <strong>de</strong>mo ten,<br />

assi a fo<strong>de</strong> per arte e per sén,<br />

que saca <strong>de</strong>la o <strong>de</strong>mo malvaz.


Und, auβer<strong>de</strong>m, macht er an<strong>de</strong>re Sachen<br />

mit seinen Büchern, in Wahrheit;<br />

wenn er eine Frau, die die sogenannte<br />

Krankheit von Sankt Martial hat, find,<br />

fickt er sie, sie bezauernd<br />

und am Ficken <strong>de</strong>nkt sie, dass ihre Krankheit<br />

nur Eis o<strong>de</strong>r Schnee ist“.<br />

E, con tod’ esto, ainda faz al<br />

con os livros que ten, per bõa fe:<br />

se acha molher que haja o mal<br />

<strong>de</strong>ste fogo que <strong>de</strong> San Marçal é,<br />

assi a vai per fo<strong>de</strong>r encantar<br />

que, fo<strong>de</strong>ndo, lhi faz ben semelhar<br />

que é geada –non al– ou nev’ é».


PERO LAROUCO (letztes Drittel <strong>de</strong>s 13. und Beginn <strong>de</strong>s 14. Jahrhun<strong>de</strong>rts)<br />

Über euch, Herrin, will ich die Wahrheit sagen,<br />

und nicht über die Liebe, die ich fühle,<br />

Herrin, da ihre Bosheit gröβer ist<br />

als die an<strong>de</strong>re, die ich in <strong>de</strong>r Welt können;<br />

in Hässlichkeit und Bosheit,<br />

ihr seid nur von <strong>de</strong>r Tochter <strong>de</strong>s Königes übergetroffen.<br />

Ich liebe euch nicht und <strong>de</strong>shalb wer<strong>de</strong> ich keine Einsamkeit fühlen,<br />

wenn ihr nicht kommt.<br />

Und wenn ich bei euch wäre<br />

und euch und eure Farbe sähe,<br />

wenn ich die Welt beherrschte,<br />

wäret ihr nicht Herrin von allem,<br />

und von keiner fröhlichen Sache.<br />

Und das sage ich euch:<br />

es gab nie eine Tochter von einem Kaiser<br />

von so kleiner Schönheit.<br />

Alle bitten euch darum, Herrin, mit Neid,<br />

aufzuhören, mich zu lieben und nicht sie.<br />

Um Gott, machet ihr das nicht,<br />

diesen Wahsinn:<br />

ihr solltet lieben <strong>de</strong>n, <strong>de</strong>r euch am meistens wünscht<br />

und glauben, dass alle an<strong>de</strong>re sind;<br />

und, wenn ich ihr herzlich liebe,<br />

Gott führe mich zu einem Land, wo ich euch nicht sehe.<br />

De vós, senhor, quer’ eu dizer verda<strong>de</strong>,<br />

e non ja sobr’ o amor que vos hei,<br />

senher, e ben é vossa torpida<strong>de</strong>,<br />

<strong>de</strong> quantas outras eno mundo sei;<br />

assi <strong>de</strong> fea come <strong>de</strong> malda<strong>de</strong><br />

non vos vence hoje nen filha dũu rei.<br />

Non vos amo nen me eu per<strong>de</strong>rei,<br />

u vos non vir, por vós <strong>de</strong> soida<strong>de</strong>.<br />

E se eu vosco na casa sevesse<br />

e visse vós e a vossa color,<br />

se eu o mundo en po<strong>de</strong>r tevesse,<br />

non vos faria <strong>de</strong> todos senhor,<br />

nen doutra cousa on<strong>de</strong> sabor houvesse.<br />

E dũa ren see<strong>de</strong> sabedor:<br />

que nunca foi filha d’ emperador<br />

que <strong>de</strong> belda<strong>de</strong> peor estevesse.<br />

Todos vos dizen, senhor, con enveja,<br />

que <strong>de</strong>sama<strong>de</strong>s eles e mí non.<br />

Por Deus, vos rogo que esto non seja<br />

nen faça<strong>de</strong>s cousa tan sen razon:<br />

ama<strong>de</strong> vós o que vos máis <strong>de</strong>seja,<br />

e ben cree<strong>de</strong> que eles todos son;<br />

e se vos eu quero ben <strong>de</strong> coraçon,<br />

leve‐me Deus a terra u vos non veja.


PERO GOTÉRREZ (En<strong>de</strong>s <strong>de</strong>s 13. und Beginn <strong>de</strong>s 14. Jahrhun<strong>de</strong>rts)<br />

Alle sagen, dass Gott nie sündigte,<br />

aber ich sehe ihn sündigen,<br />

da er verlässt viele<br />

seiner Vasalle, die er erlöste,<br />

da er lässt sie mit groβer Liebe sterben,<br />

ohne Gut und ohne Herr,<br />

und mich hat er auch verlassen.<br />

Und ich kenne keine gröβere Todsün<strong>de</strong><br />

als die, die Gott macht,<br />

da er verlässt seine Vasalle<br />

in einem groβen Liebeskummer, wie ich;<br />

und ein Herr, <strong>de</strong>r nicht seiner Vasallen<br />

helfen will, wenn es nötig ist,<br />

sündigt, auch wenn er ein hoher König ist.<br />

Je<strong>de</strong>r Herr, auch die Könige,<br />

muss seine Vasalle aus <strong>de</strong>m Tod befreien<br />

und ihnen helfen, wenn sie traurig<br />

sind; aber Gott ist nicht so,<br />

da er lässt sie mit groβer Liebe sterben<br />

und will ihnen nicht helfen, auch wenn er kann:<br />

und so macht er eine groβe Todsün<strong>de</strong>…<br />

Todos dizen que Deus nunca pecou,<br />

mais mortalmente o vej’ eu pecar:<br />

ca lhe vej’ eu muitos <strong>de</strong>semparar<br />

seus vassalos, que mui caro comprou,<br />

ca os leixa morrer con grand’ amor,<br />

<strong>de</strong>semparados <strong>de</strong> ben <strong>de</strong> senhor,<br />

e ja com’ estes min <strong>de</strong>semparou.<br />

E maior pecado mortal non sei<br />

ca o que eu vejo fazer a Deus,<br />

ca <strong>de</strong>sampara os vassalos seus<br />

en mui gran coita d’ amor qual eu hei;<br />

e o senhor que acorrer non quer<br />

a seus vassalos, quando lh’ é mester,<br />

peca mortal, pois é tan alto Rei.<br />

Todo senhor, <strong>de</strong>mais Rei natural,<br />

<strong>de</strong>v’ os vassalos <strong>de</strong> mort’ a partir<br />

e acorrer‐lhes, cada que os vir<br />

estar en coita; mais Deus non é tal,<br />

ca os leixa con grand’ amor morrer,<br />

e, pero po<strong>de</strong>, non lhes quer valer:<br />

e assi faz gran pecado mortal...


GONÇALO EANES DO VINHAL (...1243‐1280)<br />

„Diese Cantiga wur<strong>de</strong> von Don Gonzalo Anes do Vinhal an <strong>de</strong>n<br />

Infante don Henrique geschrieben, da man sagte, er war<br />

Vermittler <strong>de</strong>r Königin Joana, seiner Taufpatin; und das<br />

passierte, nach<strong>de</strong>m <strong>de</strong>r König Don Afonso ihn verbannte“.<br />

Ich weiβ, Herr, dass mein Freund<br />

verbannt wur<strong>de</strong>, und ich weiβ nicht,<br />

wie ihm geht, <strong>de</strong>shalb will ich <strong>de</strong>n König sehen,<br />

ich wer<strong>de</strong> viel weinen und so sagen:<br />

„Um Gott, Herr, ihr seid so ein guter König,<br />

vergebet ihr meinen Freund".<br />

Deshalb ich liebe ihn so viel,<br />

mehr als ein Liebhaber eine Frau liebe,<br />

ich wer<strong>de</strong> zum König gehen,<br />

mit weinen<strong>de</strong>n Augen wer<strong>de</strong> ich sagen:<br />

„Um Gott, Herr, ihr seid so ein guter König,<br />

vergebet ihr meinen Freund".<br />

Und da es mir nicht hilft, zu Gott zu beten<br />

und die Heiligen wollen mich nicht hören,<br />

wer<strong>de</strong> ich um Mitleid <strong>de</strong>m König bitten<br />

und ich wer<strong>de</strong> ihm sagen mit weinen<strong>de</strong>n Augen:<br />

„Um Gott, Herr, ihr seid so ein guter König,<br />

vergebet ihr meinen Freund".<br />

Und um Gott, <strong>de</strong>r euch Ehre und Gutherzigkeit gab,<br />

vergebet ihr Don Henrique.<br />

«Esta cantiga fez Don Gonçalo Anes do Vinhal ao Infante<br />

Don Hanrique,porque dizian que era enten<strong>de</strong>dor da rainha<br />

Dona Joana, sa madrastra;e esto foi quando o el‐Rei Don<br />

Afonso pos fora da terra»<br />

Sei eu, donas, que <strong>de</strong>itad’ é d’ aqui<br />

do reino ja meu amig’ e non sei<br />

como lhi vai, mais quer’ er ir a el‐Rei;<br />

chorar‐lh’‐ei muito e direi‐lh’ assi:<br />

«Por Deus, senhor, que vos tan bon Rei fez,<br />

perdoad’ a meu amig’ esta vez».<br />

Porque o amo tan <strong>de</strong> coraçon,<br />

como nunc’ amou amigo molher,<br />

irei ali u el‐Rei estever;<br />

chorando dos olhos, direi‐lh’ enton:<br />

«Por Deus, senhor, que vos tan bon Rei fez,<br />

perdoad’ a meu amig’ esta vez».<br />

E, pois que me non val rogar a Deus,<br />

nen os santos non me queren oir,<br />

irei a el‐Rei merce’ er pedir<br />

e direi, chorando dos olhos meus:<br />

«Por Deus, senhor, que vos tan bon Rei fez,<br />

perdoad’ a meu amig’ esta vez».<br />

E por Deus, que vós <strong>de</strong>u honra e bonda<strong>de</strong>,<br />

a Don Hanriqu’ esta vez perdoa<strong>de</strong>.


DON PEDRO DE PORTUGAL, CONDE DE BARCELOS (c.1285‐1534)<br />

„Diese Cantiga wur<strong>de</strong> an eine gute Dame mit Name<br />

Moor Martiiz und Beiname Camela, und an einen Mann<br />

mit Name Joan Martii und Beiname Bodalho, und er<br />

war tabalión von Braga”.<br />

Das Naturell in <strong>de</strong>n Tieren<br />

<strong>de</strong>r gleichen Art<br />

ist, dass sie Säuglinge haben;<br />

aber, auch wenn ich weiβ, dass sie ficken,<br />

sehe ich jetzt ein seltsames Beispiel,<br />

das ich nicht glauben konnte:<br />

dass es schwanger wur<strong>de</strong> und gebäre<br />

die camela vom bodalho*.<br />

Die, die eine gemeinsame Natur haben,<br />

treffen sich in bestimmten Zeiten<br />

und sie suchen ihre Abstammung;<br />

aber jetzt sehe ich ein Geschöpf,<br />

das ich nicht glauben konnte,<br />

und <strong>de</strong>shalb wun<strong>de</strong>re ich mich:<br />

dass <strong>de</strong>r Bodalho ein Kind macht,<br />

in <strong>de</strong>r Camela.<br />

«Esta cantiga <strong>de</strong> cima foi feita a ũa dona d’<br />

ordin que chamavan Moor Martiĩz, por<br />

sobrenome Camela, e a ũu home que havia<br />

nome Joan Martiz, por sobrenome Bodalho, e<br />

era tabalion <strong>de</strong> Bragaa»<br />

Natura das animalhas<br />

que son dũa semelhança<br />

é <strong>de</strong> fazer én criança;<br />

mais <strong>de</strong>s que son fodimalhas,<br />

vej’ ora estranho talho,<br />

qual nunca cui<strong>de</strong>i que visse:<br />

que emprenhass’ e parisse<br />

a camela do bodalho.<br />

As que son dũa natura<br />

juntan‐s’, a certas sazões,<br />

e fazen sas criações;<br />

mais vejo ja criatura<br />

ond’ eu non cui<strong>de</strong>i vee‐la,<br />

e por én me maravilho<br />

<strong>de</strong> bodalho fazer filho,<br />

per natura, na camela.


Die, die natürlich<br />

ähnliche Körper haben,<br />

kommen zusammen und haben Kin<strong>de</strong>r,<br />

–das ist ihre Recht–;<br />

aber ich habe nie geglaubt,<br />

dass die Camela zum Bodalho<br />

gehen und schwanger gehen<br />

und danach sie gebären könnte.<br />

(*Camela.‐ Kamelin; bodalho.‐ Schwein).<br />

As que son, per natureza,<br />

corpos dũa parecença<br />

juntan‐s’ e fazen nacença,<br />

–esto é sa <strong>de</strong>reiteza–;<br />

mais non coi<strong>de</strong>i en mia vida<br />

que camela se juntasse<br />

con bodalh’ e emprenhasse<br />

e <strong>de</strong> máis seer <strong>de</strong>l parida.


FERNÁN VELHO (zweite Hälfte <strong>de</strong>s 13. Jahrhun<strong>de</strong>rts)<br />

María Pérez äuβerte sich<br />

vor kurzer Zeit, da sie fühlte<br />

sehr sündhaft, und dann versprach sie unserem Herr,<br />

um ihr Übel,<br />

dass sie bei einem Kleriker wäre,<br />

um die Sün<strong>de</strong>n, die sie wegen <strong>de</strong>s Teufels,<br />

mit <strong>de</strong>m sie immer war, tat.<br />

Sie äuβerte sich, da sie fand sich<br />

sehr sündhaft; <strong>de</strong>shalb, betend,<br />

ging sie zu Gott, da sie wollte<br />

sich vor ihm schützen, und das tat sie;<br />

und solange sie lebt, will sie<br />

einen Kleriker haben, um sich vor <strong>de</strong>m Teufel<br />

zu schützen.<br />

Und, da sie erzählte ihre Sün<strong>de</strong>n,<br />

hatte sie groβe Angst vor seinem Tod<br />

und groβe Freu<strong>de</strong>, Almosen zu geben,<br />

und dann nahm sie einen Kleriker<br />

und gab ihm das Bett, wo sie liegte,<br />

und sie sagte, dass er wird es haben, solange er lebt:<br />

und alle diese Arbeit hat sie um Gott gemacht!<br />

Und da dieser Streit begann,<br />

weil eine groβe Liebe zwischen ihr<br />

und <strong>de</strong>m groβen Teufel gab,<br />

bisher die Balteira bekennte;<br />

aber wenn sie sah <strong>de</strong>n Kleriker zwischen<br />

<strong>de</strong>n bei<strong>de</strong>n fallen, verlor <strong>de</strong>r Teufel<br />

sie, nach<strong>de</strong>m sie bekennte.<br />

Maria Perez se maenfestou<br />

noutro dia, ca por mui pecador<br />

se sentiu, e log’ a Nostro Senhor<br />

pormeteu, polo mal en que andou,<br />

que tevess’ un clerig’ a seu po<strong>de</strong>r,<br />

polos pecados que lhi faz fazer<br />

o Demo, con que x’ ela sempr’ andou.<br />

Maenfestou‐se, ca diz que s’ achou<br />

pecador muit’, e por én rogador<br />

foi log’ a Deus, ca teve por melhor<br />

<strong>de</strong> guardar a el ca o que a guardou;<br />

e, mentre viva, diz que quer teer<br />

un clerigo con que se <strong>de</strong>fen<strong>de</strong>r<br />

possa do Demo, que sempre guardou.<br />

E pois que ben seus pecados catou,<br />

<strong>de</strong> sa morte houv’ ela gran pavor<br />

e d’ esmolnar houv’ ela gran sabor;<br />

e log’ enton un clerigo filhou<br />

e <strong>de</strong>u‐lh’ a cama en que sol jazer,<br />

e diz que o terrá, mentre viver;<br />

e est’ afan todo por Deus filhou!<br />

E pois que s’ este preito começou<br />

antr’ eles ambos, houve grand’ amor<br />

antr’ ela sempr’ e o Demo maior,<br />

ata que se Balteira confessou;<br />

mais, pois que vio o clerigo caer<br />

antr’ eles ambos, houvi a per<strong>de</strong>r<br />

o Demo, <strong>de</strong>s que s’ ela confessou.


FERNÁN GARCÍA ESGARAVUNHA (...1230‐1251)<br />

Diese Herrin von Johan Coello,<br />

wegen <strong>de</strong>r Fähigkeiten, die sie lernte,<br />

wer<strong>de</strong> in je<strong>de</strong>m Ort guten Rat fin<strong>de</strong>n:<br />

da sie kann sähen und weben<br />

und sie säht die Unterhosen und die Hem<strong>de</strong> sehr gut:<br />

und ihr habt nie eine solche Frau gesehen,<br />

die ein saubereres Leben führt;<br />

sie war immer eine geliebte Frau<br />

in unserem Ort,<br />

da sie kann waschen und gute Käsen kocht<br />

und mahlen und kneten<br />

und als gute Milchhändlerin weiβt sie viel.<br />

Das sage ich nicht, weil ich sie liebe,<br />

aber weil sie auch sich um mich kümmert.<br />

Und niemand kastriert Schweine<br />

besser als ihr Mann, von Burgos bis Carrión,<br />

noch Hähne,<br />

Gott entschuldige mich.<br />

Das macht sie gut, und sie kann <strong>de</strong>n Staub aus <strong>de</strong>n Augen wegnehmen<br />

und sie beschwört gut,<br />

von Zauberformeln weiβt sie sehr viel.<br />

Im ganzen Kastilien,<br />

Gott sei danke,<br />

fin<strong>de</strong>t ihr kein besseres Bauch o<strong>de</strong>r Wurst<br />

als die, die die Herrin mit ihren Hän<strong>de</strong>n macht:<br />

und sie kann noch eine an<strong>de</strong>re Sache machen, wie von ihrem Mann gesagt:<br />

sie kocht gute Hartwürste und kann mit Zärtlichkeit waschen<br />

und bringt die Bruthenne inst Bett.<br />

Esta ama, cuj’ é Joan Coelho,<br />

per bõas manhas que soub’ apren<strong>de</strong>r,<br />

cada u for, achará bon conselho:<br />

ca sabe ben fiar e ben tecer<br />

e talha mui ben bragas e camisa;<br />

e nunca vistes molher <strong>de</strong> sa guisa<br />

que máis limpia vida sábia fazer;<br />

ant’, é hoje das molheres preçadas<br />

que nós sabemos en nosso logar,<br />

ca lava ben e faz bõas queijadas<br />

e sabe ben moer e amassar<br />

e sabe muito <strong>de</strong> bõa leiteira.<br />

Esto non dig’ eu por ben que lhi queira,<br />

mais porque ést’ assi, a meu cuidar.<br />

E seu marido, <strong>de</strong> crastar verrões<br />

non lh’ achan par, <strong>de</strong> Burgos a Carrion,<br />

nen a ela <strong>de</strong> capar galiões<br />

fremosament’, assi Deus mi perdon.<br />

Tod’ esto faz; e cata ben argueiro<br />

e escanta ben per olh’ e per calheiro<br />

e sabe muito bõa escantaçon.<br />

Non achare<strong>de</strong>s, en toda Castela,<br />

graças a Deus, <strong>de</strong> que mi agora praz,<br />

melhor ventrulho nen melhor morcela<br />

do que a ama con sa mão faz;<br />

e al faz ben, como diz seu marido:<br />

faz bon souriç’ e lava ben transido<br />

e <strong>de</strong>ita ben galinha choca assaz.


GIL PÉREZ CONDE (...1269?‐1286...)<br />

In Wahrheit, Gott, wenn es ihre Mutter nicht gäbe,<br />

da die Heilige Maria ist sehr gut,<br />

wür<strong>de</strong> ich euch misshan<strong>de</strong>ln, o<strong>de</strong>r darum bitten,<br />

um die Herrin, die ihr mir gegeben hat,<br />

zu schauen, wie ihr mich misshan<strong>de</strong>lt habt,<br />

und ich weiβ nicht viel über euren Vater.<br />

Warum muss ich das lei<strong>de</strong>n,<br />

das nicht passieren wür<strong>de</strong>, wenn sie es nicht wollte?<br />

Ich wür<strong>de</strong> sterben, wenn ihr, als Mann, meine Frau<br />

liebtet, da ihr habt mich so verletzt.<br />

Wenn ich euer war, wieso habt ihr mich verlieren?<br />

Wolltet ihr nicht, dass ich würdig bin?<br />

Saget ihr mir jetzt, dass ihr mich gut behan<strong>de</strong>lt habt,<br />

da ich glaubt, dass es nur Eitelkeit und Stoltz ist,<br />

dass ihr meine Dame erzwinget;<br />

von eurem Eigentümer<br />

habe ich nichts mitgenommen,<br />

seit<strong>de</strong>m ich geboren wur<strong>de</strong>, und ihr auch habt mir nichts gegeben.<br />

Ich verstehe, was ihr macht:<br />

ihr lasst die hässlichen Greisinnen, und die Schöne<br />

und Junge nehmt ihr als Frauen.<br />

Ihr nehmt so viele, wie ihr wollt<br />

und mir lasst ihr nieman<strong>de</strong>n:<br />

so teilt ihr mit mir, was ihr habt!<br />

Ihr dient und lobt sie nicht<br />

und sie gehen mit euch und ihr bewacht sie,<br />

ihr beklei<strong>de</strong>t sie und leitet sie sehr schlecht<br />

und ihr steckt sie uns zwischen <strong>de</strong>n Wän<strong>de</strong>n.<br />

A la fe, Deus, senon por vossa madre,<br />

que é a mui bõa Santa Maria,<br />

fezera‐vos eu pesar, u diria,<br />

pola mia senhor, que mi vós filhastes,<br />

que visse<strong>de</strong>s vós que mal baratastes,<br />

ca non sei tan muito <strong>de</strong> vosso padre.<br />

Por que vos eu a vós esto sofresse,<br />

senon por ela, se lhi non pesasse?<br />

Morrera eu, se vos com’ hom’ amasse<br />

a mia senhora, que mi vós tolhestes.<br />

Se eu voss’ era, por que me per<strong>de</strong>stes?<br />

Non queria<strong>de</strong>s que eu máis valesse?<br />

Dize<strong>de</strong>‐mi ora que ben mi fezestes,<br />

por que eu crea en vós nen vos sérvia<br />

senon gran tort’ endoad’ e sobervia,<br />

ca mi tee<strong>de</strong>s mia senhora forçada;<br />

nunca vos eu do vosso filhei nada,<br />

<strong>de</strong>s que fui nado, nen vós non mi o <strong>de</strong>stes.<br />

Faria‐m’ eu o que nos vós faze<strong>de</strong>s:<br />

leixar velhas feas, e as fremosas<br />

e mancebas filha‐las por esposas.<br />

Quantas quere<strong>de</strong>s vós, tantas filha<strong>de</strong>s,<br />

e a mí nunca mi nen ũa da<strong>de</strong>s:<br />

assi parti<strong>de</strong>s migo quant’ have<strong>de</strong>s!<br />

Nen as servi<strong>de</strong>s vós nen as loa<strong>de</strong>s,<br />

e van‐se vosc’ e, poi‐las alo tee<strong>de</strong>s,<br />

vesti<strong>de</strong>‐las mui mal e governa<strong>de</strong>s,<br />

e mete<strong>de</strong>s‐no‐las tra‐las pare<strong>de</strong>s.


ESTEVAN FAIÁN (drittes Viertel <strong>de</strong>s 13. Jahrhun<strong>de</strong>rts)<br />

Fernán Díaz, man hat euch gesagt,<br />

dass ihr solltet diese Frau heiraten<br />

und wir <strong>de</strong>nken, dass das ein schlechter Rat ist,<br />

<strong>de</strong>swegen:<br />

da die Frau ist aus einem solchen Land,<br />

Don Fernando, dass ihr<br />

nicht einmal einen Mann leiten könntet,<br />

wenn ihr <strong>de</strong>n Wünsch erfüllt,<br />

diese Frau zu heiraten,<br />

Fernán Díaz. Da sie kommt aus einem solchen Ort,<br />

dass ihr nicht regieren könntet; das kann<br />

keiner Mann, da seine Leute so<br />

sind, Gott entschüldige mich,<br />

dass sie euch gehorchen nicht willen.<br />

Und ich weiβ, Don Fernando, wie ich gelernt habe,<br />

dass ihr diese Frau nicht haben können;<br />

da ihre Diener, wie ich sage,<br />

wollen keinen frem<strong>de</strong>n Mann über sich;<br />

man sagt, ihr könnt die Männer<br />

loben und danach sie scha<strong>de</strong>n,<br />

wie ich gehört habe.<br />

Fernan Diaz, fazen‐vos enten<strong>de</strong>r<br />

que casaria<strong>de</strong>s <strong>de</strong>sta dona ben;<br />

e nós teemos que vos é mal sén<br />

per quant’ esto que vos quero dizer:<br />

porque a dona é <strong>de</strong> terra tal,<br />

Don Fernando, que, per ben nen per mal,<br />

non po<strong>de</strong>re<strong>de</strong>s i un hom’ haver,<br />

ante, fare<strong>de</strong>s i vosso prazer<br />

en querer<strong>de</strong>s con tal dona casar,<br />

Fernan Diaz. Ca é <strong>de</strong> tal logar<br />

que non po<strong>de</strong><strong>de</strong>s, per nen un po<strong>de</strong>r,<br />

haver nulh’ home, ca as gentes son<br />

<strong>de</strong> tal natura, se Deus mi pardon,<br />

que non querran i su vós guarecer.<br />

E sei, Don Fernando, per quant’ aprendi:<br />

non po<strong>de</strong>re<strong>de</strong>s esta dona haver,<br />

ca seus vassalos, com’ ouço dizer,<br />

non queren hom’ estranho sobre si;<br />

ca dizen que sabe<strong>de</strong>s lousinhar<br />

home <strong>de</strong>ant’, e sabe<strong>de</strong>s buscar<br />

gran mal <strong>de</strong>tras a muitos, com’ oi.


AFONSO EANES DO COTÓN (...1246...)<br />

Äbtissin, ich habe gehört,<br />

dass ihr alles weiβt,<br />

<strong>de</strong>shalb, um Gottes<br />

willen, habet ihr Mitleid<br />

von mir, da dieses Jahr heirate ich,<br />

und ich kann ihnen schwören, dass ich vom Ficken<br />

nicht mehr als ein Esel weiβ.<br />

Da man hat mit gesagt,<br />

dass ihr gut das Ficken<br />

und alles schönes kennt;<br />

lehrtet mir, Herrin,<br />

das Ficken, da ich weiβ nicht,<br />

ich habe we<strong>de</strong>r Mutter noch Vater,<br />

damit sie mir lehren, und ich habe als Hirt been<strong>de</strong>te.<br />

Und wenn ich aus hier weggehe,<br />

Herrin, nach<strong>de</strong>m ich diesen Beruf gelernt habe,<br />

und wenn ich ficken kann,<br />

dank euch, Gott sei danke,<br />

je<strong>de</strong>s Mal, das ich es mache, wer<strong>de</strong> ich sagen<br />

Pater Noster und ich wer<strong>de</strong> es widmen<br />

an die Seele <strong>de</strong>r, die es mir lehrte.<br />

Und <strong>de</strong>shalb könnt ihr schaffen<br />

meine Herrin, das Königreich von Gott:<br />

um zu seinen armen Kin<strong>de</strong>rn zu lehren,<br />

anstatt sie nüchtern zu machen,<br />

und um eine Frau zu zeigen,<br />

unglücklich zu sehen<br />

Herrin, dass sie ficken nicht kann.<br />

Aba<strong>de</strong>ssa, oi dizer<br />

que era<strong>de</strong>s mui sabedor<br />

<strong>de</strong> todo ben; e, por amor<br />

<strong>de</strong> Deus, quere<strong>de</strong>‐vos doer<br />

<strong>de</strong> min, que ogano casei,<br />

que ben vos juro que non sei<br />

máis que ũu asno <strong>de</strong> fo<strong>de</strong>r.<br />

Ca me fazen én sabedor<br />

<strong>de</strong> vós que have<strong>de</strong>s bon sén<br />

<strong>de</strong> fo<strong>de</strong>r e <strong>de</strong> todo ben;<br />

ensina<strong>de</strong>‐me máis, senhor,<br />

como foda, ca o non sei,<br />

nen padre nen madre non hei<br />

que m’ ensin’, e fiquei pastor.<br />

E se eu ensinado vou<br />

<strong>de</strong>s i, senhor, <strong>de</strong>ste mester<br />

<strong>de</strong> fo<strong>de</strong>r e fo<strong>de</strong>r souber<br />

per vós, que me Deus aparou,<br />

cada que per‐fo<strong>de</strong>r, direi<br />

Pater Noster e enmentarei<br />

a alma <strong>de</strong> quen m’ ensinou.<br />

E per i po<strong>de</strong><strong>de</strong>s gaar,<br />

mia senhor, o reino <strong>de</strong> Deus:<br />

per ensinar os pobres seus<br />

máis ca por outro jajũar,<br />

e per ensinar a molher<br />

coitada, que a vós veer,<br />

senhor, que non souber ambrar.


DIEGO PEZELHO (...1246‐1247...)<br />

Mein Herr Arzbischof, ich bin exkomuniziert,<br />

da ich mit Treu betätigt habe: <strong>de</strong>r Sün<strong>de</strong> hat mich getäuscht,<br />

sprechen Sie mich loss, Herr,<br />

und ich schwöre, dass ich ein Verrater sein wer<strong>de</strong>.<br />

Wenn ich Verrater wür<strong>de</strong>, wür<strong>de</strong> ich es Ihnen nicht sagen:<br />

aber, da ich mit Treu betätigt habe, zumin<strong>de</strong>stens um die Heilige Maria,<br />

sprechen Sie mich loss, Herr,<br />

und ich schwöre, dass ich ein Verrater sein wer<strong>de</strong>.<br />

Lei<strong>de</strong>r hatte ich einen Burg in Sousa<br />

und ich habe ihn seinem Besitzer gegeben, und ich glaube, es war richtig:<br />

sprechen Sie mich loss, Herr,<br />

und ich schwöre, dass ich ein Verrater sein wer<strong>de</strong>.<br />

Wegen meiner schwarzen Sün<strong>de</strong>n hatte ich einen mächtigen Burg<br />

und ich habe ihn seinem Besitzer gegeben und ich habe Angst vor <strong>de</strong>m Tod.<br />

sprechen Sie mich loss, Herr,<br />

und ich schwöre, dass ich ein Verrater sein wer<strong>de</strong>.<br />

Meu senhor arcebispo, and’ eu escomungado,<br />

porque fiz lealda<strong>de</strong>: enganou‐mi o pecado,<br />

solta<strong>de</strong>‐m’, ai senhor,<br />

e jurarei, mandado, que seja traedor.<br />

Se traiçon fezesse, nunca vo‐la diria;<br />

mais, pois fiz lealda<strong>de</strong>, vel por Santa Maria,<br />

solta<strong>de</strong>‐m’, ai senhor,<br />

e jurarei, mandado, que seja traedor.<br />

Per mia malaventura, tivi ũu castelo en Sousa<br />

e <strong>de</strong>i‐o a seu don’ e tenho que fiz gran cousa:<br />

solta<strong>de</strong>‐m’, ai senhor,<br />

e jurarei, mandado, que seja traedor.<br />

Per meus negros pecados, tive ũu castelo forte<br />

e <strong>de</strong>i‐o a seu dono, e hei medo da morte.<br />

solta<strong>de</strong>‐m’, ai senhor,<br />

e jurarei, mandado, que seja traedor.


RELIGIÖSES CANCIONEIRO<br />

(Cantigas von <strong>de</strong>r Heiligen Maria, von Afonso X)


„Das ist eine Lobe an die Heilige Maria, da sie ist schön und gut und<br />

mächtig“.<br />

Rose <strong>de</strong>r Rosen und Blume <strong>de</strong>r Blumen,<br />

Dame <strong>de</strong>r Damen, Herrin <strong>de</strong>r Herrinnen.<br />

Rose von Schönheit und Wissenheit<br />

und Blume von Frohlichkeit und Vergnügen,<br />

sehr frömme Dame,<br />

Herrin, die die Traurigkeit und das Schmerz entfernt.<br />

Rose <strong>de</strong>r Rosen und Blume <strong>de</strong>r Blumen…<br />

Diese Herrin müss <strong>de</strong>n Mensch sehr viel lieben,<br />

da sie will ihn aus <strong>de</strong>m Übel retten<br />

und will seine Sün<strong>de</strong>n entschuldigen,<br />

die von schlechten Verneigungen verursacht wur<strong>de</strong>n<br />

Rose <strong>de</strong>r Rosen und Blume <strong>de</strong>r Blumen…<br />

Wir müssen sie viel lieben und dienen,<br />

da sie rettet uns von <strong>de</strong>r Sün<strong>de</strong>:<br />

dank ihr bereuen wir die Irrtume,<br />

die wir als Sündiger machen.<br />

Rose <strong>de</strong>r Rosen und Blume <strong>de</strong>r Blumen…<br />

Diese Dame, die ich als Herrin habe<br />

und von <strong>de</strong>r ich Minnesänger sein will,<br />

wenn ich irgendwie seine Liebe gewinnen kann,<br />

gebe ich <strong>de</strong>m Teufel die an<strong>de</strong>ren Lieben.<br />

Rose <strong>de</strong>r Rosen und Blume <strong>de</strong>r Blumen…<br />

«Esta é <strong>de</strong> loor <strong>de</strong> Santa Maria, com’ é fremosa<br />

e bõa e ha gran po<strong>de</strong>r»<br />

Rosa das rosas e Fror das frores,<br />

Dona das donas, Sennor das sennores.<br />

Rosa <strong>de</strong> beldad’ e <strong>de</strong> parecer<br />

e Fror d’ alegria e <strong>de</strong> prazer,<br />

Dona en mui piadosa seer,<br />

Sennor en toller coitas e doores.<br />

Rosa das rosas e Fror das frores...<br />

Atal Sennor <strong>de</strong>v’ home muit’ amar,<br />

que <strong>de</strong> todo mal o po<strong>de</strong> guardar;<br />

e po<strong>de</strong>‐ll’ os pecados perdõar,<br />

que faz no mundo per maos sabores.<br />

Rosa das rosas e Fror das frores...<br />

Devemo‐la muit’ amar e servir,<br />

ca punna <strong>de</strong> nos guardar <strong>de</strong> falir;<br />

<strong>de</strong>s i dos erros nos faz repentir,<br />

que nós fazemos come pecadores.<br />

Rosa das rosas e Fror das frores...<br />

Esta dona que tenno por Sennor<br />

e <strong>de</strong> que quero seer trobador,<br />

se eu per ren poss’ haver seu amor,<br />

dou ao <strong>de</strong>mo os outros amores.<br />

Rosa das rosas e Fror das frores...


„Diese Geschichte erzählt wie die Heilige Maria die Seele eines Pilgers,<br />

<strong>de</strong>r nach Santiago fuhr und von einem Betrug <strong>de</strong>s Teufels getotet wur<strong>de</strong>,<br />

und dank <strong>de</strong>r Heiligen Maria kehrte er zu seinem Körper zurück und<br />

büβte“.<br />

Es ist nicht auβergewöhnlich, ein gutes Urteil zu bekommen<br />

aus <strong>de</strong>r Mutter von Gott, <strong>de</strong>r die ganze Welt beurteilen wird.<br />

Es ist wahr, dass sie wusste,<br />

dass sie Gott in ihrem Körper trug und ihn mit seiner Brust<br />

säugte, und sie verachtete ihn<br />

nie;<br />

<strong>de</strong>shalb <strong>de</strong>nke ich,<br />

dass er sie befriedigen will.<br />

Es ist nicht auβergewöhnlich, ein gutes Urteil zu bekommen…<br />

Über das, wenn ihr mich höret, wer<strong>de</strong> ich sprechen,<br />

über ein Urteil von <strong>de</strong>r Heiligen Maria<br />

an einen, <strong>de</strong>r je<strong>de</strong>s Jahr,<br />

wie ich hörte,<br />

nach Santiago pilgerte<br />

und starb.<br />

Es ist nicht auβergewöhnlich, ein gutes Urteil zu bekommen…<br />

Dieser Pilger ging<br />

gerne nach Santiago;<br />

aber er sündigte,<br />

da bevor er in <strong>de</strong>r Heberge ankam<br />

traf er sich mit einer schlechten Frau<br />

ohne mit ihr verheiratet zu sein.<br />

Es ist nicht auβergewöhnlich, ein gutes Urteil zu bekommen…<br />

«Esta é como Santa Maria juigou a alma do romeu<br />

que ia a Santiago, que se matou na carreira por<br />

engano do diabo, que tornass’ ao corpo e fezesse<br />

pẽe<strong>de</strong>nça»<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar<br />

a Madre do que o mundo tod’ ha <strong>de</strong> joigar.<br />

Mui gran razon é que sábia <strong>de</strong>reito<br />

que Deus troux’ en seu corp’ e <strong>de</strong> seu peito<br />

mamentou, e <strong>de</strong>l <strong>de</strong>speito<br />

nunca foi fillar;<br />

por én <strong>de</strong> sén me sospeito<br />

que a quis avondar.<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Sobr’ esto, se m’ oisse<strong>de</strong>s, diria<br />

dun joizo que <strong>de</strong>u Santa Maria<br />

por un que cad’ ano ia,<br />

com’ oi contar,<br />

a San Jam’ en romaria,<br />

porque se foi matar.<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Este romeu con bõa voonta<strong>de</strong><br />

ia a Santiago <strong>de</strong> verda<strong>de</strong>;<br />

pero <strong>de</strong>sto fez malda<strong>de</strong><br />

que ant’ albergar<br />

foi con moller sen bonda<strong>de</strong>,<br />

sen con ela casar.<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...


Nach<strong>de</strong>m er das tat, kehrte er zum Weg zurück<br />

und sein Sün<strong>de</strong> war nicht scheinbar<br />

und <strong>de</strong>r froge Teufel<br />

erschien vor ihm<br />

weiβer als ein Hermelin,<br />

um ihn schnell zu betrugen.<br />

Es ist nicht auβergewöhnlich, ein gutes Urteil zu bekommen…<br />

Der Teufel wur<strong>de</strong> Sankt Jakob<br />

und sagte: „Ich bin mit dir enttäuscht,<br />

aber ich will dich<br />

aus <strong>de</strong>inem Irrtum retten,<br />

damit du<br />

in <strong>de</strong>n See <strong>de</strong>r Hölle nicht fällst.<br />

Es ist nicht auβergewöhnlich, ein gutes Urteil zu bekommen…<br />

Aber vorher musst du machen, was ich sage,<br />

wenn du mein Freund sein willst,<br />

schneid das Mitglied,<br />

mit <strong>de</strong>m du<br />

mit <strong>de</strong>m Feind geschlafen hast<br />

und dann schneid <strong>de</strong>inen Kopf“.<br />

Es ist nicht auβergewöhnlich, ein gutes Urteil zu bekommen…<br />

Der Pilger, <strong>de</strong>r ohne Zweifel glaubte,<br />

dass das von Jakob befohlen wur<strong>de</strong>,<br />

schneid, was Jakob wollte;<br />

wenn er es schnitt,<br />

schnitt er seinen Kopf,<br />

glaubend, dass er das Richtige tat.<br />

Es ist nicht auβergewöhnlich, ein gutes Urteil zu bekommen…<br />

Seine Kamera<strong>de</strong>n fan<strong>de</strong>n ihn tot<br />

und damit sie nicht beschuldigt wer<strong>de</strong>n,<br />

gingen sie weg; und danach kamen,<br />

um <strong>de</strong>r Seele sich zu bemächtigen,<br />

die Dämonen, die sie sehr schnell<br />

entfernten.<br />

Es ist nicht auβergewöhnlich, ein gutes Urteil zu bekommen…<br />

Und wenn sie vor <strong>de</strong>r prächtigen und schönen Kirche<br />

von Sankt Peter vorbeigingen,<br />

sprach Sankt Jakob von Compostela<br />

aus dort<br />

und sagte: „Ah, lügen<strong>de</strong> Schurken,<br />

ihr könnt<br />

Es ist nicht auβergewöhnlich, ein gutes Urteil zu bekommen…<br />

die Seele <strong>de</strong>s Pilgers, <strong>de</strong>r wegen mich genommen habt,<br />

nicht mitnehmen;<br />

ihr habt ihn betrügt<br />

und, wenn mich Gott schützt,<br />

Pois esto fez, meteu‐s’ ao caminno,<br />

e non se mãefestou o mesquinno;<br />

e o <strong>de</strong>mo mui festinno<br />

se le foi mostrar<br />

máis branco que un arminno,<br />

po‐lo tost’ enganar.<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Semellança fillou <strong>de</strong> Santiago<br />

e disse: «Macar m’ eu <strong>de</strong> ti <strong>de</strong>spago,<br />

a salvaçon eu cha trago<br />

do que fust’ errar,<br />

por que non caias no lago<br />

d’ iferno, sen dultar.<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Mas ante faras esto que te digo,<br />

se sabor has <strong>de</strong> seer meu amigo:<br />

talla o que trages tigo<br />

que te foi <strong>de</strong>itar<br />

en po<strong>de</strong>r do ẽemigo,<br />

e vai‐te <strong>de</strong>golar».<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

O romeu, que sen dovida cuidava<br />

que Santiag’ aquelo lle mandava,<br />

quanto lle mandou tallava;<br />

poi‐lo foi tallar,<br />

log’ enton se <strong>de</strong>golava,<br />

cuidando ben obrar.<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Seus companneiros, poi‐lo mort’ acharon,<br />

por non lles apõer que o mataron,<br />

foron‐s’; e logo chegaron<br />

a alma tomar<br />

<strong>de</strong>mões, que a levaron<br />

mui toste sen tardar.<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

E u passavan ant’ ũa capela<br />

<strong>de</strong> San Pedro, muit’ aposta e bela,<br />

San James <strong>de</strong> Compostela<br />

<strong>de</strong>la foi travar,<br />

dizend’: «Ai, fals’ alcavela,<br />

non po<strong>de</strong><strong>de</strong>s levar<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

a alma do meu romeu que fillastes,<br />

ca por razon <strong>de</strong> mí o enganastes;<br />

gran traiçon i pensastes,<br />

e, se Deus m’ ampar,


da ihr ihn getäuscht habt,<br />

kann das nicht dauern“.<br />

Es ist nicht auβergewöhnlich, ein gutes Urteil zu bekommen…<br />

Die Dämone antworteten:<br />

„Diese Seele gesündigt hat,<br />

und <strong>de</strong>shalb sind wir überzeugten,<br />

dass sie nicht Gott<br />

sehen soll, da mit seinen Hän<strong>de</strong>n<br />

hat er seinen Kopft geschnitten“.<br />

Es ist nicht auβergewöhnlich, ein gutes Urteil zu bekommen…<br />

Jakob sagte: „Also,<br />

da ihr und wir so <strong>de</strong>nken,<br />

bitten wir um das Urteil<br />

von <strong>de</strong>r Unvergleichlichen,<br />

und dann, was sie beurteilt,<br />

machen wir ohne Zweifel“.<br />

Es ist nicht auβergewöhnlich, ein gutes Urteil zu bekommen…<br />

Danach gingen sie vor <strong>de</strong>r Heiligen Maria<br />

und sprachen, wie er konnten.<br />

Von ihr erhielten sie dieses Urteil:<br />

dass sie die Seele wie<strong>de</strong>rbringen sollten,<br />

wo sie sie gefun<strong>de</strong>n hatten,<br />

um danach sie zu retten.<br />

Es ist nicht auβergewöhnlich, ein gutes Urteil zu bekommen…<br />

Das Urteil wur<strong>de</strong> erfüllt<br />

und <strong>de</strong>r tote Pilger erstand auf<br />

nach<strong>de</strong>m er Gott diente;<br />

aber er konnte nie das,<br />

mit <strong>de</strong>m er gesündigt hatte,<br />

wie<strong>de</strong>rbekommen.<br />

Es ist nicht auβergewöhnlich, ein gutes Urteil zu bekommen…<br />

pois falsament’ a gãastes,<br />

non vos po<strong>de</strong> durar».<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Respon<strong>de</strong>ron os <strong>de</strong>mões louçãos:<br />

«Cuja est’ alma foi fez feitos vãos,<br />

por que somos ben certãos<br />

que non <strong>de</strong>v’ entrar<br />

ante Deus, pois con sas mãos<br />

se foi <strong>de</strong>sperentar».<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Santiago diss’: «Atanto façamos:<br />

pois nós e vós est’ assi rezõamos,<br />

ao joizo vaamos<br />

da que non ha par,<br />

e o que julgar façamos<br />

logo sen alongar».<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Log’ ante Santa Maria vẽeron<br />

e rezõaron quanto máis po<strong>de</strong>ron.<br />

Dela tal joiz’ houveron:<br />

que fosse tornar<br />

a alma on<strong>de</strong> a trouxeron,<br />

por se <strong>de</strong>pois salvar.<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Este joizo logo foi comprido,<br />

e o romeu morto foi resorgido,<br />

<strong>de</strong> que foi pois Deus servido;<br />

mas nunca cobrar<br />

pôd’ o <strong>de</strong> que foi falido,<br />

con que fora pecar.<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar.


„Das ist ein Lob an die Heilige Maria, über<br />

<strong>de</strong>n Unterschied zwischen Ave und Eva“.<br />

Zwischen Ave und Eva<br />

gibt es ein groβer Unterschied.<br />

Da Eva nahm uns<br />

das Paradies und Gott weg;<br />

Ave gab uns es wie<strong>de</strong>r;<br />

<strong>de</strong>shalb, meine Freun<strong>de</strong>:<br />

Zwischen Ave und Eva…<br />

Eva warf uns<br />

mit <strong>de</strong>m Teufel in sein Gefängnis,<br />

und Ave nahm uns heraus;<br />

und <strong>de</strong>shalb:<br />

Zwischen Ave und Eva…<br />

Wegen Eva verloren wir<br />

die Liebe und das Gut von Gott,<br />

und dann wegen Ave hatten es wir<br />

wie<strong>de</strong>r; und <strong>de</strong>shalb<br />

Zwischen Ave und Eva…<br />

Eva schloss uns<br />

das Himmel ohne Schlüssel<br />

und Maria brach<br />

die Türe durch Ave<br />

Zwischen Ave und Eva…<br />

«Esta é <strong>de</strong> loor <strong>de</strong> Santa Maria, do<br />

<strong>de</strong>partimento que ha entre Ave e Eva»<br />

Entre Av’ e Eva<br />

gran <strong>de</strong>partiment’ ha.<br />

Ca Eva nos tolleu<br />

o Parais’ e Deus,<br />

Ave nos i meteu;<br />

por end’, amigos meus:<br />

Entre Av’ e Eva...<br />

Eva nos foi <strong>de</strong>itar<br />

do <strong>de</strong>m’ en sa prijon,<br />

e Ave én sacar;<br />

e por esta razon:<br />

Entre Av’ e Eva...<br />

Eva nos fez per<strong>de</strong>r<br />

amor <strong>de</strong> Deus e ben,<br />

e pois Ave haver<br />

no‐lo fez; e por én:<br />

Entre Av’ e Eva...<br />

Eva nos enserrou<br />

os ceos sen chave,<br />

e Maria britou<br />

as portas per Ave.<br />

Entre Av’ e Eva...


“Questa è una lo<strong>de</strong> di Santa Maria, <strong>de</strong>lle cinque lettere che<br />

ha il suo nome e quello che vogliono dire”.<br />

Im Name von Maria<br />

gibt es nur fünf Buchstaben.<br />

M zeigt MUTTER und GROβ<br />

und auch RUHIG und die BESTE<br />

von allem, was unser Herr machte<br />

o<strong>de</strong>r machen könnte.<br />

Im Name von Maria…<br />

A zeigt VERMITTLERIN,<br />

HOCH, VEREHRT<br />

und FREUNDIN und GELIEBT,<br />

und von heiliger Gesellschaft.<br />

Im Name von Maria…<br />

R zeigt ZWEIG und WURZEL<br />

und KÖNIGIN und Kaiserin,<br />

ROSE <strong>de</strong>r Welt; und sehr glücklich<br />

ist, wer sie sieht.<br />

Im Name von Maria…<br />

Das I zeigt uns JESU CHRISTUS,<br />

GERECHTIGER RICHTER, und <strong>de</strong>shalb<br />

wegen ihr haben wir ihn gesehen,<br />

wie Isaiah gesagt hat.<br />

Im Name von Maria…<br />

«Esta é <strong>de</strong> loor <strong>de</strong> Santa Maria, das cinque leteras<br />

que ha no seu nome e o que queren dizer»<br />

Eno nome <strong>de</strong> Maria<br />

cinque letras, nomais, i ha.<br />

M mostra MADR’ e MAIOR<br />

e mais MANSA e mui MELLOR<br />

<strong>de</strong> quant’ al fez Nostro Sennor<br />

nen que fazer po<strong>de</strong>ria.<br />

Eno nome <strong>de</strong> Maria...<br />

A <strong>de</strong>mostra AVOGADA,<br />

APOSTA e AORADA,<br />

e AMIGA e AMADA<br />

da mui santa compannia.<br />

Eno nome <strong>de</strong> Maria...<br />

R mostra RAM’ e RAIZ,<br />

e REINN’ e Emperadriz,<br />

ROSA do mundo; e fiiz<br />

quen a visse ben seria.<br />

Eno nome <strong>de</strong> Maria...<br />

I nos mostra JESU‐CRISTO,<br />

JUSTO JUIZ, e por isto<br />

foi por ela <strong>de</strong> nós visto,<br />

segun disso Isaia.<br />

Eno nome <strong>de</strong> Maria...


Das A sagt uns, dass wir HABEN wer<strong>de</strong>n<br />

und dass in allem wer<strong>de</strong>n wir haben,<br />

was wir willen<br />

von Gott, da sie uns führt.<br />

Im Name von Maria…<br />

A ar diz que (H)AVEREMOS<br />

e que tod’ ACABAREMOS<br />

aquelo que nós queremos<br />

<strong>de</strong> Deus, pois ela nos guia.<br />

Eno nome <strong>de</strong> Maria...


„Wie wegen <strong>de</strong>r Heiligen Maria ein Monch während 300 Jahren das<br />

Gesang eines Vogels zuhörte, da er hatte <strong>de</strong>r Jungfrau darum gebeten,<br />

das Gut von <strong>de</strong>nen, die zum Paradies gehen, zu kennen“.<br />

Der, <strong>de</strong>r die Jungfrau gut dient,<br />

wird zum Paradies gehen.<br />

Und nun will ich euch dieses groβes Wun<strong>de</strong>r erzählen,<br />

das die Heilige Maria einem Monch, <strong>de</strong>r ihr immer darum bat,<br />

das Gut <strong>de</strong>s Paradies zu sehen, machte.<br />

Der, <strong>de</strong>r die Jungfrau gut dient…<br />

Und er wollte es sehen, bevor er starb.<br />

Und <strong>de</strong>shalb so tat die Glorreiche:<br />

sie befohl ihm, in ein Garten, in das er vielmals getreten war,<br />

Der, <strong>de</strong>r die Jungfrau gut dient…<br />

zu treten; aber diesen Tag fand er eine sehr helle<br />

und schöne Quelle, und er setzte sich nebenbei.<br />

Und er wachste seine Hän<strong>de</strong>n und sagte: „Oh, Jungfrau, ich will<br />

Der, <strong>de</strong>r die Jungfrau gut dient…<br />

das Paradies sehen, und das habe ich dich vielmals gefragt,<br />

ein biβchen <strong>de</strong>r Freu<strong>de</strong> zu sehen, bevor ich sterbe.<br />

Wer von <strong>de</strong>nen, die gut sind, kennt seinen Preis?<br />

Der, <strong>de</strong>r die Jungfrau gut dient…<br />

Nach<strong>de</strong>m <strong>de</strong>r Monch das Gebet en<strong>de</strong>te<br />

er hörte das Gesang eines Vogels, mit einem so angenehmen Ton,<br />

dass er das Gedächtnis verlor.<br />

Der, <strong>de</strong>r die Jungfrau gut dient…<br />

Er hatte ein solches Vernügnen mit diesem Gesang,<br />

«Como Santa Maria feze estar o monge trezentos anos ao canto<br />

da passarinna, porque lle pedia que lle mostrasse qual era o ben<br />

que havian os que eran en paraiso»<br />

Quen a Virgen ben servirá<br />

a Paraiso irá.<br />

E daquest’ un gran miragre vos quer’ eu ora contar,<br />

que fezo Santa Maria por un monge, que rogar<br />

ll’ ia sempre que lle mostrasse qual ben en Parais’ ha<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

E que o viss’ en sa vida ante que fosse morrer.<br />

E por end’ a Groriosa ve<strong>de</strong>s que lle foi fazer:<br />

fez‐lo entrar en ũa horta en que muitas vezes ja<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

entrara; mais aquel dia fez que ũa font’ achou<br />

mui crara e mui fremosa, e cab’ ela s’ assentou.<br />

E pois lavou mui ben sas mãos, diss’: «Ai Virgen, que sera<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

se verei do Paraiso, o que ch’ eu muito pidi,<br />

algun pouco <strong>de</strong> seu viço ante que saia d’ aqui,<br />

e que sábia do que ben obra que galardon havera?».<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

Tan toste que acabada houv’ o monj’ a oraçon,<br />

oiu ũa passarinna cantar log’ en tan bon son,<br />

que se escaeceu seendo e catando sempr’ ala.<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

Atan gran sabor havia daquel cant’ e daquel lais,


dass er am hörend 300 o<strong>de</strong>r mehr Jahre verbracht<br />

und er dachte, dass es nur ein Augenblick war, genauso wie<br />

Der, <strong>de</strong>r die Jungfrau gut dient…<br />

je<strong>de</strong>s Mal, dass er zum Garten ging.<br />

Nach<strong>de</strong>m das Vogel wegging, sagte er<br />

sehr besorgt: „Ich will weggehen, da ich muss essen<br />

Der, <strong>de</strong>r die Jungfrau gut dient…<br />

im Kloster“. Und er wegging und fand ein groβes Tor,<br />

das er nie gesehen hatte, und er sagte: „A, Santa Maria, hilf mir!<br />

Das ist nicht mein Kloster, was wird mir passieren?“<br />

Der, <strong>de</strong>r die Jungfrau gut dient…<br />

Nach<strong>de</strong>messen trat er in die Kirche ein und wenn die Mönchen ihn sahen<br />

hatten sie eine groβe Angst, und <strong>de</strong>r Abt ihm fragte:<br />

„Freund, wer sind Sie und was suchen Sie?“<br />

Der, <strong>de</strong>r die Jungfrau gut dient…<br />

Er sagte: „Ich suche <strong>de</strong>n Abt, <strong>de</strong>n ich hier gelassen habe<br />

und <strong>de</strong>n Prior und die Möncher, die ich zum letzten Mal sah,<br />

als ich zu diesem Garten ging: wer kann mir sagen, wo sie sind?<br />

Der, <strong>de</strong>r die Jungfrau gut dient…<br />

Nach<strong>de</strong>m <strong>de</strong>r Abt das hörte, glaubte er, dass <strong>de</strong>r Monch toll war<br />

und auch die Möncher, aber nach<strong>de</strong>m sie dis Geschichte hörten,<br />

sagten sie: „Wer mal gehört hat<br />

Der, <strong>de</strong>r die Jungfrau gut dient…<br />

ein solches Wun<strong>de</strong>r, wie dieses, von Gott gemacht<br />

durch seine Mutter, Heilige Jungfrau!<br />

Deshalb müssen wir sie loben; aber wer könnte sie nicht<br />

Der, <strong>de</strong>r die Jungfrau gut dient…<br />

loben? Da sie hat einen groβen Einfluss auf Gott<br />

und alles, was wir ihr beten, gibt uns sein Sohn<br />

wegen ihr, und hier hat sie uns gezeigt, was sie uns danach geben wird“.<br />

Der, <strong>de</strong>r die Jungfrau gut dient…<br />

que gran<strong>de</strong>s trezentos anos estevo assi, ou máis,<br />

cuidando que non estevera senon pouco, com’ está<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

monj’ algũa vez no ano, quando sal ao vergeu.<br />

Des i foi‐s’ a passarinna, <strong>de</strong> que foi a el mui greu,<br />

e diz: «Eu d’ aqui ir‐me quero, ca oimais comer querra<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

o convent’». E foi‐se logo e achou un gran portal<br />

que nunca vira, e disse: «Ai, Santa Maria, val!<br />

Non é est’ o meu mõesteiro, pois <strong>de</strong> mí que se fara?».<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

Des i entrou na eigreja, e houveron gran pavor<br />

os monges quando o viron, e <strong>de</strong>mandou‐ll’ o prior,<br />

dizend’: «Amigo, vós quen so<strong>de</strong>s ou que busca<strong>de</strong>s aca?».<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

Diss’ el: «Busco meu aba<strong>de</strong>, que agor’ aqui leixei,<br />

e o prior e os fra<strong>de</strong>s, <strong>de</strong> que mi agora quitei<br />

quando fui a aquela horta: u seen quen mi o dira?».<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

Quand’ est’ oiu o aba<strong>de</strong>, teve‐o por <strong>de</strong> mal sén,<br />

e outrossi o convento; mais <strong>de</strong>s que souberon ben<br />

<strong>de</strong> como fora este feito, disseron: «Quen oirá<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

nunca tan gran maravilla como Deus por este fez<br />

polo rogo <strong>de</strong> sa Madre, Virgen santa <strong>de</strong> gran prez!<br />

E por aquesto a loemos; mais quen a non loará<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

máis doutra cousa que seja? Ca, par Deus, gran <strong>de</strong>reit’ é,<br />

pois quanto nós lle pedimos nos dá seu Fill’, a la fe,<br />

por ela, e aqui nos mostra o que nos <strong>de</strong>pois dara».<br />

Quen a Virgen ben servirá...


„Diese Geschichte han<strong>de</strong>lt sich um einen Kleriker, <strong>de</strong>r ein Gedicht an die<br />

Heilige Maria schrieb und er könnte nicht einen Reim fin<strong>de</strong>n, und er bat <strong>de</strong>r<br />

Heiligen Maria um Hilfe, und er fand ihn sehr schnell. Und er sagte <strong>de</strong>r<br />

Heiligen Maria: „Vielen Dank“.<br />

Sehr groβ ist die Freu<strong>de</strong>, die die Heilige Maria, Mutter von Gott, fühlt,<br />

wenn sie <strong>de</strong>nen, die ihr Gedichte o<strong>de</strong>r Gesänge schreiben, hilft.<br />

Vor kurzer Zeit habe ich dieses Wun<strong>de</strong>r gehört:<br />

einem alten Priester gefiel sehr fiel,<br />

Lobgedichte zu schreiben und rezitieren<br />

über ihre Gutmütigkeit und Lobe und Wert.<br />

Sehr groβ ist die Freu<strong>de</strong>, die die Heilige Maria, Mutter von Gott, fühlt...<br />

Er schrieb ein sehr schönes Gedicht,<br />

aber es fehlte ihm ein Reim;<br />

und er konnte es nicht fin<strong>de</strong>n, und er dachte, dass<br />

er wür<strong>de</strong> ihn nie fin<strong>de</strong>n, auch wenn er einem an<strong>de</strong>ren fragte.<br />

Sehr groβ ist die Freu<strong>de</strong>, die die Heilige Maria, Mutter von Gott, fühlt...<br />

Verzweifelt, diesen Reim zu fin<strong>de</strong>n,<br />

ging er bei einer Statue<br />

<strong>de</strong>r Heiligen Jungfrau Maria, und er fing an zu beten,<br />

damit sie ihn half, dieses Gedicht zu been<strong>de</strong>n.<br />

Sehr groβ ist die Freu<strong>de</strong>, die die Heilige Maria, Mutter von Gott, fühlt...<br />

Da er war vom Lob und Gott zufrie<strong>de</strong>n<br />

und davon, wie die Ungläubiger die Trinität verstan<strong>de</strong>n hatten<br />

und er konnte das Gedicht nicht been<strong>de</strong>n,<br />

kniete er, damit sie es been<strong>de</strong>te.<br />

Sehr groβ ist die Freu<strong>de</strong>, die die Heilige Maria, Mutter von Gott, fühlt...<br />

«Esta é como un clerigo fazia ũa prosa a Santa Maria e non podia<br />

achar ũa rima, e foi rogar a Santa Maria que o ajudasse, e achó‐a<br />

logo. E a Majesta<strong>de</strong> lle disse: “Muitas graças”»<br />

Muito ha Santa Maria, Madre <strong>de</strong> Deus, gran sabor<br />

d’ ajudar quen lle cantares ou prosas faz <strong>de</strong> loor.<br />

Daquest’ ora un miragre oi, pouc’ ha, retraer<br />

que a un arcidiago avẽo, que gran prazer<br />

havia en fazer prosas <strong>de</strong> sa loor e dizer<br />

sa bondad’ e sa mesura e seu prez e sa valor.<br />

Muito ha Santa Maria, Madre <strong>de</strong> Deus, gran sabor...<br />

El ũa prosa fazia que era feita mui ben,<br />

se non fosse ũa rima soa que minguava én;<br />

e achar non a podia, e cuidava que per ren<br />

per el ja non s’ acharia, nen per outro sabedor.<br />

Muito ha Santa Maria, Madre <strong>de</strong> Deus, gran sabor...<br />

El ja por <strong>de</strong>sasperado <strong>de</strong> s’ aquela rim’ achar<br />

per home daqueste mundo, foi‐s’ enton a un altar<br />

da Virgen Santa Maria e começou‐ll’ a rogar<br />

<strong>de</strong> s’ acabar esta prosa que lle foss’ ajudador.<br />

Muito ha Santa Maria, Madre <strong>de</strong> Deus, gran sabor...<br />

Ca ela era ben feita <strong>de</strong> sa loor e <strong>de</strong> Deus<br />

e <strong>de</strong> com’ a Trĩida<strong>de</strong> enten<strong>de</strong>ssen os encreus;<br />

e el dar non lle podia neun cabo, mas os seus<br />

gẽollos ficou que ela foss’ en<strong>de</strong> acabador.<br />

Muito ha Santa Maria, Madre <strong>de</strong> Deus, gran sabor...


Als er betete, kam zu seinem Herz<br />

<strong>de</strong>r fehlen<strong>de</strong> Reim, <strong>de</strong>r so läufte<br />

auf Latein: Nobile Triclinium.<br />

Und es gab kein passen<strong>de</strong>res Wort<br />

Sehr groβ ist die Freu<strong>de</strong>, die die Heilige Maria, Mutter von Gott, fühlt...<br />

als dieser Reim, <strong>de</strong>n ich sage und <strong>de</strong>r das be<strong>de</strong>utet:<br />

„Edle Behausung, es gibt drei Behausungen in dir:<br />

Gott Vater und sein Sohn und <strong>de</strong>r Heilige Geist<br />

sind ohne Zweifel gegangen, um uns die Liebe zu bringen“.<br />

Sehr groβ ist die Freu<strong>de</strong>, die die Heilige Maria, Mutter von Gott, fühlt...<br />

Nach<strong>de</strong>m er es been<strong>de</strong>te, lobte er die Heilige Maria,<br />

und weinte er mit Vergnügen.<br />

Aber kurz danach beugte er vor<br />

und <strong>de</strong>r Statue sagte er: „Vielen Dank, meine Herrin“.<br />

Sehr groβ ist die Freu<strong>de</strong>, die die Heilige Maria, Mutter von Gott, fühlt...<br />

Dieses Wun<strong>de</strong>r von <strong>de</strong>r Heiligen Maria zeigt<br />

was von kurzer Zeit in Paris passierte;<br />

und ihr wer<strong>de</strong>t das Bild sehen, damit ihr fröher seid:<br />

es ist heute in Sankt Viktor gehängt.<br />

Sehr groβ ist die Freu<strong>de</strong>, die die Heilige Maria, Mutter von Gott, fühlt...<br />

Estand’ el assi en prezes, vẽo‐lle a coraçon<br />

a rima que lle minguava, que era <strong>de</strong> tal razon<br />

en latin e que mostrava: “Nobile Triclinium”.<br />

E non havia palavra que i fezesse mellor<br />

Muito ha Santa Maria, Madre <strong>de</strong> Deus, gran sabor...<br />

esta rima que vos digo, e que quer dizer assi:<br />

“Nobre casa <strong>de</strong> morada, tres moradas ha en ti:<br />

Deus Padre e o seu Fillo e o Sant’ Espirit’ i<br />

vẽeron morar sen falla por nos fazeren amor”.<br />

Muito ha Santa Maria, Madre <strong>de</strong> Deus, gran sabor...<br />

Pois houv’ a pros’ acabada, Santa Maria loou<br />

que lla tan ben acabara, e con gran prazer chorou.<br />

Mais a cabo dũa peça a omage s’ enclinou<br />

<strong>de</strong>la e mui passo disse: «Muitas graças, meu sennor».<br />

Muito ha Santa Maria, Madre <strong>de</strong> Deus, gran sabor...<br />

Este miragre que Santa Maria <strong>de</strong>mostrar quis<br />

conteceu, non ha gran tempo, na cida<strong>de</strong> <strong>de</strong> Paris;<br />

e vere<strong>de</strong>s a omagen, por seer<strong>de</strong>s én máis fis,<br />

hoje dia enclinada estar <strong>de</strong>ntr’ en San Vitor.<br />

Muito ha Santa Maria, Madre <strong>de</strong> Deus, gran sabor...


„Wie ein Priester während <strong>de</strong>r Messe eine Spinne, die in <strong>de</strong>n Becher gefalle war,<br />

verschluckt, und die Spinne ging unter <strong>de</strong>r Haut und <strong>de</strong>m Fleisch <strong>de</strong>s Priestes, und die<br />

Heilige Maria machte, dass sie unter <strong>de</strong>m Nagel ausging“.<br />

Ein sehr gutes Wun<strong>de</strong>r machte die Jungfrau, seltsam und schön,<br />

affinché capisca la verità l'ignorante ostinato.<br />

Und jetzt wer<strong>de</strong> ich ein groβes Wun<strong>de</strong>r erzählen,<br />

wun<strong>de</strong>rbar zu hören, und ihr wer<strong>de</strong>t es gerne hören,<br />

das die Heilige Frau, Mutter von Gott<br />

in Ciudad Rodrigo machte. Und es ist sehr wun<strong>de</strong>rbar<br />

Ein sehr gutes Wun<strong>de</strong>r machte die Jungfrau, seltsam und schön…<br />

mehr als an<strong>de</strong>re, die ihr gehört habt, da ich wusste, dass was<br />

ich jetzt erzählen wer<strong>de</strong> einem Priester passierte,<br />

<strong>de</strong>r immer die Messe <strong>de</strong>r Mutter <strong>de</strong>s Königs <strong>de</strong>s Himmels sagte,<br />

und da er sang gut, war das Volk<br />

Ein sehr gutes Wun<strong>de</strong>r machte die Jungfrau, seltsam und schön…<br />

sehr begeistert. Aber einen Tag, wie immer,<br />

im Fest von August dieser so gutherzigen Herrin,<br />

sang er die Messe, und nach<strong>de</strong>m er die Hostie<br />

verschlung, wollte er auch das Blut <strong>de</strong>s glorreichen<br />

Ein sehr gutes Wun<strong>de</strong>r machte die Jungfrau, seltsam und schön…<br />

Christus trinken. Und er sah, dass eine groβe Spinne in <strong>de</strong>n Becher gefallen war<br />

und sie schwamm im Blut, und er dachte, dass es<br />

sehr seltsam war; aber, wie in Spanien, gab er sich Mühe,<br />

und er trank es schnell.<br />

Ein sehr gutes Wun<strong>de</strong>r machte die Jungfrau, seltsam und schön…<br />

Und nach<strong>de</strong>m er das tat, wollte Gott, dass das Gift <strong>de</strong>r Spinne<br />

ihn nicht tötet;<br />

«Como ũu clerigo ena missa consomiu ũa aranna que lle caeu no<br />

calez, e andava‐lle ontr’ o coiro e a carne viva, e fez Santa Maria<br />

que lle saisse pela unna»<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso,<br />

porque a verdad’ entenda o neicio perfioso.<br />

E daquest’ un gran miragre vos sera per mí contado<br />

e d’ oir maravilloso, pois oi<strong>de</strong>‐o <strong>de</strong> grado,<br />

que mostrou a Santa Virgen, <strong>de</strong> que Deus por nós foi nado,<br />

<strong>de</strong>ntro en Cidad‐Rodrigo. E é mui maravilloso<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...<br />

ontr’ os outros que oistes, e tenn’ eu que atal éste<br />

o que vos contarei ora que avẽo a un preste<br />

que dizia sempre missa da Madre do Rei celeste;<br />

e porque a ben cantava, era én mui <strong>de</strong>sejoso<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...<br />

o poblo <strong>de</strong> lla oiren. Mas un dia, sen falida,<br />

ena gran festa d’ Agosto, <strong>de</strong>sta Sennor mui comprida<br />

estava cantando missa; e pois houve consomida<br />

a Hosti’, ar quis o sangui consomir do glorioso<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...<br />

Jesu‐Crist’. E viu no caliz jazer ũa grand’ aranna<br />

<strong>de</strong>ntro no sangui nadando, e teve‐o por estranna<br />

cousa; mais mui grand’ esforço fillou, a foro d’ Hespanna,<br />

e <strong>de</strong> consomir‐lo todo non vos foi mui vagaroso.<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...<br />

E pois aquest’ houve feito, non quis que ll’ empeecesse<br />

Deus o poçon da aranna nen lle no corpo morresse;


und <strong>de</strong>swegen ging die Spinne lebendig und biss ihn nicht,<br />

aber das traurige Insekt rannte zwischen <strong>de</strong>r Haut und <strong>de</strong>m Fleisch.<br />

Ein sehr gutes Wun<strong>de</strong>r machte die Jungfrau, seltsam und schön…<br />

Und sie rannte sehr schnell durch sein Körper und sie verletzte<br />

ihn nicht, dank <strong>de</strong>r Heiligen Jungfrau Maria;<br />

und wenn er festhielt, kam bald die Spinne<br />

und <strong>de</strong>r Priester zeigte sie und sagte: „Der frömmige König<br />

Ein sehr gutes Wun<strong>de</strong>r machte die Jungfrau, seltsam und schön…<br />

Wollte, dass ich für meine Sün<strong>de</strong>n dieses Martyrium habe;<br />

<strong>de</strong>shalb bitte ich <strong>de</strong>r Jungfrau darum, wenn sie es wünschte,<br />

dass sie ihrem Sohn darum bittet, mich schnell zu töten<br />

o<strong>de</strong>r mir dieses Schmerz wegnehmen, da er kann es tun“.<br />

Ein sehr gutes Wun<strong>de</strong>r machte die Jungfrau, seltsam und schön…<br />

Diese Spinne auf <strong>de</strong>r Wirbelsäule ging<br />

und dann auf <strong>de</strong>n Flanken und <strong>de</strong>r Milz,<br />

und dann ging sie zur Brust, und<br />

zu <strong>de</strong>n Armen; und ein haariges Körper<br />

Ein sehr gutes Wun<strong>de</strong>r machte die Jungfrau, seltsam und schön…<br />

hatte diese Spinne. Und einmal, unter <strong>de</strong>m Sonne,<br />

fühlte er Jucken auf <strong>de</strong>m Arm und begann er,<br />

sich zu kratzen, und er bemerkte es nicht bis dass<br />

dieses giftige Insekt unter einem Nagel ausging.<br />

Ein sehr gutes Wun<strong>de</strong>r machte die Jungfrau, seltsam und schön…<br />

Und wenn die Spinne ausging, nahm <strong>de</strong>r Kleriker sie<br />

und er zerstörte sie und legte sie ins Sack hinein;<br />

und wenn die Messe been<strong>de</strong>te, steckte er sie in seinen Mund hinein und<br />

[verschlung sie,<br />

und er sagte, dass sie eine Schlemmerei war.<br />

Ein sehr gutes Wun<strong>de</strong>r machte die Jungfrau, seltsam und schön…<br />

Die Leute, die dort waren, wenn sie das sahen,<br />

lobten sehr viel die Mutter <strong>de</strong>s heiligen Königs Jesu Christus<br />

und dann wur<strong>de</strong> <strong>de</strong>r Kleriker<br />

viel stärker in seinem Glauben und war nicht luxurios.<br />

Ein sehr gutes Wun<strong>de</strong>r machte die Jungfrau, seltsam und schön…<br />

e pero andava viva, non ar quis que o mor<strong>de</strong>sse,<br />

mas ontr’ o coir’ e a carn’ ia aquel bestigo astroso.<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...<br />

E andava muit’ aginna pelo corp’ e non fazia<br />

door nen mal, por vertu<strong>de</strong> da Virgen Santa Maria;<br />

e se s’ ao sol parava, log’ a aranna viia,<br />

e mostrando‐a a todos dizend’: «O Rei piadoso<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...<br />

quis que polos meus pecados aqueste marteir’ houvesse;<br />

por én rogo aa Virgen que se a ela prouguesse,<br />

que rogass’ ao seu Fillo que cedo mi a morte <strong>de</strong>sse<br />

ou me tolless’ esta coita, ca ben é én po<strong>de</strong>roso».<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...<br />

Esta aranna andando per cima do espinnaço<br />

e <strong>de</strong>pois pelos costados e en <strong>de</strong>reito do baço,<br />

<strong>de</strong>s i ia‐ll’ aos peitos e sol non leixava braço<br />

per que assi non andasse; e o corpo mui veloso<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...<br />

havia esta aranna. E un dia, el estando<br />

ao sol, ora <strong>de</strong> nõa, foi ll’ o braç’ escaentando,<br />

e el a coçar fillou‐s’ e non catou al senon quando<br />

lle saiu per so a unlla aquel poçon tan lixoso.<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...<br />

E tan toste que saida foi, o crerigo fillou‐a<br />

e fez logo <strong>de</strong>la poos e en sa bolsa guardou‐a;<br />

e quando disse sa missa, consumiu‐a e passou‐a,<br />

e disse que lle soubera a manjar mui saboroso.<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso<br />

As gentes que i estavan, quand’ houveron esto visto,<br />

loaron muito a Madre do Santo Rei Jesu‐Cristo<br />

e <strong>de</strong>s ali a<strong>de</strong>ante foi o crerigo por isto<br />

mui máis na fe confirmado, e non foi luxurioso.<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...


„Das ist eine Lobe zu <strong>de</strong>r Heiligen Maria“<br />

Saget ihr, Minnesänger,<br />

die Herrin <strong>de</strong>r Herrinen,<br />

wieso lobt ihr sie nicht?<br />

Wenn ihr singen könnt,<br />

da ihr Gott habt,<br />

wieso lobt ihr sie nicht?<br />

Die Herrin, die das Leben gibt<br />

und so gut ist,<br />

wieso lobt ihr sie nicht?<br />

Die, die nie lügt<br />

und ihre Traurigkeit erprobt,<br />

wieso lobt ihr sie nicht?<br />

Die, die gut ist<br />

und dank <strong>de</strong>r Gott uns entschuldigt,<br />

wieso lobt ihr sie nicht?<br />

Die, die uns im Leben<br />

und im Tod tröstet,<br />

wieso lobt ihr sie nicht?<br />

Die, die vom To<strong>de</strong> erwecken kann<br />

und uns hilft,<br />

wieso lobt ihr sie nicht?<br />

«Esta é <strong>de</strong> loor <strong>de</strong> Santa Maria»<br />

Dized’, ai trobadores,<br />

a Sennor das sennores,<br />

por que a non loa<strong>de</strong>s?<br />

Se vós trobar sabe<strong>de</strong>s,<br />

a por que Deus have<strong>de</strong>s,<br />

por que a non loa<strong>de</strong>s?<br />

A Sennor que dá vida<br />

e é <strong>de</strong> ben comprida,<br />

por que a non loa<strong>de</strong>s?<br />

A que nunca nos mente<br />

e nossa coita sente,<br />

por que a non loa<strong>de</strong>s?<br />

A que é máis que bõa<br />

e por que Deus perdõa,<br />

por que a non loa<strong>de</strong>s?<br />

A que nos dá conorte<br />

na vida e na morte,<br />

por que a non loa<strong>de</strong>s?<br />

A que faz o que morre<br />

viv’, e que nos acorre,<br />

por que a non loa<strong>de</strong>s?


Die Geschichte erzählt, wie ein sehr luxuriöser Richter an die Heilige Maria betete und<br />

danach er seine Natur wechselte und nie mehr sündigte.<br />

Sowie <strong>de</strong>r Teufel kämpft, damit wir irren,<br />

so kämpft auch die Jungfrau, um uns zu retten.<br />

Sowie er immer nach Möglichkeiten sucht,<br />

Um das Böse in <strong>de</strong>r Welt zu tun, falsch und sehr trügerisch,<br />

so sucht auch die Jungfrau heilige und wahre Sachen,<br />

damit wir imme Hoffnung auf Gott haben.<br />

Sowie <strong>de</strong>r Teufel kämpft, damit wir irren…<br />

Und dieses Mal möchte ich euch ein Wun<strong>de</strong>r, das ich sagen hörte, erzähen,<br />

das, wun<strong>de</strong>rschön und sehr schwierig,<br />

die herrliche Jungfrau, von <strong>de</strong>r ich viel Belohnung erwarte, tat;<br />

und wenn ihr gut zuhöret, wer<strong>de</strong> ich es gerne erzählen.<br />

Sowie <strong>de</strong>r Teufel kämpft, damit wir irren…<br />

Diese Geschichte geht um ein Ritter, <strong>de</strong>r sehr viel<br />

die Jungfrau liebte und sie immer lobte,<br />

und wegen dieser liebe war er großzügig<br />

mit <strong>de</strong>n Armen und <strong>de</strong>n Unglücklichen, das wissen wir.<br />

Sowie <strong>de</strong>r Teufel kämpft, damit wir irren…<br />

Der Ritter war groβ und schön,<br />

ruhig und von guter Natur, ohne Stolz und beschei<strong>de</strong>n<br />

und gemessen in seinen Taten, aber er war so luxuriös<br />

wie es möglich ist.<br />

Sowie <strong>de</strong>r Teufel kämpft, damit wir irren…<br />

Aber wenn er an die schöne Herrin dachte,<br />

blieb ihm das Schmerz und führte er ein gutes Leben,<br />

aber danach vergass er es, da er <strong>de</strong>n Sinne verloren,<br />

«Esta é como un cavaleiro que era mui luxurioso, per rogo que fezo<br />

a Santa Maria, houve cambiada a natura que nunca pois catou por<br />

tal preito»<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos,<br />

outrossi a Virgen punna como nos d’ errar guar<strong>de</strong>mos.<br />

Ca assi com’ ele sempre anda buscando carreiras<br />

pera mal fazer no mundo, falsas e mui mentireiras,<br />

assi ar busca a Virgen santas e mui verda<strong>de</strong>iras,<br />

por que mercee hajamos <strong>de</strong> Deus, que sempr’ aten<strong>de</strong>mos.<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos..<br />

E daquest’ un gran miragre que oi dizer‐vos quero,<br />

que fezo ũa vegada maravillos’ e mui fero<br />

a Virgen mui groriosa, <strong>de</strong> que gran merce’ espero;<br />

e se ben nos ascuitar<strong>de</strong>s, <strong>de</strong> grado vo‐lo diremos.<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

Esto foi dun cavaleiro que <strong>de</strong> coraçon amava<br />

a esta mui Groriosa e que sempre a loava<br />

quant’ el máis loar podia, e por seu amor ar dava<br />

a pobres e a mesquinnos, esto <strong>de</strong> certo sabemos.<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

Este cavaleiro era grand’ e apost’ e fremoso,<br />

manso e <strong>de</strong> bon talante, sen orgull’ e homildoso<br />

e mesurad’ en seus feitos; pero tan luxurioso<br />

era que máis non podia seer, per quant’ apren<strong>de</strong>mos.<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

Pero quando lle nembrava a Sennor <strong>de</strong> ben comprida,<br />

quedava‐ll’ aquela coita e era <strong>de</strong> bõa vida;<br />

mais <strong>de</strong>pois ll’ escaecia, como home que s’ obrida


wie viele an<strong>de</strong>re Menschen.<br />

Sowie <strong>de</strong>r Teufel kämpft, damit wir irren…<br />

Und er tat so und gegen <strong>de</strong>n Dämon kämpfte,<br />

er fiel und er stand auf,<br />

und einmal sah er in einer Vision die Königin <strong>de</strong>r Himmel, und weinend<br />

sagte er ihr: „Herrin, Mitleid, da wir fin<strong>de</strong>n es in dir<br />

Sowie <strong>de</strong>r Teufel kämpft, damit wir irren…<br />

nach jeglichem Irrtum. Deshalb bitte ich Eurer Heiligkeit darum,<br />

mich zu erbarmen und aus eurem Mitleid<br />

berücksichtiget Ihr nicht unsere groβe Bosheit,<br />

von mir und von allen, die in dieser Welt leben“.<br />

Sowie <strong>de</strong>r Teufel kämpft, damit wir irren…<br />

Dann schaute die Jungfrau ihn, sehr seriös,<br />

und sie ihm sagte: „Deine Hoffnung ist verloren,<br />

wenn <strong>de</strong>in Herz nicht verlieβ, was du machst<br />

und du das Irrtum, dass wir so viel hassen, nicht vergisst“.<br />

Sowie <strong>de</strong>r Teufel kämpft, damit wir irren…<br />

Dann sagte <strong>de</strong>r Ritter: „Meine Herrin, ich bin eurer,<br />

und ich kann o<strong>de</strong>r muss euch lügen:<br />

aber dieses Irrtum, durch die Natur, stammt aus Adam, und wir wissen,<br />

dass wir gesund nicht sein wer<strong>de</strong>n, sofern wir nicht von euch geschützt wer<strong>de</strong>n.<br />

Sowie <strong>de</strong>r Teufel kämpft, damit wir irren…<br />

Dann antwortete die Jungfrau sehr gemessen:<br />

„Da wir kennen <strong>de</strong>ine Freudlichkeit und verstehen <strong>de</strong>inen Irrsin,<br />

wer<strong>de</strong> ich machen, dass mein Sohn <strong>de</strong>ine Natur wechselt,<br />

damit du das nicht meht machst“.<br />

Sowie <strong>de</strong>r Teufel kämpft, damit wir irren…<br />

Dann ging die heilige Jungfrau weh, und dann an einem an<strong>de</strong>ren Tag<br />

durch die Macht <strong>de</strong>r glorreichen gesegneten Heiligen Maria,<br />

wur<strong>de</strong> <strong>de</strong>r Ritter, <strong>de</strong>r zunächst mit großer Lust brannte,<br />

kälter als <strong>de</strong>r Schnee, als wir in <strong>de</strong>n Wun<strong>de</strong>r lesen.<br />

Sowie <strong>de</strong>r Teufel kämpft, damit wir irren…<br />

Und dann lebte er sein Leben, wie und wann Gott es wolle,<br />

sehr gut, wie ein Mann, <strong>de</strong>r immer in seinem Gute fortschreitet,<br />

für die Freu<strong>de</strong> <strong>de</strong>r Jungfrau, die <strong>de</strong>n Dämon zerstörte<br />

und die wir die Sündiger loben.<br />

Sowie <strong>de</strong>r Teufel kämpft, damit wir irren…<br />

e que non é en seu siso, e <strong>de</strong> taes connocemos.<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

El aquest’ assi fazendo e con o <strong>de</strong>mo luitando,<br />

non estand’ en un estado, mais caend’ e levantando,<br />

viu en vijon a Reinna dos ceos, e el chorando<br />

lle disse: «Sennor, mercee, ca en ti a acharemos<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

cada que fezermos erro. Por end’ a ta santida<strong>de</strong><br />

rogo que m’ hajas mercee e pola ta piada<strong>de</strong><br />

non cates a como sõo mui comprido <strong>de</strong> malda<strong>de</strong><br />

eu e os máis <strong>de</strong>ste mundo por pecados que fazemos».<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

Enton a Virgen mui santa cató‐o come sannuda<br />

e disse‐ll’: «A esperança que has en mí é perduda<br />

se daquesto que tu fazes teu coraçon non se muda<br />

e non leixas aquel erro que nós muit’ avorrecemos».<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

Enton diss’ o cavaleiro: «Mia Sennor, eu sõo vosso,<br />

e a vós per nulla guisa mentir non <strong>de</strong>vo nen posso;<br />

mais est’ erro per natura ben <strong>de</strong>s Adan é‐xe nosso,<br />

<strong>de</strong> que non seremos sãos, se per vós non guarecemos.<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

Enton respon<strong>de</strong>u a Virgen mui comprida <strong>de</strong> mesura:<br />

«Porque teu ben connocemos e enten<strong>de</strong>s ta loucura,<br />

eu farei que o meu Fillo te cambiará a natura<br />

que ja máis esto non faças, ca <strong>de</strong>sto po<strong>de</strong>r havemos».<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

Enton foi‐s’ a Virgen santa; e logo en outro dia,<br />

por po<strong>de</strong>r da groriosa bẽeita Santa Maria,<br />

o cavaleiro que ante con gran luxuri’ ardia<br />

tornou mais frio ca neve, nos miragres‐lo leemos.<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

E viveu <strong>de</strong>pois sa vida quamanna Deus quis e quanta,<br />

mui bõa, assi com’ home que sempr’ en seu ben avanta,<br />

por prazer da Groriosa que ao <strong>de</strong>mo quebranta,<br />

a que sempre pecadores por en<strong>de</strong> loores <strong>de</strong>mos.<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...


„Wie die Heilige Maria ein kleines Tier o<strong>de</strong>r Wiesel aus <strong>de</strong>m Tod rettete“.<br />

Im Groβ und im Kleinen, in allem ist die Jungfrau<br />

fromm mit ihren Dienern, die Mutter, die alles sieht.<br />

Ich wer<strong>de</strong> ein groβes Wun<strong>de</strong>r erzählen, die die Königin,<br />

Mutter vom Gott Christus, machte für einen König,<br />

<strong>de</strong>r viele Hoffnungen in ihr hatte, und dank ihr sah er<br />

Schmerz und Vergnügen, die bei<strong>de</strong>n sehr groβ.<br />

Im Groβ und im Kleinen, in allem ist die Jungfrau…<br />

Das Schmerz verursachte ein kleines Tier, das <strong>de</strong>r König viel liebte;<br />

er hatte es bei sich und lebte es viel,<br />

das Tier, das die Galicier donezinna nennen, und mit ihm machte er<br />

die Vögel aus <strong>de</strong>n Grotten ausgehen.<br />

Im Groβ und im Kleinen, in allem ist die Jungfrau…<br />

Diese und an<strong>de</strong>re guten Sachen machte es,<br />

froh springend, und <strong>de</strong>r König fühlte<br />

ein groβes Vergügen, und <strong>de</strong>shalb liebte er es so viel<br />

und dachte, dass Gott ihm eine groβe Gna<strong>de</strong> gemacht hatte.<br />

Im Groβ und im Kleinen, in allem ist die Jungfrau…<br />

Und um es zu schützten baute er<br />

eine gut gebautes Arche, und er schloss es darin,<br />

um es zu schützen, da er fürchte<br />

die Katze, die besser in <strong>de</strong>r Nacht als am Tag sieht.<br />

Im Groβ und im Kleinen, in allem ist die Jungfrau…<br />

Und einen Tag, als er durch einen Weg ging,<br />

wollte er das Tier aus <strong>de</strong>r Arche wegnehmen, und das Tier war so leicht,<br />

dass es unter <strong>de</strong>n Füβen <strong>de</strong>r Pfer<strong>de</strong> fiel so dass<br />

<strong>de</strong>r König erschreckt sagte: „Heilige Maria sei fromm!<br />

«Como Santa Maria guardou <strong>de</strong> morte ũa bestiola que chaman<br />

donezinna»<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee<br />

aos seus servos a Virgen, Madre do que todo vee.<br />

Desto direi un miragre gran<strong>de</strong> que fez a Reinna,<br />

Madre <strong>de</strong> Deus Jesu‐Cristo, a ũu rei que muito tiinna<br />

en ela sa asperança, ca lle fez veer aginna<br />

pesar e prazer mui gran<strong>de</strong> dũa ren por sa mercee.<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee...<br />

Este pesar foi por ũa bestiola que muit’ amava<br />

el‐Rei, que sigo tragia e a que mui ben criava,<br />

a que chaman donezinna os <strong>galego</strong>s, e tirava<br />

con ela aves das covas, e <strong>de</strong> taes home vee.<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee...<br />

Pero esta outras cousas muitas e bõas fazia<br />

trebellando e saltando, on<strong>de</strong> gran prazer havia<br />

aquel Rei; e por aquesto atan gran ben lle queria<br />

que tiinna que fezera Deus en dar‐lla gran mercee.<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee...<br />

E por esto lle fezera <strong>de</strong> fust’, en que a guardava,<br />

ũa arca mui ben feita, e <strong>de</strong>ntro a enserrava<br />

por que mal non recebesse, ca muito se receava<br />

do gato, que ena noite mellor ca no dia vee.<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee...<br />

On<strong>de</strong> ll’ avẽo ũu dia, indo per ũa carreira,<br />

que a quis tirar da arca; e com’ ela é ligeira,<br />

caeu ontr’ os pés das bestas, e foi en atal maneira<br />

que el‐Rei con coita disse: «Santa Maria, mercee!


Im Groβ und im Kleinen, in allem ist die Jungfrau…<br />

Schützet Ihr meine donezinna, damit es nicht stirbt“.<br />

Un die Anwesen<strong>de</strong>n fühlten ein groβes Schmerz,<br />

weil <strong>de</strong>r Pferd <strong>de</strong>s Königes so hart es betrat,<br />

dass <strong>de</strong>r König sagte: „Ah, Männer, wer kann es sehen?<br />

Im Groβ und im Kleinen, in allem ist die Jungfrau…<br />

Gebet Ihr mir es, wie Ihr wünscht, tot o<strong>de</strong>r lebendig,<br />

und ich wer<strong>de</strong> mich mit ihm trösten“.<br />

Dann machte die Heilige Maria, <strong>de</strong>r Tur <strong>de</strong>s Himmels,<br />

dass es lebendig aus <strong>de</strong>n Füβen <strong>de</strong>s Pfer<strong>de</strong>s ausging.<br />

Im Groβ und im Kleinen, in allem ist die Jungfrau…<br />

Dann sahen alle Abwesen<strong>de</strong>n dieses Wun<strong>de</strong>r<br />

von <strong>de</strong>r Glorreichen gemacht, <strong>de</strong>r Mutter und Tochter von Gott:<br />

dank ihr tötete nicht <strong>de</strong>r Pferd das Tier, das er so hart<br />

betreten hatte. Und das machte <strong>de</strong>r, <strong>de</strong>r alles sieht<br />

Im Groβ und im Kleinen, in allem ist die Jungfrau…<br />

für das Vergnügen <strong>de</strong>r Glorreichen, seiner Mutter, zu <strong>de</strong>r <strong>de</strong>r König<br />

betete, wenn das Tier gerettet wur<strong>de</strong>.<br />

Deshalb wird er gesegnet und sie gelobt,<br />

und die bei<strong>de</strong>n haben von uns Frömmigkeit und Gna<strong>de</strong>.<br />

Im Groβ und im Kleinen, in allem ist die Jungfrau…<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee...<br />

Guarda‐me mia donezinna que a non perça per morte».<br />

E quantos ali estavan houveron gran <strong>de</strong>sconorte,<br />

ca lle pose o cavalo d’el‐Rei o pé atan forte<br />

sobr’ ela, e el‐Rei disse: «Ai, varões, quen a vee?<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee...<br />

Da<strong>de</strong>‐mi‐a qual quer que seja, sequer viva, sequer morta,<br />

e conortar‐m’‐ei con ela come quen se mal conorta».<br />

Enton fez Santa Maria, a que é dos ceos porta,<br />

que <strong>de</strong> so o pé saisse viva pola sa mercee.<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee...<br />

Enton quantos ali eran e viron tal maravilla<br />

que fezo a Groriosa, que é <strong>de</strong> Deus Madr’ e Filla,<br />

en fazer que o cavalo, que con seu pé tan mal trilla,<br />

non a matasse. E esto fez aquel que todo vee<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee...<br />

per prazer da Groriosa, sa Madr’, a que comendada<br />

a houv’ el‐Rei, u do pee do cavalo foi trillada.<br />

Por én seja el bẽeito e ela seja loada,<br />

e sempr’ ambos <strong>de</strong> nós hajan pieda<strong>de</strong> e mercee.<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee...


„Wie die Heilige Maria die Seele eines Mönches, <strong>de</strong>r ihren Name mit drei Farben<br />

gemalt hatte, mitnahm“.<br />

Ihr, die wegen ihrer groβen Schönheit „Blume <strong>de</strong>r Blumen“ genannt wird,<br />

gefällt sehr viel, wenn ihr Name mit an<strong>de</strong>ren Loben gelobt wird.<br />

Ich wer<strong>de</strong> ein Wun<strong>de</strong>r erzählen, genau so wie es mir erzählt wur<strong>de</strong>.<br />

Ich hörte es von einem guten Monch,<br />

<strong>de</strong>r die Lobe dieser Jungfrau gerne sang<br />

und das war für ihn das gröβte Vergnügen.<br />

Ihr, die wegen ihrer groβen Schönheit „Blume <strong>de</strong>r Blumen“ genannt wird…<br />

Ein sehr guter Kleriker gerne las<br />

die Leben <strong>de</strong>r Heiligen Vater, und er schrieb auch sehr gut;<br />

aber irgenwo, wo er <strong>de</strong>n Name von <strong>de</strong>r Heiligen Maria fand,<br />

zeichnete er ihr ein sehr schönes dreifärbiges Schreiben.<br />

Ihr, die wegen ihrer groβen Schönheit „Blume <strong>de</strong>r Blumen“ genannt wird…<br />

Die erste Farbe war gol<strong>de</strong>n, reich und schön,<br />

<strong>de</strong>r edlen und schönen Jungfrau ähnlich;<br />

die zweite war Blau, eine wun<strong>de</strong>rbare Farbe,<br />

<strong>de</strong>m glänzen<strong>de</strong>n Himmel ähnlich.<br />

Ihr, die wegen ihrer groβen Schönheit „Blume <strong>de</strong>r Blumen“ genannt wird…<br />

Die dritte heiβt Rosa, da es ist die rote Farbe;<br />

Je<strong>de</strong>r von diesen Farben ist <strong>de</strong>r Jungfrau ähnlich,<br />

die reich und sehr heilig ist, und ihre Schönheit ist<br />

unvergleichlich, sie es die Beste unter <strong>de</strong>n Besten.<br />

Ihr, die wegen ihrer groβen Schönheit „Blume <strong>de</strong>r Blumen“ genannt wird…<br />

Je<strong>de</strong>s Mal, das <strong>de</strong>r Monch diesen Name bei sich hat<br />

<strong>de</strong>r Jungfrau Maria, von <strong>de</strong>r er Freund war,<br />

küsste er ihn oft, um <strong>de</strong>n Feind zu besiegen:<br />

<strong>de</strong>r Teufel, <strong>de</strong>r immer versucht, dass wir sündigen.<br />

Ihr, die wegen ihrer groβen Schönheit „Blume <strong>de</strong>r Blumen“ genannt wird…<br />

Einmal war er sehr krank<br />

mit einer groβen Krankheit,<br />

aber trotz<strong>de</strong>m versuchte er noch,<br />

ein <strong>de</strong>r gröβten Lober <strong>de</strong>r heiligen Jungfrau zu sein.<br />

Ihr, die wegen ihrer groβen Schönheit „Blume <strong>de</strong>r Blumen“ genannt wird…<br />

«Como Santa Maria levou a alma dun fra<strong>de</strong> que pintou o seu<br />

nome <strong>de</strong> tres coores»<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores,<br />

mui máis lle praz quando loan seu nome que doutras loores.<br />

Desto direi un miragre, segundo me foi contado,<br />

que avẽo a un monge bõo e ben ordinnado<br />

e que as horas <strong>de</strong>sta Virgen dizia <strong>de</strong> mui bon grado,<br />

e maior sabor havia <strong>de</strong>sto que doutras sabores.<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

Este mui bon clerigo era e mui <strong>de</strong> grado liia<br />

nas Vidas dos Santos Padres e ar mui ben escrivia;<br />

mais u quer que el achava nome <strong>de</strong> Santa Maria<br />

fazia‐o mui fremoso escrito con tres colores.<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

A primeira era ouro, coor rica e fremosa<br />

a semellante da Virgen nobre e mui preciosa;<br />

e a outra d’ azur era, coor mui maravillosa<br />

que ao ceo semella quand’ é con sas esplandores.<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

A terceira chaman rosa, porque é coor vermella;<br />

on<strong>de</strong> cada ũa <strong>de</strong>stas coores mui ben semella<br />

aa Virgen que é rica, mui santa, e que parella<br />

nunca houv’ en fremosura, ar é mellor das mellores.<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

Ond’ aqueste nome santo o monge tragia sigo<br />

da Virgen Santa Maria, <strong>de</strong> que era muit’ amigo,<br />

beijando‐o ameu<strong>de</strong> por vencer o ẽemigo<br />

diabo que sempre punna <strong>de</strong> nos meter en errores.<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

On<strong>de</strong> foi ũa vegada que jazia mui doente<br />

dũa grand’ enfermida<strong>de</strong>, <strong>de</strong> que era én possente;<br />

e pero assi jazia, viinna‐lle sempre a mente<br />

<strong>de</strong> seer da Virgen santa un dos seus máis loadores.<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...


Der Abt und die Mönche besuchten ihn,<br />

und, da er war unglücklich, blieb bei ihm ein an<strong>de</strong>rer Monch,<br />

um ihn zu begleiten, und die an<strong>de</strong>ren bleiben bei ihm<br />

ein biβchen und danach gingen sie weg, aber die Herrin <strong>de</strong>r Herrinnen<br />

Ihr, die wegen ihrer groβen Schönheit „Blume <strong>de</strong>r Blumen“ genannt wird…<br />

schien vor <strong>de</strong>m Monch, <strong>de</strong>r ihn begleitete, schlafend,<br />

und er sah, dass die Jungfrau sich näherte<br />

und ihm sagte: „Hab keine Angst, da du wirst jetzt<br />

mit mir ins Paradies gehen, wo du die Vorfahren sehen wirst.<br />

Ihr, die wegen ihrer groβen Schönheit „Blume <strong>de</strong>r Blumen“ genannt wird…<br />

Du hast meinen Name in drei Farben gemalt:<br />

<strong>de</strong>shalb wer<strong>de</strong> ich dich ins Himmel mitnehmen, wo du die Apostel sehen wirst,<br />

und im Buch <strong>de</strong>s Lebens<br />

bist du unter <strong>de</strong>nen, die nicht sterben und keine Traurigkeit o<strong>de</strong>r Schmerzen haben“.<br />

Ihr, die wegen ihrer groβen Schönheit „Blume <strong>de</strong>r Blumen“ genannt wird…<br />

Dann nahm die heilige Königin seine Seele mit.<br />

Und <strong>de</strong>r Monch aufstand und ging zum Bett;<br />

und er fand ihn tot und klingelte er die Glocke,<br />

wie die Kirchenlehrer festgestellt hatten.<br />

Ihr, die wegen ihrer groβen Schönheit „Blume <strong>de</strong>r Blumen“ genannt wird…<br />

Der Abt und die an<strong>de</strong>ren Mönche ankamen,<br />

die insgesamt achtzig o<strong>de</strong>r einhun<strong>de</strong>rt waren;<br />

und <strong>de</strong>r Monch sagte: „Herren, um euch zu genugtun,<br />

wer<strong>de</strong> ich euch alles, was ich gesehen habe, sagen, wenn ihr mich hören möchtet“.<br />

Ihr, die wegen ihrer groβen Schönheit „Blume <strong>de</strong>r Blumen“ genannt wird…<br />

Dann erzählte er, was er gesehen hatte, wie ich euch erzählt habe;<br />

und <strong>de</strong>r Abt befohl, dass es geschrieben wur<strong>de</strong>,<br />

um das Werk <strong>de</strong>s Fein<strong>de</strong>s zu zerstören,<br />

<strong>de</strong>r uns erschrecken will…<br />

Ihr, die wegen ihrer groβen Schönheit „Blume <strong>de</strong>r Blumen“ genannt wird…<br />

Und nach<strong>de</strong>m sie die Tat wussten, lobten sie gerne<br />

die Heilige Jungfrau Maria, die Herrin <strong>de</strong>r Frömmigkeit;<br />

und wenn sie wegen ihrer Ignoranz irrten,<br />

versuchten sie, nicht Sündiger zu sein.<br />

Ihr, die wegen ihrer groβen Schönheit „Blume <strong>de</strong>r Blumen“ genannt wird…<br />

O aba<strong>de</strong> e os monges todos veer o vẽeron,<br />

e poi‐lo viron maltreito, un fra<strong>de</strong> con el poseron<br />

que lle tevesse companna; e pois ali esteveron<br />

un pouco, foron‐se logo. Mais a Sennor das sennores<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

apareceu ao fra<strong>de</strong> que o guardav’, en dormindo,<br />

e viu que ao leito se chegava passo indo,<br />

e dizia‐lle: «Non temas, ca te farei ir sobindo<br />

mig’ ora a paraiso, u veeras os maiores.<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

Ca por quanto tu pintavas meu nome <strong>de</strong> tres pinturas,<br />

levar‐t’‐ei suso ao ceo, u veras as aposturas,<br />

e eno Livro da Vida escrit’ ontr’ as escrituras<br />

seras ontr’ os que non morren, nen han coitas nen doores».<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

Enton levou <strong>de</strong>l a alma sigo a Santa Reinna.<br />

E o fra<strong>de</strong> espertou logo e foi ao leit’ aginna;<br />

e pois que o achou morto, fez sõar a campainna<br />

segund’ estableçud’ era polos seus santos doctores.<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

Mantenente o aba<strong>de</strong> chegou i con o convento,<br />

que eran i <strong>de</strong> companna ben oiteenta ou cento;<br />

e aquel monge lles disse: «Sennores, por cousimento<br />

o que vi vos direi todo, se m’ én for<strong>de</strong>s oidores».<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

Enton contou o que vira, segundo vos hei ja dito;<br />

e o aba<strong>de</strong> tan toste o fez meter en escrito<br />

pera <strong>de</strong>struir as obras do ẽemigo maldito,<br />

que nos quer levar a logo u sempr’ hajamos pavores...<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

E pois souberon o feito, loaron <strong>de</strong> voonta<strong>de</strong><br />

a Virgen Santa Maria, a Sennor <strong>de</strong> pieda<strong>de</strong>;<br />

e se en algũa cousa ll’ erraran per necida<strong>de</strong>,<br />

punnaron <strong>de</strong> se gardaren que non fossen pecadores.<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...


„Diese Cantiga ist an Mai gewidmet“.<br />

Komm gut, Mai, und mit Freu<strong>de</strong>;<br />

Deshalb wer<strong>de</strong>n wir zu <strong>de</strong>r Heiligen Maria beten,<br />

damit sie ihrem Sohn darum bittet,<br />

dass er uns vor <strong>de</strong>m Wahnsinn schützt.<br />

Komm gut, Mai, und mit Freu<strong>de</strong>.<br />

Komm gut, Mai, und mit Gesundheit,<br />

<strong>de</strong>shalb beten wir zu <strong>de</strong>r Tugendhaften,<br />

damit sie Gott darum bittet, dass er uns immer hilft<br />

gegen <strong>de</strong>n Teufel und uns immer schützt.<br />

Komm gut, Mai, und mit Gesundheit.<br />

Komm gut, Mai, und mit Treue,<br />

<strong>de</strong>shalb beten wir zu <strong>de</strong>r Gutherzigen,<br />

damit sie immer mit uns from ist<br />

und vor jeglichem Übel uns schützt.<br />

Komm gut, Mai, und mit Treue.<br />

Komm gut, Mai, und mit vielen Reichtumen<br />

und wir beten darum, dass er mit viel<br />

E<strong>de</strong>l kommt, dass er uns vor <strong>de</strong>r Traurigkeit<br />

Schützt und vor <strong>de</strong>n Schmerzen und Übel.<br />

Komm gut, Mai, un mit vielen Reichtumen.<br />

Kommt gut, Mai, mit Früchten be<strong>de</strong>ckt<br />

«Esta primeira é das maias»<br />

Ben vennas, Maio, e con alegria;<br />

por én roguemos a Santa Maria<br />

que a seu Fillo rogue toda via<br />

que el nos guar<strong>de</strong> d’ err’ e <strong>de</strong> folia.<br />

Ben vennas, Maio, e con alegria.<br />

Ben vennas, Maio con toda sau<strong>de</strong>,<br />

por que roguemos a <strong>de</strong> gran vertu<strong>de</strong><br />

que a Deus rogue que nos sempr’ aju<strong>de</strong><br />

contra o <strong>de</strong>m’ e <strong>de</strong>s i nos escu<strong>de</strong>.<br />

Ben vennas, Maio, con toda sau<strong>de</strong>.<br />

Ben vennas, Maio, e con lealda<strong>de</strong>,<br />

por que roguemos a <strong>de</strong> gran bonda<strong>de</strong><br />

que sempre haja <strong>de</strong> nós piada<strong>de</strong><br />

e que nos guar<strong>de</strong> <strong>de</strong> toda malda<strong>de</strong>.<br />

Ben vennas, Maio, e con lealda<strong>de</strong>.<br />

Ben vennas, Maio, con muitas requezas;<br />

e nós roguemos a que ha nobrezas<br />

en si mui gran<strong>de</strong>s, que nos <strong>de</strong> tristezas<br />

guard’ e <strong>de</strong> coitas e ar d’ avolezas.<br />

Ben vennas, Maio, con muitas requezas.<br />

Ben vennas, Maio, coberto <strong>de</strong> fruitas;


und wir beten darum, dass es immer<br />

doppelte Gna<strong>de</strong>n gibt, dass es jeman<strong>de</strong>n,<br />

<strong>de</strong>r uns vor <strong>de</strong>m Teufel schützt, gibt.<br />

Komm gut, Mai, mit Früchten be<strong>de</strong>ckt.<br />

Komm gut, Mai, mit gutem Geschmack,<br />

und wir beten und loben<br />

die, die immer Gott darum bittet,<br />

dass er die Sündiger vor <strong>de</strong>n Schmerzen schützt.<br />

Komm gut, Mai, mit gutem Geschmack.<br />

Komm gut, Mai, mit Kühen und Stieren,<br />

und wir beten darum, dass unsere Schätze<br />

zu Christus gehören, dass die Mauren<br />

verwirrt sein.<br />

Komm gut, Mai, mit Kühen und Stieren.<br />

Komm gut, Mai, froh und ohne Rache;<br />

und wir beten zu <strong>de</strong>r, dank <strong>de</strong>r wir verdienen<br />

Guten aus ihrem Sohn, damit sie uns eine solche<br />

Macht gibt, dass wir die Mauren aus Spanien abschieben können.<br />

Komm gut, Mai, froh und ohne Rache.<br />

Komm gut, Mai, mit vielem Vieh<br />

und wir bitten darum, dass unsere Sün<strong>de</strong>n<br />

vom Gott entschuldigt wer<strong>de</strong>n<br />

und dass er uns von seinem Sohn nicht entfernt,<br />

komm gut, Mai, mit vielem Vieh.<br />

Komm gut, Mai, mit gutem Sommer;<br />

und wir beten zu <strong>de</strong>r Jungfrau <strong>de</strong>r Ebene,<br />

damit sie uns vor <strong>de</strong>m bösen Mensch uns schützt<br />

und vor <strong>de</strong>m Boshaften und <strong>de</strong>m Schurke.<br />

Komm gut, Mai, mit gutem Sommer.<br />

Komm gut, Mai, mit Brot und Wein;<br />

und wir beten, damit das Kind Gott<br />

uns auf seinen Ärmen trägt und es uns einen Weg gibt,<br />

um zu feiern.<br />

Komm gut, Mai, mit Brot und Wein.<br />

Komm gut, Mai, ruhig und nicht rachend,<br />

und wir beten, damit unser Schild<br />

uns vor <strong>de</strong>m Narr schützt<br />

und vor <strong>de</strong>m rachen<strong>de</strong>n Mann und <strong>de</strong>m Unbekannten.<br />

Komm gut, Mai, ruhig und nicht rachend.<br />

e nós roguemos a que sempre duitas<br />

ha sas merces <strong>de</strong> fazer én muitas<br />

que nos <strong>de</strong>fenda do <strong>de</strong>m’ e sas luitas.<br />

Ben vennas, Maio, coberto <strong>de</strong> fruitas.<br />

Ben vennas, Maio, con bõos sabores;<br />

e nós roguemos e <strong>de</strong>mos loores<br />

aa que sempre por nós pecadores<br />

rog’ a Deus, que nos guar<strong>de</strong> <strong>de</strong> doores.<br />

Ben vennas, Maio, con bõos sabores.<br />

Ben vennas, Maio, con vacas e touros;<br />

e nós roguemos a que nos tesouros<br />

<strong>de</strong> Jeso‐Cristo é, que aos mouros<br />

cedo cofonda, e brancos e louros.<br />

Ben vennas, Maio, con vacas e touros.<br />

Ben vennas, Maio, alegr’ e sen sanna;<br />

e nós roguemos a quen nos gaanna<br />

ben <strong>de</strong> seu Fillo, que nos dé tamanna<br />

força, que saian os mouros d’ Hespanna.<br />

Ben vennas, Maio, alegr’ e sen sanna.<br />

Ben vennas, Maio, con muitos gãados;<br />

e nós roguemos a que os pecados<br />

faz que nos sejan <strong>de</strong> Deus perdõados,<br />

que <strong>de</strong> seu Fillo nos faça privados.<br />

Ben vennas, Maio, con muitos gãados.<br />

Ben vennas, Maio, con bõo verão;<br />

e nós roguemos a Virgen <strong>de</strong> chão<br />

que nos <strong>de</strong>fenda d’ home mui vilão<br />

e d’ atrevud’ e <strong>de</strong> torp’ alvardão.<br />

Ben vennas, Maio, con bõo verão.<br />

Ben vennas, Maio, con pan e con vinno;<br />

e nós roguemos a que Deus mininno<br />

troux’ en seus braços, que nos dé caminno<br />

por que sejamos con ela festinno.<br />

Ben vennas, Maio, con pan e con vinno.<br />

Ben vennas, Maio, mans’ e non sannudo;<br />

e nós roguemos a que noss’ escudo<br />

é, que nos guar<strong>de</strong> <strong>de</strong> louc’ atrevudo<br />

e d’ hom’ ẽaio e <strong>de</strong>sconnoçudo.<br />

Ben vennas, Maio, mans’ e non sannudo.


Komm gut, Mai, froh und schön<br />

für die Mutter <strong>de</strong>s glorreichen Königs:<br />

wir beten, damit sie uns vor <strong>de</strong>m stören<strong>de</strong>n Mann<br />

und vor <strong>de</strong>m Lügner schützt<br />

Komm gut, Mai, froh und schön.<br />

Komm gut, Mai, mit guten Schlemmereien,<br />

und wir beten in unseren Gesängen<br />

zu <strong>de</strong>r Heiligen Maria, vor ihrem Altar,<br />

damit sie vor <strong>de</strong>n groβen Schmerzen uns schützt.<br />

Komm gut, Mai, mit guten Schlemmereien.<br />

Ben vennas, Maio, alegr’ e fremoso;<br />

por end’ a Madre do Rei grorioso<br />

roguemos que nos guar<strong>de</strong> do nojoso<br />

hom’ e <strong>de</strong> falso e <strong>de</strong> mentiroso.<br />

Ben vennas, Maio, alegr’ e fremoso.<br />

Ben vennas, Maio, con bõos manjares;<br />

e nós roguemos en nossos cantares<br />

a Santa Virgen, ant’ os seus altares,<br />

que nos <strong>de</strong>fenda <strong>de</strong> gran<strong>de</strong>s pesares.<br />

Ben vennas, Maio, con bõos manjares.


„Diese Geschichte erzählt wie Gott das Himmel und die Er<strong>de</strong> und das Meer und die<br />

Sonne und <strong>de</strong>n Mond und die Sterne und alle Dinge erschaffte, und wie Er <strong>de</strong>n<br />

Mensch erschaffte“.<br />

Wie könnten wir Gott<br />

für alle, was für uns tat, danken.<br />

Für uns erschaffte Er das Himmel, die Er<strong>de</strong> und das Meer,<br />

die sonst nicht existieren wür<strong>de</strong>n;<br />

wer das nicht glauben wollte,<br />

nei<strong>de</strong>t die Frömmigkeit von Gott.<br />

Wie könnten wir Gott…<br />

Wie Er das Licht erschaffte<br />

zeigt Seine Tate, meune Freun<strong>de</strong>;<br />

aber noch mehr zeigt das, wie er Sein Feuer in <strong>de</strong>r Jungfrau schloss,<br />

um Seine Freun<strong>de</strong> zu retten.<br />

Wie könnten wir Gott…<br />

Und wie Er die Himmel erschaffte und ausbreitete:<br />

es scheint das Werk eines groβen Geist;<br />

aber es war noch gröβer, wenn ihr das sehen könnt,<br />

wenn Er die Er<strong>de</strong> besuchte, um Mensch zu wer<strong>de</strong>n.<br />

Wie könnten wir Gott…<br />

Und wenn Er die Er<strong>de</strong> erschaffte zeigte Er<br />

Seine groβe Macht, aber auβer das,<br />

«Esta primeira é <strong>de</strong> com’ el fez o ceo e a terra e o<br />

mar e o sol e a lũa e as estrelas e toda‐las outras<br />

cousas que son, e como fez o home a sa<br />

semellança»<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer<br />

quantos bẽes el por nós foi fazer.<br />

Por nós fez el ceo, terra e mar,<br />

ca pera si non havia mester;<br />

e quen aquesto creer non quiser,<br />

a pieda<strong>de</strong> <strong>de</strong> Deus quer negar.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...<br />

De com’ el fez a luz e a criou,<br />

ben semella seu feit’, amigos meus;<br />

pero máis foi u por salva‐los seus<br />

o seu lume na Virgen enserrou.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...<br />

E u os ceos fez e esten<strong>de</strong>u,<br />

ben semella obra <strong>de</strong> mui gran sén;<br />

mas maior foi, a quen o catar ben,<br />

u por seer home <strong>de</strong>les <strong>de</strong>cen<strong>de</strong>u.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...<br />

E u a terra fez, mostrou ben qual<br />

po<strong>de</strong>r havia; mas quen comidir,


um uns zu erlösen,<br />

bereiste Er die Er<strong>de</strong> und litt viel.<br />

Wie könnten wir Gott…<br />

Und wenn er <strong>de</strong>n Mond und die glänzen<strong>de</strong> Sonne<br />

erschaffte, tat Er ein groβes und edles Werk;<br />

aber noch gröβer, wenn sie schwarz<br />

wur<strong>de</strong>n, wenn Er für uns am Kreuz starb.<br />

Wie könnten wir Gott…<br />

Und wenn Er die Sterne anschaffte, weiβ ich,<br />

dass es kein groβes Werk für ihn war;<br />

aber es war noch gröβer, wenn sie die Könige<br />

führten, um <strong>de</strong>n König zu verehren.<br />

Wie könnten wir Gott…<br />

Und wenn er die Fischer, wie ich gelernt habe,<br />

und die Wasser erschaffte, wie es geschrieben wur<strong>de</strong>,<br />

war das ein groβes Werk; aber es war noch gröβer,<br />

wenn er auf <strong>de</strong>m Wasser wan<strong>de</strong>rte.<br />

Wie könnten wir Gott…<br />

Und wenn Er die Vögel erschaffte<br />

und Er sie in die Luft warf,<br />

war es groβ; aber ich sage euch,<br />

dass Er etwas noch gröβer tat, wenn Er durch die Luft anstieg.<br />

Wie könnten wir Gott…<br />

Und wenn Er mehr als 1.000 Tiere,<br />

wie es geschrieben ist, erschaffte,<br />

war es groβ; aber es war noch gröβer,<br />

wenn er in <strong>de</strong>r armen Krippe zwischen ihnen spielte.<br />

Wie könnten wir Gott…<br />

Und wenn Er <strong>de</strong>n schönen Mensch erschaffte<br />

und ihm Intellekt und Vernunft war,<br />

war es groβ, aber es war noch gröβer<br />

sein Lei<strong>de</strong>n und sein grausamer Tod, um <strong>de</strong>n Mensch zu retten.<br />

Wie könnten wir Gott…<br />

por máis terra u por nos remiir<br />

andou en ela e sofreu gran mal.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...<br />

E u a lũa e o sol que luz<br />

criou, grand’ obra e mui nobre fez;<br />

pero máis foi u chus negros ca pez<br />

tornaron u por nós pres mort’ en cruz.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...<br />

E u as estrelas fez, <strong>de</strong> certo sei<br />

que en faze‐las non fillou afan;<br />

pero máis foi u per elas a pran<br />

dos Reis foi aorado por Rei.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...<br />

E u os peixes, per com’ aprendi,<br />

criou das aguas, com’ escrito jaz,<br />

gran cousa foi; mas mui maior assaz<br />

u sobr’ elas andou por nós aqui.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...<br />

E u as aves, com’ el por ben viu,<br />

que voassen no aire fazer quis,<br />

muito foi; mas <strong>de</strong>sto vos faço fis<br />

que máis fez por nós u per el subiu.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...<br />

E u bestias, per com’ o escrito diz,<br />

fez <strong>de</strong> naturas muitas máis ca mil,<br />

muito foi; pero máis u eno vil<br />

presev’ ontr’ elas jouv’ o mui fiiz.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...<br />

E u fez home apost’ e mui bel<br />

a que <strong>de</strong>u entendiment’ e razon,<br />

muito foi; pero máis u pres paxon<br />

po‐lo salvar e morte mui cruel.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...


El TROVADORISMO MEDIEVAL GALLEGO‐PORTUGUÉS<br />

(Introducción, selección y edición <strong>de</strong> Carlos Paulo Martínez Pereiro)<br />

Una iniciativa <strong>de</strong> la <strong>Asociación</strong> <strong>de</strong> Escritores en Lingua Galega con el<br />

patrocinio <strong>de</strong> la S. A. <strong>de</strong> Xestión do Plan Xacobeo<br />

Versión en español <strong>de</strong> Gabriel Gómez e Isidro Novo (antología)


La importancia y la relevancia <strong>de</strong> la escuela trovadoresca gallego‐portuguesa<br />

<strong>medieval</strong>, por su interés poético intrínseco y por razones extrínsecas <strong>de</strong> carácter<br />

sociolingüístico y literario‐cultural, comienzan hoy a ser evaluadas con justedad,<br />

reconociéndose el relevante papel y la innegable calidad estética <strong>de</strong>l movimiento poético<br />

así conocido.<br />

No obstante, tal reconocimiento no tiene supuesto la divulgación <strong>de</strong>l completo y<br />

complejo argumento histórico que explica su papel hegemónico como lengua y como<br />

modalidad poética peninsular a lo largo <strong>de</strong> ciento cincuenta años. En la Edad Media, la<br />

eclosión <strong>de</strong> su expansión peninsular se asienta en dos factores difícilmente separables: por<br />

un lado, sólo es comprensible si <strong>de</strong>riva <strong>de</strong>l prestigio <strong>de</strong>l gallego‐<strong>portugués</strong> como lengua<br />

poética; por otro lado, si es también resultado <strong>de</strong> la importancia política y económica <strong>de</strong><br />

Galicia en el contexto <strong>de</strong> los reinos peninsulares <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el período alto<strong>medieval</strong>.<br />

Este ‘esplendor’ y esta influencia cultural, política y económica <strong>de</strong> las tierras<br />

norocci<strong>de</strong>ntales hispánicas supusieron que en el siglo XIII y en el XIV ‐a partir <strong>de</strong>l cual la<br />

<strong>de</strong>ca<strong>de</strong>ncia <strong>de</strong> Galicia comienza y, <strong>de</strong>spacio, se va a ir acrecentando‐ aún en gallego‐<br />

<strong>portugués</strong> se edificara la principal (y casi única) escuela trovadoresca peninsular que, en sus<br />

vertientes profana y religiosa, nos transmitieron los diferentes cancioneiros manuscritos. En<br />

realidad, la base fundamental <strong>de</strong> que la recepción y adaptación lírica <strong>de</strong>l trovadorismo<br />

ultrapirenaico se haya producido en la lengua norocci<strong>de</strong>ntal peninsular, radica en el hecho<br />

<strong>de</strong> los monarcas y la nobleza <strong>de</strong>l reino norocci<strong>de</strong>ntal <strong>de</strong> Galicia (y León) fuesen ‐hasta<br />

Afonso VI (1188‐1230), IX <strong>de</strong> León‐ y <strong>de</strong>fendiesen sus ‘intereses’ gallegos ‐como la po<strong>de</strong>rosa<br />

familia <strong>de</strong> los con<strong>de</strong>s <strong>de</strong> Traba‐, o en este territorio se hubiesen criado ‐hasta Fernando III y<br />

Afonso X o los importantes linajes <strong>de</strong> los Castro y <strong>de</strong> los Lara sediadas en la corte <strong>de</strong> Afonso<br />

VIII <strong>de</strong> Castilla‐, junto con la progresiva importancia <strong>de</strong> Santiago <strong>de</strong> Compostela como<br />

centro <strong>de</strong> po<strong>de</strong>r y cultura, aparte <strong>de</strong>l estricto ámbito religioso.<br />

La factualidad histórica y los actuales conocimientos sobre la prehistoria <strong>de</strong> nuestro<br />

lirismo permiten hacer hipótesis <strong>de</strong> que la “versión” gallego‐portuguesa <strong>de</strong> la lírica occitana<br />

en las cortes peninsulares se <strong>de</strong>bió a la fuerte influencia, directa e indirecta, <strong>de</strong> Galicia en el<br />

<strong>de</strong>venir histórico hispánico <strong>de</strong> los siglos XI y XII, y que, a<strong>de</strong>más, se <strong>de</strong>bió realizar sobre un<br />

cultivo previo <strong>de</strong> algún tipo <strong>de</strong> lírica en lengua gallega. Tal recepción <strong>de</strong>bió tener efecto en<br />

la época en que las experiencias poéticas occitana y gallega confluyen <strong>de</strong>finitivamente en<br />

los reinados <strong>de</strong> Afonso IV y <strong>de</strong> Alfonso VIII <strong>de</strong> Castela.<br />

Por otro lado, dado que los géneros cultivados mostraron unas preferencias<br />

lingüístico‐dialectales diferenciadas que se convirtieron en conformantes <strong>de</strong> cada una <strong>de</strong> las<br />

modalida<strong>de</strong>s literarias, en el medievo hispánico, el gallego‐<strong>portugués</strong> se erigió en lengua<br />

lírica exclusiva <strong>de</strong> entre todos los romances <strong>de</strong> la península, adjetivando esta escuela<br />

poética. Con las excepciones <strong>de</strong>l mozárabe en la parte meridional y <strong>de</strong> la lengua <strong>de</strong> oc para<br />

los trovadores catalanes, en gallego‐<strong>portugués</strong> trovaban no sólo los poetas gallegos y<br />

portugueses originarios <strong>de</strong>l Noroeste peninsular, sino que también aquellos otros <strong>de</strong> los<br />

varios orígenes ibéricos, que expresaron poéticamente la coita <strong>de</strong> amar, que hablaron mal<br />

<strong>de</strong> sus contemporáneos con sarcasmo y <strong>de</strong>liberada obscenidad o que erigieron loores y<br />

miragres para Santa María.<br />

Esta homogeneidad <strong>de</strong> expresión lingüística en la lírica hispánica <strong>de</strong> los primeros<br />

siglos <strong>de</strong>l pasado milenio era <strong>de</strong> tal consistencia que encontramos también trovando en<br />

gallego‐<strong>portugués</strong> al genovés Bonifacio Calvo y dialogando escatológicamente, en la misma<br />

lengua, a Alfonso X y, en occitano, al provenzal Arnaldo (con toda probabilidad Arnaut


Catalan), que constatamos como, con anterioridad, el trovador occitano Raimbaut <strong>de</strong><br />

Vaqueiras introduce la lengua poética norocci<strong>de</strong>ntal entre las culturalmente prestigiosas <strong>de</strong><br />

su famoso <strong>de</strong>scort plurilingüe o que el rey ‘sabio’ <strong>de</strong> Castilla y León, creador y promotor <strong>de</strong><br />

la prosa castellana, aparece ante nuestros ojos como poeta, profano o religioso,<br />

exclusivamente en gallego‐<strong>portugués</strong>.<br />

La caracterización sociocultural <strong>de</strong>l centro y noroeste ibérico y la ten<strong>de</strong>ncia genérica<br />

<strong>de</strong> modalida<strong>de</strong>s lingüísticas específicas, unidas al prestigio <strong>de</strong>l gallego‐<strong>portugués</strong> como<br />

lengua ya con una tradición poética precortés ‐probablemente creada alre<strong>de</strong>dor <strong>de</strong>l<br />

grandioso centro <strong>de</strong> difusión y recepción cultural <strong>de</strong> Santiago <strong>de</strong> Compostela y <strong>de</strong> la cual<br />

sería muestra la extraordinaria presencia y <strong>de</strong>sarrollo posterior por juglares gallegos <strong>de</strong>l<br />

lirismo <strong>de</strong> mujer en el género <strong>de</strong> la cantiga <strong>de</strong> amigo (con una constante y pertinaz<br />

referencia ambiental gallega)‐, en su conjunto, ayuda a compren<strong>de</strong>r en parte este<br />

fenómeno complejo que, en no pocas ocasiones fue víctima <strong>de</strong> la incomprensión, basada en<br />

una anacrónica sobreposición retrospectiva <strong>de</strong> la i<strong>de</strong>ología nacionalista española a unos<br />

espacios y a unos tiempos que se resisten a ina<strong>de</strong>cuados prejuicios asimilistas <strong>de</strong> carácter<br />

totalizador.<br />

La poesía trovadoresca gallego‐portuguesa está constituida por un conjunto <strong>de</strong> unas<br />

1680 cantigas profanas, que son atribuidas a unos 160 trovadores y juglares, en su mayor<br />

parte gallegos y portugueses y algunos originarios <strong>de</strong> otras latitu<strong>de</strong>s, así como unas 422<br />

cantigas religiosas ‐<strong>de</strong> loor y narrativas <strong>de</strong> miragres‐ promovidas y concebidas por Afonso X<br />

(1221‐1284) en la monumental recopilación mariana <strong>de</strong> las Cantigas <strong>de</strong> Santa María. Todas<br />

estas composiciones, aparte <strong>de</strong> sus diferentes temáticas, concepción y sentido, o <strong>de</strong> sus<br />

coinci<strong>de</strong>ncias y divergencias estilísticas y formales, aparecen unificadas por la sustancial<br />

i<strong>de</strong>ntidad <strong>de</strong> la expresión lingüística <strong>de</strong>l trovadorismo gallego‐<strong>portugués</strong> que las conforma.<br />

Cantigas que, en su combinación <strong>de</strong> letra y música, son poesías compuestas para ser<br />

cantadas y que, básicamente según sus contenidos, se constituyen en géneros<br />

diferenciados.<br />

Este trovadorismo está agrupado, principalmente, sobre ejes que, a pesar <strong>de</strong> ser<br />

opuestos y contradictorios (como el conjunto <strong>de</strong> la propia cultura <strong>medieval</strong>), no <strong>de</strong>jan <strong>de</strong><br />

constituir una unidad, en que se mantiene una paradójica continuidad e interrelación entre<br />

las diversas vertientes que, con límites por veces difusos y <strong>de</strong>saparecidos, conforman sus<br />

discursos genéricos: por una parte, en torno al obsesivo y enfermizo amor‐sufrimiento, en<br />

visión y hiperbólica expresión masculinas (cantiga <strong>de</strong> amor) y en complementar perspectiva<br />

travestidamente femenina (cantiga <strong>de</strong> amigo), así como por la versión religiosa y la<br />

transposición al divino <strong>de</strong> los modos profanos en los loores marianos; por otra parte,<br />

dispersándose en el discurso más narrativo <strong>de</strong> la sátira vehemente, burlesca y sarcástica,<br />

obscena y sediciosa, humorística e intrascen<strong>de</strong>nte, o, ocasionalmente, moralizante <strong>de</strong> las<br />

cantigas <strong>de</strong> escarnho e <strong>de</strong> maldizer y en las dilatadas y poetizadas narrativas, vitalmente<br />

publicitarias, <strong>de</strong> los miragres <strong>de</strong>mostrativos <strong>de</strong> las bonda<strong>de</strong>s y capacida<strong>de</strong>s mediadoras <strong>de</strong><br />

la Virgen María.<br />

Aparte <strong>de</strong> los anteriores géneros canónicos y cuantitativamente mayores, existen<br />

también otros numéricamente menores y, a veces, <strong>de</strong> perfiles más o menos difusos. Por un<br />

lado, en la textualidad profana, po<strong>de</strong>mos referir los <strong>de</strong>scordos (con correspon<strong>de</strong>ncia entre<br />

la distorsión formal y el <strong>de</strong>sacuerdo emocional que expresan), los lais (narrativos y <strong>de</strong><br />

temática artúrica), los prantos (<strong>de</strong> caráter elegíaco‐funerario) o las tenções (<strong>de</strong>bates<br />

paritarios entre dos poetas <strong>de</strong> contenido satírico y ocasionalmente amoroso), mientras, en<br />

la textualidad religiosa <strong>de</strong> las Cantigas <strong>de</strong> Santa María, tenemos, aparte <strong>de</strong> las cantigas


prologal y epilogal, <strong>de</strong> una cantiga <strong>de</strong> pitiçon y <strong>de</strong> las maias, un pequeño grupo <strong>de</strong><br />

composiciones cristológicas que se alejan <strong>de</strong>l tema mariano que unifica todas las restantes.<br />

Sin embargo, aún habría que consi<strong>de</strong>rar, por un lado, las cantigas <strong>de</strong> seguir que más<br />

que un género suponen una técnica compositiva parasitaria <strong>de</strong> textos previos y, por otro<br />

lado, el eloxio, la cantiga <strong>de</strong> tear, la cantiga <strong>de</strong> malmaridada y, incluso, a pastorela (diálogo<br />

cortés entre un cavaleiro y una pastor) que, constituyendo géneros específicos en otras<br />

escuelas trovadorescas <strong>de</strong>l occi<strong>de</strong>nte <strong>medieval</strong>, tienen una presencia muy esporádica o se<br />

diluyen y <strong>de</strong>scaracterizan, en mayor o menor medida, en su hibridación y confluencia con<br />

las cantigas <strong>de</strong> los tres po<strong>de</strong>rosos géneros canónicos profanos gallego‐portugueses.<br />

El gallego‐<strong>portugués</strong>, como vehículo expresivo romance que otorga unidad a las<br />

diferentes manifestaciones <strong>de</strong>l lirismo trovadoresco hispánico, se nos presenta en el actual<br />

estadio <strong>de</strong> nuestros conocimientos como una relativa koiné literaria con un valor <strong>de</strong> uso<br />

unitario equivalente al <strong>de</strong>l provenzal en la lírica occitana, mas <strong>de</strong> una rigi<strong>de</strong>z y cerrazón<br />

menor en el aprovechamiento <strong>de</strong> las potencialida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> la viva lengua popular. Con todo,<br />

entre los polos <strong>de</strong> la unidad y <strong>de</strong> la diversidad, esta koiné poética se sitúa <strong>de</strong> manera<br />

preferente en el primero <strong>de</strong> ellos, nivelando grosso modo las diferencias dialectales que<br />

convivían en los territorios <strong>de</strong> la actual Galicia y <strong>de</strong>l norte <strong>de</strong> Portugal hasta el río Mon<strong>de</strong>go<br />

y con la aportación <strong>de</strong> uno registro lingüístico más rico y variado en las composiciones<br />

satíricas y en las narrativas <strong>de</strong> los miragres, tal y como a nosotros nos la trasladaron, entre<br />

otros, el Cancioneiro da Ajuda, los apógrafos quinientistas italianos <strong>de</strong>l Cancioneiro <strong>de</strong> la<br />

Biblioteca Nacional y <strong>de</strong>l Cancioneiro <strong>de</strong> la Vaticana y los cuatro cancioneiros <strong>de</strong> las<br />

Cantigas <strong>de</strong> Santa María.<br />

De todas maneras esta caracterización unitaria y convencional <strong>de</strong>be ser, hoy por<br />

hoy, matizada, porque no hay duda <strong>de</strong> la continua permeabilidad y abertura <strong>de</strong> nuestros<br />

poetas a la lengua real, coloquial y popular (suya y <strong>de</strong> sus contemporáneos), así como,<br />

lógicamente, <strong>de</strong> la <strong>de</strong>sigual presencia y <strong>de</strong> la menor receptabilidad en las modalida<strong>de</strong>s<br />

expresivas <strong>de</strong> los diferentes géneros. En consecuencia, por muy convencional que la<br />

podamos consi<strong>de</strong>rar, tiene un alto grado <strong>de</strong> comunicabilidad y una fácil i<strong>de</strong>ntificación<br />

retroactiva <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el estado actual <strong>de</strong> nuestra lengua.<br />

Como instrumento estético <strong>de</strong> comunicación, este gallego‐<strong>portugués</strong> aparece<br />

imbuido <strong>de</strong> una fuerte y homogénea conciencia <strong>de</strong> estilo, doble, mas sólo relativamente<br />

especializada, en relación a la fuerte polarización alre<strong>de</strong>dor <strong>de</strong>l también doble universo que<br />

reflejan: lírico‐amoroso (profano y religioso) y narrativo (satírico y miraculístico).<br />

El modo lírico‐amoroso que presi<strong>de</strong> la construcción <strong>de</strong> la cantiga <strong>de</strong> amor, <strong>de</strong> la<br />

cantiga <strong>de</strong> amigo y <strong>de</strong> la cantiga <strong>de</strong> loor, está basado en el procedimiento semántico‐<br />

estructural <strong>de</strong> la repetición y <strong>de</strong> la variación, <strong>de</strong>l paralelismo formal y significativo, <strong>de</strong> tal<br />

manera que, también como resultado y exigencia <strong>de</strong> una concepción escolástica y<br />

aristocrática <strong>de</strong> la creación poética, se encierra en un limitado grupo <strong>de</strong> motivos temático‐<br />

situacionales y en la consiguiente selección léxico‐formulística a lo humano o a lo divino.<br />

Con estos asumidos condicionamientos <strong>de</strong> una poética premeditadamente reducida, las<br />

cantigas <strong>de</strong> amor remiten, por convención casi inevitable, a un hipotético texto<br />

paradigmático, intensificando e interiorizando el análisis psicológico <strong>de</strong> la coita <strong>de</strong> amor y el<br />

abanico <strong>de</strong> motivos que la acompañan en una expresión gran<strong>de</strong>mente formalizada, retórica<br />

y “paralógica”, que en las cantigas <strong>de</strong> loor se adapta y diversifica en el canto <strong>de</strong> alabanza <strong>de</strong><br />

la Virgen como Senhor das senhores, mientras en aquellas cantigas <strong>de</strong> amigo más<br />

emblemáticas <strong>de</strong>l género y menos contaminadas <strong>de</strong>l espíritu cortés, los límites estilísticos y


estruturais son ultrapasados merced a un simbolismo <strong>de</strong> carácter naturalista y una<br />

expresión más tradicionalizante y sugeridora.<br />

Por su parte, el modo narrativo que presi<strong>de</strong> la construcción <strong>de</strong> los textos satíricos y<br />

miraculísticos supone la secundarización <strong>de</strong> los esquemas reiterativos <strong>de</strong>l modo amoroso y<br />

la primacía <strong>de</strong> una expresividad y caracterización lingüístico‐discursiva más conversacional y<br />

vital, acor<strong>de</strong> con su apertura temática endocontextual y las diferentes intencionalida<strong>de</strong>s<br />

que generan unos y otros textos. Esto es, sin renunciar a los condicionamientos<br />

autoasumidos en la escuela, se caracteriza, en relación a lo que hemos <strong>de</strong>nominado como<br />

modo amoroso, por su ten<strong>de</strong>ncia relativamente anticonvencional y expansiva, una fuerte<br />

expresividad basada en unos modos retóricos diversos, en la variedad <strong>de</strong> registros y una<br />

gran riqueza léxica. En las cantigas <strong>de</strong> escarnho e <strong>de</strong> maldizer se huye <strong>de</strong> todo i<strong>de</strong>alismo y<br />

abstracción y se llega a la cru<strong>de</strong>za, a la obscenidad, a la sordi<strong>de</strong>z, a la blasfemia o al<br />

sacrilegio, explotando sistemáticamente las posibilida<strong>de</strong>s semánticas y expresivas <strong>de</strong>l<br />

lenguaje hasta un punto pocas veces alcanzado por satirista ninguno. Esta poesía emplea,<br />

para alcanzar su gran expresividad, variedad y riqueza, una perfecta combinación <strong>de</strong><br />

recursos retóricos como el equívoco, la ironía o la invectiva y <strong>de</strong> procedimientos con origen<br />

en la afectividad y efectividad <strong>de</strong>l habla más espontánea y popular. En los miragres<br />

marianos alfonsinos el discurso narrativo impera con un tono <strong>de</strong>mostrativo y <strong>de</strong><br />

consecuencias <strong>de</strong>vocionales, con una ingente riqueza lingüística, métrica y estilística y una<br />

no menor presencia <strong>de</strong> diversos ámbitos socio‐ambientales.<br />

Ahora bien, si el instrumento lingüístico <strong>de</strong>l movimiento poético que nos ocupa es el<br />

gallego‐<strong>portugués</strong>, parte <strong>de</strong> su geografía temática, cultural y social pue<strong>de</strong> ser consi<strong>de</strong>rada,<br />

en un sentido amplio, como panhispánica, o, quizás <strong>de</strong> manera más precisa, como centro‐<br />

occi<strong>de</strong>ntal peninsular, siempre teniendo presente que es el ámbito cortesano y aristocrático<br />

en el cual, básica y prioritariamente, se centró su actividad. Llegue con señalar que uno <strong>de</strong><br />

los textos más antiguos <strong>de</strong> nuestro lirismo, la composición política compuesta por vuelta <strong>de</strong>l<br />

1200, Ora faz host’ o senhor <strong>de</strong> Navarra, <strong>de</strong> Joán Soárez <strong>de</strong> Paiva, se sitúa temáticamente<br />

lejos <strong>de</strong> Galicia y Portugal, o llegue con recordar que es Joán, jograr morador en León quien<br />

comienza a levantar el acta <strong>de</strong> <strong>de</strong>función <strong>de</strong> la escuela trovadoresca gallego‐portuguesa a la<br />

muerte <strong>de</strong>l Rei Lavrador Don Dinís en 1325, componiendo un pranto (Os namorados que<br />

troban d’ amor) que se localiza <strong>de</strong> manera simbólica entre los últimos textos <strong>de</strong> este<br />

movimiento poético.<br />

No <strong>de</strong>bemos olvidar que es alre<strong>de</strong>dor <strong>de</strong> las cortes portuguesas <strong>de</strong> Afonso III y <strong>de</strong><br />

Don Dinís, mas también ‐e incluso en mayor medida‐ <strong>de</strong> las castellanas <strong>de</strong> Fernando III,<br />

Alfonso X y Sancho IV, que básicamente gira la mayor parte <strong>de</strong> la actividad <strong>de</strong> esta escuela<br />

poética, aparte <strong>de</strong> posibles núcleos nobiliárquicos y eclesiásticos gallegos y portugueses <strong>de</strong><br />

menor entidad. En este contexto cortesano poetizaban, con una acentuada formación<br />

cultural y retórica, gran<strong>de</strong>s trovadores, segreles y juglares; convivían en el proceso creativo<br />

‐no sin conflictos‐ reyes, altos nobles, burgueses, clérigos, hidalgos arruinados <strong>de</strong> la<br />

pequeña nobleza (infançóns) o integrantes <strong>de</strong> estamentos más populares. Todos ellos<br />

construyeron un monumento literario impar que, <strong>de</strong>jando a un lado algunos elementos<br />

formalizados y ultrapasados, resultado <strong>de</strong> una retórica y una i<strong>de</strong>ología fechadas, aún<br />

mantiene para el lector mo<strong>de</strong>rno unos índices <strong>de</strong> inteligibilidad y un po<strong>de</strong>r comunicativo<br />

extraordinarios, en su profunda ‘traducción’, adaptación y acomodación <strong>de</strong>l universo cortés<br />

provenzal al contexto estético, social y cultural gallego‐<strong>portugués</strong> <strong>medieval</strong>.<br />

En este adaptación, las diferentes generaciones <strong>de</strong> trovadores y juglares<br />

‐conocedores <strong>de</strong> la ars como capaces rétores‐ edificaron una poética propia enormemente


exigente, en tanto en cuanto que sometida a leyes y preceptos compositivos rigurosos, y<br />

reducida a respeto <strong>de</strong> los modos y modalida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> que partieron, mas utilizando los<br />

recursos lingüísticos métricos, rimáticos, musicales, compositivos o simbólicos con una gran<br />

habilidad técnica y con una no menor rentabilidad expresiva, sirviéndose <strong>de</strong> las tradiciones<br />

líricas que los habían precedido y practicando, avant la lettre, en su poesía el paradójico<br />

principio mo<strong>de</strong>rno <strong>de</strong>l less is more, <strong>de</strong>l menos es más.<br />

Retomando los límites antes señalados, <strong>de</strong> ellos ya se <strong>de</strong>duce que el espacio<br />

cronológico <strong>de</strong> la escuela trovadoresca ocupa alre<strong>de</strong>dor <strong>de</strong> un siglo y medio, el siglo XIII y la<br />

primera mitad <strong>de</strong>l XIV. Estos límites, en realidad, son los que nos indican, o bien la datación<br />

<strong>de</strong> los primeros textos que nuestra pobre y unitaria tradición manuscrita nos transmitió, o<br />

bien la muerte <strong>de</strong> los últimos mecenas y la consiguiente <strong>de</strong>saparición <strong>de</strong> las últimas cortes<br />

protectoras <strong>de</strong> la lírica gallego‐portuguesa <strong>de</strong>l rey Don Dinís y <strong>de</strong> su hijo bastardo Don<br />

Pedro, Con<strong>de</strong> <strong>de</strong> Barcelos (fallecidos respectivamente en 1325 y 1354), o preferiblemente<br />

en 1350, fecha en que el con<strong>de</strong> lega en su testamento a Alfonso XI <strong>de</strong> Castilla un Livro <strong>de</strong> las<br />

Cantigas que, probablemente, fue la compilación <strong>de</strong> que <strong>de</strong>bieron ser copiados los<br />

apógrafos quinientistas italianos antes mencionados, <strong>de</strong>bidos al impagable interés <strong>de</strong>l<br />

humanista Angelo Colocci, que junto con el Cancioneiro da Ajuda <strong>de</strong> fines <strong>de</strong>l siglo XIII y con<br />

los manuscritos menores, mas con nota musical, <strong>de</strong>l Pergamiño Vin<strong>de</strong>l, con los cantares <strong>de</strong><br />

amigo <strong>de</strong> Martin Codax, y <strong>de</strong>l Fragmento Sharrer, con canciones <strong>de</strong> amor <strong>de</strong> Don Dinís,<br />

constituyen la base <strong>de</strong> la tradición manuscrita <strong>de</strong> nuestra lírica profana. Por su parte, la<br />

lírica religiosa nos fue transmitida por cuatro gran<strong>de</strong>s códices alfonsinos elaborados en<br />

diferentes y progresivas redacciones <strong>de</strong> las Cantigas <strong>de</strong> Santa María entre 1270 y 1282, que,<br />

aparte <strong>de</strong> su textualidad, tienen también un enorme valor por la música y miniaturas que<br />

presentan: los dos escurialenses, el florentino y el toledano que hoy está en la Biblioteca<br />

Nacional en Madrid.<br />

No obstante, las fechas referidas no sirven, en realidad, más que como referencias,<br />

pues parece necesario postular la hipótesis <strong>de</strong> la existencia <strong>de</strong> una lírica pretrovadoresca<br />

(<strong>de</strong> que serían índice las cantigas <strong>de</strong> amigo más tradicionales) y quizás retrasar en algunas<br />

décadas el posible comienzo <strong>de</strong> la escuela, con anterioridad a los textos que llegaron hasta<br />

nosotros a través <strong>de</strong> las gran<strong>de</strong>s compilaciones antológicas tardías que son los cancioneiros.<br />

Por otra parte, es cierto que en sentido restrictivo la escuela poética acaba con el último<br />

trovador y mecenas: el Con<strong>de</strong> <strong>de</strong> Barcelos. Sin embargo, a pesar <strong>de</strong> que durante la segunda<br />

mitad <strong>de</strong>l siglo XIV, presidida en Portugal por las cortes <strong>de</strong> Don Fernando y Don João I, la<br />

poesía es consi<strong>de</strong>rada como fantasia sem beneficio, en las cortes castellanas las prácticas<br />

poéticas <strong>de</strong>rivadas <strong>de</strong>l trovadorismo se resisten a morir y aún mantendrán una influencia<br />

directa <strong>de</strong> menor entidad a lo largo <strong>de</strong> las seis primeras décadas <strong>de</strong>l cuatrocientos. Así nos<br />

lo muestran los textos epigonales postrovadorescos <strong>de</strong> la conocida como escuela gallego‐<br />

castellana, que incorpora a la tradición trovadoresca las noveda<strong>de</strong>s poéticas que se habían<br />

ido produciendo en Europa ya a partir <strong>de</strong>l 1300. Estos textos poéticos <strong>de</strong> autores como<br />

Macías o namorado o Alfonso Álvarez <strong>de</strong> Villasandino se recogen, entre otros, en el<br />

Cancioneiro <strong>de</strong> Baena (1445), aunque su límite final <strong>de</strong>bería ser retrasado para 1465, fecha<br />

probable <strong>de</strong> un texto diálogado <strong>de</strong> Gómez Manrique y Álvaro González <strong>de</strong> Alcántara que,<br />

por sus rasgos lingüísticos y parte <strong>de</strong> su contenido, pue<strong>de</strong> ser contemplado como el<br />

simbólico testamento final.<br />

Con posterioridad, aún en el Cancioneiro Geral (1516) <strong>de</strong> Garcia <strong>de</strong> Resen<strong>de</strong>, que ya<br />

representa la primera escuela postrovadoresca anunciando la nueva lírica renacentista, la


poesía áulica <strong>de</strong> la llamada escuela castellana‐portuguesa nos dará aún muestra <strong>de</strong> la<br />

pervivencia <strong>de</strong> los mo<strong>de</strong>los formales y temáticos <strong>de</strong>l trovadorismo gallego‐<strong>portugués</strong>.<br />

El siglo y medio <strong>de</strong> lirismo trovadoresco fue <strong>de</strong>jando, por tanto, su impronta en las<br />

escuelas poéticas antes mencionadas y en la tradición poética peninsular. Tanto la poesía<br />

cortesana como la poesía <strong>de</strong> tipo tradicional, en castellano o en <strong>portugués</strong>, <strong>de</strong>l período<br />

renacentista suponen en ciertos aspectos una modulación continuada <strong>de</strong>l trovadorismo<br />

gallego‐<strong>portugués</strong>, por medio <strong>de</strong> la bifurcación <strong>de</strong> la lírica hispánica tardo<strong>medieval</strong> ya<br />

receptiva a las noveda<strong>de</strong>s que provenían <strong>de</strong> Italia.<br />

Por culpa <strong>de</strong> la progresiva consolidación en Galicia <strong>de</strong> una oligarquía foránea y <strong>de</strong> la<br />

paralela pérdida gradual <strong>de</strong> la influencia y <strong>de</strong>l po<strong>de</strong>r <strong>de</strong> la nobleza gallega, mientras que<br />

nuestra lengua iba poco a poco quedando restringida al ámbito rural y a la oralidad, y la<br />

literatura gallega también se oralizaba y se reducía paulatinamente al silencio en la escrita,<br />

sin po<strong>de</strong>r incorporar el Humanismo y el Renacimiento, en Portugal la lírica gallego‐<br />

portuguesa se prolongaba en la reelaboración <strong>de</strong> su metafísica amorosa y en los modos <strong>de</strong><br />

la arte <strong>de</strong> trovar ao modo antigo, en las redondilhas <strong>de</strong> Gil Vicente, Sá <strong>de</strong> Miranda y<br />

Camões, o continuaba en el <strong>de</strong>slumbrante ‘monólogo <strong>de</strong> amigo’ <strong>de</strong> la Menina e Moça o<br />

Livro das Sauda<strong>de</strong>s que abre la misteriosamente extraordinaria prosa narrativa quinientista<br />

así titulada, <strong>de</strong>l enigmático Bernardim Ribeiro, que, por acróstico gallego, se hace en ella<br />

personaje como “Binmar<strong>de</strong>r” .<br />

Con el final <strong>de</strong> la escuela gallego‐portuguesa, mientras Portugal se orienta para el<br />

sur y la expansión ultramarina, Galicia va entrando progresivamente en un largo período <strong>de</strong><br />

silencio, cada vez más <strong>de</strong>pendiente cultural y políticamente <strong>de</strong> Castilla con la<br />

instrumentalización <strong>de</strong> la lengua como compañera <strong>de</strong>l imperio (en clara expresión ‘político‐<br />

gramatical’ <strong>de</strong> Nebrija) y con la doma y castración <strong>de</strong>l Reino <strong>de</strong> Galicia (como <strong>de</strong>nominó el<br />

Padre Zurita a la “labor” <strong>de</strong> los Reyes Católicos). Período conocido en nuestra tradición<br />

literaria como “Séculos Escuros”, <strong>de</strong>l que solamente la acción <strong>de</strong> los Ilustrados y Románticos<br />

le permitirá salir <strong>de</strong> nuevo a la compleja, mas luminosa clareza, <strong>de</strong> las dos últimas centurias.<br />

Cualquier sencilla referencia caótica <strong>de</strong> los nombres <strong>de</strong> aquellos ‘doctores en trovar’<br />

evoca automáticamente un extraordinario discurso poético y una invulgar construcción<br />

literaria a la que se podrían aplicar largo y tendido las palabras que Roman Jakobson <strong>de</strong>dicó<br />

a las siete cantigas <strong>de</strong> amigo <strong>de</strong>l juglar gallego Martin Codax: “Magníficas criações <strong>de</strong> uma<br />

época excepcional na história da arte verbal europeia.... Jóias verbais do século XIII”.<br />

Un viaje <strong>de</strong> los ‘séculos recuados en nós’ (siglos metidos en nosotros) tiene hoy aún<br />

un gran sentido cuando hablamos <strong>de</strong> la poesía trovadoresca gallego‐portuguesa, porque<br />

una parte sustancial <strong>de</strong> nuestra topografía amorosa se sigue representando y reflejando en<br />

el mapa que, en paralelo con la prosa <strong>de</strong> inspiración cortés, trazaron los poetas <strong>medieval</strong>es,<br />

matizaron los stilnovistas y renovó, asumiéndolo, Petrarca, para interiorizarlo los eternos<br />

petrarquistas que continuamos siendo todos en el fondo.<br />

Por influjo <strong>de</strong>l ‘renacimiento cultural’ europeo <strong>de</strong>l siglo XII y en la estela <strong>de</strong> los<br />

troubadours provenzales a partir <strong>de</strong> la cruzada contra la herejía cátara <strong>de</strong> los albigenses, a<br />

los trobadores <strong>de</strong> la lírica gallego‐portuguesa <strong>medieval</strong>, junto a los trouvères franceses, los<br />

minnesinger alemanes y los trovatori alto‐italianos y sicilianos (y, también, aunque<br />

subsidiariamente, a algunos poetas corteses ingleses), les cabe la honra <strong>de</strong>l gran<br />

re<strong>de</strong>scubrimiento <strong>de</strong>l amor al convertirlo en l´amour réciproque malheureux, usando la feliz<br />

expresión <strong>de</strong> Denis <strong>de</strong> Rougemont.<br />

Siendo <strong>de</strong> este modo, no po<strong>de</strong>mos renunciar a tal legado, por mucho que se<br />

pretendan agigantar las distancias en relación a la recepción actual <strong>de</strong>l discurso <strong>medieval</strong>.


Porque si, como nos enseñó ya Virgilio, omnia vincit Amor, po<strong>de</strong>mos y <strong>de</strong>bemos orientar<br />

nuestra voluntad ‐consi<strong>de</strong>rándola más voluptas <strong>de</strong>l que voluntas‐ a la asimilación <strong>de</strong> esta<br />

magnífica obra cultural <strong>de</strong> la poesía gallego‐portuguesa.<br />

En consecuencia, si bien es verdad que para nosotros la lectura (actual) <strong>de</strong> un poema<br />

<strong>medieval</strong> gallego‐<strong>portugués</strong>, aparte <strong>de</strong> los problemas lingüísticos y las dificulta<strong>de</strong>s<br />

intrínsecas que pueda entrañar, nos pi<strong>de</strong> una reconstrucción <strong>de</strong> su distante código<br />

sociocultural para que podamos captar en toda su complejidad y amplitud ‐en que no sólo<br />

<strong>de</strong>bemos tener presente el nivel simbólico (y, peculiarmente, racional) y su complejo<br />

entramado con el real, mas en que también es necesario que valoremos la especificidad<br />

auditiva <strong>de</strong> los textos‐ al paisaje mental que le da sentido ‐esto es, nos exige una ‘lectura<br />

explicativa y comprensiva’ que dé a la lírica lo que es <strong>de</strong> la lírica‐, no es menos cierto que<br />

una ‘lectura impresiva y expresiva’ también nos permite recoger las reverberaciones y<br />

reminiscencias <strong>de</strong> la lírica <strong>medieval</strong> conducentes a otras realida<strong>de</strong>s y a otros datos <strong>de</strong>l<br />

conocimiento, <strong>de</strong>l tejido cultural y <strong>de</strong> la experiencia <strong>de</strong>l mundo contemporáneo que nos es<br />

propia.<br />

A <strong>de</strong>cir verdad, el conocido principio <strong>de</strong> la doble entidad <strong>de</strong>l poema como<br />

perpetuum mobile sometido a uno incesante proceso <strong>de</strong> crecimiento conserva, aplicado al<br />

discurso trovadoresco, enmarca todo su potencial <strong>de</strong> saber, reflexión y alargamiento <strong>de</strong> la<br />

experiencia, en tanto en cuanto la comprensión retrospectiva y actualizada <strong>de</strong> lo distante<br />

implica también autoconocimiento <strong>de</strong>l prójimo.<br />

Por otra parte, también no <strong>de</strong>bía olvidarme que nosotros, los contemporáneos,<br />

continuamos siendo <strong>de</strong>stinatarios naturales <strong>de</strong> toda esta impresionante construcción<br />

literaria, con la correspondiente responsabilidad que esto lleva consigo. Esta afirmación, en<br />

realidad parte <strong>de</strong> la propia voluntad <strong>de</strong> los hombres <strong>de</strong> cultura <strong>de</strong> aquella época que se<br />

quiere sólo oscura, manifestando en palabras, y, lo que es más importante, por hechos, su<br />

inequívoca intención <strong>de</strong> trascen<strong>de</strong>r el espacio y el tiempo, <strong>de</strong> transmitir la memoria <strong>de</strong> las<br />

palabras por medio <strong>de</strong> la escritura <strong>de</strong> los códices manuscritos.<br />

La apropiación <strong>de</strong> la lírica <strong>medieval</strong> gallego‐portuguesa <strong>de</strong>be, por tanto, también<br />

tomar en consi<strong>de</strong>ración esta responsabilidad para con el pasado cultural. La apropiación<br />

renovadora recomendada por Pound, en relación a la lírica trovadoresca en general, con su<br />

famosa sentencia make it new, tuvo su reflejo en las literaturas brasileña, gallega y<br />

portuguesa <strong>de</strong> la primera mitad <strong>de</strong> este siglo con movimientos neotrovadorescos, por veces<br />

híbridos <strong>de</strong> erudición y creación literaria y, en consecuencia, <strong>de</strong> diversa entidad,<br />

caracterización y logros estéticos. Por mencionar sólo alguno <strong>de</strong> estos autores, Manuel<br />

Ban<strong>de</strong>ira en Brasil, Álvaro Cunqueiro en Galicia y Afonso Lopes Vieira en Portugal, se<br />

empeñaron en transformar la lírica <strong>medieval</strong>, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> perspectivas estéticas plurales, para <strong>de</strong><br />

ella proporcionarnos una representación actualizada y nada superficial.<br />

Esperemos que esta panorámica introductoria y noticia (reivindicativa) <strong>de</strong> la lírica<br />

<strong>medieval</strong> gallego‐portuguesa, así como los textos que siguen, tengan la virtud <strong>de</strong> mover al<br />

diálogo con las cantigas que los manuscritos intencionalmente trajeron hasta nosotros.<br />

Permitiendo <strong>de</strong> este modo el perpetuo crecimiento <strong>de</strong> una literatura trovadoresca realizada<br />

por autores que, cada vez más, sentimos como pensantes (homo sapiens) y fabricantes<br />

(homo faber), como seres entregados al sueño y a la pasión (homo <strong>de</strong>mens), al juego y a la<br />

fiesta (homo lu<strong>de</strong>ns). Porque si para el visionario Padre Vieira, autor <strong>de</strong> la inacabada<br />

História do Futuro, el profeta Isaías era digno <strong>de</strong> ser consi<strong>de</strong>rado como parte <strong>de</strong> la literatura<br />

portuguesa por las numerosas veces que se refirió proféticamente a la heroica expansión<br />

marítima lusa, nuestros poetas <strong>medieval</strong>es son dignos <strong>de</strong> figurar en nuestra sensibilidad


mo<strong>de</strong>rna por las no menos numerosas ocasiones en que se refirieron con autenticidad a los<br />

nuestros ‐y <strong>de</strong> ellos‐ sentimientos, gran<strong>de</strong>zas y limitaciones, hace unos setecientos años.


Selección <strong>de</strong> textos


CANCIONEIROS PROFANOS


FERNÁN PÁEZ DE TAMALANCOS (...1204?‐1242...)<br />

Sabed, señora, que aunque daño me hacéis,<br />

Mientras yo viva, vos siempre seréis,<br />

señora hermosa, la dueña <strong>de</strong> mí.<br />

Aunque daño me hacéis cada día,<br />

Mientras yo viva, seréis hasta así,<br />

señora hermosa, la dueña <strong>de</strong> mí.<br />

Aunque lo que vos queráis <strong>de</strong> mí hagáis,<br />

mientras yo viva, quiero que vos seáis,<br />

señora hermosa, la dueña <strong>de</strong> mí.<br />

Ve<strong>de</strong>s, senhor, pero me mal faze<strong>de</strong>s,<br />

Mentr’ eu viver, ja vós sempre sere<strong>de</strong>s,<br />

senhor fremosa, <strong>de</strong> mí po<strong>de</strong>rosa.<br />

Pero me mal faze<strong>de</strong>s cada dia,<br />

Mentr’ eu viver, sere<strong>de</strong>s toda via,<br />

senhor fremosa, <strong>de</strong> mí po<strong>de</strong>rosa.<br />

Per como quer que vós <strong>de</strong> mí faça<strong>de</strong>s,<br />

mentr' eu viver, vós quer’ eu que seja<strong>de</strong>s,<br />

senhor fremosa, <strong>de</strong> mí po<strong>de</strong>rosa.


«Don Fernán Páez <strong>de</strong> Talamancos hizo este cantar <strong>de</strong> mal<strong>de</strong>cir a un<br />

juglar al que llamaban juglar Saco, y era muy mal hecho, y por ello<br />

le trovó que era más a<strong>de</strong>cuadolo <strong>de</strong> saco que lo <strong>de</strong> juglar»<br />

Juglar Saco, no puedo darle razón<br />

a quien os puso nombre <strong>de</strong> juglar y os concedió don;<br />

más acertado fuese saco y juglar no.<br />

Que Dios me ampare,<br />

vuestro nombre os dijera quien os llamase<br />

Saco y no juglar.<br />

Rodrigo Airas os lo dijo y fue locura,<br />

puesto que vos no citaráis nada <strong>de</strong> nada;<br />

a<strong>de</strong>más tenéis <strong>de</strong> nombre saco, que bien os va.<br />

Que Dios me ampare,<br />

vuestro nombre os dijera quien os llamase<br />

Saco y no juglar.<br />

Quien os llamare Saco, complaciéranos;<br />

y diráoslo fácilmente quien <strong>de</strong> vuestro talle<br />

viere echarse las nalgazas por tras <strong>de</strong> vos.<br />

Que Dios me ampare,<br />

vuestro nombre os dijera quien os llamase<br />

Saco y no juglar.<br />

Quien os llamó juglar con certeza mintió,<br />

que veo yo que citarar no os oyó<br />

nin tampoco vuestras nalgazas vió.<br />

Que Dios me ampare,<br />

vuestro nombre os dijera quien os llamase<br />

Saco y no juglar.<br />

«Don Fernan Paez <strong>de</strong> Talamancos fez este cantar <strong>de</strong> mal dizer a<br />

ũu jograr que chamavan jograr Saco, e era mui mal feito; e por<br />

én trobou‐lhi que máis guisad’ era <strong>de</strong> seer saco ca jograr»<br />

Jograr Saco, non tenh’ eu que fez razon<br />

quen vos pos nome jograr e vos <strong>de</strong>u don;<br />

máis guisado fora sac’ e jograr non.<br />

Assi Deus m’ ampar,<br />

vosso nome vos dira quen vos chamar<br />

Sac’ e non jograr.<br />

Rodrig’ Airas vo‐lo diss’ e fez mal sén,<br />

pois que vós non citola<strong>de</strong>s nulha ren;<br />

ar have<strong>de</strong> nome sac’, e sera ben.<br />

Assi Deus m’ ampar,<br />

vosso nome vos dira quen vos chamar<br />

Sac’ e non jograr.<br />

Quen vos Saco chamar, prazera a nós;<br />

e dira‐vo‐lo ben lheu quen vos en cos<br />

vir tira‐los nadigões apos vós.<br />

Assi Deus m’ ampar,<br />

vosso nome vos dira quen vos chamar<br />

Sac’ e non jograr.<br />

Quen a vós chamou jograr a pran mentiu,<br />

ca vej’ eu que citolar non vos oio<br />

nen os vossos nadigões non os viu.<br />

Assi Deus m’ ampar,<br />

vosso nome vos dira quen vos chamar<br />

Sac’ e non jograr.


NUNO EANES CÉRZEO (Primeira meta<strong>de</strong> do s. XIII)<br />

Mi hermosa señora, una cosa os diré:<br />

vos sois mi muerte, y mi mal, y mi bien,<br />

y a<strong>de</strong>más. ¿Por qué os lo he <strong>de</strong> repetir?<br />

Mi muerte sois, que me hacéis morir.<br />

Vos sois mi muerte y mi mal, señora mía,<br />

y cuanto en el mundo tengo <strong>de</strong> bien y <strong>de</strong> alegría,<br />

y a<strong>de</strong>más. ¿Por qué os lo he <strong>de</strong> repetir?<br />

Mi muerte sois, que me hacéis morir.<br />

Mi muerte y mi cuita sois, razón no hay otra,<br />

y vuestros ojos me hacen bien y mal<br />

y a<strong>de</strong>más. ¿Por qué os lo he <strong>de</strong> repetir?<br />

Mi muerte sois, que me hacéis morir.<br />

Señora, bien me hacen con sólo mirarme,<br />

pero me viene en ellos gran cuita; os diré también<br />

y a<strong>de</strong>más. ¿Por qué os lo he <strong>de</strong> repetir?<br />

Mi muerte sois, que me hacéis morir.<br />

Mia senhor fremosa, direi‐vos ũa ren:<br />

vós so<strong>de</strong>s mia morte, e meu mal, e meu ben,<br />

e máis. Por que vo‐lo hei eu ja máis a dizer?<br />

Mia morte so<strong>de</strong>s, que me faze<strong>de</strong>s morrer.<br />

Vós so<strong>de</strong>s mia mort’ e meu mal, mia senhor,<br />

e quant’ eu no mund’ hei <strong>de</strong> ben e <strong>de</strong> sabor,<br />

e máis. Por que vo‐lo hei eu ja máis a dizer?<br />

Mia morte so<strong>de</strong>s, que me faze<strong>de</strong>s morrer.<br />

Mia mort’ e mia coita so<strong>de</strong>s, non ha i al,<br />

e os vossos olhos mi fazen ben e mal<br />

e máis. Por que vo‐lo hei eu ja máis a dizer?<br />

Mia morte so<strong>de</strong>s, que me faze<strong>de</strong>s morrer.<br />

Senhor, ben me fazen soo <strong>de</strong> me catar,<br />

pero ven‐m’én coita grand’; e vos direi ar,<br />

e máis. Por que vo‐lo hei eu ja máis a dizer?<br />

Mia morte so<strong>de</strong>s, que me faze<strong>de</strong>s morrer.


Ahora me quiero yo ya <strong>de</strong>spedir<br />

<strong>de</strong> la tierra y <strong>de</strong> las gentes que <strong>de</strong> aquí son,<br />

don<strong>de</strong> mi Dios tanta dureza mostró,<br />

esforzando tanto mi corazón,<br />

que llegué a pensar en irme a otro lugar a vivir.<br />

Por lo que a Dios agra<strong>de</strong>zco que me voy.<br />

Pues cuando por voluntad marcho <strong>de</strong> aquí,<br />

sus <strong>de</strong>seos satisfechos no verán<br />

<strong>de</strong> verme llorar, ni irme triste, por más que yo<br />

nunca recibiese; ni me podrán<br />

<strong>de</strong>cir que hago mal en huir<br />

<strong>de</strong> aquí, don<strong>de</strong> Dios tanto pesar me dio.<br />

Aun así <strong>de</strong> estas tierras tendré nostalgia<br />

a pesar <strong>de</strong> ahora partir <strong>de</strong>sencantado,<br />

y siempre volverá mi recuerdo<br />

a cuanto <strong>de</strong> bueno vi en ellas;<br />

pero por otra razón nunca me verá<br />

ningún hombre ir triste ni <strong>de</strong>sconsolado.<br />

Y ya que me voy, digo a Dios la verdad:<br />

si <strong>de</strong> las gentes algún rencor tenía,<br />

o <strong>de</strong> las tierras en que me guarecía,<br />

por esto era todo, y no por otra causa;<br />

pero ahora ya nunca me irá mal<br />

por marchar <strong>de</strong> ellas e irme en buena hora.<br />

Puesto que sé <strong>de</strong> mí<br />

cuanto sufrí<br />

y encubrí<br />

en esta tierra, <strong>de</strong> pesar.<br />

Como perdí<br />

y dilapidé<br />

viviendo aquí,<br />

mis días, puedo quejarme <strong>de</strong> ello.<br />

Y recordaré<br />

y pensaré<br />

Agora me quer’ eu ja espedir<br />

da terra, e das gentes que i son,<br />

u mi Deus tanto <strong>de</strong> pesar mostrou,<br />

e esforçar mui ben meu coraçon,<br />

e ar pensar <strong>de</strong> m’ ir alhur guarir.<br />

E a Deus gra<strong>de</strong>sco porque m’ én vou.<br />

Ca a meu grad’, u m’ eu d’ aqui partir,<br />

con seus <strong>de</strong>sejos non me veeran<br />

chorar, nen ir triste, por ben que eu<br />

nunca presesse; nen me po<strong>de</strong>rán<br />

dizer que eu torto faç’ en fogir<br />

d’ aqui u me Deus tanto pesar <strong>de</strong>u.<br />

Pero das terras haverei soida<strong>de</strong><br />

<strong>de</strong> que m’ or’ hei a partir <strong>de</strong>spagado;<br />

e sempr’ i tornará o meu cuidado<br />

por quanto ben vi eu en elas ja;<br />

ca ja por al nunca me veera<br />

nulh’ home ir triste nen <strong>de</strong>sconortado.<br />

E ben diga<strong>de</strong>s, pois m’ én vou, verda<strong>de</strong><br />

se eu das gentes algun sabor havia,<br />

ou das terras en que eu guarecia.<br />

Por aquest’ era tod’, e non por al;<br />

mais ora ja nunca me sera mal<br />

por me partir <strong>de</strong>las e m’ ir mia via.<br />

Ca sei <strong>de</strong> mí<br />

quanto sofri<br />

e encobri<br />

en esta terra <strong>de</strong> pesar.<br />

Como perdi<br />

e <strong>de</strong>spendi,<br />

vivend’ aqui,<br />

meus dias, posso‐m’ én queixar.<br />

E cuidarei,<br />

e pensarei


cuanto esperé<br />

el bien que nunca pu<strong>de</strong> hallar.<br />

Y me esforzaré<br />

y consejo tomaré<br />

<strong>de</strong> cómo he<br />

<strong>de</strong> vivir ahora.<br />

Pesar,<br />

hallar<br />

enseguida,<br />

otra cosa<br />

quisiera ver si podré.<br />

El buen sentido<br />

<strong>de</strong> alguien<br />

o algo<br />

<strong>de</strong> bien<br />

me asista, si lo hay en mí.<br />

Valer<br />

po<strong>de</strong>r,<br />

saber<br />

<strong>de</strong>cir<br />

valer pueda bien <strong>de</strong>cir, que yo diré.<br />

De tener<br />

po<strong>de</strong>r,<br />

placer<br />

coger<br />

puedo yo, pues esto cobraré.<br />

Así querré<br />

buscar<br />

vivir<br />

otra vida que probaré,<br />

y mi <strong>de</strong>sacuerdo acabará<br />

quant’ aguar<strong>de</strong>i<br />

o ben que nunca pud’ achar.<br />

Esforçar‐m’‐ei,<br />

e pren<strong>de</strong>rei<br />

como guarrei<br />

conselh’ agor’, a meu cuidar.<br />

Pesar<br />

d’ achar,<br />

logar<br />

provar<br />

quer’ eu veer se po<strong>de</strong>rei.<br />

O sén<br />

d’ alguen,<br />

ou ren<br />

<strong>de</strong> ben<br />

me valha, se o en mí hei.<br />

Valer<br />

po<strong>de</strong>r,<br />

saber<br />

dizer<br />

ben me possa, que eu d’ ir hei.<br />

D’ haver<br />

po<strong>de</strong>r,<br />

prazer<br />

pren<strong>de</strong>r<br />

poss’ eu, pois esto cobrarei.<br />

Assi querrei<br />

buscar<br />

viver<br />

outra vida que provarei,<br />

e meu <strong>de</strong>scord’ acabarei.


NUNO FERNÁNDEZ TORNEOL (Segundo terzo do s. XIII)<br />

Des<strong>de</strong> que nací nunca vi el Amor<br />

y oso <strong>de</strong> él siempre hablar,<br />

aunque sé que me quiere matar;<br />

pero rogaré a mi señora<br />

que me muestre aquel matador,<br />

o que me ampare <strong>de</strong> él mejor.<br />

Aunque yo nada le hice<br />

por lo que me haya <strong>de</strong> matar,<br />

quiero a mi señora rogar,<br />

por el gran miedo en que me tiene,<br />

que me muestre aquel matador,<br />

o que me ampare <strong>de</strong> él mejor.<br />

Nunca <strong>de</strong> él me ampararé,<br />

si ella <strong>de</strong> él no me amparare;<br />

por eso quiero a mi señora rogar,<br />

pues gran miedo tengo <strong>de</strong> él,<br />

que me muestre aquel matador,<br />

o que me ampare <strong>de</strong> él mejor.<br />

Y puesto que el Amor tiene sobre mí<br />

para matarme tan gran po<strong>de</strong>r,<br />

y yo no lo puedo ver,<br />

rogarele a mi señora así<br />

que me muestre aquel matador,<br />

o que me ampare <strong>de</strong> él mejor.<br />

Pois naci nunca vi Amor<br />

e ouço <strong>de</strong>l sempre falar,<br />

pero sei que me quer matar;<br />

mais rogarei a mia senhor<br />

que me mostr’ aquel matador,<br />

ou que m’ ampare <strong>de</strong>l melhor.<br />

Pero nunca lh’ eu fige ren<br />

por que m’ el haja <strong>de</strong> matar,<br />

máis quer’ eu mia senhor rogar,<br />

polo gran med’ en que me ten,<br />

que me mostr’ aquel matador,<br />

ou que m’ ampare <strong>de</strong>l melhor.<br />

Nunca me lh’ eu ampararei,<br />

se m’ ela <strong>de</strong>l non amparar;<br />

mais quer’ eu mia senhor rogar,<br />

polo gran medo que <strong>de</strong>l hei,<br />

que mi amostr’ aquel matador,<br />

ou que mi ampare <strong>de</strong>l melhor.<br />

E pois Amor ha sobre min<br />

<strong>de</strong> me matar tan gran po<strong>de</strong>r,<br />

e eu non o posso veer,<br />

rogarei mia senhor assi<br />

que mi amostr’ aquel matador,<br />

ou que mi ampare <strong>de</strong>l melhor.


Levantaos, amigo, que dormís las mañanas frías;<br />

todas las aves <strong>de</strong>l mundo <strong>de</strong> amor <strong>de</strong>cían:<br />

Gozosa estoy yo.<br />

Levantaos, amigo, que dormís las frías mañanas;<br />

todas las aves <strong>de</strong>l mundo <strong>de</strong> amor cantaban:<br />

Gozosa estoy yo.<br />

Todas las aves <strong>de</strong>l mundo <strong>de</strong> amor <strong>de</strong>cían<br />

<strong>de</strong> mi amor y <strong>de</strong>l vuestro que en mente tenían:<br />

Gozosa estoy yo.<br />

Todas las aves <strong>de</strong>l mundo <strong>de</strong> amor cantaban<br />

<strong>de</strong> mi amor y <strong>de</strong>l vuestro pensamiento hacían.<br />

Gozosa estoy yo.<br />

De mi amor y <strong>de</strong>l vuestro sus mentes percibían;<br />

vos les cortasteis las ramas en que posaban.<br />

Gozosa estoy yo.<br />

De mi amor y <strong>de</strong>l vuestro sabían;<br />

Vos les cortasteis las ramas en que posaban<br />

Gozosa estoy yo .<br />

Vos le cortasteis las ramas en que posaban<br />

y le secasteis las fuentes en que bebían.<br />

Gozosa estoy yo.<br />

Vos le cortasteis las ramas en que posaban<br />

y le secasteis las fuentes don<strong>de</strong> se bañaban.<br />

Gozosa estoy yo.<br />

Levad’, amigo, que dormi<strong>de</strong>s as manhanas frias;<br />

toda‐las aves do mundo d’ amor dizian:<br />

Leda mi and’ eu.<br />

Levad’, amigo, que dormi<strong>de</strong>‐las frias manhanas;<br />

toda‐las aves do mundo d’ amor cantavan:<br />

Leda m’ and’ eu.<br />

Toda‐las aves do mundo d’ amor dizian,<br />

do meu amor e do vosso en ment’ havian:<br />

Leda m’ and’ eu.<br />

Toda‐las aves do mundo d’ amor cantavan,<br />

do meu amor e do vosso i enmentavan:<br />

Leda m’ and’ eu.<br />

Do meu amor e do vosso en ment’ havian;<br />

vós lhi tolhestes os ramos en que siian:<br />

Leda m’ and’ eu.<br />

Do meu amor e do vosso i enmentavan;<br />

vós lhi tolhestes os ramos en que pousavan:<br />

Leda m’ and’ eu.<br />

Vós lhi tolhestes os ramos en que siian<br />

e lhis secastes as fontes en que bevian:<br />

Leda m’ and’ eu.<br />

Vós lhi tolhestes os ramos en que pousavan<br />

e lhis secastes as fontes u se banhavan:<br />

Leda m’ and’ eu.


JOÁN SOÁREZ COELHO (...1235‐1279...)<br />

Así veo yo aquí ama llamada<br />

que <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el día en que nací,<br />

nunca <strong>de</strong>saguisada cosa vi,<br />

si por una <strong>de</strong> estas causas no es:<br />

por tener nombre así, <strong>de</strong> buena fe,<br />

o se lo dicen porque es amada,<br />

o por hermosa, o por bien formada.<br />

Si por esto ama <strong>de</strong>ba ser,<br />

eslo ella, po<strong>de</strong>islo creer,<br />

o si lo es por lo mucho que yo la amo,<br />

tanto la quiero y jurar puedo:<br />

que <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> que la vi, nunca la vi tan amada.<br />

Y nunca vi cosa tan <strong>de</strong>saguisada<br />

que un hombre llame ama a tal mujer<br />

siendo pastora, si no se lo llama,<br />

por todo esto que yo sé que tiene:<br />

porque la veo a todos querer bien<br />

o porque <strong>de</strong>l mundo es la más amada.<br />

Y oid lo que os voy a <strong>de</strong>cir,<br />

que, aunque Dios bien hacerme quisiere,<br />

¡sin ella no me pue<strong>de</strong> hacer nada!<br />

Atal vej’ eu aqui ama chamada<br />

que, <strong>de</strong>‐lo dia en que eu naci,<br />

nunca tan <strong>de</strong>sguisada cousa vi,<br />

se por ũa <strong>de</strong>stas duas non é:<br />

por haver nom’ assi, per bõa fe,<br />

ou se lho dizen porque ést’ amada,<br />

ou por fremosa, ou por ben talhada.<br />

Se por aquest’ ama <strong>de</strong>v’ a seer,<br />

é‐o ela, po<strong>de</strong><strong>de</strong>‐lo creer,<br />

ou se o é po‐la eu muit’ amar,<br />

ca ben lhe quer’ e posso ben jurar:<br />

poi‐la eu vi, nunc’ a vi tan amada.<br />

E nunca vi cousa tan <strong>de</strong>sguisada<br />

<strong>de</strong> chamar home ama tal molher<br />

tan pastorinh’, e, se lho non disser,<br />

por tod’ esto que eu sei que lh’ aven:<br />

porque a vej’ a todos querer ben,<br />

ou porque do mund’ é a máis amada.<br />

E oi<strong>de</strong> como vos eu disser,<br />

que, pero me Deus ben fazer quiser,<br />

sen ela non me po<strong>de</strong> fazer nada!


María do Grave, grave es saber<br />

por qué os llaman María do Grave,<br />

que vos no sois grave <strong>de</strong> jo<strong>de</strong>r,<br />

aunque sois <strong>de</strong> jo<strong>de</strong>r muy grave;<br />

y quiero en gran conciencia <strong>de</strong>cir:<br />

sin letrado o trovador ser,<br />

no puedo como hombre compren<strong>de</strong>r este “grave”.<br />

Pero yo sé bien trovar y bien leer<br />

y por eso quiero compren<strong>de</strong>r ese “grave”:<br />

vos no sois grave en pedir haber,<br />

por vuestro coño, y sois grave<br />

a quien mucho os jo<strong>de</strong>, <strong>de</strong> jo<strong>de</strong>r;<br />

y por esto se <strong>de</strong>be enten<strong>de</strong>r<br />

por qué os llaman María do Grave.<br />

Y así como comprendí vuestro “grave”,<br />

me tengo <strong>de</strong>s<strong>de</strong> ahora por más trovador;<br />

y <strong>de</strong> verdad os juro, por Nuestro Señor,<br />

que nunca hallé mujer tan grave<br />

como es María – y ya lo probé –<br />

do Grave; nunca <strong>de</strong>spués mujer hallé<br />

que me fuese <strong>de</strong> jo<strong>de</strong>r tan grave.<br />

(Grave se utiliza en el poema con los diversos significados <strong>de</strong> difícil, malo,<br />

serio, etc.)<br />

Maria do Grave, grav’ é <strong>de</strong> saber<br />

por que vos chaman Maria do Grave,<br />

ca vós non so<strong>de</strong>s grave <strong>de</strong> fo<strong>de</strong>r,<br />

e pero so<strong>de</strong>s <strong>de</strong> fo<strong>de</strong>r mui grave;<br />

e quer’, en gran conhocença, dizer:<br />

sen leterad’ ou trobador seer,<br />

non pod’ homen <strong>de</strong>partir este "grave".<br />

Mais eu sei ben trobar e ben leer<br />

e quer’ assi <strong>de</strong>partir este “grave”:<br />

vós non so<strong>de</strong>s grav’ en pedir haver,<br />

por vosso con’, e vós so<strong>de</strong>s grave,<br />

a quen vos fo<strong>de</strong> muito, <strong>de</strong> fo<strong>de</strong>r;<br />

e por aquesto se <strong>de</strong>v’ enten<strong>de</strong>r<br />

por que vos chaman Maria do Grave.<br />

E pois vos assi <strong>de</strong>parti este “grave”,<br />

tenho‐m’ end’ ora por máis trobador;<br />

e ben vos juro, par Nostro Senhor,<br />

que nunca eu achei molher tan grave<br />

com’ é Maria –e ja o provei–<br />

do Grave; nunca pois molher achei<br />

que a mí fosse <strong>de</strong> fo<strong>de</strong>r tan grave.


RODRIGO EANES DE VASCONCELOS (...1258‐1288...)<br />

Preguntele a una señora como os diré:<br />

«Señora, entrasteis en la or<strong>de</strong>n». Y por ello lloré.<br />

Ella entonces me dijo: «Yo no os negaré<br />

que entré en la or<strong>de</strong>n, que Dios me perdone.<br />

Hízome entrar mi madre, mas, ¿que haré?<br />

Traeré los hábitos, pero no el corazón»<br />

Dije yo: «Señora hermosa, moriré con pesar,<br />

pues entrasteis en la or<strong>de</strong>n y os han <strong>de</strong> guardar».<br />

Ella entonces me dijo: «Quiero por ello mostraros<br />

como seré guardada, sino, mal me venga.<br />

Esto, cuando lloráis, mucho <strong>de</strong>béis consi<strong>de</strong>rar:<br />

traeré los hábitos, mas no el corazón con ellos».<br />

Y dije yo: «Señora mía, tan gran pesar tengo por ello,<br />

porque entrasteis en la or<strong>de</strong>n, que moriré por ello».<br />

Y dijo aún <strong>de</strong>spués: «Cuando me venga bien,<br />

como seré guardada <strong>de</strong>círoslo quiero yo:<br />

si trajere los hábitos, non les <strong>de</strong>is importancia,<br />

que tendré lo contrario en mi corazón».<br />

Preguntei ũa dona en como vos direi:<br />

«Senhor, filhastes or<strong>de</strong>n?». E ja por én chorei.<br />

Ela enton me disse: «Eu non vos negarei<br />

<strong>de</strong> com’ eu filhei or<strong>de</strong>n, assi Deus me perdon;<br />

fez‐mi‐a filhar mia madre, mais, o que lhe farei?<br />

Trager‐lhi eu os panos, mais non o coraçon».<br />

Dix’ eu: «Senhor fremosa, morrerei con pesar,<br />

pois vós filhastes or<strong>de</strong>n e vos han <strong>de</strong> gardar».<br />

Ela enton me disse: «Quero‐vos én mostrar<br />

como serei guardada, se non, venha‐me mal;<br />

esto, por que chora<strong>de</strong>s, ben <strong>de</strong>ve<strong>de</strong>s cuidar:<br />

Tragerei eu os panos, mais no coraçon al».<br />

E dix’ eu: «Senhor minha, tan gran pesar hei én,<br />

porque filhastes or<strong>de</strong>n, que morrerei por én».<br />

E disse inda logo: «Assi me venha ben,<br />

como serei guardada dizer‐vo‐lo quer’ eu:<br />

se eu trouxer os panos, non <strong>de</strong><strong>de</strong>s por én ren,<br />

ca terrei o contrairo eno coraçon meu».


AFONSO MEÉNDEZ DE BESTEIROS (...1290...)<br />

Des<strong>de</strong> hoy quiero yo disponerme a partir<br />

<strong>de</strong> este mundo, y tendré gran razón,<br />

pues <strong>de</strong>jolo la señora mía, y no<br />

puedo yo aquí ni en ningún lugar vivir.<br />

Y por esto quiero yo por su amor<br />

<strong>de</strong>jar el mundo falso, traidor,<br />

<strong>de</strong>samparado, que me quiere mentir.<br />

Y no teniendo pues a quien servir<br />

como yo serví, durante tanto tiempo;<br />

quedando aquí <strong>de</strong>samparado,<br />

sólo yo fuere, don<strong>de</strong> mi señora me hiciese ir.<br />

Y puesto que ya no hay prez ni valor<br />

en el mundo, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> que mi señora marchó,<br />

¡Dios me confunda, si yo aquí he <strong>de</strong> vivir!<br />

Y puesto que estoy aquí sin mi señora venir.<br />

viniendo las otras que en el mundo son,<br />

no podía soportar mi corazón<br />

quedar. Y por no quereros mentir,<br />

me quiero ir <strong>de</strong> aquí; y, puesto que me marcho<br />

<strong>de</strong> este mundo, que es el peor<br />

estoy seguro, querreme <strong>de</strong> él reír<br />

Oimais quer’ eu punhar <strong>de</strong> me partir<br />

daqueste mund’, e farei gran razon,<br />

poi‐lo leixou a mia senhor, e non<br />

pud’ i viver e fui alhur guarir.<br />

E por esto quer’ eu por seu amor<br />

leixa‐lo mundo falso, traedor,<br />

<strong>de</strong>semparado, que me foi falir.<br />

E non houvera pois quen o servir<br />

com’ eu servi, nen tan longa sazon;<br />

e ficará <strong>de</strong>semparad’ enton,<br />

pois m’ end’ eu for, que mia senhor fez ir.<br />

E pois que ja non ha prez nen valor<br />

eno mundo, d’ u se foi mia senhor,<br />

Deus me cofonda, se eu i guarir!<br />

E pois que eu i mia senhor non vir,<br />

e vir as outras que no mundo son,<br />

non me podia dar o coraçon<br />

<strong>de</strong> ficar i. E por vos non mentir,<br />

quero‐m’ end’ ir; e, pois que m’ end’ eu for<br />

daqueste mundo, que ést’ a peor<br />

cousa que sei, querrei‐me <strong>de</strong>l riir!


JOÁN GARCÍA DE GUILHADE (...1239‐1270...)<br />

Estos ojos míos nunca per<strong>de</strong>rán,<br />

señora, gran cuita, mientras vivo siga,<br />

y os diré, hermosa señora mía,<br />

<strong>de</strong> estos ojos míos la cuita que tienen:<br />

lloran y ciegan cuando alguien no ven,<br />

y ora ciegan por alguien que ven.<br />

Previsto tienen <strong>de</strong> nunca per<strong>de</strong>r<br />

mis ojos cuita, y mi corazón;<br />

y estas cuitas, señora, mías son;<br />

pero los ojos míos, por alguien ver,<br />

lloran y ciegan cuando alguien no ven,<br />

y ora ciegan por alguien que ven.<br />

Y ya nunca podré tener bien,<br />

porque el Amor ya no me quiere, ni<br />

quiere Dios,<br />

pero estos cautivos ojos míos<br />

morirán siempre por ver a alguien:<br />

lloran y ciegan cuando alguien no ven,<br />

y ora ciegan por alguien que ven.<br />

Estes meus olhos nunca per<strong>de</strong>rán,<br />

senhor, gran coita, mentr’ eu vivo for,<br />

e direi‐vos, fremosa mia senhor,<br />

<strong>de</strong>stes meus olhos a coita que han:<br />

choran e cegan quand’ alguen non veen,<br />

e ora cegan per alguen que veen.<br />

Guisado teen <strong>de</strong> nunca per<strong>de</strong>r<br />

meus olhos coita, e meu coraçon;<br />

e estas coitas, senhor, minhas son;<br />

mais‐los meus olhos, per alguen veer,<br />

choran e cegan quand’ alguen non veen,<br />

e ora cegan per alguen que veen.<br />

E nunca ja po<strong>de</strong>rei haver ben,<br />

pois que Amor ja non quer, nen quer<br />

Deus,<br />

mais os cativos <strong>de</strong>stes olhos meus<br />

morrerán sempre por veer alguen:<br />

choran e cegan quand’ alguen non veen,<br />

e ora cegan per alguen que veen.


De verdad, amigo mío,<br />

sé muy bien que me tuvisteis<br />

gran amor y estuvisteis<br />

mucho tiempo bien conmigo;<br />

mas escuchad lo que os digo:<br />

ya acabó.<br />

Los gran<strong>de</strong>s amores nuestros,<br />

que yo y vos siempre tuvimos<br />

nunca a la cima llegamos<br />

como Branca Frol y Flores;<br />

mas el tiempo <strong>de</strong> jugadores<br />

ya acabó.<br />

Ya hablé yo con insania<br />

con vos y con gran cordura<br />

y con sentido y locura<br />

cuanto duraba el día;<br />

mas esto, aquí don Jan García,<br />

ya acabó.<br />

Y esa locura toda<br />

ya acabó,<br />

ya se chafó el pan <strong>de</strong> boda,<br />

ya acabó.<br />

Per boa fe, meu amigo,<br />

mui ben sei eu que m’ houvestes<br />

grand’ amor e estevestes<br />

mui gran sazon ben comigo;<br />

mais ve<strong>de</strong>‐lo que vos digo:<br />

ja çafou.<br />

Os gran<strong>de</strong>s nossos amores,<br />

que mí e vós sempr’ houvemos,<br />

nunca lhi cima fezemos<br />

coma Branca Frol e Flores;<br />

mais tempo <strong>de</strong> jogadores<br />

ja çafou.<br />

Ja eu falei en folia<br />

convosc’ e en gran cordura<br />

e en sén e en loucura<br />

quanto durava o dia;<br />

mais est’, ai don Jan Garcia,<br />

ja çafou.<br />

E <strong>de</strong>ssa folia toda<br />

ja çafou,<br />

ja çafad’ é pan <strong>de</strong> voda,<br />

ja çafou.


PAI GÓMEZ CHARINHO (c.1225‐1295)<br />

Cuantos hoy andan en el mar aquí<br />

creen que cuita en el mundo no hay<br />

como la <strong>de</strong>l mar, ningún otro mal tienen.<br />

Mas <strong>de</strong> otra manera me acontece hoy a mí:<br />

cuita <strong>de</strong> amor olvidar me hace<br />

la gran cuita <strong>de</strong>l mar tener<br />

por la mayor cuita <strong>de</strong> cuantas existen<br />

cuita <strong>de</strong> amor a quien Dios quiere dar.<br />

Y es gran cuita la <strong>de</strong> muerte en el mar,<br />

mas no tanto, y por esta razón<br />

cuita <strong>de</strong> amor olvidar me hace<br />

la gran cuita <strong>de</strong>l mar tener<br />

por la mayor cuita, <strong>de</strong> verdad,<br />

<strong>de</strong> cuantas hubo, hay y habrá.<br />

Y estos otros que amor no tienen<br />

dicen que no; mas yo diré cual es<br />

cuita <strong>de</strong> amor olvidar me hace<br />

la gran cuita <strong>de</strong>l mar tener.<br />

por eso mayor cuita es la que hace per<strong>de</strong>r<br />

la cuita <strong>de</strong>l mar, que hace a muchos morir.<br />

Quantos hoj’ andan eno mar aqui<br />

coidan que coita no mundo non ha<br />

senon do mar, nen han outro mal ja.<br />

Mais doutra guisa acontece hoje a mí:<br />

coita d’ amor me faz escaecer<br />

a mui gran coita do mar, e tẽer<br />

pola maior coita <strong>de</strong> quantas son<br />

coita d’ amor a quen a Deus quer dar.<br />

E é gran coita <strong>de</strong> mort’ a do mar,<br />

mas non é tal, e por esta razon<br />

coita d’ amor me faz escaecer<br />

a mui gran coita <strong>de</strong> mar, e tẽer<br />

pola maior coita, per bõa fe,<br />

<strong>de</strong> quantas foron, nen son, nen seran.<br />

E estes outros que amor non han<br />

dizen que non; mas eu direi qual é:<br />

coita d’ amor me faz escaecer<br />

a mui gran coita do mar, e tẽer<br />

por maior coita a que faz per<strong>de</strong>r<br />

coita do mar, que faz muitos morrer.


Una señora que yo quiero mucho<br />

para <strong>de</strong>sgracia mía, por Dios, que no por otra razón,<br />

que siempre me hizo y hace daño<br />

y hará, diré cómo me tiene:<br />

mar ni tierra, ni placer ni pesar,<br />

ni bien ni mal, no me la pue<strong>de</strong>n quitar<br />

<strong>de</strong>l corazón, ¿qué será <strong>de</strong> mí?<br />

Muerto estoy, si <strong>de</strong>cido no morir.<br />

Ella nunca bien me ha <strong>de</strong> hacer,<br />

pero siempre daño, porque es así,<br />

mar ni tierra, ni placer ni pesar,<br />

ni bien ni mal, no me la pue<strong>de</strong>n quitar<br />

<strong>de</strong>l corazón. Ora me va peor<br />

cuando ella no viene, por no mentiros:<br />

mal si la veo y mal si no la veo,<br />

aunque <strong>de</strong> cuitas creo es ésta mayor,<br />

mar ni tierra, ni placer ni pesar,<br />

ni bien ni mal, no me la pue<strong>de</strong>n quitar.<br />

Ũa dona que eu quero gran ben<br />

por mal <strong>de</strong> mí, par Deus, que non por al,<br />

pero que sempre mi fez e faz mal<br />

e fara, direi‐vo‐lo que m’ aven:<br />

mar nen terra, nen prazer nen pesar,<br />

nen ben nen mal, non mi a po<strong>de</strong>n quitar<br />

do coraçon, e que sera <strong>de</strong> min?<br />

Morto sõo, se cedo non morrer.<br />

Ela ja nunca ben mi ha <strong>de</strong> fazer,<br />

mais sempre mal, e pero ést’ assi,<br />

mar nen terra, nen prazer nen pesar,<br />

nen ben nen mal, non ma po<strong>de</strong>n quitar<br />

do coraçon. Ora mi vai peior<br />

ca mi ven <strong>de</strong>la, por vos non mentir:<br />

mal se a vej’ e mal se a non vir,<br />

que <strong>de</strong> coitas máis cuido a maior,<br />

mar nen terra, nen prazer nen pesar,<br />

nen ben nen mal, non ma po<strong>de</strong>n quitar.


Las flores <strong>de</strong> mi amigo<br />

briosas van en el navío.<br />

¡Y vanse las flores<br />

<strong>de</strong> aquí con mis amores!<br />

¡Idas son las flores!<br />

Las flores <strong>de</strong> mi amado<br />

briosas van en el barco.<br />

¡Y vanse las flores<br />

<strong>de</strong> aquí con mis amores!<br />

¡Idas son las flores!<br />

Briosas van en el navío<br />

para llegar al campo <strong>de</strong>l honor.<br />

¡Y vanse las flores<br />

<strong>de</strong> aquí con mis amores!<br />

¡Idas son las flores!<br />

Briosas van en el barco<br />

para llegar a la incursión.<br />

¡Y vanse las flores<br />

<strong>de</strong> aquí con mis amores!<br />

¡Idas son las flores!<br />

Para llegar al campo <strong>de</strong>l honor,<br />

por servirme a mí, cuerpo querido.<br />

¡Y vanse las flores<br />

<strong>de</strong> aquí con mis amores!<br />

¡Idas son las flores!<br />

Para llegar a la incursión,<br />

por servirme a mí, cuerpo loado.<br />

¡Y vanse las flores<br />

<strong>de</strong> aquí con mis amores!<br />

¡Idas son las flores!<br />

As froles do meu amigo<br />

briosas van no navio<br />

E van‐se as frores<br />

d’ aqui ben con meus amores!<br />

Idas son as frores!<br />

As frores do meu amado<br />

briosas van eno barco.<br />

E van‐se as frores<br />

d’ aqui ben con meus amores!<br />

Idas son as frores!<br />

Briosas van no navio<br />

pera chegar ao ferido.<br />

E van‐se as frores<br />

d’ aqui ben con meus amores!<br />

Idas son as frores!<br />

Briosas van eno barco<br />

pera chegar ao fossado.<br />

E van‐se as frores<br />

d’ aqui ben con meus amores!<br />

Idas son as frores!<br />

Pera chegar ao ferido,<br />

servir mí, corpo velido.<br />

E van‐se as frores<br />

d’ aqui ben con meus amores!<br />

Idas son as frores!<br />

Pera chegar ao fossado,<br />

servir mí, corpo loado.<br />

E van‐se as frores<br />

d’ aqui ben con meus amores!<br />

Idas son as frores!


De cuantas cosas en el mundo son,<br />

no veo claro cual pue<strong>de</strong> asemejar<br />

al rey <strong>de</strong> Castilla y <strong>de</strong> León<br />

sino una que os diré: el mar.<br />

El mar se asemeja mucho a este rey;<br />

y <strong>de</strong> aquí en a<strong>de</strong>lante os diré<br />

en qué cosas, según razón.<br />

El mar da mucho, y creed que no<br />

se pue<strong>de</strong> el mundo sin el gobernar,<br />

y pue<strong>de</strong> tanto, y tiene tal corazón<br />

que nadie <strong>de</strong> él se pue<strong>de</strong> apo<strong>de</strong>rar.<br />

A<strong>de</strong>más es temido, que no sé<br />

<strong>de</strong> quien non lo tema; y os contaré<br />

aún más, y juzgadme por ello.<br />

En el mar cabe cuanto en él quiere caber;<br />

y mantiene a muchos; y otros hay allá<br />

que al contrario quebranta y hace morir<br />

<strong>de</strong>sheredados, y otros hay a los que da<br />

gran<strong>de</strong>s hereda<strong>de</strong>s y muchos otros<br />

bienes.<br />

Y todo esto que os cuento le suce<strong>de</strong><br />

al rey, si lo supiereis enten<strong>de</strong>r.<br />

Y <strong>de</strong> la mansedumbre os quiero hablar<br />

<strong>de</strong>l mar: no se pue<strong>de</strong> contar nunca que<br />

sea<br />

bravo ni sañudo, si en él se obra<br />

como se <strong>de</strong>be; aunque sufrir os haga<br />

en todas las empresas; pero si con<br />

<strong>de</strong>sdén<br />

o por ventura algún loco llega a él,<br />

con gran tormenta lo hará morir.<br />

Estas mañas, según mi pensamiento,<br />

que el mar tiene, tiene el rey, y por ello<br />

se asemejan, quien bien lo entendiere.<br />

De quantas cousas eno mundo son,<br />

non vejo eu ben qual po<strong>de</strong>n semelhar<br />

al‐rei <strong>de</strong> Castela e <strong>de</strong> Leon<br />

senon ũa qual vos direi: o mar.<br />

O mar semelha muit’ aqueste Rei;<br />

e d’ aqui en <strong>de</strong>ante vós direi<br />

en quaes cousas, segundo razon.<br />

O mar dá muit’, e cree<strong>de</strong> que non<br />

se pod’ o mundo sen el governar,<br />

e po<strong>de</strong> muit’, e ha tal coraçon<br />

que o non po<strong>de</strong> ren apo<strong>de</strong>rar.<br />

Des i ar é temudo, que non sei<br />

quen o non tema; e contar‐vos‐ei<br />

ainda máis, e julga<strong>de</strong>‐m’ enton.<br />

Eno mar cabe quant’ i quer caber;<br />

e manten muitos; e outros i ha<br />

que x’ ar quebranta e que faz morrer<br />

enxerdados; e outros ha que dá<br />

gran<strong>de</strong>s herda<strong>de</strong>s e muit’ outro ben.<br />

E tod’ esto que vos conto aven<br />

al‐rei, se o souber<strong>de</strong>s conhocer.<br />

E da mansedume vós quero dizer<br />

do mar: non ha cont’, e nunca sera<br />

bravo nen sanhudo, se lho fazer<br />

outro non fezer; e sofrer‐vos‐á<br />

toda‐las cousas; mais, se en <strong>de</strong>s<strong>de</strong>n<br />

ou per ventura algun louco ten,<br />

con gran tormenta o fara morrer.<br />

Estas manhas, segundo o meu sén,<br />

que o mar ha, ha el‐Rei, e por én<br />

se semelhan, quen o ben enten<strong>de</strong>r.


DON DINÍS (1261‐1325)<br />

Así me trae cuitado<br />

y obstinado el Amor<br />

y tan atormentado<br />

que si Nuestro Señor<br />

a mi señora no ablanda<br />

para que <strong>de</strong> mí se duela, con la muer‐<br />

te sentiré placer y buen sabor.<br />

Porque vivo <strong>de</strong>l mismo modo,<br />

que vive un sufridor<br />

con tanto peligro<br />

que no cabe mayor,<br />

si no me quiere la que en fuer‐<br />

te punto vi, que con la muer‐<br />

te sentiré placer y no pavor.<br />

Y lo hago muy dispuesto,<br />

pues siendo servidor<br />

<strong>de</strong> quien no me hace caso,<br />

queréndole mejor<br />

que a mí no hay más, por ello consue‐<br />

lo no tengo yo ya, la muer‐<br />

te pues solamente <strong>de</strong>seo.<br />

Assi me traz coitado<br />

e aficad’ Amor<br />

e tan atormentado<br />

que, se Nostro Senhor<br />

a mia senhor non met’ en cor<br />

que se <strong>de</strong> min doa, da mor‐<br />

t’ haverei prazer e sabor.<br />

Ca viv’ en tal cuidado,<br />

come quen sofredor<br />

é <strong>de</strong> mal aficado,<br />

que non po<strong>de</strong> maior,<br />

se mi non val a que en for‐<br />

te ponto vi, ca ja <strong>de</strong> mor‐<br />

t’ hei prazer e nen un pavor.<br />

E faço mui guisado,<br />

pois soo servidor<br />

da que mi non dá grado,<br />

querendo‐lh’ eu melhor<br />

ca min nen al, por én conor‐<br />

t’ eu non hei ja, senon da mor‐<br />

t’ en<strong>de</strong> sõo <strong>de</strong>sejador.


¡Ay flores, ay flores <strong>de</strong> ver<strong>de</strong> pino,<br />

<strong>de</strong>cidme si tenéis noticias <strong>de</strong> mi amigo!<br />

Ay Dios, don<strong>de</strong> está?<br />

¡A flores, ay flores <strong>de</strong> ver<strong>de</strong> ramo,<br />

<strong>de</strong>cidme si tenéis noticias <strong>de</strong> mi amado!<br />

Ay Dios, don<strong>de</strong> está?<br />

Si tenéis noticias <strong>de</strong> mi amigo,<br />

aquel que mintió en lo que convino conmigo.<br />

Ay Dios, don<strong>de</strong> está?<br />

Si tenéis noticias <strong>de</strong> mi amado<br />

aquel que mintió en lo que me ha jurado.<br />

Ay Dios, don<strong>de</strong> está?<br />

‐ Vos me preguntáis por vuestro amigo,<br />

y yo os aseguro que está sano y vivo.<br />

Ay Dios, don<strong>de</strong> está?<br />

‐ Vos me preguntáis por vuestro amado,<br />

y yo os aseguro que está vivo y sano.<br />

Ay Dios, don<strong>de</strong> está?<br />

‐ Y yo os aseguro que está sano y vivo<br />

y estará con vos antes <strong>de</strong>l plazo cumplido.<br />

Ay Dios, don<strong>de</strong> está?<br />

‐ Y yo os aseguro que está vivo y sano<br />

y estará con vos antes <strong>de</strong>l plazo acabado.<br />

Ay Dios, don<strong>de</strong> está?<br />

–Ai flores, ai flores do ver<strong>de</strong> pino,<br />

se sabe<strong>de</strong>s novas do meu amigo!<br />

Ai Deus, e u é?<br />

Ai flores, ai flores do ver<strong>de</strong> ramo,<br />

se sabe<strong>de</strong>s novas do meu amado!<br />

Ai Deus, e u é?<br />

Se sabe<strong>de</strong>s novas do meu amigo,<br />

aquel que mentiu do que pos con migo.<br />

Ai Deus, e u é?<br />

Se sabe<strong>de</strong>s novas do meu amado<br />

aquel que mentiu do que mi ha jurado.<br />

Ai Deus, e u é?<br />

–Vós me pregunta<strong>de</strong>s polo voss’ amigo,<br />

e eu ben vos digo que é san’ e vivo.<br />

Ai Deus, e u é?<br />

Vós me pregunta<strong>de</strong>s polo voss’ amado,<br />

e eu ben vos digo que é viv’ e sano.<br />

Ai Deus, e u é?<br />

E eu ben vos digo que é san’ e vivo<br />

e seera vosco ant’ o prazo saido.<br />

Ai Deus, e u é?<br />

E eu ben vos digo que é viv’ e sano<br />

e seera vosc’ ant’ o prazo passado.<br />

Ai Deus, e u é?


Levantose la hermosa,<br />

levantose al alba,<br />

y va a lavar camisas<br />

en el río.<br />

Va a lavarlas al alba.<br />

Levantose lozana,<br />

levantose al alba,<br />

y va a lavar telas finas<br />

en el río.<br />

Va a lavarlas al alba.<br />

Y va a lavar camisas,<br />

levantose al alba;<br />

el viento se las <strong>de</strong>svía<br />

en el río.<br />

Va a lavarlas al alba.<br />

Y va lavar telas finas;<br />

levantose al alba;<br />

el viento se las llevaba<br />

en el río.<br />

Va a lavarlas al alba.<br />

El viento se las <strong>de</strong>svía;<br />

levantose al alba;<br />

el alba tomada por la ira<br />

en el río.<br />

Va a lavarlas al alba.<br />

El viento se las llevaba;<br />

levantose al alba;<br />

el alba tomada por la saña<br />

en el río.<br />

Va a lavarlas al alba.<br />

Levantou‐s’ a velida,<br />

levantou‐s’ alva,<br />

e vai lavar camisas<br />

eno alto.<br />

Vai‐las lavar alva.<br />

Levantou‐s’ a louçana,<br />

levantou‐s’ alva,<br />

e vai lavar <strong>de</strong>lgadas<br />

eno alto:<br />

Vai‐las lavar alva.<br />

E vai lavar camisas,<br />

levantou‐s’ alva,<br />

o vento lhas <strong>de</strong>svia<br />

eno alto.<br />

Vai‐las lavar alva.<br />

E vai lavar <strong>de</strong>lgadas;<br />

levantou‐s’ alva,<br />

o vento lhas levava<br />

eno alto.<br />

Vai‐las lavar alva.<br />

O vento lhas <strong>de</strong>svia;<br />

levantou‐s’ alva;<br />

meteu‐s’ alva en ira<br />

eno alto.<br />

Vai‐las lavar alva.<br />

O vento lhas levava;<br />

levantou‐s’ alva;<br />

meteu‐s’ alva en sanha<br />

eno alto:<br />

Vai‐las lavar alva.


Una pastora bien formada<br />

pensaba en su amigo<br />

y estaba, os lo aseguro,<br />

por cuanto yo vi, muy apenada,<br />

y <strong>de</strong>cía: «En a<strong>de</strong>lante ya nada<br />

me he <strong>de</strong> fiar <strong>de</strong> un enamorado,<br />

nunca volveré a estar enamorada,<br />

porque el mío me ha engañado».<br />

Ella traía en la mano<br />

un papagayo muy hermoso,<br />

<strong>de</strong> cantar tan <strong>de</strong>licioso,<br />

que hacía entrar el verano,<br />

le dijo: «¿Amigo lozano,<br />

que haría por amores,<br />

pues me engañastes tan en vano? »<br />

Y cayó entre unas flores.<br />

Una gran parte <strong>de</strong>l día<br />

yació allí, que no hablaba,<br />

y a veces <strong>de</strong>spertaba,<br />

y a veces <strong>de</strong>smayaba,<br />

y <strong>de</strong>cía: «¡Ay santa María,<br />

que será <strong>de</strong> mí ahora? «<br />

Y el papagayo <strong>de</strong>cía:<br />

«Bien por cuanto yo sé, señora».<br />

«Si me quieres dar guarida»,<br />

dijo la pastora, «di verdad,<br />

papagayo, por caridad,<br />

que muerte me es esta vida».<br />

Dijo él: «Señora cumplida<br />

<strong>de</strong> bien, no os quejéis,<br />

pues si queréis ser servida<br />

levantad los ojos y lo veréis».<br />

Ũa pastor ben talhada<br />

cuidava en seu amigo<br />

e estava, ben vos digo,<br />

per quant’ eu vi, mui coitada,<br />

e diss’: «Oimais non é nada<br />

<strong>de</strong> fiar per namorado<br />

nunca molher namorada,<br />

pois que mi o meu ha errado».<br />

Ela tragia na mão<br />

un papagai mui fremoso,<br />

cantando mui saboroso,<br />

ca entrava o verão,<br />

e diss’: «Amigo loução,<br />

que faria por amores,<br />

pois m’ errastes tan en vão?»<br />

E caeu antr’ ũas flores.<br />

Ũa gran peça do dia<br />

jouv’ ali, que non falava,<br />

e a vezes acordava,<br />

e a vezes esmorecia,<br />

e diss’: «Ai santa Maria,<br />

que sera <strong>de</strong> min agora?»<br />

E o papagai dizia:<br />

«Ben, por quant’ eu sei, senhora».<br />

«Se me queres dar guarida»,<br />

diss’ a pastor, «di verda<strong>de</strong>,<br />

papagai, por carida<strong>de</strong>,<br />

ca morte m’ é esta vida».<br />

Diss’ el: «Senhora comprida<br />

<strong>de</strong> ben, e non vos queixe<strong>de</strong>s,<br />

ca o que vos ha servida<br />

erged’ olho e vee‐lo‐e<strong>de</strong>s».


AIRAS NÚNEZ (...1284‐1289...)<br />

Muy satisfecho me siento <strong>de</strong> este verano<br />

por estos ramos y por estas flores,<br />

y por las aves que cantan <strong>de</strong> amores,<br />

pues ando en él alegre y confiado,<br />

como hace todo hombre enamorado:<br />

que siempre anda alegre y muy lozano.<br />

Cuando paso por algunas riberas,<br />

bajo buenos árboles, por buenos prados,<br />

cantándose están los pájaros enamorados<br />

luego yo enamorado vou cantando,<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> allí <strong>de</strong> amores voy trovando<br />

y hago cantares <strong>de</strong> mil maneras.<br />

Tengo un gran placer y una gran alegría,<br />

cuando las aves oigo cantar en el estío.<br />

Que muito m’ eu pago <strong>de</strong>ste verão<br />

por estes ramos e por estas flores,<br />

e polas aves que cantan d’ amores,<br />

por que ando i led’ e sen cuidado,<br />

e assi faz tod’ homen namorado:<br />

sempre i anda led’ e mui loução.<br />

Cand’ eu passo per algũas ribeiras,<br />

so bõas arvores, per bõos prados,<br />

se cantan i passaros namorados<br />

log’ eu con amores i vou cantando,<br />

e log’ ali d’ amores vou trobando<br />

e faço cantares en mil maneiras.<br />

Hei eu gran viço e grand’ alegria,<br />

quando mi as aves cantan no estio.


Bailemos nosotras las tres, amigas,<br />

bajo esta avellaneda florida,<br />

y quien fuere hermosa, como nosotras, hermosas,<br />

si amigo amare,<br />

bajo estos avellanos floridos<br />

vendrá bailar.<br />

Bailemos nosotras las tres, ay hermanas,<br />

bajo este ramaje <strong>de</strong> avellanas,<br />

y quien fuere lozana, como nosotras, lozanas<br />

si amigo amare,<br />

bajo este ramaje <strong>de</strong> avellanas<br />

vendrá bailar.<br />

Por Dios, ay amigas, mientras otra cosa no hacemos,<br />

bajo este ramaje florido bailemos,<br />

y quien bien parecida sea, como nosotras somos,<br />

si amigo amare,<br />

bajo este ramaje bajo el que bailemos<br />

vendrá bailar.<br />

Bailemos nós ja todas tres, ai amigas,<br />

so aquestas avelaneiras frolidas,<br />

e quen for velida, como nós, velidas,<br />

se amigo amar,<br />

so aquestas avelaneiras frolidas<br />

verra bailar.<br />

Bailemos nós ja todas tres, ai irmanas,<br />

so aqueste ramo <strong>de</strong>stas avelanas,<br />

e quen for louçana, como nós, louçanas,<br />

se amigo amar,<br />

so aqueste ramo <strong>de</strong>stas avelanas<br />

verra bailar.<br />

Por Deus, ai amigas, mentr’ al non fazemos,<br />

so aqueste ramo frolido bailemos,<br />

e quen ben parecer, como nós parecemos,<br />

se amigo amar,<br />

so aqueste ramo so’l que nós bailemos<br />

verra bailar.


Oí hoy una pastora cantar,<br />

cuando cabalgaba por una ribera,<br />

y la pastora estaba señera,<br />

y me escondí para escuchar<br />

y <strong>de</strong>cía muy bien este cantar:<br />

«Bajo el ramaje ver<strong>de</strong> y florido<br />

bodas le hacen a mi amigo.<br />

¡Lloran mis ojos <strong>de</strong> amor! »<br />

Y la pastora era muy bien parecida<br />

y lloraba y estaba cantando;<br />

y yo muy <strong>de</strong>spacio me fui acercando<br />

por oírla, y sin embargo no hable nada;<br />

y <strong>de</strong>cía muy bien este cantar:<br />

«¡Ay estornino <strong>de</strong>l avellanedo,<br />

cantáis vos y mientras yo peno<br />

que mal <strong>de</strong> amores tengo! »<br />

Y oíala yo entonces suspirar<br />

y quejábase por tener amores<br />

Oi hoj’ eu ũa pastor cantar,<br />

du cavalgava per ũa ribeira,<br />

e a pastor estava senlheira,<br />

e ascondi‐me po‐la ascuitar<br />

e dizia mui ben este cantar:<br />

«So‐lo ramo verd’ e frolido<br />

vodas fazen a meu amigo.<br />

Choran olhos d’ amor!».<br />

E a pastor parecia mui ben,<br />

e chorava e estava cantando;<br />

e eu mui passo fui‐mi achegando<br />

po‐la oir, e sol non falei ren;<br />

e dizia este cantar mui ben:<br />

«Ai estornhinho do avelanedo,<br />

canta<strong>de</strong>s vós, e moir’ eu e peno<br />

e d’ amores hei mal!».<br />

E eu oi‐a sospirar enton<br />

e queixava‐se estando con amores


y hacía guirnalda <strong>de</strong> flores;<br />

y a<strong>de</strong>más muy <strong>de</strong> corazón lloraba<br />

y <strong>de</strong>cía este cantar entonces:<br />

«¡Que cuita tan gran<strong>de</strong> he <strong>de</strong> pa<strong>de</strong>cer,<br />

amar amigo y no po<strong>de</strong>rlo ver!<br />

Lo <strong>de</strong>jaré bajo el avellanal! »<br />

Después <strong>de</strong> que la guirnalda hizo la pastora<br />

se fue cantando, yéndose <strong>de</strong>spacio;<br />

y volvime yo luego a mi camino,<br />

que <strong>de</strong> enojarla no tuve gana;<br />

y <strong>de</strong>cía este cantar la pastora:<br />

«¡Por la ribera <strong>de</strong>l río<br />

cantando iba la virgen<br />

<strong>de</strong> amor.<br />

Quien amores ha,<br />

cómo dormirá<br />

ay bella flor! »<br />

e fazia guirlanda <strong>de</strong> flores;<br />

<strong>de</strong>s i chorava mui <strong>de</strong> coraçon<br />

e dizia este cantar enton:<br />

«Que coita hei tan gran<strong>de</strong> <strong>de</strong> sofrer,<br />

amar amig’ e non ousar veer!<br />

E pousarei so‐lo avelanal!».<br />

Pois que a guirlanda fez a pastor,<br />

foi‐se cantando, indo‐s’ én manselinho;<br />

e tornei‐m’ eu logo a meu caminho,<br />

ca <strong>de</strong> a nojar non houve sabor;<br />

e dizia este cantar ben a pastor:<br />

«Pela ribeira do rio<br />

cantando ia la virgo<br />

d’ amor.<br />

Quen amores ha,<br />

como dormirá,<br />

ai bela frol?».


MARTÍN MOXA (...1270‐1280...)<br />

Quien vio el mundo cual yo lo vi<br />

y vio las gentes que eran entonces,<br />

y vio estas que ahora son,<br />

¿Dios cuando cuida, que pue<strong>de</strong> cuidar?<br />

¡Que ni siquiera yo puedo cuidar <strong>de</strong> mí!<br />

¿Por que no voy a algún lugar a <strong>de</strong>sterrar,<br />

si podría mejor mundo hallar?<br />

Un mundo tenemos falso y sin sazón,<br />

mundo sin Dios y en el que bien no hay,<br />

y un mundo tal no se corregirá,<br />

antes lo veo yo aún empeorar.<br />

Cuando esto percibo, lo veo aún más claro,<br />

¿por qué no voy a algún lugar a <strong>de</strong>sterrar,<br />

si podría mejor mundo hallar?<br />

¿A dón<strong>de</strong> fue la mesura, la gran<strong>de</strong>za don<strong>de</strong> yace?<br />

¿La verdad dón<strong>de</strong> está? ¿Quién tiene un amigo<br />

leal?<br />

¿Qué fue <strong>de</strong>l amor o por qué no se trova?<br />

¡La gente está triste y no quiere cantar!<br />

Cuando esto percibo <strong>de</strong> cuanto malo aquí se hace,<br />

por qué no voy a algún lugar a <strong>de</strong>sterrar,<br />

si podría mejor mundo hallar?<br />

Vivo en un mundo tal, y en él me hace vivir<br />

una dama, por la que gran amor siento,<br />

y mucho tiempo ha que en su po<strong>de</strong>r me tiene<br />

más tiempo <strong>de</strong>l que se suele amar.<br />

Des<strong>de</strong> hoy, <strong>de</strong> mí pue<strong>de</strong> saber quien quiera<br />

por qué no me voy a algún lugar a <strong>de</strong>sterrar,<br />

si podría mejor mundo hallar.<br />

¿Pero, en tal mundo, por qué va a morar<br />

hombre <strong>de</strong> honor, pudiéndose eso alargar?<br />

Quen viu o mundo qual o eu ja vi<br />

e viu as gentes que eran enton,<br />

e viu aquestas que agora son,<br />

Deus, quand’ i cuida, que po<strong>de</strong> cuidar?<br />

Ca me sin’ eu, per min, quando cuid’ i!<br />

Por que me non vou algur esterrar,<br />

se po<strong>de</strong>ria melhor mund’ achar?<br />

Mundo tẽemos fals’ e sen sabor,<br />

mundo sen Deus e en que ben non ha,<br />

e mundo tal que non corregerá,<br />

ante o vejo sempr’ empeorar.<br />

Quand’ est’ eu cat’ e vej’ end’ o melhor,<br />

por que me non vou algur esterrar,<br />

se po<strong>de</strong>ria melhor mund’ achar?<br />

U foi mesur’, ou grãa<strong>de</strong>z’ u jaz?<br />

Verdad’ u é? Quen ha amigo leal?<br />

Que fui d’ amor ou trobar por que fal?<br />

A gent’ é trist’ e sol non quer cantar!<br />

Quand’ est’ eu cat’ e quanto mal s’ i faz,<br />

por que me non vou algur esterrar,<br />

se po<strong>de</strong>ria melhor mund’ achar?<br />

Viv’ eu en tal mund’, e faz m’ i viver<br />

ũa dona, que quero mui gran ben,<br />

e muit’ ha ja que m’ en seu po<strong>de</strong>r ten<br />

ben <strong>de</strong>‐lo temp’ u soian amar.<br />

Oimais, <strong>de</strong> min po<strong>de</strong> quen quer saber<br />

por que me non vou algur esterrar,<br />

se po<strong>de</strong>ria melhor mund’ achar.<br />

Mais, en tal mundo, por que vai morar<br />

home <strong>de</strong> prez, que s’ én pod’ alongar?


ROI FERNÁNDEZ DE SANTIAGO (Segundo terzo do s. XIII)<br />

Cuando veo las olas<br />

y las muy altas riberas,<br />

enseguida me vienen olas<br />

al corazón por la bella:<br />

¡maldito sea el mar,<br />

que me hace tanto mal!<br />

Nunca veo las olas<br />

ni los altos acantilados<br />

que a mí no me vengan olas<br />

al corazón por la hermosa:<br />

maldito sea el mar,<br />

que me hace tanto mal!<br />

Si veo las olas<br />

y veo las costas,<br />

enseguida me vienen olas<br />

al corazón por la bien hecha:<br />

maldito sea el mar,<br />

que me hace tanto mal!<br />

Quand’ eu vejo las ondas<br />

e las muit’ altas ribas,<br />

logo mi veen ondas<br />

al cor pola velida:<br />

maldito seja ‘l mare,<br />

que mi faz tanto male!<br />

Nunca vejo las ondas<br />

nen as altas <strong>de</strong>brocas<br />

que mi non venhan ondas<br />

al cor pola fremosa:<br />

maldito seja ’l mare,<br />

que mi faz tanto male!<br />

Se eu vejo las ondas<br />

e vejo las costeiras,<br />

logo mi veen ondas<br />

al cor pola ben feita:<br />

maldito seja ‘l mare,<br />

que mi faz tanto male!


PERO DA PONTE (...1235‐1275...)<br />

¡Si pudiese <strong>de</strong>samar<br />

a quien siempre me <strong>de</strong>samó<br />

y pudiese algún mal buscar<br />

a quien siempre mal me buscó!<br />

Así me vengaría yo,<br />

si pudiese cuita dar,<br />

a quien siempre cuita me dio.<br />

Pero no puedo yo engañar<br />

a mi corazón que me engañó,<br />

por cuanto me hizo <strong>de</strong>sear<br />

a quien nunca me <strong>de</strong>seó.<br />

Y por eso no duermo yo,<br />

porque no puedo cuita dar,<br />

a quien siempre cuita me dio.<br />

Pero ruego a Dios que <strong>de</strong>sampare<br />

a quien así me <strong>de</strong>samparó,<br />

o que pueda perturbar<br />

a quien siempre me perturbó.<br />

Y luego dormiría yo,<br />

si pudiese cuita dar,<br />

a quien siempre cuita me dio.<br />

O que se atreviese a preguntar<br />

a quien nunca me preguntó,<br />

por qué me hizo en ella pensar,<br />

si ella nunca en mí pensó.<br />

Y por esto lacerado estoy,<br />

porque no puedo cuita dar,<br />

a quien siempre cuita me dio.<br />

Se eu po<strong>de</strong>sse <strong>de</strong>samar<br />

a quen me sempre <strong>de</strong>samou,<br />

e po<strong>de</strong>ss’ algun mal buscar<br />

a quen me sempre mal buscou!<br />

Assi me vingaria eu,<br />

se eu po<strong>de</strong>sse coita dar,<br />

a quen me sempre coita <strong>de</strong>u.<br />

Mais sol non posso eu enganar<br />

meu coraçon que m’ enganou,<br />

por quanto me fez <strong>de</strong>sejar<br />

a quen me nunca <strong>de</strong>sejou.<br />

E por esto non dormio eu,<br />

porque non poss’ eu coita dar,<br />

a quen me sempre coita <strong>de</strong>u.<br />

Mais rog’ a Deus que <strong>de</strong>sampar<br />

a quen m’ assi <strong>de</strong>samparou,<br />

vel que po<strong>de</strong>ss’ eu <strong>de</strong>storvar<br />

a quen me sempre <strong>de</strong>storvou.<br />

E logo dormiria eu,<br />

se eu po<strong>de</strong>sse coita dar,<br />

a quen me sempre coita <strong>de</strong>u.<br />

Vel que ousass’ én preguntar<br />

a quen me nunca preguntou,<br />

por que me fez en si cuidar,<br />

pois ela nunc’ en min cuidou.<br />

E por esto lazeiro eu,<br />

porque non poss’ eu coita dar,<br />

a quen me sempre coita <strong>de</strong>u.


¿Visteis, madre, el escu<strong>de</strong>ro que me habría <strong>de</strong> llevar consigo?<br />

Le he mentido y está muy enfadado, madre mía, con certeza os lo digo:<br />

Madre, enamorada me <strong>de</strong>jó,<br />

madre, enamorada me ha <strong>de</strong>jado,<br />

madre, enamorada me <strong>de</strong>jó.<br />

Madre, vos que me mandasteis que mintiese a mi amigo,<br />

¿que consejo me daréis ahora, que no lo tengo conmigo?<br />

Madre, enamorada me <strong>de</strong>jó,<br />

madre, enamorada me ha <strong>de</strong>jado,<br />

madre, enamorada me <strong>de</strong>jó.<br />

‐ Hija, yo os aconsejo que, cuando vos le hayáis visto,<br />

le hagáis cuanto fuese menester, para que <strong>de</strong> vos que<strong>de</strong> contento.<br />

Madre, enamorada me <strong>de</strong>jó,<br />

madre, enamorada me ha <strong>de</strong>jado,<br />

madre, enamorada me <strong>de</strong>jó.<br />

Pues no podéis, hija mía, <strong>de</strong>jar <strong>de</strong> agasajarlo,<br />

<strong>de</strong> hoy en a<strong>de</strong>lante os castigo a que le obe<strong>de</strong>zcáis en todo.<br />

Madre, enamorada me <strong>de</strong>jó,<br />

madre, enamorada me ha <strong>de</strong>jado,<br />

madre, enamorada me <strong>de</strong>jó.<br />

–Vistes, madr’, o escu<strong>de</strong>iro que m’ houver’ a levar sigo?<br />

Menti‐lh’ e vai‐mi sanhudo, mia madre, ben vo‐lo digo:<br />

Madre, namorada me leixou,<br />

madre, namorada mi ha leixada,<br />

madre, namorada me leixou.<br />

Madre, vós que me mandastes que mentiss’ a meu amigo,<br />

que conselho mi dare<strong>de</strong>s ora, poi‐lo non hei migo?<br />

Madre, namorada me leixou,<br />

madre, namorada mi ha leixada,<br />

madre, namorada me leixou.<br />

–Filha, dou‐vos por conselho que, tanto que vos el veja,<br />

que toda ren lhi faça<strong>de</strong>s, que vosso pagado seja.<br />

–Madre, namorada me leixou,<br />

madre, namorada mi ha leixada,<br />

madre, namorada me leixou.<br />

–Pois escusar non po<strong>de</strong><strong>de</strong>s, mia filha, seu gasalhado,<br />

<strong>de</strong>s oimais eu vos castigo que lh’ an<strong>de</strong><strong>de</strong>s a mandado.<br />

–Madre, namorada me leixou,<br />

madre, namorada mi ha leixada,<br />

madre, namorada me leixou.


De Don Fernán Díaz Estaturón<br />

oí <strong>de</strong>cir noticias, que son <strong>de</strong> mi agrado:<br />

que es hombre que mucho hace por Dios<br />

y que ahora se quiere hacer ermitaño;<br />

y estará bien hecho, si lo hiciese;<br />

porque nunca a ese hombre se le supo mujer,<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> que nació, y eso es <strong>de</strong> buen cristiano.<br />

Este tiene el Paraíso en la mano,<br />

que siempre amó, con sentido cristiano, la paz<br />

y nunca amó mujer ni su solaz,<br />

ni <strong>de</strong>samó hidalgo ni villano;<br />

y más os diré <strong>de</strong> él, si os place:<br />

nunca mujer amó, ni quiso ni quiere,<br />

pero es bien hablado y hermoso.<br />

Y tan buen día él nació<br />

y tan bien supo el pecado engañar,<br />

que nunca por mujer nada quiso dar,<br />

aunque lo quisiese a él por enamorado;<br />

y los que no lo conocemos bien<br />

creemos <strong>de</strong> él que locura tiene,<br />

porque en tener mujer no haya pensado.<br />

Que si hoy fuese oscurecido,<br />

no se sabría guardar mejor<br />

que nunca con mujer se albergó<br />

que no pudo reírse <strong>de</strong> él el pecado,<br />

que nunca dio por mujer cosa alguna;<br />

porque para que veáis: si lo vise alguien,<br />

creerá que muere por ser casado.<br />

Y, si embargo él tal castidad mantiene,<br />

que cando muriere, una cosa os diré:<br />

Beati Oculi será llamado.<br />

De Don Fernan Diaz Estaturão<br />

oi dizer novas, <strong>de</strong> que mi praz:<br />

que é home que muito por Deus faz<br />

e se quer ora meter ermitão;<br />

e fara bon feito, se o fezer;<br />

<strong>de</strong> máis, nunca lh’ home soube molher,<br />

<strong>de</strong>s que naceu, tant’ é <strong>de</strong> bon cristão.<br />

Este ten o Paraiso en mão,<br />

que sempr’ amou, con sén cristão, paz,<br />

nen nunc’ amou molher nen seu solaz,<br />

nen <strong>de</strong>samou fidalgo nen vilão;<br />

e máis vos én direi, se vos prouguer:<br />

nunca molher amou, nen quis nen quer,<br />

pero cata falagueir’ e loução.<br />

E atán bon dia foi ele nado<br />

que tan ben soub’ o pecad’ enganar,<br />

que nunca por molher ren quiso dar,<br />

e pero mete‐s’ el por namorado;<br />

e os que o non conhocemos ben<br />

cuidamos <strong>de</strong>l que folia manten,<br />

mais el d’ haver molher non é pensado.<br />

Que se hoj’ ele foss’ empardẽado,<br />

nen se saberia melhor guardar<br />

<strong>de</strong> nunca ja con molher albergar,<br />

por non se riir <strong>de</strong>le o pecado,<br />

ca nunca <strong>de</strong>u por molher nulha ren;<br />

e pero ve<strong>de</strong>s: se o vir alguen,<br />

terrá que morre por seer casado.<br />

E, pois el tal castida<strong>de</strong> manten,<br />

quand’ el morrer, direi‐vos ũa ren:<br />

Beati Oculi sera chamado.


BERNAL DE BONAVAL (Primeira meta<strong>de</strong> do s. XIII)<br />

La dama que amo y tengo por señora<br />

mostrádmela Dios, si ello os place,<br />

sino dadme la muerte.<br />

La que tengo por fuego <strong>de</strong> estos ojos míos<br />

por el que lloran siempre, mostrádmela, Dios,<br />

sino dadme la muerte.<br />

Esa que vos hicisteis mejor parecida<br />

<strong>de</strong> cuantas conozco, ay Dios, haced que la vea,<br />

sino dadme la muerte.<br />

Ay Dios, que me hicisteis más que a mí mismo amarla,<br />

mostrádmela don<strong>de</strong> pueda con ella hablar,<br />

sino dadme la muerte.<br />

A dona que eu am’ e tenho por senhor<br />

amostra<strong>de</strong>‐mi‐a, Deus, se vos én prazer for,<br />

senon da<strong>de</strong>‐mi a morte.<br />

A que tenh’ eu por lume <strong>de</strong>stes olhos meus<br />

e por que choran sempr’, amostra<strong>de</strong>‐mi‐a, Deus,<br />

senon da<strong>de</strong>‐mi a morte.<br />

Essa que vós fezestes melhor parecer<br />

<strong>de</strong> quantas sei, ai Deus, faze<strong>de</strong>‐mi‐a veer,<br />

senon da<strong>de</strong>‐mi a morte.<br />

Ai Deus, que mi a fezestes máis ca min amar,<br />

mostra<strong>de</strong>‐mi‐a u possa con ela falar,<br />

senon da<strong>de</strong>‐mi a morte.


FERNANDO ESQUÍO (Fins do s. XIII e inicios do s. XIV)<br />

Señora, por la que tanto afán tuve,<br />

mucho tiempo ha, por Dios, que no os vi<br />

y aunque muy lejos <strong>de</strong> vos viví,<br />

nunca este proverbio antiguo consi<strong>de</strong>ré:<br />

«Cuan lejos <strong>de</strong> los ojos, tan lejos <strong>de</strong>l corazón».<br />

Mi cuita, por Dios, no tiene par<br />

y por vos la llevo siempre y llevaré,<br />

y, aunque muy lejos <strong>de</strong> vos moré,<br />

nunca pu<strong>de</strong> este proverbio antiguo consi<strong>de</strong>rar:<br />

«Cuan lejos <strong>de</strong> los ojos, tan lejos <strong>de</strong>l corazón».<br />

Y tan gran cuita <strong>de</strong> amor tengo conmigo<br />

que no lo sabe Dios, ¡<strong>de</strong>sdichado!<br />

Aunque vivo muy distanciado<br />

<strong>de</strong> vos, no consi<strong>de</strong>ro este proverbio antiguo:<br />

«Cuan lejos <strong>de</strong> los ojos, tan lejos <strong>de</strong>l corazón».<br />

Senhor, por que eu tant’ afan levei,<br />

gran sazon ha, por Deus, que vos non vi<br />

e pero mui longe <strong>de</strong> vós vivi,<br />

nunca aqueste verv’ antig’ achei:<br />

«Quan longe d’ olhos, tan longe <strong>de</strong> coraçon».<br />

A minha coita, por Deus, non ha par<br />

que por vós levo sempr’ e levarei,<br />

e, pero mui longe <strong>de</strong> vós morei,<br />

nunca pu<strong>de</strong> este verv’ antig’ achar:<br />

«Quan longe d’ olhos, tan longe <strong>de</strong> coraçon».<br />

E tan gran coita d’ amor hei migo<br />

que o non sabe Deus, mal pecado!<br />

Pero que vivo muit’ alongado<br />

<strong>de</strong> vós, non acho este verv’ antigo:<br />

«Quan longe d’ olhos, tan longe <strong>de</strong> coraçon».


Vayamos, hermana, vayamos dormir<br />

a las orillas <strong>de</strong>l lago, don<strong>de</strong> andar vi<br />

a las aves mi amigo.<br />

Vayamos, hermana, vayamos a <strong>de</strong>scansar<br />

a las orillas <strong>de</strong>l lago, don<strong>de</strong> vi andar<br />

a las aves mi amigo.<br />

En las orillas <strong>de</strong>l lago, don<strong>de</strong> andar vi,<br />

su arco en la mano a las aves herir,<br />

a las aves, mi amigo.<br />

En las orillas <strong>de</strong>l lago, don<strong>de</strong> vi andar,<br />

su arco en la mano a las aves tirar,<br />

a las aves, mi amigo.<br />

Su arco en la mano a las aves herir,<br />

y a las que cantaban <strong>de</strong>jábalas huir,<br />

a las aves, mi amigo.<br />

Su arco en la mano a las aves tirar,<br />

y a las que cantaban no las quiere matar,<br />

a las aves, mi amigo.<br />

Vaiamos, irmana, vaiamos dormir<br />

nas ribas do lago, u eu andar vi<br />

a las aves meu amigo.<br />

Vaiamos, irmana, vaiamos folgar<br />

nas ribas do lago, u eu vi andar<br />

a las aves meu amigo.<br />

En nas ribas do lago, u eu andar vi,<br />

seu arco na mão as aves ferir,<br />

a las aves, meu amigo.<br />

En nas ribas do lago, u eu vi andar,<br />

seu arco na mano a las aves tirar,<br />

a las aves, meu amigo.<br />

Seu arco na mão as aves ferir,<br />

e las que cantavan leixa‐las guarir,<br />

a las aves, meu amigo.<br />

Seu arco na mano a las aves tirar,<br />

e las que cantavan non nas quer matar,<br />

a las aves, meu amigo.


A un fraile dicen escarallado<br />

y comete grave error quien lo dijere,<br />

puesto que tiene rijo para jo<strong>de</strong>r,<br />

creo que es <strong>de</strong> picha tiesa el tipo;<br />

pues preña a las que con él yacen<br />

y hace hijos e hijas bastantes,<br />

antes le diría yo bien encarallado.<br />

Escarallado yo nunca le diría,<br />

pues trae por <strong>de</strong>lante el carallo firme,<br />

que tantas mujeres <strong>de</strong> leche<br />

tiene, que le parieron tres en un día,<br />

y otras muchas preñadas tiene;<br />

así que tal fraile creo que muy bien<br />

encarallado por esto sería.<br />

Escarallado no pue<strong>de</strong> ser<br />

el que tantas hijas hizo en Mariña,<br />

y que tiene ahora otra pastorcita<br />

preñada, que ahora parir quiere,<br />

y otras muchas mujeres que jo<strong>de</strong>;<br />

así que tal fraile pienso yo que bien pue<strong>de</strong><br />

encarallado por esto ser.<br />

(escarallado.‐ impotente/ encarallado.‐ bien dotado/ carallo.‐ pene)<br />

A ũu fra<strong>de</strong> dizen escaralhado,<br />

e faz pecado quen lho vai dizer,<br />

ca, pois el sab’ arreitar <strong>de</strong> fo<strong>de</strong>r,<br />

cuid’ eu que gai’ é, <strong>de</strong> piss’ arriçado;<br />

e pois emprenha estas con que jaz<br />

e faze filhos e filhas assaz,<br />

ante lhe dig’ eu ben encaralhado.<br />

Escaralhado nunca eu diria,<br />

mais que trage ante caralho arreite,<br />

ao que tantas molheres <strong>de</strong> leite<br />

ten, ca lhe pariron tres en ũu dia,<br />

e outras muitas prenhadas que ten;<br />

e atal fra<strong>de</strong> cuid’ eu que mui ben<br />

encaralhado per esto seria.<br />

Escaralhado non po<strong>de</strong> seer<br />

o que tantas filhas fez en Marinha,<br />

e que ten ora outra pastorinha<br />

prenhe, que ora quer encaecer,<br />

e outras muitas molheres que fo<strong>de</strong>;<br />

e atal fra<strong>de</strong> ben cuid’ eu que po<strong>de</strong><br />

encaralhado per esto seer.


ESTEVAN COELHO (...1308‐c.1336)<br />

Seguía la hermosa su seda torciendo,<br />

su voz suave hermoso diciendo<br />

cantigas <strong>de</strong> amigo.<br />

Seguía la hermosa su seda labrando<br />

su voz suave hermoso cantando<br />

cantigas <strong>de</strong> amigo.<br />

‐ Por el Dios <strong>de</strong> la Cruz, señora, sé que tenéis<br />

amor muy triste, porque tan bien <strong>de</strong>cís<br />

cantigas <strong>de</strong> amigo.<br />

‐ Por el Dios <strong>de</strong> la Cruz, señora, se que andáis<br />

por amor muy triste que tan bien cantáis<br />

cantigas <strong>de</strong> amigo.<br />

Buitre comisteis, que adivináis.<br />

Sedia la fremosa seu sirgo torcendo,<br />

sa voz manselinha fremoso dizendo<br />

cantigas d’ amigo.<br />

Sedia la fremosa seu sirgo lavrando,<br />

sa voz manselinha fremoso cantando<br />

cantigas d’ amigo.<br />

–Par Deus <strong>de</strong> Cruz, dona, sei eu que have<strong>de</strong>s<br />

amor mui coitado, que tan ben dize<strong>de</strong>s<br />

cantigas d’ amigo.<br />

Par Deus <strong>de</strong> Cruz, dona, sei eu que anda<strong>de</strong>s<br />

d’ amor mui coitada que tan ben canta<strong>de</strong>s<br />

cantigas d’ amigo.<br />

–Avuitor comestes, que a<strong>de</strong>vinha<strong>de</strong>s.


PERO VIVIÃEZ (...1275?...)<br />

Puesto que nuestras madres van a san Simón<br />

<strong>de</strong> Val <strong>de</strong> Prados a encen<strong>de</strong>r velas,<br />

nosotras, las niñas, pongámonos a andar<br />

con nuestras madres, que entonces ellas<br />

enciendan velas por nosotras y por ellas,<br />

que nosotras, niñas, bailaremos aquí.<br />

Nuestros amigos todos allá irán<br />

por vernos y nosotras andaremos<br />

bailando <strong>de</strong>lante <strong>de</strong> ellos, hermosas, a cuerpo,<br />

y nuestras madres, puesto que allá van,<br />

enciendan velas por nosotras y por ellas,<br />

que nosotras, niñas, bailaremos aquí.<br />

Nuestros amigos irán por observar<br />

como bailamos, y podrán ver<br />

mozas bien parecidas, en nuestro baile;<br />

y nuestras madres, puesto que allá quieren ir,<br />

enciendan velas por nosotras y por ellas,<br />

que nosotras, niñas, bailaremos aquí.<br />

Pois nossas madres van a San Simon<br />

<strong>de</strong> Val <strong>de</strong> Prados can<strong>de</strong>as queimar,<br />

nós, as meninhas, punhemos d’ andar<br />

con nossas madres, e elas enton<br />

queimen can<strong>de</strong>as por nós e por si,<br />

e nós, meninhas, bailaremos i.<br />

Nossos amigos todos lá iran<br />

por nos veer e andaremos nós<br />

bailand’ ant’ eles, fremosas, en cos,<br />

e nossas madres, pois que ala van,<br />

queimen can<strong>de</strong>as por nós e por si,<br />

e nós, meninhas, bailaremos i.<br />

Nossos amigos iran por cousir<br />

como bailamos, e po<strong>de</strong>n veer<br />

bailar nós, moças <strong>de</strong> bon parecer;<br />

e nossas madres, pois lá queren ir,<br />

queimen can<strong>de</strong>as por nós e por si,<br />

e nós, meninhas, bailaremos i.


PEDRO EANES SOLAZ (Século XIII)<br />

Yo, hermosa, no dormía,<br />

¡lelia doura!,<br />

y mi amigo venía,<br />

¡edoi lelia doura!<br />

No dormía y pensaba,<br />

¡lelia doura!,<br />

y mi amigo llegaba,<br />

¡edoi lelia doura!<br />

Y mi amigo venía,<br />

¡lelia doura!,<br />

y <strong>de</strong> amor tan bien <strong>de</strong>cía,<br />

¡edoi lelia doura!<br />

Y mi amigo llegaba,<br />

¡lelia doura!,<br />

y <strong>de</strong> amor tan bien cantaba,<br />

¡edoi lelia doura!<br />

Mucho <strong>de</strong>seé amigo,<br />

¡lelia doura!,<br />

teneros a vos conmigo,<br />

¡edoi lelia doura!<br />

Eu, velida, non dormia,<br />

lelia doura,<br />

e meu amigo venia,<br />

edoi lelia doura!<br />

Non dormia e cuidava,<br />

lelia doura,<br />

e meu amigo chegava,<br />

edoi lelia doura!<br />

O meu amigo venia,<br />

lelia doura,<br />

e d’ amor tan ben dizia<br />

edoi lelia doura!<br />

O meu amigo chegava,<br />

lelia doura,<br />

e d’ amor tan ben cantava,<br />

edoi lelia doura!<br />

Muito <strong>de</strong>sejei, amigo,<br />

lelia doura,<br />

que vos tevesse comigo,<br />

edoi lelia doura!


Mucho <strong>de</strong>seé amado,<br />

¡lelia doura!,<br />

que estuvieseis vos a mi lado,<br />

¡edoi lelia doura!<br />

Leli, leli, por Dios, leli,<br />

¡lelia doura!,<br />

yo sé bien quien no dice leli,<br />

¡edoi lelia doura!<br />

Yo se bien quien no dice leli,<br />

¡lelia doura!,<br />

el <strong>de</strong>monio es el que no dice leli,<br />

¡edoi lelia doura!<br />

(lelia, doura, edoi y leli son exclamaciones intraducibles)<br />

Muito <strong>de</strong>sejei, amado,<br />

lelia doura,<br />

que vos tevess’ a meu lado,<br />

edoi lelia doura!<br />

Leli leli, par Deus, leli,<br />

lelia doura,<br />

ben sei eu quen non diz leli,<br />

edoi lelia doura!<br />

Ben sei eu quen non diz leli,<br />

lelia doura,<br />

<strong>de</strong>mo x’ é quen non diz leli,<br />

edoi lelia doura!


MEENDINHO (Primeiro terzo do s. XIII?)<br />

Estaba yo en la ermita <strong>de</strong> san Simón<br />

y me cercaron las olas, que gran<strong>de</strong>s son:<br />

Yo esperando a mi amigo, ¿en dón<strong>de</strong> irá?<br />

Estando en la ermita ante el altar,<br />

me cercaron las gran<strong>de</strong>s olas <strong>de</strong>l mar.<br />

Yo esperando a mi amigo, ¿en dón<strong>de</strong> irá?<br />

Y me cercaron las olas, que gran<strong>de</strong>s son:<br />

no tengo barquero, ni remador.<br />

Yo esperando a mi amigo, ¿en dón<strong>de</strong> irá?<br />

Y me cercaron las gran<strong>de</strong>s olas <strong>de</strong>l mar:<br />

no tengo barquero, ni sé remar.<br />

Yo esperando a mi amigo, ¿en dón<strong>de</strong> irá?<br />

No tengo barquero, ni remador:<br />

moriré hermosa en el mar mayor.<br />

Yo esperando a mi amigo, ¿en dón<strong>de</strong> irá?<br />

No tengo barquero, ni sé remar:<br />

moriré hermosa en el alto mar.<br />

Yo esperando a mi amigo, ¿en dón<strong>de</strong> irá?<br />

Sedia‐m’ eu na ermida <strong>de</strong> San Simion<br />

e cercaron‐mi as ondas, que gran<strong>de</strong>s son.<br />

Eu aten<strong>de</strong>nd’ o meu amig’ en ira!<br />

Estando na ermida ant’ o altar,<br />

cercaron‐mi as ondas gran<strong>de</strong>s do mar.<br />

Eu aten<strong>de</strong>nd’ o meu amig’ en ira!<br />

E cercaron‐mi as ondas, que gran<strong>de</strong>s son:<br />

non hei i barqueiro, nen remador.<br />

Eu aten<strong>de</strong>nd’ o meu amig’ en ira!<br />

E cercaron‐mi as ondas do alto mar:<br />

non hei i barqueiro, nen sei remar.<br />

Eu aten<strong>de</strong>nd’ o meu amig’ en ira!<br />

Non hei i barqueiro, nen remador:<br />

morrerei eu fremosa no mar maior.<br />

Eu aten<strong>de</strong>nd’ o meu amig’ en ira!<br />

Non hei i barqueiro, nen sei remar:<br />

morrerei eu fremosa no alto mar.<br />

Eu aten<strong>de</strong>nd’ o meu amig’ en ira!


JOÁN MEÉNDIZ DE BRITEIROS (...1288‐1334...)<br />

¡Dios, que contenta esta noche me sentí,<br />

amiga, por un sueño que soñé!<br />

Pues soñaba, como os diré,<br />

que mi amigo me <strong>de</strong>cía así:<br />

«Habladme, amiga, ¡ay mi fuego y mi bien! »<br />

No hubo en el mundo tan alegre mujer<br />

en sueños, ni podrá existir,<br />

pues soñé que me viniera a <strong>de</strong>cir<br />

aquel que a mí mejor que a si quiere:<br />

«Habladme, amiga, ¡ay mi fuego y mi bien! »<br />

Cuando <strong>de</strong>sperté, tuve gran pesar,<br />

pues en ese sueño hube gran gozo,<br />

que me rogase por Nuestro Señor<br />

lo que me place más que el mismo amar:<br />

«Habladme, amiga, ¡ay mi fuego y mi bien! »<br />

Y, <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> <strong>de</strong>spertar, fui a Dios rogar<br />

que me hiciese este sueño realidad.<br />

Deus, que leda que m’ esta noite vi,<br />

amiga, en un sonho que sonhei!<br />

Ca sonhava, en como vos direi,<br />

que me dizia meu amig’ assi:<br />

«Falad’, amig’, ai meu lum’ e meu ben!».<br />

Non foi no mundo tan leda molher<br />

en sonho, nen no podia seer,<br />

ca sonhei que me veera dizer<br />

aquel que me milhor que a si quer:<br />

«Fala<strong>de</strong> migo, ai meu lum’ e meu ben!».<br />

Des que m’ espertei, houvi gran pesar,<br />

ca en tal sonho havia gran sabor<br />

con o rogar‐me, por Nostro Senhor,<br />

o que me sabe máis que si amar:<br />

«Fala<strong>de</strong> migo, ai meu lum’ e meu ben!».<br />

E, pois m’ espertei, foi a Deus rogar<br />

que me sacass’ aqueste sonh’ a ben.


Ahora veo yo que no hay verdad<br />

en los sueños, amiga, si Dios me perdona;<br />

y quiero seguidamente mostraros razón,<br />

y veréis como, por caridad:<br />

soñé hace mucho, que vendría mi bien<br />

y mi amigo no vino, no viene.<br />

Porque no hay verdad ninguna<br />

en los sueños, el sol ni es bueno ni malo,<br />

y yo nunca en a<strong>de</strong>lante creeré a otro,<br />

porque, amiga, Dios me valga,<br />

soñé hace mucho, que vendría mi bien<br />

y mi amigo no vino, no viene.<br />

Por mí, amiga entiendo yo que<br />

sueños no pue<strong>de</strong>n verda<strong>de</strong>s ser,<br />

ni tampoco me pue<strong>de</strong>n bien ni mal hacer,<br />

porque, amiga, que Dios bien me dé,<br />

soñé hace mucho, que vendría mi bien<br />

y mi amigo no vino, no viene.<br />

Y, ya que se fue mi amigo y no viene,<br />

mis sueños, amiga, no están mal ni están bien.<br />

Ora vej’ eu que non ha verda<strong>de</strong><br />

en sonh’, amiga, se Deus me perdon;<br />

e quero‐vos logo mostrar razon,<br />

e ve<strong>de</strong>s como, par carida<strong>de</strong>:<br />

sonhei, muit’ ha, que veera meu ben<br />

e meu amig’ e non veo, nen ven.<br />

Ca non ha verda<strong>de</strong> nemigalha<br />

en sonho, nen sol non é ben nen mal,<br />

e eu nunca en<strong>de</strong> creerei al,<br />

porque, amiga, se Deus me valha,<br />

sonhei, muit’ ha que veera meu ben<br />

e meu amig’ e non veo, nen ven.<br />

Per min, amiga, entend’ eu ben que<br />

sonho non po<strong>de</strong> verda<strong>de</strong> seer,<br />

nen que m’ er po<strong>de</strong> ben nen mal fazer,<br />

porque, amiga, se Deus ben mi dé,<br />

sonhei, muit’ ha, que veera meu ben<br />

a meu amig’ e non veo, nen ven.<br />

E, pois se foi meu amig’ e non ven,<br />

meu sonh’, amiga, non é mal nen ben.


PERO GONÇÁLVEZ DE PORTOCARREIRO (Segunda meta<strong>de</strong> do s. XIII)<br />

El anillo <strong>de</strong> mi amigo<br />

perdilo bajo el ver<strong>de</strong> pino,<br />

¡y lloro yo, bella!<br />

El anillo <strong>de</strong> mi amado<br />

perdilo bajo el ver<strong>de</strong> ramo,<br />

¡y lloro yo, bella!<br />

Perdilo bajo el ver<strong>de</strong> pino;<br />

por ello lloro yo, doncella,<br />

¡y lloro yo, bella!<br />

perdilo bajo el ver<strong>de</strong> ramo;<br />

por ello lloró yo, dueña <strong>de</strong> algo,<br />

¡y lloro yo, bella!<br />

O anel do meu amigo<br />

perdi‐o so‐lo ver<strong>de</strong> pino,<br />

e chor’ eu, bela!<br />

O anel do meu amado<br />

perdi‐o so‐lo ver<strong>de</strong> ramo,<br />

e chor’ eu, bela!<br />

Perdi‐o so‐lo ver<strong>de</strong> pino;<br />

por én chor’ eu, dona virgo,<br />

e chor’ eu, bela!<br />

Perdi‐o so‐lo ver<strong>de</strong> ramo;<br />

por én chor’ eu, dona d’ algo,<br />

e chor’ eu, bela!


JOÁN AIRAS DE SANTIAGO (Segunda meta<strong>de</strong> do s. XIII)<br />

Todas las cosas veo <strong>de</strong>sparecer<br />

<strong>de</strong>l mundo <strong>de</strong> cómo solían ser,<br />

y veo a las gentes <strong>de</strong>jar <strong>de</strong> hacer<br />

el bien que solían – ¡tales tiempos nos vienen! ‐,<br />

pero no se podrá el corazón romper<br />

<strong>de</strong> mi amigo al que quiero tan bien.<br />

Aunque el hombre <strong>de</strong>sprenda el corazón<br />

<strong>de</strong> las cosas que ama, por buena fe,<br />

y se vaya el hombre <strong>de</strong> la tierra <strong>de</strong> don<strong>de</strong> es,<br />

y se vaya el hombre a don<strong>de</strong> gran provecho tiene,<br />

no se podrá romper el corazón<br />

<strong>de</strong> mi amigo al que quiero tan bien.<br />

Todas las cosas veo mudar:<br />

múdanse los tiempos y múdase lo otro,<br />

múdase la gente para hacer bien o mal,<br />

múdanse los vientos y todas las otras cosas,<br />

pero no se pue<strong>de</strong> el corazón mudar<br />

<strong>de</strong> mi amigo al que quiero tan bien.<br />

Toda‐las cousas eu vejo partir<br />

do mund’ en como soian seer,<br />

e vej’ as gentes partir <strong>de</strong> fazer<br />

ben que soian –tal tempo nos ven!–,<br />

mais non se pod’ o coraçon partir<br />

do meu amigo <strong>de</strong> mi querer ben.<br />

Pero que home part’ o coraçon<br />

das cousas que ama, per bõa fe,<br />

e parte‐s’ home da terra ond’ é,<br />

e parte‐s’ home d’ u gran<strong>de</strong> prol ten,<br />

non se po<strong>de</strong> parti‐lo coraçon<br />

do meu amigo <strong>de</strong> mi querer ben.<br />

Toda‐las cousas eu vejo mudar:<br />

mudan‐s’ os tempos e muda‐s’ o al,<br />

muda‐s’ a gente en fazer ben ou mal,<br />

mudan‐s’ os ventos e tod’ outra ren,<br />

mais non se pod’ o coraçon mudar<br />

do meu amigo <strong>de</strong> mi querer ben.


‐ Amigo mío, os quiero preguntar.<br />

‐ Preguntad, señora, que ello grato me es.<br />

‐ No <strong>de</strong>béis vos negarme nada.<br />

‐ Nunca a vos, señora, negaré nada.<br />

‐ ¿Por qué tantos cantares hacéis?<br />

‐ Señora, para que nunca me olvidéis.<br />

‐ Preguntaros quiero, <strong>de</strong> buena fe.<br />

‐ Preguntad, que en ello tengo gran placer.<br />

‐ No me neguéis nada, sea así pues.<br />

‐ Nunca nada os negaré, señora mía.<br />

‐ ¿Por qué tantos cantares hacéis?<br />

‐ Señora, para que nunca me olvidéis.<br />

‐ No os moleste que una pregunta hiciere.<br />

‐ No, señora, antes os lo agra<strong>de</strong>ceré.<br />

‐ No me neguéis respuesta a lo que os dijere.<br />

‐ Nunca a vos, señora, cosa alguna negaré.<br />

‐ ¿Por qué tantos cantares hacéis?<br />

‐ Señora, para que nunca me olvidéis.<br />

‐ ¿Y este bien por mí lo hacéis?<br />

‐ Por vos, señora mía, que lo valéis.<br />

–Meu amigo, quero‐vos preguntar.<br />

–Pregunta<strong>de</strong>, senhor, ca m’ é én ben.<br />

–Non vos ha mester <strong>de</strong> mi ren negar.<br />

–Nunca vos eu, senhor, negarei ren.<br />

–Tantos cantares, por que faze<strong>de</strong>s?<br />

–Senhor, ca nunca mi escaece<strong>de</strong>s.<br />

–Preguntar‐vos quero, per bõa fe.<br />

–Pregunta<strong>de</strong>, ca hei én gran sabor.<br />

–Non mi negue<strong>de</strong>s ren, pois assi é.<br />

–Nunca vos ren negarei, mia senhor.<br />

–Tantos cantares, por que faze<strong>de</strong>s?<br />

–Senhor, ca nunca mi escaece<strong>de</strong>s.<br />

–Non vos pes <strong>de</strong> qual pregunta fezer.<br />

–Non, senhor, ante vo‐lo gracirei.<br />

–Non m’ ar negue<strong>de</strong>s o que vos disser.<br />

–Nunca vos eu, senhor, ren negarei.<br />

–Tantos cantares, por que faze<strong>de</strong>s?<br />

–Senhor, ca nunca mi escaece<strong>de</strong>s.<br />

–E este ben por mí o faze<strong>de</strong>s?<br />

–Por vós, mia senhor, que o vale<strong>de</strong>s.


Ay, Justicia, mal hacéis, que no<br />

queréis ahora <strong>de</strong>recho ejecutar<br />

en Mor <strong>de</strong> Cana, aunque fue matar<br />

a Joan Airas, haciéndolo muy sin razón;<br />

pero, si <strong>de</strong>recho queréis hacer,<br />

a ella bajo él <strong>de</strong>béis meter,<br />

como manda el Libro <strong>de</strong> León;<br />

que a ella la quería mucho, y allí<br />

nunca le llamaba sino “señora”,<br />

y, cando aún mejor el la quería,<br />

fue cuando ella lo mató;<br />

por eso, Justicia, por tan entuerto hecho,<br />

metedla bajo él ya <strong>de</strong> vez,<br />

que el <strong>de</strong>recho lo manda así.<br />

Y, cando Joan Airas más creyó<br />

que <strong>de</strong> Mor da Cana hubiese <strong>de</strong> esperar bien,<br />

fue ella a matarlo sin embargo,<br />

en cuanto él en su po<strong>de</strong>r estuvo;<br />

por eso, Justicia, porque así aconteció,<br />

métanla bajo él, y pa<strong>de</strong>cerá<br />

la que muy torcidamente mató.<br />

Y quien a ambos viere yacer, dirá:<br />

«¡Bendito sea aquel que lo juzgó! »<br />

Ai, Justiça, mal faze<strong>de</strong>s, que non<br />

quere<strong>de</strong>s ora <strong>de</strong>reito filhar<br />

<strong>de</strong> Mor da Cana, porque foi matar<br />

Joan Airas, ca fez mui sen razon;<br />

mais, se <strong>de</strong>reito quere<strong>de</strong>s fazer,<br />

ela so el <strong>de</strong>ve<strong>de</strong>s a meter,<br />

ca o manda o Livro <strong>de</strong> Leon;<br />

ca lhi queria gran ben, e <strong>de</strong>s i<br />

nunca lhi chamava senon "senhor",<br />

e, quando lh’ el queria mui milhor,<br />

foi‐o ela logo matar ali;<br />

mais, Justiça, pois tan gran torto fez,<br />

mete<strong>de</strong>‐a ja so ele ũa vez,<br />

ca o manda o <strong>de</strong>reito assi.<br />

E, quando máis Joan Airas cuidou<br />

que houvesse <strong>de</strong> Mor da Cana ben,<br />

foi‐o ela logo matar por én,<br />

tanto que el en seu po<strong>de</strong>r entrou;<br />

mais, Justiça, pois que assi é ja,<br />

metan‐na so el, e pa<strong>de</strong>cerá<br />

a que o a mui gran torto matou.<br />

E quen nos ambos vir jazer, dira:<br />

«Beeito seja aquel que o julgou!».


PERO DE VEER (...1240?...)<br />

Ay, Dios, que duelo tengo <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> mí,<br />

porque se fue mi amigo y quedé<br />

pequeña y <strong>de</strong> él enamorada.<br />

Cuando él se hubo <strong>de</strong> Julhan ido,<br />

quedé, hermosa, por no mentiros,<br />

pequeña y <strong>de</strong> él enamorada.<br />

Allí tuve <strong>de</strong> mi muerte pavor,<br />

quedé muy triste pastoreando,<br />

pequeña y <strong>de</strong> él enamorada.<br />

Ai Deus, que doo que eu <strong>de</strong> mí hei,<br />

porque se foi meu amig’ e fiquei<br />

pequena e <strong>de</strong>l namorada.<br />

Quando s’ el houve <strong>de</strong> Julhan a ir,<br />

fiquei, fremosa, por vos non mentir,<br />

pequena e <strong>de</strong>l namorada.<br />

Ali houv’ eu <strong>de</strong> mia morte pavor,<br />

u eu fiquei mui coitada pastor,<br />

pequena e <strong>de</strong>l namorada.


JOÁN ZORRO (Fins do s. XIII)<br />

El Rey <strong>de</strong> Portugal<br />

barcas mandó labrar,<br />

y allá irán en las barcas conmigo<br />

mi hija y nuestro amigo.<br />

El Rey <strong>portugués</strong><br />

barcas mandó hacer,<br />

y allá irán en las barcas conmigo<br />

mi hija y nuestro amigo.<br />

Barcas mandó labrar<br />

y echarlas en el mar,<br />

y allá irán en las barcas conmigo<br />

mi hija y nuestro amigo.<br />

Barcas mandó hacer<br />

y en el mar meter,<br />

y allá irán en las barcas conmigo<br />

mi hija y nuestro amigo.<br />

El‐Rei <strong>de</strong> Portugale<br />

barcas mandou lavrare,<br />

e lá iran nas barcas migo<br />

mia filha e noss’ amigo.<br />

El‐Rei portugueese<br />

barcas mandou fazere,<br />

e lá iran nas barcas migo<br />

mia filha e noss’ amigo.<br />

Barcas mandou lavrare<br />

e no mar as <strong>de</strong>itare,<br />

e lá iran nas barcas migo<br />

mia filha e noss’ amigo.<br />

Barcas mandou fazere<br />

e no mar as metere,<br />

e lá iran nas barcas migo<br />

mia filha e noss’ amigo.


JUIÃO BOLSEIRO (Terceiro cuarto do s. XIII)<br />

Sin mi amigo amaneceré sola<br />

y ni siquiera duermen estos ojos míos;<br />

y cuanto puedo pido la luz a Dios<br />

pero no me la da <strong>de</strong> ninguna manera.<br />

Pero, se estuviese con mi amigo,<br />

la luz ahora estaría conmigo.<br />

Cuando yo con mi amigo dormía,<br />

la noche no duraba nada,<br />

ahora dura la noche y viene y va:<br />

no viene la luz, ni aparece el día.<br />

Pero, se estuviese con mi amigo,<br />

la luz ahora estaría conmigo.<br />

Y según a mí me parece,<br />

estando conmigo mi fuego y mi señor:<br />

viene enseguida la luz, no siendo <strong>de</strong> mi agrado,<br />

y ahora va la noche y viene y crece.<br />

Pero, se estuviese con mi amigo,<br />

la luz ahora estaría conmigo.<br />

Pater nostrus rezo yo más <strong>de</strong> ciento<br />

por Aquel que murió en la verda<strong>de</strong>ra cruz,<br />

que Él me muestre temprano la luz,<br />

pero muéstreme las noches <strong>de</strong> adviento.<br />

Pero, se estuviese con mi amigo,<br />

la luz ahora estaría conmigo.<br />

Sen meu amigo manh’ eu senlheira<br />

e sol non dormen estes olhos meus;<br />

e, quant’ eu posso, peç’ a luz a Deus<br />

e non mi a dá per nulha maneira.<br />

Mais, se masesse con meu amigo,<br />

a luz agora seria migo.<br />

Quand’ eu con meu amigo dormia,<br />

a noite non durava nulha ren,<br />

e ora dur’ a noit’ e vai e ven:<br />

non ven a luz, nen parec’ o dia.<br />

Mais, se masesse con meu amigo,<br />

a luz agora seria migo.<br />

E, segundo, com’ a mí parece,<br />

comigo man meu lum’ e meu senhor:<br />

ven log’ a luz, <strong>de</strong> que non hei sabor,<br />

e ora vai a noit’ e ven e crece.<br />

Mais, se masesse con meu amigo,<br />

a luz agora seria migo.<br />

Pater nostrus rez’ eu máis <strong>de</strong> cento<br />

por Aquel que morreu na vera cruz,<br />

que Ele mi mostre mui cedo a luz,<br />

mais mostra‐mi as noites d’ avento.<br />

Mais, se masesse con meu amigo,<br />

a luz agora seria migo.


Estas noches tan largas que Dios hace en grave día<br />

por mí, porque no las duermo, ¿por qué no las hacía<br />

en el tiempo en que mi amigo<br />

solía hablar conmigo?<br />

Porque las hace tan gran<strong>de</strong>s no puedo yo dormir, cuitada,<br />

y, como son excesivas, quisiera yo otra vez<br />

en el tiempo en que mi amigo<br />

solía hablar conmigo.<br />

¿Por qué las hace Dios tan gran<strong>de</strong>s, sin mesura, <strong>de</strong>siguales,<br />

si yo no las puedo dormir? ¿Por qué no las hace tales<br />

en el tiempo en que mi amigo<br />

solía hablar conmigo?<br />

Aquestas noites tan longas que Deus fez en grave dia<br />

por min, por que as non dormio, e por que as non fazia<br />

no tempo que meu amigo<br />

soia falar comigo?<br />

Porque as fez Deus tan gran<strong>de</strong>s non posso eu dormir, coitada,<br />

e, <strong>de</strong> como son sobejas, quisera eu outra vegada<br />

no tempo que meu amigo<br />

soia falar comigo.<br />

Por que as Deus fez tan gran<strong>de</strong>s sen mesura <strong>de</strong>siguaes,<br />

e as eu dormir non posso? Por que as non fez ataes<br />

no tempo que meu amigo<br />

soia falar comigo?


PERO MEOGO (Segunda meta<strong>de</strong> do s. XIII)<br />

Levantose el alba, levantose la hermosa,<br />

va a lavar los cabellos a la fontana fría,<br />

contenta <strong>de</strong> los amores, <strong>de</strong> los amores contenta.<br />

Levantose el alba, levantose la lozana,<br />

va a lavar los cabellos a la fría fontana,<br />

contenta <strong>de</strong> los amores, <strong>de</strong> los amores contenta.<br />

Va a lavar los cabellos a la fontana fría,<br />

pasó su amigo, que a ella tanto quería,<br />

contenta <strong>de</strong> los amores, <strong>de</strong> los amores contenta.<br />

Va a lavar los cabellos a la fría fontana,<br />

pasa su amigo, que mucho a ella amaba,<br />

contenta <strong>de</strong> los amores, <strong>de</strong> los amores contenta.<br />

Pasa su amigo, que a ella tanto quería,<br />

el ciervo <strong>de</strong>l monte al agua volvía,<br />

contenta <strong>de</strong> los amores, <strong>de</strong> los amores contenta.<br />

Pasa su amigo, que mucho a ella amaba,<br />

el ciervo <strong>de</strong>l monte volvía al agua,<br />

contenta <strong>de</strong> los amores, <strong>de</strong> los amores contenta.<br />

Levou‐s’ aa alva, levou‐s’ a velida,<br />

vai lavar cabelos na fontana fria,<br />

leda dos amores, dos amores leda.<br />

Levou‐s’ aa alva, levou‐s’ a louçana,<br />

vai lavar cabelos na fria fontana,<br />

leda dos amores, dos amores leda.<br />

Vai lavar cabelos na fontana fria,<br />

passou seu amigo, que lhi ben queria,<br />

leda dos amores, dos amores leda.<br />

Vai lavar cabelos na fria fontana,<br />

passa seu amigo, que a muit’ amava,<br />

leda dos amores, dos amores leda.<br />

Passa seu amigo, que lhi ben queria,<br />

o cervo do monte a augua volvia,<br />

leda dos amores, dos amores leda.<br />

Passa seu amigo, que a muit’ amava,<br />

o cervo do monte volvia a augua,<br />

leda dos amores, dos amores leda.


‐ Decid, hija, hermosa hija mía:<br />

¿por qué tardasteis en la fontana fría?<br />

‐ Amores tengo.<br />

‐ Decid, hija, hija mía lozana:<br />

¿por qué tardasteis en la fría fontana?<br />

‐ Amores tengo.<br />

‐ Tardé, madre mía, en la fontana fría,<br />

pues ciervos <strong>de</strong>l monte al agua volvían.<br />

- Amores tengo.<br />

‐ Tardé. madre mía, en la fría fontana,<br />

pues ciervos <strong>de</strong>l monte volvían al agua.<br />

‐ Amores tengo.<br />

‐ ¡Mentís, hija mía, mentís por el amigo!<br />

Nunca vi ciervo que volviese al río.<br />

‐ Amores tengo.<br />

‐ ¡ Mentís, hija mía, mentís por el amado!<br />

Nunca vi ciervo que volviese <strong>de</strong> lo alto.<br />

‐ Amores tengo.<br />

–Diga<strong>de</strong>s, filha, mia filha velida:<br />

por que tardastes na fontana fria?<br />

–Os amores hei.<br />

Diga<strong>de</strong>s, filha, mia filha louçana:<br />

por que tardastes na fria fontana?<br />

–Os amores hei.<br />

–Tar<strong>de</strong>i, mia madre, na fontana fria,<br />

cervos do monte a augua volvian.<br />

Os amores hei.<br />

Tar<strong>de</strong>i, mia madre, na fria fontana,<br />

cervos do monte volvian a augua.<br />

Os amores hei.<br />

–Mentir, mia filha, mentir por amigo!<br />

Nunca vi cervo que volvess’ o rio.<br />

–Os amores hei.<br />

Mentir, mia filha, mentir por amado!<br />

Nunca vi cervo que volvess’ o alto.<br />

–Os amores hei.


PEDRO AMIGO DE SEVILHA (...1268‐1285...)<br />

‐ Por Dios, amiga, ¿sabéis tal vez<br />

cómo pudiese recado enviar<br />

a mi amigo, que no ha <strong>de</strong> po<strong>de</strong>r<br />

hablar conmigo y muere por ello <strong>de</strong> pesar?<br />

Y, claro os digo, que si él así muere,<br />

no viviré ya <strong>de</strong>s<strong>de</strong> entonces.<br />

Amiga, sé con certeza que no pue<strong>de</strong> haber<br />

manera <strong>de</strong> que mi amigo conmigo pueda hablar,<br />

y tengo yo manera y le hice hacer<br />

por otra dama un muy bonito cantar;<br />

y, por medio <strong>de</strong> lo que trovó aquella dama,<br />

cada vez que quiera, siempre conmigo hablará.<br />

Mi amigo no es trovador,<br />

pero tan gran<strong>de</strong> es el amor que me tiene<br />

que cogerá a otra enten<strong>de</strong>dora<br />

y trovará, lo que yo le enviare;<br />

pero, amiga, ¿por quién sabrá<br />

que se lo mando, o quién se lo dirá?<br />

‐ Yo, amiga, lo haré sabedor<br />

y, también le diré que lo haga cantar<br />

por otra dama como si estuviere<br />

hablando con vos, cuando quisiere;<br />

pero es menester hacerlo bien<br />

con la seguridad <strong>de</strong> que no retroce<strong>de</strong>réis.<br />

‐ Amiga, por los cielos y cuanto me haya<br />

<strong>de</strong> mal, ya nunca más retroce<strong>de</strong>ré.<br />

‐ Os es menester, porque en cuenta os lo tendrán<br />

si retrocedéis, y han <strong>de</strong> guardároslo.<br />

–Par Deus, amiga, po<strong>de</strong><strong>de</strong>s saber<br />

como po<strong>de</strong>sse mandad’ enviar<br />

a meu amigo, que non ha po<strong>de</strong>r<br />

<strong>de</strong> falar mig’ e morr’ én con pesar?<br />

E, ben vos digo, se el morr’ assi,<br />

que non viverei ja máis <strong>de</strong>s ali.<br />

Amiga, sei ben que non pod’ haver<br />

meu amig’ arte <strong>de</strong> migo falar,<br />

e houv’ eu art’ e figi‐lhe fazer<br />

por outra dona un mui bon cantar;<br />

e, pois por aquela dona trobou,<br />

cada que quis, sempre migo falou.<br />

O meu amigo non é trobador,<br />

pero tan grand’ é o ben que m’ el quer<br />

que filhará outra enten<strong>de</strong>dor<br />

e trobará, pois que lho eu disser;<br />

mais, amiga, per quen o sabera<br />

que lho eu mando, ou quen lho dira?<br />

–Eu, amiga, o farei sabedor<br />

que, tanto que el un cantar fezer<br />

por outra dona e pois por seu for,<br />

que falará vosco, quando quiser;<br />

mais ha mester <strong>de</strong> lho fazer el ben<br />

creent’ e vós non o cear<strong>de</strong>s én.<br />

–Amiga, per ceos e quant’ eu hei<br />

<strong>de</strong> mal, máis nunca o ja cearei.<br />

–Mester vos é, cá vo‐lo enten<strong>de</strong>rán<br />

se o cear<strong>de</strong>s, e guardar‐vos‐an


MARTIN PADROZELOS (Segunda meta<strong>de</strong> do s. XIII)<br />

Por Dios, que vos no podéis<br />

madre y señora mía,<br />

ir a san Salvador,<br />

pues, si hoy allí van tres<br />

hermosas, yo seré<br />

la una, lo sé bien.<br />

Por hacer oración,<br />

quiero hoy allá ir,<br />

y por no os mentir,<br />

si hoy allí están dos<br />

hermosas, yo seré<br />

la una, lo sé bien.<br />

Allí está mi amigo, ay<br />

madre, y allí lo he <strong>de</strong> ver,<br />

porque ello me causa placer;<br />

si hoy va allí una<br />

hermosa, yo seré<br />

la una, lo sé bien.<br />

Por Deus, que vos non pes,<br />

mia madr’ e mia senhor,<br />

d’ ir a San Salvador,<br />

ca, se hoje i van tres<br />

fremosas, eu serei<br />

a ũa, ben o sei.<br />

Por fazer oraçon,<br />

quer’ hoj’ eu ala ir,<br />

e, por vos non mentir,<br />

se hoj’ i duas son<br />

fremosas, eu serei<br />

a ũa, ben o sei.<br />

I é meu amig’, ai<br />

madr’, e i‐lo‐ei veer,<br />

por lhi fazer prazer;<br />

se hoj’ i ũa vai<br />

fremosa, eu serei<br />

a ũa, ben o sei.


LOURENÇO (Segundo terzo do s. XIII)<br />

Cantando estaban al amor<br />

tres muy hermosas pastoras,<br />

muy tristes <strong>de</strong> sus amores.<br />

Y <strong>de</strong>cía luego una, señora mía:<br />

«Decid, amigas, conmigo<br />

el cantar <strong>de</strong> mi amigo».<br />

Las tres cantaban muy bien,<br />

como mozas enamoradas<br />

y <strong>de</strong> los amores cuitadas.<br />

Y <strong>de</strong>cía aquélla por la que pierdo el sentido:<br />

«Decid, amigas, conmigo<br />

el cantar <strong>de</strong> mi amigo».<br />

¿Que gran placer yo tenía<br />

por oírlas cantar entonces!<br />

Y gozaba mi corazón<br />

cuando mi señora <strong>de</strong>cía:<br />

«Decid, amigas, conmigo<br />

el cantar <strong>de</strong> mi amigo».<br />

Y si más yo las oyese,<br />

más gran placer sentiría<br />

pues satisfacción me daba<br />

que mi señora dijese:<br />

«Decid, amigas, conmigo<br />

el cantar <strong>de</strong> mi amigo».<br />

Tres moças cantavan d’ amor,<br />

mui fremosinhas pastores,<br />

mui coitadas dos amores.<br />

E diss’ end’ ũa, mia senhor:<br />

«Dized’, amigas, comigo<br />

o cantar do meu amigo».<br />

Todas tres cantavan mui ben,<br />

come moças namoradas<br />

e dos amores coitadas.<br />

E diss’ a por que perço o sén:<br />

«Dized’, amigas, comigo<br />

o cantar do meu amigo».<br />

Que gran sabor eu havia<br />

<strong>de</strong> as oir cantar enton!<br />

E prougue‐mi <strong>de</strong> coraçon<br />

quanto mia senhor dizia:<br />

«Dized’, amigas, comigo<br />

o cantar do meu amigo».<br />

E se as eu máis oisse,<br />

a que gran sabor estava<br />

e que muito me pagava<br />

<strong>de</strong> como mia senhor disse:<br />

«Dized’, amigas, con migo<br />

o cantar do meu amigo».


MARTÍN DE GINZO (Segunda meta<strong>de</strong> do s. XIII)<br />

La muy bien parecida<br />

mandó el pan<strong>de</strong>ro tañer.<br />

Lozana, <strong>de</strong> amores muero yo.<br />

La <strong>de</strong> la cara bonita<br />

mandó el pan<strong>de</strong>ro sonar<br />

Lozana, <strong>de</strong> amores muero yo.<br />

Mandó tañer el pan<strong>de</strong>ro<br />

y no le daban <strong>de</strong>scanso.<br />

Lozana, <strong>de</strong> amores muero yo.<br />

Mandó el pan<strong>de</strong>ro sonar<br />

y respiro no le daban.<br />

Lozana, <strong>de</strong> amores muero yo.<br />

A do mui bon parecer<br />

mandou lo adufe tanger.<br />

Louçana, d’ amores moir’ eu.<br />

A do mui bon semelhar<br />

mandou lo adufe sonar.<br />

Louçana, d’ amores moir’ eu.<br />

Mandou lo adufe tanger<br />

e non lhi davan lezer.<br />

Louçana, d’ amores moir’ eu.<br />

Mandou lo adufe sonar<br />

e non lhi davan vagar.<br />

Louçana, d’ amores moir’ eu.


MARTÍN CODAX (Mediados ou terceiro cuarto do s. XIII)<br />

Olas <strong>de</strong>l mar <strong>de</strong> Vigo,<br />

¿visteis a mi amigo?<br />

¡ Ay, Dios, que venga pronto!<br />

Olas <strong>de</strong>l mar profundo,<br />

¡visteis a mi amado?<br />

¡ Ay, Dios, que venga pronto!<br />

¿Visteis a mi amigo,<br />

aquél por el que yo suspiro?<br />

¡ Ay, Dios, que venga pronto!<br />

¿Visteis a mi amado,<br />

aquél por el que tengo gran cuidado?<br />

¡ Ay, Dios, que venga pronto!<br />

Ondas do mar <strong>de</strong> Vigo,<br />

se vistes meu amigo?<br />

E, ai Deus, se verra cedo!<br />

Ondas do mar levado,<br />

se vistes meu amado?<br />

E, ai Deus, se verra cedo!<br />

Se vistes meu amigo,<br />

o por que eu sospiro?<br />

E, ai Deus, se verra cedo!<br />

Se vistes meu amado<br />

por que hei gran coidado?<br />

E, ai Deus, se verra cedo!


En lo sagrado, en Vigo,<br />

bailaba cuerpo divino:<br />

¡amor siento!<br />

En Vigo, en lo sagrado,<br />

bailaba cuerpo <strong>de</strong>lgado:<br />

¡amor siento!<br />

Bailaba cuerpo divino,<br />

que nunca tuviera amigo:<br />

¡amor siento!<br />

Bailaba cuerpo <strong>de</strong>lgado,<br />

que nunca hubiera amado:<br />

¡amor siento!<br />

Que nunca tuviera amigo,<br />

excepto en lo sagrado, en Vigo:<br />

¡amor siento!<br />

Que nunca hubiera amado,<br />

excepto en Vigo, en lo sagrado:<br />

¡amor siento!<br />

Eno sagrado, en Vigo,<br />

bailava corpo velido:<br />

amor hei!<br />

En Vigo, no sagrado,<br />

bailava corpo <strong>de</strong>lgado:<br />

amor hei!<br />

Bailava corpo velido,<br />

que nunca houver’ amigo:<br />

amor hei!<br />

Bailava corpo <strong>de</strong>lgado,<br />

que nunca houver’ amado:<br />

amor hei!<br />

Que nunca houver’ amigo,<br />

ergas no sagrad’, en Vigo:<br />

amor hei!<br />

Que nunca houver’ amado,<br />

ergas en Vigo, no sagrado:<br />

amor hei!


MARTÍN SOÁREZ (c.1200‐c. 1260)<br />

«Esta cantiga hizo Martín Soares a un caballero que<br />

era fanfarrón, que <strong>de</strong>cía que venía <strong>de</strong> Ultramar».<br />

Aunque no fui a Ultramar,<br />

mucho sé <strong>de</strong> esa tierra y bien<br />

por Soeiro Eanes, que <strong>de</strong> ella viene,<br />

según a él le oí contar:<br />

dice que Marcelha está allá<br />

<strong>de</strong>l mar, y Acre está cerca,<br />

y Somportes casi allí al lado.<br />

Y <strong>de</strong> las jornadas sé yo bien,<br />

porque le he oído hablar:<br />

dice que pue<strong>de</strong> ir, quien bien andare,<br />

<strong>de</strong> Belfurado a Santarém,<br />

y si otro día madrugare,<br />

ir a Nogueirol comer<br />

y llegar a Jerusalén.<br />

Y dice que conoció un judío<br />

que vio pren<strong>de</strong>r a Nuestro Señor;<br />

y tendréis un gran gozo,<br />

si <strong>de</strong> contároslo me preocupo:<br />

dice que es un judío pastor,<br />

natural <strong>de</strong> Rocamador,<br />

que tiene por nombre don Andreu.<br />

Del sepulcro os diré,<br />

por don<strong>de</strong> anduvo, que se lo oí<br />

a don Soeiro dicho así;<br />

«Esta cantiga fez Martin Soares a un cavaleiro que<br />

era chufador, que <strong>de</strong>zia que viinha d’ Outramar»<br />

Pero non fui a Ultramar,<br />

muito sei eu a terra ben<br />

per Soeir’ Eanes, que én ven,<br />

segundo lh’ eu oi contar:<br />

diz que Marcelha jaz alen<br />

do mar, e Acre jaz aquen,<br />

e Somportes log’ i a par.<br />

E as jornadas sei eu ben,<br />

como lhi eiri oi falar:<br />

diz que pod’ ir, quen ben andar,<br />

<strong>de</strong> Belfurad’ a Santaren,<br />

se noutro dia madurgar,<br />

e ir a Nogueirol jantar<br />

e maer a Jerusalen.<br />

E diz que vio ũu ju<strong>de</strong>u<br />

que vio pren<strong>de</strong>r Nostro Senhor;<br />

e havere<strong>de</strong>s i gran sabor,<br />

se vo‐lo contar, cuido‐m’ eu:<br />

diz que é un ju<strong>de</strong>u pastor,<br />

natural <strong>de</strong> Rocamador,<br />

e que ha nome Don Andreu.<br />

Do sepulcro vos er direi,<br />

per u andou, ca lho oi<br />

a Don Soeiro ben assi;


como él me dijo os diré:<br />

<strong>de</strong> Santarém tres leguas hai<br />

y cuatro o cinco <strong>de</strong> Loulé,<br />

y Belfurado cae cerca <strong>de</strong> allí.<br />

Por don<strong>de</strong> anduvo Nuestro Señor,<br />

dice él allí que fue romero,<br />

y, <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> que el Soldán le dio<br />

el perdón, tuvo gran gozo<br />

<strong>de</strong> volver; grave le fue<br />

andar Coira y Galisteu<br />

con torques <strong>de</strong> Emperador.<br />

como m’ el disse, vos direi:<br />

<strong>de</strong> Santaren tres legoas é<br />

e quatro ou cinco <strong>de</strong> Loule,<br />

e Belfurado jaz log’ i.<br />

Per i andou Nostro Senhor,<br />

d’ ali diz el que foi romeu,<br />

e, <strong>de</strong>pois que lh’ o Soldan <strong>de</strong>u<br />

o perdon, houve gran sabor<br />

<strong>de</strong> se tornar; e foi‐lhi greu<br />

d’ andar Coira e Galisteu<br />

con torquis do Emperador.


«Esta otra cantiga hice a Afonso Eanes do Cotón. Fue <strong>de</strong> mal <strong>de</strong>cir<br />

apuesto, en el que mostraba, diciendo mal <strong>de</strong> si, las mañas que el<br />

otro tenía; y dice así».<br />

Nuestro Señor, qué triste ando yo<br />

con estas mañas que me quisiste dar:<br />

soy un muy pertinaz gran putero<br />

y me gusta mucho a los dados jugar;<br />

aparte <strong>de</strong> eso también me gusta morar<br />

por estas calles viviendo apartado.<br />

Podría a mí el bien, si intercesor fuese,<br />

en buena prez caer y hacerme honrado ser;<br />

pero pagado estoy <strong>de</strong> este jo<strong>de</strong>r <strong>de</strong>sastrado<br />

y <strong>de</strong> estas tabernas y <strong>de</strong> este beber;<br />

y, puesto que ya más no puedo valer,<br />

quiero andar por don<strong>de</strong> pueda ser vicioso.<br />

Y aunque bien entiendo que nada valgo<br />

no tengo intención <strong>de</strong> la bondad catar,<br />

per<strong>de</strong>r esta jodienda no quiero<br />

ni estas putas ni este disputar,<br />

no quiero ir a otras fronteras andar,<br />

perdiendo el vicio y dándome al trabajo.<br />

Antes otras mañas tenía,<br />

<strong>de</strong> las que no puedo ya mucho valerme:<br />

nunca entro en la tahurería<br />

que no encuentre algún pleito nuevamente,<br />

por el que luego cuita he <strong>de</strong> pa<strong>de</strong>cer,<br />

«Esta outra cantiga fez a Afons’ Eanes do Coton. Foi <strong>de</strong><br />

mal dizer aposto, en que mostrava, dizendo mal <strong>de</strong> si,<br />

as manhas que o outr’ havia; e diz assi»<br />

Nostro Senhor, com’ eu ando coitado<br />

con estas manhas que mi quisestes dar:<br />

son mui gran putanheiro aficado<br />

e pago‐me muito dos dados jogar;<br />

<strong>de</strong>s i ar hei mui gran sabor <strong>de</strong> morar<br />

per estas ruas vivend’ apartado.<br />

Po<strong>de</strong>ra‐m’ eu ben, se foss’ avegoso,<br />

caer en bon prez e honrado seer;<br />

mais pago‐m’ eu <strong>de</strong>ste fo<strong>de</strong>r astroso<br />

e <strong>de</strong>stas tavernas e <strong>de</strong>ste bever;<br />

e, pois que eu ja máis non posso valer,<br />

quero‐m’ andar per u seja viçoso.<br />

E pois eu entendo que ren non valho<br />

nen hei por outra bonda<strong>de</strong> a catar,<br />

non quer’ eu per<strong>de</strong>r este fo<strong>de</strong>stalho<br />

nen estas putas nen este entençar,<br />

nen quer’ ir per outras fronteiras andar,<br />

per<strong>de</strong>nd’ o viç’ e dando‐mi trabalho.<br />

Ainda eu outras manhas havia,<br />

per que eu non posso ja muito valer:<br />

nunca vos entro na tafularia<br />

que lh’ i non haja algun preit’ a volver,<br />

porque hei pois en gran coita a seer,


y haya <strong>de</strong> huir y escon<strong>de</strong>rme en la putería.<br />

Y <strong>de</strong>spués, cuando me veo en mi <strong>de</strong>scanso,<br />

me rindo, pero enseguida sigo mi camino.<br />

Y <strong>de</strong>jo que las putas <strong>de</strong> mí bien digan,<br />

<strong>de</strong> mis mañas y <strong>de</strong> mi pasión <strong>de</strong>smedida.<br />

e fugir e guarir na putaria.<br />

E pois, quando me vejo en meu lezer,<br />

me rendo logo, e pois vou mia via.<br />

E leixo i putas <strong>de</strong> mí ben dizer,<br />

e <strong>de</strong> mias manhas e <strong>de</strong> mia folia.


PERO GARCÍA BURGALÉS (Terceiro cuartel do s. XIII)<br />

En a<strong>de</strong>lante no tengo porque temer<br />

nada <strong>de</strong> Dios, que bien sé yo que Él ya<br />

no pue<strong>de</strong> nunca mal hacerme,<br />

mientras viva, aunque gran po<strong>de</strong>r tenga,<br />

pues temprano me tulló cuando bienes<br />

esperaba en el mundo, y por ello es<br />

que sé que no pue<strong>de</strong> mal hacerme.<br />

Porque <strong>de</strong> tan buena señora a tullirme fue<br />

que tal Él ya en el mundo no hará,<br />

ni ya en el mundo igual pue<strong>de</strong> haber;<br />

y quien ésta vio ya no verá<br />

tan dulce y tan hermosa y <strong>de</strong> buen sentido,<br />

porque a esta no le faltaba nada<br />

<strong>de</strong> cuanto bien <strong>de</strong>be una dama tener.<br />

Y puesto que a tan buena señora hizo morir,<br />

bien sé yo que ya no me hará mal;<br />

y puesto que <strong>de</strong> Él no puedo mal recibir,<br />

y en la gran cuita que tengo no me conforta<br />

por ella, puesto que me la hace morir Dios,<br />

¡que Él se vea en po<strong>de</strong>r <strong>de</strong> los Judíos<br />

como se vio ya otra vez prisionero!<br />

Y todo hombre que mujer bien quisiere,<br />

cuando esto oyere, si amén no dijere,<br />

¡nunca sienta <strong>de</strong> cuanto ama placer!<br />

Ja eu non hei oimais por que temer<br />

nulha ren Deus, ca ben sei eu d’ El ja<br />

ca me non po<strong>de</strong> nunca mal fazer,<br />

mentr’ eu viver, pero gran po<strong>de</strong>r ha,<br />

pois que me cedo tolheu quanto ben<br />

eu atendia no mund’ e, por én,<br />

sei eu ca me non po<strong>de</strong> mal fazer.<br />

Ca tan bõa senhor me foi tolher<br />

qual el ja en no mundo non fara,<br />

nen ja eno mundo par non po<strong>de</strong> haver;<br />

e quen aquesta viu ja non veerá<br />

tan mansa e tan fremosa e <strong>de</strong> bon sén,<br />

ca esta non menguava nulha ren<br />

<strong>de</strong> quanto ben dona <strong>de</strong>vi’ haver.<br />

E pois tan bõa senhor fez morrer,<br />

ja eu ben sei que me non fara mal;<br />

e pois eu d’ El non hei mal a pren<strong>de</strong>r,<br />

e a gran coita que hei me non val<br />

por ela, pois que mi a fez morrer Deus,<br />

El se veja en po<strong>de</strong>r <strong>de</strong> Ju<strong>de</strong>us<br />

como se viu ja outra vez pren<strong>de</strong>r!<br />

E tod’ homen que molher ben quiser,<br />

e m’ esto oir, e amen non disser,<br />

nunca veja <strong>de</strong> quanto ama prazer!


Roi Queimado murió con amor<br />

en sus cantares, por santa María,<br />

por una dama que mucho quería;<br />

y por darse <strong>de</strong> mejor trovador,<br />

porque ella no le quiso bien hacer,<br />

hízose él en sus cantares fallecer;<br />

pero resucitó <strong>de</strong>spués al tercer día.<br />

Esto hizo él por una señora suya<br />

a la que quiere mucho; y aún os diría:<br />

porque cree que hace así maestría<br />

en los cantares que hace, le gusta<br />

morir en ellos, y <strong>de</strong>spués volver a vivir.<br />

Esto hace él, que lo pue<strong>de</strong> conseguir,<br />

pero otro hombre por nada lo haría.<br />

Y es que no tiene <strong>de</strong> su muerte pavor.<br />

sino su muerte más temería;<br />

pero sabe bien, por su sabiduría,<br />

que vivirá, <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> que fuere muerto;<br />

y hace en su cantar que lo coja la muerte:<br />

y <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> eso vive. ¡Veis que po<strong>de</strong>r<br />

Dios le dio – pero quién lo pensaría!<br />

Y si mi Dios a mí me diese po<strong>de</strong>r<br />

como él hoy tiene, <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> morir, vivir,<br />

nunca jamás la muerte yo temería.<br />

Roi Queimado morreu con amor<br />

en seus cantares, par Santa Maria,<br />

por ũa dona que gran ben queria;<br />

e, por se meter por máis trobador,<br />

porque lh’ ela non quiso ben fazer,<br />

feze‐s’ el en seus cantares morrer;<br />

mais resurgiu <strong>de</strong>pois ao tercer dia.<br />

Esto fez el per ũa sa senhor<br />

que quer gran ben; e máis vos én diria:<br />

porque cuida que faz i maestria<br />

enos cantares que fez, ha sabor<br />

<strong>de</strong> morrer i, e <strong>de</strong>s i d’ ar viver.<br />

Esto faz el, que x’ o po<strong>de</strong> fazer,<br />

mais outr’ homen per ren non o faria.<br />

E non ha ja <strong>de</strong> sa morte pavor,<br />

senon sa morte máis‐la temeria;<br />

mais sabe ben, per sa sabedoria,<br />

que viverá, <strong>de</strong>s quando morto for;<br />

e faz‐s’ en seu cantar morte pren<strong>de</strong>r:<br />

<strong>de</strong>s i ar vive. Ve<strong>de</strong>s que po<strong>de</strong>r<br />

que lhi Deus <strong>de</strong>u –mais quen o cuidaria!<br />

E se mi Deus a mí <strong>de</strong>sse po<strong>de</strong>r<br />

qual hoj’ el ha, pois morrer, <strong>de</strong> viver,<br />

jamais morte nunca eu temeria.


AFONSO X (1221‐1284)<br />

Al <strong>de</strong>án <strong>de</strong> Cádiz <strong>de</strong>scubrí yo<br />

que libros le llevaban <strong>de</strong> alquiler;<br />

y al que los traía le pregunté<br />

por ellos, y así me respondió: «Señor,<br />

con estos dos libros que veis vos<br />

y con otros que tiene suyos,<br />

jo<strong>de</strong> él a cuenta <strong>de</strong> ellos cuanto quiere.<br />

Y aún más que esto os diré:<br />

que aunque en la Ley tiene mucho, si quisiere<br />

que leer, por cuanto <strong>de</strong> su hacienda sé,<br />

con los libros que tiene, no hay mujer<br />

a la que no haga que le parezcan grullas<br />

los cuervos, y las águilas gusanos <strong>de</strong> seda,<br />

por fuerza jo<strong>de</strong>rán, si él quisiere.<br />

Porque no hay más, en el arte <strong>de</strong> jo<strong>de</strong>r<br />

<strong>de</strong> lo que, en los libros que él tiene, yace;<br />

y tiene él tal gozo cuando los lee<br />

que ni <strong>de</strong> noche ni <strong>de</strong> día hace caso,<br />

y sabe <strong>de</strong>l arte <strong>de</strong> jo<strong>de</strong>r tan bien<br />

que con los libros suyos <strong>de</strong> artes, que tiene,<br />

jo<strong>de</strong> él a las moras siempre que le place.<br />

Y más os contaré <strong>de</strong> su saber,<br />

que con los libros él tiene hecho:<br />

mandarlos todos ante si traer,<br />

y <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> que jo<strong>de</strong> por ellos bastante,<br />

Ao daian <strong>de</strong> Calez eu achei<br />

livros que lhi levavan d’ aloguer;<br />

e o que os tragia preguntei<br />

por eles, e respon<strong>de</strong>u‐m’ el: «Senher,<br />

con estes livros que vós vee<strong>de</strong>s dous<br />

e con os outros que el ten dos sous,<br />

fod’ el per eles quanto fo<strong>de</strong>r quer.<br />

E ainda vos end’ eu máis direi:<br />

macar na Lei muit’á, se el quixer,<br />

leer, por quanto eu <strong>de</strong> sa fazenda sei,<br />

con os livros que ten, non ha molher<br />

a que non faça que semelhen grous<br />

os corvos, e as aguias babous,<br />

per força <strong>de</strong> fo<strong>de</strong>r, se x’ el quiser.<br />

Ca non ha máis, na arte do fo<strong>de</strong>r,<br />

do que, nos livros que ele ten, jaz;<br />

e el ha tal sabor <strong>de</strong> os leer<br />

que nunca noite nen dia al faz,<br />

e sabe d’ arte do fo<strong>de</strong>r tan ben<br />

que con nos seus livros d’ artes, que el ten,<br />

fod’ el as mouras cada que lhi praz.<br />

E máis vos contarei <strong>de</strong> seu saber,<br />

que con nos livros que ele ten faz:<br />

manda‐os ante si todos trager,<br />

e pois que fo<strong>de</strong> per eles assaz,


si mujer encuentra que el <strong>de</strong>monio tenga<br />

también la jo<strong>de</strong> por arte y por cordura,<br />

que saca <strong>de</strong> ella el <strong>de</strong>monio malvado.<br />

Y, con todo esto, aún hace otras cosas<br />

con los libros que tiene, <strong>de</strong> verdad:<br />

si encuentra mujer que tenga el mal<br />

<strong>de</strong> ese fuego que <strong>de</strong> san Marcial se dice,<br />

también la va a jo<strong>de</strong>r encantándola<br />

que, jodiendo, <strong>de</strong> su mal le hace creer<br />

que es helada – no otra cosa – o nieve».<br />

se molher acha que o <strong>de</strong>mo ten,<br />

assi a fo<strong>de</strong> per arte e per sén,<br />

que saca <strong>de</strong>la o <strong>de</strong>mo malvaz.<br />

E, con tod’ esto, ainda faz al<br />

con os livros que ten, per bõa fe:<br />

se acha molher que haja o mal<br />

<strong>de</strong>ste fogo que <strong>de</strong> San Marçal é,<br />

assi a vai per fo<strong>de</strong>r encantar<br />

que, fo<strong>de</strong>ndo, lhi faz ben semelhar<br />

que é geada –non al– ou nev’ é».


PERO LAROUCO (Último terzo do s. XIII e inicios do s. XIV)<br />

De vos, señora, quiero yo <strong>de</strong>cir verdad,<br />

y no ya sobre el amor que os tengo,<br />

señora, pues es más gran<strong>de</strong> vuestra torpeza<br />

que cuantas otras en el mundo conozco;<br />

tanto en fealdad como en maldad<br />

no os gana hoy sino la hija <strong>de</strong> un rey.<br />

No os amo y por eso no me per<strong>de</strong>ré<br />

cando no vengáis, por vos, <strong>de</strong> soledad.<br />

Y si yo en vuestra casa estuviese,<br />

y os viese a vos y vuestro color,<br />

si yo el mundo en mi po<strong>de</strong>r tuviese,<br />

no os haría señora <strong>de</strong> todos,<br />

ni <strong>de</strong> ninguna cosa don<strong>de</strong> gozo hubiese.<br />

Y <strong>de</strong> una vez sed sabedora:<br />

que nunca hubo <strong>de</strong> emperador hija<br />

que <strong>de</strong> beldad peor estuviese.<br />

Todos os dicen, señora, con envidia,<br />

que los <strong>de</strong>saméis a ellos e a mí no.<br />

Por Dios, os ruego que así no sea<br />

no hagáis cosa tan sin razón:<br />

amad vos lo que más <strong>de</strong>seéis,<br />

y creed con certeza que todos ellos son;<br />

y si yo os quiero <strong>de</strong> corazón,<br />

Dios me lleve a una tierra don<strong>de</strong> no os vea.<br />

De vós, senhor, quer’ eu dizer verda<strong>de</strong>,<br />

e non ja sobr’ o amor que vos hei,<br />

senher, e ben é vossa torpida<strong>de</strong>,<br />

<strong>de</strong> quantas outras eno mundo sei;<br />

assi <strong>de</strong> fea come <strong>de</strong> malda<strong>de</strong><br />

non vos vence hoje nen filha dũu rei.<br />

Non vos amo nen me eu per<strong>de</strong>rei,<br />

u vos non vir, por vós <strong>de</strong> soida<strong>de</strong>.<br />

E se eu vosco na casa sevesse<br />

e visse vós e a vossa color,<br />

se eu o mundo en po<strong>de</strong>r tevesse,<br />

non vos faria <strong>de</strong> todos senhor,<br />

nen doutra cousa on<strong>de</strong> sabor houvesse.<br />

E dũa ren see<strong>de</strong> sabedor:<br />

que nunca foi filha d’ emperador<br />

que <strong>de</strong> belda<strong>de</strong> peor estevesse.<br />

Todos vos dizen, senhor, con enveja,<br />

que <strong>de</strong>sama<strong>de</strong>s eles e mí non.<br />

Por Deus, vos rogo que esto non seja<br />

nen faça<strong>de</strong>s cousa tan sen razon:<br />

ama<strong>de</strong> vós o que vos máis <strong>de</strong>seja,<br />

e ben cree<strong>de</strong> que eles todos son;<br />

e se vos eu quero ben <strong>de</strong> coraçon,<br />

leve‐me Deus a terra u vos non veja.


PERO GOTÉRREZ (Finais do s. XIII e inicios do s. XIV)<br />

Todos dicen que Dios nunca pecó,<br />

pero mortalmente le veo yo pecar,<br />

porque le veo <strong>de</strong>samparar a muchos<br />

<strong>de</strong> sus vasallos, que muy caros compró,<br />

porque los <strong>de</strong>ja morir con gran<strong>de</strong> amor,<br />

<strong>de</strong>samparados <strong>de</strong>l bien <strong>de</strong>l señor;<br />

y como a éstos me <strong>de</strong>samparó a mí.<br />

Y mayor pecado mortal no sé<br />

que el que yo le veo hacer a Dios,<br />

porque <strong>de</strong>sampara los vasallos suyos<br />

en muy gran<strong>de</strong> tristeza <strong>de</strong> amor como yo tengo;<br />

y el señor que socorrer no quiere<br />

a sus vasallos, cuando es menester,<br />

peca mortalmente, siendo tan alto Rey.<br />

Todo señor, a<strong>de</strong>más Rey natural,<br />

<strong>de</strong>be a sus vasallos <strong>de</strong> la muerte librar<br />

y socorrerles, cuando los viere<br />

estar tristes; pero Dios no es tal,<br />

porque los <strong>de</strong>ja con gran amor fallecer,<br />

y, aunque pue<strong>de</strong>, no los quiere socorrer:<br />

y así comete gran pecado mortal…<br />

Todos dizen que Deus nunca pecou,<br />

mais mortalmente o vej’ eu pecar:<br />

ca lhe vej’ eu muitos <strong>de</strong>semparar<br />

seus vassalos, que mui caro comprou,<br />

ca os leixa morrer con grand’ amor,<br />

<strong>de</strong>semparados <strong>de</strong> ben <strong>de</strong> senhor,<br />

e ja com’ estes min <strong>de</strong>semparou.<br />

E maior pecado mortal non sei<br />

ca o que eu vejo fazer a Deus,<br />

ca <strong>de</strong>sampara os vassalos seus<br />

en mui gran coita d’ amor qual eu hei;<br />

e o senhor que acorrer non quer<br />

a seus vassalos, quando lh’ é mester,<br />

peca mortal, pois é tan alto Rei.<br />

Todo senhor, <strong>de</strong>mais Rei natural,<br />

<strong>de</strong>v’ os vassalos <strong>de</strong> mort’ a partir<br />

e acorrer‐lhes, cada que os vir<br />

estar en coita; mais Deus non é tal,<br />

ca os leixa con grand’ amor morrer,<br />

e, pero po<strong>de</strong>, non lhes quer valer:<br />

e assi faz gran pecado mortal...


GONÇALO EANES DO VINHAL (...1243‐1280)<br />

«Esta cantiga hizo don Gonzalo Anes do Vinhal al Infante don<br />

Henrique, porque <strong>de</strong>cían que era enten<strong>de</strong>dor <strong>de</strong> la reina doña<br />

Joana su madrastra; y esto fue cuando el rey dona Afonso le<br />

<strong>de</strong>sterró».<br />

Sé yo, señoras, que <strong>de</strong>sterrado fue <strong>de</strong> aquí<br />

<strong>de</strong>l reino mi amigo y ya no sé<br />

cómo le va, por eso quiero al Rey ver;<br />

he <strong>de</strong> llorarle mucho y le diré así:<br />

«Por Dios, señor, vos que tan buen Rey sois,<br />

perdonad a mi amigo esta vez».<br />

Porque lo amo tan <strong>de</strong> corazón,<br />

como nunca amó amigo mujer,<br />

iré allí don<strong>de</strong> el Rey estuviere;<br />

con ojos llorosos, le diré entonces:<br />

«Por Dios, señor, vos que tan buen Rey sois,<br />

perdonad a mi amigo esta vez».<br />

Y, puesto que no me vale rogarle a Dios,<br />

y que los santos no me quieren oír,<br />

iré al Rey merced pedir<br />

y le diré, con mis ojos llorosos:<br />

«Por Dios, señor, vos que tan buen Rey sois,<br />

perdonad a mi amigo esta vez».<br />

Y por Dios que os dio honra y bondad,<br />

a don Henrique esta vez perdonad.<br />

«Esta cantiga fez Don Gonçalo Anes do Vinhal ao Infante<br />

Don Hanrique,porque dizian que era enten<strong>de</strong>dor da rainha<br />

Dona Joana, sa madrastra;e esto foi quando o el‐Rei Don<br />

Afonso pos fora da terra»<br />

Sei eu, donas, que <strong>de</strong>itad’ é d’ aqui<br />

do reino ja meu amig’ e non sei<br />

como lhi vai, mais quer’ er ir a el‐Rei;<br />

chorar‐lh’‐ei muito e direi‐lh’ assi:<br />

«Por Deus, senhor, que vos tan bon Rei fez,<br />

perdoad’ a meu amig’ esta vez».<br />

Porque o amo tan <strong>de</strong> coraçon,<br />

como nunc’ amou amigo molher,<br />

irei ali u el‐Rei estever;<br />

chorando dos olhos, direi‐lh’ enton:<br />

«Por Deus, senhor, que vos tan bon Rei fez,<br />

perdoad’ a meu amig’ esta vez».<br />

E, pois que me non val rogar a Deus,<br />

nen os santos non me queren oir,<br />

irei a el‐Rei merce’ er pedir<br />

e direi, chorando dos olhos meus:<br />

«Por Deus, senhor, que vos tan bon Rei fez,<br />

perdoad’ a meu amig’ esta vez».<br />

E por Deus, que vós <strong>de</strong>u honra e bonda<strong>de</strong>,<br />

a Don Hanriqu’ esta vez perdoa<strong>de</strong>.


DON PEDRO DE PORTUGAL, CONDE DE BARCELOS (c.1285‐1534)<br />

«Esta cantiga <strong>de</strong> cima le fue <strong>de</strong>dicada a una dama <strong>de</strong><br />

or<strong>de</strong>n a la que llamaban Moor Martiiz, <strong>de</strong><br />

sobrenombre Camela, y a un hombre que tenía <strong>de</strong><br />

nombre Joan Martiiz, <strong>de</strong> sobrenombre Bodalho, y era<br />

tabalión <strong>de</strong> Braga».<br />

Lo natural <strong>de</strong> los animales<br />

<strong>de</strong> una especie misma<br />

es que tengan crías;<br />

pero aún sabiendo que son jodones,<br />

veo ahora extraño ejemplo,<br />

que nunca creí que viese:<br />

que empreñase y pariese<br />

la camela <strong>de</strong>l bodalho*.<br />

Los que son <strong>de</strong> común naturaleza<br />

se juntan, en ciertas épocas,<br />

y procuran su <strong>de</strong>scen<strong>de</strong>ncia;<br />

pero veo ahora criatura<br />

don<strong>de</strong> no pensé yo verla,<br />

y por ello me maravillo<br />

<strong>de</strong> que bodalho haga hijo,<br />

naturalmente, en la camela.<br />

Los que son, por naturaleza,<br />

cuerpos <strong>de</strong> una semejanza,<br />

júntanse y tienen nacencia,<br />

‐ esto es su <strong>de</strong>rechura ‐;<br />

pero no creí en mi vida<br />

que camela se juntase<br />

con bodalho y empreñase<br />

y a<strong>de</strong>más fuese <strong>de</strong> él parida.<br />

(*Camela.‐ camella; bodalho.‐ puerco).<br />

«Esta cantiga <strong>de</strong> cima foi feita a ũa dona d’ ordin<br />

que chamavan Moor Martiĩz, por sobrenome<br />

Camela, e a ũu home que havia nome Joan Martiz,<br />

por sobrenome Bodalho, e era tabalion <strong>de</strong> Bragaa»<br />

Natura das animalhas<br />

que son dũa semelhança<br />

é <strong>de</strong> fazer én criança;<br />

mais <strong>de</strong>s que son fodimalhas,<br />

vej’ ora estranho talho,<br />

qual nunca cui<strong>de</strong>i que visse:<br />

que emprenhass’ e parisse<br />

a camela do bodalho.<br />

As que son dũa natura<br />

juntan‐s’, a certas sazões,<br />

e fazen sas criações;<br />

mais vejo ja criatura<br />

ond’ eu non cui<strong>de</strong>i vee‐la,<br />

e por én me maravilho<br />

<strong>de</strong> bodalho fazer filho,<br />

per natura, na camela.<br />

As que son, per natureza,<br />

corpos dũa parecença<br />

juntan‐s’ e fazen nacença,<br />

–esto é sa <strong>de</strong>reiteza–;<br />

mais non coi<strong>de</strong>i en mia vida<br />

que camela se juntasse<br />

con bodalh’ e emprenhasse<br />

e <strong>de</strong> máis seer <strong>de</strong>l parida.


FERNÁN VELHO (Segunda meta<strong>de</strong> do s. XIII)<br />

María Pérez se manifestó<br />

el otro día, porque muy pecadora<br />

se sintió, y <strong>de</strong>spués a Nuestro Señor<br />

prometió, por el mal en que anduvo,<br />

que tendría un clérigo a su disposición,<br />

por los pecados que le hizo hacer<br />

el Demonio, con el que ella siempre anduvo.<br />

Se manifestó, porque dice que se encontró<br />

muy pecadora, y por ello rezadora<br />

fue seguidamente a Dios, pues consi<strong>de</strong>ró mejor<br />

guardarse <strong>de</strong> él, que se guardó;<br />

y mientras viva, dice que quiere tener<br />

un clérigo con que <strong>de</strong>fen<strong>de</strong>rse<br />

pueda <strong>de</strong>l Demonio, que siempre guardó.<br />

Y porque <strong>de</strong> sus pecados hizo cuenta,<br />

<strong>de</strong> su muerte tuvo gran pavor<br />

y <strong>de</strong> dar limosna tuvo gran gozo;<br />

y <strong>de</strong>spués un clérigo tomó<br />

y le dio la cama en que solía yacer,<br />

y dice que lo tendrá, mientras viviere;<br />

¡y todo este afán por Dios tomó!<br />

Y pues este pleito comenzó<br />

porque entre ambos, hubo gran amor<br />

entre ella y el Demonio mayor,<br />

hasta que Balteira se confesó;<br />

pero, hasta que vio al clérigo caer<br />

entre ambos, hubo <strong>de</strong> per<strong>de</strong>rla<br />

el Demonio, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> que ella confesó.<br />

Maria Perez se maenfestou<br />

noutro dia, ca por mui pecador<br />

se sentiu, e log’ a Nostro Senhor<br />

pormeteu, polo mal en que andou,<br />

que tevess’ un clerig’ a seu po<strong>de</strong>r,<br />

polos pecados que lhi faz fazer<br />

o Demo, con que x’ ela sempr’ andou.<br />

Maenfestou‐se, ca diz que s’ achou<br />

pecador muit’, e por én rogador<br />

foi log’ a Deus, ca teve por melhor<br />

<strong>de</strong> guardar a el ca o que a guardou;<br />

e, mentre viva, diz que quer teer<br />

un clerigo con que se <strong>de</strong>fen<strong>de</strong>r<br />

possa do Demo, que sempre guardou.<br />

E pois que ben seus pecados catou,<br />

<strong>de</strong> sa morte houv’ ela gran pavor<br />

e d’ esmolnar houv’ ela gran sabor;<br />

e log’ enton un clerigo filhou<br />

e <strong>de</strong>u‐lh’ a cama en que sol jazer,<br />

e diz que o terrá, mentre viver;<br />

e est’ afan todo por Deus filhou!<br />

E pois que s’ este preito começou<br />

antr’ eles ambos, houve grand’ amor<br />

antr’ ela sempr’ e o Demo maior,<br />

ata que se Balteira confessou;<br />

mais, pois que vio o clerigo caer<br />

antr’ eles ambos, houvi a per<strong>de</strong>r<br />

o Demo, <strong>de</strong>s que s’ ela confessou.


FERNÁN GARCÍA ESGARAVUNHA (...1230‐1251)<br />

Esta ama <strong>de</strong> quien es Johan Coello,<br />

por las buenas mañas que supo apren<strong>de</strong>r,<br />

allá don<strong>de</strong> fuere, hallará buen consejo:<br />

pues sabe hilar y también tejer<br />

y corta muy bien bragas y camisas;<br />

y nunca visteis mujer <strong>de</strong> su manera<br />

que más limpia vida sepa hacer;<br />

<strong>de</strong> siempre es <strong>de</strong> las mujeres apreciadas<br />

que conocemos en nuestro lugar,<br />

porque lava bien y hace buenos requesones<br />

y sabe bien moler y amasar<br />

y sabe mucho <strong>de</strong> buena lechera.<br />

Esto no lo digo yo por lo bien que la quiero,<br />

sino porque está también a mí cuidándome.<br />

Y su marido, <strong>de</strong> castrar cerdos<br />

no se encuentra otro, <strong>de</strong> Burgos a Carrión,<br />

ni a ella <strong>de</strong> capar gallos<br />

hermosamente, qué Dios me perdone.<br />

Todo esto hace; y saca bien las motas <strong>de</strong>l ojo<br />

y conjura bien por éste y por el estómago<br />

que sabe mucho <strong>de</strong> conjuros.<br />

No encontraréis, en toda Castilla,<br />

gracias a Dios, que ahora yo lo gozo,<br />

mejor bandullo ni mejor morcilla<br />

<strong>de</strong> los que el ama hace con sus manos;<br />

y aún hace bien otra cosa, como dice su marido:<br />

hace buen chorizo y lava con <strong>de</strong>lica<strong>de</strong>za<br />

y acuesta bastante bien la gallina clueca.<br />

Esta ama, cuj’ é Joan Coelho,<br />

per bõas manhas que soub’ apren<strong>de</strong>r,<br />

cada u for, achará bon conselho:<br />

ca sabe ben fiar e ben tecer<br />

e talha mui ben bragas e camisa;<br />

e nunca vistes molher <strong>de</strong> sa guisa<br />

que máis limpia vida sábia fazer;<br />

ant’, é hoje das molheres preçadas<br />

que nós sabemos en nosso logar,<br />

ca lava ben e faz bõas queijadas<br />

e sabe ben moer e amassar<br />

e sabe muito <strong>de</strong> bõa leiteira.<br />

Esto non dig’ eu por ben que lhi queira,<br />

mais porque ést’ assi, a meu cuidar.<br />

E seu marido, <strong>de</strong> crastar verrões<br />

non lh’ achan par, <strong>de</strong> Burgos a Carrion,<br />

nen a ela <strong>de</strong> capar galiões<br />

fremosament’, assi Deus mi perdon.<br />

Tod’ esto faz; e cata ben argueiro<br />

e escanta ben per olh’ e per calheiro<br />

e sabe muito bõa escantaçon.<br />

Non achare<strong>de</strong>s, en toda Castela,<br />

graças a Deus, <strong>de</strong> que mi agora praz,<br />

melhor ventrulho nen melhor morcela<br />

do que a ama con sa mão faz;<br />

e al faz ben, como diz seu marido:<br />

faz bon souriç’ e lava ben transido<br />

e <strong>de</strong>ita ben galinha choca assaz.


GIL PÉREZ CONDE (...1269?‐1286...)<br />

De verdad, Dios, sino fuese por vuestra madre,<br />

que es muy buena santa María,<br />

os hiciera yo un pesar, o diría,<br />

por mi señora, que vos me disteis,<br />

que vieseis vos que mal barajasteis,<br />

que no sé mucho <strong>de</strong> vuestro padre.<br />

¿Por que hicisteis vos que esto sufriese,<br />

que seguro que por ella, esto no pasase?<br />

Muriera yo, si vos como hombre amaseis<br />

a mi señora, que así vos me tullisteis.<br />

Si yo vuestro era, ¿por qué me perdisteis?<br />

¿No queríais que yo nada valiese?<br />

Decidme ahora que bien me hicisteis,<br />

porque yo creo que a vos ni os servía<br />

sino para torcido envanecimiento y soberbia,<br />

que llevéis a mi señora forzada;<br />

nunca yo a vos <strong>de</strong> lo vuestro tomé nada,<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> que nací, ni vos me lo disteis.<br />

Me hago cargo <strong>de</strong> lo que vos hacéis:<br />

<strong>de</strong>jar viejas feas, y las hermosas<br />

y mancebas tomarlas por esposas.<br />

Cuantas queréis vos, tantas tomáis,<br />

y a mí nunca ni una me dais:<br />

¡así partís conmigo cuanto tenéis!<br />

Ni las servís vos ni las loáis,<br />

y se van con vos y, luego allá las tenéis,<br />

las vestís muy mal y gobernáis,<br />

y nos las metéis tras las pare<strong>de</strong>s.<br />

A la fe, Deus, senon por vossa madre,<br />

que é a mui bõa Santa Maria,<br />

fezera‐vos eu pesar, u diria,<br />

pola mia senhor, que mi vós filhastes,<br />

que visse<strong>de</strong>s vós que mal baratastes,<br />

ca non sei tan muito <strong>de</strong> vosso padre.<br />

Por que vos eu a vós esto sofresse,<br />

senon por ela, se lhi non pesasse?<br />

Morrera eu, se vos com’ hom’ amasse<br />

a mia senhora, que mi vós tolhestes.<br />

Se eu voss’ era, por que me per<strong>de</strong>stes?<br />

Non queria<strong>de</strong>s que eu máis valesse?<br />

Dize<strong>de</strong>‐mi ora que ben mi fezestes,<br />

por que eu crea en vós nen vos sérvia<br />

senon gran tort’ endoad’ e sobervia,<br />

ca mi tee<strong>de</strong>s mia senhora forçada;<br />

nunca vos eu do vosso filhei nada,<br />

<strong>de</strong>s que fui nado, nen vós non mi o <strong>de</strong>stes.<br />

Faria‐m’ eu o que nos vós faze<strong>de</strong>s:<br />

leixar velhas feas, e as fremosas<br />

e mancebas filha‐las por esposas.<br />

Quantas quere<strong>de</strong>s vós, tantas filha<strong>de</strong>s,<br />

e a mí nunca mi nen ũa da<strong>de</strong>s:<br />

assi parti<strong>de</strong>s migo quant’ have<strong>de</strong>s!<br />

Nen as servi<strong>de</strong>s vós nen as loa<strong>de</strong>s,<br />

e van‐se vosc’ e, poi‐las alo tee<strong>de</strong>s,<br />

vesti<strong>de</strong>‐las mui mal e governa<strong>de</strong>s,<br />

e mete<strong>de</strong>s‐no‐las tra‐las pare<strong>de</strong>s.


ESTEVAN FAIÁN (Terceiro cuarto do s. XIII)<br />

Fernán Díaz, os hacen creer<br />

que casar con esta dama estaría bien<br />

y nosotros creemos que mal os aconsejan<br />

por esto que os voy a <strong>de</strong>cir:<br />

porque la dama es <strong>de</strong> tierra tal,<br />

don Fernando, que, ni por buenas ni por malas,<br />

podréis allí ni un hombre mandar,<br />

cuando cumpláis vuestro gusto<br />

<strong>de</strong> querer con esta dama casaros,<br />

Fernán Díaz. Porque es <strong>de</strong> tal lugar<br />

que no podréis mandar, porque no pue<strong>de</strong><br />

hombre alguno, pues sus gentes son<br />

<strong>de</strong> tal naturaleza, que Dios me perdone,<br />

que no querrán a vos guareceros.<br />

Y sé, don Fernando, por cuanto he aprendido:<br />

que no podréis esta dama tener,<br />

porque sus vasallos, como me atrevo a <strong>de</strong>cir,<br />

no quieren hombre extraño sobre sí;<br />

que dicen que sabéis adular<br />

a los hombres por <strong>de</strong>lante, y sabéis buscar<br />

gran mal por <strong>de</strong>trás a muchos, como oí.<br />

Fernan Diaz, fazen‐vos enten<strong>de</strong>r<br />

que casaria<strong>de</strong>s <strong>de</strong>sta dona ben;<br />

e nós teemos que vos é mal sén<br />

per quant’ esto que vos quero dizer:<br />

porque a dona é <strong>de</strong> terra tal,<br />

Don Fernando, que, per ben nen per mal,<br />

non po<strong>de</strong>re<strong>de</strong>s i un hom’ haver,<br />

ante, fare<strong>de</strong>s i vosso prazer<br />

en querer<strong>de</strong>s con tal dona casar,<br />

Fernan Diaz. Ca é <strong>de</strong> tal logar<br />

que non po<strong>de</strong><strong>de</strong>s, per nen un po<strong>de</strong>r,<br />

haver nulh’ home, ca as gentes son<br />

<strong>de</strong> tal natura, se Deus mi pardon,<br />

que non querran i su vós guarecer.<br />

E sei, Don Fernando, per quant’ aprendi:<br />

non po<strong>de</strong>re<strong>de</strong>s esta dona haver,<br />

ca seus vassalos, com’ ouço dizer,<br />

non queren hom’ estranho sobre si;<br />

ca dizen que sabe<strong>de</strong>s lousinhar<br />

home <strong>de</strong>ant’, e sabe<strong>de</strong>s buscar<br />

gran mal <strong>de</strong>tras a muitos, com’ oi.


AFONSO EANES DO COTÓN (...1246...)<br />

Aba<strong>de</strong>sa, oí <strong>de</strong>cir<br />

que erais muy sabedora<br />

<strong>de</strong> todo bien, así que, por amor<br />

<strong>de</strong> Dios, compa<strong>de</strong>ceos<br />

<strong>de</strong> mí, que este año me caso,<br />

y os puedo jurar que no sé<br />

más que un asno <strong>de</strong> jo<strong>de</strong>r.<br />

Porque me hacen sabedor<br />

<strong>de</strong> que tenéis buen conocimiento<br />

<strong>de</strong> jo<strong>de</strong>r y <strong>de</strong> todo bien;<br />

enseñadme más, señora<br />

<strong>de</strong> la jodienda, porque no sé,<br />

ni padre ni madre tengo<br />

que me enseñasen, y acabé <strong>de</strong> pastor.<br />

Y si enseñado voy<br />

<strong>de</strong> aquí, señora, <strong>de</strong> este menester<br />

<strong>de</strong> jo<strong>de</strong>r y jo<strong>de</strong>r supiere<br />

por vos, que Dios me amparó,<br />

cada vez que vaya jo<strong>de</strong>r, diré<br />

Pater Noster y lo encomendaré<br />

al alma <strong>de</strong> quien me enseñó.<br />

Y por ello podéis ganar,<br />

señora mía, el reino <strong>de</strong> Dios:<br />

por enseñar a sus pobres hijos<br />

en vez <strong>de</strong> tenerlos en ayunas,<br />

y por enseñar a mujer<br />

infeliz, a que os viere,<br />

señora, porque no supiere fornicar.<br />

Aba<strong>de</strong>ssa, oi dizer<br />

que era<strong>de</strong>s mui sabedor<br />

<strong>de</strong> todo ben; e, por amor<br />

<strong>de</strong> Deus, quere<strong>de</strong>‐vos doer<br />

<strong>de</strong> min, que ogano casei,<br />

que ben vos juro que non sei<br />

máis que ũu asno <strong>de</strong> fo<strong>de</strong>r.<br />

Ca me fazen én sabedor<br />

<strong>de</strong> vós que have<strong>de</strong>s bon sén<br />

<strong>de</strong> fo<strong>de</strong>r e <strong>de</strong> todo ben;<br />

ensina<strong>de</strong>‐me máis, senhor,<br />

como foda, ca o non sei,<br />

nen padre nen madre non hei<br />

que m’ ensin’, e fiquei pastor.<br />

E se eu ensinado vou<br />

<strong>de</strong>s i, senhor, <strong>de</strong>ste mester<br />

<strong>de</strong> fo<strong>de</strong>r e fo<strong>de</strong>r souber<br />

per vós, que me Deus aparou,<br />

cada que per‐fo<strong>de</strong>r, direi<br />

Pater Noster e enmentarei<br />

a alma <strong>de</strong> quen m’ ensinou.<br />

E per i po<strong>de</strong><strong>de</strong>s gaar,<br />

mia senhor, o reino <strong>de</strong> Deus:<br />

per ensinar os pobres seus<br />

máis ca por outro jajũar,<br />

e per ensinar a molher<br />

coitada, que a vós veer,<br />

senhor, que non souber ambrar.


DIEGO PEZELHO (...1246‐1247...)<br />

Mi señor arzobispo, estoy excomulgado,<br />

por actuar con lealtad: me engañó el pecado,<br />

absolvedme, ay señor,<br />

y juraré, obediente, que seré traidor.<br />

Si traición hiciese, nunca os la diría;<br />

pero, puesto que actué con lealtad, siquiera por Santa María,<br />

absolvedme, ay señor,<br />

y juraré, obediente, que seré traidor.<br />

Por mi mala ventura, tuve un castillo en Sousa<br />

y se lo di a su dueño y creo que hice gran cosa:<br />

absolvedme, ay señor,<br />

y juraré, obediente, que seré traidor.<br />

Por mis negros pecados, tuve un castillo fuerte<br />

y se lo di a su dueño, y tengo miedo <strong>de</strong> la muerte.<br />

Absolvedme, ay señor,<br />

y juraré, obediente, que seré traidor.<br />

Meu senhor arcebispo, and’ eu escomungado,<br />

porque fiz lealda<strong>de</strong>: enganou‐mi o pecado,<br />

solta<strong>de</strong>‐m’, ai senhor,<br />

e jurarei, mandado, que seja traedor.<br />

Se traiçon fezesse, nunca vo‐la diria;<br />

mais, pois fiz lealda<strong>de</strong>, vel por Santa Maria,<br />

solta<strong>de</strong>‐m’, ai senhor,<br />

e jurarei, mandado, que seja traedor.<br />

Per mia malaventura, tivi ũu castelo en Sousa<br />

e <strong>de</strong>i‐o a seu don’ e tenho que fiz gran cousa:<br />

solta<strong>de</strong>‐m’, ai senhor,<br />

e jurarei, mandado, que seja traedor.<br />

Per meus negros pecados, tive ũu castelo forte<br />

e <strong>de</strong>i‐o a seu dono, e hei medo da morte.<br />

solta<strong>de</strong>‐m’, ai senhor,<br />

e jurarei, mandado, que seja traedor.


CANCIONEIRO RELIXIOSO<br />

(Cantigas <strong>de</strong> Santa María <strong>de</strong> Afonso X)


«Ésta es <strong>de</strong> loor a santa María, porque es hermosa y buena y<br />

tiene gran po<strong>de</strong>r».<br />

Rosa <strong>de</strong> las rosas y Flor <strong>de</strong> las flores,<br />

Dama <strong>de</strong> las damas, Señora <strong>de</strong> las señoras.<br />

Rosa <strong>de</strong> beldad y <strong>de</strong> parecer<br />

y Flor <strong>de</strong> alegría y <strong>de</strong> placer,<br />

Dama que muy piadosa es,<br />

Señora que quita cuitas y dolores.<br />

Rosa <strong>de</strong> las rosas y Flor <strong>de</strong> las flores…<br />

Tal Señora <strong>de</strong>be al hombre mucho amar,<br />

que <strong>de</strong> todo mal lo quiere guardar;<br />

y quiere sus pecados perdonar,<br />

cometidos en el mundo por malas inclinaciones.<br />

Rosa <strong>de</strong> las rosas y Flor <strong>de</strong> las flores…<br />

Debemos amarla mucho y servirla,<br />

pues pugna en guardarnos <strong>de</strong> cometer faltas;<br />

<strong>de</strong> los yerros nos hace arrepentir,<br />

que nosotros hacemos como pecadores.<br />

Rosa <strong>de</strong> las rosas y Flor <strong>de</strong> las flores…<br />

Esta dama que tengo por Señora<br />

y <strong>de</strong> quien quiero se trovador,<br />

si yo por algo puedo conseguir su amor,<br />

doy al <strong>de</strong>monio los otros amores.<br />

Rosa <strong>de</strong> las rosas y Flor <strong>de</strong> las flores…<br />

«Esta é <strong>de</strong> loor <strong>de</strong> Santa Maria, com’ é fremosa<br />

e bõa e ha gran po<strong>de</strong>r»<br />

Rosa das rosas e Fror das frores,<br />

Dona das donas, Sennor das sennores.<br />

Rosa <strong>de</strong> beldad’ e <strong>de</strong> parecer<br />

e Fror d’ alegria e <strong>de</strong> prazer,<br />

Dona en mui piadosa seer,<br />

Sennor en toller coitas e doores.<br />

Rosa das rosas e Fror das frores...<br />

Atal Sennor <strong>de</strong>v’ home muit’ amar,<br />

que <strong>de</strong> todo mal o po<strong>de</strong> guardar;<br />

e po<strong>de</strong>‐ll’ os pecados perdõar,<br />

que faz no mundo per maos sabores.<br />

Rosa das rosas e Fror das frores...<br />

Devemo‐la muit’ amar e servir,<br />

ca punna <strong>de</strong> nos guardar <strong>de</strong> falir;<br />

<strong>de</strong>s i dos erros nos faz repentir,<br />

que nós fazemos come pecadores.<br />

Rosa das rosas e Fror das frores...<br />

Esta dona que tenno por Sennor<br />

e <strong>de</strong> que quero seer trobador,<br />

se eu per ren poss’ haver seu amor,<br />

dou ao <strong>de</strong>mo os outros amores.<br />

Rosa das rosas e Fror das frores...


«Ésta es <strong>de</strong> cuando santa María juzgó el alma <strong>de</strong>l romero<br />

que iba a Santiago, que se mató en el camino por engaño <strong>de</strong>l<br />

diablo, haciendo que volviese al cuerpo e hiciese penitencia».<br />

No es gran cosa que sepa buen juicio dar<br />

la Madre <strong>de</strong>l que el mundo todo ha <strong>de</strong> juzgar.<br />

Muy gran razón es que sabía cierto<br />

que Dios trajo en su cuerpo y con su pecho<br />

amamantó, y <strong>de</strong> él <strong>de</strong>specho<br />

nunca fue tomar;<br />

por ello con buen sentido sospecho<br />

que la quiso satisfacer.<br />

No es gran cosa que sepa buen juicio dar…<br />

Sobre esto, si me oyeseis, diría<br />

<strong>de</strong> un juicio que dio santa María<br />

por uno que cada año iba,<br />

como oí contar,<br />

a san James en romería,<br />

porque se fue a matar.<br />

No es gran cosa que sepa buen juicio dar…<br />

Este romero con buena voluntad<br />

iba a Santiago <strong>de</strong> verdad;<br />

pero <strong>de</strong> esto hizo maldad<br />

que antes <strong>de</strong> a albergue llegar<br />

fue con mujer sin bondad,<br />

sin con ella casado estar.<br />

No es gran cosa que sepa buen juicio dar…<br />

Después <strong>de</strong> que esto hizo, se metió al camino,<br />

«Esta é como Santa Maria juigou a alma do romeu<br />

que ia a Santiago, que se matou na carreira por<br />

engano do diabo, que tornass’ ao corpo e fezesse<br />

pẽe<strong>de</strong>nça»<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar<br />

a Madre do que o mundo tod’ ha <strong>de</strong> joigar.<br />

Mui gran razon é que sábia <strong>de</strong>reito<br />

que Deus troux’ en seu corp’ e <strong>de</strong> seu peito<br />

mamentou, e <strong>de</strong>l <strong>de</strong>speito<br />

nunca foi fillar;<br />

por én <strong>de</strong> sén me sospeito<br />

que a quis avondar.<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Sobr’ esto, se m’ oisse<strong>de</strong>s, diria<br />

dun joizo que <strong>de</strong>u Santa Maria<br />

por un que cad’ ano ia,<br />

com’ oi contar,<br />

a San Jam’ en romaria,<br />

porque se foi matar.<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Este romeu con bõa voonta<strong>de</strong><br />

ia a Santiago <strong>de</strong> verda<strong>de</strong>;<br />

pero <strong>de</strong>sto fez malda<strong>de</strong><br />

que ant’ albergar<br />

foi con moller sen bonda<strong>de</strong>,<br />

sen con ela casar.<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Pois esto fez, meteu‐s’ ao caminno,


y no se manifestó lo mezquino<br />

y el <strong>de</strong>monio muy festivo<br />

se le fue a mostrar<br />

más blanco que un armiño,<br />

para engañarlo enseguida.<br />

No es gran cosa que sepa buen juicio dar…<br />

Semejanza tomó <strong>de</strong> Santiago<br />

y dijo: «Aunque contigo estoy disgustado,<br />

la salvación te traigo<br />

por el yerro que tuviste,<br />

para que no caigas en el lago<br />

<strong>de</strong>l infierno, sin dudar.<br />

No es gran cosa que sepa buen juicio dar…<br />

Mas antes harás esto que te digo,<br />

si a bien tienes ser mi amigo:<br />

corta lo que traes contigo<br />

con lo que te fuiste acostar<br />

con el enemigo,<br />

y luego vete a <strong>de</strong>gollar».<br />

No es gran cosa que sepa buen juicio dar…<br />

El romero, que sin duda creía<br />

que Santiago le mandaba aquello,<br />

cuanto le mandó cortó;<br />

en cuanto lo tuvo cortado,<br />

enseguida se <strong>de</strong>golló,<br />

creyendo estar obrando bien.<br />

No es gran cosa que sepa buen juicio dar…<br />

Sus compañeros, cuando muerto lo hallaron,<br />

para que no les imputasen la muerte,<br />

se fueron; y luego llegaron<br />

para el alma tomar<br />

<strong>de</strong>monios, que la llevaron<br />

muy pronto sin tardar.<br />

No es gran cosa que sepa buen juicio dar…<br />

Y cuando pasaban por <strong>de</strong>lante <strong>de</strong> una capilla<br />

<strong>de</strong> san Pedro, muy elegante y bella,<br />

san James <strong>de</strong> Compostela<br />

<strong>de</strong> ella fue hablar,<br />

diciendo: «Ay, falsa alcabala,<br />

no podéis llevar<br />

No es gran cosa que sepa buen juicio dar…<br />

e non se mãefestou o mesquinno;<br />

e o <strong>de</strong>mo mui festinno<br />

se le foi mostrar<br />

máis branco que un arminno,<br />

po‐lo tost’ enganar.<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Semellança fillou <strong>de</strong> Santiago<br />

e disse: «Macar m’ eu <strong>de</strong> ti <strong>de</strong>spago,<br />

a salvaçon eu cha trago<br />

do que fust’ errar,<br />

por que non caias no lago<br />

d’ iferno, sen dultar.<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Mas ante faras esto que te digo,<br />

se sabor has <strong>de</strong> seer meu amigo:<br />

talla o que trages tigo<br />

que te foi <strong>de</strong>itar<br />

en po<strong>de</strong>r do ẽemigo,<br />

e vai‐te <strong>de</strong>golar».<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

O romeu, que sen dovida cuidava<br />

que Santiag’ aquelo lle mandava,<br />

quanto lle mandou tallava;<br />

poi‐lo foi tallar,<br />

log’ enton se <strong>de</strong>golava,<br />

cuidando ben obrar.<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Seus companneiros, poi‐lo mort’ acharon,<br />

por non lles apõer que o mataron,<br />

foron‐s’; e logo chegaron<br />

a alma tomar<br />

<strong>de</strong>mões, que a levaron<br />

mui toste sen tardar.<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

E u passavan ant’ ũa capela<br />

<strong>de</strong> San Pedro, muit’ aposta e bela,<br />

San James <strong>de</strong> Compostela<br />

<strong>de</strong>la foi travar,<br />

dizend’: «Ai, fals’ alcavela,<br />

non po<strong>de</strong><strong>de</strong>s levar<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...


el alma <strong>de</strong> mi romero que tomasteis,<br />

que por causa mía lo engañasteis;<br />

gran traición le hicisteis,<br />

y, si Dios me ampara,<br />

pues falsamente la gastasteis,<br />

no os pue<strong>de</strong> durar».<br />

No es gran cosa que sepa buen juicio dar…<br />

Respondieron los <strong>de</strong>monios lozanos:<br />

«Puesto que esta alma ha hecho actos vanos,<br />

es por lo que estamos convencidos<br />

<strong>de</strong> que no <strong>de</strong>be entrar<br />

<strong>de</strong>lante <strong>de</strong> Dios, pues con sus manos<br />

se fue a <strong>de</strong>gollar».<br />

No es gran cosa que sepa buen juicio dar…<br />

Santiago dijo: «Entonces hagamos:<br />

puesto que nos y vos así razonamos,<br />

a juicio vayamos<br />

<strong>de</strong> la que no hay par,<br />

y lo que juzgare hagamos<br />

luego sin dilación».<br />

No es gran cosa que sepa buen juicio dar…<br />

Luego ante santa María vinieron<br />

y razonaron lo mejor que pudieron.<br />

De ella tal juicio tuvieron:<br />

que fuesen <strong>de</strong>volver<br />

el alma a don<strong>de</strong> la trajeran,<br />

para <strong>de</strong>spués salvarla.<br />

No es gran cosa que sepa buen juicio dar…<br />

Este juicio luego se cumplió<br />

y el romero muerto resurgió,<br />

<strong>de</strong>spués <strong>de</strong> que Dios fue servido;<br />

pero nunca cobrar<br />

pudo <strong>de</strong> lo que fue engañado,<br />

con lo que fuera a pecar.<br />

No es gran cosa que sepa buen juicio dar…<br />

a alma do meu romeu que fillastes,<br />

ca por razon <strong>de</strong> mí o enganastes;<br />

gran traiçon i pensastes,<br />

e, se Deus m’ ampar,<br />

pois falsament’ a gãastes,<br />

non vos po<strong>de</strong> durar».<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Respon<strong>de</strong>ron os <strong>de</strong>mões louçãos:<br />

«Cuja est’ alma foi fez feitos vãos,<br />

por que somos ben certãos<br />

que non <strong>de</strong>v’ entrar<br />

ante Deus, pois con sas mãos<br />

se foi <strong>de</strong>sperentar».<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Santiago diss’: «Atanto façamos:<br />

pois nós e vós est’ assi rezõamos,<br />

ao joizo vaamos<br />

da que non ha par,<br />

e o que julgar façamos<br />

logo sen alongar».<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Log’ ante Santa Maria vẽeron<br />

e rezõaron quanto máis po<strong>de</strong>ron.<br />

Dela tal joiz’ houveron:<br />

que fosse tornar<br />

a alma on<strong>de</strong> a trouxeron,<br />

por se <strong>de</strong>pois salvar.<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Este joizo logo foi comprido,<br />

e o romeu morto foi resorgido,<br />

<strong>de</strong> que foi pois Deus servido;<br />

mas nunca cobrar<br />

pôd’ o <strong>de</strong> que foi falido,<br />

con que fora pecar.<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar.


«Ésta es <strong>de</strong> loor <strong>de</strong> santa María, <strong>de</strong> la<br />

diferencia que hay entre Ave y Eva».<br />

Entre Ave y Eva<br />

gran diferencia hay.<br />

Pues Eva nos quitó<br />

el Paraíso y Dios,<br />

Ave nos lo puso;<br />

por tanto, amigos míos:<br />

Entre Ave y Eva…<br />

Eva nos fue a echar<br />

con el <strong>de</strong>monio en su prisión,<br />

y Ave nos sacó;<br />

y por esta razón:<br />

Entre Ave y Eva…<br />

Eva nos hizo per<strong>de</strong>r<br />

amor <strong>de</strong> Dios y bien,<br />

y luego Ave tener<br />

nos lo hizo; y por ello:<br />

Entre Ave y Eva…<br />

Eva nos cerró<br />

los cielos sin llave,<br />

y María quebró<br />

las puertas por Ave<br />

Entre Ave y Eva…<br />

«Esta é <strong>de</strong> loor <strong>de</strong> Santa Maria, do<br />

<strong>de</strong>partimento que ha entre Ave e Eva»<br />

Entre Av’ e Eva<br />

gran <strong>de</strong>partiment’ ha.<br />

Ca Eva nos tolleu<br />

o Parais’ e Deus,<br />

Ave nos i meteu;<br />

por end’, amigos meus:<br />

Entre Av’ e Eva...<br />

Eva nos foi <strong>de</strong>itar<br />

do <strong>de</strong>m’ en sa prijon,<br />

e Ave én sacar;<br />

e por esta razon:<br />

Entre Av’ e Eva...<br />

Eva nos fez per<strong>de</strong>r<br />

amor <strong>de</strong> Deus e ben,<br />

e pois Ave haver<br />

no‐lo fez; e por én:<br />

Entre Av’ e Eva...<br />

Eva nos enserrou<br />

os ceos sen chave,<br />

e Maria britou<br />

as portas per Ave.<br />

Entre Av’ e Eva...


«Ésta es <strong>de</strong> loor <strong>de</strong> santa María, <strong>de</strong> las cinco letras<br />

que tiene su nombre y lo que quieren <strong>de</strong>cir».<br />

En el nombre <strong>de</strong> María<br />

cinco letras, nada más, hay.<br />

M muestra MADRE y MAYOR<br />

y también MANSA y MEJOR<br />

<strong>de</strong> cuanto hizo Nuestro Señor<br />

ni que hacer podría.<br />

En el nombre <strong>de</strong> María…<br />

A <strong>de</strong>muestra ABOGADA,<br />

APUESTA, ADORADA,<br />

y AMIGA y AMADA<br />

<strong>de</strong> muy santa compañía.<br />

En el nombre <strong>de</strong> María…<br />

R muestra RAMA y RAÍZ,<br />

y REINA y Emperatriz,<br />

ROSA <strong>de</strong>l mundo; y feliz<br />

quien la viese mucho estaría.<br />

En el nombre <strong>de</strong> María…<br />

I nos muestra JESUCRISTO,<br />

JUSTO JUEZ, y por esto<br />

fue por ella por nosotros visto,<br />

según dijo Isaías.<br />

En el nombre <strong>de</strong> María…<br />

A nos dice que (H) ABREMOS<br />

y que a todo ACABAREMOS<br />

aquello que nosotros queremos<br />

<strong>de</strong> dios, pues ella nos guía.<br />

En el nombre <strong>de</strong> María…<br />

«Esta é <strong>de</strong> loor <strong>de</strong> Santa Maria, das cinque leteras<br />

que ha no seu nome e o que queren dizer»<br />

Eno nome <strong>de</strong> Maria<br />

cinque letras, nomais, i ha.<br />

M mostra MADR’ e MAIOR<br />

e mais MANSA e mui MELLOR<br />

<strong>de</strong> quant’ al fez Nostro Sennor<br />

nen que fazer po<strong>de</strong>ria.<br />

Eno nome <strong>de</strong> Maria...<br />

A <strong>de</strong>mostra AVOGADA,<br />

APOSTA e AORADA,<br />

e AMIGA e AMADA<br />

da mui santa compannia.<br />

Eno nome <strong>de</strong> Maria...<br />

R mostra RAM’ e RAIZ,<br />

e REINN’ e Emperadriz,<br />

ROSA do mundo; e fiiz<br />

quen a visse ben seria.<br />

Eno nome <strong>de</strong> Maria...<br />

I nos mostra JESU‐CRISTO,<br />

JUSTO JUIZ, e por isto<br />

foi por ela <strong>de</strong> nós visto,<br />

segun disso Isaia.<br />

Eno nome <strong>de</strong> Maria...<br />

A ar diz que (H)AVEREMOS<br />

e que tod’ ACABAREMOS<br />

aquelo que nós queremos<br />

<strong>de</strong> Deus, pois ela nos guia.<br />

Eno nome <strong>de</strong> Maria...


«Como santa María hace estar al monje trescientos años<br />

escuchando el canto <strong>de</strong> un pájaro, porque le pedía que le mostrase<br />

cuál era el bien que tenían los que estaban en el paraíso».<br />

Quien a la virgen bien sirviere<br />

al Paraíso fuere.<br />

Y este gran milagro os quiero yo ahora contar,<br />

que hizo santa María por un monje, que rezar<br />

iba siempre para que le mostrase que bien hay en el Paraíso.<br />

Quien a la virgen sirviere…<br />

Y que lo viese en su vida antes <strong>de</strong> que fuese morir.<br />

Y por ello la Gloriosa veréis lo que fue hacer:<br />

lo hizo entrar en una huerta en que muchas veces ya<br />

Quien a la virgen sirviere…<br />

entrara; pero aquel día hizo que una fuente encontrara<br />

muy clara y muy hermosa, y cerca <strong>de</strong> ella se sentase.<br />

Y <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> lavar muy bien las manos, dijo: «Ay, Virgen,<br />

[quién me diera<br />

Quien a la virgen sirviere…<br />

ver el Paraíso, algo que mucho te pedí,<br />

U n poco <strong>de</strong> su holganza antes <strong>de</strong> que salga <strong>de</strong> aquí,<br />

¿Quién <strong>de</strong> los que bien obran sabe que galardón tendrá?<br />

Quien a la virgen sirviere…<br />

Tan pronto que acabada hubo el moje la oración,<br />

oyó un pajarillo cantar con tan agradable sonido,<br />

que se olvidó oyéndolo y mirándolo siempre a él.<br />

Quien a la virgen sirviere…<br />

«Como Santa Maria feze estar o monge trezentos anos ao canto<br />

da passarinna, porque lle pedia que lle mostrasse qual era o ben<br />

que havian os que eran en paraiso»<br />

Quen a Virgen ben servirá<br />

a Paraiso irá.<br />

E daquest’ un gran miragre vos quer’ eu ora contar,<br />

que fezo Santa Maria por un monge, que rogar<br />

ll’ ia sempre que lle mostrasse qual ben en Parais’ ha<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

E que o viss’ en sa vida ante que fosse morrer.<br />

E por end’ a Groriosa ve<strong>de</strong>s que lle foi fazer:<br />

fez‐lo entrar en ũa horta en que muitas vezes ja<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

entrara; mais aquel dia fez que ũa font’ achou<br />

mui crara e mui fremosa, e cab’ ela s’ assentou.<br />

E pois lavou mui ben sas mãos, diss’: «Ai Virgen, que sera<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

se verei do Paraiso, o que ch’ eu muito pidi,<br />

algun pouco <strong>de</strong> seu viço ante que saia d’ aqui,<br />

e que sábia do que ben obra que galardon havera?».<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

Tan toste que acabada houv’ o monj’ a oraçon,<br />

oiu ũa passarinna cantar log’ en tan bon son,<br />

que se escaeceu seendo e catando sempr’ ala.<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

Atan gran sabor havia daquel cant’ e daquel lais,


Tanto placer tenía por aquel canto y aquella en<strong>de</strong>cha,<br />

que trescientos años estuvo así, o más,<br />

creyendo que no estuviera sino un poco, como estaba<br />

Quien a la virgen sirviere…<br />

el monje alguna vez en el año, cuando salía al vergel.<br />

Después que se fue el pajarillo, fue él muy grave,<br />

y dijo: «De aquí me quiero marchar, porque ahora quiero ir<br />

[comer<br />

Quien a la virgen sirviere…<br />

al convento». Y se fue entonces y encontró un gran portal<br />

que nunca viera, y dijo: ¡ «Ay, santa María, ayúdame!<br />

No es este mi monasterio, ¿que será <strong>de</strong> mí? »<br />

Quien a la virgen sirviere…<br />

Después entró en la iglesia, y tuvieron gran pavor<br />

los monjes cuando lo vieron, y le preguntó el prior,<br />

diciéndole: «Amigo, ¿vos quién sois y que buscáis acá?<br />

Quien a la virgen sirviere…<br />

Dijo él: «Busco mi abad, que ahora aquí <strong>de</strong>jé<br />

y el prior y los frailes, que <strong>de</strong> mí ahora salieron<br />

cuando fui a aquella huerta: ¿dón<strong>de</strong> están quién me lo dirá?<br />

Quien a la virgen sirviere…<br />

Cuando esto oyó el abad, lo tuvo por loco,<br />

y también el convento; pero <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> que supieron<br />

como fueran los hechos, dijeron: «Quién oyó<br />

Quien a la virgen sirviere…<br />

nunca tan gran maravilla como la que Dios por este hombre<br />

[hizo<br />

por ruego <strong>de</strong> su Madre, ¡Virgen santa <strong>de</strong> gran prez!<br />

Y por esto loémosla; ¿pero quién no la loará<br />

Quien a la virgen sirviere…<br />

por cualquier cosa que sea? Porque, en Dios, gran<br />

[ascen<strong>de</strong>ncia tiene<br />

y cuanto le pedimos nos lo da su Hijo, ciertamente,<br />

por ella, y aquí nos mostró lo que nos dará <strong>de</strong>spués».<br />

Quien a la virgen sirviere…<br />

que gran<strong>de</strong>s trezentos anos estevo assi, ou máis,<br />

cuidando que non estevera senon pouco, com’ está<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

monj’ algũa vez no ano, quando sal ao vergeu.<br />

Des i foi‐s’ a passarinna, <strong>de</strong> que foi a el mui greu,<br />

e diz: «Eu d’ aqui ir‐me quero, ca oimais comer querra<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

o convent’». E foi‐se logo e achou un gran portal<br />

que nunca vira, e disse: «Ai, Santa Maria, val!<br />

Non é est’ o meu mõesteiro, pois <strong>de</strong> mí que se fara?».<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

Des i entrou na eigreja, e houveron gran pavor<br />

os monges quando o viron, e <strong>de</strong>mandou‐ll’ o prior,<br />

dizend’: «Amigo, vós quen so<strong>de</strong>s ou que busca<strong>de</strong>s aca?».<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

Diss’ el: «Busco meu aba<strong>de</strong>, que agor’ aqui leixei,<br />

e o prior e os fra<strong>de</strong>s, <strong>de</strong> que mi agora quitei<br />

quando fui a aquela horta: u seen quen mi o dira?».<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

Quand’ est’ oiu o aba<strong>de</strong>, teve‐o por <strong>de</strong> mal sén,<br />

e outrossi o convento; mais <strong>de</strong>s que souberon ben<br />

<strong>de</strong> como fora este feito, disseron: «Quen oirá<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

nunca tan gran maravilla como Deus por este fez<br />

polo rogo <strong>de</strong> sa Madre, Virgen santa <strong>de</strong> gran prez!<br />

E por aquesto a loemos; mais quen a non loará<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

máis doutra cousa que seja? Ca, par Deus, gran <strong>de</strong>reit’ é,<br />

pois quanto nós lle pedimos nos dá seu Fill’, a la fe,<br />

por ela, e aqui nos mostra o que nos <strong>de</strong>pois dara».<br />

Quen a Virgen ben servirá...


«Ésta es <strong>de</strong> cómo un clérigo hacía una prosa a santa Maríam y no podía<br />

encontrar una rima, y fue a rogarle a santa María que le ayudase, y la<br />

halló enseguida. Y a la Majestad le dijo:”Muchas gracias”.»<br />

Muy gran gozo santa María, Madre <strong>de</strong> Dios siente<br />

<strong>de</strong> ayudar a quien <strong>de</strong> loor prosas o cantares le hiciese.<br />

Un milagro oí, poco tiempo hace, contar<br />

que un arcediano viejo, que gran placer<br />

tenía en prosas <strong>de</strong> su loor hacer y <strong>de</strong>cir<br />

su bondad y su mesura y su prez y su valor.<br />

Muy gran gozo santa María, Madre <strong>de</strong> Dios siente…<br />

Él una prosa hacía que estaba muy bien hecha,<br />

sino fuese una rima que en ella le faltaba;<br />

y hallarla no podía, y creía que <strong>de</strong> ninguna manera<br />

por él la hallaría, ni por otro que saber hubiese.<br />

Muy gran gozo santa María, Madre <strong>de</strong> Dios siente…<br />

Él <strong>de</strong>sesperado por aquella rima hallar<br />

por hombre <strong>de</strong> este mundo, se fue pues a un altar<br />

<strong>de</strong> la Virgen santa María y comenzó a rezar<br />

para que a acabar esta prosa le fuese ayudante.<br />

Muy gran gozo santa María, Madre <strong>de</strong> Dios siente…<br />

Puesto que estaba contento <strong>de</strong> su loor y <strong>de</strong> Dios<br />

y <strong>de</strong> cómo a la Trinidad entendiesen los incrédulos<br />

y él no le podía dar fin, pues sus<br />

rodillas hincó para que ella fuese quien acabase.<br />

Muy gran gozo santa María, Madre <strong>de</strong> Dios siente…<br />

Estando él así en preces, le vino al corazón<br />

la rima que le faltaba, que era <strong>de</strong> tal razón<br />

en latín y que mostraba: Nobile Triclinium.<br />

«Esta é como un clerigo fazia ũa prosa a Santa Maria e non podia<br />

achar ũa rima, e foi rogar a Santa Maria que o ajudasse, e achó‐a<br />

logo. E a Majesta<strong>de</strong> lle disse: “Muitas graças”»<br />

Muito ha Santa Maria, Madre <strong>de</strong> Deus, gran sabor<br />

d’ ajudar quen lle cantares ou prosas faz <strong>de</strong> loor.<br />

Daquest’ ora un miragre oi, pouc’ ha, retraer<br />

que a un arcidiago avẽo, que gran prazer<br />

havia en fazer prosas <strong>de</strong> sa loor e dizer<br />

sa bondad’ e sa mesura e seu prez e sa valor.<br />

Muito ha Santa Maria, Madre <strong>de</strong> Deus, gran sabor...<br />

El ũa prosa fazia que era feita mui ben,<br />

se non fosse ũa rima soa que minguava én;<br />

e achar non a podia, e cuidava que per ren<br />

per el ja non s’ acharia, nen per outro sabedor.<br />

Muito ha Santa Maria, Madre <strong>de</strong> Deus, gran sabor...<br />

El ja por <strong>de</strong>sasperado <strong>de</strong> s’ aquela rim’ achar<br />

per home daqueste mundo, foi‐s’ enton a un altar<br />

da Virgen Santa Maria e começou‐ll’ a rogar<br />

<strong>de</strong> s’ acabar esta prosa que lle foss’ ajudador.<br />

Muito ha Santa Maria, Madre <strong>de</strong> Deus, gran sabor...<br />

Ca ela era ben feita <strong>de</strong> sa loor e <strong>de</strong> Deus<br />

e <strong>de</strong> com’ a Trĩida<strong>de</strong> enten<strong>de</strong>ssen os encreus;<br />

e el dar non lle podia neun cabo, mas os seus<br />

gẽollos ficou que ela foss’ en<strong>de</strong> acabador.<br />

Muito ha Santa Maria, Madre <strong>de</strong> Deus, gran sabor...<br />

Estand’ el assi en prezes, vẽo‐lle a coraçon<br />

a rima que lle minguava, que era <strong>de</strong> tal razon<br />

en latin e que mostrava: “Nobile Triclinium”.


Y no había palabra que lo hiciese mejor<br />

Muy gran gozo santa María, Madre <strong>de</strong> Dios siente…<br />

que esta rima que os digo, y que quiere <strong>de</strong>cir así:<br />

“Noble casa <strong>de</strong> morada, tres moradas hay en ti:<br />

Dios Padre y su Hijo y el Espíritu Santo allí<br />

vinieron morar sin duda para traernos amor”.<br />

Muy gran gozo santa María, Madre <strong>de</strong> Dios siente…<br />

Después <strong>de</strong> que la hubo terminado,a santa María loó<br />

que tan bien fuese acabada, y con placer lloró.<br />

Pero al cabo <strong>de</strong> un momento a la imagen se inclinó<br />

y muy <strong>de</strong>spacio dijo: «Muchas gracias, señora mía».<br />

Muy gran gozo santa María, Madre <strong>de</strong> Dios siente…<br />

Este milagro <strong>de</strong> santa María <strong>de</strong>mostrar quiere<br />

lo que aconteció, no hace mucho, en la ciudad <strong>de</strong> París;<br />

y veréis la imagen, por sentiros con ella más feliz<br />

hoy en día colgada está <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> san Vítor.<br />

Muy gran gozo santa María, Madre <strong>de</strong> Dios siente…<br />

E non havia palavra que i fezesse mellor<br />

Muito ha Santa Maria, Madre <strong>de</strong> Deus, gran sabor...<br />

esta rima que vos digo, e que quer dizer assi:<br />

“Nobre casa <strong>de</strong> morada, tres moradas ha en ti:<br />

Deus Padre e o seu Fillo e o Sant’ Espirit’ i<br />

vẽeron morar sen falla por nos fazeren amor”.<br />

Muito ha Santa Maria, Madre <strong>de</strong> Deus, gran sabor...<br />

Pois houv’ a pros’ acabada, Santa Maria loou<br />

que lla tan ben acabara, e con gran prazer chorou.<br />

Mais a cabo dũa peça a omage s’ enclinou<br />

<strong>de</strong>la e mui passo disse: «Muitas graças, meu sennor».<br />

Muito ha Santa Maria, Madre <strong>de</strong> Deus, gran sabor...<br />

Este miragre que Santa Maria <strong>de</strong>mostrar quis<br />

conteceu, non ha gran tempo, na cida<strong>de</strong> <strong>de</strong> Paris;<br />

e vere<strong>de</strong>s a omagen, por seer<strong>de</strong>s én máis fis,<br />

hoje dia enclinada estar <strong>de</strong>ntr’ en San Vitor.<br />

Muito ha Santa Maria, Madre <strong>de</strong> Deus, gran sabor...


«Como un clérigo en la misa consumió una araña que le cayó en el cáliz, y le<br />

andaba entre la piel y la carne viva, e hizo santa María que le saliese por la<br />

uña».<br />

Muy buen milagro hizo la Virgen extraño y hermoso,<br />

para que la verdad entienda el necio obstinado.<br />

Y <strong>de</strong> esta vez un gran milagro os contaré<br />

y maravilloso <strong>de</strong> oír, pues lo oís <strong>de</strong> buen grado,<br />

que mostró la Santa Virgen, <strong>de</strong> la que Dios nos fue dado,<br />

<strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> Ciudad Rodrigo. Y es muy maravilloso<br />

Muy buen milagro hizo la Virgen extraño y hermoso…<br />

más que otros que oísteis, pues supe yo que este<br />

que os contaré ahora le aconteció a un preste<br />

que <strong>de</strong>cía siempre misa <strong>de</strong> la Madre <strong>de</strong>l Rey celeste;<br />

y porque bien la cantaba, era en ello muy entusiasta<br />

Muy buen milagro hizo la Virgen extraño y hermoso…<br />

el pueblo <strong>de</strong> oírla. pero un día, sin fallar,<br />

en la gran fiesta <strong>de</strong> Agosto, <strong>de</strong> esta Señora tan cumplida<br />

estaba cantando misa; y <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> que hubo consumido<br />

la Hostia, también quiso la sangre consumir <strong>de</strong>l glorioso<br />

Muy buen milagro hizo la Virgen extraño y hermoso…<br />

Jesucristo. Y vio en el cáliz yacer una gran araña<br />

<strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> la sangre nadando, y lo tuvo por extraña<br />

cosa; pero muy gran<strong>de</strong> esfuerzo hizo, según costumbre <strong>de</strong> España,<br />

y en consumirlo todo no fue muy lento.<br />

Muy buen milagro hizo la Virgen extraño y hermoso…<br />

Y <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> que esto hubo hecho, no quiso Dios que le obstaculizase<br />

la ponzoña <strong>de</strong> la araña ni el cuerpo le muriese;<br />

y por eso andaba viva, no quiso que lo mordiese,<br />

pero entre la piel y la carne andaba aquel <strong>de</strong>sgraciado insecto.<br />

Muy buen milagro hizo la Virgen extraño y hermoso…<br />

«Como ũu clerigo ena missa consomiu ũa aranna que lle caeu no calez, e<br />

andava‐lle ontr’ o coiro e a carne viva, e fez Santa Maria que lle saisse<br />

pela unna»<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso,<br />

porque a verdad’ entenda o neicio perfioso.<br />

E daquest’ un gran miragre vos sera per mí contado<br />

e d’ oir maravilloso, pois oi<strong>de</strong>‐o <strong>de</strong> grado,<br />

que mostrou a Santa Virgen, <strong>de</strong> que Deus por nós foi nado,<br />

<strong>de</strong>ntro en Cidad‐Rodrigo. E é mui maravilloso<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...<br />

ontr’ os outros que oistes, e tenn’ eu que atal éste<br />

o que vos contarei ora que avẽo a un preste<br />

que dizia sempre missa da Madre do Rei celeste;<br />

e porque a ben cantava, era én mui <strong>de</strong>sejoso<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...<br />

o poblo <strong>de</strong> lla oiren. Mas un dia, sen falida,<br />

ena gran festa d’ Agosto, <strong>de</strong>sta Sennor mui comprida<br />

estava cantando missa; e pois houve consomida<br />

a Hosti’, ar quis o sangui consomir do glorioso<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...<br />

Jesu‐Crist’. E viu no caliz jazer ũa grand’ aranna<br />

<strong>de</strong>ntro no sangui nadando, e teve‐o por estranna<br />

cousa; mais mui grand’ esforço fillou, a foro d’ Hespanna,<br />

e <strong>de</strong> consomir‐lo todo non vos foi mui vagaroso.<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...<br />

E pois aquest’ houve feito, non quis que ll’ empeecesse<br />

Deus o poçon da aranna nen lle no corpo morresse;<br />

e pero andava viva, non ar quis que o mor<strong>de</strong>sse,<br />

mas ontr’ o coir’ e a carn’ ia aquel bestigo astroso.<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...


Y andaba muy rápido por el cuerpo y no causaba<br />

dolor ni mal, por virtud <strong>de</strong> la Virgen santa María;<br />

y si al sol se paraba, enseguida la araña venía,<br />

y mostrándola a todos <strong>de</strong>cía: «El Rey piadoso<br />

Muy buen milagro hizo la Virgen extraño y hermoso…<br />

quiso que por mis pecados este martirio tuviese;<br />

por ello ruego a la Virgen que si a ella agradase,<br />

que rogase a su Hijo que pronto la muerte me diese<br />

o me quitase esta cuita, que bien po<strong>de</strong>roso es para hacerlo».<br />

Muy buen milagro hizo la Virgen extraño y hermoso…<br />

Esta araña andaba por encima <strong>de</strong>l espinazo<br />

y <strong>de</strong>spués por los costados y directamente al bazo,<br />

<strong>de</strong>spués iba a los pechos y tampoco <strong>de</strong>jaba brazo<br />

por el que no anduviese; y el cuerpo muy velludo<br />

Muy buen milagro hizo la Virgen extraño y hermoso…<br />

tenía esta araña. Y un día, estando<br />

al sol, a la hora nona, le fue el brazo cayendo,<br />

y se puso a rascar y no se dio cuenta sino cuando<br />

le salió por <strong>de</strong>bajo <strong>de</strong> una uña aquel ponzoñoso insecto.<br />

Muy buen milagro hizo la Virgen extraño y hermoso…<br />

Y tan pronto como la araña salió, el clérigo la cogió<br />

e hizo luego polvos y en su bolsa la guardó;<br />

y cuando dijo su misa, la metió en la boca y la tragó,<br />

y dijo que le supiera a manjar muy sabroso.<br />

Muy buen milagro hizo la Virgen extraño y hermoso…<br />

Las gentes que allí estaban, cuando hubieron esto visto,<br />

loaron mucho a la Madre <strong>de</strong>l santo Rey Jesucristo<br />

y <strong>de</strong> allí en a<strong>de</strong>lante fue el clérigo por esto<br />

mucho más confirmado en la fe, y no fue lujurioso.<br />

Muy buen milagro hizo la Virgen extraño y hermoso…<br />

E andava muit’ aginna pelo corp’ e non fazia<br />

door nen mal, por vertu<strong>de</strong> da Virgen Santa Maria;<br />

e se s’ ao sol parava, log’ a aranna viia,<br />

e mostrando‐a a todos dizend’: «O Rei piadoso<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...<br />

quis que polos meus pecados aqueste marteir’ houvesse;<br />

por én rogo aa Virgen que se a ela prouguesse,<br />

que rogass’ ao seu Fillo que cedo mi a morte <strong>de</strong>sse<br />

ou me tolless’ esta coita, ca ben é én po<strong>de</strong>roso».<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...<br />

Esta aranna andando per cima do espinnaço<br />

e <strong>de</strong>pois pelos costados e en <strong>de</strong>reito do baço,<br />

<strong>de</strong>s i ia‐ll’ aos peitos e sol non leixava braço<br />

per que assi non andasse; e o corpo mui veloso<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...<br />

havia esta aranna. E un dia, el estando<br />

ao sol, ora <strong>de</strong> nõa, foi ll’ o braç’ escaentando,<br />

e el a coçar fillou‐s’ e non catou al senon quando<br />

lle saiu per so a unlla aquel poçon tan lixoso.<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...<br />

E tan toste que saida foi, o crerigo fillou‐a<br />

e fez logo <strong>de</strong>la poos e en sa bolsa guardou‐a;<br />

e quando disse sa missa, consumiu‐a e passou‐a,<br />

e disse que lle soubera a manjar mui saboroso.<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso<br />

As gentes que i estavan, quand’ houveron esto visto,<br />

loaron muito a Madre do Santo Rei Jesu‐Cristo<br />

e <strong>de</strong>s ali a<strong>de</strong>ante foi o crerigo por isto<br />

mui máis na fe confirmado, e non foi luxurioso.<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...


«Ésta es <strong>de</strong> loor <strong>de</strong> santa María<br />

Decid, ay trovadores,<br />

a la Señora <strong>de</strong> las señoras,<br />

¿por qué no la loáis?<br />

Si vos trovar sabéis,<br />

y porque Dios tenéis,<br />

¿por qué no la loáis?<br />

La señora que da la vida<br />

y es tan bien cumplida,<br />

¿por qué no la loáis?<br />

La que nunca os miente<br />

y nuestra cuita siente,<br />

¿por qué no la loáis?<br />

La que es más que buena<br />

y por la que Dios perdona,<br />

¿por qué no la loáis?<br />

La que nos da consuelo<br />

en la vida y en la muerte,<br />

¿por qué no la loáis?<br />

La que hace que lo que muere<br />

viva, y la que nos socorre,<br />

¿por qué no la loáis?<br />

«Esta é <strong>de</strong> loor <strong>de</strong> Santa Maria»<br />

Dized’, ai trobadores,<br />

a Sennor das sennores,<br />

por que a non loa<strong>de</strong>s?<br />

Se vós trobar sabe<strong>de</strong>s,<br />

a por que Deus have<strong>de</strong>s,<br />

por que a non loa<strong>de</strong>s?<br />

A Sennor que dá vida<br />

e é <strong>de</strong> ben comprida,<br />

por que a non loa<strong>de</strong>s?<br />

A que nunca nos mente<br />

e nossa coita sente,<br />

por que a non loa<strong>de</strong>s?<br />

A que é máis que bõa<br />

e por que Deus perdõa,<br />

por que a non loa<strong>de</strong>s?<br />

A que nos dá conorte<br />

na vida e na morte,<br />

por que a non loa<strong>de</strong>s?<br />

A que faz o que morre<br />

viv’, e que nos acorre,<br />

por que a non loa<strong>de</strong>s?


«Ésta es como un caballero que era muy lujurioso, por ruego que hizo a santa<br />

María, hubo <strong>de</strong> cambiar su naturaleza y por tal pleito nunca <strong>de</strong>spués reincidió».<br />

Así como pugna el <strong>de</strong>monio en hacer que erremos,<br />

también la Virgen pugna para que <strong>de</strong> errar nos guar<strong>de</strong>mos.<br />

Pues así como él anda siempre buscando sendas<br />

para hacer mal en el mundo, falsas y muy mentirosas,<br />

así también las busca la Virgen santas y muy verda<strong>de</strong>ras,<br />

para que merced tengamos <strong>de</strong> Dios, <strong>de</strong>l que siempre<br />

[aguardamos.<br />

Así como pugna el <strong>de</strong>monio en hacer que erremos…<br />

Y <strong>de</strong> esta vez un milagro que oí <strong>de</strong>ciros quiero,<br />

que hizo una vez maravilloso y muy difícil<br />

la Virgen muy gloriosa, <strong>de</strong> la que gran merced espero;<br />

y si bien escucháis, <strong>de</strong> buen grado os lo contaremos.<br />

Así como pugna el <strong>de</strong>monio en hacer que erremos…<br />

Esto fue <strong>de</strong> un caballero que <strong>de</strong> corazón amaba<br />

a esta muy Gloriosa y que siempre la loaba<br />

cuanto más loarla podía, y por su amor daba<br />

a pobres y mezquinos, esto <strong>de</strong> cierto sabemos.<br />

Así como pugna el <strong>de</strong>monio en hacer que erremos…<br />

Este caballero era alto y apuesto y hermoso,<br />

manso y <strong>de</strong> buen talante, sin orgullo y humil<strong>de</strong><br />

y mesurado en sus hechos; pero tan lujurioso<br />

era que no podía serlo más, por cuanto apren<strong>de</strong>mos.<br />

Así como pugna el <strong>de</strong>monio en hacer que erremos…<br />

Pero cuando recordaba a la Señora bien cumplida,<br />

«Esta é como un cavaleiro que era mui luxurioso, per rogo que fezo a<br />

Santa Maria, houve cambiada a natura que nunca pois catou por tal<br />

preito»<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos,<br />

outrossi a Virgen punna como nos d’ errar guar<strong>de</strong>mos.<br />

Ca assi com’ ele sempre anda buscando carreiras<br />

pera mal fazer no mundo, falsas e mui mentireiras,<br />

assi ar busca a Virgen santas e mui verda<strong>de</strong>iras,<br />

por que mercee hajamos <strong>de</strong> Deus, que sempr’<br />

[aten<strong>de</strong>mos.<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos..<br />

E daquest’ un gran miragre que oi dizer‐vos quero,<br />

que fezo ũa vegada maravillos’ e mui fero<br />

a Virgen mui groriosa, <strong>de</strong> que gran merce’ espero;<br />

e se ben nos ascuitar<strong>de</strong>s, <strong>de</strong> grado vo‐lo diremos.<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

Esto foi dun cavaleiro que <strong>de</strong> coraçon amava<br />

a esta mui Groriosa e que sempre a loava<br />

quant’ el máis loar podia, e por seu amor ar dava<br />

a pobres e a mesquinnos, esto <strong>de</strong> certo sabemos.<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

Este cavaleiro era grand’ e apost’ e fremoso,<br />

manso e <strong>de</strong> bon talante, sen orgull’ e homildoso<br />

e mesurad’ en seus feitos; pero tan luxurioso<br />

era que máis non podia seer, per quant’ apren<strong>de</strong>mos.<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

Pero quando lle nembrava a Sennor <strong>de</strong> ben comprida,<br />

quedava‐ll’ aquela coita e era <strong>de</strong> bõa vida;


le quedaba aquella cuita y era <strong>de</strong> buena vida;<br />

pero <strong>de</strong>spués la olvidaba, como hombre que se <strong>de</strong>sboca<br />

y que no está en su juicio, y <strong>de</strong> tales conocemos.<br />

Así como pugna el <strong>de</strong>monio en hacer que erremos…<br />

Y éste así haciendo y con el <strong>de</strong>monio luchando,<br />

no estando en un estado, sino cayendo y levantando,<br />

vio en visión a la Reina <strong>de</strong> los cielos, y él llorando<br />

le dijo: «Señora, merced, porque en ti la hallaremos<br />

Así como pugna el <strong>de</strong>monio en hacer que erremos…<br />

cada vez que yerro hagamos. Por ello a tu santidad<br />

ruego que me hagas merced y por tu piedad<br />

no tengas en cuenta como estamos llenos <strong>de</strong> maldad<br />

yo y lo <strong>de</strong>más <strong>de</strong> este mundo por pecados que hacemos».<br />

Así como pugna el <strong>de</strong>monio en hacer que erremos…<br />

Entonces la Virgen muy santa le miró sañuda<br />

y le dijo a él: «La esperanza que tienes en mí está perdida<br />

si <strong>de</strong> lo que tú haces tu corazón no se muda<br />

y no <strong>de</strong>jas aquel yerro que nosotros tanto aborrecemos».<br />

Así como pugna el <strong>de</strong>monio en hacer que erremos…<br />

Entonces dijo el caballero: «Señora mía, yo soy vuestro,<br />

y a vos <strong>de</strong> ninguna manera <strong>de</strong>bo mentir ni puedo:<br />

pero este yerro por naturaleza viene <strong>de</strong>s<strong>de</strong> Adán y sabemos,<br />

que no seremos sanos si por vos no estamos guarecidos.<br />

Así como pugna el <strong>de</strong>monio en hacer que erremos…<br />

Entonces respondió la Virgen muy llena <strong>de</strong> mesura:<br />

«Porque tu bondad conocemos y enten<strong>de</strong>mos tu locura,<br />

yo haré que mi Hijo te cambie la naturaleza<br />

para que no vuelvas a hacer esto, que <strong>de</strong> esto po<strong>de</strong>r tenemos».<br />

Así como pugna el <strong>de</strong>monio en hacer que erremos…<br />

Entonces se fue la Virgen santa; y luego otro día,<br />

por po<strong>de</strong>r <strong>de</strong> la gloriosa bendita santa María,<br />

el caballero que antes con gran lujuria ardía<br />

se tornó más frío que la nieve, en los milagros lo leemos.<br />

Así como pugna el <strong>de</strong>monio en hacer que erremos…<br />

Y vivió <strong>de</strong>spués su vida como Dios quiso y cuanto,<br />

muy buena, como hombre que siempre en su bien avanza,<br />

para gozo <strong>de</strong> la Gloriosa que al <strong>de</strong>monio quebranta,<br />

y a la que siempre pecadores por ello loores damos.<br />

Así como pugna el <strong>de</strong>monio en hacer que erremos…<br />

mais <strong>de</strong>pois ll’ escaecia, como home que s’ obrida<br />

e que non é en seu siso, e <strong>de</strong> taes connocemos.<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

El aquest’ assi fazendo e con o <strong>de</strong>mo luitando,<br />

non estand’ en un estado, mais caend’ e levantando,<br />

viu en vijon a Reinna dos ceos, e el chorando<br />

lle disse: «Sennor, mercee, ca en ti a acharemos<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

cada que fezermos erro. Por end’ a ta santida<strong>de</strong><br />

rogo que m’ hajas mercee e pola ta piada<strong>de</strong><br />

non cates a como sõo mui comprido <strong>de</strong> malda<strong>de</strong><br />

eu e os máis <strong>de</strong>ste mundo por pecados que fazemos».<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

Enton a Virgen mui santa cató‐o come sannuda<br />

e disse‐ll’: «A esperança que has en mí é perduda<br />

se daquesto que tu fazes teu coraçon non se muda<br />

e non leixas aquel erro que nós muit’ avorrecemos».<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

Enton diss’ o cavaleiro: «Mia Sennor, eu sõo vosso,<br />

e a vós per nulla guisa mentir non <strong>de</strong>vo nen posso;<br />

mais est’ erro per natura ben <strong>de</strong>s Adan é‐xe nosso,<br />

<strong>de</strong> que non seremos sãos, se per vós non guarecemos.<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

Enton respon<strong>de</strong>u a Virgen mui comprida <strong>de</strong> mesura:<br />

«Porque teu ben connocemos e enten<strong>de</strong>s ta loucura,<br />

eu farei que o meu Fillo te cambiará a natura<br />

que ja máis esto non faças, ca <strong>de</strong>sto po<strong>de</strong>r havemos».<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

Enton foi‐s’ a Virgen santa; e logo en outro dia,<br />

por po<strong>de</strong>r da groriosa bẽeita Santa Maria,<br />

o cavaleiro que ante con gran luxuri’ ardia<br />

tornou mais frio ca neve, nos miragres‐lo leemos.<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

E viveu <strong>de</strong>pois sa vida quamanna Deus quis e quanta,<br />

mui bõa, assi com’ home que sempr’ en seu ben avanta,<br />

por prazer da Groriosa que ao <strong>de</strong>mo quebranta,<br />

a que sempre pecadores por en<strong>de</strong> loores <strong>de</strong>mos.<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...


«Como santa María libra <strong>de</strong> la muerte una bestezuela que llaman<br />

comadreja».<br />

En lo poco y en lo mucho, en todo les hace merced<br />

a sus siervos la Virgen, madre <strong>de</strong>l que todo ve.<br />

De esto diré un milagro gran<strong>de</strong> que hizo la Reina,<br />

Madre <strong>de</strong> Dios Jesucristo, a un rey que mucho tenía<br />

en ella su esperanza, porque le hizo ver enseguida<br />

pesar y placer muy gran<strong>de</strong>s las dos por su merced.<br />

En lo poco y en lo mucho, en todo les hace merced…<br />

Este pesar fue por una bestezuela que mucho amaba<br />

el Rey, que consigo traía y que muy bien criaba,<br />

a la que llaman donezinna los gallegos, y sacaba<br />

con ella aves <strong>de</strong> las cuevas, en las cuales nadie ve.<br />

En lo poco y en lo mucho, en todo les hace merced…<br />

Pero esta y otras muchas cosas buenas hacía<br />

retozando y saltando, don<strong>de</strong> gran placer tenía<br />

aquel Rey; y por esto tan bien le quería<br />

que consi<strong>de</strong>raba que le hiciera Dios al dársela gran merced.<br />

En lo poco y en lo mucho, en todo les hace merced…<br />

Y por ello le hiciera <strong>de</strong> fustán, en que la guardaba,<br />

un arca muy bien hecha, y <strong>de</strong>ntro la encerraba<br />

para que mal no recibiese, que mucho recelaba<br />

<strong>de</strong>l gato, que en la noche mejor que en el día ve.<br />

En lo poco y en lo mucho, en todo les hace merced…<br />

Aún la veo un día, yendo por un camino,<br />

que la quiso sacar <strong>de</strong>l arca; y como ella es ligera,<br />

cayó entre los pies <strong>de</strong> las bestias, y fue <strong>de</strong> tal modo<br />

que el Rey con pánico dijo: «¡Santa María merced!<br />

«Como Santa Maria guardou <strong>de</strong> morte ũa bestiola que chaman<br />

donezinna»<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee<br />

aos seus servos a Virgen, Madre do que todo vee.<br />

Desto direi un miragre gran<strong>de</strong> que fez a Reinna,<br />

Madre <strong>de</strong> Deus Jesu‐Cristo, a ũu rei que muito tiinna<br />

en ela sa asperança, ca lle fez veer aginna<br />

pesar e prazer mui gran<strong>de</strong> dũa ren por sa mercee.<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee...<br />

Este pesar foi por ũa bestiola que muit’ amava<br />

el‐Rei, que sigo tragia e a que mui ben criava,<br />

a que chaman donezinna os <strong>galego</strong>s, e tirava<br />

con ela aves das covas, e <strong>de</strong> taes home vee.<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee...<br />

Pero esta outras cousas muitas e bõas fazia<br />

trebellando e saltando, on<strong>de</strong> gran prazer havia<br />

aquel Rei; e por aquesto atan gran ben lle queria<br />

que tiinna que fezera Deus en dar‐lla gran mercee.<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee...<br />

E por esto lle fezera <strong>de</strong> fust’, en que a guardava,<br />

ũa arca mui ben feita, e <strong>de</strong>ntro a enserrava<br />

por que mal non recebesse, ca muito se receava<br />

do gato, que ena noite mellor ca no dia vee.<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee...<br />

On<strong>de</strong> ll’ avẽo ũu dia, indo per ũa carreira,<br />

que a quis tirar da arca; e com’ ela é ligeira,<br />

caeu ontr’ os pés das bestas, e foi en atal maneira<br />

que el‐Rei con coita disse: «Santa Maria, mercee!


En lo poco y en lo mucho, en todo les hace merced…<br />

Guardadme mi donezinna que no la pierda por muerte».<br />

Y cuantos allí estaban tuvieron gran <strong>de</strong>sconsuelo,<br />

porque puso el caballo <strong>de</strong>l Rey el pie tan fuerte<br />

sobre ella, que el Rey dijo: «¡Ay, varones, quién la ve?<br />

En lo poco y en lo mucho, en todo les hace merced…<br />

Dádmela <strong>de</strong> la manera que sea, ya viva, ya muerta,<br />

y he <strong>de</strong> consolarme con ella como quien se <strong>de</strong>sconsuela».<br />

Entonces hizo santa María, la que <strong>de</strong> los cielos es puerta,<br />

que <strong>de</strong> <strong>de</strong>bajo <strong>de</strong>l pie saliese viva por su merced.<br />

En lo poco y en lo mucho, en todo les hace merced…<br />

Entonces cuantos allí estaban y vieron tal maravilla<br />

que hizo la Gloriosa, que es <strong>de</strong> Dios Madre e Hija,<br />

en hacer que el caballo, que con su pie tan mal pisa<br />

no la matase. Y esto hizo aquel que todo ve<br />

En lo poco y en lo mucho, en todo les hace merced…<br />

para placer <strong>de</strong> la Gloriosa, su Madre, a quien encomendada<br />

la hubo el Rey, cuando por el pie <strong>de</strong>l caballo fue pisada.<br />

Por ello sea el bendito y ella sea loada,<br />

y siempre ambos <strong>de</strong> nosotros tengan piedad y merced.<br />

En lo poco y en lo mucho, en todo les hace merced…<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee...<br />

Guarda‐me mia donezinna que a non perça per morte».<br />

E quantos ali estavan houveron gran <strong>de</strong>sconorte,<br />

ca lle pose o cavalo d’el‐Rei o pé atan forte<br />

sobr’ ela, e el‐Rei disse: «Ai, varões, quen a vee?<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee...<br />

Da<strong>de</strong>‐mi‐a qual quer que seja, sequer viva, sequer morta,<br />

e conortar‐m’‐ei con ela come quen se mal conorta».<br />

Enton fez Santa Maria, a que é dos ceos porta,<br />

que <strong>de</strong> so o pé saisse viva pola sa mercee.<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee...<br />

Enton quantos ali eran e viron tal maravilla<br />

que fezo a Groriosa, que é <strong>de</strong> Deus Madr’ e Filla,<br />

en fazer que o cavalo, que con seu pé tan mal trilla,<br />

non a matasse. E esto fez aquel que todo vee<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee...<br />

per prazer da Groriosa, sa Madr’, a que comendada<br />

a houv’ el‐Rei, u do pee do cavalo foi trillada.<br />

Por én seja el bẽeito e ela seja loada,<br />

e sempr’ ambos <strong>de</strong> nós hajan pieda<strong>de</strong> e mercee.<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee...


«Como santa María llevó el alma <strong>de</strong> un fraile que pintó su nombre<br />

<strong>de</strong> tres colores».<br />

La que por gran hermosura es llamada Flor <strong>de</strong> las flores,<br />

mucho más le place cuando loan su nombre que otras loores.<br />

De esto diré un milagro, según me fue contado,<br />

que oí a un moje bueno y bien or<strong>de</strong>nado<br />

y que las horas <strong>de</strong> esta Virgen <strong>de</strong>cía <strong>de</strong> muy buen grado,<br />

y mayor placer había en esto que en otros placeres.<br />

La que por gran hermosura es llamada Flor <strong>de</strong> las flores…<br />

Este muy buen clérigo era y con satisfacción leía<br />

las Vidas <strong>de</strong> los Santos Padres y también muy bien escribía;<br />

pero don<strong>de</strong> quiere que el hallase el nombre <strong>de</strong> santa María<br />

le hacía un muy hermoso escrito con tres colores.<br />

La que por gran hermosura es llamada Flor <strong>de</strong> las flores…<br />

El primero era oro, color rico y hermoso<br />

semejante a la Virgen que es noble y preciosa;<br />

la otra azul era, color muy maravillosa<br />

que al cielo se parece cuando está en su esplendor.<br />

La que por gran hermosura es llamada Flor <strong>de</strong> las flores…<br />

El tercero lo llaman rosa, porque es color rojo;<br />

por lo que cada uno <strong>de</strong> estos colores muy bien se parece<br />

a la Virgen que es rica, muy santa, y que par a ella<br />

nunca hubo en hermosura, porque es la mejor <strong>de</strong> las mejores.<br />

La que por gran hermosura es llamada Flor <strong>de</strong> las flores…<br />

Don<strong>de</strong> este nombre santo el monje traía consigo<br />

<strong>de</strong> la Virgen santa María, <strong>de</strong> la que era muy amigo,<br />

lo besaba a menudo para vencer al enemigo<br />

el diablo que siempre pugna por hacernos cometer errores.<br />

«Como Santa Maria levou a alma dun fra<strong>de</strong> que pintou o seu nome<br />

<strong>de</strong> tres coores»<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores,<br />

mui máis lle praz quando loan seu nome que doutras loores.<br />

Desto direi un miragre, segundo me foi contado,<br />

que avẽo a un monge bõo e ben ordinnado<br />

e que as horas <strong>de</strong>sta Virgen dizia <strong>de</strong> mui bon grado,<br />

e maior sabor havia <strong>de</strong>sto que doutras sabores.<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

Este mui bon clerigo era e mui <strong>de</strong> grado liia<br />

nas Vidas dos Santos Padres e ar mui ben escrivia;<br />

mais u quer que el achava nome <strong>de</strong> Santa Maria<br />

fazia‐o mui fremoso escrito con tres colores.<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

A primeira era ouro, coor rica e fremosa<br />

a semellante da Virgen nobre e mui preciosa;<br />

e a outra d’ azur era, coor mui maravillosa<br />

que ao ceo semella quand’ é con sas esplandores.<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

A terceira chaman rosa, porque é coor vermella;<br />

on<strong>de</strong> cada ũa <strong>de</strong>stas coores mui ben semella<br />

aa Virgen que é rica, mui santa, e que parella<br />

nunca houv’ en fremosura, ar é mellor das mellores.<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

Ond’ aqueste nome santo o monge tragia sigo<br />

da Virgen Santa Maria, <strong>de</strong> que era muit’ amigo,<br />

beijando‐o ameu<strong>de</strong> por vencer o ẽemigo<br />

diabo que sempre punna <strong>de</strong> nos meter en errores.


La que por gran hermosura es llamada Flor <strong>de</strong> las flores…<br />

Ocurrió que una vez yacía muy enfermo<br />

<strong>de</strong> una gran enfermedad, <strong>de</strong> la que era poseedor;<br />

pero aunque así yacía, le venía siempre a la mente<br />

ser <strong>de</strong> la Virgen santa uno <strong>de</strong> sus más loadores.<br />

La que por gran hermosura es llamada Flor <strong>de</strong> las flores…<br />

El abad y los monjes todos lo fueron a ver,<br />

y como lo vieron maltrecho, un fraile con él pusieron<br />

para que tuviese compañía; y <strong>de</strong>spués allí estuvieron<br />

un poco y luego se fueron. pero la Señora <strong>de</strong> las señoras<br />

La que por gran hermosura es llamada Flor <strong>de</strong> las flores…<br />

se le apareció al fraile que lo acompañaba, durmiendo,<br />

y vio que al lecho se aproximaba poco a poco<br />

y le <strong>de</strong>cía: «No temas, que te haré ir subiendo<br />

conmigo ahora al paraíso, don<strong>de</strong> verás a los mayores.<br />

La que por gran hermosura es llamada Flor <strong>de</strong> las flores…<br />

Pues por cuanto tú pintabas mi nombre <strong>de</strong> tres pinturas,<br />

te llevaré arriba al cielo, don<strong>de</strong> verás las aposturas,<br />

y en el Libro <strong>de</strong> la Vida escrito entre las escrituras<br />

estarás entre los que no mueren, ni tienen cuitas ni dolores».<br />

La que por gran hermosura es llamada Flor <strong>de</strong> las flores…<br />

Entonces llevó el alma <strong>de</strong> él consigo la santa Reina.<br />

Y el fraile <strong>de</strong>spertó y fue al lecho enseguida;<br />

y puesto que lo encontró muerto, hizo sonar la campanilla<br />

según estaba establecido por los santos doctores.<br />

La que por gran hermosura es llamada Flor <strong>de</strong> las flores…<br />

A propósito el abad llego allí con el convento,<br />

que eran <strong>de</strong> compañía, bien ochenta o ciento;<br />

y aquel monje les dijo: «Señores, por gusto<br />

os diré todo lo que vi, si me queréis escuchar».<br />

La que por gran hermosura es llamada Flor <strong>de</strong> las flores…<br />

Entonces contó lo que viera, según ya os he dicho;<br />

y el abad <strong>de</strong>prisa lo hizo poner en escrito<br />

para <strong>de</strong>struir las obras <strong>de</strong>l enemigo maldito,<br />

que nos quiere llevar a don<strong>de</strong> siempre tengamos pavores…<br />

La que por gran hermosura es llamada Flor <strong>de</strong> las flores…<br />

Y <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> que supieron el hecho, loaron voluntarios<br />

a la Virgen santa María, la Señora <strong>de</strong> piedad;<br />

y si en alguna cosa erraron por necedad,<br />

pugnaron <strong>de</strong> guardarse <strong>de</strong> no ser pecadores.<br />

La que por gran hermosura es llamada Flor <strong>de</strong> las flores…<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

On<strong>de</strong> foi ũa vegada que jazia mui doente<br />

dũa grand’ enfermida<strong>de</strong>, <strong>de</strong> que era én possente;<br />

e pero assi jazia, viinna‐lle sempre a mente<br />

<strong>de</strong> seer da Virgen santa un dos seus máis loadores.<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

O aba<strong>de</strong> e os monges todos veer o vẽeron,<br />

e poi‐lo viron maltreito, un fra<strong>de</strong> con el poseron<br />

que lle tevesse companna; e pois ali esteveron<br />

un pouco, foron‐se logo. Mais a Sennor das sennores<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

apareceu ao fra<strong>de</strong> que o guardav’, en dormindo,<br />

e viu que ao leito se chegava passo indo,<br />

e dizia‐lle: «Non temas, ca te farei ir sobindo<br />

mig’ ora a paraiso, u veeras os maiores.<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

Ca por quanto tu pintavas meu nome <strong>de</strong> tres pinturas,<br />

levar‐t’‐ei suso ao ceo, u veras as aposturas,<br />

e eno Livro da Vida escrit’ ontr’ as escrituras<br />

seras ontr’ os que non morren, nen han coitas nen doores».<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

Enton levou <strong>de</strong>l a alma sigo a Santa Reinna.<br />

E o fra<strong>de</strong> espertou logo e foi ao leit’ aginna;<br />

e pois que o achou morto, fez sõar a campainna<br />

segund’ estableçud’ era polos seus santos doctores.<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

Mantenente o aba<strong>de</strong> chegou i con o convento,<br />

que eran i <strong>de</strong> companna ben oiteenta ou cento;<br />

e aquel monge lles disse: «Sennores, por cousimento<br />

o que vi vos direi todo, se m’ én for<strong>de</strong>s oidores».<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

Enton contou o que vira, segundo vos hei ja dito;<br />

e o aba<strong>de</strong> tan toste o fez meter en escrito<br />

pera <strong>de</strong>struir as obras do ẽemigo maldito,<br />

que nos quer levar a logo u sempr’ hajamos pavores...<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

E pois souberon o feito, loaron <strong>de</strong> voonta<strong>de</strong><br />

a Virgen Santa Maria, a Sennor <strong>de</strong> pieda<strong>de</strong>;<br />

e se en algũa cousa ll’ erraran per necida<strong>de</strong>,<br />

punnaron <strong>de</strong> se gardaren que non fossen pecadores.<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...


«Esta primera es <strong>de</strong>dicada a Mayo».<br />

Bien vengas, Mayo, y con alegría;<br />

por ello rogaremos a santa María<br />

que a su hijo ruegue todavía<br />

que él nos guar<strong>de</strong> <strong>de</strong> torceduras y locuras.<br />

Bien vengas, Mayo, y con alegría.<br />

Bien vengas, Mayo, con toda salud,<br />

porque roguemos a la <strong>de</strong> gran virtud<br />

que a Dios ruegue que siempre nos ayu<strong>de</strong><br />

contra el <strong>de</strong>monio y <strong>de</strong>s<strong>de</strong> allí nos escu<strong>de</strong>.<br />

Bien vengas, Mayo, con toda salud.<br />

Bien vengas, Mayo, y con lealtad,<br />

porque roguemos a la <strong>de</strong> gran bondad<br />

que siempre tenga <strong>de</strong> nosotros piedad<br />

y que nos guar<strong>de</strong> <strong>de</strong> toda maldad.<br />

Bien vengas, Mayo, y con lealtad.<br />

Bien vengas, Mayo, con muchas riquezas;<br />

y nosotros roguemos que haya noblezas<br />

muy gran<strong>de</strong>s en si, que <strong>de</strong> tristezas<br />

nos guar<strong>de</strong> y <strong>de</strong> cuitas y también <strong>de</strong> vilezas.<br />

Bien vengas, Mayo, y con muchas riquezas.<br />

Bien vengas, Mayo, cubierto <strong>de</strong> frutas;<br />

y nosotros roguemos para que siempre dobles<br />

haya merce<strong>de</strong>s que hacer porque muchas veces<br />

haya que nos <strong>de</strong>fienda <strong>de</strong>l <strong>de</strong>monio y sus luchas<br />

Bien vengas, Mayo, cubierto <strong>de</strong> frutas.<br />

«Esta primeira é das maias»<br />

Ben vennas, Maio, e con alegria;<br />

por én roguemos a Santa Maria<br />

que a seu Fillo rogue toda via<br />

que el nos guar<strong>de</strong> d’ err’ e <strong>de</strong> folia.<br />

Ben vennas, Maio, e con alegria.<br />

Ben vennas, Maio con toda sau<strong>de</strong>,<br />

por que roguemos a <strong>de</strong> gran vertu<strong>de</strong><br />

que a Deus rogue que nos sempr’ aju<strong>de</strong><br />

contra o <strong>de</strong>m’ e <strong>de</strong>s i nos escu<strong>de</strong>.<br />

Ben vennas, Maio, con toda sau<strong>de</strong>.<br />

Ben vennas, Maio, e con lealda<strong>de</strong>,<br />

por que roguemos a <strong>de</strong> gran bonda<strong>de</strong><br />

que sempre haja <strong>de</strong> nós piada<strong>de</strong><br />

e que nos guar<strong>de</strong> <strong>de</strong> toda malda<strong>de</strong>.<br />

Ben vennas, Maio, e con lealda<strong>de</strong>.<br />

Ben vennas, Maio, con muitas requezas;<br />

e nós roguemos a que ha nobrezas<br />

en si mui gran<strong>de</strong>s, que nos <strong>de</strong> tristezas<br />

guard’ e <strong>de</strong> coitas e ar d’ avolezas.<br />

Ben vennas, Maio, con muitas requezas.<br />

Ben vennas, Maio, coberto <strong>de</strong> fruitas;<br />

e nós roguemos a que sempre duitas<br />

ha sas merces <strong>de</strong> fazer én muitas<br />

que nos <strong>de</strong>fenda do <strong>de</strong>m’ e sas luitas.<br />

Ben vennas, Maio, coberto <strong>de</strong> fruitas.


Bien vengas, Mayo, con buenos sabores;<br />

y nosotros roguemos y <strong>de</strong>mos loores<br />

a la que siempre por los pecadores<br />

rogó a Dios, que nos guar<strong>de</strong> <strong>de</strong> dolores.<br />

Bien vengas, Mayo, con buenos sabores.<br />

Bien vengas, Mayo, con vacas y toros;<br />

y nosotros roguemos que nuestros tesoros<br />

<strong>de</strong> Jesucristo sean, que a los moros<br />

el cielo confunda, si blancos y rubios.<br />

Bien vengas, Mayo, con vacas y toros.<br />

Bien vengas, Mayo, alegre y sin saña;<br />

y nosotros roguemos a quien nos gana<br />

bienes <strong>de</strong> su Hijo, que nos dé tamaña<br />

fuerza, que salgan los moros <strong>de</strong> España.<br />

Bien vengas, Mayo, alegre y sin saña.<br />

Bien vengas, Mayo, con muchos ganados;<br />

y nosotros roguemos que los pecados<br />

nos sean por Dios perdonados,<br />

que <strong>de</strong> su Hijo nos haga privados.<br />

Bien vengas, Mayo, con muchos ganados.<br />

Bien vengas, Mayo, con buen verano;<br />

y nosotros roguemos a la Virgen <strong>de</strong>l llano<br />

que nos <strong>de</strong>fienda <strong>de</strong>l hombre muy villano<br />

y <strong>de</strong>l atrevido y <strong>de</strong>l torpe truhán.<br />

Bien vengas, Mayo, con buen verano.<br />

Bien vengas, Mayo, con pan y con vino;<br />

y nosotros roguemos que a Dios niño<br />

traiga en sus brazos, que nos dé camino<br />

para que festejo hagamos con ella.<br />

Bien vengas, Mayo, con pan y con vino.<br />

Bien vengas, Mayo, manso y no sañudo;<br />

y nosotros roguemos que nuestro escudo<br />

nos guar<strong>de</strong> <strong>de</strong>l loco atrevido<br />

y <strong>de</strong>l hombre airado y <strong>de</strong>sconocido.<br />

Bien vengas, Mayo, manso y no sañudo.<br />

Bien vengas, Mayo, alegre y hermoso<br />

por la Madre <strong>de</strong>l Rey glorioso<br />

roguemos que nos guar<strong>de</strong> <strong>de</strong>l enojoso<br />

hombre y <strong>de</strong>l falso y <strong>de</strong>l mentiroso<br />

Ben vennas, Maio, con bõos sabores;<br />

e nós roguemos e <strong>de</strong>mos loores<br />

aa que sempre por nós pecadores<br />

rog’ a Deus, que nos guar<strong>de</strong> <strong>de</strong> doores.<br />

Ben vennas, Maio, con bõos sabores.<br />

Ben vennas, Maio, con vacas e touros;<br />

e nós roguemos a que nos tesouros<br />

<strong>de</strong> Jeso‐Cristo é, que aos mouros<br />

cedo cofonda, e brancos e louros.<br />

Ben vennas, Maio, con vacas e touros.<br />

Ben vennas, Maio, alegr’ e sen sanna;<br />

e nós roguemos a quen nos gaanna<br />

ben <strong>de</strong> seu Fillo, que nos dé tamanna<br />

força, que saian os mouros d’ Hespanna.<br />

Ben vennas, Maio, alegr’ e sen sanna.<br />

Ben vennas, Maio, con muitos gãados;<br />

e nós roguemos a que os pecados<br />

faz que nos sejan <strong>de</strong> Deus perdõados,<br />

que <strong>de</strong> seu Fillo nos faça privados.<br />

Ben vennas, Maio, con muitos gãados.<br />

Ben vennas, Maio, con bõo verão;<br />

e nós roguemos a Virgen <strong>de</strong> chão<br />

que nos <strong>de</strong>fenda d’ home mui vilão<br />

e d’ atrevud’ e <strong>de</strong> torp’ alvardão.<br />

Ben vennas, Maio, con bõo verão.<br />

Ben vennas, Maio, con pan e con vinno;<br />

e nós roguemos a que Deus mininno<br />

troux’ en seus braços, que nos dé caminno<br />

por que sejamos con ela festinno.<br />

Ben vennas, Maio, con pan e con vinno.<br />

Ben vennas, Maio, mans’ e non sannudo;<br />

e nós roguemos a que noss’ escudo<br />

é, que nos guar<strong>de</strong> <strong>de</strong> louc’ atrevudo<br />

e d’ hom’ ẽaio e <strong>de</strong>sconnoçudo.<br />

Ben vennas, Maio, mans’ e non sannudo.<br />

Ben vennas, Maio, alegr’ e fremoso;<br />

por end’ a Madre do Rei grorioso<br />

roguemos que nos guar<strong>de</strong> do nojoso<br />

hom’ e <strong>de</strong> falso e <strong>de</strong> mentiroso.


Bien vengas, Mayo, alegre y hermoso.<br />

Bien vengas, Mayo, con buenos manjares;<br />

y nosotros roguemos en nuestros cantares<br />

a la santa Virgen, ante sus altares,<br />

que nos <strong>de</strong>fienda <strong>de</strong> gran<strong>de</strong>s pesares.<br />

Bien vengas, Mayo, con buenos manjares.<br />

Ben vennas, Maio, alegr’ e fremoso.<br />

Ben vennas, Maio, con bõos manjares;<br />

e nós roguemos en nossos cantares<br />

a Santa Virgen, ant’ os seus altares,<br />

que nos <strong>de</strong>fenda <strong>de</strong> gran<strong>de</strong>s pesares.<br />

Ben vennas, Maio, con bõos manjares.


«Esta primera es <strong>de</strong> como el hizo el cielo y la tierra y el mar y el sol<br />

y la luna y las estrellas y todas las otras cosas que existen, y como<br />

hizo al hombre a su semejanza».<br />

Cómo po<strong>de</strong>mos a Dios agra<strong>de</strong>cer<br />

tanto que por nosotros hubo <strong>de</strong> hacer.<br />

Por nosotros hizo el cielo, tierra y mar,<br />

que sino no había menester;<br />

a quien esto creer no quisiere,<br />

la piedad <strong>de</strong> Dios quiere negar.<br />

Cómo po<strong>de</strong>mos a Dios agra<strong>de</strong>cer…<br />

De cómo el hizo la luz y la creó,<br />

bien parece su hecho, amigos míos;<br />

pero más fue cuando por salvar a los suyos<br />

su fuego en la Virgen encerró.<br />

Cómo po<strong>de</strong>mos a Dios agra<strong>de</strong>cer…<br />

Y como los cielos hizo y extendió,<br />

bien semeja obra <strong>de</strong> gran pensamiento;<br />

pero mayor fue, a quien lo sepa ver<br />

cuando por ser hombre <strong>de</strong> ellos <strong>de</strong>scendió.<br />

Cómo po<strong>de</strong>mos a Dios agra<strong>de</strong>cer…<br />

Y cando la tierra hizo, mostró bien cuanto<br />

po<strong>de</strong>r tenía, pero quien se pare a medir,<br />

a<strong>de</strong>más <strong>de</strong> la tierra, por redimirnos<br />

anduvo por ella y sufrió gran mal.<br />

Cómo po<strong>de</strong>mos a Dios agra<strong>de</strong>cer…<br />

«Esta primeira é <strong>de</strong> com’ el fez o ceo e a terra e o mar<br />

e o sol e a lũa e as estrelas e toda‐las outras cousas<br />

que son, e como fez o home a sa semellança»<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer<br />

quantos bẽes el por nós foi fazer.<br />

Por nós fez el ceo, terra e mar,<br />

ca pera si non havia mester;<br />

e quen aquesto creer non quiser,<br />

a pieda<strong>de</strong> <strong>de</strong> Deus quer negar.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...<br />

De com’ el fez a luz e a criou,<br />

ben semella seu feit’, amigos meus;<br />

pero máis foi u por salva‐los seus<br />

o seu lume na Virgen enserrou.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...<br />

E u os ceos fez e esten<strong>de</strong>u,<br />

ben semella obra <strong>de</strong> mui gran sén;<br />

mas maior foi, a quen o catar ben,<br />

u por seer home <strong>de</strong>les <strong>de</strong>cen<strong>de</strong>u.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...<br />

E u a terra fez, mostrou ben qual<br />

po<strong>de</strong>r havia; mas quen comidir,<br />

por máis terra u por nos remiir<br />

andou en ela e sofreu gran mal.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...


Y cuando la luna y el sol que luce<br />

creó, gran obra y muy noble hizo;<br />

pero más fue cuando más negros que la pez<br />

se volvieron cuando por nosotros murió en la cruz.<br />

Cómo po<strong>de</strong>mos a Dios agra<strong>de</strong>cer…<br />

Y cuando las estrellas hizo, <strong>de</strong> cierto sé<br />

que en hacerlas no puso afán;<br />

pero más fue cuando por ellas guiados<br />

por los Reyes fue adorado por Rey.<br />

Cómo po<strong>de</strong>mos a Dios agra<strong>de</strong>cer…<br />

Y cuando los peces, como aprendí,<br />

creó las aguas, como escrito está,<br />

gran cosa fue; pero bastante mayor<br />

cuando por encima <strong>de</strong> ellas anduvo por nosotros aquí.<br />

Cómo po<strong>de</strong>mos a Dios agra<strong>de</strong>cer…<br />

Y cuando las aves, tuvo por bien crear,<br />

que volasen en el aire hacer quiso,<br />

y mucho fue; pero esto os digo<br />

que más hizo por nosotros cuando por él subió.<br />

Cómo po<strong>de</strong>mos a Dios agra<strong>de</strong>cer…<br />

Y cuando las bestias, como los escritos dicen,<br />

hizo muchas más especies que mil,<br />

mucho fue; pero más en el vil<br />

pesebre entre ellas jugó él muy feliz.<br />

Cómo po<strong>de</strong>mos a Dios agra<strong>de</strong>cer…<br />

Y cuando el hombre apostó muy bello<br />

dándole entendimiento y razón,<br />

mucho fue; pero más aún cuando su pasión<br />

por salvarlo y su muerte muy cruel.<br />

Cómo po<strong>de</strong>mos a Dios agra<strong>de</strong>cer…<br />

E u a lũa e o sol que luz<br />

criou, grand’ obra e mui nobre fez;<br />

pero máis foi u chus negros ca pez<br />

tornaron u por nós pres mort’ en cruz.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...<br />

E u as estrelas fez, <strong>de</strong> certo sei<br />

que en faze‐las non fillou afan;<br />

pero máis foi u per elas a pran<br />

dos Reis foi aorado por Rei.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...<br />

E u os peixes, per com’ aprendi,<br />

criou das aguas, com’ escrito jaz,<br />

gran cousa foi; mas mui maior assaz<br />

u sobr’ elas andou por nós aqui.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...<br />

E u as aves, com’ el por ben viu,<br />

que voassen no aire fazer quis,<br />

muito foi; mas <strong>de</strong>sto vos faço fis<br />

que máis fez por nós u per el subiu.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...<br />

E u bestias, per com’ o escrito diz,<br />

fez <strong>de</strong> naturas muitas máis ca mil,<br />

muito foi; pero máis u eno vil<br />

presev’ ontr’ elas jouv’ o mui fiiz.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...<br />

E u fez home apost’ e mui bel<br />

a que <strong>de</strong>u entendiment’ e razon,<br />

muito foi; pero máis u pres paxon<br />

po‐lo salvar e morte mui cruel.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...


MEDIEVAL GALICIAN‐PORTUGUESE LYRIC (TROBADORISMO)<br />

(Introduction, selection and edition by Carlos Paulo Martínez Pereiro)<br />

An initiative of the <strong>Asociación</strong> <strong>de</strong> Escritores en Lingua Galega with<br />

the sponsorship of the S.A. <strong>de</strong> Xestión do Plan Xacobeo<br />

English versión by María Reimón<strong>de</strong>z and Manuel Armas (selection)


The importance and relevance of the Galician‐Portuguese <strong>medieval</strong> lyric school<br />

(<strong>trobadorismo</strong>) is nowadays justly acknowledged both due to its intrinsic poetic interest as<br />

well as for sociolinguistic and cultural and literary extrinsic reasons. Today, the un<strong>de</strong>niable<br />

role and aesthetic quality of this poetic movement is wi<strong>de</strong>ly recognised.<br />

However, such recognition did not imply the dissemination of the complete and<br />

complex historic reasons that explain the hegemonic role of Galician‐Portuguese as the<br />

language for poetry in the Iberian Peninsula for one‐hundred and fifty years. In the Middle<br />

Ages, the rise of Galician‐Portuguese in the Iberian peninsula is based on two<br />

inter<strong>de</strong>pen<strong>de</strong>nt factors: on the one hand, due to the prestige of the language as a poetic<br />

language; on the other, it is also the result of the great political and economic relevance of<br />

Galicia in the context of the peninsular kingdoms from the high <strong>medieval</strong> period.<br />

This “splendour” and this cultural, political and economic influence of the Iberian<br />

North West meant that during the 13 th and 14 th century ‐after which the <strong>de</strong>ca<strong>de</strong>nce of<br />

Galicia started and slowly increased‐ the main (and maybe only) troubadour school in the<br />

Iberian Peninsula was created, as the different handwritten cancioneiros (chansonnier)<br />

show in both their religious and lay versions. In fact, the fundamental base for the Iberian<br />

adaptation and reception of <strong>medieval</strong> lyric beyond the Pyrenees in this language resi<strong>de</strong>s in<br />

the fact that the monarchs and nobles of the North Western kingdom of Galicia (and León)<br />

were Galician ‐up to Afonso VI (1188‐1230), IX of León‐ and <strong>de</strong>fen<strong>de</strong>d their Galician<br />

“interests” ‐for example like the powerful family of the Counts of Traba‐; or else they had<br />

been brought up in Galicia ‐until Fernando III and Afonso X or the important lineage of the<br />

Castros or the Lara settled in the court of Afonso VIII of Castile‐. This was also supported by<br />

the progressive importance of Santiago <strong>de</strong> Compostela as the centre for power and culture,<br />

far beyond any restricted religious importance.<br />

Historical facts and our current knowledge of the prehistory of our lyricism allows us<br />

to present the hypothesis that the Galician‐Portuguese “version” of Occitan poetry in the<br />

Iberian courts was due to the strong direct or indirect influence of Galicia in the historical<br />

<strong>de</strong>velopments of the 11 th and 12 th centuries. Besi<strong>de</strong>s, this event happened thanks to the<br />

previous existence of some kind of poetry in Galician. This type of poetry must have had an<br />

effect in a period when the Occitan and Galician poetry experiences come together at last<br />

during the reign of Afonso IV and Alfonso VIII of Castile.<br />

On the other hand, as the genres used showed some clearly marked linguistic and<br />

dialect preferences that later became the core of each of the literary mo<strong>de</strong>s in the Hispanic<br />

Middle Ages, Galician‐Portuguese became the exclusive poetry language in which all<br />

“romances” in the Iberian peninsula were written, thus naming such a poetic school. With<br />

the exceptions of Mozarabic poetry in the South of the peninsula and the language of oc for<br />

Catalan troubadours, it was not only Galician and Portuguese poets from the Iberian North<br />

West but also all others from different parts of the peninsula, who also expressed their<br />

poetic coita (pain) of love, who spoke ill of their neighbours with sarcasm and <strong>de</strong>liberate<br />

obscenity or who drafted their loores and miragres (praise and miracles) for Santa Maria.<br />

This homogeneous linguistic expression in Hispanic poetry in the first centuries of<br />

the past millennium was so consistent that even Bonifacio Calvo of Geneva wrote his poetry<br />

in Galician‐Portuguese and thus eschatologically established a dialogue in the same<br />

language as Afonso X and in Occitan, with Provençal Arnaldo (quite likely Arnaut Catalan).<br />

We can also state how before all this, Occitan troubadour Raimbaut <strong>de</strong> Vaqueiras<br />

introduced this North Western language amongst those culturally prestigious in his famous


multilingual <strong>de</strong>scort, or how a “wise” king of Castela and León, creator and supporter of<br />

prose in Castilian language, appeared in front of our eyes as a lay or religious poet in<br />

Galician‐Portuguese.<br />

The sociocultural characterisation of the Centre and North West of the Iberian<br />

peninsula, and the generic trend of specific linguistic modalities, along with the prestige of<br />

Galician‐Portuguese as a language, help us un<strong>de</strong>rstand this complex phenomenon. This is<br />

related to a pre‐court poetic tradition, probably created around the great centre for cultural<br />

reception and dissemination that is Santiago <strong>de</strong> Compostela. Witness to this is the<br />

extraordinary presence and later <strong>de</strong>velopment by Galician minstrels of lyricism in a fake<br />

female voice in the genre of cantiga <strong>de</strong> amigo (with constant and persistent Galician<br />

environmental references). All these aspects help us un<strong>de</strong>rstand this complex phenomenon<br />

that was more often than not misinterpreted, or seen from an anachronistic overlaying of<br />

Spanish nationalist i<strong>de</strong>ology to spaces and times that resist that inappropriate assimilation<br />

prejudice.<br />

Galician‐Portuguese <strong>medieval</strong> lyric inclu<strong>de</strong>s 1680 lay cantigas, attributed to 160<br />

troubadours and minstrels, most of them Galician and Portuguese and some from other<br />

latitu<strong>de</strong>s, as well as 422 religious cantigas ‐of loor and narratives of miragres‐ supported and<br />

written by Afonso X (1221‐1284) in the huge compilation of the Cantigas <strong>de</strong> Santa María,<br />

<strong>de</strong>dicated to Holy Mary. All these poems, beyond their different themes, conception and<br />

meaning, or their style and formal coinci<strong>de</strong>nces and divergences are unified by the<br />

substantial i<strong>de</strong>ntity of the language expression of Galician‐Portuguese poetry. Cantigas that,<br />

in their combination of lyrics and music, are poems written to be sung and basically,<br />

<strong>de</strong>pending on their content, <strong>de</strong>fine different genres.<br />

These troubadours were mainly working on themes that, <strong>de</strong>spite being opposing and<br />

contradictory (same as <strong>medieval</strong> culture as a whole), showed some unity mainly due to the<br />

paradoxical continuity and interrelation amongst different trends. Though the frontiers<br />

were sometimes blurred and diffuse, there emerged different clearly <strong>de</strong>marcated genres:<br />

on the one hand, the obsessive and painful love‐suffering theme, in masculine vision and<br />

hyperbolic expression (cantigas <strong>de</strong> amor) also complemented by those from a preten<strong>de</strong>d<br />

female point of view (cantiga <strong>de</strong> amigo), as well as their religious version with profane<br />

views transposed into prayers to María or loores. Another trend is related to a more<br />

narrative and vehement satirical discourse, with ridicule and sarcasm, obscene and<br />

seditious verses, humour and the superficial, or occasionally, with moralistic lessons. These<br />

are the so‐called cantigas <strong>de</strong> escarnho e <strong>de</strong> maldizer. There are also poetic and long<br />

narratives of clear propaganda in the miragres showing the goodness and mediation<br />

capacity of Holy Mary.<br />

Apart from the above‐mentioned canonical and also more abundant genres, we also<br />

have others with less texts remaining and with a more or less diffused profile. On the one<br />

hand, in lay genres we can highlight the <strong>de</strong>scordos (with their corresponding formal<br />

distortion and the emotional disagreement that they show), the lais (narratives of the<br />

Arthurian cycle), the prantos (of elegiac‐funerary character) or the tenções (satirical and<br />

sometimes romantic discussions between two poets). In religious texts the Cantigas <strong>de</strong><br />

Santa María not only show the cantigas of foreword and afterword but also a cantiga of<br />

pitiçon and of maias, a small group of cantigas <strong>de</strong>voted to Christ that are distant from the<br />

topics related to Holy Mary present in the remaining text.<br />

However, we would also have to consi<strong>de</strong>r, on the one hand, the cantigas <strong>de</strong> seguir<br />

that are not so much of a genre in itself but as a composition technique inherited from


previous traditions and, on the other hand, the eloxio, the cantiga <strong>de</strong> tear, the cantiga <strong>de</strong><br />

malmaridada and event the pastorela (courting dialogue between a cavaleiro and a pastor).<br />

These text types became genres in other troubadour schools of the middle ages in the<br />

West, but have a sporadic presence or are diluted and <strong>de</strong>‐characterised, to a large extent, in<br />

their hybridisation with the cantigas in those three canonical lay genres in Galician‐<br />

Portuguese.<br />

Galician‐Portuguese as a language <strong>de</strong>veloped from Latin is the uniting element to<br />

the different lyric manifestations of Hispanic <strong>medieval</strong> lyricism, and as far as we know at<br />

present, it became a literary koiné with unitary use equivalent to that of Provençal in<br />

Occitan lyricism. However, it is not so rigid or closed in using the potential of the popular<br />

living language. All in all, between unity and diversity, this poetic koiné is located on the first<br />

pole, thus levelling grosso modo the dialectical differences that were present in Galicia and<br />

the North of Portugal up to the Mon<strong>de</strong>go river at that time. It provi<strong>de</strong>s a wealthier and<br />

more varied language register for satirical compositions and the narratives of the miragres,<br />

as they are conveyed, amongst others, by the Cancioneiro da Ajuda, the Cancioneiro da<br />

Biblioteca Nacional and the Cancioneiro da Vaticana as well as the four cancioneiros in the<br />

Cantigas <strong>de</strong> Santa María.<br />

However, the ways in which this single and conventional characterisation has been<br />

ma<strong>de</strong> has to be reviewed today because there is no doubt regarding the permeability and<br />

openness of our poets to the real colloquial and popular language (theirs and of the people<br />

who lived during those times). A consi<strong>de</strong>ration must also be ma<strong>de</strong> regarding the unequal<br />

presence and low reception of the expressive modalities of different genres. As a<br />

consequence, however conventional as we may think the poetry was, it was highly<br />

communicative and easy to i<strong>de</strong>ntify from the state of Galician today.<br />

As an aesthetic communication tool, Galician‐Portuguese, seemed to be immersed in<br />

a strong and homogeneous awareness of style, which was only relatively specialised in the<br />

light of the two universes reflected by them: lyrical‐love (lay and religious) and narrative<br />

(satirical and miracle telling).<br />

The lyrical‐love modality that presi<strong>de</strong>s over the construction of the cantiga <strong>de</strong> amor,<br />

the cantiga <strong>de</strong> amigo and the cantiga <strong>de</strong> loor, is based on the semantic‐structural process of<br />

repetition and variation, on formal and meaning parallels, so that, as a result, and as the<br />

scholastic and aristocratic convention of the time required, there is a limitation in the group<br />

of theme and situational motifs, and the subsequent lexical and formula selection for the<br />

human or the divine. The poetics were reduced on purpose and therefore the cantigas <strong>de</strong><br />

amor go back in an almost inevitable convention, to a hypothetical paradigmatic text,<br />

intensifying and assimilating the psychological analysis of the coita <strong>de</strong> amor and the range<br />

of motifs that go with it in a highly formal rhetoric and logics. The cantigas <strong>de</strong> loor adapt<br />

and diversify the prayers to Holy Mary such as Senhor das senhores, while in the most<br />

emblematic and less contaminated by the courting style cantigas <strong>de</strong> amigo the style and<br />

structural limits are overcome to favour naturalist symbolism and a more traditional and<br />

suggestive expression.<br />

On their hand, the narrative style that presi<strong>de</strong>s over the construction of satirical<br />

texts and miracle stories leave reiterative structures of love poems behind to give<br />

importance to language and discourse expression that is closer to the conversational and<br />

vital, in line with their endo‐contextual themes and the different intentions behind each<br />

text. This means that, without giving up the conditionings learnt in the school, these texts<br />

are characterised in comparison to the so‐called love mo<strong>de</strong>, by their relatively anti‐


conventional and expansive trend, strong expressions based on diverse rhetorical means,<br />

and a variety of registers and lexical wealth. In the cantigas <strong>de</strong> escarnho e <strong>de</strong> maldizer<br />

i<strong>de</strong>alisation is left behind and the themes become cru<strong>de</strong>, obscene, sordid, blasphemous or<br />

sacrilegious, systematically exploring the semantic and expressive possibilities of the<br />

language to a point not easily reached by satire writers. This type of poetry uses, in or<strong>de</strong>r to<br />

reach its high expression, variation and wealth, a perfect combination of rhetorical<br />

resources such as misun<strong>de</strong>rstandings, irony or invention, and procedures linked to affection<br />

and the effectiveness of spontaneous and popular speech. In the miragres of Holy Mary by<br />

Afonso X, a narrative discourse becomes prominent trying to prove and show <strong>de</strong>votional<br />

consequences with interesting language, metric and style<br />

However, although the language tool of this poetic movement is Galician‐Portuguese, part<br />

of its theme, cultural and social geography can be largely consi<strong>de</strong>red as pan‐Hispanic or,<br />

rather, more precisely, as of the centre‐West of the Iberian peninsula, always consi<strong>de</strong>ring<br />

that it is the court and aristocratic realm that basically centred these activities. Suffice it to<br />

highlight that one of the ol<strong>de</strong>st texts of our lyricism, the political composition of around<br />

1200, Ora faz host’ o senhor <strong>de</strong> Navarra [The lord of Navarra is captive], by Joán Soárez <strong>de</strong><br />

Paiva, is thematically located far away from Galicia and Portugal, or maybe we can just<br />

remember that Joán was a, jograr morador en León (a jongleur from León) who marked the<br />

<strong>de</strong>ath of the Galician Portuguese troubadour school with the <strong>de</strong>ath of Rei Lavrador Don<br />

Dinís in 1325, writing a pranto (Os namorados que troban d’ amor; Those in love write<br />

poems of love), which was symbolically located between the last texts of this poetic<br />

movement.<br />

We must not forget that it was around the Portuguese courts of King Afonso III and<br />

Don Dinís and also, to a lesser extent, of those of Castile with Fernando III, Afonso X and<br />

Sancho IV, where most activities of this poetic school <strong>de</strong>veloped, as well as in those Galician<br />

and Portuguese noble settlements of smaller scope. In this court context great troubadours,<br />

jongleurs and minstrels used to work with their poetry with important cultural and<br />

rhetorical skills. They had to live together ‐sometimes in clear conflict‐ with kings, nobles,<br />

the bourgeoisie, impoverished hidalgos of the small nobles (infançóns) or members of the<br />

more popular classes. All of them built an unparalleled literary monument that, leaving<br />

some formal and already outdated elements behind, resulted in a timely rhetoric and<br />

i<strong>de</strong>ology that still remains highly readable for mo<strong>de</strong>rn rea<strong>de</strong>rs and can extraordinarily<br />

communicate in their great ‘translatability’, adaptation and accommodation of the<br />

Provençal court universe to the <strong>medieval</strong> aesthetic, social and cultural Galician‐Portuguese<br />

context.<br />

In this adaptation, different generations of troubadours and minstrels ‐who knew of<br />

ars as skilled poets‐ built their own poetics, which was <strong>de</strong>eply <strong>de</strong>manding, as it was<br />

subjected to rigorous composition laws and precepts and reduced to the initial mo<strong>de</strong>s and<br />

modalities from which they <strong>de</strong>veloped. However, they used more metric, rhythmic, musical,<br />

composition or symbolic language resources with great skills and with high expression,<br />

using the lyric traditions of those before them, and practising, avant la lettre, in their poetry<br />

the paradoxical mo<strong>de</strong>rn principle of less is more.<br />

If we go back to the above‐mentioned limits we can <strong>de</strong>duce from them that the<br />

chronological space of the troubadour school is around a century and a half, the 13 th and<br />

the first half of the 14 th century. These limits are in fact those that are shown either by the<br />

dating of the first texts that our poor and unitary written tradition conveyed to us, or by the<br />

<strong>de</strong>ath of the last patrons and the subsequent disappearance of the last protecting courts of


Galician‐Portuguese lyricism of king Don Dinís and his bastard son Don Pedro, Count of<br />

Barcelos (who both died in 1325 and 1354 respectively), or rather in 1350, which is the date<br />

when the count leaves in his last will the book Liver das Cantigas to Alfonso XI of Castile,<br />

which may have been a compilation of a copy of the Italian scholars of the 15 th century, due<br />

to the precious interest of humanist Angelo Colocci. This text, along with the Cancioneiro da<br />

Ajuda of the end of the 13 th century and minor manuscripts, along with a musical<br />

annotation, that of the Pergamiño Vin<strong>de</strong>l, the cantares <strong>de</strong> amigo by Martin Codax, the<br />

Fragmento Sharrer, and the love songs of Don Dinís, are the base for our lyric lay<br />

handwritten tradition. On the other hand, religious lyricism was transmitted by four great<br />

co<strong>de</strong>x written by Alfonso in different and progressive drafts of the Cantigas <strong>de</strong> Santa María<br />

between 1270 and 1282. These poems, beyond their textual qualities, have enormous value<br />

due to the music and miniatures they inclu<strong>de</strong>: the two escurialenses, the florentino and the<br />

toledano, which is today at the Biblioteca Nacional in Madrid.<br />

However, the dates we have referred to are not in fact anything but references, as it<br />

is necessary to present the hypothesis of the existence of pre‐<strong>medieval</strong> lyricism (of which<br />

the cantigas <strong>de</strong> amigo would be the more traditional ones) and maybe <strong>de</strong>lay some <strong>de</strong>ca<strong>de</strong>s<br />

the beginning of this school, some time before the texts were gathered in great late<br />

compilations, the cancioneiros. On the other hand, it is true that in a restrictive sense, the<br />

poetic school is finished with the last troubadour and patron, the Count of Barcelos.<br />

However, <strong>de</strong>spite the fact that in the second half of the 14 th century, poetry was un<strong>de</strong>r the<br />

court of Don Fernando and Don João I in Portugal and is consi<strong>de</strong>red as fantasia sem proveito<br />

(fantasy without a point). In the Castilian court poetic practices related to this type of<br />

lyricism refuse to die and continue having direct minor influence in the first six <strong>de</strong>ca<strong>de</strong>s of<br />

the 1300. This is shown by post‐troubadour texts of the Galician‐Castilian school, which<br />

incorporate poetic innovations <strong>de</strong>veloped in Europe after 1300 into the troubadour<br />

tradition. These poetic texts of authors such as Macías o namorado or Alfonso Álvarez <strong>de</strong><br />

Villasandino were gathered, amongst others, in the Cancioneiro <strong>de</strong> Baena (1445), though<br />

their last dating should be <strong>de</strong>layed to 1465, the potential date of a text by Gómez Manrique<br />

and Álvaro González <strong>de</strong> Alcántara, written as a dialogue and that in its language traits and<br />

partly because of its content, can be seen as their symbolic final last will.<br />

After that, still in the Cancioneiro Geral (1516) of Garcia <strong>de</strong> Resen<strong>de</strong>, which already<br />

belongs to the first post‐troubadour school and a new Renaissance lyricism, court poetry of<br />

the so‐called Castilian‐Portuguese school will show how the formal and thematic mo<strong>de</strong>ls of<br />

Galician‐Portuguese <strong>medieval</strong> lyricism still survive.<br />

A century and a half of troubadour lyricism therefore left its imprint in the above‐<br />

mentioned poetic schools and in the Iberian Peninsula’s poetic tradition. Both court poetry<br />

as well as traditional poetry of the Renaissance in Castilian or Portuguese, are a clear<br />

modulation of Galician‐Portuguese <strong>medieval</strong> lyricism through the division of late <strong>medieval</strong><br />

Hispanic lyricism according to the innovation coming from Italy.<br />

Due to the progressive consolidation in Galicia of foreign oligarchies and the parallel<br />

loss of influence and power by the Galician nobles, our language was reduced to rural areas<br />

and the spoken language. Literature also became spoken and was reduced to almost total<br />

silence in writing, without having the chance of incorporating Humanism or the<br />

Renaissance. In Portugal, Galician‐Portuguese lyricism reinvented its love metaphysics in the<br />

arte <strong>de</strong> trovar ao modo antigo, in the redondilhas by Gil Vicente, Sá <strong>de</strong> Miranda and<br />

Camões, or continued its bright ‘monólogo <strong>de</strong> amigo’ of Menina e Moça or the Livro das<br />

Sauda<strong>de</strong>s, which mysteriously opened the extraordinary Cinquecento narrative un<strong>de</strong>r the


enigmatic Bernardim Ribeiro, who, as Galician acrostic, becomes a character in it as<br />

‘Binmar<strong>de</strong>r’.<br />

With the end of the Galician‐ Portuguese school, while Portugal looks South for its<br />

expansion overseas, Galicia enters a long period of silence, and becomes more and more<br />

<strong>de</strong>pen<strong>de</strong>nt on Castile from a political and cultural point of view. Castile then un<strong>de</strong>rstood<br />

language as compañera <strong>de</strong>l imperio (partner in empire) (in a very clear ‘political‐<br />

grammatical’ expression by Nebrija) and with the la doma y castración <strong>de</strong>l Reino <strong>de</strong> Galicia<br />

(taming and castration of the Kingdom of Galicia) (as Padre Zurita <strong>de</strong>signated the ‘task’ of<br />

the Catholic Kings). This period is known in our literary tradition as the ‘Dark Centuries’, and<br />

only the actions of the Enlightened and the Romantics allowed us to survive in the light<br />

clarity of the last two centuries.<br />

Any simple chaotic reference to the names of those ‘doutores en trobar’<br />

automatically evokes an extraordinary poetic discourse and an unusual literary construction<br />

that could be <strong>de</strong>scribed with the words used by Roman Jakobson for the seven cantigas <strong>de</strong><br />

amigo by Galician minstrel Martin Codax: “Magníficas criações <strong>de</strong> uma época excepcional<br />

na história da arte verbal europeia.... Jóias verbais do século XIII” (“Won<strong>de</strong>rful creations of<br />

an exceptional historic period of European word art... Literary jewels fo the 13 th century”).<br />

A trip to the ‘séculos recuados en nós’ (centuries before us) makes sense still today when we<br />

speak about Galician‐Portuguese troubadours, as a substantial part of our love topography<br />

is still represented and still reflects the map that, in parallel to court prose, <strong>de</strong>fined<br />

<strong>medieval</strong> poets, and was later qualified by the stilnovistas and renewed, assuming it, by<br />

Petrarch, to be assimilated by all of us who are still Petrarchian for ever.<br />

Un<strong>de</strong>r the influence of the European ‘cultural Renaissance’ of the 12 th century and<br />

following Provençal troubadours in a crusa<strong>de</strong> against the ´heresy of the newcomers”,<br />

<strong>medieval</strong> Galician‐Portuguese troubadours, along with French trouvères, German<br />

Minnesinger or the high Italian and Sizilian trovatori (and also, though only to a lesser<br />

extent, some English court poets) rediscovered love and changed it into l’amour réciproque<br />

malheureux, using this happy expression by Denis <strong>de</strong> Rougemont.<br />

In this way, we cannot give up such legacy, even if some try to show a large distance<br />

in the current reception of the <strong>medieval</strong> discourse. Therefore, if what Virgil taught us is<br />

true, omnia vincit Amor, we can and must gui<strong>de</strong> our will ‐un<strong>de</strong>rstood more as voluptas than<br />

as voluntas‐ according to the assimilation of this magnificent cultural work of Galician‐<br />

Portuguese poetry.<br />

Therefore, although for us at present reading a <strong>medieval</strong> Galician‐Portuguese poem,<br />

beyond language problems and their intrinsic difficulties, <strong>de</strong>mands for a reconstruction of<br />

its distant sociocultural co<strong>de</strong> in or<strong>de</strong>r for us to un<strong>de</strong>rstand its whole complexity and<br />

amplitu<strong>de</strong> ‐this is because we must not only think about the symbolic level (and, curiously<br />

enough, rational level) and their complex relationship to the real, but it is also necessary for<br />

us to value the sound specificity of the texts‐ the mental landscape that gives any sense to it<br />

‐that is, it <strong>de</strong>mands from us some ‘explanatory and comprehensive reading’ that gives<br />

lyricism what belongs to lyricism‐. It is however equally true that an ‘impressive and<br />

expressive reading’ also allows us to gather the reverberation and reminiscence of <strong>medieval</strong><br />

lyricism that lead to other realities and other data of knowledge, of the cultural fabric and<br />

the experience of the contemporary world that is now our own.<br />

In fact, the known principle of double i<strong>de</strong>ntity in a poem as perpetuum mobile<br />

subjected to a never ending process of growth preserves, applying it to the troubadour<br />

discourse, its whole potential of knowledge, reflection and enlargement of experience, as


long as retrospective un<strong>de</strong>rstanding and updated un<strong>de</strong>rstanding of the distant also implies a<br />

self‐knowledge of what is close.<br />

On the other hand, we should not forget that us, contemporary citizens, are still the<br />

natural recipients of this impressive literary construction, with its corresponding<br />

responsibility. This statement in fact <strong>de</strong>rives from the will of those cultured people of that<br />

time that we sometimes see only as dark, expressed in words, and even more important, in<br />

facts. However, their single intention was to transcend space and time, to transmit the<br />

memory of words through writing in handwritten co<strong>de</strong>x.<br />

The appropriation of Galician‐Portuguese lyricism must therefore consi<strong>de</strong>r the<br />

responsibility towards a cultural past. The renewing appropriation recommen<strong>de</strong>d by Pound<br />

in relation to troubadour lyricism in general with his sentence make it new was reflected by<br />

Brazilian, Galician and Portuguese poetry of the first half of this century with<br />

neo<strong>trobadorismo</strong> movements. These movements were sometimes hybrids of erudition and<br />

literary creation of different kind of relevance, features and aesthetic <strong>de</strong>eds. Just to<br />

mention some of these authors, Manuel Ban<strong>de</strong>ira in Brazil, Álvaro Cunqueiro in Galicia and<br />

Afonso Lopes Vieira in Portugal all struggled to renew <strong>medieval</strong> lyricism from plural<br />

aesthetics in or<strong>de</strong>r to provi<strong>de</strong> an updated representation of it, far from superficial<br />

approaches.<br />

Let us hope that this introductory overview and the (vindictive) news of Galician‐<br />

Portuguese <strong>medieval</strong> lyricism, as well as the texts that accompany it, ignite the dialogue<br />

with the cantigas that the manuscripts intentionally left for us. This allows us to continue<br />

enlarging troubadour literature written by authors that we feel are thinking (homo sapiens)<br />

and manufacturing (homo faber) humans, as well as beings <strong>de</strong>voted to dreams and passion<br />

(homo <strong>de</strong>mens) and to play and games (homo lu<strong>de</strong>ns). Because, if for visionary Padre Vieira,<br />

author of the unfinished História do Futuro [History of the Future], prophet Isaiah was to be<br />

consi<strong>de</strong>red the father of Portuguese literature by the numerous times that he prophetically<br />

referred to the maritime Portuguese expansion, our new <strong>medieval</strong> poets <strong>de</strong>serve being part<br />

of our mo<strong>de</strong>rn sensitivity for the many occasions with which they authentically referred to<br />

our ‐and their‐ feelings, greatness and limitations, already seven hundred years ago.


A selection


PROFANE SONGBOOKS


FERNÁN PÁEZ DE TALAMANCOS (. . . 1204?‐1242 . . . )<br />

See, lady, you do me evil,<br />

as long as I live, you will always be,<br />

a beautiful lady, powerful over me.<br />

But you do me evil every day,<br />

as long as I live, you will still be,<br />

a beautiful lady, powerful over me.<br />

But however you make of me,<br />

as long as I live, I want you to be,<br />

a beautiful lady, powerful over me.<br />

Ve<strong>de</strong>s, senhor, pero me mal faze<strong>de</strong>s,<br />

Mentr’ eu viver, ja vós sempre sere<strong>de</strong>s,<br />

senhor fremosa, <strong>de</strong> mí po<strong>de</strong>rosa.<br />

Pero me mal faze<strong>de</strong>s cada dia,<br />

Mentr’ eu viver, sere<strong>de</strong>s toda via,<br />

senhor fremosa, <strong>de</strong> mí po<strong>de</strong>rosa.<br />

Per como quer que vós <strong>de</strong> mí faça<strong>de</strong>s,<br />

mentr' eu viver, vós quer’ eu que seja<strong>de</strong>s,<br />

senhor fremosa, <strong>de</strong> mí po<strong>de</strong>rosa.


“Don Fernan Paez <strong>de</strong> Talamancos wrote this satirical song for a<br />

minstrel they called Sack, who was very badly built; and therefore it<br />

was more appropriate for him to be a sack rather than a minstrel”<br />

Minstrel Sack, I doubt he was right<br />

the one who called you minstrel and gave you talent;<br />

more a<strong>de</strong>quate would it be sack and not minstrel.<br />

May God protect me,<br />

your name will tell you who calls you<br />

Sack and not minstrel.<br />

Rodrigo Arias calls you it and with wrong reason,<br />

as you cannot play the zither at all;<br />

you will have the name of sack and it will be right.<br />

May God protect me,<br />

your name will tell you who calls you<br />

Sack and not minstrel<br />

Whoever calls you Sack will please us;<br />

and will tell you well who will come<br />

to undress your big buttocks after you.<br />

May God protect me,<br />

your name will tell you who calls you<br />

Sack and not minstrel.<br />

Whoever called you minstrel lied plainly,<br />

for I cannot hear you play the zither<br />

nor your big buttocks did I see.<br />

May God protect me,<br />

your name will tell you who calls you<br />

Sack and not minstrel.<br />

«Don Fernan Paez <strong>de</strong> Talamancos fez este cantar <strong>de</strong> mal dizer a ũu<br />

jograr que chamavan jograr Saco, e era mui mal feito; e por én<br />

trobou‐lhi que máis guisad’ era <strong>de</strong> seer saco ca jograr»<br />

Jograr Saco, non tenh’ eu que fez razon<br />

quen vos pos nome jograr e vos <strong>de</strong>u don;<br />

máis guisado fora sac’ e jograr non.<br />

Assi Deus m’ ampar,<br />

vosso nome vos dira quen vos chamar<br />

Sac’ e non jograr.<br />

Rodrig’ Airas vo‐lo diss’ e fez mal sén,<br />

pois que vós non citola<strong>de</strong>s nulha ren;<br />

ar have<strong>de</strong> nome sac’, e sera ben.<br />

Assi Deus m’ ampar,<br />

vosso nome vos dira quen vos chamar<br />

Sac’ e non jograr.<br />

Quen vos Saco chamar, prazera a nós;<br />

e dira‐vo‐lo ben lheu quen vos en cos<br />

vir tira‐los nadigões apos vós.<br />

Assi Deus m’ ampar,<br />

vosso nome vos dira quen vos chamar<br />

Sac’ e non jograr.<br />

Quen a vós chamou jograr a pran mentiu,<br />

ca vej’ eu que citolar non vos oio<br />

nen os vossos nadigões non os viu.<br />

Assi Deus m’ ampar,<br />

vosso nome vos dira quen vos chamar<br />

Sac’ e non jograr.


NUNO EANES CÉRZEO (First half of the 12th century)<br />

My beautiful lady, I will tell you one thing:<br />

you are my <strong>de</strong>ath, and my good, and my evil,<br />

and more. Why shall I tell you again?<br />

You are my <strong>de</strong>ath, as you make me die.<br />

You are my <strong>de</strong>ath and my evil, my lady,<br />

and everything I have and know in this world,<br />

and more. Why shall I tell you again?<br />

You are my <strong>de</strong>ath, as you make me die.<br />

My <strong>de</strong>ath and my trouble you are, there is nothing else there,<br />

and your eyes do me good and evil<br />

and more. Why shall I tell you again?<br />

You are my <strong>de</strong>ath, as you make me die.<br />

Lady, they do me good just looking at me,<br />

but then a great trouble comes to me; and I will tell you again,<br />

and more. Why shall I tell you again?<br />

You are my <strong>de</strong>ath, as you make me die.<br />

Mia senhor fremosa, direi‐vos ũa ren:<br />

vós so<strong>de</strong>s mia morte, e meu mal, e meu ben,<br />

e máis. Por que vo‐lo hei eu ja máis a dizer?<br />

Mia morte so<strong>de</strong>s, que me faze<strong>de</strong>s morrer.<br />

Vós so<strong>de</strong>s mia mort’ e meu mal, mia senhor,<br />

e quant’ eu no mund’ hei <strong>de</strong> ben e <strong>de</strong> sabor,<br />

e máis. Por que vo‐lo hei eu ja máis a dizer?<br />

Mia morte so<strong>de</strong>s, que me faze<strong>de</strong>s morrer.<br />

Mia mort’ e mia coita so<strong>de</strong>s, non ha i al,<br />

e os vossos olhos mi fazen ben e mal<br />

e máis. Por que vo‐lo hei eu ja máis a dizer?<br />

Mia morte so<strong>de</strong>s, que me faze<strong>de</strong>s morrer.<br />

Senhor, ben me fazen soo <strong>de</strong> me catar,<br />

pero ven‐m’én coita grand’; e vos direi ar,<br />

e máis. Por que vo‐lo hei eu ja máis a dizer?<br />

Mia morte so<strong>de</strong>s, que me faze<strong>de</strong>s morrer.


Now I want to say goodbye<br />

to this land, and the people who are here,<br />

where God so much sorrow showed me,<br />

and strengthen my heart very well,<br />

and think again of going somewhere for shelter.<br />

And I thank God because I am leaving.<br />

Because to my pleasure, when I leave here,<br />

with their wishes they will not see me cry<br />

nor leave sadly, for any good that I<br />

ever obtained; nor will they be able<br />

to tell me that I am wrong in fleeing<br />

from here where God gave me so much sorrow.<br />

But I will feel sick for the lands<br />

from where I will have to leave discontent;<br />

but where always my care will return<br />

for all the good I have already seen in them;<br />

because nobody will ever see me<br />

leaving sadly or hatefully.<br />

And tell the truth certainly, as I am leaving,<br />

if I had any <strong>de</strong>light about the people,<br />

or the lands where I used to shelter.<br />

Because this was all, and not for any other reason;<br />

but now it will never do me any harm<br />

to leave these lands and go my way.<br />

As I know by myself<br />

Agora me quer’ eu ja espedir<br />

da terra, e das gentes que i son,<br />

u mi Deus tanto <strong>de</strong> pesar mostrou,<br />

e esforçar mui ben meu coraçon,<br />

e ar pensar <strong>de</strong> m’ ir alhur guarir.<br />

E a Deus gra<strong>de</strong>sco porque m’ én vou.<br />

Ca a meu grad’, u m’ eu d’ aqui partir,<br />

con seus <strong>de</strong>sejos non me veeran<br />

chorar, nen ir triste, por ben que eu<br />

nunca presesse; nen me po<strong>de</strong>rán<br />

dizer que eu torto faç’ en fogir<br />

d’ aqui u me Deus tanto pesar <strong>de</strong>u.<br />

Pero das terras haverei soida<strong>de</strong><br />

<strong>de</strong> que m’ or’ hei a partir <strong>de</strong>spagado;<br />

e sempr’ i tornará o meu cuidado<br />

por quanto ben vi eu en elas ja;<br />

ca ja por al nunca me veera<br />

nulh’ home ir triste nen <strong>de</strong>sconortado.<br />

E ben diga<strong>de</strong>s, pois m’ én vou, verda<strong>de</strong><br />

se eu das gentes algun sabor havia,<br />

ou das terras en que eu guarecia.<br />

Por aquest’ era tod’, e non por al;<br />

mais ora ja nunca me sera mal<br />

por me partir <strong>de</strong>las e m’ ir mia via.<br />

Ca sei <strong>de</strong> mí


how much I suffered<br />

and kept secret<br />

in this land of sorrow.<br />

How I lost<br />

and wasted,<br />

living here,<br />

my days, I can complain.<br />

And I will pon<strong>de</strong>r,<br />

and think<br />

how much I expected<br />

the good I could never find.<br />

I will try hard,<br />

and will take<br />

how I will have to cure myself<br />

advise now, in my opinion.<br />

Worry<br />

of finding,<br />

a place<br />

to try<br />

I want to see if I will be able.<br />

The un<strong>de</strong>rstanding<br />

of somebody,<br />

or of something<br />

good,<br />

help me, if I have it in me.<br />

To serve<br />

to be able,<br />

to know<br />

to say<br />

whatever it costs me, that I will have to go.<br />

Of having<br />

power,<br />

pleasure<br />

to take<br />

I can, then this I will charge.<br />

So I will want<br />

To look for<br />

living<br />

Another life that I will try,<br />

And my discord I will finish.<br />

quanto sofri<br />

e encobri<br />

en esta terra <strong>de</strong> pesar.<br />

Como perdi<br />

e <strong>de</strong>spendi,<br />

vivend’ aqui,<br />

meus dias, posso‐m’ én queixar.<br />

E cuidarei,<br />

e pensarei<br />

quant’ aguar<strong>de</strong>i<br />

o ben que nunca pud’ achar.<br />

Esforçar‐m’‐ei,<br />

e pren<strong>de</strong>rei<br />

como guarrei<br />

conselh’ agor’, a meu cuidar.<br />

Pesar<br />

d’ achar,<br />

logar<br />

provar<br />

quer’ eu veer se po<strong>de</strong>rei.<br />

O sén<br />

d’ alguen,<br />

ou ren<br />

<strong>de</strong> ben<br />

me valha, se o en mí hei.<br />

Valer<br />

po<strong>de</strong>r,<br />

saber<br />

dizer<br />

ben me possa, que eu d’ ir hei.<br />

D’ haver<br />

po<strong>de</strong>r,<br />

prazer<br />

pren<strong>de</strong>r<br />

poss’ eu, pois esto cobrarei.<br />

Assi querrei<br />

buscar<br />

viver<br />

outra vida que provarei,<br />

e meu <strong>de</strong>scord’ acabarei.


NUNO FERNÁNDEZ TORNEOL (Second third of the 13th century)<br />

After I was born I never saw Love<br />

and I dare to speak about it all the time,<br />

but I know it wants to kill me;<br />

but I will beg my lady<br />

to show me that killer,<br />

or to protect me from it better.<br />

But I have never done anything to it<br />

so that it has to kill me,<br />

but I want to beg my lady,<br />

because of the great fear it makes me feel,<br />

to show me that killer,<br />

or to protect me from it better.<br />

I will never protect myself from it,<br />

if she will not protect me;<br />

but I want to beg my lady,<br />

because of the great fear I have of it,<br />

to show me that killer,<br />

or to protect me from it better.<br />

And as Love has over me<br />

so much power as to kill me,<br />

and I cannot see it,<br />

I will beg my lady this way<br />

to show me that killer,<br />

or to protect me from it better.<br />

Pois naci nunca vi Amor<br />

e ouço <strong>de</strong>l sempre falar,<br />

pero sei que me quer matar;<br />

mais rogarei a mia senhor<br />

que me mostr’ aquel matador,<br />

ou que m’ ampare <strong>de</strong>l melhor.<br />

Pero nunca lh’ eu fige ren<br />

por que m’ el haja <strong>de</strong> matar,<br />

máis quer’ eu mia senhor rogar,<br />

polo gran med’ en que me ten,<br />

que me mostr’ aquel matador,<br />

ou que m’ ampare <strong>de</strong>l melhor.<br />

Nunca me lh’ eu ampararei,<br />

se m’ ela <strong>de</strong>l non amparar;<br />

mais quer’ eu mia senhor rogar,<br />

polo gran medo que <strong>de</strong>l hei,<br />

que mi amostr’ aquel matador,<br />

ou que mi ampare <strong>de</strong>l melhor.<br />

E pois Amor ha sobre min<br />

<strong>de</strong> me matar tan gran po<strong>de</strong>r,<br />

e eu non o posso veer,<br />

rogarei mia senhor assi<br />

que mi amostr’ aquel matador,<br />

ou que mi ampare <strong>de</strong>l melhor.


Get up, my friend, who sleep in the cold mornings;<br />

all the birds in the world about love were saying:<br />

Cheerful I am going around.<br />

Get up, my friend, who sleep in the cold mornings;<br />

all the birds in the world about love were singing:<br />

Cheerful I am going around.<br />

All the birds in the world about love were saying,<br />

they had in their minds your love and my love:<br />

Cheerful I am going around.<br />

All the birds in the world about love were singing,<br />

about your love and my love they were commenting there:<br />

Cheerful I am going around.<br />

They had in mind your love and my love;<br />

you cut the branches where they used to sit:<br />

Cheerful I am going around.<br />

About your love and my love they were commenting there;<br />

you cut the branches where they used to rest:<br />

Cheerful I am going around.<br />

You cut the branches where they used to alight<br />

and dried the wells they used to drink from:<br />

Cheerful I am going around.<br />

You cut the branches where they used to alight<br />

and dried the wells where they used to bathe:<br />

Cheerful I am going around.<br />

Levad’, amigo, que dormi<strong>de</strong>s as manhanas frias;<br />

toda‐las aves do mundo d’ amor dizian:<br />

Leda mi and’ eu.<br />

Levad’, amigo, que dormi<strong>de</strong>‐las frias manhanas;<br />

toda‐las aves do mundo d’ amor cantavan:<br />

Leda m’ and’ eu.<br />

Toda‐las aves do mundo d’ amor dizian,<br />

do meu amor e do vosso en ment’ havian:<br />

Leda m’ and’ eu.<br />

Toda‐las aves do mundo d’ amor cantavan,<br />

do meu amor e do vosso i enmentavan:<br />

Leda m’ and’ eu.<br />

Do meu amor e do vosso en ment’ havian;<br />

vós lhi tolhestes os ramos en que siian:<br />

Leda m’ and’ eu.<br />

Do meu amor e do vosso i enmentavan;<br />

vós lhi tolhestes os ramos en que pousavan:<br />

Leda m’ and’ eu.<br />

Vós lhi tolhestes os ramos en que siian<br />

e lhis secastes as fontes en que bevian:<br />

Leda m’ and’ eu.<br />

Vós lhi tolhestes os ramos en que pousavan<br />

e lhis secastes as fontes u se banhavan:<br />

Leda m’ and’ eu.


JOÁN SOÁREZ COELHO (...1235‐1279...)<br />

Such I see here called mistress<br />

that, from the day I was born,<br />

have I ever seen such an unwise thing,<br />

if it is not for one of these two:<br />

for having such a name, certainly,<br />

or if she is called so because she is loved,<br />

or because she is beautiful, or well built.<br />

If she must be mistress for this,<br />

she is it, you can believe it,<br />

or if she is because I love her much,<br />

because I love her rightly and I can well swear:<br />

after I saw her, I have never seen her so loved.<br />

And I have never seen such an unwise thing<br />

as for a man to call mistress such a woman<br />

so shepher<strong>de</strong>ss, and, not to tell her,<br />

for all this I know they think about her:<br />

because I see her love every one rightly,<br />

or because she is the most loved in the world.<br />

And listen how I am going to tell you,<br />

that, but may God want to do me good,<br />

without her he cannot do anything to me!<br />

Atal vej’ eu aqui ama chamada<br />

que, <strong>de</strong>‐lo dia en que eu naci,<br />

nunca tan <strong>de</strong>sguisada cousa vi,<br />

se por ũa <strong>de</strong>stas duas non é:<br />

por haver nom’ assi, per bõa fe,<br />

ou se lho dizen porque ést’ amada,<br />

ou por fremosa, ou por ben talhada.<br />

Se por aquest’ ama <strong>de</strong>v’ a seer,<br />

é‐o ela, po<strong>de</strong><strong>de</strong>‐lo creer,<br />

ou se o é po‐la eu muit’ amar,<br />

ca ben lhe quer’ e posso ben jurar:<br />

poi‐la eu vi, nunc’ a vi tan amada.<br />

E nunca vi cousa tan <strong>de</strong>sguisada<br />

<strong>de</strong> chamar home ama tal molher<br />

tan pastorinh’, e, se lho non disser,<br />

por tod’ esto que eu sei que lh’ aven:<br />

porque a vej’ a todos querer ben,<br />

ou porque do mund’ é a máis amada.<br />

E oi<strong>de</strong> como vos eu disser,<br />

que, pero me Deus ben fazer quiser,<br />

sen ela non me po<strong>de</strong> fazer nada!


Maria do Grave, serious must it be to know<br />

why they call you Maria do Grave,<br />

because you are not grave to fuck,<br />

but you are very serious to fuck;<br />

and I want, in great knowledge, to say:<br />

without being learned or a minstrel,<br />

no one can judge this “grave”.<br />

But I can well sing and well read<br />

and I want to judge thus this “grave”:<br />

you are not grave for asking to have,<br />

for yours, and you are grave,<br />

to whom fucks you much, to fuck;<br />

and therefore it must be un<strong>de</strong>rstood<br />

why you are called Maria do Grave.<br />

And since thus I judged this your “grave”,<br />

now I consi<strong>de</strong>r myself for that more of a minstrel;<br />

and truly I swear, by Our Lord,<br />

that I have never found such a grave woman<br />

as Maria do Grave is –and I have already proved it‐<br />

because I have never found a woman<br />

that was for me of such a grave fucking.<br />

Maria do Grave, grav’ é <strong>de</strong> saber<br />

por que vos chaman Maria do Grave,<br />

ca vós non so<strong>de</strong>s grave <strong>de</strong> fo<strong>de</strong>r,<br />

e pero so<strong>de</strong>s <strong>de</strong> fo<strong>de</strong>r mui grave;<br />

e quer’, en gran conhocença, dizer:<br />

sen leterad’ ou trobador seer,<br />

non pod’ homen <strong>de</strong>partir este "grave".<br />

Mais eu sei ben trobar e ben leer<br />

e quer’ assi <strong>de</strong>partir este “grave”:<br />

vós non so<strong>de</strong>s grav’ en pedir haver,<br />

por vosso con’, e vós so<strong>de</strong>s grave,<br />

a quen vos fo<strong>de</strong> muito, <strong>de</strong> fo<strong>de</strong>r;<br />

e por aquesto se <strong>de</strong>v’ enten<strong>de</strong>r<br />

por que vos chaman Maria do Grave.<br />

E pois vos assi <strong>de</strong>parti este “grave”,<br />

tenho‐m’ end’ ora por máis trobador;<br />

e ben vos juro, par Nostro Senhor,<br />

que nunca eu achei molher tan grave<br />

com’ é Maria –e ja o provei–<br />

do Grave; nunca pois molher achei<br />

que a mí fosse <strong>de</strong> fo<strong>de</strong>r tan grave.


RODRIGO EANES DE VASCONCELOS (...1258‐1288...)<br />

I asked a lady about what I will tell you:<br />

«Lady, have you tidied?». And already for that I cried.<br />

Then she said to me: «I will not <strong>de</strong>ny<br />

how I have tidied, may God forgive me;<br />

my mother ma<strong>de</strong> me tidy, but, what shall I do?<br />

I will bring her the cloths, but not my heart ».<br />

I said: «Beautiful lady, I will die with sorrow,<br />

because you have tidied and you must be guar<strong>de</strong>d ».<br />

She then said to me: «I want to show you<br />

how I will be guar<strong>de</strong>d, if not, be I damned;<br />

this, you are crying for, you have to think about:<br />

I will bring the cloths, but nothing else in my heart».<br />

And I said: «My lady, I have so great a pain,<br />

because you have tidied, that I will die because of it».<br />

And then she said: «So it please me,<br />

how I will be guar<strong>de</strong>d I want to say to you:<br />

if I brought the cloths, do not give anything for them,<br />

because I will have the opposite in my heart ».<br />

Preguntei ũa dona en como vos direi:<br />

«Senhor, filhastes or<strong>de</strong>n?». E ja por én chorei.<br />

Ela enton me disse: «Eu non vos negarei<br />

<strong>de</strong> com’ eu filhei or<strong>de</strong>n, assi Deus me perdon;<br />

fez‐mi‐a filhar mia madre, mais, o que lhe farei?<br />

Trager‐lhi eu os panos, mais non o coraçon».<br />

Dix’ eu: «Senhor fremosa, morrerei con pesar,<br />

pois vós filhastes or<strong>de</strong>n e vos han <strong>de</strong> gardar».<br />

Ela enton me disse: «Quero‐vos én mostrar<br />

como serei guardada, se non, venha‐me mal;<br />

esto, por que chora<strong>de</strong>s, ben <strong>de</strong>ve<strong>de</strong>s cuidar:<br />

Tragerei eu os panos, mais no coraçon al».<br />

E dix’ eu: «Senhor minha, tan gran pesar hei én,<br />

porque filhastes or<strong>de</strong>n, que morrerei por én».<br />

E disse inda logo: «Assi me venha ben,<br />

como serei guardada dizer‐vo‐lo quer’ eu:<br />

se eu trouxer os panos, non <strong>de</strong><strong>de</strong>s por én ren,<br />

ca terrei o contrairo eno coraçon meu».


AFONSO MEÉNDEZ DE BESTEIROS (...1290...)<br />

From today on I want to insist on leaving<br />

this world, and I will give a great reason,<br />

because my lady left it, and I cannot<br />

here live and I went somewhere else to shelter.<br />

And this is why I want for her love<br />

to leave this false, traitor, bleak,<br />

world, that let me down.<br />

And she wouldn’t then have who would serve her<br />

as I served her, nor for so long;<br />

and she will then be unprotected,<br />

because wherever I went, my lady ma<strong>de</strong> me go.<br />

And because there is no longer either dignity nor courage<br />

in this world, from where my lady left,<br />

may God confuse me if I here live well!<br />

And since I do not see my lady,<br />

and seeing the others that in this world are,<br />

my heart could not bear<br />

to remain here. And not to lie to you,<br />

I want to go from here; and, after I have left<br />

this world, which is the worst thing<br />

that I know, I will wish to laugh at it!<br />

Oimais quer’ eu punhar <strong>de</strong> me partir<br />

daqueste mund’, e farei gran razon,<br />

poi‐lo leixou a mia senhor, e non<br />

pud’ i viver e fui alhur guarir.<br />

E por esto quer’ eu por seu amor<br />

leixa‐lo mundo falso, traedor,<br />

<strong>de</strong>semparado, que me foi falir.<br />

E non houvera pois quen o servir<br />

com’ eu servi, nen tan longa sazon;<br />

e ficará <strong>de</strong>semparad’ enton,<br />

pois m’ end’ eu for, que mia senhor fez ir.<br />

E pois que ja non ha prez nen valor<br />

eno mundo, d’ u se foi mia senhor,<br />

Deus me cofonda, se eu i guarir!<br />

E pois que eu i mia senhor non vir,<br />

e vir as outras que no mundo son,<br />

non me podia dar o coraçon<br />

<strong>de</strong> ficar i. E por vos non mentir,<br />

quero‐m’ end’ ir; e, pois que m’ end’ eu for<br />

daqueste mundo, que ést’ a peor<br />

cousa que sei, querrei‐me <strong>de</strong>l riir!


JOÁN GARCÍA DE GUILHADE (...1239‐1270...)<br />

These my eyes will never lose,<br />

lady, great grief, as long as I live,<br />

and I will tell you, my beautiful lady,<br />

what the grief is these my eyes have:<br />

they shed tears and get blind when they do not see anybody,<br />

and now they get blind because they see somebody.<br />

It’s proper my eyes never loose<br />

their grief, nor my heart;<br />

and these griefs, lady, are mine;<br />

but my eyes, for seeing somebody:<br />

they shed tears and get blind when they do not see anybody,<br />

and now they get blind because they see somebody.<br />

And now I will never be able to have any good,<br />

because neither Love nor God want it,<br />

but these my captive eyes<br />

will always die for seeing somebody:<br />

they shed tears and get blind when they do not see anybody,<br />

and now they get blind because they see somebody.<br />

Estes meus olhos nunca per<strong>de</strong>rán,<br />

senhor, gran coita, mentr’ eu vivo for,<br />

e direi‐vos, fremosa mia senhor,<br />

<strong>de</strong>stes meus olhos a coita que han:<br />

choran e cegan quand’ alguen non veen,<br />

e ora cegan per alguen que veen.<br />

Guisado teen <strong>de</strong> nunca per<strong>de</strong>r<br />

meus olhos coita, e meu coraçon;<br />

e estas coitas, senhor, minhas son;<br />

mais‐los meus olhos, per alguen veer,<br />

choran e cegan quand’ alguen non veen,<br />

e ora cegan per alguen que veen.<br />

E nunca ja po<strong>de</strong>rei haver ben,<br />

pois que Amor ja non quer, nen quer Deus,<br />

mais os cativos <strong>de</strong>stes olhos meus<br />

morrerán sempre por veer alguen:<br />

choran e cegan quand’ alguen non veen,<br />

e ora cegan per alguen que veen.


Certainly, my friend,<br />

I very well know that you felt<br />

a great love for me and you were<br />

for a long time well with me;<br />

but see what I say to you:<br />

it has already fa<strong>de</strong>d.<br />

The very great love<br />

that you and I always felt,<br />

we never got to its summit<br />

like Branca Frol and Flores;<br />

but time for players<br />

it has already fa<strong>de</strong>d.<br />

I have already talked to you<br />

in madness and in great sanity<br />

and in discernment and in madness<br />

as long as the day lasted;<br />

but this, oh Don Jan Garcia,<br />

it has already fa<strong>de</strong>d.<br />

And from all that madness<br />

it has already fa<strong>de</strong>d,<br />

already fa<strong>de</strong>d is wedding bread,<br />

it has already fa<strong>de</strong>d.<br />

Per boa fe, meu amigo,<br />

mui ben sei eu que m’ houvestes<br />

grand’ amor e estevestes<br />

mui gran sazon ben comigo;<br />

mais ve<strong>de</strong>‐lo que vos digo:<br />

ja çafou.<br />

Os gran<strong>de</strong>s nossos amores,<br />

que mí e vós sempr’ houvemos,<br />

nunca lhi cima fezemos<br />

coma Branca Frol e Flores;<br />

mais tempo <strong>de</strong> jogadores<br />

ja çafou.<br />

Ja eu falei en folia<br />

convosc’ e en gran cordura<br />

e en sén e en loucura<br />

quanto durava o dia;<br />

mais est’, ai don Jan Garcia,<br />

ja çafou.<br />

E <strong>de</strong>ssa folia toda<br />

ja çafou,<br />

ja çafad’ é pan <strong>de</strong> voda,<br />

ja çafou.


PAI GÓMEZ CHARINHO (c.1225‐1295)<br />

All those who today go on the sea here<br />

think that there isn’t trouble in the world<br />

but in the sea, nor have they any other evil.<br />

But in another manner it happens to me today:<br />

the trouble of love makes me forget<br />

the great trouble of the sea, and believe<br />

because the greatest trouble there is<br />

the trouble of love to whom God wants to give it.<br />

And it’s a great trouble of <strong>de</strong>ath the one of the sea,<br />

but it isn’t such, and for this reason<br />

the trouble of love makes me forget<br />

the great trouble of the sea, and believe<br />

as the greatest trouble, certainly,<br />

of all that were, or are, or will be.<br />

And these others who don’t feel love<br />

<strong>de</strong>ny it; but I’ll say which it is:<br />

the trouble of love makes me forget<br />

the great trouble of the sea, and believe<br />

as the greatest trouble the one that makes lose<br />

the trouble of the sea, that makes many die.<br />

Quantos hoj’ andan eno mar aqui<br />

coidan que coita no mundo non ha<br />

senon do mar, nen han outro mal ja.<br />

Mais doutra guisa acontece hoje a mí:<br />

coita d’ amor me faz escaecer<br />

a mui gran coita do mar, e tẽer<br />

pola maior coita <strong>de</strong> quantas son<br />

coita d’ amor a quen a Deus quer dar.<br />

E é gran coita <strong>de</strong> mort’ a do mar,<br />

mas non é tal, e por esta razon<br />

coita d’ amor me faz escaecer<br />

a mui gran coita <strong>de</strong> mar, e tẽer<br />

pola maior coita, per bõa fe,<br />

<strong>de</strong> quantas foron, nen son, nen seran.<br />

E estes outros que amor non han<br />

dizen que non; mas eu direi qual é:<br />

coita d’ amor me faz escaecer<br />

a mui gran coita do mar, e tẽer<br />

por maior coita a que faz per<strong>de</strong>r<br />

coita do mar, que faz muitos morrer.


A woman whom I love greatly,<br />

for my evil, by God, not for any other,<br />

but who always did and does and will do<br />

evil to me, I’ll tell you what happened to me:<br />

neither sea nor land, neither pleasure nor sorrow,<br />

neither good nor evil, can’t take her away from me<br />

from my heart, and what will it be of me?<br />

I’m <strong>de</strong>ad, if I wouldn’t die soon.<br />

She will never do good to me,<br />

but always evil, and this is so,<br />

neither sea nor land, neither pleasure nor sorrow,<br />

neither good nor evil, can’t take her away from me<br />

from my heart, now worse things happen to me<br />

that come from her, not to lie to you:<br />

bad if I see her and bad if I don’t,<br />

as of troubles I always expect the greater,<br />

neither sea nor land, neither pleasure nor sorrow,<br />

neither good nor evil, can’t take her away from me.<br />

Ũa dona que eu quero gran ben<br />

por mal <strong>de</strong> mí, par Deus, que non por al,<br />

pero que sempre mi fez e faz mal<br />

e fara, direi‐vo‐lo que m’ aven:<br />

mar nen terra, nen prazer nen pesar,<br />

nen ben nen mal, non mi a po<strong>de</strong>n quitar<br />

do coraçon, e que sera <strong>de</strong> min?<br />

Morto sõo, se cedo non morrer.<br />

Ela ja nunca ben mi ha <strong>de</strong> fazer,<br />

mais sempre mal, e pero ést’ assi,<br />

mar nen terra, nen prazer nen pesar,<br />

nen ben nen mal, non ma po<strong>de</strong>n quitar<br />

do coraçon. Ora mi vai peior<br />

ca mi ven <strong>de</strong>la, por vos non mentir:<br />

mal se a vej’ e mal se a non vir,<br />

que <strong>de</strong> coitas máis cuido a maior,<br />

mar nen terra, nen prazer nen pesar,<br />

nen ben nen mal, non ma po<strong>de</strong>n quitar.


The flowers of my friend<br />

gracefully go on the ship.<br />

And the flowers are going away<br />

from here easily with my love!<br />

Gone are the flowers!<br />

The flowers of my loved one<br />

Gracefully go on the boat.<br />

And the flowers are going away<br />

From here easily with my love!<br />

Gone are the flowers!<br />

Gracefully they go on the ship<br />

To reach the war expedition.<br />

And the flowers are going away<br />

From here easily with my love!<br />

Gone are the flowers!<br />

Gracefully they go on the boat<br />

To reach the war expedition against the Moor.<br />

And the flowers are going away<br />

from here easily with my love!<br />

Gone are the flowers!<br />

To reach the war expedition,<br />

serve me, beautiful body.<br />

And the flowers are going away<br />

from here easily with my love!<br />

Gone are the flowers!<br />

As froles do meu amigo<br />

briosas van no navio<br />

E van‐se as frores<br />

d’ aqui ben con meus amores!<br />

Idas son as frores!<br />

As frores do meu amado<br />

briosas van eno barco.<br />

E van‐se as frores<br />

d’ aqui ben con meus amores!<br />

Idas son as frores!<br />

Briosas van no navio<br />

pera chegar ao ferido.<br />

E van‐se as frores<br />

d’ aqui ben con meus amores!<br />

Idas son as frores!<br />

Briosas van eno barco<br />

pera chegar ao fossado.<br />

E van‐se as frores<br />

d’ aqui ben con meus amores!<br />

Idas son as frores!<br />

Pera chegar ao ferido,<br />

servir mí, corpo velido.<br />

E van‐se as frores<br />

d’ aqui ben con meus amores!<br />

Idas son as frores!


To reach the war expedition against the Moor<br />

Serve me, praised body.<br />

And the flowers are going away<br />

From here easily with my love!<br />

Gone are the flowers!<br />

Pera chegar ao fossado,<br />

servir mí, corpo loado.<br />

E van‐se as frores<br />

d’ aqui ben con meus amores!<br />

Idas son as frores!


Of all the things that in the world are,<br />

I don’t see any that can resemble<br />

the King of Castile and Leon<br />

but one I’ll tell you: the sea.<br />

The sea resembles much this King;<br />

and henceforth I’ll tell you<br />

in what things, according to reason.<br />

The sea gives much, and believe that<br />

without it the world can’t be governed,<br />

and it’s very mighty, and it has such a heart<br />

that nothing can manage it.<br />

Consequently again it’s feared, I don’t know<br />

anyone who doesn’t fear it; and I’ll tell you<br />

even more, and then judge me.<br />

In the sea fits whatever wants there to fit;<br />

and it feeds many; and there are others there<br />

that it <strong>de</strong>stroys and makes die<br />

disinherited and there are others whom it gives<br />

great estates and many other goods.<br />

And all this I’m telling you about<br />

happens to the King, if you knew how to know him.<br />

And I want to tell you about the gentleness<br />

of the sea: there’s no account, and it will never be<br />

either rough or vicious, if other did it<br />

it wouldn’t do it; and it will suffer<br />

everything for you; but, if in disdain<br />

or by chance a madman consi<strong>de</strong>rs it,<br />

it will make him die by a great storm.<br />

These skills, according to my un<strong>de</strong>rstanding,<br />

that the sea has, the King also has, and therefore<br />

they resemble each other, whoever un<strong>de</strong>rstands this well.<br />

De quantas cousas eno mundo son,<br />

non vejo eu ben qual po<strong>de</strong>n semelhar<br />

al‐rei <strong>de</strong> Castela e <strong>de</strong> Leon<br />

senon ũa qual vos direi: o mar.<br />

O mar semelha muit’ aqueste Rei;<br />

e d’ aqui en <strong>de</strong>ante vós direi<br />

en quaes cousas, segundo razon.<br />

O mar dá muit’, e cree<strong>de</strong> que non<br />

se pod’ o mundo sen el governar,<br />

e po<strong>de</strong> muit’, e ha tal coraçon<br />

que o non po<strong>de</strong> ren apo<strong>de</strong>rar.<br />

Des i ar é temudo, que non sei<br />

quen o non tema; e contar‐vos‐ei<br />

ainda máis, e julga<strong>de</strong>‐m’ enton.<br />

Eno mar cabe quant’ i quer caber;<br />

e manten muitos; e outros i ha<br />

que x’ ar quebranta e que faz morrer<br />

enxerdados; e outros ha que dá<br />

gran<strong>de</strong>s herda<strong>de</strong>s e muit’ outro ben.<br />

E tod’ esto que vos conto aven<br />

al‐rei, se o souber<strong>de</strong>s conhocer.<br />

E da mansedume vós quero dizer<br />

do mar: non ha cont’, e nunca sera<br />

bravo nen sanhudo, se lho fazer<br />

outro non fezer; e sofrer‐vos‐á<br />

toda‐las cousas; mais, se en <strong>de</strong>s<strong>de</strong>n<br />

ou per ventura algun louco ten,<br />

con gran tormenta o fara morrer.<br />

Estas manhas, segundo o meu sén,<br />

que o mar ha, ha el‐Rei, e por én<br />

se semelhan, quen o ben enten<strong>de</strong>r.


DON DINÍS (1261‐1325)<br />

Thus brings me Love<br />

troubled and oppressed<br />

and so tormented<br />

that, if Our Lord<br />

doesn’t make her heart<br />

to pity me, I will have<br />

the pleasure and taste of <strong>de</strong>ath.<br />

Because I live so troubled,<br />

as the one who suffers<br />

because he is by evil oppressed,<br />

that it can’t be heavier,<br />

if I’m not helped by the one that<br />

I saw at intense time, as I already have of <strong>de</strong>ath<br />

pleasure and not fear.<br />

And I do very wisely,<br />

because I’m the server<br />

of whom doesn’t like me,<br />

loving her better<br />

than myself or anyone else, therefore I have<br />

now no satisfaction, but of <strong>de</strong>ath<br />

for this I am a wisher.<br />

Assi me traz coitado<br />

e aficad’ Amor<br />

e tan atormentado<br />

que, se Nostro Senhor<br />

a mia senhor non met’ en cor<br />

que se <strong>de</strong> min doa, da mor‐<br />

t’ haverei prazer e sabor.<br />

Ca viv’ en tal cuidado,<br />

come quen sofredor<br />

é <strong>de</strong> mal aficado,<br />

que non po<strong>de</strong> maior,<br />

se mi non val a que en for‐<br />

te ponto vi, ca ja <strong>de</strong> mor‐<br />

t’ hei prazer e nen un pavor.<br />

E faço mui guisado,<br />

pois soo servidor<br />

da que mi non dá grado,<br />

querendo‐lh’ eu melhor<br />

ca min nen al, por én conor‐<br />

t’ eu non hei ja, senon da mor‐<br />

t’ en<strong>de</strong> sõo <strong>de</strong>sejador.


‐ Oh flowers, oh flowers of the green pine,<br />

do you know any news about my friend!<br />

Oh God, and where is he?<br />

Oh flowers, oh flowers of the green branch,<br />

Do you know any news about my loved one!<br />

Oh God, and where is he?<br />

Do you know any news about my friend,<br />

that one who lied about what he promised me.<br />

Oh God, and where is he?<br />

Do you know any news about my loved one<br />

that one who lied about what he swore me.<br />

Oh God, and where is he?<br />

‐You ask me about your friend,<br />

and I tell you certainly that he’s safe and sound.<br />

Oh God, and where is he?<br />

You ask me about your loved one,<br />

and I tell you certainly that he’s alive and sound.<br />

Oh God, and where is he?<br />

And I tell you certainly that he’s safe and sound<br />

and will be with you by leaving before time.<br />

Oh God, and where is he?<br />

And I tell you well that he’s alive and sound<br />

And will be with you by the agreed time.<br />

Oh God, and where is he?<br />

–Ai flores, ai flores do ver<strong>de</strong> pino,<br />

se sabe<strong>de</strong>s novas do meu amigo!<br />

Ai Deus, e u é?<br />

Ai flores, ai flores do ver<strong>de</strong> ramo,<br />

se sabe<strong>de</strong>s novas do meu amado!<br />

Ai Deus, e u é?<br />

Se sabe<strong>de</strong>s novas do meu amigo,<br />

aquel que mentiu do que pos con migo.<br />

Ai Deus, e u é?<br />

Se sabe<strong>de</strong>s novas do meu amado<br />

aquel que mentiu do que mi ha jurado.<br />

Ai Deus, e u é?<br />

–Vós me pregunta<strong>de</strong>s polo voss’ amigo,<br />

e eu ben vos digo que é san’ e vivo.<br />

Ai Deus, e u é?<br />

Vós me pregunta<strong>de</strong>s polo voss’ amado,<br />

e eu ben vos digo que é viv’ e sano.<br />

Ai Deus, e u é?<br />

E eu ben vos digo que é san’ e vivo<br />

e seera vosco ant’ o prazo saido.<br />

Ai Deus, e u é?<br />

E eu ben vos digo que é viv’ e sano<br />

e seera vosc’ ant’ o prazo passado.<br />

Ai Deus, e u é?


The beautiful girl got up,<br />

she got up at dawn,<br />

and she’s going to wash shirts<br />

in the river.<br />

She’s going to wash them at dawn.<br />

The pretty girl got up,<br />

she got up at dawn,<br />

and she’s going to wash fine clothes<br />

in the river.<br />

She’s going to wash them at dawn.<br />

And she’s going to wash shirts,<br />

she got up at dawn,<br />

the wind blows them away<br />

in the river.<br />

She’s going to wash them at dawn.<br />

And she’s going to wash fine clothes;<br />

she got up at dawn,<br />

the wind was blowing them away<br />

in the river.<br />

She’s going to wash them at dawn.<br />

The wind blows them away;<br />

she got up at dawn;<br />

the dawn became furiuous<br />

in the river.<br />

She’s going to wash them at dawn.<br />

The wind was blowing them away;<br />

she got up at dawn;<br />

the dawn became vicious<br />

in the river.<br />

She’s going to wash them at dawn.<br />

Levantou‐s’ a velida,<br />

levantou‐s’ alva,<br />

e vai lavar camisas<br />

eno alto.<br />

Vai‐las lavar alva.<br />

Levantou‐s’ a louçana,<br />

levantou‐s’ alva,<br />

e vai lavar <strong>de</strong>lgadas<br />

eno alto:<br />

Vai‐las lavar alva.<br />

E vai lavar camisas,<br />

levantou‐s’ alva,<br />

o vento lhas <strong>de</strong>svia<br />

eno alto.<br />

Vai‐las lavar alva.<br />

E vai lavar <strong>de</strong>lgadas;<br />

levantou‐s’ alva,<br />

o vento lhas levava<br />

eno alto.<br />

Vai‐las lavar alva.<br />

O vento lhas <strong>de</strong>svia;<br />

levantou‐s’ alva;<br />

meteu‐s’ alva en ira<br />

eno alto.<br />

Vai‐las lavar alva.<br />

O vento lhas levava;<br />

levantou‐s’ alva;<br />

meteu‐s’ alva en sanha<br />

eno alto:<br />

Vai‐las lavar alva.


A beautiful shepher<strong>de</strong>ss<br />

was thinking of her friend<br />

and she was, I tell you certainly,<br />

as far as I saw, very troubled,<br />

and she said: «From now on<br />

trust her loved one<br />

a woman in love mustn’t ever,<br />

because mine has failed me ».<br />

She brought in her hand<br />

a very beautiful parrot,<br />

that sang very nicely,<br />

because summer was coming,<br />

and she said: «Beautiful friend,<br />

what would I do for love,<br />

as you failed me so in vain? »<br />

And she fell among some flowers.<br />

A big part of the day,<br />

she lay there, speechless,<br />

and sometimes she recovered,<br />

and sometimes she fainted,<br />

and she said: «Oh Saint Mary,<br />

what will it be of me now? »<br />

And the parrot said:<br />

«Fine, as far as I know, lady ».<br />

«If you want to give me shelter »,<br />

the shepher<strong>de</strong>ss said, «tell the truth,<br />

parrot, for pity’s sake,<br />

because this life is my <strong>de</strong>ath ».<br />

It said: «Be well satisfied lady,<br />

and do not complain,<br />

because the one who has served you<br />

raise your eyes and you’ll see him ».<br />

Ũa pastor ben talhada<br />

cuidava en seu amigo<br />

e estava, ben vos digo,<br />

per quant’ eu vi, mui coitada,<br />

e diss’: «Oimais non é nada<br />

<strong>de</strong> fiar per namorado<br />

nunca molher namorada,<br />

pois que mi o meu ha errado».<br />

Ela tragia na mão<br />

un papagai mui fremoso,<br />

cantando mui saboroso,<br />

ca entrava o verão,<br />

e diss’: «Amigo loução,<br />

que faria por amores,<br />

pois m’ errastes tan en vão?»<br />

E caeu antr’ ũas flores.<br />

Ũa gran peça do dia<br />

jouv’ ali, que non falava,<br />

e a vezes acordava,<br />

e a vezes esmorecia,<br />

e diss’: «Ai santa Maria,<br />

que sera <strong>de</strong> min agora?»<br />

E o papagai dizia:<br />

«Ben, por quant’ eu sei, senhora».<br />

«Se me queres dar guarida»,<br />

diss’ a pastor, «di verda<strong>de</strong>,<br />

papagai, por carida<strong>de</strong>,<br />

ca morte m’ é esta vida».<br />

Diss’ el: «Senhora comprida<br />

<strong>de</strong> ben, e non vos queixe<strong>de</strong>s,<br />

ca o que vos ha servida<br />

erged’ olho e vee‐lo‐e<strong>de</strong>s».


AIRAS NÚNEZ (...1284‐1289...)<br />

How pleased I am with this summer<br />

because of these bunches and these flowers,<br />

and the birds that sing about love,<br />

for I go around glad and troubleless,<br />

and thus does every man in love:<br />

he goes around glad and well dressed.<br />

When I go along some river banks,<br />

un<strong>de</strong>r good trees, through good meadows,<br />

if birds in love sing there,<br />

then I go around singing in love,<br />

and then there I go around singing in love<br />

and I write poems in thousands of manners.<br />

I have great pleasure and joy<br />

when the birds sing for me in summer.<br />

Que muito m’ eu pago <strong>de</strong>ste verão<br />

por estes ramos e por estas flores,<br />

e polas aves que cantan d’ amores,<br />

por que ando i led’ e sen cuidado,<br />

e assi faz tod’ homen namorado:<br />

sempre i anda led’ e mui loução.<br />

Cand’ eu passo per algũas ribeiras,<br />

so bõas arvores, per bõos prados,<br />

se cantan i passaros namorados<br />

log’ eu con amores i vou cantando,<br />

e log’ ali d’ amores vou trobando<br />

e faço cantares en mil maneiras.<br />

Hei eu gran viço e grand’ alegria,<br />

quando mi as aves cantan no estio.


Let’s the three of us dance, oh friends,<br />

un<strong>de</strong>r these hazels in full bloom,<br />

and whoever is beautiful, as we are, beautiful,<br />

if she loves a friend,<br />

un<strong>de</strong>r these hazels in full bloom<br />

she’ll come dancing.<br />

Let’s the three of us dance, oh sisters,<br />

un<strong>de</strong>r the branch of these hazels,<br />

and whoever is pretty, as we are, pretty,<br />

if she loves a friend,<br />

un<strong>de</strong>r the branch of these hazels<br />

she’ll come dancing.<br />

By God, oh friends, while we don’t do anything else,<br />

let’s dance un<strong>de</strong>r this branch in full bloom,<br />

and whoever looks nice, as we look,<br />

if she loves a friend,<br />

un<strong>de</strong>r this branch un<strong>de</strong>r which we are dancing<br />

she’ll come dancing.<br />

Bailemos nós ja todas tres, ai amigas,<br />

so aquestas avelaneiras frolidas,<br />

e quen for velida, como nós, velidas,<br />

se amigo amar,<br />

so aquestas avelaneiras frolidas<br />

verra bailar.<br />

Bailemos nós ja todas tres, ai irmanas,<br />

so aqueste ramo <strong>de</strong>stas avelanas,<br />

e quen for louçana, como nós, louçanas,<br />

se amigo amar,<br />

so aqueste ramo <strong>de</strong>stas avelanas<br />

verra bailar.<br />

Por Deus, ai amigas, mentr’ al non fazemos,<br />

so aqueste ramo frolido bailemos,<br />

e quen ben parecer, como nós parecemos,<br />

se amigo amar,<br />

so aqueste ramo so’l que nós bailemos<br />

verra bailar.


Today I heard a shepher<strong>de</strong>ss sing,<br />

when I was riding along a river bank,<br />

and the shepher<strong>de</strong>ss was alone,<br />

and I hid to listen to her<br />

and she sang very nicely this song:<br />

«Un<strong>de</strong>r the green branch full of flowers<br />

they celebrate a wedding for my friend.<br />

The eyes weep for love! ».<br />

And the shepher<strong>de</strong>ss looked very pretty,<br />

and she cried and was singing;<br />

and very quietly I got closer,<br />

to listen to her, and I didn’t say anything;<br />

and she sang this song very nicely:<br />

«Oh starling of the hazel wood,<br />

you sing, and I die and suffer<br />

and I am lovesick! ».<br />

And I heard her sigh then<br />

and she complained being in love<br />

and she was making a garland of flowers;<br />

and she wept from the <strong>de</strong>pth of her heart<br />

and she sang this song then:<br />

«What a great trouble have I to suffer,<br />

to love a friend and not dare to see him!<br />

And I’ll rest un<strong>de</strong>r this hazel! ».<br />

After the shepher<strong>de</strong>ss had ma<strong>de</strong> the garland,<br />

she went away singing, going quietly;<br />

and I resumed my way,<br />

because I didn’t like to annoy her;<br />

and the shepher<strong>de</strong>ss sang this song nicely:<br />

Oi hoj’ eu ũa pastor cantar,<br />

du cavalgava per ũa ribeira,<br />

e a pastor estava senlheira,<br />

e ascondi‐me po‐la ascuitar<br />

e dizia mui ben este cantar:<br />

«So‐lo ramo verd’ e frolido<br />

vodas fazen a meu amigo.<br />

Choran olhos d’ amor!».<br />

E a pastor parecia mui ben,<br />

e chorava e estava cantando;<br />

e eu mui passo fui‐mi achegando<br />

po‐la oir, e sol non falei ren;<br />

e dizia este cantar mui ben:<br />

«Ai estornhinho do avelanedo,<br />

canta<strong>de</strong>s vós, e moir’ eu e peno<br />

e d’ amores hei mal!».<br />

E eu oi‐a sospirar enton<br />

e queixava‐se estando con amores<br />

e fazia guirlanda <strong>de</strong> flores;<br />

<strong>de</strong>s i chorava mui <strong>de</strong> coraçon<br />

e dizia este cantar enton:<br />

«Que coita hei tan gran<strong>de</strong> <strong>de</strong> sofrer,<br />

amar amig’ e non ousar veer!<br />

E pousarei so‐lo avelanal!».<br />

Pois que a guirlanda fez a pastor,<br />

foi‐se cantando, indo‐s’ én manselinho;<br />

e tornei‐m’ eu logo a meu caminho,<br />

ca <strong>de</strong> a nojar non houve sabor;<br />

e dizia este cantar ben a pastor:


«Along the river bank<br />

singing was walking the virgin<br />

of love.<br />

How will the one<br />

who is in love sleep,<br />

oh beautiful flower? ».<br />

«Pela ribeira do rio<br />

cantando ia la virgo<br />

d’ amor.<br />

Quen amores ha,<br />

como dormirá,<br />

ai bela frol?».


MARTIN MOXA (...1270‐1280...)<br />

Whoever saw the world such as I saw it<br />

and saw the people that were then,<br />

and saw these ones that now are,<br />

God, when he thinks of it, what can he think?<br />

Because I cross myself, for myself, when I think of it!<br />

why don’t I go to exile myself somewhere,<br />

If I could find a better world?<br />

We have a false and unpleasant world,<br />

A world without God where there’s no good,<br />

and such a world that won’t correct itself,<br />

moreover I always see it getting worse.<br />

When I watch and see in this the better one,<br />

why don’t I go to exile myself somewhere,<br />

if I could find a better world?<br />

Where did restraint go?, or where does nobility lie?<br />

Where is truth? Who’s got a loyal friend?<br />

What happened to love or singing because it speaks?<br />

People are sad and don’t want to sing alone!<br />

When I see this and how much wrong is done,<br />

why don’t I go to exile myself somewhere,<br />

if I could find a better world?<br />

I live in such a world, and a woman I love<br />

very much, makes me live in it,<br />

and there’s a long time since she has me un<strong>de</strong>r her power<br />

since the time when they used to love.<br />

From now on, about me can know whoever wants to<br />

why don’t I go to exile myself somewhere,<br />

if I could find a better world?<br />

But, in such a world, why will an honourable<br />

man live, if he can go away?<br />

Quen viu o mundo qual o eu ja vi<br />

e viu as gentes que eran enton,<br />

e viu aquestas que agora son,<br />

Deus, quand’ i cuida, que po<strong>de</strong> cuidar?<br />

Ca me sin’ eu, per min, quando cuid’ i!<br />

Por que me non vou algur esterrar,<br />

se po<strong>de</strong>ria melhor mund’ achar?<br />

Mundo tẽemos fals’ e sen sabor,<br />

mundo sen Deus e en que ben non ha,<br />

e mundo tal que non corregerá,<br />

ante o vejo sempr’ empeorar.<br />

Quand’ est’ eu cat’ e vej’ end’ o melhor,<br />

por que me non vou algur esterrar,<br />

se po<strong>de</strong>ria melhor mund’ achar?<br />

U foi mesur’, ou grãa<strong>de</strong>z’ u jaz?<br />

Verdad’ u é? Quen ha amigo leal?<br />

Que fui d’ amor ou trobar por que fal?<br />

A gent’ é trist’ e sol non quer cantar!<br />

Quand’ est’ eu cat’ e quanto mal s’ i faz,<br />

por que me non vou algur esterrar,<br />

se po<strong>de</strong>ria melhor mund’ achar?<br />

Viv’ eu en tal mund’, e faz m’ i viver<br />

ũa dona, que quero mui gran ben,<br />

e muit’ ha ja que m’ en seu po<strong>de</strong>r ten<br />

ben <strong>de</strong>‐lo temp’ u soian amar.<br />

Oimais, <strong>de</strong> min po<strong>de</strong> quen quer saber<br />

por que me non vou algur esterrar,<br />

se po<strong>de</strong>ria melhor mund’ achar.<br />

Mais, en tal mundo, por que vai morar<br />

home <strong>de</strong> prez, que s’ én pod’ alongar?


ROI FERNÁNDEZ DE SANTIAGO (Second third of the 13 th century)<br />

When I see the waves<br />

and the very high shores,<br />

then waves come to my heart<br />

for the beautiful lady:<br />

cursed be the sea,<br />

that causes me such evil!<br />

I never see the waves<br />

Nor the high casca<strong>de</strong>s<br />

that waves do not come to my heart<br />

for the beautiful lady:<br />

cursed be the sea,<br />

that causes me such evil!<br />

If I see the waves<br />

and see the mountain ranges by the sea,<br />

then waves come to my heart<br />

for the beautiful lady:<br />

cursed be the sea,<br />

that causes me such evil!<br />

Quand’ eu vejo las ondas<br />

e las muit’ altas ribas,<br />

logo mi veen ondas<br />

al cor pola velida:<br />

maldito seja ‘l mare,<br />

que mi faz tanto male!<br />

Nunca vejo las ondas<br />

nen as altas <strong>de</strong>brocas<br />

que mi non venhan ondas<br />

al cor pola fremosa:<br />

maldito seja ’l mare,<br />

que mi faz tanto male!<br />

Se eu vejo las ondas<br />

e vejo las costeiras,<br />

logo mi veen ondas<br />

al cor pola ben feita:<br />

maldito seja ‘l mare,<br />

que mi faz tanto male!


PERO DA PONTE (...1235‐1275...)<br />

If I could stop loving<br />

whom never loved me,<br />

and could look for an evil<br />

for whom always looked for it for me!<br />

Thus I could take revenge,<br />

if I could cause trouble<br />

to whom always caused me trouble.<br />

But yet I cannot cheat<br />

my heart that cheated me,<br />

because it ma<strong>de</strong> me <strong>de</strong>sire<br />

whom never <strong>de</strong>sired me.<br />

And that’s why I don’t sleep,<br />

because I can’t cause trouble,<br />

to whom always caused me trouble.<br />

But I beg God to unprotect<br />

whom thus unprotected me,<br />

or that I could disturb<br />

whom always disturbed me.<br />

And then I would sleep,<br />

if I could cause trouble<br />

to whom always caused me trouble.<br />

Or that I dared to ask<br />

whom never asked me,<br />

because she ma<strong>de</strong> me think about her,<br />

as she never thought about me.<br />

And this is why I suffer,<br />

because I can’t cause trouble<br />

to whom always caused me trouble.<br />

Se eu po<strong>de</strong>sse <strong>de</strong>samar<br />

a quen me sempre <strong>de</strong>samou,<br />

e po<strong>de</strong>ss’ algun mal buscar<br />

a quen me sempre mal buscou!<br />

Assi me vingaria eu,<br />

se eu po<strong>de</strong>sse coita dar,<br />

a quen me sempre coita <strong>de</strong>u.<br />

Mais sol non posso eu enganar<br />

meu coraçon que m’ enganou,<br />

por quanto me fez <strong>de</strong>sejar<br />

a quen me nunca <strong>de</strong>sejou.<br />

E por esto non dormio eu,<br />

porque non poss’ eu coita dar,<br />

a quen me sempre coita <strong>de</strong>u.<br />

Mais rog’ a Deus que <strong>de</strong>sampar<br />

a quen m’ assi <strong>de</strong>samparou,<br />

vel que po<strong>de</strong>ss’ eu <strong>de</strong>storvar<br />

a quen me sempre <strong>de</strong>storvou.<br />

E logo dormiria eu,<br />

se eu po<strong>de</strong>sse coita dar,<br />

a quen me sempre coita <strong>de</strong>u.<br />

Vel que ousass’ én preguntar<br />

a quen me nunca preguntou,<br />

por que me fez en si cuidar,<br />

pois ela nunc’ en min cuidou.<br />

E por esto lazeiro eu,<br />

porque non poss’ eu coita dar,<br />

a quen me sempre coita <strong>de</strong>u.


‐Have you seen, mother, the shield carrier that would take me<br />

[with him?<br />

I lied to him and goes about me very viciously, my mother, I tell you<br />

[certainly:<br />

Mother, in love he left me,<br />

mother, in love he has left me,<br />

mother, in love he left me.<br />

Mother, you who told me to lie to my friend,<br />

what advise will you give me now, because I don’t have him<br />

[with me?<br />

Mother, in love he left me,<br />

mother, in love he has left me,<br />

mother, in love he left me.<br />

‐Daughter, I advise you to, as soon as he sees you,<br />

do everything to him, so that he be pleased with you.<br />

‐Mother, in love he left me,<br />

mother, in love he has left me,<br />

mother, in love he left me.<br />

‐Then you can’t, my daughter, excuse his company,<br />

from now on I punish you to go on his errands.<br />

‐Mother, in love he left me,<br />

mother, in love he has left me,<br />

mother, in love he left me.<br />

–Vistes, madr’, o escu<strong>de</strong>iro que m’ houver’ a levar sigo?<br />

Menti‐lh’ e vai‐mi sanhudo, mia madre, ben vo‐lo digo:<br />

Madre, namorada me leixou,<br />

madre, namorada mi ha leixada,<br />

madre, namorada me leixou.<br />

Madre, vós que me mandastes que mentiss’ a meu amigo,<br />

que conselho mi dare<strong>de</strong>s ora, poi‐lo non hei migo?<br />

Madre, namorada me leixou,<br />

madre, namorada mi ha leixada,<br />

madre, namorada me leixou.<br />

–Filha, dou‐vos por conselho que, tanto que vos el veja,<br />

que toda ren lhi faça<strong>de</strong>s, que vosso pagado seja.<br />

–Madre, namorada me leixou,<br />

madre, namorada mi ha leixada,<br />

madre, namorada me leixou.<br />

–Pois escusar non po<strong>de</strong><strong>de</strong>s, mia filha, seu gasalhado,<br />

<strong>de</strong>s oimais eu vos castigo que lh’ an<strong>de</strong><strong>de</strong>s a mandado.<br />

–Madre, namorada me leixou,<br />

madre, namorada mi ha leixada,<br />

madre, namorada me leixou.


About Don Fernan Diaz Estaturao<br />

I’ve heard some news, that please me;<br />

that he is a man who does many things for God<br />

and now wants to become a hermit;<br />

and he’ll do well done, if he does it;<br />

moreover, nobody ever knew of a woman of his,<br />

since his birthday, such a good Christian he is.<br />

This one has Paradise in his hand,<br />

As he always loved, with Christian sense, peace,<br />

never loved a woman or her solace,<br />

nor did he not love nobleman or peasant;<br />

and I’ll tell you more, if you would like,<br />

he never loved a woman, neither wanted nor wants,<br />

but behaves flatteringly and well nicely.<br />

And on such a good day was he born<br />

that he so well knew how to cheat sin,<br />

that he never wanted to give anything for a woman,<br />

but he presents himself as in love;<br />

and those of us who don’t know him well<br />

think that he has some insanity,<br />

but we don’t think of him having a woman.<br />

So that if he were walled up today,<br />

he wouldn’t be able to better keep<br />

ever from sheltering with a woman,<br />

so that sin didn’t laugh at him,<br />

as he never gave anything for a woman,<br />

but you see: if someone sees him,<br />

he’ll say he’s dying to be married.<br />

And, such chastity he keeps,<br />

that when he dies, I’ll tell you one thing:<br />

Beati Oculi he will be called.<br />

De Don Fernan Diaz Estaturão<br />

oi dizer novas, <strong>de</strong> que mi praz:<br />

que é home que muito por Deus faz<br />

e se quer ora meter ermitão;<br />

e fara bon feito, se o fezer;<br />

<strong>de</strong> máis, nunca lh’ home soube molher,<br />

<strong>de</strong>s que naceu, tant’ é <strong>de</strong> bon cristão.<br />

Este ten o Paraiso en mão,<br />

que sempr’ amou, con sén cristão, paz,<br />

nen nunc’ amou molher nen seu solaz,<br />

nen <strong>de</strong>samou fidalgo nen vilão;<br />

e máis vos én direi, se vos prouguer:<br />

nunca molher amou, nen quis nen quer,<br />

pero cata falagueir’ e loução.<br />

E atán bon dia foi ele nado<br />

que tan ben soub’ o pecad’ enganar,<br />

que nunca por molher ren quiso dar,<br />

e pero mete‐s’ el por namorado;<br />

e os que o non conhocemos ben<br />

cuidamos <strong>de</strong>l que folia manten,<br />

mais el d’ haver molher non é pensado.<br />

Que se hoj’ ele foss’ empardẽado,<br />

nen se saberia melhor guardar<br />

<strong>de</strong> nunca ja con molher albergar,<br />

por non se riir <strong>de</strong>le o pecado,<br />

ca nunca <strong>de</strong>u por molher nulha ren;<br />

e pero ve<strong>de</strong>s: se o vir alguen,<br />

terrá que morre por seer casado.<br />

E, pois el tal castida<strong>de</strong> manten,<br />

quand’ el morrer, direi‐vos ũa ren:<br />

Beati Oculi sera chamado.


BERNAL DE BONAVAL (First half of the 13 th century)<br />

The woman I have as my lady<br />

show to me, God, if it would please you,<br />

if not so, give me <strong>de</strong>ath.<br />

The one I have as the light of these my eyes<br />

and for whom they always cry, show to me, God,<br />

if not so, give me <strong>de</strong>ath.<br />

That one you ma<strong>de</strong> look the best<br />

of all I know, oh God, make me see her,<br />

if not so, give me <strong>de</strong>ath.<br />

Oh God, who ma<strong>de</strong> me love her more than myself,<br />

show me where I can talk to her,<br />

if not so, give me <strong>de</strong>ath.<br />

A dona que eu am’ e tenho por senhor<br />

amostra<strong>de</strong>‐mi‐a, Deus, se vos én prazer for,<br />

senon da<strong>de</strong>‐mi a morte.<br />

A que tenh’ eu por lume <strong>de</strong>stes olhos meus<br />

e por que choran sempr’, amostra<strong>de</strong>‐mi‐a, Deus,<br />

senon da<strong>de</strong>‐mi a morte.<br />

Essa que vós fezestes melhor parecer<br />

<strong>de</strong> quantas sei, ai Deus, faze<strong>de</strong>‐mi‐a veer,<br />

senon da<strong>de</strong>‐mi a morte.<br />

Ai Deus, que mi a fezestes máis ca min amar,<br />

mostra<strong>de</strong>‐mi‐a u possa con ela falar,<br />

senon da<strong>de</strong>‐mi a morte.


14 th )<br />

FERNANDO ESQUÍO (End of the 13 th century and beginning of the<br />

Lady, because I had so great eagerness,<br />

long time ago, by God, I didn’t see you<br />

but very far away from you I lived,<br />

I never found this ancient proverb:<br />

«What the eye doesn’t see, the heart doesn’t grieve».<br />

My trouble, by God, has no peer,<br />

that for you I carry and will always carry,<br />

and, but very far away from you I lived,<br />

I never could this ancient proverb find:<br />

«What the eye doesn’t see, the heart doesn’t grieve ».<br />

And I have such big trouble of love with me<br />

that God doesn’t know it, bad sin!<br />

But as I live so very far away<br />

from you, I don’t find this ancient proverb:<br />

«What the eye doesn’t see, the heart doesn’t grieve ».<br />

Senhor, por que eu tant’ afan levei,<br />

gran sazon ha, por Deus, que vos non vi<br />

e pero mui longe <strong>de</strong> vós vivi,<br />

nunca aqueste verv’ antig’ achei:<br />

«Quan longe d’ olhos, tan longe <strong>de</strong> coraçon».<br />

A minha coita, por Deus, non ha par<br />

que por vós levo sempr’ e levarei,<br />

e, pero mui longe <strong>de</strong> vós morei,<br />

nunca pu<strong>de</strong> este verv’ antig’ achar:<br />

«Quan longe d’ olhos, tan longe <strong>de</strong> coraçon».<br />

E tan gran coita d’ amor hei migo<br />

que o non sabe Deus, mal pecado!<br />

Pero que vivo muit’ alongado<br />

<strong>de</strong> vós, non acho este verv’ antigo:<br />

«Quan longe d’ olhos, tan longe <strong>de</strong> coraçon».


Let’s go, sister, let’s go to sleep<br />

on the lake banks, where I saw flying<br />

the birds, my friend.<br />

Let’s go, sister, let’s go to rest<br />

on the lake banks, where I saw flying<br />

the birds, my friend.<br />

On the lake banks, where I saw him walk,<br />

with his bow in his hands the birds injure,<br />

the birds, my friend.<br />

With his bow in his hands the birds he injures,<br />

with his bow in his hands at the birds he shoots<br />

the birds, my friend.<br />

With his bow in his hands the birds he injures,<br />

and those that were singing he let them shelter,<br />

the birds, my friend.<br />

With his bow in his hand at the birds he shoots,<br />

and those that were singing he doesn’t want to kill,<br />

the birds, my friend.<br />

Vaiamos, irmana, vaiamos dormir<br />

nas ribas do lago, u eu andar vi<br />

a las aves meu amigo.<br />

Vaiamos, irmana, vaiamos folgar<br />

nas ribas do lago, u eu vi andar<br />

a las aves meu amigo.<br />

En nas ribas do lago, u eu andar vi,<br />

seu arco na mão as aves ferir,<br />

a las aves, meu amigo.<br />

En nas ribas do lago, u eu vi andar,<br />

seu arco na mano a las aves tirar,<br />

a las aves, meu amigo.<br />

Seu arco na mão as aves ferir,<br />

e las que cantavan leixa‐las guarir,<br />

a las aves, meu amigo.<br />

Seu arco na mano a las aves tirar,<br />

e las que cantavan non nas quer matar,<br />

a las aves, meu amigo.


They call a priest impotent,<br />

and sins who calls him so,<br />

because, as he knows how to fornicate well,<br />

I think the guy is sexually potent;<br />

and as he gets pregnant those he lies with<br />

and makes sons and daughters aplenty,<br />

I’d better call him sexually potent.<br />

I would never say impotent,<br />

but he brings his male member stiff,<br />

so he has so many women breastfeeding,<br />

that three gave birth in one day,<br />

and many others he’s got pregnant;<br />

and such a priest I think would be<br />

sexually potent for this.<br />

Impotent cannot be<br />

the one who so many daughters ma<strong>de</strong> to Marinha,<br />

and who now has another little shepher<strong>de</strong>ss<br />

pregnant, who is about to give birth,<br />

and many other women he fucks;<br />

and such a priest I certainly think can<br />

sexually potent for this be.<br />

A ũu fra<strong>de</strong> dizen escaralhado,<br />

e faz pecado quen lho vai dizer,<br />

ca, pois el sab’ arreitar <strong>de</strong> fo<strong>de</strong>r,<br />

cuid’ eu que gai’ é, <strong>de</strong> piss’ arriçado;<br />

e pois emprenha estas con que jaz<br />

e faze filhos e filhas assaz,<br />

ante lhe dig’ eu ben encaralhado.<br />

Escaralhado nunca eu diria,<br />

mais que trage ante caralho arreite,<br />

ao que tantas molheres <strong>de</strong> leite<br />

ten, ca lhe pariron tres en ũu dia,<br />

e outras muitas prenhadas que ten;<br />

e atal fra<strong>de</strong> cuid’ eu que mui ben<br />

encaralhado per esto seria.<br />

Escaralhado non po<strong>de</strong> seer<br />

o que tantas filhas fez en Marinha,<br />

e que ten ora outra pastorinha<br />

prenhe, que ora quer encaecer,<br />

e outras muitas molheres que fo<strong>de</strong>;<br />

e atal fra<strong>de</strong> ben cuid’ eu que po<strong>de</strong><br />

encaralhado per esto seer.


ESTEVAN COELHO (...1308‐c.1336)<br />

Sat the beauty her silk twisting,<br />

her beautiful quiet voice singing<br />

songs of friendship.<br />

Sat the beauty her silk weaving,<br />

her beautiful quiet voice singing<br />

songs of friendship.<br />

‐By God on the Cross, lady, I know you have<br />

a very troubled love, because you sing so nicely<br />

songs of friendship.<br />

By God on the Cross, lady, I know you are<br />

By love very troubled, because you sing so well<br />

songs of friendship.<br />

‐Vulture you ate, that you have guessed.<br />

Sedia la fremosa seu sirgo torcendo,<br />

sa voz manselinha fremoso dizendo<br />

cantigas d’ amigo.<br />

Sedia la fremosa seu sirgo lavrando,<br />

sa voz manselinha fremoso cantando<br />

cantigas d’ amigo.<br />

–Par Deus <strong>de</strong> Cruz, dona, sei eu que have<strong>de</strong>s<br />

amor mui coitado, que tan ben dize<strong>de</strong>s<br />

cantigas d’ amigo.<br />

Par Deus <strong>de</strong> Cruz, dona, sei eu que anda<strong>de</strong>s<br />

d’ amor mui coitada que tan ben canta<strong>de</strong>s<br />

cantigas d’ amigo.<br />

–Avuitor comestes, que a<strong>de</strong>vinha<strong>de</strong>s.


PERO VIVIÁEZ (...1275?...)<br />

As our mothers go to San Simon<br />

<strong>de</strong> Val <strong>de</strong> Prados candles to burn,<br />

we, the little girls, set to walk<br />

with our mothers, and let them then<br />

burn candles for us and for themselves,<br />

and we, little girls, will dance there.<br />

All our friends will go there<br />

to see us and we will be<br />

dancing before them, beautiful, in our bodies,<br />

and our mothers, as they go there, may<br />

burn candles for us and for themselves,<br />

and we, little girls, will dance there.<br />

Our friends will go to consi<strong>de</strong>r<br />

how we dance, and they can see<br />

us dancing, good‐looking girls;<br />

and our mothers, as they want to go there, may<br />

burn candles for us and for themselves,<br />

and we, little girls, will dance there.<br />

Pois nossas madres van a San Simon<br />

<strong>de</strong> Val <strong>de</strong> Prados can<strong>de</strong>as queimar,<br />

nós, as meninhas, punhemos d’ andar<br />

con nossas madres, e elas enton<br />

queimen can<strong>de</strong>as por nós e por si,<br />

e nós, meninhas, bailaremos i.<br />

Nossos amigos todos lá iran<br />

por nos veer e andaremos nós<br />

bailand’ ant’ eles, fremosas, en cos,<br />

e nossas madres, pois que ala van,<br />

queimen can<strong>de</strong>as por nós e por si,<br />

e nós, meninhas, bailaremos i.<br />

Nossos amigos iran por cousir<br />

como bailamos, e po<strong>de</strong>n veer<br />

bailar nós, moças <strong>de</strong> bon parecer;<br />

e nossas madres, pois lá queren ir,<br />

queimen can<strong>de</strong>as por nós e por si,<br />

e nós, meninhas, bailaremos i.


PEDRO EANES SOLAZ (13 th century)<br />

I, beautiful, didn’t sleep,<br />

lelia doura,<br />

and my friend was coming,<br />

edoi lelia doura!<br />

I didn’t sleep and was thinking,<br />

lelia doura,<br />

and my friend was arriving,<br />

edoi lelia doura!<br />

My friend was coming,<br />

lelia doura,<br />

and about love so nicely he said<br />

edoi lelia doura!<br />

My friend was arrriving,<br />

lelia doura,<br />

and about love so nicely he was singing,<br />

edoi lelia doura!<br />

Much I wished, friend,<br />

lelia doura,<br />

that I had you with me,<br />

edoi lelia doura!<br />

Much I wished, loved one,<br />

lelia doura,<br />

that I had you by my si<strong>de</strong>,<br />

edoi lelia doura!<br />

Eu, velida, non dormia,<br />

lelia doura,<br />

e meu amigo venia,<br />

edoi lelia doura!<br />

Non dormia e cuidava,<br />

lelia doura,<br />

e meu amigo chegava,<br />

edoi lelia doura!<br />

O meu amigo venia,<br />

lelia doura,<br />

e d’ amor tan ben dizia<br />

edoi lelia doura!<br />

O meu amigo chegava,<br />

lelia doura,<br />

e d’ amor tan ben cantava,<br />

edoi lelia doura!<br />

Muito <strong>de</strong>sejei, amigo,<br />

lelia doura,<br />

que vos tevesse comigo,<br />

edoi lelia doura!<br />

Muito <strong>de</strong>sejei, amado,<br />

lelia doura,<br />

que vos tevess’ a meu lado,<br />

edoi lelia doura!


Leli leli, by God, leli,<br />

lelia doura,<br />

I know well who doesn’t say leli,<br />

edoi lelia doura!<br />

I know well who doesn’t say leli,<br />

lelia doura,<br />

Devil is the one who doesn’t say leli,<br />

edoi lelia doura!<br />

Leli leli, par Deus, leli,<br />

lelia doura,<br />

ben sei eu quen non diz leli,<br />

edoi lelia doura!<br />

Ben sei eu quen non diz leli,<br />

lelia doura,<br />

<strong>de</strong>mo x’ é quen non diz leli,<br />

edoi lelia doura!


MEENDINHO (first half of the 13 th century?<br />

I was at the chapel of San Simion<br />

and the waves surroun<strong>de</strong>d me, how big they are.<br />

Waiting for my friend in anger!<br />

Being at the chapel before the altar,<br />

the big waves of the sea surroun<strong>de</strong>d me.<br />

Waiting for my friend in anger!<br />

And the waves surroun<strong>de</strong>d me, how big they are:<br />

I haven’t got a boatman there, nor a rower.<br />

Waiting for my friend in anger!<br />

And the waves of the high sea surroun<strong>de</strong>d me:<br />

I haven’t got a boatman there, nor can I row.<br />

Waiting for my friend in anger!<br />

I haven’t got a boatman there, nor a rower;<br />

I will die, beautiful, in the high sea.<br />

Waiting for my friend in anger!<br />

I haven’t got a boatman, nor can I row;<br />

I will die beautiful in the high sea.<br />

Waiting for my friend in anger!<br />

Sedia‐m’ eu na ermida <strong>de</strong> San Simion<br />

e cercaron‐mi as ondas, que gran<strong>de</strong>s son.<br />

Eu aten<strong>de</strong>nd’ o meu amig’ en ira!<br />

Estando na ermida ant’ o altar,<br />

cercaron‐mi as ondas gran<strong>de</strong>s do mar.<br />

Eu aten<strong>de</strong>nd’ o meu amig’ en ira!<br />

E cercaron‐mi as ondas, que gran<strong>de</strong>s son:<br />

non hei i barqueiro, nen remador.<br />

Eu aten<strong>de</strong>nd’ o meu amig’ en ira!<br />

E cercaron‐mi as ondas do alto mar:<br />

non hei i barqueiro, nen sei remar.<br />

Eu aten<strong>de</strong>nd’ o meu amig’ en ira!<br />

Non hei i barqueiro, nen remador:<br />

morrerei eu fremosa no mar maior.<br />

Eu aten<strong>de</strong>nd’ o meu amig’ en ira!<br />

Non hei i barqueiro, nen sei remar:<br />

morrerei eu fremosa no alto mar.<br />

Eu aten<strong>de</strong>nd’ o meu amig’ en ira!


JOÁN MEÉNDIZ DE BRITEIROS (...1288‐1334...)<br />

God, how glad I saw myself tonight,<br />

friend, in a dream I dreamt!<br />

As I dreamt, I will tell you how,<br />

that my friend spoke to me like this:<br />

«Speak, friend, oh my light and my good! ».<br />

There wasn’t on the world such a glad woman<br />

in dreams, nor there could be,<br />

because I dreamt that he had come to say to me<br />

the one that loves me better than himself:<br />

«Speak, friend, oh my light and my good! ».<br />

When I woke up, I had great sorrow,<br />

because such a dream I enjoyed greatly<br />

with his begging me, by Our Lord,<br />

The one that knows how to love me better than himself:<br />

«Speak to me, oh my light and my good! ».<br />

And, after I woke up, I prayed to God<br />

to make this dream come true for me.<br />

Deus, que leda que m’ esta noite vi,<br />

amiga, en un sonho que sonhei!<br />

Ca sonhava, en como vos direi,<br />

que me dizia meu amig’ assi:<br />

«Falad’, amig’, ai meu lum’ e meu ben!».<br />

Non foi no mundo tan leda molher<br />

en sonho, nen no podia seer,<br />

ca sonhei que me veera dizer<br />

aquel que me milhor que a si quer:<br />

«Fala<strong>de</strong> migo, ai meu lum’ e meu ben!».<br />

Des que m’ espertei, houvi gran pesar,<br />

ca en tal sonho havia gran sabor<br />

con o rogar‐me, por Nostro Senhor,<br />

o que me sabe máis que si amar:<br />

«Fala<strong>de</strong> migo, ai meu lum’ e meu ben!».<br />

E, pois m’ espertei, foi a Deus rogar<br />

que me sacass’ aqueste sonh’ a ben.


Now I see that there is no truth<br />

in your dream, friend, if God forgives me;<br />

and I want to show you the reason why,<br />

and see how, by pity’s sake:<br />

I dreamt, long time ago, that I would see my <strong>de</strong>ar<br />

and my friend and I don’t see him, nor does he come.<br />

Because there isn’t a bit of truth<br />

in a dream, and in it there is neither good nor bad,<br />

and I will never believe it,<br />

because, friend, if God helps me,<br />

I dreamt, long time ago, that I would see my <strong>de</strong>ar<br />

and my friend and I don’t see him, nor does he come.<br />

I, myself, friend, un<strong>de</strong>rstand certainly that<br />

a dream cannot be true<br />

nor can it do me good or evil,<br />

because, friend, if God does good to me,<br />

I dreamt, long time ago, that I would see my <strong>de</strong>ar<br />

and my friend and I don’t see him, nor does he come..<br />

And, if he was my friend and doesn’t come,<br />

my dream, friend, isn’t either good or bad.<br />

Ora vej’ eu que non ha verda<strong>de</strong><br />

en sonh’, amiga, se Deus me perdon;<br />

e quero‐vos logo mostrar razon,<br />

e ve<strong>de</strong>s como, par carida<strong>de</strong>:<br />

sonhei, muit’ ha, que veera meu ben<br />

e meu amig’ e non veo, nen ven.<br />

Ca non ha verda<strong>de</strong> nemigalha<br />

en sonho, nen sol non é ben nen mal,<br />

e eu nunca en<strong>de</strong> creerei al,<br />

porque, amiga, se Deus me valha,<br />

sonhei, muit’ ha que veera meu ben<br />

e meu amig’ e non veo, nen ven.<br />

Per min, amiga, entend’ eu ben que<br />

sonho non po<strong>de</strong> verda<strong>de</strong> seer,<br />

nen que m’ er po<strong>de</strong> ben nen mal fazer,<br />

porque, amiga, se Deus ben mi dé,<br />

sonhei, muit’ ha, que veera meu ben<br />

a meu amig’ e non veo, nen ven.<br />

E, pois se foi meu amig’ e non ven,<br />

meu sonh’, amiga, non é mal nen ben.


PERO GONÇALVES DE PORTOCARREIRO (Second half of the 13 th<br />

century)<br />

The ring of my friend<br />

I lost un<strong>de</strong>r the green pine,<br />

and I cry, beautiful me!<br />

The ring of my loved one<br />

I lost un<strong>de</strong>r the green branch,<br />

and I cry, beautiful me!<br />

I lost it un<strong>de</strong>r the green pine;<br />

that’s why I cry, mai<strong>de</strong>n,<br />

and I cry, beautiful me!<br />

I lost it un<strong>de</strong>r the green branch;<br />

that’s why I cry, noble woman,<br />

and I cry, beautiful me!<br />

O anel do meu amigo<br />

perdi‐o so‐lo ver<strong>de</strong> pino,<br />

e chor’ eu, bela!<br />

O anel do meu amado<br />

perdi‐o so‐lo ver<strong>de</strong> ramo,<br />

e chor’ eu, bela!<br />

Perdi‐o so‐lo ver<strong>de</strong> pino;<br />

por én chor’ eu, dona virgo,<br />

e chor’ eu, bela!<br />

Perdi‐o so‐lo ver<strong>de</strong> ramo;<br />

por én chor’ eu, dona d’ algo,<br />

e chor’ eu, bela!


JOÁN AIRAS DE SANTIAGO (Second half of the 13 th century)<br />

All things I see to <strong>de</strong>part<br />

from this world such as they used to be,<br />

and I see people stop doing<br />

what good they used to –such time is our lot!‐,<br />

but my heart can’t be <strong>de</strong>parted<br />

from my friend whom I love well.<br />

But what man breaks the heart<br />

of the things he loves, certainly,<br />

and man <strong>de</strong>parts from the land where he is,<br />

and man <strong>de</strong>parts from where he has big profits,<br />

the heart can’t be broken<br />

of my friend whom I love well.<br />

Everything I see changing:<br />

times change and the rest changes,<br />

people change from doing good or evil,<br />

the winds change and everything again,<br />

but the heart can’t be changed<br />

of my friend whom I love well.<br />

Toda‐las cousas eu vejo partir<br />

do mund’ en como soian seer,<br />

e vej’ as gentes partir <strong>de</strong> fazer<br />

ben que soian –tal tempo nos ven!–,<br />

mais non se pod’ o coraçon partir<br />

do meu amigo <strong>de</strong> mi querer ben.<br />

Pero que home part’ o coraçon<br />

das cousas que ama, per bõa fe,<br />

e parte‐s’ home da terra ond’ é,<br />

e parte‐s’ home d’ u gran<strong>de</strong> prol ten,<br />

non se po<strong>de</strong> parti‐lo coraçon<br />

do meu amigo <strong>de</strong> mi querer ben.<br />

Toda‐las cousas eu vejo mudar:<br />

mudan‐s’ os tempos e muda‐s’ o al,<br />

muda‐s’ a gente en fazer ben ou mal,<br />

mudan‐s’ os ventos e tod’ outra ren,<br />

mais non se pod’ o coraçon mudar<br />

do meu amigo <strong>de</strong> mi querer ben.


‐My friend, I want to ask you.<br />

‐Ask me, lady, since it pleases me.<br />

‐You needn’t <strong>de</strong>ny me anything.<br />

‐Never will I, lady, <strong>de</strong>ny you anything.<br />

‐So many songs, why do you write them?<br />

‐Lady, because I never forget you.<br />

‐I want to ask you, certainly.<br />

‐Ask, as that pleases me.<br />

‐Don’t <strong>de</strong>ny me anything, so that is.<br />

‐I will never <strong>de</strong>ny you anything, my lady.<br />

‐So many songs, why do you write them?<br />

‐Lady, because I never forget you.<br />

‐Don’t worry about which question to ask.<br />

‐No, lady, I rather will thank you.<br />

‐Don’t <strong>de</strong>ny either what you say.<br />

‐Never will I, lady, <strong>de</strong>ny you anything.<br />

‐So many songs, why do you write them?<br />

‐Lady, because I never forget you.<br />

‐And this good you do for me?<br />

‐For you, my lady, who are worth it.<br />

–Meu amigo, quero‐vos preguntar.<br />

–Pregunta<strong>de</strong>, senhor, ca m’ é én ben.<br />

–Non vos ha mester <strong>de</strong> mi ren negar.<br />

–Nunca vos eu, senhor, negarei ren.<br />

–Tantos cantares, por que faze<strong>de</strong>s?<br />

–Senhor, ca nunca mi escaece<strong>de</strong>s.<br />

–Preguntar‐vos quero, per bõa fe.<br />

–Pregunta<strong>de</strong>, ca hei én gran sabor.<br />

–Non mi negue<strong>de</strong>s ren, pois assi é.<br />

–Nunca vos ren negarei, mia senhor.<br />

–Tantos cantares, por que faze<strong>de</strong>s?<br />

–Senhor, ca nunca mi escaece<strong>de</strong>s.<br />

–Non vos pes <strong>de</strong> qual pregunta fezer.<br />

–Non, senhor, ante vo‐lo gracirei.<br />

–Non m’ ar negue<strong>de</strong>s o que vos disser.<br />

–Nunca vos eu, senhor, ren negarei.<br />

–Tantos cantares, por que faze<strong>de</strong>s?<br />

–Senhor, ca nunca mi escaece<strong>de</strong>s.<br />

–E este ben por mí o faze<strong>de</strong>s?<br />

–Por vós, mia senhor, que o vale<strong>de</strong>s.


Oh , Justice, you do me wrong,<br />

as now you don’t want to rightly judge<br />

Mor <strong>de</strong> Cana, because she killed<br />

Joan Airas, which was without any reason;<br />

but, if you want to do right,<br />

you must put her un<strong>de</strong>r him,<br />

because the Livro <strong>de</strong> Leon so regulates;<br />

because he loved her greatly, and since then<br />

never called her but “lady”,<br />

and when he loved her best,<br />

she went and killed him there;<br />

but, Justice, as she did such great wrong,<br />

put her un<strong>de</strong>r him just one time,<br />

because the law so regulates.<br />

And, when Joan Airas more thought<br />

he would get some good from Mor <strong>de</strong> Cana,<br />

she went and killed him for that,<br />

so much was he un<strong>de</strong>r her power;<br />

but, Justice, because it already is like that,<br />

put her un<strong>de</strong>r him, and suffer will<br />

the one that committed such great evil.<br />

And whoever see us both lie, will say:<br />

«Blessed be the one that judged! »<br />

Ai, Justiça, mal faze<strong>de</strong>s, que non<br />

quere<strong>de</strong>s ora <strong>de</strong>reito filhar<br />

<strong>de</strong> Mor da Cana, porque foi matar<br />

Joan Airas, ca fez mui sen razon;<br />

mais, se <strong>de</strong>reito quere<strong>de</strong>s fazer,<br />

ela so el <strong>de</strong>ve<strong>de</strong>s a meter,<br />

ca o manda o Livro <strong>de</strong> Leon;<br />

ca lhi queria gran ben, e <strong>de</strong>s i<br />

nunca lhi chamava senon "senhor",<br />

e, quando lh’ el queria mui milhor,<br />

foi‐o ela logo matar ali;<br />

mais, Justiça, pois tan gran torto fez,<br />

mete<strong>de</strong>‐a ja so ele ũa vez,<br />

ca o manda o <strong>de</strong>reito assi.<br />

E, quando máis Joan Airas cuidou<br />

que houvesse <strong>de</strong> Mor da Cana ben,<br />

foi‐o ela logo matar por én,<br />

tanto que el en seu po<strong>de</strong>r entrou;<br />

mais, Justiça, pois que assi é ja,<br />

metan‐na so el, e pa<strong>de</strong>cerá<br />

a que o a mui gran torto matou.<br />

E quen nos ambos vir jazer, dira:<br />

«Beeito seja aquel que o julgou!».


PERO DE VEER (...1240?...)<br />

Oh God, what a pain I have in myself,<br />

because my friend went away and I was left<br />

a little girl and in love with him.<br />

When he had to go to Julhan,<br />

I was left, beautiful me, not to lie to you,<br />

A little girl and in love with him.<br />

There I feared my own <strong>de</strong>ath,<br />

where I was left a very troubled shepher<strong>de</strong>ss,<br />

A little girl and in love with him.<br />

Ai Deus, que doo que eu <strong>de</strong> mí hei,<br />

porque se foi meu amig’ e fiquei<br />

pequena e <strong>de</strong>l namorada.<br />

Quando s’ el houve <strong>de</strong> Julhan a ir,<br />

fiquei, fremosa, por vos non mentir,<br />

pequena e <strong>de</strong>l namorada.<br />

Ali houv’ eu <strong>de</strong> mia morte pavor,<br />

u eu fiquei mui coitada pastor,<br />

pequena e <strong>de</strong>l namorada.


JOÁN ZORRO (End of the 13 th century)<br />

The king of Portugal<br />

boats or<strong>de</strong>red to build,<br />

and there will on the boats with me go<br />

my daughter and our friend.<br />

The Portuguese king<br />

boats or<strong>de</strong>red to make,<br />

and there will on the boats with me go<br />

my daughter and our friend.<br />

Boats he or<strong>de</strong>red to build<br />

and on the sea to launch,<br />

and there will on the boats with me go<br />

my daughter and our friend.<br />

Boats he or<strong>de</strong>red to make<br />

and to put into the sea,<br />

and there will on the boats with me go<br />

my daughter and our friend.<br />

El‐Rei <strong>de</strong> Portugale<br />

barcas mandou lavrare,<br />

e lá iran nas barcas migo<br />

mia filha e noss’ amigo.<br />

El‐Rei portugueese<br />

barcas mandou fazere,<br />

e lá iran nas barcas migo<br />

mia filha e noss’ amigo.<br />

Barcas mandou lavrare<br />

e no mar as <strong>de</strong>itare,<br />

e lá iran nas barcas migo<br />

mia filha e noss’ amigo.<br />

Barcas mandou fazere<br />

e no mar as metere,<br />

e lá iran nas barcas migo<br />

mia filha e noss’ amigo.


JULIÃO BOLSEIRO (3 rd fourth of the 13 th century)<br />

Without my friend lonely in the morning<br />

and never these eyes of mine sleep:<br />

and, as much as I can, I beg God for a light<br />

and he doesn’t give it to me in any way.<br />

But, if I were with my friend,<br />

the light would be with me now.<br />

When I used to sleep with my friend,<br />

the night didn’t last any long,<br />

and now the night lasts and comes and goes:<br />

the light doesn’t come, nor the day breaks.<br />

But, if I were with my friend,<br />

the light would be with me now.<br />

And, according to my un<strong>de</strong>rstanding,<br />

let my light and my lord stay with me:<br />

then comes light, whose pleasure I have not,<br />

and now the night goes and comes and grows.<br />

But, if I were with my friend,<br />

the light would be with me now.<br />

Pater nostrus I pray more than a hundred times<br />

for That One who died on the true cross,<br />

may He show me the light very soon,<br />

but show me the nights of advent.<br />

But, if I were with my friend,<br />

the light would be with me now.<br />

Sen meu amigo manh’ eu senlheira<br />

e sol non dormen estes olhos meus;<br />

e, quant’ eu posso, peç’ a luz a Deus<br />

e non mi a dá per nulha maneira.<br />

Mais, se masesse con meu amigo,<br />

a luz agora seria migo.<br />

Quand’ eu con meu amigo dormia,<br />

a noite non durava nulha ren,<br />

e ora dur’ a noit’ e vai e ven:<br />

non ven a luz, nen parec’ o dia.<br />

Mais, se masesse con meu amigo,<br />

a luz agora seria migo.<br />

E, segundo, com’ a mí parece,<br />

comigo man meu lum’ e meu senhor:<br />

ven log’ a luz, <strong>de</strong> que non hei sabor,<br />

e ora vai a noit’ e ven e crece.<br />

Mais, se masesse con meu amigo,<br />

a luz agora seria migo.<br />

Pater nostrus rez’ eu máis <strong>de</strong> cento<br />

por Aquel que morreu na vera cruz,<br />

que Ele mi mostre mui cedo a luz,<br />

mais mostra‐mi as noites d’ avento.<br />

Mais, se masesse con meu amigo,<br />

a luz agora seria migo.


These nights so long that God turns into grave day<br />

for me, because I don’t sleep them, and why didn’t he turn them<br />

by the time when my friend<br />

used to talk to me?<br />

Because God makes them so long I can’t sleep, troubled,<br />

and, as they are too many, I’d like one more time<br />

by the time when my friend<br />

used to talk to me.<br />

Why does God make them so long, in measure unchallenged,<br />

and I can’t sleep them? Why doesn’t he make them similar to<br />

by the time when my friend<br />

used to talk to me?<br />

Aquestas noites tan longas que Deus fez en grave dia<br />

por min, por que as non dormio, e por que as non fazia<br />

no tempo que meu amigo<br />

soia falar comigo?<br />

Porque as fez Deus tan gran<strong>de</strong>s non posso eu dormir,<br />

coitada,<br />

e, <strong>de</strong> como son sobejas, quisera eu outra vegada<br />

no tempo que meu amigo<br />

soia falar comigo.<br />

Por que as Deus fez tan gran<strong>de</strong>s sen mesura <strong>de</strong>siguaes,<br />

e as eu dormir non posso? Por que as non fez ataes<br />

no tempo que meu amigo<br />

soia falar comigo?


PERO MEOGO (Second half of the 13 th century)<br />

She got up at dawn, the beauty got up,<br />

she’s going to wash her hair in the cold fountain,<br />

glad for love, for love glad.<br />

She got up at dawn, the pretty girl got up,<br />

she’s going to wash her hair in the cold fountain,<br />

glad for love, for love glad.<br />

She’s going to wash her hair in the cold fountain,<br />

her friend passed by, whom she loved certainly,<br />

glad for love, for love glad.<br />

She’s going to wash her hair in the cold fountain,<br />

her friend passes by, who much loved her,<br />

glad for love, for love glad.<br />

Her friend passes by, whom she loved certainly,<br />

the mountain <strong>de</strong>er to the water returned,<br />

glad for love, for love glad.<br />

Her friend passes by, who much loved her,<br />

the mountain <strong>de</strong>er to the water returned,<br />

glad for love, for love glad.<br />

Levou‐s’ aa alva, levou‐s’ a velida,<br />

vai lavar cabelos na fontana fria,<br />

leda dos amores, dos amores leda.<br />

Levou‐s’ aa alva, levou‐s’ a louçana,<br />

vai lavar cabelos na fria fontana,<br />

leda dos amores, dos amores leda.<br />

Vai lavar cabelos na fontana fria,<br />

passou seu amigo, que lhi ben queria,<br />

leda dos amores, dos amores leda.<br />

Vai lavar cabelos na fria fontana,<br />

passa seu amigo, que a muit’ amava,<br />

leda dos amores, dos amores leda.<br />

Passa seu amigo, que lhi ben queria,<br />

o cervo do monte a augua volvia,<br />

leda dos amores, dos amores leda.<br />

Passa seu amigo, que a muit’ amava,<br />

o cervo do monte volvia a augua,<br />

leda dos amores, dos amores leda.


‐Tell me, daughter, my beautiful daughter:<br />

why did you take so long at the cold fountain?<br />

‐I’m in love.<br />

Tell me daughter, my pretty daughter:<br />

why did you take so long at the cold fountain?<br />

‐I’m in love.<br />

‐I took so long, my mother, at the cold fountain,<br />

because the mountain <strong>de</strong>er returned to the water.<br />

I’m in love.<br />

I took so long, my mother, at the cold fountain,<br />

because the mountain <strong>de</strong>er to the water returned.<br />

I’m in love.<br />

‐Lying, my daughter, lying for a friend!<br />

I never saw a <strong>de</strong>er return to the river.<br />

‐I’m in love.<br />

Lying, my daughter, lying for the loved one!<br />

I never saw a <strong>de</strong>er to the river return .<br />

‐I’m in love.<br />

–Diga<strong>de</strong>s, filha, mia filha velida:<br />

por que tardastes na fontana fria?<br />

–Os amores hei.<br />

Diga<strong>de</strong>s, filha, mia filha louçana:<br />

por que tardastes na fria fontana?<br />

–Os amores hei.<br />

–Tar<strong>de</strong>i, mia madre, na fontana fria,<br />

cervos do monte a augua volvian.<br />

Os amores hei.<br />

Tar<strong>de</strong>i, mia madre, na fria fontana,<br />

cervos do monte volvian a augua.<br />

Os amores hei.<br />

–Mentir, mia filha, mentir por amigo!<br />

Nunca vi cervo que volvess’ o rio.<br />

–Os amores hei.<br />

Mentir, mia filha, mentir por amado!<br />

Nunca vi cervo que volvess’ o alto.<br />

–Os amores hei.


PEDRO AMIGO DE SEVILHA (...1268‐1285...)<br />

‐By God, friend, do you know<br />

how I could send a message<br />

to my friend, who cannot<br />

talk to me and dies for that with worry?<br />

And, I tell you certainly, if he dies like that,<br />

I will not live ever since.<br />

Friend, I certainly know my friend<br />

cannot have shrewdness with me to speak,<br />

and I had cunning and ma<strong>de</strong> him write<br />

for another lady a very good song;<br />

and, as he sang to that lady,<br />

every time he wanted, he always spoke to me.<br />

My friend is not a minstrel,<br />

but so big is the love he feels for me<br />

that he will take another lover<br />

and will sing, because I tell him so;<br />

but, friend, by whom will he know<br />

that I say so, or who will tell him?<br />

‐I, friend, will make him know<br />

that, whenever he writes a song<br />

for another woman and ma<strong>de</strong> by him,<br />

he will talk to you, whenever he pleases;<br />

but it’s necessary to make him<br />

believe it certainly and that you don’t make him jealous.<br />

‐Friend, by heaven and every evil I have,<br />

I will never make him jealous again.<br />

‐It’s necessary for you, as it will be un<strong>de</strong>rstood<br />

if you make him jealous, and you will be avoi<strong>de</strong>d.<br />

–Par Deus, amiga, po<strong>de</strong><strong>de</strong>s saber<br />

como po<strong>de</strong>sse mandad’ enviar<br />

a meu amigo, que non ha po<strong>de</strong>r<br />

<strong>de</strong> falar mig’ e morr’ én con pesar?<br />

E, ben vos digo, se el morr’ assi,<br />

que non viverei ja máis <strong>de</strong>s ali.<br />

Amiga, sei ben que non pod’ haver<br />

meu amig’ arte <strong>de</strong> migo falar,<br />

e houv’ eu art’ e figi‐lhe fazer<br />

por outra dona un mui bon cantar;<br />

e, pois por aquela dona trobou,<br />

cada que quis, sempre migo falou.<br />

O meu amigo non é trobador,<br />

pero tan grand’ é o ben que m’ el quer<br />

que filhará outra enten<strong>de</strong>dor<br />

e trobará, pois que lho eu disser;<br />

mais, amiga, per quen o sabera<br />

que lho eu mando, ou quen lho dira?<br />

–Eu, amiga, o farei sabedor<br />

que, tanto que el un cantar fezer<br />

por outra dona e pois por seu for,<br />

que falará vosco, quando quiser;<br />

mais ha mester <strong>de</strong> lho fazer el ben<br />

creent’ e vós non o cear<strong>de</strong>s én.<br />

–Amiga, per ceos e quant’ eu hei<br />

<strong>de</strong> mal, máis nunca o ja cearei.<br />

–Mester vos é, cá vo‐lo enten<strong>de</strong>rán<br />

se o cear<strong>de</strong>s, e guardar‐vos‐an


MARTIN PADROZELOS (Second half of the 13 th century)<br />

By God, do not be sorrowful,<br />

my mother and my lady,<br />

about going to San Salvador,<br />

because, if today there go three<br />

beauties, I will be<br />

one, I know for certain.<br />

To say a prayer,<br />

I want today to go there,<br />

and, not to lie to you,<br />

if today there are two<br />

beauties, I will be<br />

one, I know for certain.<br />

And my friend is there, oh<br />

mother, and I’m going to see him there,<br />

to please him;<br />

if today there goes one<br />

beauty, I will be<br />

the one, I know for certain.<br />

Por Deus, que vos non pes,<br />

mia madr’ e mia senhor,<br />

d’ ir a San Salvador,<br />

ca, se hoje i van tres<br />

fremosas, eu serei<br />

a ũa, ben o sei.<br />

Por fazer oraçon,<br />

quer’ hoj’ eu ala ir,<br />

e, por vos non mentir,<br />

se hoj’ i duas son<br />

fremosas, eu serei<br />

a ũa, ben o sei.<br />

I é meu amig’, ai<br />

madr’, e i‐lo‐ei veer,<br />

por lhi fazer prazer;<br />

se hoj’ i ũa vai<br />

fremosa, eu serei<br />

a ũa, ben o sei.


LOURENÇO (Second third of the 13 th century)<br />

Three mai<strong>de</strong>ns were singing of love,<br />

very beautiful little shepher<strong>de</strong>sses,<br />

very troubled by love.<br />

And then one said, my lady:<br />

«Sing, friends, with me<br />

the song of my friend ».<br />

The three of them sang very nicely,<br />

as mai<strong>de</strong>ns in love<br />

and by love troubled.<br />

And said the one for whom I lose my senses:<br />

«Sing, friends, with me<br />

the song of my friend ».<br />

What great pleasure I had<br />

listening to them singing then!<br />

And it pleased me <strong>de</strong>ep in my heart<br />

when my lady said:<br />

«Sing, friends, with me<br />

the song of my friend ».<br />

And when I listened to them for longer,<br />

I was much pleased<br />

and it pleased me much<br />

as my lady said:<br />

«Sing, friends, with me<br />

the song of my friend ».<br />

Tres moças cantavan d’ amor,<br />

mui fremosinhas pastores,<br />

mui coitadas dos amores.<br />

E diss’ end’ ũa, mia senhor:<br />

«Dized’, amigas, comigo<br />

o cantar do meu amigo».<br />

Todas tres cantavan mui ben,<br />

come moças namoradas<br />

e dos amores coitadas.<br />

E diss’ a por que perço o sén:<br />

«Dized’, amigas, comigo<br />

o cantar do meu amigo».<br />

Que gran sabor eu havia<br />

<strong>de</strong> as oir cantar enton!<br />

E prougue‐mi <strong>de</strong> coraçon<br />

quanto mia senhor dizia:<br />

«Dized’, amigas, comigo<br />

o cantar do meu amigo».<br />

E se as eu máis oisse,<br />

a que gran sabor estava<br />

e que muito me pagava<br />

<strong>de</strong> como mia senhor disse:<br />

«Dized’, amigas, con migo<br />

o cantar do meu amigo».


MARTÍN DE GINZO (Second half of the 13 th century)<br />

The very beautiful one<br />

or<strong>de</strong>red to play the tambourine.<br />

Beautiful one, of love I die.<br />

The very good‐looking one<br />

or<strong>de</strong>red to sound the tambourine.<br />

Beautiful one, of love I die.<br />

She or<strong>de</strong>red to play the tambourine<br />

and they didn’t let it rest.<br />

Beautiful one, of love I die.<br />

She or<strong>de</strong>red to sound the tambourine<br />

and they didn’t let it rest.<br />

Beautiful one, of love I die.<br />

A do mui bon parecer<br />

mandou lo adufe tanger.<br />

Louçana, d’ amores moir’ eu.<br />

A do mui bon semelhar<br />

mandou lo adufe sonar.<br />

Louçana, d’ amores moir’ eu.<br />

Mandou lo adufe tanger<br />

e non lhi davan lezer.<br />

Louçana, d’ amores moir’ eu.<br />

Mandou lo adufe sonar<br />

e non lhi davan vagar.<br />

Louçana, d’ amores moir’ eu.


MARTÍN CODAX (Second or third fouth of the 13 th century)<br />

Waves of the sea of Vigo,<br />

have you seen my friend?<br />

And, oh god, will he come soon!<br />

Waves of the tricky sea ,<br />

have you seen my loved one?<br />

And, oh God, will he come soon!<br />

Have you seen my friend,<br />

the one for whom I sigh?<br />

And, oh God, will he come soon!<br />

Have you seen my loved one<br />

the one for whom I take so much trouble?<br />

And, oh God, will he come soon!<br />

Ondas do mar <strong>de</strong> Vigo,<br />

se vistes meu amigo?<br />

E, ai Deus, se verra cedo!<br />

Ondas do mar levado,<br />

se vistes meu amado?<br />

E, ai Deus, se verra cedo!<br />

Se vistes meu amigo,<br />

o por que eu sospiro?<br />

E, ai Deus, se verra cedo!<br />

Se vistes meu amado<br />

por que hei gran coidado?<br />

E, ai Deus, se verra cedo!


In the sacred graveyard in Vigo,<br />

a beautiful body danced:<br />

I feel love!<br />

In Vigo, in the sacred graveyard,<br />

a thin body danced:<br />

I feel love!<br />

A beautiful body danced,<br />

that never had a friend:<br />

I feel love!<br />

A thin body danced,<br />

that never had a loved one:<br />

I feel love!<br />

Who had never had a friend,<br />

except in the sacred graveyard, in Vigo:<br />

I feel love!<br />

Who had never loved,<br />

except in Vigo, in the sacred graveyard:<br />

I feel love!<br />

Eno sagrado, en Vigo,<br />

bailava corpo velido:<br />

amor hei!<br />

En Vigo, no sagrado,<br />

bailava corpo <strong>de</strong>lgado:<br />

amor hei!<br />

Bailava corpo velido,<br />

que nunca houver’ amigo:<br />

amor hei!<br />

Bailava corpo <strong>de</strong>lgado,<br />

que nunca houver’ amado:<br />

amor hei!<br />

Que nunca houver’ amigo,<br />

ergas no sagrad’, en Vigo:<br />

amor hei!<br />

Que nunca houver’ amado,<br />

ergas en Vigo, no sagrado:<br />

amor hei!


MARTÍN SOÁREZ (c.1200‐c.1260)<br />

«Martín Soares wrote this song for a knight that was a<br />

mocker, who said that he came from Overseas »<br />

Although I didn’t go Overseas,<br />

very well I know the land<br />

by Soeiro Eanes, who comes from there,<br />

according to what I heard him tell;<br />

he says thar Marcelha lies<br />

overseas, and Acre lies here,<br />

and Somportes is there too.<br />

And the journeys I know certainly,<br />

as I heard him say well yesterday:<br />

he says anyone who walks well can go,<br />

from Belfurado to Santarem,<br />

if he gets up early,<br />

and go to Nogueirol for lunch<br />

and sleep in Jerusalen.<br />

And says that he saw a Jew<br />

who saw how they arrested Our Lord;<br />

and you will have great pleasure in it,<br />

I’m going to tell you, I think:<br />

he says he is a Jewish shepherd,<br />

born in Rocamador,<br />

and his name is Don Andreu.<br />

About the tomb I will also tell you,<br />

the places he went to, as I heard it<br />

from Don Soeiro much like this;<br />

as he told me, I will tell you:<br />

«Esta cantiga fez Martin Soares a un cavaleiro que<br />

era chufador, que <strong>de</strong>zia que viinha d’ Outramar»<br />

Pero non fui a Ultramar,<br />

muito sei eu a terra ben<br />

per Soeir’ Eanes, que én ven,<br />

segundo lh’ eu oi contar:<br />

diz que Marcelha jaz alen<br />

do mar, e Acre jaz aquen,<br />

e Somportes log’ i a par.<br />

E as jornadas sei eu ben,<br />

como lhi eiri oi falar:<br />

diz que pod’ ir, quen ben andar,<br />

<strong>de</strong> Belfurad’ a Santaren,<br />

se noutro dia madurgar,<br />

e ir a Nogueirol jantar<br />

e maer a Jerusalen.<br />

E diz que vio ũu ju<strong>de</strong>u<br />

que vio pren<strong>de</strong>r Nostro Senhor;<br />

e havere<strong>de</strong>s i gran sabor,<br />

se vo‐lo contar, cuido‐m’ eu:<br />

diz que é un ju<strong>de</strong>u pastor,<br />

natural <strong>de</strong> Rocamador,<br />

e que ha nome Don Andreu.<br />

Do sepulcro vos er direi,<br />

per u andou, ca lho oi<br />

a Don Soeiro ben assi;<br />

como m’ el disse, vos direi:


it is three leagues from Santarem<br />

and for or five from Loule,<br />

and Belfurado then lies there.<br />

The places Our Lord walked about,<br />

he says he walked to as a pilgrim,<br />

and, after the Sultan gave him<br />

his pardon, he felt great pleasure<br />

in returning; and it was difficult for him<br />

to walk Coira and Galisteu<br />

with Turks of the Emperor.<br />

<strong>de</strong> Santaren tres legoas é<br />

e quatro ou cinco <strong>de</strong> Loule,<br />

e Belfurado jaz log’ i.<br />

Per i andou Nostro Senhor,<br />

d’ ali diz el que foi romeu,<br />

e, <strong>de</strong>pois que lh’ o Soldan <strong>de</strong>u<br />

o perdon, houve gran sabor<br />

<strong>de</strong> se tornar; e foi‐lhi greu<br />

d’ andar Coira e Galisteu<br />

con torquis do Emperador.


«This other song he wrote for Afonso Eanes do Coton. It was<br />

scornful on purpose, where he showed, speaking badly about<br />

himself, the wiles that the other had; and it goes like this »<br />

Our Lord, I’m very troubled<br />

with these wiles you wanted to give me:<br />

I am a very <strong>de</strong>ep‐rooted brothel goer<br />

and very proud of playing dice;<br />

on the other hand I have great pleasure<br />

living away from these ways.<br />

I could certainly, if I had possessions,<br />

be well consi<strong>de</strong>red and honest;<br />

but I’m proud of this unhappy fucking<br />

and these taverns and this drinking,<br />

and, as I cannot be of any worth,<br />

I want to be where I am happy.<br />

And as I un<strong>de</strong>rstand I’m good for nothing<br />

and haven’t got anything good to look for,<br />

I don’t want to lose this vice of fucking<br />

nor these whores nor these poetic disputes,<br />

and neither do I want to go near other frontiers,<br />

losing my vice and giving me work.<br />

I even had other wiles,<br />

for which now I cannot be of much worth:<br />

I never go into any game<br />

from which I can’t get benefit on return,<br />

because I take great trouble in being,<br />

«Esta outra cantiga fez a Afons’ Eanes do Coton. Foi <strong>de</strong><br />

mal dizer aposto, en que mostrava, dizendo mal <strong>de</strong> si,<br />

as manhas que o outr’ havia; e diz assi»<br />

Nostro Senhor, com’ eu ando coitado<br />

con estas manhas que mi quisestes dar:<br />

son mui gran putanheiro aficado<br />

e pago‐me muito dos dados jogar;<br />

<strong>de</strong>s i ar hei mui gran sabor <strong>de</strong> morar<br />

per estas ruas vivend’ apartado.<br />

Po<strong>de</strong>ra‐m’ eu ben, se foss’ avegoso,<br />

caer en bon prez e honrado seer;<br />

mais pago‐m’ eu <strong>de</strong>ste fo<strong>de</strong>r astroso<br />

e <strong>de</strong>stas tavernas e <strong>de</strong>ste bever;<br />

e, pois que eu ja máis non posso valer,<br />

quero‐m’ andar per u seja viçoso.<br />

E pois eu entendo que ren non valho<br />

nen hei por outra bonda<strong>de</strong> a catar,<br />

non quer’ eu per<strong>de</strong>r este fo<strong>de</strong>stalho<br />

nen estas putas nen este entençar,<br />

nen quer’ ir per outras fronteiras andar,<br />

per<strong>de</strong>nd’ o viç’ e dando‐mi trabalho.<br />

Ainda eu outras manhas havia,<br />

per que eu non posso ja muito valer:<br />

nunca vos entro na tafularia<br />

que lh’ i non haja algun preit’ a volver,<br />

porque hei pois en gran coita a seer,


and fleeing and sheltering in this whoring.<br />

And so, when I see myself in my leisure,<br />

I yield then, and go my way.<br />

And I leave whores there speaking well about me,<br />

and about my wiles and my madness.<br />

e fugir e guarir na putaria.<br />

E pois, quando me vejo en meu lezer,<br />

me rendo logo, e pois vou mia via.<br />

E leixo i putas <strong>de</strong> mí ben dizer,<br />

e <strong>de</strong> mias manhas e <strong>de</strong> mia folia.


PERO GARCÍA BURGALÉS (Third fourth of the 13 th century)<br />

From now on I will have to fear<br />

nothing from God, because I know for certain that He<br />

now can do me no evil,<br />

as long as I live, but he has great power,<br />

because he soon <strong>de</strong>prived me of everything good<br />

I cared for in this world and, that’s why,<br />

I know he can do me no evil.<br />

Because he <strong>de</strong>prived me of such a good lady,<br />

that he will not make a similar one in this world,<br />

nor there can be a peer in this world;<br />

and whoever saw this one will not see another<br />

so gentle and so beautiful and of good sense,<br />

because this one did not lack anything<br />

from everything good a lady has to have.<br />

And because he ma<strong>de</strong> such a good lady die,<br />

I now know for certain that he will not do me evil;<br />

and so I have nothing bad to receive from Him,<br />

and the great trouble I have for her<br />

does not help me, as God ma<strong>de</strong> her die,<br />

may He bee seen in the hands of Jews<br />

as he was already once seen caught!<br />

And any man who certainly loves a woman ,<br />

and hears this from me, and doesn’t say amen,<br />

may never get any pleasure from whom he loves!<br />

Ja eu non hei oimais por que temer<br />

nulha ren Deus, ca ben sei eu d’ El ja<br />

ca me non po<strong>de</strong> nunca mal fazer,<br />

mentr’ eu viver, pero gran po<strong>de</strong>r ha,<br />

pois que me cedo tolheu quanto ben<br />

eu atendia no mund’ e, por én,<br />

sei eu ca me non po<strong>de</strong> mal fazer.<br />

Ca tan bõa senhor me foi tolher<br />

qual el ja en no mundo non fara,<br />

nen ja eno mundo par non po<strong>de</strong> haver;<br />

e quen aquesta viu ja non veerá<br />

tan mansa e tan fremosa e <strong>de</strong> bon sén,<br />

ca esta non menguava nulha ren<br />

<strong>de</strong> quanto ben dona <strong>de</strong>vi’ haver.<br />

E pois tan bõa senhor fez morrer,<br />

ja eu ben sei que me non fara mal;<br />

e pois eu d’ El non hei mal a pren<strong>de</strong>r,<br />

e a gran coita que hei me non val<br />

por ela, pois que mi a fez morrer Deus,<br />

El se veja en po<strong>de</strong>r <strong>de</strong> Ju<strong>de</strong>us<br />

como se viu ja outra vez pren<strong>de</strong>r!<br />

E tod’ homen que molher ben quiser,<br />

e m’ esto oir, e amen non disser,<br />

nunca veja <strong>de</strong> quanto ama prazer!


Roi Queimado died with love<br />

in his songs, by Saint Mary,<br />

for a lady he certainly loved much;<br />

and, by becoming a minstrel,<br />

as she didn’t want to do good to him,<br />

he makes himself die in his songs;<br />

but then resurrected after the third day.<br />

This he did for his lady<br />

that he loves much; and I would tell you something else about it:<br />

because he thinks he is skilful<br />

in the songs he writes, he has the pleasure<br />

to die in them, and then to live again.<br />

This he does, that can do it,<br />

but any other man wouldn’t do for anything.<br />

And he does not fear his <strong>de</strong>ath any longer,<br />

otherwise he would fear his <strong>de</strong>ath more;<br />

but he knows for certain, by his wisdom,<br />

that he will live, after he is <strong>de</strong>ad;<br />

and he takes <strong>de</strong>ath in his song:<br />

as he lives after it. You see what power<br />

God gave him –but who would think about it!<br />

And if God gave me this power<br />

such as he has today, after dying, to live,<br />

I would never ever fear <strong>de</strong>ath.<br />

Roi Queimado morreu con amor<br />

en seus cantares, par Santa Maria,<br />

por ũa dona que gran ben queria;<br />

e, por se meter por máis trobador,<br />

porque lh’ ela non quiso ben fazer,<br />

feze‐s’ el en seus cantares morrer;<br />

mais resurgiu <strong>de</strong>pois ao tercer dia.<br />

Esto fez el per ũa sa senhor<br />

que quer gran ben; e máis vos én diria:<br />

porque cuida que faz i maestria<br />

enos cantares que fez, ha sabor<br />

<strong>de</strong> morrer i, e <strong>de</strong>s i d’ ar viver.<br />

Esto faz el, que x’ o po<strong>de</strong> fazer,<br />

mais outr’ homen per ren non o faria.<br />

E non ha ja <strong>de</strong> sa morte pavor,<br />

senon sa morte máis‐la temeria;<br />

mais sabe ben, per sa sabedoria,<br />

que viverá, <strong>de</strong>s quando morto for;<br />

e faz‐s’ en seu cantar morte pren<strong>de</strong>r:<br />

<strong>de</strong>s i ar vive. Ve<strong>de</strong>s que po<strong>de</strong>r<br />

que lhi Deus <strong>de</strong>u –mais quen o cuidaria!<br />

E se mi Deus a mí <strong>de</strong>sse po<strong>de</strong>r<br />

qual hoj’ el ha, pois morrer, <strong>de</strong> viver,<br />

jamais morte nunca eu temeria.


AFONSO X (1221‐1284)<br />

I found the <strong>de</strong>an of Calez<br />

some books they brought him on rental;<br />

and to the one that brought them I asked<br />

about, and he answered me: «Sir,<br />

with these two books you see<br />

and another two he has,<br />

he fucks by them as much as he wants to fuck.<br />

And I will even tell you something else:<br />

although he has many women in his bed,<br />

as far as I know about his estate,<br />

with the books he has, there’s no woman<br />

whom he doesn’t make see cranes<br />

instead of crows, and silkworms instead of eagles,<br />

by power of his fucking, if he wants.<br />

Because there isn’t anything else, in the art of fucking,<br />

than that, that in the books he has, is written;<br />

and he gets such pleasure by reading them<br />

that he never does anything else night or day,<br />

and he knows about the art of fucking so much<br />

that with his books of wiles, that he has,<br />

he fucks the Moor women whenever he pleases.<br />

And I will tell you more about his knowledge,<br />

that with the books he has he does;<br />

he or<strong>de</strong>rs all of them to be brought before him,<br />

and as he fucks by them aplenty,<br />

if he finds a woman possessed by the <strong>de</strong>vil,<br />

he fucks her so by skill and by will,<br />

that he takes the wicked <strong>de</strong>vil out of her.<br />

Ao daian <strong>de</strong> Calez eu achei<br />

livros que lhi levavan d’ aloguer;<br />

e o que os tragia preguntei<br />

por eles, e respon<strong>de</strong>u‐m’ el: «Senher,<br />

con estes livros que vós vee<strong>de</strong>s dous<br />

e con os outros que el ten dos sous,<br />

fod’ el per eles quanto fo<strong>de</strong>r quer.<br />

E ainda vos end’ eu máis direi:<br />

macar na Lei muit’á, se el quixer,<br />

leer, por quanto eu <strong>de</strong> sa fazenda sei,<br />

con os livros que ten, non ha molher<br />

a que non faça que semelhen grous<br />

os corvos, e as aguias babous,<br />

per força <strong>de</strong> fo<strong>de</strong>r, se x’ el quiser.<br />

Ca non ha máis, na arte do fo<strong>de</strong>r,<br />

do que, nos livros que ele ten, jaz;<br />

e el ha tal sabor <strong>de</strong> os leer<br />

que nunca noite nen dia al faz,<br />

e sabe d’ arte do fo<strong>de</strong>r tan ben<br />

que con nos seus livros d’ artes, que el ten,<br />

fod’ el as mouras cada que lhi praz.<br />

E máis vos contarei <strong>de</strong> seu saber,<br />

que con nos livros que ele ten faz:<br />

manda‐os ante si todos trager,<br />

e pois que fo<strong>de</strong> per eles assaz,<br />

se molher acha que o <strong>de</strong>mo ten,<br />

assi a fo<strong>de</strong> per arte e per sén,<br />

que saca <strong>de</strong>la o <strong>de</strong>mo malvaz.


And, with all this, he does something else<br />

with the books he has, certainly:<br />

if he finds a woman who has the evil<br />

which is the fire of San Marçal,<br />

he is going to charm her so by fucking<br />

that, by fucking, he’ll make her think<br />

that she is frozen –and not anything else‐ or snowed ».<br />

E, con tod’ esto, ainda faz al<br />

con os livros que ten, per bõa fe:<br />

se acha molher que haja o mal<br />

<strong>de</strong>ste fogo que <strong>de</strong> San Marçal é,<br />

assi a vai per fo<strong>de</strong>r encantar<br />

que, fo<strong>de</strong>ndo, lhi faz ben semelhar<br />

que é geada –non al– ou nev’ é».


PERO LAROUCO (Last third of the 13 th century and beginning of the 14 th )<br />

About you, lady, I want to tell the truth,<br />

And not about the love I feel for you,<br />

lady, and certain is your stupidity,<br />

among many others in the world I know;<br />

neither in ugliness nor in wickedness<br />

are you vanquished today by the daughter of a king.<br />

I don’t love you and won’t get lost,<br />

where you won’t come, for you of loneliness.<br />

And if I served you in the house<br />

and I saw you and your colour,<br />

if I could have the world in my power<br />

I wouldn’t make you the lady of everything,<br />

nor of anything else I felt any pleasure about.<br />

And I know one thing:<br />

there was never the daughter of an emperor<br />

who was in a worst position for beauty.<br />

Everyone says to you, lady, with envy,<br />

that you don’t love them but not me.<br />

By God, I beg you that this may not be<br />

nor you do anything so senseless:<br />

do love the one that most wishes you<br />

and have for certain that they all are;<br />

and if I love you certainly from my heart,<br />

may God take me to a land where I don’t see you.<br />

De vós, senhor, quer’ eu dizer verda<strong>de</strong>,<br />

e non ja sobr’ o amor que vos hei,<br />

senher, e ben é vossa torpida<strong>de</strong>,<br />

<strong>de</strong> quantas outras eno mundo sei;<br />

assi <strong>de</strong> fea come <strong>de</strong> malda<strong>de</strong><br />

non vos vence hoje nen filha dũu rei.<br />

Non vos amo nen me eu per<strong>de</strong>rei,<br />

u vos non vir, por vós <strong>de</strong> soida<strong>de</strong>.<br />

E se eu vosco na casa sevesse<br />

e visse vós e a vossa color,<br />

se eu o mundo en po<strong>de</strong>r tevesse,<br />

non vos faria <strong>de</strong> todos senhor,<br />

nen doutra cousa on<strong>de</strong> sabor houvesse.<br />

E dũa ren see<strong>de</strong> sabedor:<br />

que nunca foi filha d’ emperador<br />

que <strong>de</strong> belda<strong>de</strong> peor estevesse.<br />

Todos vos dizen, senhor, con enveja,<br />

que <strong>de</strong>sama<strong>de</strong>s eles e mí non.<br />

Por Deus, vos rogo que esto non seja<br />

nen faça<strong>de</strong>s cousa tan sen razon:<br />

ama<strong>de</strong> vós o que vos máis <strong>de</strong>seja,<br />

e ben cree<strong>de</strong> que eles todos son;<br />

e se vos eu quero ben <strong>de</strong> coraçon,<br />

leve‐me Deus a terra u vos non veja.


PERO GOTÉRREZ (End of the 13 th century and beginning of the 14 th )<br />

Everyone says God never sinned,<br />

but I see him sin <strong>de</strong>athly:<br />

because I see him not protect many<br />

of his vassals, whom he bought very <strong>de</strong>arly,<br />

because he lets them die with great love,<br />

unprotected from the good of a lord,<br />

and like these he already has unprotected me.<br />

And I don’t know of a bigger mortal sin<br />

than that I see God committing,<br />

who unprotects his vassals<br />

in great trouble of love such as I have;<br />

and the lord who doesn’t want to help<br />

his vassals, when he needs it,<br />

sins mortally, as he is so high a King.<br />

Every lord, besi<strong>de</strong>s the natural King,<br />

must keep his vassals from <strong>de</strong>ath<br />

and help them, any single time he sees them<br />

in trouble; but God is not such,<br />

because he lets them die with great love,<br />

and, although he can, doesn’t want to help them:<br />

and so he commits a huge mortal sin...<br />

Todos dizen que Deus nunca pecou,<br />

mais mortalmente o vej’ eu pecar:<br />

ca lhe vej’ eu muitos <strong>de</strong>semparar<br />

seus vassalos, que mui caro comprou,<br />

ca os leixa morrer con grand’ amor,<br />

<strong>de</strong>semparados <strong>de</strong> ben <strong>de</strong> senhor,<br />

e ja com’ estes min <strong>de</strong>semparou.<br />

E maior pecado mortal non sei<br />

ca o que eu vejo fazer a Deus,<br />

ca <strong>de</strong>sampara os vassalos seus<br />

en mui gran coita d’ amor qual eu hei;<br />

e o senhor que acorrer non quer<br />

a seus vassalos, quando lh’ é mester,<br />

peca mortal, pois é tan alto Rei.<br />

Todo senhor, <strong>de</strong>mais Rei natural,<br />

<strong>de</strong>v’ os vassalos <strong>de</strong> mort’ a partir<br />

e acorrer‐lhes, cada que os vir<br />

estar en coita; mais Deus non é tal,<br />

ca os leixa con grand’ amor morrer,<br />

e, pero po<strong>de</strong>, non lhes quer valer:<br />

e assi faz gran pecado mortal...


GONÇALO EANES DO VINHAL (...1243‐1280)<br />

«This song was written by Don Gonçalo Anes do Vinhal for Don<br />

Henrique because it was said that he was the lover of the<br />

queen Dona Joana, his stepmother; and this was when the King<br />

Don Afonso banished him »<br />

I know, ladies, that already exiled from here<br />

the kingdom my friend is and I don’t know<br />

how he’s doing, but I want to go to the King;<br />

I will cry much and will tell him so:<br />

«By God, lord, you who make such a good King,<br />

forgive my friend this time ».<br />

Because I love him so <strong>de</strong>eply,<br />

as never a woman loved a friend,<br />

I will go there where the King be;<br />

my eyes weeping, I will then say:<br />

«By God, lord, you who make such a good King,<br />

forgive my friend this time ».<br />

And, as begging God is no good,<br />

nor the saints want to listen to me,<br />

I’ll go to the King to ask for mercy<br />

and I’ll say, my eyes weeping:<br />

«By God, lord, you who make such a good King,<br />

forgive my friend this time ».<br />

And by God, who gave you honour and goodness,<br />

forgive Don Henrique this time.<br />

«Esta cantiga fez Don Gonçalo Anes do Vinhal ao Infante<br />

Don Hanrique, porque dizian que era enten<strong>de</strong>dor da rainha<br />

Dona Joana, sa [madrastra; e esto foi quando o el‐Rei Don<br />

Afonso pos fora da terra»<br />

Sei eu, donas, que <strong>de</strong>itad’ é d’ aqui<br />

do reino ja meu amig’ e non sei<br />

como lhi vai, mais quer’ er ir a el‐Rei;<br />

chorar‐lh’‐ei muito e direi‐lh’ assi:<br />

«Por Deus, senhor, que vos tan bon Rei fez,<br />

perdoad’ a meu amig’ esta vez».<br />

Porque o amo tan <strong>de</strong> coraçon,<br />

como nunc’ amou amigo molher,<br />

irei ali u el‐Rei estever;<br />

chorando dos olhos, direi‐lh’ enton:<br />

«Por Deus, senhor, que vos tan bon Rei fez,<br />

perdoad’ a meu amig’ esta vez».<br />

E, pois que me non val rogar a Deus,<br />

nen os santos non me queren oir,<br />

irei a el‐Rei merce’ er pedir<br />

e direi, chorando dos olhos meus:<br />

«Por Deus, senhor, que vos tan bon Rei fez,<br />

perdoad’ a meu amig’ esta vez».<br />

E por Deus, que vós <strong>de</strong>u honra e bonda<strong>de</strong>,<br />

a Don Hanriqu’ esta vez perdoa<strong>de</strong>.


DON PEDRO DE PORTUGAL, COUNT OF BARCELOS (c.1285‐1354)<br />

«This song was written for a lady of a cavalry or<strong>de</strong>r called Moor<br />

Martiiz, Camela* as a nickname and a man who had Joan Martiz as<br />

a name, and Bodalho* as a nickname and was notary public of<br />

Braga »<br />

The nature of irrational animals<br />

that have the same appearance<br />

is then to make children;<br />

but as they are sexually able,<br />

I now see a strange or<strong>de</strong>r,<br />

such I never thought I would see:<br />

that a camel from a pig<br />

got pregnant and gave birth.<br />

The ones that are of the same nature<br />

get together, at certain times,<br />

and make their children;<br />

but I already see a child<br />

where I never thought I would see it,<br />

and therefore I won<strong>de</strong>r<br />

about a pig making a child,<br />

by nature, from a camel.<br />

Those that are, by nature,<br />

bodies of the same appearance<br />

get together and make children,<br />

‐this is their right way‐;<br />

but I never thought in my life<br />

that a camela got together<br />

«Esta cantiga <strong>de</strong> cima foi feita a ũa dona d’ ordin<br />

que chamavan Moor Martiĩz, por sobrenome<br />

Camela, e a ũu home que havia nome Joan Martiz,<br />

por sobrenome Bodalho, e era tabalion <strong>de</strong> Bragaa»<br />

Natura das animalhas<br />

que son dũa semelhança<br />

é <strong>de</strong> fazer én criança;<br />

mais <strong>de</strong>s que son fodimalhas,<br />

vej’ ora estranho talho,<br />

qual nunca cui<strong>de</strong>i que visse:<br />

que emprenhass’ e parisse<br />

a camela do bodalho.<br />

As que son dũa natura<br />

juntan‐s’, a certas sazões,<br />

e fazen sas criações;<br />

mais vejo ja criatura<br />

ond’ eu non cui<strong>de</strong>i vee‐la,<br />

e por én me maravilho<br />

<strong>de</strong> bodalho fazer filho,<br />

per natura, na camela.<br />

As que son, per natureza,<br />

corpos dũa parecença<br />

juntan‐s’ e fazen nacença,<br />

–esto é sa <strong>de</strong>reiteza–;<br />

mais non coi<strong>de</strong>i en mia vida<br />

que camela se juntasse


with a pig and got pregnant<br />

and even more gave birth.<br />

N.B.: *Camela = she‐camel<br />

*Bodalho = pig<br />

con bodalh’ e emprenhasse<br />

e <strong>de</strong> máis seer <strong>de</strong>l parida.


FERNÁN VELHO (Second half of the 13 th century)<br />

Maria Perez <strong>de</strong>clared<br />

the other day, that a big sinner<br />

she felt herself, and then to Our Lord<br />

she promised, by the evil she got involved in,<br />

to have a priest at her or<strong>de</strong>r,<br />

because of the sins she was ma<strong>de</strong> to do<br />

by the Devil, with whom she always went around.<br />

She <strong>de</strong>clared, as she says she found herself<br />

very sinful, and hence as a beggar<br />

she went then to God, as she thought him better<br />

to keep than he kept her;<br />

and, as long as she lives, she says she wants to have<br />

a priest with whom to be able to <strong>de</strong>fend<br />

herself from the Devil, whom she always avoi<strong>de</strong>d.<br />

And as she certainly saw her sins ,<br />

she felt great fear of her own <strong>de</strong>ath<br />

and she felt great pleasure in giving alms;<br />

and then she took a priest<br />

and gave him the bed where she usually lies,<br />

and says she will have him, as long as she lives;<br />

and all this eagerness she accepted for God!<br />

And as this issue started<br />

between them both, there was great love<br />

between her and the bigger Devil,<br />

until she confessed to be Balteira;<br />

but, as she saw the priest get<br />

between them, she lost<br />

the Devil, after confessing.<br />

Maria Perez se maenfestou<br />

noutro dia, ca por mui pecador<br />

se sentiu, e log’ a Nostro Senhor<br />

pormeteu, polo mal en que andou,<br />

que tevess’ un clerig’ a seu po<strong>de</strong>r,<br />

polos pecados que lhi faz fazer<br />

o Demo, con que x’ ela sempr’ andou.<br />

Maenfestou‐se, ca diz que s’ achou<br />

pecador muit’, e por én rogador<br />

foi log’ a Deus, ca teve por melhor<br />

<strong>de</strong> guardar a el ca o que a guardou;<br />

e, mentre viva, diz que quer teer<br />

un clerigo con que se <strong>de</strong>fen<strong>de</strong>r<br />

possa do Demo, que sempre guardou.<br />

E pois que ben seus pecados catou,<br />

<strong>de</strong> sa morte houv’ ela gran pavor<br />

e d’ esmolnar houv’ ela gran sabor;<br />

e log’ enton un clerigo filhou<br />

e <strong>de</strong>u‐lh’ a cama en que sol jazer,<br />

e diz que o terrá, mentre viver;<br />

e est’ afan todo por Deus filhou!<br />

E pois que s’ este preito começou<br />

antr’ eles ambos, houve grand’ amor<br />

antr’ ela sempr’ e o Demo maior,<br />

ata que se Balteira confessou;<br />

mais, pois que vio o clerigo caer<br />

antr’ eles ambos, houvi a per<strong>de</strong>r<br />

o Demo, <strong>de</strong>s que s’ ela confessou.


FERNÁN GARCÍA ESGARAVUNHA (...1230‐1251)<br />

This owner whose server was Joan Coelho,<br />

by good wiles she was able to learn,<br />

everywhere she went, will find good advice:<br />

because she can spin and weave nicely<br />

and makes very good short breeches and shirts;<br />

and you have never seen a woman of her condition<br />

who knew how to lead a cleaner life;<br />

Even more, she’s one of the appreciated women<br />

that we know in our place,<br />

because she washes well and bakes good cheese cakes<br />

and she knows how to grind and knead very well<br />

and she is a very good milkwoman.<br />

I don’t say this for much I love her,<br />

but because it is so, according to my un<strong>de</strong>rstanding.<br />

And her husband, castrating pigs<br />

has no equal, from Burgos to Carrion,<br />

nor has she castrating cocks<br />

beautifully, may God forgive me.<br />

All this she does, and she certainly watches omens<br />

and casts evil by the eye and woo<strong>de</strong>n pipe<br />

and knows many good enchantments.<br />

You will not find, in the whole Castile,<br />

thanks God, who is now pleased with me,<br />

either better stuffed belly or better blood sausage<br />

than those the owner makes with her hands;<br />

and she does other things well, as her husband says:<br />

she makes good sausage and washes tripes well<br />

and certainly tends enough broody hens.<br />

Esta ama, cuj’ é Joan Coelho,<br />

per bõas manhas que soub’ apren<strong>de</strong>r,<br />

cada u for, achará bon conselho:<br />

ca sabe ben fiar e ben tecer<br />

e talha mui ben bragas e camisa;<br />

e nunca vistes molher <strong>de</strong> sa guisa<br />

que máis limpia vida sábia fazer;<br />

ant’, é hoje das molheres preçadas<br />

que nós sabemos en nosso logar,<br />

ca lava ben e faz bõas queijadas<br />

e sabe ben moer e amassar<br />

e sabe muito <strong>de</strong> bõa leiteira.<br />

Esto non dig’ eu por ben que lhi queira,<br />

mais porque ést’ assi, a meu cuidar.<br />

E seu marido, <strong>de</strong> crastar verrões<br />

non lh’ achan par, <strong>de</strong> Burgos a Carrion,<br />

nen a ela <strong>de</strong> capar galiões<br />

fremosament’, assi Deus mi perdon.<br />

Tod’ esto faz; e cata ben argueiro<br />

e escanta ben per olh’ e per calheiro<br />

e sabe muito bõa escantaçon.<br />

Non achare<strong>de</strong>s, en toda Castela,<br />

graças a Deus, <strong>de</strong> que mi agora praz,<br />

melhor ventrulho nen melhor morcela<br />

do que a ama con sa mão faz;<br />

e al faz ben, como diz seu marido:<br />

faz bon souriç’ e lava ben transido<br />

e <strong>de</strong>ita ben galinha choca assaz.


GIL PÉREZ CONDE (...1269?‐1286...)<br />

In good faith, God, if not by your mother,<br />

who is the very good Saint Mary,<br />

would I give you sorrow, where I would say,<br />

for my lady, that you stole me,<br />

that you saw how you badly tra<strong>de</strong>d,<br />

because I don’t know so much about your father.<br />

Why should I suffer this from you,<br />

if not for her, if it didn’t bur<strong>de</strong>n her?<br />

I would die, if she loved you as a man,<br />

my lady, whom you took away from me.<br />

If I was yours, why did you lose me?<br />

Didn’t you want me to be worthier?<br />

Tell me now what good you did to me,<br />

because I believed you and served you,<br />

but great wrong unjustified and haughtiness,<br />

because you have taken my lady by force;<br />

I never took anything from yours,<br />

since I was born, nor did you give it to me.<br />

I would do myself what you do to us,<br />

leave ugly old women, and the beautiful<br />

and young ones take as wives.<br />

As many as you want, you take,<br />

and you never give me even one:<br />

thus you share with me all you have!<br />

You neither serve them nor praise them,<br />

and they go with you and, as you have them there,<br />

you dress and govern them very badly,<br />

and you keep them behind walls.<br />

A la fe, Deus, senon por vossa madre,<br />

que é a mui bõa Santa Maria,<br />

fezera‐vos eu pesar, u diria,<br />

pola mia senhor, que mi vós filhastes,<br />

que visse<strong>de</strong>s vós que mal baratastes,<br />

ca non sei tan muito <strong>de</strong> vosso padre.<br />

Por que vos eu a vós esto sofresse,<br />

senon por ela, se lhi non pesasse?<br />

Morrera eu, se vos com’ hom’ amasse<br />

a mia senhora, que mi vós tolhestes.<br />

Se eu voss’ era, por que me per<strong>de</strong>stes?<br />

Non queria<strong>de</strong>s que eu máis valesse?<br />

Dize<strong>de</strong>‐mi ora que ben mi fezestes,<br />

por que eu crea en vós nen vos sérvia<br />

senon gran tort’ endoad’ e sobervia,<br />

ca mi tee<strong>de</strong>s mia senhora forçada;<br />

nunca vos eu do vosso filhei nada,<br />

<strong>de</strong>s que fui nado, nen vós non mi o <strong>de</strong>stes.<br />

Faria‐m’ eu o que nos vós faze<strong>de</strong>s:<br />

leixar velhas feas, e as fremosas<br />

e mancebas filha‐las por esposas.<br />

Quantas quere<strong>de</strong>s vós, tantas filha<strong>de</strong>s,<br />

e a mí nunca mi nen ũa da<strong>de</strong>s:<br />

assi parti<strong>de</strong>s migo quant’ have<strong>de</strong>s!<br />

Nen as servi<strong>de</strong>s vós nen as loa<strong>de</strong>s,<br />

e van‐se vosc’ e, poi‐las alo tee<strong>de</strong>s,<br />

vesti<strong>de</strong>‐las mui mal e governa<strong>de</strong>s,<br />

e mete<strong>de</strong>s‐no‐las tra‐las pare<strong>de</strong>s.


ESTEVAN FAIÁN (Third fourth of the 13 th century)<br />

Fernan Diaz, they make you un<strong>de</strong>rstand<br />

that you certainly would marry this woman ;<br />

and we think this unreasonable for you<br />

for this I want to tell you:<br />

because the lady is from such a land,<br />

Don Fernando, that, either for good or for evil,<br />

you won’t be able to have a person there,<br />

more over, you will do as it pleases you<br />

willing to marry such a woman,<br />

Fernan Diaz. Because she is from such a place<br />

that you can’t, by any power,<br />

have any person, because people have<br />

such a nature, if God forgives me,<br />

that they will not want to shelter you there.<br />

And I know, Don Fernando, for all I learnt:<br />

you won’t be able to have this woman,<br />

because her vassals, as I hear say,<br />

don’t want a strange man upon them;<br />

because they say that you know how to flatter<br />

before a man, and how to cause<br />

great evil behind others, as I heard.<br />

Fernan Diaz, fazen‐vos enten<strong>de</strong>r<br />

que casaria<strong>de</strong>s <strong>de</strong>sta dona ben;<br />

e nós teemos que vos é mal sén<br />

per quant’ esto que vos quero dizer:<br />

porque a dona é <strong>de</strong> terra tal,<br />

Don Fernando, que, per ben nen per mal,<br />

non po<strong>de</strong>re<strong>de</strong>s i un hom’ haver,<br />

ante, fare<strong>de</strong>s i vosso prazer<br />

en querer<strong>de</strong>s con tal dona casar,<br />

Fernan Diaz. Ca é <strong>de</strong> tal logar<br />

que non po<strong>de</strong><strong>de</strong>s, per nen un po<strong>de</strong>r,<br />

haver nulh’ home, ca as gentes son<br />

<strong>de</strong> tal natura, se Deus mi pardon,<br />

que non querran i su vós guarecer.<br />

E sei, Don Fernando, per quant’ aprendi:<br />

non po<strong>de</strong>re<strong>de</strong>s esta dona haver,<br />

ca seus vassalos, com’ ouço dizer,<br />

non queren hom’ estranho sobre si;<br />

ca dizen que sabe<strong>de</strong>s lousinhar<br />

home <strong>de</strong>ant’, e sabe<strong>de</strong>s buscar<br />

gran mal <strong>de</strong>tras a muitos, com’ oi.


AFONSO EANES DO COTÓN (...1246...)<br />

Abbess, I heard say<br />

that you knew very well<br />

about all good; and, for<br />

God’s sake, want you pity<br />

me, that got married this year,<br />

that I certainly swear to you that I don’t know<br />

but to fuck an ass.<br />

As they make me know for this<br />

that you have good knowledge<br />

about fucking and all good;<br />

teach me more, lady,<br />

how to fuck, because I don’t know,<br />

I have neither father nor mother<br />

to teach me, and I stayed a shepherd.<br />

And if I get learnt<br />

from now on, lady, about this occupation<br />

of fucking and I knew how to fuck<br />

by you, whom God provi<strong>de</strong>d me with,<br />

every time by means of fucking, I will say<br />

Pater Noster and will mention<br />

the soul of whom taught me.<br />

And by this you can win,<br />

my lady, the kingdom of God:<br />

by teaching his poor<br />

more than by any other penance,<br />

and by teaching a woman<br />

troubled, who sees you,<br />

lady, who doesn’t know how to fuck.<br />

Aba<strong>de</strong>ssa, oi dizer<br />

que era<strong>de</strong>s mui sabedor<br />

<strong>de</strong> todo ben; e, por amor<br />

<strong>de</strong> Deus, quere<strong>de</strong>‐vos doer<br />

<strong>de</strong> min, que ogano casei,<br />

que ben vos juro que non sei<br />

máis que ũu asno <strong>de</strong> fo<strong>de</strong>r.<br />

Ca me fazen én sabedor<br />

<strong>de</strong> vós que have<strong>de</strong>s bon sén<br />

<strong>de</strong> fo<strong>de</strong>r e <strong>de</strong> todo ben;<br />

ensina<strong>de</strong>‐me máis, senhor,<br />

como foda, ca o non sei,<br />

nen padre nen madre non hei<br />

que m’ ensin’, e fiquei pastor.<br />

E se eu ensinado vou<br />

<strong>de</strong>s i, senhor, <strong>de</strong>ste mester<br />

<strong>de</strong> fo<strong>de</strong>r e fo<strong>de</strong>r souber<br />

per vós, que me Deus aparou,<br />

cada que per‐fo<strong>de</strong>r, direi<br />

Pater Noster e enmentarei<br />

a alma <strong>de</strong> quen m’ ensinou.<br />

E per i po<strong>de</strong><strong>de</strong>s gaar,<br />

mia senhor, o reino <strong>de</strong> Deus:<br />

per ensinar os pobres seus<br />

máis ca por outro jajũar,<br />

e per ensinar a molher<br />

coitada, que a vós veer,<br />

senhor, que non souber ambrar.


DIEGO PEZELHO (...1246‐1247...)<br />

My lord archbishop, I am excommunicated,<br />

because I was loyal: sin cheated me,<br />

release me, oh lord,<br />

and I will swear, as or<strong>de</strong>red, that I am a traitor.<br />

If I committed treason, I would never tell you,<br />

but, as I was loyal, at least by Saint Mary,<br />

release me, oh lord,<br />

and I will swear, as or<strong>de</strong>red, that I am a traitor.<br />

To my misadventure, I had a castle in Sousa<br />

and gave it to its owner and I think I did a great action:<br />

release me, oh lord,<br />

and I will swear, as or<strong>de</strong>red, that I am a traitor.<br />

For my black sins, I had a strong castle<br />

and gave it to its owner, and I fear <strong>de</strong>ath,<br />

release me, oh lord,<br />

and I will swear, as or<strong>de</strong>red, that I am a traitor.<br />

Meu senhor arcebispo, and’ eu escomungado,<br />

porque fiz lealda<strong>de</strong>: enganou‐mi o pecado,<br />

solta<strong>de</strong>‐m’, ai senhor,<br />

e jurarei, mandado, que seja traedor.<br />

Se traiçon fezesse, nunca vo‐la diria;<br />

mais, pois fiz lealda<strong>de</strong>, vel por Santa Maria,<br />

solta<strong>de</strong>‐m’, ai senhor,<br />

e jurarei, mandado, que seja traedor.<br />

Per mia malaventura, tivi ũu castelo en Sousa<br />

e <strong>de</strong>i‐o a seu don’ e tenho que fiz gran cousa:<br />

solta<strong>de</strong>‐m’, ai senhor,<br />

e jurarei, mandado, que seja traedor.<br />

Per meus negros pecados, tive ũu castelo forte<br />

e <strong>de</strong>i‐o a seu dono, e hei medo da morte.<br />

solta<strong>de</strong>‐m’, ai senhor,<br />

e jurarei, mandado, que seja traedor.


RELIGIOUS SONGBOOK<br />

(Songs of Saint Mary by Afonso X)


«This one is in praise of Saint Mary, as she is beautiful and<br />

good and has great power »<br />

Rose of roses, Flower of flowers ,<br />

Woman of women, Lady of ladies.<br />

Rose of beauty and of appearance<br />

and Flower of joy and pleasure,<br />

Woman who is very pious,<br />

Lady who takes away troubles and pains.<br />

Rose of roses and Flower of flowers...<br />

Such a Lady must people much love,<br />

as she can keep them from all evil;<br />

and she can their sins forgive,<br />

that are committed in the world by bad wills.<br />

Rose of roses and Flower of flowers...<br />

We must love her much and serve,<br />

as she fights to keep us from sinning;<br />

since she makes us repent our mistakes,<br />

that we commit as sinners.<br />

Rose of roses and Flower of flowers...<br />

This woman I have for my Lady<br />

and whose minstrel I want to be,<br />

and If I in some way can have her love,<br />

I give the <strong>de</strong>vil the other lovers.<br />

Rose of roses and Flower of flowers...<br />

«Esta é <strong>de</strong> loor <strong>de</strong> Santa Maria, com’ é fremosa<br />

e bõa e ha gran po<strong>de</strong>r»<br />

Rosa das rosas e Fror das frores,<br />

Dona das donas, Sennor das sennores.<br />

Rosa <strong>de</strong> beldad’ e <strong>de</strong> parecer<br />

e Fror d’ alegria e <strong>de</strong> prazer,<br />

Dona en mui piadosa seer,<br />

Sennor en toller coitas e doores.<br />

Rosa das rosas e Fror das frores...<br />

Atal Sennor <strong>de</strong>v’ home muit’ amar,<br />

que <strong>de</strong> todo mal o po<strong>de</strong> guardar;<br />

e po<strong>de</strong>‐ll’ os pecados perdõar,<br />

que faz no mundo per maos sabores.<br />

Rosa das rosas e Fror das frores...<br />

Devemo‐la muit’ amar e servir,<br />

ca punna <strong>de</strong> nos guardar <strong>de</strong> falir;<br />

<strong>de</strong>s i dos erros nos faz repentir,<br />

que nós fazemos come pecadores.<br />

Rosa das rosas e Fror das frores...<br />

Esta dona que tenno por Sennor<br />

e <strong>de</strong> que quero seer trobador,<br />

se eu per ren poss’ haver seu amor,<br />

dou ao <strong>de</strong>mo os outros amores.<br />

Rosa das rosas e Fror das frores...


«This one is about how Saint Mary sentenced the soul of a<br />

pilgrim that was going to Santiago, who got killed on the road by<br />

a trick of the <strong>de</strong>vil, to return to the body and do penance »<br />

It isn’t much if good judgement can be given<br />

to the Mother of whom has to judge the whole world.<br />

It is very true that she knew<br />

she brought God in her body and from her breast<br />

fed him, and anger from him<br />

she never received;<br />

for this I suspect un<strong>de</strong>rstanding<br />

will suffice everyone.<br />

It isn’t much if good judgement can be given...<br />

About this, if you heard me, I would tell<br />

a sentence Saint Mary gave,<br />

to one that every year went,<br />

as I was told,<br />

to Saint James on pilgrimage,<br />

because he got killed.<br />

It isn’t much if good judgement can be given...<br />

This pilgrim with good will<br />

was really going to Santiago;<br />

but he did wrong of this<br />

because before sheltering<br />

he went with a woman without any good,<br />

without marrying her.<br />

«Esta é como Santa Maria juigou a alma do romeu<br />

que ia a Santiago, que se matou na carreira por<br />

engano do diabo, que tornass’ ao corpo e fezesse<br />

pẽe<strong>de</strong>nça»<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar<br />

a Madre do que o mundo tod’ ha <strong>de</strong> joigar.<br />

Mui gran razon é que sábia <strong>de</strong>reito<br />

que Deus troux’ en seu corp’ e <strong>de</strong> seu peito<br />

mamentou, e <strong>de</strong>l <strong>de</strong>speito<br />

nunca foi fillar;<br />

por én <strong>de</strong> sén me sospeito<br />

que a quis avondar.<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Sobr’ esto, se m’ oisse<strong>de</strong>s, diria<br />

dun joizo que <strong>de</strong>u Santa Maria<br />

por un que cad’ ano ia,<br />

com’ oi contar,<br />

a San Jam’ en romaria,<br />

porque se foi matar.<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Este romeu con bõa voonta<strong>de</strong><br />

ia a Santiago <strong>de</strong> verda<strong>de</strong>;<br />

pero <strong>de</strong>sto fez malda<strong>de</strong><br />

que ant’ albergar<br />

foi con moller sen bonda<strong>de</strong>,<br />

sen con ela casar.


It isn’t much if good judgement can be given.<br />

So this he did, he got on his way,<br />

and didn’t show himself mean;<br />

and the <strong>de</strong>vil very quickly<br />

appeared before him<br />

whiter than an ermine,<br />

to cheat him fast.<br />

It isn’t much if good judgement can be given...<br />

The <strong>de</strong>vil took the appearance of Santiago<br />

and said: «Although I don’t like you,<br />

I bring you salvation<br />

from what you did wrong,<br />

so that you don’t fall into the lake<br />

of hell, without any doubt.<br />

It isn’t much if good judgement can be given...<br />

But previously you will do this I tell you,<br />

if you want to be my friend:<br />

cut with what you bring with you<br />

that ma<strong>de</strong> you lie<br />

in the power of the enemy,<br />

and is going to slit your throat ».<br />

It isn’t much if good judgement can be given...<br />

The pilgrim, who undoubtedly thought<br />

that Santiago or<strong>de</strong>red him that,<br />

all he was or<strong>de</strong>red he cut;<br />

after he cut it,<br />

then he cut his throat,<br />

thinking he was doing good.<br />

It isn’t much if good judgement can be given...<br />

His companions, after they found him <strong>de</strong>ad,<br />

not to be slan<strong>de</strong>red with his killing,<br />

went away; and then arrived<br />

to take his soul<br />

<strong>de</strong>mons, that took it away<br />

very quickly with no <strong>de</strong>lay.<br />

It isn’t much if good can be given...<br />

And when they went past a chapel<br />

of Saint Peter, very handsome and beautiful,<br />

Saint James of Compostela<br />

about it critized,<br />

saying: «Oh, false caste,<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Pois esto fez, meteu‐s’ ao caminno,<br />

e non se mãefestou o mesquinno;<br />

e o <strong>de</strong>mo mui festinno<br />

se le foi mostrar<br />

máis branco que un arminno,<br />

po‐lo tost’ enganar.<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Semellança fillou <strong>de</strong> Santiago<br />

e disse: «Macar m’ eu <strong>de</strong> ti <strong>de</strong>spago,<br />

a salvaçon eu cha trago<br />

do que fust’ errar,<br />

por que non caias no lago<br />

d’ iferno, sen dultar.<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Mas ante faras esto que te digo,<br />

se sabor has <strong>de</strong> seer meu amigo:<br />

talla o que trages tigo<br />

que te foi <strong>de</strong>itar<br />

en po<strong>de</strong>r do ẽemigo,<br />

e vai‐te <strong>de</strong>golar».<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

O romeu, que sen dovida cuidava<br />

que Santiag’ aquelo lle mandava,<br />

quanto lle mandou tallava;<br />

poi‐lo foi tallar,<br />

log’ enton se <strong>de</strong>golava,<br />

cuidando ben obrar.<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Seus companneiros, poi‐lo mort’ acharon,<br />

por non lles apõer que o mataron,<br />

foron‐s’; e logo chegaron<br />

a alma tomar<br />

<strong>de</strong>mões, que a levaron<br />

mui toste sen tardar.<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

E u passavan ant’ ũa capela<br />

<strong>de</strong> San Pedro, muit’ aposta e bela,<br />

San James <strong>de</strong> Compostela<br />

<strong>de</strong>la foi travar,<br />

dizend’: «Ai, fals’ alcavela,


you cannot take<br />

It isn’t much if good judgement can be given...<br />

the soul of my pilgrim that you took,<br />

as you cheated him because of me;<br />

a great treason there you thought,<br />

and, if God protects me,<br />

as you won it wrongly,<br />

it cannot last you ».<br />

It isn’t much if good judgement can be given...<br />

The young <strong>de</strong>mons answered:<br />

«The owner of this soul did vain <strong>de</strong>eds,<br />

because we are very sure<br />

he must not enter<br />

before God, as with his hands<br />

he killed himself ».<br />

It isn’t much if good judgement can be given...<br />

Santiago says: «In so much we do:<br />

as you and we about this so reason,<br />

let’s go to trial<br />

of the one who has no peer,<br />

and let’s judge then<br />

with no <strong>de</strong>lay ».<br />

It isn’t much if good judgement can be given...<br />

Then before Saint Mary they came<br />

And reasoned as much as they could.<br />

And they came to this sentence:<br />

That the sould had to be taken back<br />

to where they had brought it from,<br />

So that it could be saved afterwards.<br />

It isn’t much if good judgement can be given...<br />

This sentence was then carried out,<br />

and the <strong>de</strong>ad pilgrim resurrected,<br />

and so God was served;<br />

never ever again to be able<br />

to recover what was diminished,<br />

from whom had sinned.<br />

It isn’t much if good judgement can be given...<br />

non po<strong>de</strong><strong>de</strong>s levar<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

a alma do meu romeu que fillastes,<br />

ca por razon <strong>de</strong> mí o enganastes;<br />

gran traiçon i pensastes,<br />

e, se Deus m’ ampar,<br />

pois falsament’ a gãastes,<br />

non vos po<strong>de</strong> durar».<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Respon<strong>de</strong>ron os <strong>de</strong>mões louçãos:<br />

«Cuja est’ alma foi fez feitos vãos,<br />

por que somos ben certãos<br />

que non <strong>de</strong>v’ entrar<br />

ante Deus, pois con sas mãos<br />

se foi <strong>de</strong>sperentar».<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Santiago diss’: «Atanto façamos:<br />

pois nós e vós est’ assi rezõamos,<br />

ao joizo vaamos<br />

da que non ha par,<br />

e o que julgar façamos<br />

logo sen alongar».<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Log’ ante Santa Maria vẽeron<br />

e rezõaron quanto máis po<strong>de</strong>ron.<br />

Dela tal joiz’ houveron:<br />

que fosse tornar<br />

a alma on<strong>de</strong> a trouxeron,<br />

por se <strong>de</strong>pois salvar.<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Este joizo logo foi comprido,<br />

e o romeu morto foi resorgido,<br />

<strong>de</strong> que foi pois Deus servido;<br />

mas nunca cobrar<br />

pôd’ o <strong>de</strong> que foi falido,<br />

con que fora pecar.<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar.


«This one is in praise of Saint Mary, about the separation<br />

there is between Abe and Eve »<br />

Between Abe and Eve<br />

There is great separation.<br />

As Eve took us away<br />

from Paradise and God,<br />

Abe led us there;<br />

hence, my friends:<br />

Between Abe and Eve...<br />

Eve took us to lie<br />

in the prison of the <strong>de</strong>vil,<br />

and Abe took us out of there;<br />

and for this reason:<br />

Between Abe and Eve...<br />

Eve ma<strong>de</strong> us lose<br />

love of God and good,<br />

and Abe makes us<br />

have it; and therefore:<br />

Between Abe and Eve...<br />

Eve enclosed us<br />

in heaven without a key,<br />

and Mary broke<br />

the doors for Abe.<br />

Between Abe and Eve...<br />

«Esta é <strong>de</strong> loor <strong>de</strong> Santa Maria, do<br />

<strong>de</strong>partimento que ha entre Ave e Eva»<br />

Entre Av’ e Eva<br />

gran <strong>de</strong>partiment’ ha.<br />

Ca Eva nos tolleu<br />

o Parais’ e Deus,<br />

Ave nos i meteu;<br />

por end’, amigos meus:<br />

Entre Av’ e Eva...<br />

Eva nos foi <strong>de</strong>itar<br />

do <strong>de</strong>m’ en sa prijon,<br />

e Ave én sacar;<br />

e por esta razon:<br />

Entre Av’ e Eva...<br />

Eva nos fez per<strong>de</strong>r<br />

amor <strong>de</strong> Deus e ben,<br />

e pois Ave haver<br />

no‐lo fez; e por én:<br />

Entre Av’ e Eva...<br />

Eva nos enserrou<br />

os ceos sen chave,<br />

e Maria britou<br />

as portas per Ave.<br />

Entre Av’ e Eva...


«This one is in praise of Saint Maria, about the five letters<br />

there are in her name and what they mean »<br />

In the name of Maria<br />

five letters, no more, there are.<br />

M stands for MOTHER and MAJOR<br />

and also MEEK and MUCH better<br />

than everything else Our Lord ma<strong>de</strong><br />

or that he could make.<br />

In the name of Maria...<br />

A stands for ADVOCATE,<br />

ATTRACTIVE and ADORED,<br />

and AMICABLE and LOVED<br />

by a very holy company.<br />

In the name of Maria...<br />

R stands for WREATH and ROOT<br />

and ROYAL and Empress,<br />

ROSE of the world; and she ma<strong>de</strong><br />

those who saw her be well.<br />

In the name of Maria...<br />

I stands for JESUS‐CHRIST,<br />

JUST JUDGE, and for this<br />

through her we saw him,<br />

as Isaiah said.<br />

In the name of Maria...<br />

A means that we will (H)AVE<br />

And ACCOMPLISH<br />

Everything we want<br />

from God, because she gui<strong>de</strong>s us.<br />

In the name of Maria...<br />

«Esta é <strong>de</strong> loor <strong>de</strong> Santa Maria, das cinque leteras<br />

que ha no seu nome e o que queren dizer»<br />

Eno nome <strong>de</strong> Maria<br />

cinque letras, nomais, i ha.<br />

M mostra MADR’ e MAIOR<br />

e mais MANSA e mui MELLOR<br />

<strong>de</strong> quant’ al fez Nostro Sennor<br />

nen que fazer po<strong>de</strong>ria.<br />

Eno nome <strong>de</strong> Maria...<br />

A <strong>de</strong>mostra AVOGADA,<br />

APOSTA e AORADA,<br />

e AMIGA e AMADA<br />

da mui santa compannia.<br />

Eno nome <strong>de</strong> Maria...<br />

R mostra RAM’ e RAIZ,<br />

e REINN’ e Emperadriz,<br />

ROSA do mundo; e fiiz<br />

quen a visse ben seria.<br />

Eno nome <strong>de</strong> Maria...<br />

I nos mostra JESU‐CRISTO,<br />

JUSTO JUIZ, e por isto<br />

foi por ela <strong>de</strong> nós visto,<br />

segun disso Isaia.<br />

Eno nome <strong>de</strong> Maria...<br />

A ar diz que (H)AVEREMOS<br />

e que tod’ ACABAREMOS<br />

aquelo que nós queremos<br />

<strong>de</strong> Deus, pois ela nos guia.<br />

Eno nome <strong>de</strong> Maria...


«How Saint Mary make a monk spend three hundred years listening to the<br />

singing of a tiny bird because he asked her to show him what the good was<br />

that those who were in paradise had »<br />

Whoever the Virgin well will serve<br />

to Paradise will go.<br />

And about this great miracle I want to tell you now,<br />

that Saint Mary ma<strong>de</strong> for a monk, who was always<br />

begging her to show him what good there was in Paradise<br />

Whoever the Virgin well will serve...<br />

And that he saw it in his life before he died.<br />

And for that see what the Glorious one did:<br />

she ma<strong>de</strong> him enter an orchard where already many times<br />

Whoever the Virgin well will serve...<br />

he had entered, but on that day he happened to find a well<br />

very clear and very beautiful, and by it he settled.<br />

And when he had washed his hands very carefully, said:<br />

[«Oh Virgin, what will<br />

Whoever the Virgin well will serve...<br />

I see of Paradise, what I begged you so much,<br />

a little bit of its joy before I go out from here,<br />

and what saying of the one who does good will get a reward? ».<br />

Who the virgin well will serve...<br />

As soon as the monk had finished his prayer,<br />

he heard a tiny bird sing so fine a tune,<br />

that he forgot being and thinking there.<br />

Whoever the Virgin well will serve...<br />

«Como Santa Maria feze estar o monge trezentos anos ao canto da<br />

passarinna, porque lle pedia que lle mostrasse qual era o ben que<br />

havian os que eran en paraiso»<br />

Quen a Virgen ben servirá<br />

a Paraiso irá.<br />

E daquest’ un gran miragre vos quer’ eu ora contar,<br />

que fezo Santa Maria por un monge, que rogar<br />

ll’ ia sempre que lle mostrasse qual ben en Parais’ ha<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

E que o viss’ en sa vida ante que fosse morrer.<br />

E por end’ a Groriosa ve<strong>de</strong>s que lle foi fazer:<br />

fez‐lo entrar en ũa horta en que muitas vezes ja<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

entrara; mais aquel dia fez que ũa font’ achou<br />

mui crara e mui fremosa, e cab’ ela s’ assentou.<br />

E pois lavou mui ben sas mãos, diss’: «Ai Virgen, que sera<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

se verei do Paraiso, o que ch’ eu muito pidi,<br />

algun pouco <strong>de</strong> seu viço ante que saia d’ aqui,<br />

e que sábia do que ben obra que galardon havera?».<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

Tan toste que acabada houv’ o monj’ a oraçon,<br />

oiu ũa passarinna cantar log’ en tan bon son,<br />

que se escaeceu seendo e catando sempr’ ala.<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

Atan gran sabor havia daquel cant’ e daquel lais,


Such great pleasure he had from that singing and song,<br />

that he spent three hundred long years, or more, like that,<br />

thinking that he hadn’t been but a short time, as is<br />

Whoever the Virgin well will serve...<br />

a monk some time in the year, when he goes out to the orchard.<br />

Since the tiny bird went away, for which he was very sad,<br />

and said: «I want to go away from here, as from now on the convent<br />

Whoever the Virgin well will serve...<br />

Will want to eat ». And then he went and found a great gate<br />

he had never seen, and said: «Oh, Saint Mary, help me!<br />

Isn’t this my monastery, what will they do about me? ».<br />

Whoever the Virgin well will serve...<br />

Then he entered the church, and great fear<br />

the monks felt when they saw him, and the prior asked him,<br />

saying: «Friend, who are you or what are you looking for here? ».<br />

Whoever the Virgin well will serve...<br />

He said: «I’m looking for my abbot, whom I left here now,<br />

and the prior and the brethren, from whom I got away<br />

when I went to that orchard: where are those who will tell me? ».<br />

Whoever the Virgin well will serve...<br />

When the abbot heard this, he took him for insane,<br />

as the congregation did; but when they certainly knew<br />

how this event had happened, they said: «Who will ever hear<br />

Whoever the Virgin well will serve...<br />

such great won<strong>de</strong>r as God performed for this one<br />

by the supplication of his Mother, saint Virgin of great dignity!<br />

And for this we praise her; but whoever will not praise her<br />

Whoever the Virgin well will serve...<br />

above anything else that exists? As, by God, it is very fair,<br />

for everything we ask her her Son gives to us, for certain,<br />

through her, and here she shows us what he will afterwards give us ».<br />

Who the Virgin well will serve...<br />

que gran<strong>de</strong>s trezentos anos estevo assi, ou máis,<br />

cuidando que non estevera senon pouco, com’ está<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

monj’ algũa vez no ano, quando sal ao vergeu.<br />

Des i foi‐s’ a passarinna, <strong>de</strong> que foi a el mui greu,<br />

e diz: «Eu d’ aqui ir‐me quero, ca oimais comer querra<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

o convent’». E foi‐se logo e achou un gran portal<br />

que nunca vira, e disse: «Ai, Santa Maria, val!<br />

Non é est’ o meu mõesteiro, pois <strong>de</strong> mí que se fara?».<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

Des i entrou na eigreja, e houveron gran pavor<br />

os monges quando o viron, e <strong>de</strong>mandou‐ll’ o prior,<br />

dizend’: «Amigo, vós quen so<strong>de</strong>s ou que busca<strong>de</strong>s aca?».<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

Diss’ el: «Busco meu aba<strong>de</strong>, que agor’ aqui leixei,<br />

e o prior e os fra<strong>de</strong>s, <strong>de</strong> que mi agora quitei<br />

quando fui a aquela horta: u seen quen mi o dira?».<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

Quand’ est’ oiu o aba<strong>de</strong>, teve‐o por <strong>de</strong> mal sén,<br />

e outrossi o convento; mais <strong>de</strong>s que souberon ben<br />

<strong>de</strong> como fora este feito, disseron: «Quen oirá<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

nunca tan gran maravilla como Deus por este fez<br />

polo rogo <strong>de</strong> sa Madre, Virgen santa <strong>de</strong> gran prez!<br />

E por aquesto a loemos; mais quen a non loará<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

máis doutra cousa que seja? Ca, par Deus, gran <strong>de</strong>reit’ é,<br />

pois quanto nós lle pedimos nos dá seu Fill’, a la fe,<br />

por ela, e aqui nos mostra o que nos <strong>de</strong>pois dara».<br />

Quen a Virgen ben servirá...


«This one is about a priest who was making a song for Saint Mary and couldn’t<br />

find a rhyme, and went to beg Saint Mary to help him, and then he found it.<br />

And he said to the Majesty: “Thank you very much”»<br />

Much pleasure has Saint Mary, Mother of God,<br />

in helping those who songs or poems write in her praise.<br />

At this time I heard a miracle, little time ago, retell<br />

That it had happened to an arch<strong>de</strong>an , who felt great pleasure<br />

writing poems in her praise and saying<br />

about her goodness and her restraint and her value and her dignity.<br />

Much pleasure has Saint Mary, Mother of God...<br />

He wrote poems that were very nicely written,<br />

if it were not for a single rhyme that he missed;<br />

and he couldn’t find it, and he tought that no how<br />

he would find it, nor any other scholar would.<br />

Much pleasure has Saint Mary, Mother of God...<br />

And already hopeless about that rhyme being found<br />

by anybody in this world, he then went to an altar<br />

of the Virgin Saint Mary and began begging<br />

her to help him finish this poem.<br />

Much pleasure has Saint Mary, Mother of God...<br />

As this poem was very well written in her praise and that of God<br />

and how the Trinity be un<strong>de</strong>rstood by non‐believers;<br />

and as he couldn’t give it any end, he got on his<br />

knees so that she finished it.<br />

Much pleasure has Saint Mary, Mother of God...<br />

When he was thus praying, to his heart came<br />

the rhyme he missed, which was in Latin<br />

«Esta é como un clerigo fazia ũa prosa a Santa Maria e non podia<br />

achar ũa rima, e foi rogar a Santa Maria que o ajudasse, e achó‐a<br />

logo. E a Majesta<strong>de</strong> lle disse: “Muitas graças”»<br />

Muito ha Santa Maria, Madre <strong>de</strong> Deus, gran sabor<br />

d’ ajudar quen lle cantares ou prosas faz <strong>de</strong> loor.<br />

Daquest’ ora un miragre oi, pouc’ ha, retraer<br />

que a un arcidiago avẽo, que gran prazer<br />

havia en fazer prosas <strong>de</strong> sa loor e dizer<br />

sa bondad’ e sa mesura e seu prez e sa valor.<br />

Muito ha Santa Maria, Madre <strong>de</strong> Deus, gran sabor...<br />

El ũa prosa fazia que era feita mui ben,<br />

se non fosse ũa rima soa que minguava én;<br />

e achar non a podia, e cuidava que per ren<br />

per el ja non s’ acharia, nen per outro sabedor.<br />

Muito ha Santa Maria, Madre <strong>de</strong> Deus, gran sabor...<br />

El ja por <strong>de</strong>sasperado <strong>de</strong> s’ aquela rim’ achar<br />

per home daqueste mundo, foi‐s’ enton a un altar<br />

da Virgen Santa Maria e começou‐ll’ a rogar<br />

<strong>de</strong> s’ acabar esta prosa que lle foss’ ajudador.<br />

Muito ha Santa Maria, Madre <strong>de</strong> Deus, gran sabor...<br />

Ca ela era ben feita <strong>de</strong> sa loor e <strong>de</strong> Deus<br />

e <strong>de</strong> com’ a Trĩida<strong>de</strong> enten<strong>de</strong>ssen os encreus;<br />

e el dar non lle podia neun cabo, mas os seus<br />

gẽollos ficou que ela foss’ en<strong>de</strong> acabador.<br />

Muito ha Santa Maria, Madre <strong>de</strong> Deus, gran sabor...<br />

Estand’ el assi en prezes, vẽo‐lle a coraçon<br />

a rima que lle minguava, que era <strong>de</strong> tal razon


and which said: “Nobile Triclinium”.<br />

And there was no word that fitted better<br />

Much pleasure has Saint Mary, Mother of God...<br />

this rhyme I’m telling you about, and which goes like this:<br />

“Noble house of lodging, three lodgers there are in you:<br />

Father God and his Son and the Holy Spirit here<br />

they came to live without <strong>de</strong>lay to give us love”.<br />

Much pleasure has Saint Mary, Mother of God...<br />

After he had finished the poem, he praised Saint Mary<br />

who had finished it for him so well, and with great pleasure he wept.<br />

But after a while he knelt in homage<br />

before her and very slowly said: «Thank you very much, my lady ».<br />

Much pleasure has Saint Mary, Mother of God...<br />

This miracle that Saint Mary wanted to show<br />

happened, not long ago, in the city of Paris;<br />

and you will see the homage, to be more certain,<br />

at present knelt in San Vitor.<br />

Much pleasure has Sant Mary, Mother of God...<br />

en latin e que mostrava: “Nobile Triclinium”.<br />

E non havia palavra que i fezesse mellor<br />

Muito ha Santa Maria, Madre <strong>de</strong> Deus, gran sabor...<br />

esta rima que vos digo, e que quer dizer assi:<br />

“Nobre casa <strong>de</strong> morada, tres moradas ha en ti:<br />

Deus Padre e o seu Fillo e o Sant’ Espirit’ i<br />

vẽeron morar sen falla por nos fazeren amor”.<br />

Muito ha Santa Maria, Madre <strong>de</strong> Deus, gran sabor...<br />

Pois houv’ a pros’ acabada, Santa Maria loou<br />

que lla tan ben acabara, e con gran prazer chorou.<br />

Mais a cabo dũa peça a omage s’ enclinou<br />

<strong>de</strong>la e mui passo disse: «Muitas graças, meu sennor».<br />

Muito ha Santa Maria, Madre <strong>de</strong> Deus, gran sabor...<br />

Este miragre que Santa Maria <strong>de</strong>mostrar quis<br />

conteceu, non ha gran tempo, na cida<strong>de</strong> <strong>de</strong> Paris;<br />

e vere<strong>de</strong>s a omagen, por seer<strong>de</strong>s én máis fis,<br />

hoje dia enclinada estar <strong>de</strong>ntr’ en San Vitor.<br />

Muito ha Santa Maria, Madre <strong>de</strong> Deus, gran sabor...


«How a priest in mass swallowed a spi<strong>de</strong>r that fell into the chalice,and moved<br />

between his skin and the raw flesh, and Saint Mary ma<strong>de</strong> it go out through a<br />

nail »<br />

A very good miracle the Virgin performed strange and beautiful,<br />

so that the truth be un<strong>de</strong>rstood by the stubborn fool.<br />

And about this great miracle I will tell you<br />

and it’s won<strong>de</strong>rful to listen to, so listen to it willfully,<br />

that the Saint Virgin showed, that God was born for us,<br />

in the interior of Cidad‐Rodrigo. And it is very won<strong>de</strong>rful<br />

A very good miracle the Virgin performed strange and beautiful...<br />

among others you’ve heard about, and I think that such as this<br />

I’m going to tell you now that there was a priest<br />

who always celebrated mass for the Mother of the heavenly King;<br />

and because he sang it well, it was very <strong>de</strong>sired<br />

A very good miracle the Virgin performed strange and beautiful...<br />

by the people to listen to it. But one day, unlucky,<br />

in the great feast of August, for this very perfect Lady<br />

he was singing mass; and after he had taken<br />

the Host, he also wanted to take the blood of the glorious<br />

A very good miracle the Virgin performed strange and beautiful...<br />

Jesus‐Christ. And he saw in the chalice a big spi<strong>de</strong>r<br />

swimming in the blood, and thought it was a strange<br />

thing; but he took great effort, on the charter of Spain,<br />

and in drinking it all he didn’t take long.<br />

A very good miracle the Virgin performed strange and beautiful...<br />

And after he had done this, God didn’t want the venom of the spi<strong>de</strong>r<br />

to disturb him or to die in his body;<br />

but it moved alive, he neither wanted it to bite him,<br />

but between the skin and the flesh moved that horrible beast.<br />

A very good miracle the Virgin performed strange and beautiful...<br />

«Como ũu clerigo ena missa consomiu ũa aranna que lle caeu no calez, e<br />

andava‐lle ontr’ o coiro e a carne viva, e fez Santa Maria que lle saisse<br />

pela unna»<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso,<br />

porque a verdad’ entenda o neicio perfioso.<br />

E daquest’ un gran miragre vos sera per mí contado<br />

e d’ oir maravilloso, pois oi<strong>de</strong>‐o <strong>de</strong> grado,<br />

que mostrou a Santa Virgen, <strong>de</strong> que Deus por nós foi nado,<br />

<strong>de</strong>ntro en Cidad‐Rodrigo. E é mui maravilloso<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...<br />

ontr’ os outros que oistes, e tenn’ eu que atal éste<br />

o que vos contarei ora que avẽo a un preste<br />

que dizia sempre missa da Madre do Rei celeste;<br />

e porque a ben cantava, era én mui <strong>de</strong>sejoso<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...<br />

o poblo <strong>de</strong> lla oiren. Mas un dia, sen falida,<br />

ena gran festa d’ Agosto, <strong>de</strong>sta Sennor mui comprida<br />

estava cantando missa; e pois houve consomida<br />

a Hosti’, ar quis o sangui consomir do glorioso<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...<br />

Jesu‐Crist’. E viu no caliz jazer ũa grand’ aranna<br />

<strong>de</strong>ntro no sangui nadando, e teve‐o por estranna<br />

cousa; mais mui grand’ esforço fillou, a foro d’ Hespanna,<br />

e <strong>de</strong> consomir‐lo todo non vos foi mui vagaroso.<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...<br />

E pois aquest’ houve feito, non quis que ll’ empeecesse<br />

Deus o poçon da aranna nen lle no corpo morresse;<br />

e pero andava viva, non ar quis que o mor<strong>de</strong>sse,<br />

mas ontr’ o coir’ e a carn’ ia aquel bestigo astroso.<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...


And it moved very quickly insi<strong>de</strong> the body and it didn’t do<br />

either harm or evil, by virtue of the Virgin Saint Mary;<br />

and if he stayed in the sun, he then the spi<strong>de</strong>r would see,<br />

and show to everyone saying: «The pious King<br />

A very good miracle the Virgin performed strange and beautiful...<br />

wanted that for my sins I suffered this torment;<br />

that’s why I beg the Virgin if she pleased,<br />

to beg her Son to give me an early <strong>de</strong>ath<br />

or to take away from me this trouble, because he is very powerful ».<br />

A very good miracle the Virgin performed strange and beautiful.<br />

This spi<strong>de</strong>r walked over his backbone<br />

and after that along his si<strong>de</strong>s and straight to his spleen,<br />

from there it went to his breast and he didn’t let it his arm<br />

so that it didn’t walk there; and a very hairy body<br />

A very good miracle the Virgin performed strange and beautiful...<br />

this spi<strong>de</strong>r had. And one day, when he was<br />

in the sun, at the ninth hour, his arm started heating up,<br />

and he began scratching and didn’t see any other thing when<br />

un<strong>de</strong>r his nail went out that dirty venom.<br />

A very good miracle the Virgin performed strange and beautiful...<br />

And as soon as it went out, the priest caught it<br />

and ma<strong>de</strong> it pow<strong>de</strong>r and put it into his bag;<br />

and when he celebrated mass, he consumed it and passed it around;<br />

and said it tasted of a very rich <strong>de</strong>licacy.<br />

A very good miracle the Virgin performed strange and beautiful...<br />

The people who were there, when they had seen this,<br />

very much praised the Mother of the Holy King Jesus‐Christ<br />

and since then the priest was for this<br />

much more firmly confirmed in his faith, and was not lecherous.<br />

A very good miracle the Virgin performed strange and beautiful...<br />

E andava muit’ aginna pelo corp’ e non fazia<br />

door nen mal, por vertu<strong>de</strong> da Virgen Santa Maria;<br />

e se s’ ao sol parava, log’ a aranna viia,<br />

e mostrando‐a a todos dizend’: «O Rei piadoso<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...<br />

quis que polos meus pecados aqueste marteir’ houvesse;<br />

por én rogo aa Virgen que se a ela prouguesse,<br />

que rogass’ ao seu Fillo que cedo mi a morte <strong>de</strong>sse<br />

ou me tolless’ esta coita, ca ben é én po<strong>de</strong>roso».<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...<br />

Esta aranna andando per cima do espinnaço<br />

e <strong>de</strong>pois pelos costados e en <strong>de</strong>reito do baço,<br />

<strong>de</strong>s i ia‐ll’ aos peitos e sol non leixava braço<br />

per que assi non andasse; e o corpo mui veloso<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...<br />

havia esta aranna. E un dia, el estando<br />

ao sol, ora <strong>de</strong> nõa, foi ll’ o braç’ escaentando,<br />

e el a coçar fillou‐s’ e non catou al senon quando<br />

lle saiu per so a unlla aquel poçon tan lixoso.<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...<br />

E tan toste que saida foi, o crerigo fillou‐a<br />

e fez logo <strong>de</strong>la poos e en sa bolsa guardou‐a;<br />

e quando disse sa missa, consumiu‐a e passou‐a,<br />

e disse que lle soubera a manjar mui saboroso.<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso<br />

As gentes que i estavan, quand’ houveron esto visto,<br />

loaron muito a Madre do Santo Rei Jesu‐Cristo<br />

e <strong>de</strong>s ali a<strong>de</strong>ante foi o crerigo por isto<br />

mui máis na fe confirmado, e non foi luxurioso.<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...


«This one is in praise of Saint Mary »<br />

Say, oh minstrels,<br />

the Lady of ladies,<br />

why don’t you praise her?<br />

If you can sing,<br />

the one you have by God,<br />

why don’t you praise her?<br />

The Lady who gives you life,<br />

who is full of goodness,<br />

why don’t you praise her?<br />

The one who never lies to us<br />

and our troubles feels,<br />

why don’t you praise her?<br />

The one who is more than good<br />

and through God forgives,<br />

why don’t you praise her?<br />

The one who gives us comfort<br />

in life and <strong>de</strong>ath,<br />

why don’t you praise her?<br />

The one who makes the <strong>de</strong>ad one<br />

live, and who helps us,<br />

Why don’t you praise her?<br />

«Esta é <strong>de</strong> loor <strong>de</strong> Santa Maria»<br />

Dized’, ai trobadores,<br />

a Sennor das sennores,<br />

por que a non loa<strong>de</strong>s?<br />

Se vós trobar sabe<strong>de</strong>s,<br />

a por que Deus have<strong>de</strong>s,<br />

por que a non loa<strong>de</strong>s?<br />

A Sennor que dá vida<br />

e é <strong>de</strong> ben comprida,<br />

por que a non loa<strong>de</strong>s?<br />

A que nunca nos mente<br />

e nossa coita sente,<br />

por que a non loa<strong>de</strong>s?<br />

A que é máis que bõa<br />

e por que Deus perdõa,<br />

por que a non loa<strong>de</strong>s?<br />

A que nos dá conorte<br />

na vida e na morte,<br />

por que a non loa<strong>de</strong>s?<br />

A que faz o que morre<br />

viv’, e que nos acorre,<br />

por que a non loa<strong>de</strong>s?


«This one is about a knight who was very lecherous, by the begging he did to<br />

Saint Mary, who had his nature changed, who never looked for this dispute »<br />

In the same way the <strong>de</strong>vil strives to make us err,<br />

so the Virgin strives to keep us from erring.<br />

Because in the same way he is always looking for ways<br />

to do evil in the world, false and liar,<br />

so the Virgin also looks for holy and very true ones,<br />

so that we get mercy from God, whom we always await.<br />

In the same way the <strong>de</strong>vil strives to make us err...<br />

And I want to tell you about this great miracle I heard about,<br />

that one won<strong>de</strong>rful and very rough time performed<br />

the very glorious Virgin, from whom great favour I expect;<br />

and if you will listen attentively, I be very willfully will tell you.<br />

In the same way the <strong>de</strong>vil strives to make us err...<br />

This was a knight who from the <strong>de</strong>pth of his heart loved<br />

this very Glorious and whom he always praised<br />

as much as he could, and who for her love also gave<br />

to the poor and to the mean, this we know for certain.<br />

In the same way the <strong>de</strong>vil strives to make us err..<br />

This knight was big and lovely and handsome,<br />

meek and of good disposition, proudless and humble<br />

and restraint in his <strong>de</strong>eds; but he was so lecherous<br />

that he couldn’t be more, as far as we know.<br />

In the same way the <strong>de</strong>vil strives to make us err...<br />

«Esta é como un cavaleiro que era mui luxurioso, per rogo que fezo a<br />

Santa Maria, houve cambiada a natura que nunca pois catou por tal<br />

preito»<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos,<br />

outrossi a Virgen punna como nos d’ errar guar<strong>de</strong>mos.<br />

Ca assi com’ ele sempre anda buscando carreiras<br />

pera mal fazer no mundo, falsas e mui mentireiras,<br />

assi ar busca a Virgen santas e mui verda<strong>de</strong>iras,<br />

por que mercee hajamos <strong>de</strong> Deus, que sempr’<br />

[aten<strong>de</strong>mos.<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos..<br />

E daquest’ un gran miragre que oi dizer‐vos quero,<br />

que fezo ũa vegada maravillos’ e mui fero<br />

a Virgen mui groriosa, <strong>de</strong> que gran merce’ espero;<br />

e se ben nos ascuitar<strong>de</strong>s, <strong>de</strong> grado vo‐lo diremos.<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

Esto foi dun cavaleiro que <strong>de</strong> coraçon amava<br />

a esta mui Groriosa e que sempre a loava<br />

quant’ el máis loar podia, e por seu amor ar dava<br />

a pobres e a mesquinnos, esto <strong>de</strong> certo sabemos.<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

Este cavaleiro era grand’ e apost’ e fremoso,<br />

manso e <strong>de</strong> bon talante, sen orgull’ e homildoso<br />

e mesurad’ en seus feitos; pero tan luxurioso<br />

era que máis non podia seer, per quant’ apren<strong>de</strong>mos.<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...


But when he remembered the Lady full of goodness,<br />

the trouble remained and it was about good life;<br />

but then he would forget, as anyone who loses his consciousness<br />

and his good sense, and about them we know.<br />

In the same way the <strong>de</strong>vil strives to make us err...<br />

This one acting thus and with the <strong>de</strong>vil fighting,<br />

not standing up, but falling down and standing up,<br />

saw in a vision the Queen of heaven, and weeping<br />

he said to her: «Lady, mercy, because we’ll find it in you<br />

In the same way the <strong>de</strong>vil strives to make us err...<br />

each time we err. That’s why to your sanctity<br />

I beg you to mercy me and for your piety<br />

don’t you see how very full of evil<br />

I and most people on this world are for the sins we commit.<br />

In the same way the <strong>de</strong>vil strives to make us err...<br />

Then the very holy Virgin looked at him angered<br />

and said to him: «The hope you have in me is lost<br />

if from this you do your heart doesn’t move<br />

and you don’t leave that error that we much <strong>de</strong>spise ».<br />

In the same way the <strong>de</strong>vil strives to make us err...<br />

Then the knight said: «My Lady, I am yours,<br />

and to you in any way must or can I lie;<br />

but this error by nature since Adam is certainly ours,<br />

that we won’t be sound, if we don’t shelter by you.<br />

In the same way the <strong>de</strong>vil strives to make us err...<br />

Then the Virgin answered very full of restraint:<br />

«Because we know you well and you un<strong>de</strong>rstand your insanity,<br />

I will make my Son change your nature<br />

so that never again you do this, as we have the power to do this»<br />

In the wame way the <strong>de</strong>vil strives to make us err...<br />

Then the holy Virgin went away; and then other day,<br />

by the power of the glorious and blessed Saint Mary,<br />

the knight who previously with lechery burnt,<br />

turned out col<strong>de</strong>r than snow, we read in the miracles.<br />

In the same way the <strong>de</strong>vil strives to make us err...<br />

And there after he lived a life as long as God wanted,<br />

very good, as the man who always advances in his own good,<br />

for the pleasure of the Glorious one who always the <strong>de</strong>vil breaks,<br />

and whom, we sinners, for this, we praise.<br />

In the same way the <strong>de</strong>vil strives to make us err...<br />

Pero quando lle nembrava a Sennor <strong>de</strong> ben comprida,<br />

quedava‐ll’ aquela coita e era <strong>de</strong> bõa vida;<br />

mais <strong>de</strong>pois ll’ escaecia, como home que s’ obrida<br />

e que non é en seu siso, e <strong>de</strong> taes connocemos.<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

El aquest’ assi fazendo e con o <strong>de</strong>mo luitando,<br />

non estand’ en un estado, mais caend’ e levantando,<br />

viu en vijon a Reinna dos ceos, e el chorando<br />

lle disse: «Sennor, mercee, ca en ti a acharemos<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

cada que fezermos erro. Por end’ a ta santida<strong>de</strong><br />

rogo que m’ hajas mercee e pola ta piada<strong>de</strong><br />

non cates a como sõo mui comprido <strong>de</strong> malda<strong>de</strong><br />

eu e os máis <strong>de</strong>ste mundo por pecados que fazemos».<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

Enton a Virgen mui santa cató‐o come sannuda<br />

e disse‐ll’: «A esperança que has en mí é perduda<br />

se daquesto que tu fazes teu coraçon non se muda<br />

e non leixas aquel erro que nós muit’ avorrecemos».<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

Enton diss’ o cavaleiro: «Mia Sennor, eu sõo vosso,<br />

e a vós per nulla guisa mentir non <strong>de</strong>vo nen posso;<br />

mais est’ erro per natura ben <strong>de</strong>s Adan é‐xe nosso,<br />

<strong>de</strong> que non seremos sãos, se per vós non guarecemos.<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

Enton respon<strong>de</strong>u a Virgen mui comprida <strong>de</strong> mesura:<br />

«Porque teu ben connocemos e enten<strong>de</strong>s ta loucura,<br />

eu farei que o meu Fillo te cambiará a natura<br />

que ja máis esto non faças, ca <strong>de</strong>sto po<strong>de</strong>r havemos».<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

Enton foi‐s’ a Virgen santa; e logo en outro dia,<br />

por po<strong>de</strong>r da groriosa bẽeita Santa Maria,<br />

o cavaleiro que ante con gran luxuri’ ardia<br />

tornou mais frio ca neve, nos miragres‐lo leemos.<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

E viveu <strong>de</strong>pois sa vida quamanna Deus quis e quanta,<br />

mui bõa, assi com’ home que sempr’ en seu ben avanta,<br />

por prazer da Groriosa que ao <strong>de</strong>mo quebranta,<br />

a que sempre pecadores por en<strong>de</strong> loores <strong>de</strong>mos.<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...


«How Saint Mary kept from <strong>de</strong>ath a little beast they call weasel »<br />

In little and in much, in everything mercies<br />

her servants the Virgin, Mother who sees everything.<br />

I will tell you about a great miracle performed by the Queen,<br />

Mother of God Jesus‐Christ, to a king who had much<br />

hope in her, as she ma<strong>de</strong> him quickly see<br />

very great sorrow and pleasure of a thing by her favour.<br />

In little and in much, in everything she has mercy on them...<br />

This sorrow was because of little beast much loved<br />

by the King, who always took it with him and raised it very well,<br />

the one Galicians call donicela*, and with it<br />

he took birds from caves, and from similar places.<br />

In little and in much, in everything she has mercy on them...<br />

But this one performed many other good things<br />

playing with sex and jumping, from which great pleasure got<br />

that king; and this is why he loved it so much<br />

that he thought God had done a great favour to him by giving him it.<br />

In little and in much, in everything she has mercy on them...<br />

And because of this he had ma<strong>de</strong> it from a boat, where he kept it,<br />

a very well ma<strong>de</strong> ark, and he shut it up there<br />

so that it would not receive any harm, as he much suspected<br />

the cat, which at night sees better than in the day.<br />

In little and in much, in everything she has mercy on them...<br />

Where one day happened, going along a road,<br />

that he wanted to release it from its trunk; and as it is light,<br />

it fell among the feet of the horses, and in such a bad manner<br />

that the King troubled said: «Saint Mary, mercy!<br />

«Como Santa Maria guardou <strong>de</strong> morte ũa bestiola que chaman<br />

donezinna»<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee<br />

aos seus servos a Virgen, Madre do que todo vee.<br />

Desto direi un miragre gran<strong>de</strong> que fez a Reinna,<br />

Madre <strong>de</strong> Deus Jesu‐Cristo, a ũu rei que muito tiinna<br />

en ela sa asperança, ca lle fez veer aginna<br />

pesar e prazer mui gran<strong>de</strong> dũa ren por sa mercee.<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee...<br />

Este pesar foi por ũa bestiola que muit’ amava<br />

el‐Rei, que sigo tragia e a que mui ben criava,<br />

a que chaman donezinna os <strong>galego</strong>s, e tirava<br />

con ela aves das covas, e <strong>de</strong> taes home vee.<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee...<br />

Pero esta outras cousas muitas e bõas fazia<br />

trebellando e saltando, on<strong>de</strong> gran prazer havia<br />

aquel Rei; e por aquesto atan gran ben lle queria<br />

que tiinna que fezera Deus en dar‐lla gran mercee.<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee...<br />

E por esto lle fezera <strong>de</strong> fust’, en que a guardava,<br />

ũa arca mui ben feita, e <strong>de</strong>ntro a enserrava<br />

por que mal non recebesse, ca muito se receava<br />

do gato, que ena noite mellor ca no dia vee.<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee...<br />

On<strong>de</strong> ll’ avẽo ũu dia, indo per ũa carreira,<br />

que a quis tirar da arca; e com’ ela é ligeira,<br />

caeu ontr’ os pés das bestas, e foi en atal maneira<br />

que el‐Rei con coita disse: «Santa Maria, mercee!


In little and in much, in everything she has mercy on them...<br />

Keep my weasel for me so that I don’t lose it by <strong>de</strong>ath ».<br />

And all who were there had great discontent,<br />

as the horse of the King put its leg so strongly<br />

upon it, and the King said: «Oh, men, who sees it?<br />

In little and in much, in everything she has mercy on them...<br />

Give it to me however it is, either alive or <strong>de</strong>ad,<br />

and I will be satisfied with it as anyone who is not content ».<br />

Then Saint Mary, the one who is the door of heavens, ma<strong>de</strong> it<br />

come out alive from un<strong>de</strong>r the leg by her favour.<br />

In little and in much, in everything she has mercy on them...<br />

And then all who were there and saw such won<strong>de</strong>r<br />

that performed the Glorious one, who is Mother of God and Daughter,<br />

by making the horse, that with its leg so badly treads,<br />

not kill it. And this did the one who sees everything<br />

In little and in much, in everything she has mercy on them...<br />

to please the Glorious one, his Mother, to whom<br />

the King commen<strong>de</strong>d himself , where it was trod<strong>de</strong>n by the leg of the<br />

[horse.<br />

For this may he be blessed and she praised<br />

and may they both always pity us and have mercy.<br />

In little and in much, in everything she has mercy on them...<br />

N.B.:<br />

*donicela = weasel<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee...<br />

Guarda‐me mia donezinna que a non perça per morte».<br />

E quantos ali estavan houveron gran <strong>de</strong>sconorte,<br />

ca lle pose o cavalo d’el‐Rei o pé atan forte<br />

sobr’ ela, e el‐Rei disse: «Ai, varões, quen a vee?<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee...<br />

Da<strong>de</strong>‐mi‐a qual quer que seja, sequer viva, sequer morta,<br />

e conortar‐m’‐ei con ela come quen se mal conorta».<br />

Enton fez Santa Maria, a que é dos ceos porta,<br />

que <strong>de</strong> so o pé saisse viva pola sa mercee.<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee...<br />

Enton quantos ali eran e viron tal maravilla<br />

que fezo a Groriosa, que é <strong>de</strong> Deus Madr’ e Filla,<br />

en fazer que o cavalo, que con seu pé tan mal trilla,<br />

non a matasse. E esto fez aquel que todo vee<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee...<br />

per prazer da Groriosa, sa Madr’, a que comendada<br />

a houv’ el‐Rei, u do pee do cavalo foi trillada.<br />

Por én seja el bẽeito e ela seja loada,<br />

e sempr’ ambos <strong>de</strong> nós hajan pieda<strong>de</strong> e mercee.<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee...


«How Saint Mary took the soul of a priest who had painted her<br />

name in three colours »<br />

The one that by her great beauty is called Flower of flowers,<br />

much more is she pleased when they praise her name than by any<br />

[other praises.<br />

I will tell you about a miracle, such as it was told to me,<br />

that happened a very good and or<strong>de</strong>rly monk<br />

and who said the hours of this Virgin very willfully,<br />

and in this he had greater pleasure than in any other pleasures.<br />

The one that by her great beauty is called Flower of flowers...<br />

This was a very good priest and with pleasure read<br />

the Lives of the Holy Fathers and he also wrote nicely;<br />

but wherever he found the name of Saint Mary<br />

he ma<strong>de</strong> it very beautiful by writing it in three colours.<br />

The one that by her great beauty is called Flower of flowers...<br />

The first one was gold, rich and beautiful colour<br />

similar to the noble and very gorgeous Virgin;<br />

the other one was blue, a very won<strong>de</strong>rful colour<br />

that resembles the sky when it is in its splendour.<br />

The one that by her great beauty is called Flower of flowers...<br />

The third one they call rose, because it is a pink colour;<br />

where each of these colours very well resembles<br />

the Virgin who is rich, very holy, and that a peer<br />

never she had in beauty, also she’s the best of the best.<br />

The one that by her great beauty is called Flower of flowers...<br />

This holy name the monk brought with him<br />

of the Virgin Saint Mary of whom he was very <strong>de</strong>votee,<br />

«Como Santa Maria levou a alma dun fra<strong>de</strong> que pintou o seu nome<br />

<strong>de</strong> tres coores»<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores,<br />

mui máis lle praz quando loan seu nome que doutras loores.<br />

Desto direi un miragre, segundo me foi contado,<br />

que avẽo a un monge bõo e ben ordinnado<br />

e que as horas <strong>de</strong>sta Virgen dizia <strong>de</strong> mui bon grado,<br />

e maior sabor havia <strong>de</strong>sto que doutras sabores.<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

Este mui bon clerigo era e mui <strong>de</strong> grado liia<br />

nas Vidas dos Santos Padres e ar mui ben escrivia;<br />

mais u quer que el achava nome <strong>de</strong> Santa Maria<br />

fazia‐o mui fremoso escrito con tres colores.<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

A primeira era ouro, coor rica e fremosa<br />

a semellante da Virgen nobre e mui preciosa;<br />

e a outra d’ azur era, coor mui maravillosa<br />

que ao ceo semella quand’ é con sas esplandores.<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

A terceira chaman rosa, porque é coor vermella;<br />

on<strong>de</strong> cada ũa <strong>de</strong>stas coores mui ben semella<br />

aa Virgen que é rica, mui santa, e que parella<br />

nunca houv’ en fremosura, ar é mellor das mellores.<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

Ond’ aqueste nome santo o monge tragia sigo<br />

da Virgen Santa Maria, <strong>de</strong> que era muit’ amigo,


kissing it often to vanquish the enemy<br />

<strong>de</strong>vil who always strives to make us err.<br />

The one that by her great beauty is called Flower of flowers...<br />

When there was a time he was very ill<br />

of a great illness, which he had;<br />

and as he was lying, it always came to his mind<br />

being of the holy Virgin one of her best praisers.<br />

The one that by her great beauty is called Flower of flowers...<br />

The abbot and all the monks came to see him,<br />

and as they saw him in bad condition, they put a priest<br />

with him to accompany him; and after they were there<br />

for a while, they went away. But the Lady of ladies<br />

The one that by her great beauty is called Flower of flowers...<br />

appeared before the priest who kept him, while sleeping,<br />

and saw that he approached the bed walking slowly,<br />

and said to him: «Don’t be afraid, because I’ll make you go up<br />

now with me to paradise, where you will see the ancestors.<br />

The one that by her great beauty is called Flower of flowers...<br />

Because when you painted my name with three colours,<br />

I will take you over to heaven, where you will see the graces,<br />

and in the Book of Life written among the writings<br />

you will among those who don’t die, nor have troubles or pains ».<br />

The one that by her great beauty is called Flower of flowers...<br />

Then his soul took with her the Holy Queen.<br />

And the priest woke up then and went to the bed quickly;<br />

and as he found him <strong>de</strong>ad, ma<strong>de</strong> the bell toll<br />

such as it was regulated by the holy doctors.<br />

The one that by her great beauty is called Flower of flowers...<br />

Immediately the abbot arrived there with the convent,<br />

who were in the company over eighty or a hundred;<br />

and that monk said to them: «Gentlemen, by pon<strong>de</strong>ring<br />

what I saw I will tell you all about, if you listened to me ».<br />

The one that by her great beauty is called Flower of flowers...<br />

Then he told what he had seen, as I have already told you;<br />

and the abbot quickly or<strong>de</strong>red it to be put in written<br />

to <strong>de</strong>stroy the works of the cursed enemy,<br />

who wants to take us where we will always have fears...<br />

The one that by her great beauty is called Flower of flowers...<br />

And after they knew the fact, they willfully praised<br />

the Virgin Saint Mary, the Lady of pity;<br />

and if in anything they erred by foolishness,<br />

they strove to keep themselves from being sinners.<br />

The one that by her great beauty is called Flower of flowers...<br />

beijando‐o ameu<strong>de</strong> por vencer o ẽemigo<br />

diabo que sempre punna <strong>de</strong> nos meter en errores.<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

On<strong>de</strong> foi ũa vegada que jazia mui doente<br />

dũa grand’ enfermida<strong>de</strong>, <strong>de</strong> que era én possente;<br />

e pero assi jazia, viinna‐lle sempre a mente<br />

<strong>de</strong> seer da Virgen santa un dos seus máis loadores.<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

O aba<strong>de</strong> e os monges todos veer o vẽeron,<br />

e poi‐lo viron maltreito, un fra<strong>de</strong> con el poseron<br />

que lle tevesse companna; e pois ali esteveron<br />

un pouco, foron‐se logo. Mais a Sennor das sennores<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

apareceu ao fra<strong>de</strong> que o guardav’, en dormindo,<br />

e viu que ao leito se chegava passo indo,<br />

e dizia‐lle: «Non temas, ca te farei ir sobindo<br />

mig’ ora a paraiso, u veeras os maiores.<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

Ca por quanto tu pintavas meu nome <strong>de</strong> tres pinturas,<br />

levar‐t’‐ei suso ao ceo, u veras as aposturas,<br />

e eno Livro da Vida escrit’ ontr’ as escrituras<br />

seras ontr’ os que non morren, nen han coitas nen doores».<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

Enton levou <strong>de</strong>l a alma sigo a Santa Reinna.<br />

E o fra<strong>de</strong> espertou logo e foi ao leit’ aginna;<br />

e pois que o achou morto, fez sõar a campainna<br />

segund’ estableçud’ era polos seus santos doctores.<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

Mantenente o aba<strong>de</strong> chegou i con o convento,<br />

que eran i <strong>de</strong> companna ben oiteenta ou cento;<br />

e aquel monge lles disse: «Sennores, por cousimento<br />

o que vi vos direi todo, se m’ én for<strong>de</strong>s oidores».<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

Enton contou o que vira, segundo vos hei ja dito;<br />

e o aba<strong>de</strong> tan toste o fez meter en escrito<br />

pera <strong>de</strong>struir as obras do ẽemigo maldito,<br />

que nos quer levar a logo u sempr’ hajamos pavores...<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

E pois souberon o feito, loaron <strong>de</strong> voonta<strong>de</strong><br />

a Virgen Santa Maria, a Sennor <strong>de</strong> pieda<strong>de</strong>;<br />

e se en algũa cousa ll’ erraran per necida<strong>de</strong>,<br />

punnaron <strong>de</strong> se gardaren que non fossen pecadores.<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...


«This first one is about the girls dressed up for the festivities of May»<br />

Well sees them, May, and with joy;<br />

so let’s pray Saint Mary<br />

to beg her Son still<br />

to keep us from error and insanity.<br />

Well sees them, May, and with joy.<br />

Well sees them, May, full of health,<br />

so that we pray the one of great virtue<br />

to beg God to always help us<br />

against the <strong>de</strong>vil and from him to protect us.<br />

Well sees them, May, full of health.<br />

Well sees them, May, and with loyalty,<br />

so that we pray the one with great goodness<br />

to always have mercy of us<br />

and to protect us from all evil.<br />

Well sees them, May, and with loyalty.<br />

Well sees them, May, with many riches;<br />

and let’s pray the one who has nobilities<br />

in her very great, to keep us from sadness<br />

and from troubles and also from vileness.<br />

Well sees them, May, with many riches.<br />

«Esta primeira é das maias»<br />

Ben vennas, Maio, e con alegria;<br />

por én roguemos a Santa Maria<br />

que a seu Fillo rogue toda via<br />

que el nos guar<strong>de</strong> d’ err’ e <strong>de</strong> folia.<br />

Ben vennas, Maio, e con alegria.<br />

Ben vennas, Maio con toda sau<strong>de</strong>,<br />

por que roguemos a <strong>de</strong> gran vertu<strong>de</strong><br />

que a Deus rogue que nos sempr’ aju<strong>de</strong><br />

contra o <strong>de</strong>m’ e <strong>de</strong>s i nos escu<strong>de</strong>.<br />

Ben vennas, Maio, con toda sau<strong>de</strong>.<br />

Ben vennas, Maio, e con lealda<strong>de</strong>,<br />

por que roguemos a <strong>de</strong> gran bonda<strong>de</strong><br />

que sempre haja <strong>de</strong> nós piada<strong>de</strong><br />

e que nos guar<strong>de</strong> <strong>de</strong> toda malda<strong>de</strong>.<br />

Ben vennas, Maio, e con lealda<strong>de</strong>.<br />

Ben vennas, Maio, con muitas requezas;<br />

e nós roguemos a que ha nobrezas<br />

en si mui gran<strong>de</strong>s, que nos <strong>de</strong> tristezas<br />

guard’ e <strong>de</strong> coitas e ar d’ avolezas.<br />

Ben vennas, Maio, con muitas requezas.


Well sees them, May, covered in fruit;<br />

and let’s beg the one who always has doubts<br />

her favours to perform many of these<br />

to <strong>de</strong>fend us from the <strong>de</strong>vil and his fights.<br />

Well sees them, May, covered in fruit.<br />

Well sees them, May, with good tastes;<br />

and let’s pray and praise<br />

the one who always for us sinners<br />

begs God to keep us from pains.<br />

Well sees them, May, with good tastes.<br />

Well sees them, May, with cows and bulls;<br />

and let’s beg the one who is in the treasures<br />

of Jesus‐Christ to soon<br />

the moors confuse, and the white and the fair.<br />

Well sees them, May, with cows and bulls.<br />

Well sees them, May, glad and without anger;<br />

and let’s beg the one who receives us<br />

well to her Son, to give us such strength<br />

as to send the moors out of Spain.<br />

Well sees them, May, glad and without anger.<br />

Well sees them, May, with plenty of cattle;<br />

and let’s beg the one who our sins<br />

makes God forgive,<br />

to make us of her Son <strong>de</strong>ar.<br />

Well sees them, May, with plenty of cattle.<br />

Well sees them, May, with good summer;<br />

and let’s beg the Virgin of the ground<br />

to <strong>de</strong>fend us from a very villainous man<br />

of daring and foolishness dressed up.<br />

Well sees them, May, with good summer.<br />

Well sees them, May, with bread and wine;<br />

and let’s beg the one who the child God<br />

bore in her arms, to show us a way<br />

so that we be with her soon.<br />

Well sees them, May, with bread and wine.<br />

Well sees them, May, meek and not vicious;<br />

and let’s beg the one who is our shield<br />

to keep us from a daring madman<br />

and from a strange and unknown man.<br />

Well sees them, May, meek and not vicious.<br />

Ben vennas, Maio, coberto <strong>de</strong> fruitas;<br />

e nós roguemos a que sempre duitas<br />

ha sas merces <strong>de</strong> fazer én muitas<br />

que nos <strong>de</strong>fenda do <strong>de</strong>m’ e sas luitas.<br />

Ben vennas, Maio, coberto <strong>de</strong> fruitas.<br />

Ben vennas, Maio, con bõos sabores;<br />

e nós roguemos e <strong>de</strong>mos loores<br />

aa que sempre por nós pecadores<br />

rog’ a Deus, que nos guar<strong>de</strong> <strong>de</strong> doores.<br />

Ben vennas, Maio, con bõos sabores.<br />

Ben vennas, Maio, con vacas e touros;<br />

e nós roguemos a que nos tesouros<br />

<strong>de</strong> Jeso‐Cristo é, que aos mouros<br />

cedo cofonda, e brancos e louros.<br />

Ben vennas, Maio, con vacas e touros.<br />

Ben vennas, Maio, alegr’ e sen sanna;<br />

e nós roguemos a quen nos gaanna<br />

ben <strong>de</strong> seu Fillo, que nos dé tamanna<br />

força, que saian os mouros d’ Hespanna.<br />

Ben vennas, Maio, alegr’ e sen sanna.<br />

Ben vennas, Maio, con muitos gãados;<br />

e nós roguemos a que os pecados<br />

faz que nos sejan <strong>de</strong> Deus perdõados,<br />

que <strong>de</strong> seu Fillo nos faça privados.<br />

Ben vennas, Maio, con muitos gãados.<br />

Ben vennas, Maio, con bõo verão;<br />

e nós roguemos a Virgen <strong>de</strong> chão<br />

que nos <strong>de</strong>fenda d’ home mui vilão<br />

e d’ atrevud’ e <strong>de</strong> torp’ alvardão.<br />

Ben vennas, Maio, con bõo verão.<br />

Ben vennas, Maio, con pan e con vinno;<br />

e nós roguemos a que Deus mininno<br />

troux’ en seus braços, que nos dé caminno<br />

por que sejamos con ela festinno.<br />

Ben vennas, Maio, con pan e con vinno.<br />

Ben vennas, Maio, mans’ e non sannudo;<br />

e nós roguemos a que noss’ escudo<br />

é, que nos guar<strong>de</strong> <strong>de</strong> louc’ atrevudo<br />

e d’ hom’ ẽaio e <strong>de</strong>sconnoçudo.<br />

Ben vennas, Maio, mans’ e non sannudo.


Well sees them, May, glad and beautiful;<br />

For this the Mother of the glorious King<br />

let’s beg to keep us from the dirty<br />

false liar.<br />

Well sees them, May, glad and beautiful.<br />

Well sees them, May, with good <strong>de</strong>licacies;<br />

let’s beg with our songs<br />

the Holy Virgin, before her altars,<br />

to <strong>de</strong>fend us from great sorrows.<br />

Well sees them, May, with good <strong>de</strong>licacies.<br />

Ben vennas, Maio, alegr’ e fremoso;<br />

por end’ a Madre do Rei grorioso<br />

roguemos que nos guar<strong>de</strong> do nojoso<br />

hom’ e <strong>de</strong> falso e <strong>de</strong> mentiroso.<br />

Ben vennas, Maio, alegr’ e fremoso.<br />

Ben vennas, Maio, con bõos manjares;<br />

e nós roguemos en nossos cantares<br />

a Santa Virgen, ant’ os seus altares,<br />

que nos <strong>de</strong>fenda <strong>de</strong> gran<strong>de</strong>s pesares.<br />

Ben vennas, Maio, con bõos manjares.


«This first one is about how he ma<strong>de</strong> the sky and the earth and the seas<br />

and the sun and the moon and the stars and all the other things that<br />

are, and how he ma<strong>de</strong> man in his resemblance »<br />

How can we thank God<br />

for all the good he ma<strong>de</strong> for us.<br />

For us he ma<strong>de</strong> the sky, the earth and the seas,<br />

which he did not need;<br />

and whoever doesn’t want to believe this,<br />

wants God’s pity to <strong>de</strong>ny.<br />

How can we thank God...<br />

How he ma<strong>de</strong> the light and created it,<br />

it certainly seems his <strong>de</strong>ed, my friends;<br />

but it was more when to save his people<br />

his fire in the Virgin he enclosed.<br />

How can we thank God...<br />

And he ma<strong>de</strong> the sky and stretched it;<br />

it certainly seems a <strong>de</strong>ed of great wisdom;<br />

but it was greater, for whom un<strong>de</strong>rstands it well,<br />

when to be a man he <strong>de</strong>scen<strong>de</strong>d from them.<br />

How can we thank God...<br />

And when he ma<strong>de</strong> the earth, he certainly showed<br />

how much power he had; but whoever jests,<br />

he will have more to re<strong>de</strong>em us for<br />

he walked on it and suffered great evil.<br />

How can we thank God...<br />

«Esta primeira é <strong>de</strong> com’ el fez o ceo e a terra e o mar<br />

e o sol e a lũa e as estrelas e toda‐las outras cousas<br />

que son, e como fez o home a sa semellança»<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer<br />

quantos bẽes el por nós foi fazer.<br />

Por nós fez el ceo, terra e mar,<br />

ca pera si non havia mester;<br />

e quen aquesto creer non quiser,<br />

a pieda<strong>de</strong> <strong>de</strong> Deus quer negar.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...<br />

De com’ el fez a luz e a criou,<br />

ben semella seu feit’, amigos meus;<br />

pero máis foi u por salva‐los seus<br />

o seu lume na Virgen enserrou.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...<br />

E u os ceos fez e esten<strong>de</strong>u,<br />

ben semella obra <strong>de</strong> mui gran sén;<br />

mas maior foi, a quen o catar ben,<br />

u por seer home <strong>de</strong>les <strong>de</strong>cen<strong>de</strong>u.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...<br />

E u a terra fez, mostrou ben qual<br />

po<strong>de</strong>r havia; mas quen comidir,<br />

por máis terra u por nos remiir<br />

andou en ela e sofreu gran mal.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...


And the moon and the sun that shines<br />

he created, he performed a great and very noble <strong>de</strong>ed;<br />

but it was greater when the sky blacker than pitch<br />

turned when he for us on the cross died.<br />

How can we thank God...<br />

And when he ma<strong>de</strong> the stars, I know by certain<br />

that in making them he was not strained;<br />

but it was greater when through them certainly<br />

by the Three Wise Men he was adored as King.<br />

How can we thank God...<br />

And fish, such as I learnt,<br />

he created from water, as it is written,<br />

it was a great <strong>de</strong>ed; but it was even greater<br />

when he walked on the water for us here.<br />

How can we thank God...<br />

And when the birds, as he saw well,<br />

he wanted to make fly in the air,<br />

it was much; but about this I finish<br />

as he did more for us when he ascen<strong>de</strong>d.<br />

How can we thank God...<br />

And when the beasts, according to what the writing says,<br />

he ma<strong>de</strong> in more than a thousand natures,<br />

it was much; but it was more when in the poor<br />

crib among them he ma<strong>de</strong> himself lie.<br />

How can we thank God...<br />

And when he ma<strong>de</strong> man fine and very handsome<br />

to whom he gave un<strong>de</strong>rstanding and reasoning,<br />

it was much, but it was greater when he accepted the<br />

[passion<br />

to save him and suffered a very cruel <strong>de</strong>ath.<br />

How can we thank God...<br />

E u a lũa e o sol que luz<br />

criou, grand’ obra e mui nobre fez;<br />

pero máis foi u chus negros ca pez<br />

tornaron u por nós pres mort’ en cruz.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...<br />

E u as estrelas fez, <strong>de</strong> certo sei<br />

que en faze‐las non fillou afan;<br />

pero máis foi u per elas a pran<br />

dos Reis foi aorado por Rei.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...<br />

E u os peixes, per com’ aprendi,<br />

criou das aguas, com’ escrito jaz,<br />

gran cousa foi; mas mui maior assaz<br />

u sobr’ elas andou por nós aqui.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...<br />

E u as aves, com’ el por ben viu,<br />

que voassen no aire fazer quis,<br />

muito foi; mas <strong>de</strong>sto vos faço fis<br />

que máis fez por nós u per el subiu.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...<br />

E u bestias, per com’ o escrito diz,<br />

fez <strong>de</strong> naturas muitas máis ca mil,<br />

muito foi; pero máis u eno vil<br />

presev’ ontr’ elas jouv’ o mui fiiz.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...<br />

E u fez home apost’ e mui bel<br />

a que <strong>de</strong>u entendiment’ e razon,<br />

muito foi; pero máis u pres paxon<br />

po‐lo salvar e morte mui cruel.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...


LE TROUBADORISME MÉDIÉVAL GALICIEN‐PORTUGAIS<br />

(Introduction, sélection et édition <strong>de</strong> Carlos Paulo Martínez Pereiro)<br />

Une initiative <strong>de</strong> l'Association d'Écrivains en Langue Galicienne<br />

avec le parrainage <strong>de</strong> la S. A. <strong>de</strong> Xestión do Plan Xacobeo<br />

Version française <strong>de</strong> Raúl G. Pato


L'importance et l'influence <strong>de</strong> l'école médiévale <strong>de</strong>s troubadours Galiciens‐<br />

Portugais, <strong>de</strong> son intérêt poétique intrinsèque et par <strong>de</strong>s raisons extrinsèques <strong>de</strong><br />

caractères social, linguistique, littéraire et culturel, commencent aujourd'hui à être<br />

évaluées avec justice, par la reconnaissance du rôle éminent et la qualité esthétique<br />

indéniable <strong>de</strong> ce mouvement poétique.<br />

Cependant, cette reconnaissance n'implique pas la divulgation <strong>de</strong> l'argument<br />

complexe et historique complet qui explique son rôle hégémonique comme langue et<br />

comme modalité poétique péninsulaire tout au long <strong>de</strong> cent cinquante ans. Dans le<br />

Moyen Âge, l'éclosion <strong>de</strong> son expansion péninsulaire se fond dans <strong>de</strong>ux facteurs<br />

difficilement séparables: d'un côté, il est seulement compréhensible s'il dérive du<br />

prestige <strong>de</strong> la langue Galicienne‐Portugaise comme langue poétique; <strong>de</strong> l'autre, si il est<br />

aussi le résultat <strong>de</strong> l'importance politique et économique <strong>de</strong> la Galice dans le contexte<br />

<strong>de</strong>s royaumes péninsulaires <strong>de</strong>puis la pério<strong>de</strong> du Haut Moyen Âge.<br />

Cette 'splen<strong>de</strong>ur' et cette influence culturelle, politique et économique <strong>de</strong>s terres<br />

hispaniques du Nord occi<strong>de</strong>ntal ont supposé que, dans le XIIIe siècle et dans le XIVe —<br />

à partir duquel la déca<strong>de</strong>nce <strong>de</strong> la Galice commence et, lentement, augmentera—<br />

encore en langue Galicienne‐Portugaise s'est constituée la principale (et presque<br />

unique) école péninsulaire <strong>de</strong> troubadours que, dans ses aspects profane et religieux,<br />

nous ont transmis différents recueils manuscrits <strong>de</strong> chansons. En réalité, la base<br />

fondamentale <strong>de</strong> que la réception et l'adaptation lyrique du trovadorismo <strong>de</strong> l'au‐<strong>de</strong>là<br />

<strong>de</strong>s Pyrénées se soit produite dans la langue du nord occi<strong>de</strong>ntal péninsulaire, rési<strong>de</strong><br />

dans le fait <strong>de</strong> que les monarques et la noblesse du royaume du nord occi<strong>de</strong>ntal <strong>de</strong> la<br />

Galice (et <strong>de</strong> Leon) étaient —jusqu'à Afonso VI (1188‐1230), IX dr Leon— et<br />

défendaient leurs 'intérêts' galiciens —comme la famille puissante <strong>de</strong>s comtes <strong>de</strong><br />

Traba—, ou qu'ils se soient développés dans ce territoire —jusqu'à Ferdinand III et<br />

Afonso X ou les lignées importantes <strong>de</strong> Castro et <strong>de</strong> Lara, dans la cour d'Afonso VIII <strong>de</strong><br />

Castille—, avec l'importance progressive <strong>de</strong> Saint‐Jacques‐<strong>de</strong>‐Compostelle comme<br />

centre <strong>de</strong> pouvoir et <strong>de</strong> culture, mis à part le strict domaine religieux.<br />

Les faits historiques et les connaissances actuelles sur la préhistoire <strong>de</strong> notre<br />

lyrisme permettent <strong>de</strong> faire une hypothèse sur le fait que la "version" Galicien‐<br />

Portugaise <strong>de</strong> la poésie lyrique occitane dans les cours péninsulaires se soit dû à la<br />

forte influence, directe et indirecte, <strong>de</strong> la Galice dans les évènements historiques<br />

hispaniques <strong>de</strong>s XIe et XIIe siècles, et que, <strong>de</strong> plus, il a fallu réaliser sur une culture<br />

préalable d'un type <strong>de</strong> poésie lyrique en langue galicienne. Cette réception a dû voir<br />

ses effets à l'époque à laquelle les expériences poétiques occitanes et galiciennes<br />

confluent certainement sous les règnes d'Afonso IV et d'Alfonso VIII <strong>de</strong> Castille.<br />

D'un autre côté, parce que les genres cultivés ont montré <strong>de</strong>s préférences<br />

linguistiques‐dialectales différenciées qui se sont converties en principes directeurs <strong>de</strong><br />

chacune <strong>de</strong>s modalités littéraires, à l'époque médiévale hispanique, la langue<br />

Galicienne‐Portugaise s'est érigée en langue lyrique exclusive parmi toutes les langues<br />

romances <strong>de</strong> la péninsule, et a donc qualifié cette école poétique. Avec les exceptions<br />

du Mozarabe dans la partie méridionale et <strong>de</strong> la langue d'oc pour les troubadours<br />

catalans, en langue Galicienne‐Portugaise écrivaient non seulement les poètes<br />

galiciens et les Portugais originaires du Nord‐ouest péninsulaire, mais aussi certains<br />

autres d'origines ibériques, qui ont exprimé poétiquement la peine d'aimer, qui ont


critiqué leurs contemporains avec un sarcasme et une obscénité délibérée ou qui ont<br />

érigé <strong>de</strong>s louanges et miracles pour Sainte Marie.<br />

Cette homogénéité d'expression linguistique dans la poésie lyrique hispanique<br />

<strong>de</strong>s premiers siècles du millénaire passé était d'une telle consistance que nous<br />

trouvons aussi, en écrivant en langue Galicienne‐Portugaise, le génois Bonifacio Calvo<br />

et en dialoguant escatologiquement, dans la même langue, à Alphonse X et, en langue<br />

occitane, au provençal Arnaldo (avec toute probabilité Arnaut Catalan) et que nous<br />

constatons comme, auparavant, le troubadour occitan Raimbaut <strong>de</strong> Vaqueiras<br />

introduit la langue poétique du nord‐occi<strong>de</strong>nt entre les plus prestigieuses<br />

culturellement dans son fameux <strong>de</strong>scort plurilingue, ou que le roi 'savant' <strong>de</strong> la Castille<br />

et <strong>de</strong> Leon, créateur et promoteur <strong>de</strong> la prose castillane, apparaît <strong>de</strong>vant nos yeux<br />

comme poète, profane ou religieux, et cela exclusivement en langue Galicienne‐<br />

Portugaise.<br />

La caractérisation socioculturelle du centre et du nord‐ouest ibérique et la<br />

tendance générique <strong>de</strong> modalités linguistiques spécifiques, unies au prestige <strong>de</strong> la<br />

langue Galicienne‐Portugaise comme langue avec une tradition poétique avant<br />

l'apparition <strong>de</strong> l'expression <strong>de</strong> l'amour courtois —probablement créée autour du<br />

grandiose centre <strong>de</strong> diffusion et <strong>de</strong> réception culturelle <strong>de</strong> Saint‐Jacques‐<strong>de</strong>‐<br />

Compostelle et dont la présence le développement postérieur par <strong>de</strong>s jongleurs<br />

galicien du lyrisme dans le genre <strong>de</strong> la chanson d'ami (avec une référence tenace et<br />

constante <strong>de</strong> l'environnement galicien)—, dans son ensemble, serait un échantillon. Ce<br />

fait ai<strong>de</strong> à comprendre en partie ce phénomène complexe qui, à plusieurs reprises a<br />

été victime <strong>de</strong> l'incompréhension, fondée sur une surexposition anachronique<br />

rétrospective <strong>de</strong> l'idéologie nationaliste espagnole à <strong>de</strong>s espaces et à <strong>de</strong>s époques qui<br />

résistent aux préjugés inadéquats qui uniformisent et qui ont un caractère totaliseur.<br />

La poésie <strong>de</strong>s troubadours en langue Galicienne‐Portugaise est constitué par<br />

l'ensemble d'environ 1680 chansons profanes, qui sont attribués à environ 160<br />

troubadours et jongleurs, la plupart Galiciens et Portugais et certains originaires<br />

d'autres latitu<strong>de</strong>s, ainsi qu'environ 422 chansons religieuses —<strong>de</strong> louange et <strong>de</strong><br />

<strong>de</strong>scription <strong>de</strong> miracles— promues et conçues par Afonso X (1221‐1284) dans le<br />

monumental recueil marial <strong>de</strong>s Cantigas <strong>de</strong> Santa María [Chansons <strong>de</strong> Sinte‐Marie].<br />

Toutes ces compositions, en plus <strong>de</strong> ses différentes doctrines, <strong>de</strong> sa conception et <strong>de</strong><br />

son sens, ou <strong>de</strong> ses coïnci<strong>de</strong>nces et divergences stylistiques et formelles, apparaissent<br />

unifiées par l'i<strong>de</strong>ntité substantielle <strong>de</strong> l'expression linguistique <strong>de</strong>s troubadours<br />

Galicien‐Portugaises qui les constituent. Les Chansons, dans leur combinaison <strong>de</strong> mots<br />

et <strong>de</strong> musique, qui sont poésies composées pour être chantées et qui, principalement<br />

selon ses contenus, constituent <strong>de</strong>s genres différenciés.<br />

Cette poésie <strong>de</strong> troubadours est regroupée, principalement, sur <strong>de</strong>s axes qui,<br />

bien qu'ils soient opposés et contradictoires (comme l'ensemble <strong>de</strong> la propre culture<br />

médiévale), n'en constituent pas moins une unité, dans laquelle se mantient une<br />

continuité paradoxale et une relation entre les divers aspects qui, avec limites parfois<br />

diffus et disparus, constituent leurs discours génériques: d'une part, autour <strong>de</strong><br />

l'amour‐souffrance maladif et obsédant, dans une vision masculine et une expression<br />

hyperbolique (chanson d'amour) et en élaborant une perspective féminine travestie<br />

(chanson d'ami), ainsi que par la version religieuse et la transposition au divin <strong>de</strong>s<br />

manières profanes dans les louanges mariaux; par ailleurs, en se dispersant dans le<br />

discours le plus narratif <strong>de</strong> la satire véhémente, burlesque et sarcastique, obscène et


séditieuse, humoristique et peu importante, ou, acci<strong>de</strong>ntellement, moralisante, <strong>de</strong>s<br />

cantigas d'escarnho et <strong>de</strong> maldizer et dans les narrations dilatées et poétiques, et<br />

vitalement publicitaires, <strong>de</strong>s miracles qui montrent les bontés et les capacités<br />

médiatrices <strong>de</strong> la Vierge Marie.<br />

En plus <strong>de</strong>s genres antérieurs canoniques et quantitativement plus grands, il y a<br />

aussi d'autres moins nombreux plus petits et, parfois, avec <strong>de</strong>s profils plus ou moins<br />

diffus. D'un côté, dans la textualité profane, nous pouvons rapporter les <strong>de</strong>scordos<br />

(avec correspondance entre la distorsion formelle et le désaccord émotif qu'ils<br />

expriment), les lais (narratifs et <strong>de</strong> sujet arturique), les prantos (<strong>de</strong> caráter élégiaque‐<br />

funéraire) ou les tenções (débats paritaires entre <strong>de</strong>ux poètes <strong>de</strong> contenu satirique et<br />

acci<strong>de</strong>ntellement amoureux), tandis que, dans la textualité religieuse <strong>de</strong>s Chansons <strong>de</strong><br />

Sainte‐Marie, nous avons, en plus <strong>de</strong>s chansons du prologue et <strong>de</strong> l'épilogue, une<br />

chanson <strong>de</strong> pitiçon et <strong>de</strong>s maias, un petit groupe <strong>de</strong> compositions sur Jésus‐Christ qui<br />

s'éloignent du sujet sur la Vierge qui unifie toutes celles qui restent.<br />

Cependant, encore il faudrait considérer, d'un côté, les cantigas <strong>de</strong> "seguir" que<br />

plus qu'un genre, supposent une technique <strong>de</strong> composition parasitaire <strong>de</strong>s textes<br />

préalables et, d'un autre côté, l'eloxio, la chanson <strong>de</strong> tear, la chanson <strong>de</strong> la mal mariée<br />

et, même, la pastorela (un dialogue courtois entre un chevalier et un berger) qui, en<br />

constituant <strong>de</strong>s genres spécifiques dans d'autres écoles <strong>de</strong> troubadours <strong>de</strong> l'occi<strong>de</strong>nt<br />

médiéval, ont une présence très sporadique ou sont dilués et per<strong>de</strong>nt <strong>de</strong>s<br />

caractéristiques, dans une plus gran<strong>de</strong> ou plus petite partie, dans leur hybridation et<br />

dans leur confluence avec les chansons <strong>de</strong>s trois genres puissants canoniques profanes<br />

en langue Galicienne‐Portugaise.<br />

La langue Galicienne‐Portugaise, comme véhicule expressif, en roman, qui donne<br />

unité à différentes manifestations du lyrisme <strong>de</strong>s troubadours hispaniques, se<br />

présente à nous dans l'actuel état <strong>de</strong> nos connaissances, comme une langue koiné<br />

littéraire relative avec une valeur d'utilisation unitaire équivalent à celle du provenzal<br />

dans la poésie lyrique occitane, mais avec une rigidité et avec une obscurité moindre<br />

dans la mise à profit <strong>de</strong>s potentialités <strong>de</strong> la langue populaire vivante. Malgré tout,<br />

entre les pôles <strong>de</strong> l'unité et <strong>de</strong> la diversité, ce langue koiné poétique se situe d'une<br />

manière préférentielle dans le premier d'eux, en nivelant grosso modo les différences<br />

dialectales qui existaient ensemble dans les territoires <strong>de</strong> l'actuelle Galice et du nord<br />

du Portugal, jusqu'au fleuve Mon<strong>de</strong>go, et avec l'apport d'un registre linguistique plus<br />

riche et varié dans les compositions satiriques et dans les narrations <strong>de</strong>s miracles,<br />

comme nous ont été transmis, entre autres, le Cancioneiro da Ajuda, ou les<br />

apographes italiens du XV siécle du Cancioneiro da Biblioteca Nacional et du<br />

Cancioneiro da Vaticana et les quatre cancioneiros <strong>de</strong>s Cantigas <strong>de</strong> Santa María.<br />

De toute façon cette caractérisation unitaire et conventionnelle doit être,<br />

actuellement, nuancée, parce qu'il n'y a pas <strong>de</strong> doute sur la perméabilité continuelle et<br />

sur l'ouverture <strong>de</strong> nos poètes à la langue réelle, parlée et populaire (la leur et celle <strong>de</strong><br />

leurs contemporains), ainsi que, logiquement, <strong>de</strong> la présence inégale et <strong>de</strong> la moindre<br />

réception dans les modalités expressives <strong>de</strong> différents genres. Par conséquent, bien<br />

que nous pouvons la considérer conventionnelle, elle a un grand <strong>de</strong>gré <strong>de</strong><br />

communication et une i<strong>de</strong>ntification facile rétroactive sur l'état actuel <strong>de</strong> notre langue.


Comme instrument esthétique <strong>de</strong> communication, celle langue Galicienne‐<br />

Portugaise apparaît imprégnée d'une forte conscience homogène <strong>de</strong> style, double,<br />

mais seulement relativement spécialisée, en relation avec la forte polarisation autour<br />

aussi du double univers qu'elle représente: lyrique‐amoureux (profane et religieux) et<br />

narratif (satirique et <strong>de</strong> miracles).<br />

La catégorie lyrique‐amoureuse qui fégit la composition <strong>de</strong> la chanson d'amour,<br />

<strong>de</strong> la chanson d'ami et <strong>de</strong> la chanson <strong>de</strong> louange, est fondée sur le procédé<br />

sémantique‐structurel <strong>de</strong> la répétition et <strong>de</strong> la variation, du parallélisme formel et<br />

significatif, <strong>de</strong> telle manière que, aussi comme un résultat et une exigence d'une<br />

conception scolastique et aristocratique <strong>de</strong> la création poétique, elle s'enferme dans<br />

un groupe thématique limité <strong>de</strong> sujets et <strong>de</strong> situations, et dans la sélection résultante<br />

du lexique et <strong>de</strong>s formules avec une façon humaine ou divine. Avec ces critères d'une<br />

poétique réduite avec préméditation, les chansons d'amour renvoient, par une<br />

convention presque inévitable, à un texte hypothétique paradigmatique, en<br />

intensifiant et en intériorisant l'analyse psychologique <strong>de</strong> la peine d'amour et l'éventail<br />

<strong>de</strong> sujets qui l'accompagnent en une expression fortement réglée, rhétorique et<br />

"paralogique", qui dans les chansons <strong>de</strong> louange s'adapte et se diversifie dans le chant<br />

d'éloge <strong>de</strong> la Vierge comme Senhor das senhores, tandis que dans ces chansons d'ami<br />

plus emblématiques du genre et moins contaminées par l'esprit courtois, les limites<br />

stylistiques et structurales sont dépassées grâce à un symbolisme <strong>de</strong> caractère<br />

naturaliste et à une expression plus traditionnelle et séduisante.<br />

D'autre part, le genre narratif qui régit l'élaboration <strong>de</strong>s textes satiriques et <strong>de</strong>s<br />

miracles suppose reléguer dans un second plan les schémas réitératifs du genre<br />

amoureux et la suprématie d'une expressivité et d'une caractérisation linguistique‐<br />

discursive plus conversationnelle et vitale, en acord avec son ouverture thématique<br />

endocontextuelle et avec les diveres motivations qu'engendre les uns et les autres<br />

textes. C'est à dire, sans renoncer aux critères assimilés dans l'école, il est caractérisé,<br />

en ce qui concerne ce que nous avons dénommé comme genre amoureux, par sa<br />

tendance relativement anticonventionnelle et expansive, une forte expressivité fondée<br />

sur quelques manières rhétoriques diverses, sur la variété <strong>de</strong> registres et sur une<br />

gran<strong>de</strong> richesse lexicale. Dans les cantigas d'escarnho et <strong>de</strong> maldizer on fuit tout<br />

idéalisme et abstraction et on parvient à la crudité, à l'obscénité, à la sordidité, au<br />

blasphème ou au sacrilège, en exploitant systématiquement les possibilités<br />

sémantiques et expressives du langage jusqu'à un point rarement atteint par aucun<br />

poète satirique. Cette poésie emploie, pour atteindre sa gran<strong>de</strong> expressivité, variété et<br />

richesse, une combinaison parfaite <strong>de</strong> recours rhétoriques comme l'équivoque, l'ironie<br />

ou l'invective et <strong>de</strong>s procédés avec origine dans l'affectivité et le caractère effectif <strong>de</strong><br />

la parole la plus spontanée et populaire. Dans les miracles <strong>de</strong> Marie d'Alfonso X le<br />

discours narratif règne avec un ton démonstratif et avec <strong>de</strong>s conséquences <strong>de</strong><br />

dévotion, avec une richesse énorme au niveua <strong>de</strong> la linguistique, <strong>de</strong> la métrique et <strong>de</strong><br />

la stylistique et une présence, et non <strong>de</strong>s moindres, <strong>de</strong> divers domaines sociaux et<br />

contextuels.<br />

Or, si l'instrument linguistique du mouvement poétique qui nous étudions est la<br />

langue Galicienne‐Portugaise, une partie <strong>de</strong> sa géographie thématique, culturelle et<br />

sociale peut être considéré, dans un ample sens, comme panhispanique, ou, peut‐être<br />

d'une manière plus précise, comme centre occi<strong>de</strong>ntal péninsulaire, en n'oubliant pas<br />

que c'est le domaine courtois et aristocratique au sein duquel, principalement et


prioritairement, son activité s'est concentrée. Il suffit <strong>de</strong> remarquer qu'un <strong>de</strong>s textes<br />

les plus antiques <strong>de</strong> notre lyrisme, la composition politique composée autour <strong>de</strong> 1200,<br />

Ora faz host’ o senhor <strong>de</strong> Navarra, <strong>de</strong> Joán Soárez <strong>de</strong> Paiva, se situe thématiquement<br />

loin <strong>de</strong> la Galice et du Portugal, ou il suffit <strong>de</strong> rappeller que Joán, jograr morador en<br />

León, est celui qui commence à dresser l'acte <strong>de</strong> décès <strong>de</strong> l'école <strong>de</strong>s troubadours<br />

galiciens‐portugais avec la mort du Rei Lavrador Don Dinís en 1325, en composant un<br />

pranto (Os namorados que troban d’ amor) qui est considéré <strong>de</strong> façon symbolique<br />

comme un <strong>de</strong>s <strong>de</strong>rniers textes <strong>de</strong> ce mouvement poétique.<br />

Nous ne <strong>de</strong>vons pas oublier que c'est surtout autour <strong>de</strong>s cours portugaises<br />

d'Afonso III et <strong>de</strong> Don Dinís, mais aussi —et même dans une plus gran<strong>de</strong> partie— <strong>de</strong>s<br />

castillanes <strong>de</strong> Fernando III, d'Alfonso X et <strong>de</strong> Sancho IV, que la plupart <strong>de</strong> l'activité <strong>de</strong><br />

cette école poétique évolue, en plus <strong>de</strong> quelques cercles ou troupes <strong>de</strong> la noblesse et<br />

<strong>de</strong> l'oligarchie et <strong>de</strong>s ecclésiastiques galiciens et portugais mais <strong>de</strong> moindre<br />

importance. Dans ce contexte courtois, avec une formation culturelle et rhétorique<br />

accentuée, écrivaient <strong>de</strong> grands troubadours, segreles et jongleurs; dans le processus<br />

créateur —non sans conflits— vivaient ensemble <strong>de</strong>s rois, <strong>de</strong>s grands nobles, <strong>de</strong>s<br />

bourgeois, <strong>de</strong>s ecclésiastiques, <strong>de</strong>s hidalgos ruinés <strong>de</strong> la petite noblesse (infançóns) ou<br />

<strong>de</strong>s membres issus <strong>de</strong>s classes plus populaires. Tous ont construit un monument<br />

littéraire sans égal qui, en laissant quelques éléments formalisés et obsolètes, résultat<br />

d'une rhétorique et d'une idéologie démodée, il nourrit encore pour le lecteur<br />

mo<strong>de</strong>rne quelques indices d'intelligibilité et un pouvoir communicatif extraordinaires,<br />

dans sa profon<strong>de</strong> 'traduction', adaptation et accommo<strong>de</strong>ment <strong>de</strong> l'univers courtois<br />

provençal au contexte esthétique, social et culturel Galicien‐Portugais médiéval.<br />

Dans cette adaptation, différentes générations <strong>de</strong> troubadours et <strong>de</strong> jongleurs —<br />

connaisseurs <strong>de</strong> l'ars et comme rhéteurs bien formés— ont édifié une propre poétique<br />

énormément exigeante, dans la mesure où elle est soumise aux lois et aux préceptes<br />

<strong>de</strong> composition rigoureux, et réduite au sujet <strong>de</strong>s genres et <strong>de</strong>s modalités dont ils sont<br />

partis, mais en utilisant les ressources linguistiques métriques, rythmiques, musicales,<br />

<strong>de</strong> composition ou symboliques avec une gran<strong>de</strong> habileté technique et avec une<br />

rentabilité non moins expressive, en se servant <strong>de</strong>s traditions lyriques qui les avaient<br />

précédés et en pratiquant, avant la lettre, dans leur poésie le principe mo<strong>de</strong>rne du<br />

paradoxe suivant: less is more (du moins qui est le plus).<br />

En reprenant les limites marqués précé<strong>de</strong>mment, <strong>de</strong> ces textes on déduit déjà<br />

que l'espace chronologique <strong>de</strong> l'école <strong>de</strong>s troubadours occupe environ une époque<br />

d'un siècle et <strong>de</strong>mi, le XIIIe siècle et la première moitié du XIVe S. En réalité, ces limites<br />

sont ceux qui nous indiquent, ou bien la datation <strong>de</strong>s premiers textes que notre pauvre<br />

tradition unitaire manuscrite nous a transmis, ou bien la mort <strong>de</strong>s <strong>de</strong>rniers mécènes et<br />

la disparition résultante <strong>de</strong>s <strong>de</strong>rnières cours protectrices <strong>de</strong> la poésie lyrique en langue<br />

Galicienne‐Portugaise du roi Don Dinís et <strong>de</strong> son fils bâtard Don Pierre, Comte <strong>de</strong><br />

Barcelos (décédés respectivement en 1325 et 1354), ou plutôt en 1350, date à laquelle<br />

le comte lègue selon son testament, à Alphonse XI <strong>de</strong> la Castille un Livro das Cantigas,<br />

probablement, qui a été la compilation d'après laquelle ont dû être copiés les<br />

apographes du XV siécle italiens, dûs à l'intérêt qui n'a pas <strong>de</strong> prix <strong>de</strong> l'humaniste<br />

Angelo Colocci qui avec le Cancioneiro da Ajuda <strong>de</strong> fin du XIIIe siècle et avec les<br />

moindres manuscrits, mais avec notes musicales, du Pergamiño Vin<strong>de</strong>l, avec chants<br />

d'ami <strong>de</strong> Martin Codax, et du Fragment Sharrer, avec les chansons d'amour <strong>de</strong> Don<br />

Dinís constituent la base <strong>de</strong> la tradition manuscrite <strong>de</strong> notre poésie lyrique profane.


D'autre part la poésie lyrique religieuse nous a été transmise par quatre grands co<strong>de</strong>x<br />

alphonsins élaborés dans différentes rédactions progressives <strong>de</strong>s Cantigas <strong>de</strong> Santa<br />

María entre 1270 et 1282 qui, en plus <strong>de</strong> sa textualité, ont aussi une énorme valeur<br />

pour la musique et les miniatures qu'ils présentent: <strong>de</strong>ux <strong>de</strong> l'Escorial, le Florentin et<br />

celui <strong>de</strong> Toledo, qui est aujourd'hui à la Bibliothèque Nationale à Madrid.<br />

Cependant, les dates rapportées ne servent pas, en réalité, plus que comme <strong>de</strong>s<br />

références, puisqu'il semble nécessaire <strong>de</strong> postuler l'hypothèse <strong>de</strong> l'existence d'une<br />

poésie lyrique pré‐troubadouresque (dont les chansons d'ami les plus traditionnelles<br />

seraient un indice) et peut‐être retar<strong>de</strong>r <strong>de</strong> quelques décennies le commencement<br />

possible <strong>de</strong> l'école, avant les textes qui sont arrivés à nous à travers <strong>de</strong>s gran<strong>de</strong>s<br />

compilations anthologiques tardives qui sont les cancioneiros. Par ailleurs, il est sûr<br />

que dans un sens restrictif l'école poétique finit avec le <strong>de</strong>rnier troubadour et mécène:<br />

le Comte <strong>de</strong> Barcelos. Cependant, bien que pendant la <strong>de</strong>uxième moitié du XIVe siècle,<br />

présidée au Portugal par les cours <strong>de</strong> Don Fernando et <strong>de</strong> Don João I, la poésie est<br />

considérée comme fantasia sem beneficio, dans les cours castillanes les pratiques<br />

poétiques dérivées <strong>de</strong>s troubadours se refusent à mourir et encore elles auront une<br />

influence directe mais <strong>de</strong> moindre importance au long <strong>de</strong>s six premières décennies du<br />

XIV siécle. Nous le montrent ainsi les textes épigones post‐troubadouresques <strong>de</strong> celle<br />

qu'on connaît comme l'école galicienne‐castillane, qui incorpore à la tradition<br />

troubadouresque les nouveautés poétiques qui s'étaient produites en Europe déjà à<br />

partir <strong>de</strong> 1300. Ces textes poétiques d'auteurs comme Macías o Namorado ou Alfonso<br />

Álvarez <strong>de</strong> Villasandino se recueillent, entre d'autres, dans le Cancioneiro <strong>de</strong> Baena<br />

(1445), bien que sa limite finale <strong>de</strong>vrait être retardée jusqu'à 1465, date probable d'un<br />

texte dialogué <strong>de</strong> Gómez Manrique et Álvaro González d'Alcantara que, par ses<br />

caractéristiques linguistiques et <strong>de</strong> par son contenu, peut être considéré comme le<br />

testament symbolique final.<br />

Par la suite, même dans le Cancioneiro Geral (1516) <strong>de</strong> Garcia <strong>de</strong> Resen<strong>de</strong>, qui<br />

représente déjà la première école post‐troubadouresque en annonçant la nouvelle<br />

poésie lyrique <strong>de</strong> la Renaissance, la poésie aulique <strong>de</strong> l'école appelée castillane‐<br />

portugaise nous donnera encore un échantillon <strong>de</strong> la survie <strong>de</strong>s modèles formels et<br />

thématiques du troubadourisme Galicien‐Portugais.<br />

Le siècle et <strong>de</strong>mi <strong>de</strong> lyrisme <strong>de</strong>s troubadours a laissé, donc, son empreinte dans<br />

les écoles poétiques mentionnées et dans la tradition poétique péninsulaire. La poésie<br />

courtoise et la poésie <strong>de</strong> type traditionnel, en langue castillane ou Portugaise, <strong>de</strong> la<br />

pério<strong>de</strong> <strong>de</strong> la Renaissance supposent, dans certains aspects, une modulation continue<br />

du troubadourisme Galicien‐Portugais, au moyen <strong>de</strong> la bifurcation <strong>de</strong> la poésie lyrique<br />

hispanique du Bas Moyen‐Âge, déjà réceptif aux nouveautés qui provenaient d'Italie.<br />

À cause <strong>de</strong> la consolidation progressive en Galice d'une oligarchie étrangère et <strong>de</strong><br />

la perte parallèle progressive <strong>de</strong> l'influence du pouvoir <strong>de</strong> la noblesse galicienne,<br />

pendant que notre langue peu à peu était limitée au domaine rural et à l'usage oral, et<br />

pendant que la littérature galicienne <strong>de</strong>venait aussi orale et était réduite peu à peu au<br />

silence <strong>de</strong>s écrits, sans pouvoir incorporer l'Humanisme et la Renaissance, au Portugal<br />

la poésie lyrique en langue Galicienne‐Portugaise se prolongeait avec la réélaboration<br />

<strong>de</strong> sa métaphysique amoureuse et dans les manières <strong>de</strong> l'arte <strong>de</strong> trovar ao modo<br />

antigo, dans les redondilhas <strong>de</strong> Gil Vicente, Sá <strong>de</strong> Miranda et Camões, ou continuait<br />

dans l'éblouissant 'monologue d'ami ' <strong>de</strong> la Menina et Moça ou Livro das Sauda<strong>de</strong>s qui<br />

ouvre mystérieusement une prose extraordinaire narrative du XV siécle ainsi intitulée,


<strong>de</strong> l'énigmatique Bernardim Ribeiro qui, par un acrostiche galicien, <strong>de</strong>vient dans celle‐<br />

ci le personnage "Binmar<strong>de</strong>r".<br />

Avec la fin <strong>de</strong> l'école Galicienne‐Portugaise, tandis que le Portugal s'oriente vers<br />

le sud et vers l'expansion d'outre‐mer, la Galice entre progressivement dans une<br />

longue pério<strong>de</strong> <strong>de</strong> silence, <strong>de</strong> plus en plus dépendante culturellement et<br />

politiquement <strong>de</strong> la Castille avec l'utilisation <strong>de</strong> la langue comme la compagne <strong>de</strong>l<br />

imperio (dans une claire expression 'politique et grammaticale' <strong>de</strong> Nebrija) et avec la<br />

doma y castración du Royaume <strong>de</strong> la Galice (comme le Père Zurita a appelé le "travail"<br />

<strong>de</strong>s Rois Catholiques). La pério<strong>de</strong> connue dans notre tradition littéraire comme<br />

"Séculos Escuros", dont seulement l'action <strong>de</strong>s "éclairés du 18" et <strong>de</strong>s Romantiques<br />

ensuite lui permettra <strong>de</strong> sortir <strong>de</strong> nouveau à la complexe, mais lumineuse, clarté <strong>de</strong>s<br />

<strong>de</strong>ux siècles <strong>de</strong>rniers.<br />

N'importe quelle référence simple et chaotique <strong>de</strong>s noms <strong>de</strong> ces 'docteurs dans<br />

l'élaboration <strong>de</strong> chansons' évoque automatiquement un discours extraordinaire et<br />

poétique, et une construction non plus vulgaire et littéraire à laquelle on pourrait<br />

appliquer les mots que Roman Jakobson a dédiés aux sept chansons d'ami du jongleur<br />

galicien Martin Codax: "Magníficas criações <strong>de</strong> uma época excepcional na história da<br />

arte verbal europeia.... Jóias verbais do século XIII ".<br />

Un voyage <strong>de</strong> "séculos recuados en nós" (<strong>de</strong>s siècles mis dans nous) a aujourd'hui<br />

encore une gran<strong>de</strong> signification lorsque nous parlons <strong>de</strong> la poésie <strong>de</strong>s troubadours en<br />

langue Galicienne‐Portugaise, parce qu'une partie substantielle <strong>de</strong> notre topographie<br />

amoureuse continue <strong>de</strong> se représenter et <strong>de</strong> se réfléchir dans la carte que, en parallèle<br />

avec la prose d'inspiration courtoise, les poètes médiévaux ont tracée, et ont nuancé<br />

les stilnovistas et a rénové, en l'assumant, Petrarca, pour le intérioriser les<br />

petrarquistes éternels que tous nous continuons d'être au fond.<br />

Par influence <strong>de</strong> la 'renaissance culturelle ' européenne du XIIe siècle et dans le<br />

sillon <strong>de</strong>s troubadours provençaux à partir <strong>de</strong> la croisa<strong>de</strong> contre l'hérésie cathare <strong>de</strong>s<br />

albigeois, les troubadours <strong>de</strong> la poésie lyrique en langue Galicienne‐Portugaise<br />

médiévale, ainsi que <strong>de</strong>s trouvères français, les minnesinger allemands et les trovatori<br />

dun nord italien et siciliens (et, aussi, bien que dans une proportion moindre, quelques<br />

poètes courtois anglais), ont l'honneur <strong>de</strong> la gran<strong>de</strong> redécouverte <strong>de</strong> l'amour après<br />

l'avoir changé dans l'amour réciproque malheureux, en utilisant l'expression hereuse<br />

<strong>de</strong> Denis <strong>de</strong> Rougemont. De la même façon, nous ne pouvons pas renoncer à tel<br />

héritage, bien que on essaie <strong>de</strong> grossir démesurément les distances en rapport à<br />

l'actuelle perception du discours médiéval. Parce que si, comme Virgilio nous a déjà<br />

montré omnia vincit Amor, nous pouvons et nous <strong>de</strong>vons orienter notre volonté —en<br />

la considérant plus voluptas que voluntas— à l'assimilation <strong>de</strong> cette magnifique oeuvre<br />

culturelle <strong>de</strong> la poésie en langue Galicienne‐Portugaise.<br />

En conséquence, s'il est bien vrai que pour nous l'(actuelle) lecture d'un poème<br />

médiéval en langue Galicienne‐Portugaise, en plus <strong>de</strong>s problèmes linguistiques et <strong>de</strong>s<br />

difficultés intrinsèques qu'il peut contenir, nous <strong>de</strong>man<strong>de</strong> une reconstruction <strong>de</strong> son<br />

co<strong>de</strong> social et culturel distant pour que nous puissions capter dans toute sa complexité<br />

et amplitu<strong>de</strong> —puisque nous ne <strong>de</strong>vons pas seulement avoir le niveau symbolique<br />

présent (et, particulièrement, rationnel) et son interaction complexe avec le réel, mais<br />

dans qui est aussi nécessaire que nous évaluions la spécificité auditive <strong>de</strong>s textes— au<br />

paysage mental qui lui donne le sens —c'est à dire, nous exige une ' lecture explicative<br />

et compréhensive ' qui donne à la poésie lyrique ce qui appartient à la poésie lyrique—


, il n'est pas moins certain qu'une 'lecture impresive et expressive' nous permet <strong>de</strong><br />

reprendre aussi les réverbérations et les réminiscences <strong>de</strong> la poésie lyrique médiévale<br />

qui nous transportent vers d'autres réalités et vers d'autres données <strong>de</strong> la<br />

connaissance, du tissu culturel et <strong>de</strong> l'expérience du mon<strong>de</strong> contemporain que nous<br />

avons.<br />

Pour dire vrai, le principe connu <strong>de</strong> la double entité du poème comme<br />

perpetuum mobile soumis à un processus incessant <strong>de</strong> croissance, conserve, appliqué<br />

au discours <strong>de</strong>s troubadours, et encadre tout son potentiel <strong>de</strong> savoir, <strong>de</strong> réflexion et<br />

d'allongement <strong>de</strong> l'expérience, dans la mesure où la compréhension rétrospective et<br />

actualisée <strong>de</strong> la distance implique aussi une autoconnaissance du prochain.<br />

Par ailleurs, aussi je ne me <strong>de</strong>vais pas m'oublier que nous, les contemporains,<br />

continuons d'être les <strong>de</strong>stinataires naturels <strong>de</strong> toute cette construction<br />

impressionnante littéraire, avec la responsabilité correspondante que cela entraine<br />

avec elle. Cette affirmation, en réalité, part <strong>de</strong> la propre volonté <strong>de</strong>s hommes <strong>de</strong><br />

culture <strong>de</strong> cette époque qui se veut seulement obscure, en manifestant dans <strong>de</strong>s mots,<br />

et ce qui est le plus important, dans <strong>de</strong>s faits, son intention indubitable <strong>de</strong> transcen<strong>de</strong>r<br />

l'espace et le temps, <strong>de</strong> transmettre la mémoire <strong>de</strong>s mots au moyen <strong>de</strong> l'écriture <strong>de</strong>s<br />

co<strong>de</strong>x manuscrits.<br />

L'appropriation <strong>de</strong> la poésie lyrique médiévale Galicienne‐Portugaise doit, donc,<br />

prêter attention à cette responsabilité envers le passé culturel. L'appropriation<br />

rénovatrice recommandée par Pound, en rapport à la poésie lyrique <strong>de</strong>s troubadours<br />

en général, avec sa sentence fameuse make it new, a eu son reflet dans les littératures<br />

brésiliennes, dans la Galicienne et dans la Portugaise <strong>de</strong> la première moitié <strong>de</strong> ce siècle<br />

avec <strong>de</strong>s mouvements néotroubadouresques, parfois comme <strong>de</strong>s hybri<strong>de</strong>s d'érudition<br />

et <strong>de</strong> création littéraire et, par conséquent, <strong>de</strong> diverse valeur, caractérisation et<br />

réussites esthétiques. Pour seulement mentioner quelques <strong>de</strong> ces auteurs, Manuel<br />

Ban<strong>de</strong>ira, au Brésil, Álvaro Cunqueiro, en Galice et Afonso Lopes Vieira au Portugal, se<br />

sont appliqués à transformer la poésie lyrique médiévale, à partir <strong>de</strong>s perspectives<br />

esthétiques plurielles, pour nous fournir une représentation actualisée et tout à fait<br />

superficielle <strong>de</strong> celle‐ci.<br />

Attendons nous que cette panoramique introductive et cette nouvelle<br />

(revendicative) <strong>de</strong> la poésie lyrique médiévale en langue Galicienne‐Portugaise, ainsi<br />

que les textes qui suivent, aient la vertu <strong>de</strong> proumouvoir le dialogue avec les chansons<br />

que les manuscrits ont porté intentionnellement jusqu'à nous. En permettant <strong>de</strong> cette<br />

façon la croissance perpétuelle d'une littérature troubadouresque réalisée par <strong>de</strong>s<br />

auteurs que, <strong>de</strong> plus en plus, nous percevons comme pensants (homo sapiens) et<br />

fabricants (homo faber), comme êtres fascinés par le rêve et par la passion (homo<br />

<strong>de</strong>mens), par le jeu et par la fête (homo lu<strong>de</strong>ns). Parce que si pour le visionnaire Padre<br />

Vieira, l'auteur <strong>de</strong> l'inachevé Historia do Futuro [Histoire <strong>de</strong> l'avenir], le prophète Isaías<br />

était digne d'être considéré comme partie <strong>de</strong> la littérature portugaise à cause <strong>de</strong>s<br />

nombreuses fois où il a évoqué <strong>de</strong> façon prophétique l'expansion héroïque maritime<br />

du Portugal, nos poètes médiévaux sont dignes <strong>de</strong> faire partie <strong>de</strong> notre sensibilité<br />

mo<strong>de</strong>rne par les non moins nombreuses occasions dans lesquelles ils ont fait allusion<br />

avec authenticité à nos sentiments —et d'eux aussi—, à nos gran<strong>de</strong>urs et à nos<br />

limitations, <strong>de</strong>puis sept cents ans.


ANTHOLOGIE


CANCIONEIROS PROFANOS


FERNÁN PÁEZ DE TAMALANCOS (...1204?‐1242...)<br />

Sachez, madame, que bien que vous me faites du mal,<br />

Tant que je vivrai, vous serez toujours,<br />

ma belle dame, la maîtresse <strong>de</strong> moi.<br />

bien que vous me faites mal chaque jour,<br />

Tant que je vivrai, vous serez même ainsi,<br />

ma belle dame, la maîtresse <strong>de</strong> moi.<br />

Bien que vous faites avec moi ce que vous voulez,<br />

Tant que je vivrai, je veux que vous soyez,<br />

ma belle dame, la maîtresse <strong>de</strong> moi.<br />

Ve<strong>de</strong>s, senhor, pero me mal faze<strong>de</strong>s,<br />

Mentr’ eu viver, ja vós sempre sere<strong>de</strong>s,<br />

senhor fremosa, <strong>de</strong> mí po<strong>de</strong>rosa.<br />

Pero me mal faze<strong>de</strong>s cada dia,<br />

Mentr’ eu viver, sere<strong>de</strong>s toda via,<br />

senhor fremosa, <strong>de</strong> mí po<strong>de</strong>rosa.<br />

Per como quer que vós <strong>de</strong> mí faça<strong>de</strong>s,<br />

mentr' eu viver, vós quer’ eu que seja<strong>de</strong>s,<br />

senhor fremosa, <strong>de</strong> mí po<strong>de</strong>rosa.


“Don Fernán Páez <strong>de</strong> Talamancos a fait cette chanson satirique pour<br />

un jongleur que on a appelé jongleur Saco, et il était très laid, et<br />

pour cela il a fait <strong>de</strong>s vers pour démontrer qu'il était mieux pour lui<br />

<strong>de</strong> s'appeler Saco que Jongleur. " ("Saco" en langue galicienne<br />

signifie "sac")<br />

Jongleur Saco, je ne peux pas lui donner la raison<br />

à qui vous a mis un nom <strong>de</strong> jongleur et vous a accordé le "don";<br />

plus choissi c'était "sac" et non "jongleur".<br />

Que Dieu me protège,<br />

votre nom vous le dît celui qui vous appelait<br />

Sac et non jongleur.<br />

Rodrigo Airas vous l'a dit et ça a été une folie,<br />

puisque vous ne citeriez rien <strong>de</strong> rien;<br />

<strong>de</strong> plus vous avez le nom "sac", qui vous va si bien.<br />

Que Dieu me protège,<br />

votre nom vous le dît celui qui vous appelait<br />

Sac et non jongleur.<br />

Celui qui vous appelle Sac, il nous a fait plaisir;<br />

et le dira facilement à vous celui qui sur votre taille<br />

mette ses grosses fesses après <strong>de</strong>rrière vous.<br />

Que Dieu me protège,<br />

votre nom vous le dît celui qui vous appelait<br />

Sac et non jongleur.<br />

Celui qui vous a appelé jongleur avec certitu<strong>de</strong> il a menti<br />

puisque je n'ai senti jamais vos chansons avec la cithare<br />

ni il n’a jamais vu votres grosses fesses.<br />

Que Dieu me protège,<br />

votre nom vous le dît celui qui vous appelait<br />

Sac et non jongleur.<br />

«Don Fernan Paez <strong>de</strong> Talamancos fez este cantar <strong>de</strong> mal dizer a<br />

ũu jograr que chamavan jograr Saco, e era mui mal feito; e por<br />

én trobou‐lhi que máis guisad’ era <strong>de</strong> seer saco ca jograr»<br />

Jograr Saco, non tenh’ eu que fez razon<br />

quen vos pos nome jograr e vos <strong>de</strong>u don;<br />

máis guisado fora sac’ e jograr non.<br />

Assi Deus m’ ampar,<br />

vosso nome vos dira quen vos chamar<br />

Sac’ e non jograr.<br />

Rodrig’ Airas vo‐lo diss’ e fez mal sén,<br />

pois que vós non citola<strong>de</strong>s nulha ren;<br />

ar have<strong>de</strong> nome sac’, e sera ben.<br />

Assi Deus m’ ampar,<br />

vosso nome vos dira quen vos chamar<br />

Sac’ e non jograr.<br />

Quen vos Saco chamar, prazera a nós;<br />

e dira‐vo‐lo ben lheu quen vos en cos<br />

vir tira‐los nadigões apos vós.<br />

Assi Deus m’ ampar,<br />

vosso nome vos dira quen vos chamar<br />

Sac’ e non jograr.<br />

Quen a vós chamou jograr a pran mentiu,<br />

ca vej’ eu que citolar non vos oio<br />

nen os vossos nadigões non os viu.<br />

Assi Deus m’ ampar,<br />

vosso nome vos dira quen vos chamar<br />

Sac’ e non jograr.


NUNO EANES CERZEO (XIII, premier moitié)<br />

Ma belle dame, je vous dirai une chose:<br />

vous êtes ma mort, et mon mal, et mon bien,<br />

et <strong>de</strong> plus. Pourquoi je <strong>de</strong>vrai le répéter?<br />

Ma mort vous êtes, puisque vous me faites mourir.<br />

Vous êtes ma mort, et mon mal, ma dame,<br />

et combien j'ai du bien et <strong>de</strong> joie dans le mon<strong>de</strong>,<br />

et <strong>de</strong> plus. Pourquoi je <strong>de</strong>vrai le répéter?<br />

Ma mort vous êtes, puisque vous me faites mourir.<br />

Ma mort et ma peine vous êtes, il n'y a pas d'autre raison,<br />

et vos yeux me font bien et mal<br />

et <strong>de</strong> plus. Pourquoi je <strong>de</strong>vrai le répéter?<br />

Ma mort vous êtes, puisque vous me faites mourir.<br />

Dame, ils me font du bien quand seulement ils me regar<strong>de</strong>nt,<br />

mais une gran<strong>de</strong> peine m'arrive avec eux; je vous dirai aussi et<br />

et <strong>de</strong> plus. Pourquoi je <strong>de</strong>vrai le répéter?<br />

Ma mort vous êtes, puisque vous me faites mourir.<br />

Mia senhor fremosa, direi‐vos ũa ren:<br />

vós so<strong>de</strong>s mia morte, e meu mal, e meu ben,<br />

e máis. Por que vo‐lo hei eu ja máis a dizer?<br />

Mia morte so<strong>de</strong>s, que me faze<strong>de</strong>s morrer.<br />

Vós so<strong>de</strong>s mia mort’ e meu mal, mia senhor,<br />

e quant’ eu no mund’ hei <strong>de</strong> ben e <strong>de</strong> sabor,<br />

e máis. Por que vo‐lo hei eu ja máis a dizer?<br />

Mia morte so<strong>de</strong>s, que me faze<strong>de</strong>s morrer.<br />

Mia mort’ e mia coita so<strong>de</strong>s, non ha i al,<br />

e os vossos olhos mi fazen ben e mal<br />

e máis. Por que vo‐lo hei eu ja máis a dizer?<br />

Mia morte so<strong>de</strong>s, que me faze<strong>de</strong>s morrer.<br />

Senhor, ben me fazen soo <strong>de</strong> me catar,<br />

pero ven‐m’én coita grand’; e vos direi ar,<br />

e máis. Por que vo‐lo hei eu ja máis a dizer?<br />

Mia morte so<strong>de</strong>s, que me faze<strong>de</strong>s morrer.


Maintenant je veux déjà dire adieu<br />

à la terre et aux gens qui sont d'ici,<br />

où mon Dieu a montré tant <strong>de</strong> dureté,<br />

en encourageant tant mon coeur,<br />

que j'ai pensé partir pour autre lieu pour vivre.<br />

Et <strong>de</strong> cela je remercie Dieu parce que je pars.<br />

Puisque quand par sa volonté je part d'ici,<br />

ses désirs satisfaits ils ne verront pas<br />

<strong>de</strong> me voir pleurer, ni partir triste, autant que je<br />

ne recevais jamais; ni ils pourront<br />

dire que je fais mal <strong>de</strong> m’enfuir<br />

d'ici, où Dieu tant <strong>de</strong> chagrin m'a donné.<br />

Et encore <strong>de</strong> ces terres j'aurai <strong>de</strong> la nostalgie<br />

bien que maintenant je parte désenchanté,<br />

et toujours reviendra mon souvenir<br />

à combien <strong>de</strong> bon j'ai vu dans celles‐ci;<br />

mais par autre raison aucun homme<br />

ne me verra jamais partir triste ni affligé.<br />

Et puisque je pars, je dis à Dieu la vérité:<br />

si <strong>de</strong>s gens j'avait quleque rancune,<br />

ou <strong>de</strong>s terres où je me protégeais,<br />

par cela était tout, et non par autre cause;<br />

mais maintenat je n’aurais <strong>de</strong> malheur<br />

parce que je pars au bon moment.<br />

Agora me quer’ eu ja espedir<br />

da terra, e das gentes que i son,<br />

u mi Deus tanto <strong>de</strong> pesar mostrou,<br />

e esforçar mui ben meu coraçon,<br />

e ar pensar <strong>de</strong> m’ ir alhur guarir.<br />

E a Deus gra<strong>de</strong>sco porque m’ én vou.<br />

Ca a meu grad’, u m’ eu d’ aqui partir,<br />

con seus <strong>de</strong>sejos non me veeran<br />

chorar, nen ir triste, por ben que eu<br />

nunca presesse; nen me po<strong>de</strong>rán<br />

dizer que eu torto faç’ en fogir<br />

d’ aqui u me Deus tanto pesar <strong>de</strong>u.<br />

Pero das terras haverei soida<strong>de</strong><br />

<strong>de</strong> que m’ or’ hei a partir <strong>de</strong>spagado;<br />

e sempr’ i tornará o meu cuidado<br />

por quanto ben vi eu en elas ja;<br />

ca ja por al nunca me veera<br />

nulh’ home ir triste nen <strong>de</strong>sconortado.<br />

E ben diga<strong>de</strong>s, pois m’ én vou, verda<strong>de</strong><br />

se eu das gentes algun sabor havia,<br />

ou das terras en que eu guarecia.<br />

Por aquest’ era tod’, e non por al;<br />

mais ora ja nunca me sera mal<br />

por me partir <strong>de</strong>las e m’ ir mia via.


Puisque je connais bien <strong>de</strong> moi<br />

combien j'ai souffert<br />

et j'ai caché<br />

dans cette terre, <strong>de</strong> chagrin.<br />

Comme j'ai perdu<br />

et j'ai dilapidé<br />

en vivant ici,<br />

mes jours, je peux me plaindre <strong>de</strong> cela.<br />

Et je rappellerai<br />

et jepenserai<br />

combien j'ai attendu<br />

le bien que je n'ai jamais pu trouver.<br />

Et je m'efforcerai<br />

et je prendrai le conseil<br />

<strong>de</strong> comment je <strong>de</strong>vrai<br />

vivre désormais.<br />

Chagrin,<br />

trouver<br />

tout <strong>de</strong> suite,<br />

une autre chose<br />

je voudrait voir si je pourrai.<br />

Le bon sens<br />

<strong>de</strong> quelqu'un<br />

ou quelque chose<br />

<strong>de</strong> bien<br />

m'assiste, s'il y en a dans moi.<br />

Valoir<br />

pouvoir,<br />

savoir<br />

dire<br />

valoir je peux dire bien, que je dirai.<br />

D'avoir<br />

pouvoir,<br />

plaisir<br />

prendre<br />

je peux, puisque je reprendrai cela.<br />

Ainsi je voudrai<br />

chercher<br />

vivre<br />

une autre vie que j'essaierai,<br />

et mon désaccord finira.<br />

Ca sei <strong>de</strong> mí<br />

quanto sofri<br />

e encobri<br />

en esta terra <strong>de</strong> pesar.<br />

Como perdi<br />

e <strong>de</strong>spendi,<br />

vivend’ aqui,<br />

meus dias, posso‐m’ én queixar.<br />

E cuidarei,<br />

e pensarei<br />

quant’ aguar<strong>de</strong>i<br />

o ben que nunca pud’ achar.<br />

Esforçar‐m’‐ei,<br />

e pren<strong>de</strong>rei<br />

como guarrei<br />

conselh’ agor’, a meu cuidar.<br />

Pesar<br />

d’ achar,<br />

logar<br />

provar<br />

quer’ eu veer se po<strong>de</strong>rei.<br />

O sén<br />

d’ alguen,<br />

ou ren<br />

<strong>de</strong> ben<br />

me valha, se o en mí hei.<br />

Valer<br />

po<strong>de</strong>r,<br />

saber<br />

dizer<br />

ben me possa, que eu d’ ir hei.<br />

D’ haver<br />

po<strong>de</strong>r,<br />

prazer<br />

pren<strong>de</strong>r<br />

poss’ eu, pois esto cobrarei.<br />

Assi querrei<br />

buscar<br />

viver<br />

outra vida que provarei,<br />

e meu <strong>de</strong>scord’ acabarei.


NUNO FERNANDEZ TORNEOL (Deuxième tiers du XIII S.)<br />

Depuis que je suis né je n'ai jamais vu l'Amour<br />

et j'ose <strong>de</strong> lui toujours parler,<br />

bien que je sais qu'il veut me tuer;<br />

mais je supplierai ma dame<br />

qu'elle me montre ce tueur,<br />

ou qu'elle m'abrite mieux <strong>de</strong> lui.<br />

Bien que je ne lui ai fait rien<br />

par qu’il doive me tuer,<br />

je veux à ma dame prier,<br />

parce que j'ai une gran<strong>de</strong> peur, laquelle<br />

qu'elle me montre ce tueur,<br />

ou qu'elle m'abrite mieux <strong>de</strong> lui.<br />

Je ne m'abriterai jamais <strong>de</strong> lui,<br />

si elle, <strong>de</strong> lui, ne me protègera pas;<br />

par ce je veux ma dame prier,<br />

car j'ai une gran<strong>de</strong> peur <strong>de</strong> lui<br />

qu'elle me montre ce tueur,<br />

ou qu'elle m'abrite mieux <strong>de</strong> lui.<br />

Et puisque l'Amour a sur moi<br />

pour me tuer un si grand pouvoir,<br />

et je ne peux pas le voir,<br />

je le prie à ma dame ainsi<br />

qu'elle me montre ce tueur,<br />

ou qu'elle m'abrite mieux <strong>de</strong> lui.<br />

Pois naci nunca vi Amor<br />

e ouço <strong>de</strong>l sempre falar,<br />

pero sei que me quer matar;<br />

mais rogarei a mia senhor<br />

que me mostr’ aquel matador,<br />

ou que m’ ampare <strong>de</strong>l melhor.<br />

Pero nunca lh’ eu fige ren<br />

por que m’ el haja <strong>de</strong> matar,<br />

máis quer’ eu mia senhor rogar,<br />

polo gran med’ en que me ten,<br />

que me mostr’ aquel matador,<br />

ou que m’ ampare <strong>de</strong>l melhor.<br />

Nunca me lh’ eu ampararei,<br />

se m’ ela <strong>de</strong>l non amparar;<br />

mais quer’ eu mia senhor rogar,<br />

polo gran medo que <strong>de</strong>l hei,<br />

que mi amostr’ aquel matador,<br />

ou que mi ampare <strong>de</strong>l melhor.<br />

E pois Amor ha sobre min<br />

<strong>de</strong> me matar tan gran po<strong>de</strong>r,<br />

e eu non o posso veer,<br />

rogarei mia senhor assi<br />

que mi amostr’ aquel matador,<br />

ou que mi ampare <strong>de</strong>l melhor.


Levez‐vous, mon ami, qui dormez les matins froids;<br />

tous les oiseaux du mon<strong>de</strong> disaient d'amour:<br />

Je suis joyeuse.<br />

Levez‐vous, mon ami, qui endormez les matins froids;<br />

tous les oiseaux du mon<strong>de</strong> chantaient d'amour:<br />

Je suis joyeuse.<br />

Tous les oiseaux du mon<strong>de</strong> d'amour disaient<br />

<strong>de</strong> mon amour et du votre que dans leur esprit ils avaient:<br />

Je suis joyeuse.<br />

Tous les oiseaux du mon<strong>de</strong> d'amour chantaient<br />

<strong>de</strong> mon amour et du votre pensée ils en faisaient.<br />

Je suis joyeuse.<br />

De mon amour et du votre leurs esprits percevaient;<br />

vous lui avez coupé les branches où ils se posaient.<br />

Je suis joyeuse.<br />

vous lui avez coupé les branches où ils se posaient et vous lui<br />

avez séché les fontaines où ils buvaient.<br />

Je suis joyeuse.<br />

Vous lui avez coupé les branches où ils se posaient<br />

et vous lui avez séché les fontaines où ils buvaient.<br />

Je suis joyeuse.<br />

Vous lui avez coupé les branches où ils se posaient<br />

et vous lui avez séché les fontaines où ils se baignaient.<br />

Je suis joyeuse.<br />

Levad’, amigo, que dormi<strong>de</strong>s as manhanas frias;<br />

toda‐las aves do mundo d’ amor dizian:<br />

Leda mi and’ eu.<br />

Levad’, amigo, que dormi<strong>de</strong>‐las frias manhanas;<br />

toda‐las aves do mundo d’ amor cantavan:<br />

Leda m’ and’ eu.<br />

Toda‐las aves do mundo d’ amor dizian,<br />

do meu amor e do vosso en ment’ havian:<br />

Leda m’ and’ eu.<br />

Toda‐las aves do mundo d’ amor cantavan,<br />

do meu amor e do vosso i enmentavan:<br />

Leda m’ and’ eu.<br />

Do meu amor e do vosso en ment’ havian;<br />

vós lhi tolhestes os ramos en que siian:<br />

Leda m’ and’ eu.<br />

Do meu amor e do vosso i enmentavan;<br />

vós lhi tolhestes os ramos en que pousavan:<br />

Leda m’ and’ eu.<br />

Vós lhi tolhestes os ramos en que siian<br />

e lhis secastes as fontes en que bevian:<br />

Leda m’ and’ eu.<br />

Vós lhi tolhestes os ramos en que pousavan<br />

e lhis secastes as fontes u se banhavan:<br />

Leda m’ and’ eu.


JOAN SOAREZ COELHO (...1235‐1279...)<br />

Ainsi je regar<strong>de</strong> ici appelée une maîtresse<br />

que <strong>de</strong>puis le jour où je suis né,<br />

une sotise je n'ai jamais vu,<br />

si ce n'est pas pour une <strong>de</strong> ces causes:<br />

pour s'appeler ainsi, <strong>de</strong> bonne foi,<br />

ou on le lui dit parce qu'elle est aimée,<br />

ou pour as beauté, ou pour son physique.<br />

Si pour cela elle doit être maîtresse,<br />

Elle l’est, vous pouvez le croire,<br />

ou si c'est parce que je l'aime tant,<br />

tant je l'aime et jurer je peux:<br />

puisqu'après que je l'ai vue, je ne l'ai jamais vue si aimée.<br />

Une telle sotise je n'ai jamais vu,<br />

qu'un homme appelle maîtresse telle femme<br />

en étant bergère, et si on ne l'appelle pas,<br />

par tout cela que je sais qu'elle a:<br />

parce que je vois qu'elle aime tous bien<br />

ou parce elle est la plus aimée par tout le mon<strong>de</strong>.<br />

Et écoutez ce que je vais vous dire,<br />

que, bien que Dieu voudra me faire du bien:<br />

sans elle, il ne peut rien me donner!<br />

Atal vej’ eu aqui ama chamada<br />

que, <strong>de</strong>‐lo dia en que eu naci,<br />

nunca tan <strong>de</strong>sguisada cousa vi,<br />

se por ũa <strong>de</strong>stas duas non é:<br />

por haver nom’ assi, per bõa fe,<br />

ou se lho dizen porque ést’ amada,<br />

ou por fremosa, ou por ben talhada.<br />

Se por aquest’ ama <strong>de</strong>v’ a seer,<br />

é‐o ela, po<strong>de</strong><strong>de</strong>‐lo creer,<br />

ou se o é po‐la eu muit’ amar,<br />

ca ben lhe quer’ e posso ben jurar:<br />

poi‐la eu vi, nunc’ a vi tan amada.<br />

E nunca vi cousa tan <strong>de</strong>sguisada<br />

<strong>de</strong> chamar home ama tal molher<br />

tan pastorinh’, e, se lho non disser,<br />

por tod’ esto que eu sei que lh’ aven:<br />

porque a vej’ a todos querer ben,<br />

ou porque do mund’ é a máis amada.<br />

E oi<strong>de</strong> como vos eu disser,<br />

que, pero me Deus ben fazer quiser,<br />

sen ela non me po<strong>de</strong> fazer nada!


Maria do Grave, grave est <strong>de</strong> savoir<br />

pourquoi vous êtes appelée Maria do Grave,<br />

que vous n'êtes pas grave pour une relation,<br />

bien que vous soyez très grave pour consumer cette relation;<br />

et voilà que je veux bien dire en conscience:<br />

sans être ni avocat ni troubadour,<br />

je ne peux pas, en tant qu’homme, comprendre ce "grave".<br />

Mais je sais bien cahnter et bien lire<br />

et par ce je veux comprendre ce "grave":<br />

vous n'êtes pas grave pour <strong>de</strong>man<strong>de</strong>r avoir,<br />

avec votre con, et vous êtes grave<br />

pour qui beaucoup vous baise, pour baiser;<br />

et par ce il faut connaître<br />

pourquoi vous êtes appelée Maria do Grave.<br />

Depuis que que j'ai compris votre "grave",<br />

je me considère maintenant plus un troubadour;<br />

et c'est vrai que je jure, par Notre Seigneur,<br />

qui je n'ai jamais trouvé une femme si grave<br />

comme Marie est —et déjà je l'ai essayée—<br />

do Grave; je n'ai jamais trouvé une femme<br />

qui fût si grave pour baiser.<br />

("Grave" est utilisé dans le poème avec les divers signifiés <strong>de</strong><br />

"difficile", "mauvais", "sérieux", etc..)]<br />

Maria do Grave, grav’ é <strong>de</strong> saber<br />

por que vos chaman Maria do Grave,<br />

ca vós non so<strong>de</strong>s grave <strong>de</strong> fo<strong>de</strong>r,<br />

e pero so<strong>de</strong>s <strong>de</strong> fo<strong>de</strong>r mui grave;<br />

e quer’, en gran conhocença, dizer:<br />

sen leterad’ ou trobador seer,<br />

non pod’ homen <strong>de</strong>partir este "grave".<br />

Mais eu sei ben trobar e ben leer<br />

e quer’ assi <strong>de</strong>partir este “grave”:<br />

vós non so<strong>de</strong>s grav’ en pedir haver,<br />

por vosso con’, e vós so<strong>de</strong>s grave,<br />

a quen vos fo<strong>de</strong> muito, <strong>de</strong> fo<strong>de</strong>r;<br />

e por aquesto se <strong>de</strong>v’ enten<strong>de</strong>r<br />

por que vos chaman Maria do Grave.<br />

E pois vos assi <strong>de</strong>parti este “grave”,<br />

tenho‐m’ end’ ora por máis trobador;<br />

e ben vos juro, par Nostro Senhor,<br />

que nunca eu achei molher tan grave<br />

com’ é Maria –e ja o provei–<br />

do Grave; nunca pois molher achei<br />

que a mí fosse <strong>de</strong> fo<strong>de</strong>r tan grave.


RODRIGO EANES DE VASCONCELOS (...1258‐1288...)<br />

J'ai <strong>de</strong>mandé une dame comme je vous dirai:<br />

«Dame, vous êtes entrés dans le célibat " et pour cela j'ai pleuré.<br />

Elle alors m'a dit: "Je ne vous nierai pas<br />

que je suis entré dans le célibat, que Dieu me pardonne.<br />

Ma mère m'a obligée à entrer, mais: qu'est‐ce que je peux faire?<br />

Je porterai les habits, mais non le coeur»<br />

J'ai dit: «ma belle Dame, je mourrai avec chagrin,<br />

donc vous êtes entrés dans le célibat et vous serez gardée».<br />

Elle alors m'a dit: «Je veux pour cela vous montrer<br />

comme je serai gardé, sinon, ça tombera mal.<br />

C’est cela, quand vous pleurerez, vous <strong>de</strong>vez beaucoup considérer:<br />

je porterai les habits, mais non le coeur avec eux»<br />

Et j'ai dit: «ma Dame, un si grand chagrin j'ai pour cela,<br />

parce que vous êtes entrés dans le célibat, que je mourrai pour cela».<br />

Et elle a dit encore: « Quand ça tombera bien,<br />

comme je serai gardée, je vous le dirai:<br />

si je porte les habits, vous n’y accor<strong>de</strong>z aucune importance,<br />

car j'aurai le contraire dans mon coeur».<br />

Preguntei ũa dona en como vos direi:<br />

«Senhor, filhastes or<strong>de</strong>n?». E ja por én chorei.<br />

Ela enton me disse: «Eu non vos negarei<br />

<strong>de</strong> com’ eu filhei or<strong>de</strong>n, assi Deus me perdon;<br />

fez‐mi‐a filhar mia madre, mais, o que lhe farei?<br />

Trager‐lhi eu os panos, mais non o coraçon».<br />

Dix’ eu: «Senhor fremosa, morrerei con pesar,<br />

pois vós filhastes or<strong>de</strong>n e vos han <strong>de</strong> gardar».<br />

Ela enton me disse: «Quero‐vos én mostrar<br />

como serei guardada, se non, venha‐me mal;<br />

esto, por que chora<strong>de</strong>s, ben <strong>de</strong>ve<strong>de</strong>s cuidar:<br />

Tragerei eu os panos, mais no coraçon al».<br />

E dix’ eu: «Senhor minha, tan gran pesar hei én,<br />

porque filhastes or<strong>de</strong>n, que morrerei por én».<br />

E disse inda logo: «Assi me venha ben,<br />

como serei guardada dizer‐vo‐lo quer’ eu:<br />

se eu trouxer os panos, non <strong>de</strong><strong>de</strong>s por én ren,<br />

ca terrei o contrairo eno coraçon meu».


AFONSO MEENDEZ DE BESTEIROS (...1290...)<br />

Depuis aujourd'hui je veux me disposer à partir<br />

<strong>de</strong> ce mon<strong>de</strong>, et j'aurai une gran<strong>de</strong> raison,<br />

puisque ma dame l'a laissé, et je<br />

ne peux pas vivre ici dans aucun lieu.<br />

Et par ce je veux pour son amour laisser<br />

le mon<strong>de</strong> faux, traître,<br />

abandonné qui veut me mentir.<br />

Et en n'ayant donc personne à servir<br />

comme j'ai servi, pendant tant <strong>de</strong> temps;<br />

en restant ici abandonné,<br />

seulement je partirai là où ma dame me ferait aller.<br />

Et puisqu'il n'y a pas déjà ni gloire et ni valeur<br />

dans le mon<strong>de</strong>, <strong>de</strong>puis que ma dame est partie,<br />

que Dieu me le dise, si je dois vivre ici!<br />

Et puisque je suis ici sans que ma dame ne revienne.<br />

en venant les autres qui sont dans le mon<strong>de</strong>,<br />

mon coeur ne pouvait pas supporter<br />

rester. Et puisque je ne veux pas vous mentir,<br />

je veux partir d'ici; et, puisque je pars<br />

<strong>de</strong> ce mon<strong>de</strong>, qui est le pire,<br />

j’en suis sûr, je voudrais rire <strong>de</strong> lui!<br />

Oimais quer’ eu punhar <strong>de</strong> me partir<br />

daqueste mund’, e farei gran razon,<br />

poi‐lo leixou a mia senhor, e non<br />

pud’ i viver e fui alhur guarir.<br />

E por esto quer’ eu por seu amor<br />

leixa‐lo mundo falso, traedor,<br />

<strong>de</strong>semparado, que me foi falir.<br />

E non houvera pois quen o servir<br />

com’ eu servi, nen tan longa sazon;<br />

e ficará <strong>de</strong>semparad’ enton,<br />

pois m’ end’ eu for, que mia senhor fez ir.<br />

E pois que ja non ha prez nen valor<br />

eno mundo, d’ u se foi mia senhor,<br />

Deus me cofonda, se eu i guarir!<br />

E pois que eu i mia senhor non vir,<br />

e vir as outras que no mundo son,<br />

non me podia dar o coraçon<br />

<strong>de</strong> ficar i. E por vos non mentir,<br />

quero‐m’ end’ ir; e, pois que m’ end’ eu for<br />

daqueste mundo, que ést’ a peor<br />

cousa que sei, querrei‐me <strong>de</strong>l riir!


JOAN GARCIA DE GUILHADE (...1239‐1270...)<br />

Mes yeux ne perdront jamais,<br />

dame, une gran<strong>de</strong> peine, tant que resterai en vie,<br />

et je vous dirai, belle ma dame,<br />

<strong>de</strong> ces mes yeux la peine qu'ils ont:<br />

ils pleurent et <strong>de</strong>viennent aveugles quand ils ne regar<strong>de</strong>nt personne,<br />

et maintenant ils <strong>de</strong>viennent aveugles par qu’ils regar<strong>de</strong>nt quelqu’un.<br />

Mes yeux ont prévu <strong>de</strong> ne jamais<br />

perdre la peine, et mon coeur;<br />

et ces peines, dame, sont miennes;<br />

mais, pour regar<strong>de</strong>r quelqu'un, mes yeux<br />

ils pleurent et <strong>de</strong>viennent aveugles quand ils ne regar<strong>de</strong>nt personne,<br />

et maintenant ils <strong>de</strong>viennent aveugles par qu’ils regar<strong>de</strong>nt quelqu’un.<br />

Et déjà je ne pourrai jamais avoir bien,<br />

parce que l'Amour ne m'aime déjà plus, ni Dieu le veut,<br />

mais mes yeux captifs<br />

mourront toujours pour regar<strong>de</strong>r quelqu'un:<br />

ils pleurent et <strong>de</strong>viennent aveugles quand ils ne regar<strong>de</strong>nt personne,<br />

et maintenant ils <strong>de</strong>viennent aveugles par qu’ils regar<strong>de</strong>nt quelqu’un.<br />

Estes meus olhos nunca per<strong>de</strong>rán,<br />

senhor, gran coita, mentr’ eu vivo for,<br />

e direi‐vos, fremosa mia senhor,<br />

<strong>de</strong>stes meus olhos a coita que han:<br />

choran e cegan quand’ alguen non veen,<br />

e ora cegan per alguen que veen.<br />

Guisado teen <strong>de</strong> nunca per<strong>de</strong>r<br />

meus olhos coita, e meu coraçon;<br />

e estas coitas, senhor, minhas son;<br />

mais‐los meus olhos, per alguen veer,<br />

choran e cegan quand’ alguen non veen,<br />

e ora cegan per alguen que veen.<br />

E nunca ja po<strong>de</strong>rei haver ben,<br />

pois que Amor ja non quer, nen quer Deus,<br />

mais os cativos <strong>de</strong>stes olhos meus<br />

morrerán sempre por veer alguen:<br />

choran e cegan quand’ alguen non veen,<br />

e ora cegan per alguen que veen.


C'est vrai, mon ami,<br />

je sais très bien que vous<br />

m'avez aimé et avez été bien<br />

beaucoup <strong>de</strong> temps avec moi;<br />

mais écoutez ce que je vous dis:<br />

c'est fini.<br />

Les notres amours grands<br />

que moi et vous avons toujours eu,<br />

jamais nous arrivons au sommet<br />

comme Branca Frol et Flores;<br />

mais le temps <strong>de</strong>s joueurs,<br />

c'est fini.<br />

J'ai déjà parlé avec insanité<br />

avec vous et avec une gran<strong>de</strong> sagesse<br />

et avec sens et avec folie<br />

pendant le jour durait;<br />

mais cela, ici don Jan García,<br />

c'est fini.<br />

Et toute cette folie<br />

a déjà fini<br />

le pain <strong>de</strong>s noces est déjà pourri,<br />

c’est fini.<br />

Per boa fe, meu amigo,<br />

mui ben sei eu que m’ houvestes<br />

grand’ amor e estevestes<br />

mui gran sazon ben comigo;<br />

mais ve<strong>de</strong>‐lo que vos digo:<br />

ja çafou.<br />

Os gran<strong>de</strong>s nossos amores,<br />

que mí e vós sempr’ houvemos,<br />

nunca lhi cima fezemos<br />

coma Branca Frol e Flores;<br />

mais tempo <strong>de</strong> jogadores<br />

ja çafou.<br />

Ja eu falei en folia<br />

convosc’ e en gran cordura<br />

e en sén e en loucura<br />

quanto durava o dia;<br />

mais est’, ai don Jan Garcia,<br />

ja çafou.<br />

E <strong>de</strong>ssa folia toda<br />

ja çafou,<br />

ja çafad’ é pan <strong>de</strong> voda,<br />

ja çafou.


PAI GÓMEZ CHARINHO (c.1225‐1295)<br />

Touts ceux qui marchent sur la mer ici<br />

croient qu'il n'y a pas <strong>de</strong> peine dans le mon<strong>de</strong><br />

comme celle <strong>de</strong> la mer, aucun mal ils m’ont.<br />

Mais aujourd’hui cela m’arrive <strong>de</strong> façon différente:<br />

une peine d'amour fait que j'oublie<br />

<strong>de</strong> considérer la gran<strong>de</strong> peine <strong>de</strong> la mer<br />

par la plus gran<strong>de</strong> peine <strong>de</strong> toutes celles qui existent<br />

peine d’amour à qui Dieu veut donner.<br />

Et c'est une gran<strong>de</strong> peine que celle <strong>de</strong> la mort dans la mer,<br />

Mais elles n'en sont pas vraiment, et pour cette raison<br />

une peine d'amour fait que j'oublie<br />

<strong>de</strong> considérer la gran<strong>de</strong> peine <strong>de</strong> la mer<br />

comme la plus gran<strong>de</strong> peine, c'est vrai,<br />

<strong>de</strong> toutes celles qu’il y a eu, il y a, et il y aura.<br />

Et tous ces autres qui n'ont pas peine d'amour<br />

disent que non; mais je dirai ce qu'est<br />

une peine d'amour fait que j'oublie<br />

<strong>de</strong> considérer la gran<strong>de</strong> peine <strong>de</strong> la mer<br />

pour cela plus gran<strong>de</strong> peine est celle qui fait perdre<br />

la peine <strong>de</strong> la mer, qui fait mourir beaucoup <strong>de</strong> gens.<br />

Quantos hoj’ andan eno mar aqui<br />

coidan que coita no mundo non ha<br />

senon do mar, nen han outro mal ja.<br />

Mais doutra guisa acontece hoje a mí:<br />

coita d’ amor me faz escaecer<br />

a mui gran coita do mar, e tẽer<br />

pola maior coita <strong>de</strong> quantas son<br />

coita d’ amor a quen a Deus quer dar.<br />

E é gran coita <strong>de</strong> mort’ a do mar,<br />

mas non é tal, e por esta razon<br />

coita d’ amor me faz escaecer<br />

a mui gran coita <strong>de</strong> mar, e tẽer<br />

pola maior coita, per bõa fe,<br />

<strong>de</strong> quantas foron, nen son, nen seran.<br />

E estes outros que amor non han<br />

dizen que non; mas eu direi qual é:<br />

coita d’ amor me faz escaecer<br />

a mui gran coita do mar, e tẽer<br />

por maior coita a que faz per<strong>de</strong>r<br />

coita do mar, que faz muitos morrer.


Une dame que j'aime beaucoup<br />

pour mon malheur, par Dieu, et non pour une autre raison,<br />

qui m'a toujours fait et me fait encore mal<br />

et fera, je dirai comme je suis, par sa faute:<br />

ni mer ni terre, ni plaisir ni chagrin,<br />

ni bien ni malheur, ne peuvent me la retirer<br />

du coeur: qu'est‐ce qu’il adviendra <strong>de</strong> moi ?<br />

Je suis mort, si je déci<strong>de</strong> <strong>de</strong> ne pas mourir.<br />

Elle ne me fera jamais du bien,<br />

mais toujours du mal, parce qu'elle est ainsi,<br />

ni mer ni terre, ni plaisir ni chagrin,<br />

ni bien ni malheur, ne peuvent me la retirer<br />

du coeur. Maintenant je suis enore plus mal<br />

quand elle ne vient pas, et je ne vous mens pas:<br />

j'ai du mal si je la regar<strong>de</strong> et si je ne la vois pas,<br />

bien que <strong>de</strong>s peines je croie que celle‐ci soit la plus gran<strong>de</strong>,<br />

ni mer ni terre, ni plaisir ni chagrin,<br />

ni bien ni malheur, ne peuvent me la retirer<br />

Ũa dona que eu quero gran ben<br />

por mal <strong>de</strong> mí, par Deus, que non por al,<br />

pero que sempre mi fez e faz mal<br />

e fara, direi‐vo‐lo que m’ aven:<br />

mar nen terra, nen prazer nen pesar,<br />

nen ben nen mal, non mi a po<strong>de</strong>n quitar<br />

do coraçon, e que sera <strong>de</strong> min?<br />

Morto sõo, se cedo non morrer.<br />

Ela ja nunca ben mi ha <strong>de</strong> fazer,<br />

mais sempre mal, e pero ést’ assi,<br />

mar nen terra, nen prazer nen pesar,<br />

nen ben nen mal, non ma po<strong>de</strong>n quitar<br />

do coraçon. Ora mi vai peior<br />

ca mi ven <strong>de</strong>la, por vos non mentir:<br />

mal se a vej’ e mal se a non vir,<br />

que <strong>de</strong> coitas máis cuido a maior,<br />

mar nen terra, nen prazer nen pesar,<br />

nen ben nen mal, non ma po<strong>de</strong>n quitar.


Les fleurs énergiques<br />

<strong>de</strong> mon ami vont dans le navire.<br />

Et les fleurs partent<br />

d'ici avec mes amours!<br />

Les fleurs sont parties!<br />

Les fleurs <strong>de</strong> mon aimé<br />

énergiques vont dans le bateau.<br />

Et les fleurs partent<br />

d'ici avec mes amours!<br />

Les fleurs sont parties!<br />

Énergiques elles vont dans le navire<br />

pour arriver au champ <strong>de</strong> l'honneur.<br />

Et les fleurs partent<br />

d'ici avec mes amours!<br />

Les fleurs sont parties!<br />

Énergiques elles vont dans le bateau<br />

pour arriver à l'incursion.<br />

Et les fleurs partent<br />

d'ici avec mes amours!<br />

Les fleurs sont parties!<br />

Pour arriver au champ <strong>de</strong> l'honneur,<br />

pour qu'elles me servent, mon corps aimé.<br />

Et les fleurs partent<br />

d'ici avec mes amours!<br />

Les fleurs sont parties!<br />

Pour arriver à l'incursion,<br />

pour qu'elles me servent, mon corps loué.<br />

Et les fleurs partent<br />

d'ici avec mes amours!<br />

Les fleurs sont parties!<br />

As froles do meu amigo<br />

briosas van no navio<br />

E van‐se as frores<br />

d’ aqui ben con meus amores!<br />

Idas son as frores!<br />

As frores do meu amado<br />

briosas van eno barco.<br />

E van‐se as frores<br />

d’ aqui ben con meus amores!<br />

Idas son as frores!<br />

Briosas van no navio<br />

pera chegar ao ferido.<br />

E van‐se as frores<br />

d’ aqui ben con meus amores!<br />

Idas son as frores!<br />

Briosas van eno barco<br />

pera chegar ao fossado.<br />

E van‐se as frores<br />

d’ aqui ben con meus amores!<br />

Idas son as frores!<br />

Pera chegar ao ferido,<br />

servir mí, corpo velido.<br />

E van‐se as frores<br />

d’ aqui ben con meus amores!<br />

Idas son as frores!<br />

Pera chegar ao fossado,<br />

servir mí, corpo loado.<br />

E van‐se as frores<br />

d’ aqui ben con meus amores!<br />

Idas son as frores!


De cettes choses qu'il y a dans le mon<strong>de</strong>,<br />

je ne vois pas ce qui peut se ressembler<br />

au roi <strong>de</strong> la Castille et <strong>de</strong> Léon<br />

sinon une que je vous dirai: la mer.<br />

La mer se ressemble beaucoup à ce roi;<br />

et désormais je vous dirai<br />

dans quelles choses, selon la raison.<br />

La mer donne beaucoup, et croyez qu'on ne peut pas<br />

gouverner le mon<strong>de</strong> sans elle,<br />

elle est si puissante et a un tel coeur<br />

que personne ne peut s'emparer d’elle.<br />

De plus on la craint, que je ne connais<br />

personne que ne la craint; et je vous raconterai<br />

encore plus, et jugez‐moi pour cela.<br />

Dans la mer tient tout ce qui veut y tenir;<br />

et elle nourrit beaucoup <strong>de</strong> gens; et il y en a d’autres<br />

qu'au contraire elle casse et fait mourir<br />

déshérités, et il en y a d’autres à qui elle donne<br />

<strong>de</strong> gran<strong>de</strong>s propriétés et beaucoup d'autres biens.<br />

Et tout ce, que je vous raconte, arrive<br />

au roi, si vous savez le comprendre.<br />

Et <strong>de</strong> la douceur je veux vous parler<br />

<strong>de</strong> la mer: on ne peut jamais assurer<br />

qu'elle est brave et furieuse, si on œuvre avec elle<br />

comme se doit; bien qu’elle vous fasse souffrir<br />

dans toutes les entreprises; mais si avec dédain<br />

ou par chance un fou arrive à elle,<br />

avec un grand tourment elle le fera mourir.<br />

Cettes habiletés, selon ma pensée,<br />

que la mer a, le roi a les mêmes, et <strong>de</strong> ce fait<br />

elles sont semblables,et tous comprendront ceci.<br />

De quantas cousas eno mundo son,<br />

non vejo eu ben qual po<strong>de</strong>n semelhar<br />

al‐rei <strong>de</strong> Castela e <strong>de</strong> Leon<br />

senon ũa qual vos direi: o mar.<br />

O mar semelha muit’ aqueste Rei;<br />

e d’ aqui en <strong>de</strong>ante vós direi<br />

en quaes cousas, segundo razon.<br />

O mar dá muit’, e cree<strong>de</strong> que non<br />

se pod’ o mundo sen el governar,<br />

e po<strong>de</strong> muit’, e ha tal coraçon<br />

que o non po<strong>de</strong> ren apo<strong>de</strong>rar.<br />

Des i ar é temudo, que non sei<br />

quen o non tema; e contar‐vos‐ei<br />

ainda máis, e julga<strong>de</strong>‐m’ enton.<br />

Eno mar cabe quant’ i quer caber;<br />

e manten muitos; e outros i ha<br />

que x’ ar quebranta e que faz morrer<br />

enxerdados; e outros ha que dá<br />

gran<strong>de</strong>s herda<strong>de</strong>s e muit’ outro ben.<br />

E tod’ esto que vos conto aven<br />

al‐rei, se o souber<strong>de</strong>s conhocer.<br />

E da mansedume vós quero dizer<br />

do mar: non ha cont’, e nunca sera<br />

bravo nen sanhudo, se lho fazer<br />

outro non fezer; e sofrer‐vos‐á<br />

toda‐las cousas; mais, se en <strong>de</strong>s<strong>de</strong>n<br />

ou per ventura algun louco ten,<br />

con gran tormenta o fara morrer.<br />

Estas manhas, segundo o meu sén,<br />

que o mar ha, ha el‐Rei, e por én<br />

se semelhan, quen o ben enten<strong>de</strong>r.


DON DINIS (1261‐1325)<br />

Je suis inquiet<br />

et obstiné à cause <strong>de</strong> l'Amour<br />

et si tourmenté<br />

que si Notre Seigneur<br />

n'attendrit pas ma dame<br />

pour qu'elle ait pitié <strong>de</strong> moi, avec le mort<br />

je sentirai plaisir et bon goût.<br />

Parce que je vis <strong>de</strong> la même façon<br />

que celui qui souffre<br />

avec tant <strong>de</strong> danger<br />

qu'il n'y rien <strong>de</strong> pire,<br />

si elle ne m'aime pas, celle que j'ai vue<br />

avec force, qu'avec le mort<br />

je sentirai plaisir et non peur.<br />

Et je le fais très disposé,<br />

puisque je suis serviteur<br />

<strong>de</strong> qui que ne me prête pas attention,<br />

et il n'y a pas personne<br />

que ne l’aime plus, et au cause <strong>de</strong> cela<br />

je n'ai aucune consolation, la mort<br />

je désire seulement.<br />

Assi me traz coitado<br />

e aficad’ Amor<br />

e tan atormentado<br />

que, se Nostro Senhor<br />

a mia senhor non met’ en cor<br />

que se <strong>de</strong> min doa, da mor‐<br />

t’ haverei prazer e sabor.<br />

Ca viv’ en tal cuidado,<br />

come quen sofredor<br />

é <strong>de</strong> mal aficado,<br />

que non po<strong>de</strong> maior,<br />

se mi non val a que en for‐<br />

te ponto vi, ca ja <strong>de</strong> mor‐<br />

t’ hei prazer e nen un pavor.<br />

E faço mui guisado,<br />

pois soo servidor<br />

da que mi non dá grado,<br />

querendo‐lh’ eu melhor<br />

ca min nen al, por én conor‐<br />

t’ eu non hei ja, senon da mor‐<br />

t’ en<strong>de</strong> sõo <strong>de</strong>sejador.


–Aïe fleurs, aïe fleurs <strong>de</strong> pin vert,<br />

dites‐moi si vous avez <strong>de</strong>s nouvelles <strong>de</strong> mon ami!<br />

Aïe, Dieu, où est‐il?<br />

Aïe fleurs, aïe fleurs <strong>de</strong> branche verte,<br />

dites‐moi si vous avez <strong>de</strong>s nouvelles <strong>de</strong> mon aimé!<br />

Aïe, Dieu, où est‐il?<br />

Si vous avez <strong>de</strong>s nouvelles <strong>de</strong> mon ami,<br />

celui qui a menti dans ce qu'il a convenu avec moi.<br />

Aïe, Dieu, où est‐il?<br />

Si vous avez <strong>de</strong>s nouvelles <strong>de</strong> mon aimé<br />

celui qui a menti dans ce qu’il m’a juré.<br />

Aïe, Dieu, où est‐il?<br />

—Vous me <strong>de</strong>man<strong>de</strong>z <strong>de</strong>s nouvelles <strong>de</strong> votre ami,<br />

et je vous assure qu'il est sain et vivant.<br />

Aïe, Dieu, où est‐il?<br />

—Vous me <strong>de</strong>man<strong>de</strong>z <strong>de</strong>s nouvelles <strong>de</strong> votre aimé,<br />

et je vous assure qu'il est vivant et sain.<br />

Aïe, Dieu, où est‐il?<br />

—Et je vous assure qu'il est sain et vivant<br />

et il sera avec vous avant que le délai expire.<br />

Aïe, Dieu, où est‐il?<br />

—Et je vous assure qu'il est vivant et guéri<br />

et il sera avec vous avant que le délai expire.<br />

Aïe, Dieu, où est‐il?<br />

–Ai flores, ai flores do ver<strong>de</strong> pino,<br />

se sabe<strong>de</strong>s novas do meu amigo!<br />

Ai Deus, e u é?<br />

Ai flores, ai flores do ver<strong>de</strong> ramo,<br />

se sabe<strong>de</strong>s novas do meu amado!<br />

Ai Deus, e u é?<br />

Se sabe<strong>de</strong>s novas do meu amigo,<br />

aquel que mentiu do que pos con migo.<br />

Ai Deus, e u é?<br />

Se sabe<strong>de</strong>s novas do meu amado<br />

aquel que mentiu do que mi ha jurado.<br />

Ai Deus, e u é?<br />

–Vós me pregunta<strong>de</strong>s polo voss’ amigo,<br />

e eu ben vos digo que é san’ e vivo.<br />

Ai Deus, e u é?<br />

–Vós me pregunta<strong>de</strong>s polo voss’ amado,<br />

e eu ben vos digo que é viv’ e sano.<br />

Ai Deus, e u é?<br />

–E eu ben vos digo que é san’ e vivo<br />

e seera vosco ant’ o prazo saido.<br />

Ai Deus, e u é?<br />

–E eu ben vos digo que é viv’ e sano<br />

e seera vosc’ ant’ o prazo passado.<br />

Ai Deus, e u é?


Elle s'est levée, la belle,<br />

elle s'est levée à l'aube,<br />

et elle va laver <strong>de</strong>s chemises<br />

dans le fleuve.<br />

Elle va les laver à l'aube.<br />

Elle s'est levée vigoureusse,<br />

elle s'est levée à l'aube,<br />

et elle va laver <strong>de</strong>s tissus fins<br />

dans le fleuve.<br />

Elle va les laver à l'aube.<br />

Et voilà qu'elle va laver <strong>de</strong>s chemises,<br />

elle s'est levée à l'aube,<br />

le vent les détourne<br />

dans le fleuve.<br />

Elle va les laver à l'aube.<br />

Et elle va laver <strong>de</strong>s tissus fins;<br />

elle s'est levée à l'aube,<br />

le vent les emprotait<br />

dans le fleuve.<br />

Elle va les laver à l'aube.<br />

Le vent les détourne;<br />

elle s'est levée à l'aube,<br />

l'aube prise par la colère<br />

dans le fleuve.<br />

Elle va les laver à l'aube.<br />

Le vent les emportait;<br />

elle s'est levée à l'aube,<br />

l'aube prise par la fureur<br />

dans le fleuve.<br />

Elle va les laver à l'aube.<br />

Levantou‐s’ a velida,<br />

levantou‐s’ alva,<br />

e vai lavar camisas<br />

eno alto.<br />

Vai‐las lavar alva.<br />

Levantou‐s’ a louçana,<br />

levantou‐s’ alva,<br />

e vai lavar <strong>de</strong>lgadas<br />

eno alto:<br />

Vai‐las lavar alva.<br />

E vai lavar camisas,<br />

levantou‐s’ alva,<br />

o vento lhas <strong>de</strong>svia<br />

eno alto.<br />

Vai‐las lavar alva.<br />

E vai lavar <strong>de</strong>lgadas;<br />

levantou‐s’ alva,<br />

o vento lhas levava<br />

eno alto.<br />

Vai‐las lavar alva.<br />

O vento lhas <strong>de</strong>svia;<br />

levantou‐s’ alva;<br />

meteu‐s’ alva en ira<br />

eno alto.<br />

Vai‐las lavar alva.<br />

O vento lhas levava;<br />

levantou‐s’ alva;<br />

meteu‐s’ alva en sanha<br />

eno alto:<br />

Vai‐las lavar alva.


Une bergère bien formée<br />

pensait à son ami<br />

et était, je vous l'assure,<br />

que je l'ai vu, très em epine,<br />

et elle disait : «Désormais je n'aurai pas<br />

<strong>de</strong> confiance avec un amoureux,<br />

je ne tomberau pas jamais plus amoureuse,<br />

parce que mon amour m'a trompé».<br />

Elle apportait à la main<br />

un très beau perroquet,<br />

avec une chanson si délicieuse<br />

qui faisait entrer l'été<br />

lui a dit: «ami vigoureux,<br />

qu'est ce que je ferais pour l'amour,<br />

puisque vous m'avez trompé en vain?»<br />

Et il est tombé entre quelques fleurs.<br />

Une gran<strong>de</strong> partie du jour<br />

Elle gisait là, et ne parlait pas,<br />

et parfois elle s'évanouissait,<br />

et parfois s'évanouit,<br />

et disait : «Aïe Sainte Marie,<br />

qu'est ce que’il adviendra <strong>de</strong> moi maintenant?»<br />

Et le perroquet disait:<br />

"Vous serez bien, dame, je le sais».<br />

«Si tu veux me donner un refuge»,<br />

a dit la bergère, «dis la vérité,<br />

perroquet, par charité,<br />

que la cette vie est une mort pour moi».<br />

Il a dit: «Dame parfaite <strong>de</strong> bien,<br />

ne vous plaignez pas,<br />

puisque si vous voulez être servie,<br />

levez les yeux et vous le verrez».<br />

Ũa pastor ben talhada<br />

cuidava en seu amigo<br />

e estava, ben vos digo,<br />

per quant’ eu vi, mui coitada,<br />

e diss’: «Oimais non é nada<br />

<strong>de</strong> fiar per namorado<br />

nunca molher namorada,<br />

pois que mi o meu ha errado».<br />

Ela tragia na mão<br />

un papagai mui fremoso,<br />

cantando mui saboroso,<br />

ca entrava o verão,<br />

e diss’: «Amigo loução,<br />

que faria por amores,<br />

pois m’ errastes tan en vão?»<br />

E caeu antr’ ũas flores.<br />

Ũa gran peça do dia<br />

jouv’ ali, que non falava,<br />

e a vezes acordava,<br />

e a vezes esmorecia,<br />

e diss’: «Ai santa Maria,<br />

que sera <strong>de</strong> min agora?»<br />

E o papagai dizia:<br />

«Ben, por quant’ eu sei, senhora».<br />

«Se me queres dar guarida»,<br />

diss’ a pastor, «di verda<strong>de</strong>,<br />

papagai, por carida<strong>de</strong>,<br />

ca morte m’ é esta vida».<br />

Diss’ el: «Senhora comprida<br />

<strong>de</strong> ben, e non vos queixe<strong>de</strong>s,<br />

ca o que vos ha servida<br />

erged’ olho e vee‐lo‐e<strong>de</strong>s».


AIRAS NUNEZ (...1284‐1289...)<br />

Je me sens Très satisfait <strong>de</strong> cet été<br />

pour ces bouquets et pour ces fleurs,<br />

et pour les oiseaux qui chantent <strong>de</strong>s amours,<br />

puisque je vis dans lui joyeux et confiant,<br />

comme tout homme amoureux fait:<br />

qui marche toujours joyeux et très vigoureux.<br />

Quand je passe surquelques rives,<br />

sous <strong>de</strong> bons arbres, à travers <strong>de</strong> bons prés,<br />

les oiseaux amoureux chantent<br />

et tout <strong>de</strong> suite je marche en chantant amoureux,<br />

<strong>de</strong> là <strong>de</strong>s amours je marche en chantant<br />

et je fais <strong>de</strong>s chansons <strong>de</strong> mille façons.<br />

J'ai un grand plaisir et une gran<strong>de</strong> joie,<br />

quand j'entends les oiseaux chanter dans l'été.<br />

Que muito m’ eu pago <strong>de</strong>ste verão<br />

por estes ramos e por estas flores,<br />

e polas aves que cantan d’ amores,<br />

por que ando i led’ e sen cuidado,<br />

e assi faz tod’ homen namorado:<br />

sempre i anda led’ e mui loução.<br />

Cand’ eu passo per algũas ribeiras,<br />

so bõas arvores, per bõos prados,<br />

se cantan i passaros namorados<br />

log’ eu con amores i vou cantando,<br />

e log’ ali d’ amores vou trobando<br />

e faço cantares en mil maneiras.<br />

Hei eu gran viço e grand’ alegria,<br />

quando mi as aves cantan no estio.


Dansons nous, les trois, mes amies,<br />

sous cet noiseraie fleurie,<br />

et celle qui sera belle, comme nous, belles,<br />

si elle aimait un ami,<br />

sous ces noiseraies fleuries<br />

elle viendrait danser.<br />

Dansons les trois, aïe soeurs,<br />

sous ce branchage <strong>de</strong> noisettes,<br />

et celle qui sera vigoureusse, comme nous, vigoureuses<br />

si elle aimait un ami,<br />

sous ce branchage <strong>de</strong> noisettes<br />

elle viendrait danser.<br />

Par Dieu, aïe mes amies, tandis que nous ne faisons pas une autre chose,<br />

dansons sous ce branchage fleuri,<br />

et celle qui est belle, comme nous sommes,<br />

si elle aimait un ami,<br />

sous ce branchage où nous dansons<br />

elle viendrati danser.<br />

Bailemos nós ja todas tres, ai amigas,<br />

so aquestas avelaneiras frolidas,<br />

e quen for velida, como nós, velidas,<br />

se amigo amar,<br />

so aquestas avelaneiras frolidas<br />

verra bailar.<br />

Bailemos nós ja todas tres, ai irmanas,<br />

so aqueste ramo <strong>de</strong>stas avelanas,<br />

e quen for louçana, como nós, louçanas,<br />

se amigo amar,<br />

so aqueste ramo <strong>de</strong>stas avelanas<br />

verra bailar.<br />

Por Deus, ai amigas, mentr’ al non fazemos,<br />

so aqueste ramo frolido bailemos,<br />

e quen ben parecer, como nós parecemos,<br />

se amigo amar,<br />

so aqueste ramo so’l que nós bailemos<br />

verra bailar.


J'ai écouté aujourd'hui une bergère chanter,<br />

quand je chevauchais par une rive,<br />

et la bergère était seule,<br />

et je me suis caché pour écouter<br />

et disait très bien cette chanson:<br />

«Sous le branchage vert et fleuri<br />

<strong>de</strong>s noces sont faites pour mon ami.<br />

Mes yeux pleurent d'amour!»<br />

Et la bergère était très belle<br />

et pleurait et chantait;<br />

et je me suis approché très lentement<br />

pour l'écouter, et cependant je n'ai pas parlé;<br />

et cette chanson disait très bien:<br />

«Aïe, étourneau du noiseraie,<br />

vous chantez tu et tandis je suis en peine<br />

puisque j'ai mal d’amours!».<br />

Et je l'écoutais soupirer<br />

et elle se plaignait pour avoir <strong>de</strong>s amours<br />

et elle faisait une guirlan<strong>de</strong> <strong>de</strong> fleurs;<br />

et <strong>de</strong> plus, <strong>de</strong> très <strong>de</strong> bon coeur elle pleurait<br />

et alors cette chanson disait:<br />

«Que j'ai à souffrir une si gran<strong>de</strong> peine,<br />

d'aimer un ami et<strong>de</strong> ne pas pouvoir le voir!<br />

Je le laisserai sous la noiseraie!»<br />

Après que la bergère a fait la guirlan<strong>de</strong><br />

elle s'en est allé en chantant, en partant lentement;<br />

et je suis retourné <strong>de</strong> suite à mon chemin,<br />

parce que, je n'ai pas voulu l'irriter;<br />

Oi hoj’ eu ũa pastor cantar,<br />

du cavalgava per ũa ribeira,<br />

e a pastor estava senlheira,<br />

e ascondi‐me po‐la ascuitar<br />

e dizia mui ben este cantar:<br />

«So‐lo ramo verd’ e frolido<br />

vodas fazen a meu amigo.<br />

Choran olhos d’ amor!».<br />

E a pastor parecia mui ben,<br />

e chorava e estava cantando;<br />

e eu mui passo fui‐mi achegando<br />

po‐la oir, e sol non falei ren;<br />

e dizia este cantar mui ben:<br />

«Ai estornhinho do avelanedo,<br />

canta<strong>de</strong>s vós, e moir’ eu e peno<br />

e d’ amores hei mal!».<br />

E eu oi‐a sospirar enton<br />

e queixava‐se estando con amores<br />

e fazia guirlanda <strong>de</strong> flores;<br />

<strong>de</strong>s i chorava mui <strong>de</strong> coraçon<br />

e dizia este cantar enton:<br />

«Que coita hei tan gran<strong>de</strong> <strong>de</strong> sofrer,<br />

amar amig’ e non ousar veer!<br />

E pousarei so‐lo avelanal!».<br />

Pois que a guirlanda fez a pastor,<br />

foi‐se cantando, indo‐s’ én manselinho;<br />

e tornei‐m’ eu logo a meu caminho,<br />

ca <strong>de</strong> a nojar non houve sabor;


et la bergère disait cette chanson:<br />

«Sur la rive du fleuve<br />

en chantant d'amour<br />

la vierge allait.<br />

Celui qui a <strong>de</strong>s amours,<br />

comme il dormira<br />

aïe, belle fleur!».<br />

e dizia este cantar ben a pastor:<br />

«Pela ribeira do rio<br />

cantando ia la virgo<br />

d’ amor.<br />

Quen amores ha,<br />

como dormirá,<br />

ai bela frol?».


MARTIN MOXA (...1270‐1280...)<br />

Celui qui a vu le mon<strong>de</strong> comme je l'ai vu<br />

et qui a vu les gens qui étaient dans autre époque,<br />

et qui a vu ceux qu'il y a maintenant:<br />

Dieu quand il prend soin <strong>de</strong> qui peut‐il prendre soin?<br />

Que même moi, je ne peux pas prendre soin <strong>de</strong> moi!<br />

Pourquoi ne vais‐je pas dans un lieu exilé,<br />

si je pourrais trouver un meilleur mon<strong>de</strong> pourrait?<br />

Nous avons un mon<strong>de</strong> faux et sans raison,<br />

un mon<strong>de</strong> sans Dieu et où n'existe pas le bien,<br />

et un mon<strong>de</strong> tel ne se corrigera pas,<br />

au contraire je le vois empirer.<br />

Quand je vois cela, je le vois mieux encore:<br />

Pourquoi ne vais‐je pas dans un lieu exilé,<br />

si je pourrais trouver un meilleur mon<strong>de</strong> pourrait?<br />

Où est partie la mesure, la gran<strong>de</strong>ur où se trouvet‐elle?<br />

La vérité où est‐elle? Qui est‐ce qui a un ami fidèle?<br />

Ou est l'amour ou pourquoi on ne chante pas <strong>de</strong>s vers?<br />

Les gens sont tristes et ne veulent pas chanter!<br />

Quand je perçois combien <strong>de</strong> mal ici il y a,<br />

Pourquoi ne vais‐je pas dans un lieu exilé,<br />

si je pourrais trouver un meilleur mon<strong>de</strong> pourrait?<br />

Je vis dans un mon<strong>de</strong> tel, et dans lui une dame<br />

me fait vivre, pour laquelle je sens un grand amour,<br />

et elle m'a en son pouvoir il y a beaucoup <strong>de</strong> temps,<br />

plus <strong>de</strong> temps qu’il est oportune d’aimer.<br />

Depuis aujourd'hui, tout le mon<strong>de</strong> peut savoir <strong>de</strong> moi<br />

Pourquoi ne vais‐je pas dans un lieu exilé,<br />

si je pourrais trouver un meilleur mon<strong>de</strong> pourrait?<br />

Mais, dans un tel mon<strong>de</strong>, pourquoi va‐t‐il habiter<br />

un homme d'honneur, Si cela peut encore durer?<br />

Quen viu o mundo qual o eu ja vi<br />

e viu as gentes que eran enton,<br />

e viu aquestas que agora son,<br />

Deus, quand’ i cuida, que po<strong>de</strong> cuidar?<br />

Ca me sin’ eu, per min, quando cuid’ i!<br />

Por que me non vou algur esterrar,<br />

se po<strong>de</strong>ria melhor mund’ achar?<br />

Mundo tẽemos fals’ e sen sabor,<br />

mundo sen Deus e en que ben non ha,<br />

e mundo tal que non corregerá,<br />

ante o vejo sempr’ empeorar.<br />

Quand’ est’ eu cat’ e vej’ end’ o melhor,<br />

por que me non vou algur esterrar,<br />

se po<strong>de</strong>ria melhor mund’ achar?<br />

U foi mesur’, ou grãa<strong>de</strong>z’ u jaz?<br />

Verdad’ u é? Quen ha amigo leal?<br />

Que fui d’ amor ou trobar por que fal?<br />

A gent’ é trist’ e sol non quer cantar!<br />

Quand’ est’ eu cat’ e quanto mal s’ i faz,<br />

por que me non vou algur esterrar,<br />

se po<strong>de</strong>ria melhor mund’ achar?<br />

Viv’ eu en tal mund’, e faz m’ i viver<br />

ũa dona, que quero mui gran ben,<br />

e muit’ ha ja que m’ en seu po<strong>de</strong>r ten<br />

ben <strong>de</strong>‐lo temp’ u soian amar.<br />

Oimais, <strong>de</strong> min po<strong>de</strong> quen quer saber<br />

por que me non vou algur esterrar,<br />

se po<strong>de</strong>ria melhor mund’ achar.<br />

Mais, en tal mundo, por que vai morar<br />

home <strong>de</strong> prez, que s’ én pod’ alongar?


ROI FERNÁNDEZ DE SANTIAGO (Segundo terzo do s. XIII)<br />

Quand je regar<strong>de</strong> les vagues<br />

et les très hautes rives,<br />

tout <strong>de</strong> suite <strong>de</strong>s vagues arrivent<br />

à mon coeur pour la belle:<br />

sacré mer,<br />

puisque elle me fait tant <strong>de</strong> mal!<br />

Je ne vois jamais les vagues<br />

ni les hauteurs escarpées<br />

pourvu que les vagues ne m’arrivent pas<br />

à mon coeur pour la belle:<br />

sacré mer,<br />

puisque elle me fait tant <strong>de</strong> mal!<br />

Si je vois les vagues<br />

et je vois les côtes,<br />

tout <strong>de</strong> suite <strong>de</strong>s vagues arrivent<br />

à mon coeur pour la bien faite:<br />

sacré mer,<br />

puisque elle me fait tant <strong>de</strong> mal!<br />

Quand’ eu vejo las ondas<br />

e las muit’ altas ribas,<br />

logo mi veen ondas<br />

al cor pola velida:<br />

maldito seja ‘l mare,<br />

que mi faz tanto male!<br />

Nunca vejo las ondas<br />

nen as altas <strong>de</strong>brocas<br />

que mi non venhan ondas<br />

al cor pola fremosa:<br />

maldito seja ’l mare,<br />

que mi faz tanto male!<br />

Se eu vejo las ondas<br />

e vejo las costeiras,<br />

logo mi veen ondas<br />

al cor pola ben feita:<br />

maldito seja ‘l mare,<br />

que mi faz tanto male!


PERO DA PONTE (...1235‐1275...)<br />

Si je pouvais ne pas aimer<br />

qui toujours ne m'a pas aimé<br />

et si je pouvait chercher un mal<br />

pour qui m'a toujours cherché du mal!<br />

Ainsi je me vengerais ainsi,<br />

si je pouvait donner <strong>de</strong> la peine,<br />

à qui toujours m'a donné <strong>de</strong> la peine.<br />

Mais mois je ne peux pas tromper<br />

mon coeur qui m'a trompé,<br />

puisqu'il m'a fait tant désirer<br />

celle qui ne m'a désiré jamais.<br />

Et pour cela je ne dors pas,<br />

parce que je ne pouvait pas donner <strong>de</strong> la peine,<br />

à qui toujours m'a donné <strong>de</strong> la peine.<br />

Mais je prie à Dieu qu'il abandonne<br />

A qui m'a abandonné,<br />

ou qu'il puisse perturber,<br />

celle qui m'a toujours perturbé.<br />

Et tout <strong>de</strong> suite je dormirais,<br />

si je pouvait donner <strong>de</strong> la peine,<br />

à qui toujours m'a donné <strong>de</strong> la peine.<br />

Ou qu'elle osait <strong>de</strong>man<strong>de</strong>r<br />

à qui n'a jamais <strong>de</strong>mandé à moi,<br />

parce qu'elle m'a fait pensé à elle,<br />

si elle n'a jamais pensé à moi.<br />

Et pour cela je suis lacéré,<br />

parce que je ne pouvait pas donner <strong>de</strong> la peine,<br />

à qui toujours m'a donné <strong>de</strong> la peine.<br />

Se eu po<strong>de</strong>sse <strong>de</strong>samar<br />

a quen me sempre <strong>de</strong>samou,<br />

e po<strong>de</strong>ss’ algun mal buscar<br />

a quen me sempre mal buscou!<br />

Assi me vingaria eu,<br />

se eu po<strong>de</strong>sse coita dar,<br />

a quen me sempre coita <strong>de</strong>u.<br />

Mais sol non posso eu enganar<br />

meu coraçon que m’ enganou,<br />

por quanto me fez <strong>de</strong>sejar<br />

a quen me nunca <strong>de</strong>sejou.<br />

E por esto non dormio eu,<br />

porque non poss’ eu coita dar,<br />

a quen me sempre coita <strong>de</strong>u.<br />

Mais rog’ a Deus que <strong>de</strong>sampar<br />

a quen m’ assi <strong>de</strong>samparou,<br />

vel que po<strong>de</strong>ss’ eu <strong>de</strong>storvar<br />

a quen me sempre <strong>de</strong>storvou.<br />

E logo dormiria eu,<br />

se eu po<strong>de</strong>sse coita dar,<br />

a quen me sempre coita <strong>de</strong>u.<br />

Vel que ousass’ én preguntar<br />

a quen me nunca preguntou,<br />

por que me fez en si cuidar,<br />

pois ela nunc’ en min cuidou.<br />

E por esto lazeiro eu,<br />

porque non poss’ eu coita dar,<br />

a quen me sempre coita <strong>de</strong>u.


–Avez vu vous, ma mère, l'écuyer qui a promis <strong>de</strong> m'emmener avec lui?<br />

Je lui ai menti et il est très faché, ma mère, avec certitu<strong>de</strong> je vous le dis:<br />

Ma mère, amoureuse il m'a laissé,<br />

ma mère, amoureuse il m'a laissé,<br />

ma mère, amoureuse il m'a laissé.<br />

Ma mère, vous m'avez ordonné que je mente à mon ami:<br />

quel conseil me donnerez‐vous maintenant, que je ne l'ai pas avec moi?<br />

Ma mère, amoureuse il m'a laissé,<br />

ma mère, amoureuse il m'a laissé,<br />

ma mère, amoureuse il m'a laissé.<br />

–Fille, je vous conseille que, quand vous l'aurez vu,<br />

vous le fassiez tout ce qui était nécessaire, pour que <strong>de</strong> toi il reste content.<br />

–Ma mère, amoureuse il m'a laissé,<br />

ma mère, amoureuse il m'a laissé,<br />

ma mère, amoureuse il m'a laissé.<br />

–Parce que vous ne pouvez pas, ma fille, cesser <strong>de</strong> bien l’accueillir,<br />

dorénavant je vous punis et que vous lui obéissez en tout.<br />

–Ma mère, amoureuse il m'a laissé,<br />

ma mère, amoureuse il m'a laissé,<br />

ma mère, amoureuse il m'a laissé.<br />

–Vistes, madr’, o escu<strong>de</strong>iro que m’ houver’ a levar sigo?<br />

Menti‐lh’ e vai‐mi sanhudo, mia madre, ben vo‐lo digo:<br />

Madre, namorada me leixou,<br />

madre, namorada mi ha leixada,<br />

madre, namorada me leixou.<br />

Madre, vós que me mandastes que mentiss’ a meu amigo,<br />

que conselho mi dare<strong>de</strong>s ora, poi‐lo non hei migo?<br />

Madre, namorada me leixou,<br />

madre, namorada mi ha leixada,<br />

madre, namorada me leixou.<br />

–Filha, dou‐vos por conselho que, tanto que vos el veja,<br />

que toda ren lhi faça<strong>de</strong>s, que vosso pagado seja.<br />

–Madre, namorada me leixou,<br />

madre, namorada mi ha leixada,<br />

madre, namorada me leixou.<br />

–Pois escusar non po<strong>de</strong><strong>de</strong>s, mia filha, seu gasalhado,<br />

<strong>de</strong>s oimais eu vos castigo que lh’ an<strong>de</strong><strong>de</strong>s a mandado.<br />

–Madre, namorada me leixou,<br />

madre, namorada mi ha leixada,<br />

madre, namorada me leixou.


De Don Fernán Díaz Estaturón j'ai entendu<br />

dire <strong>de</strong>s nouvelles, qui me plaisent:<br />

que c’est est un homme qui beaucoup fait par Dieu<br />

et qu'il veut <strong>de</strong>venir maintenant ermite;<br />

et ce sera bien fait, s'il le faisait;<br />

parce que jamais on lui a connu <strong>de</strong> femme,<br />

<strong>de</strong>puis qu'il est né, et c'est <strong>de</strong> bon chrétien.<br />

Celui‐là a le Paradis dans la main,<br />

qui a toujours aimé, avec un sens chrétien, la paix<br />

et il n'a jamais aimé une femme ni son plaisir,<br />

et il n'a haï ni noble ni un vilain;<br />

et je vous dirai <strong>de</strong> lui plus, s'il vous plaît:<br />

et il n'a jamais aimé une femme, et il n'a pas voulu ni ne veut,<br />

mais il parle bien et il est beau.<br />

Et il est né un si bon jour<br />

et il a su si bien tromper le péché,<br />

que pour une femme il n'a jamais voulu rien donner,<br />

bien qu'elle le voulût à lui comme amoureux;<br />

et ceux qui ne le connaissent pas bien<br />

nous croyons qu'il a <strong>de</strong> la folie,<br />

parce que, il n'a pas pensé avoir une femme.<br />

Que si aujourd'hui j'étais assombri,<br />

on ne saurait pas se gar<strong>de</strong>r mieux<br />

puisqu'il n'a jamais cohabité avec unefemme<br />

puisque le péché n'a pas pu rire <strong>de</strong> lui,<br />

puisque il n'a jamais donné aucune chose pour une femme;<br />

parce que pour exemple: si quelqu'un le regardait,<br />

il croirait qu'il meurt d’envie d’être marié.<br />

De Don Fernan Diaz Estaturão<br />

oi dizer novas, <strong>de</strong> que mi praz:<br />

que é home que muito por Deus faz<br />

e se quer ora meter ermitão;<br />

e fara bon feito, se o fezer;<br />

<strong>de</strong> máis, nunca lh’ home soube molher,<br />

<strong>de</strong>s que naceu, tant’ é <strong>de</strong> bon cristão.<br />

Este ten o Paraiso en mão,<br />

que sempr’ amou, con sén cristão, paz,<br />

nen nunc’ amou molher nen seu solaz,<br />

nen <strong>de</strong>samou fidalgo nen vilão;<br />

e máis vos én direi, se vos prouguer:<br />

nunca molher amou, nen quis nen quer,<br />

pero cata falagueir’ e loução.<br />

E atán bon dia foi ele nado<br />

que tan ben soub’ o pecad’ enganar,<br />

que nunca por molher ren quiso dar,<br />

e pero mete‐s’ el por namorado;<br />

e os que o non conhocemos ben<br />

cuidamos <strong>de</strong>l que folia manten,<br />

mais el d’ haver molher non é pensado.<br />

Que se hoj’ ele foss’ empardẽado,<br />

nen se saberia melhor guardar<br />

<strong>de</strong> nunca ja con molher albergar,<br />

por non se riir <strong>de</strong>le o pecado,<br />

ca nunca <strong>de</strong>u por molher nulha ren;<br />

e pero ve<strong>de</strong>s: se o vir alguen,<br />

terrá que morre por seer casado.


Et, cependant il mainteint une telle chasteté<br />

que quand il mourra je vous dirai une chose:<br />

Beati Oculi il sera appelé.<br />

E, pois el tal castida<strong>de</strong> manten,<br />

quand’ el morrer, direi‐vos ũa ren:<br />

Beati Oculi sera chamado.


BERNAL DE BONAVAL (Primeira meta<strong>de</strong> do s. XIII)<br />

La dame que j’aime et qui est mon amour<br />

montrez‐la‐moi Dieu, s'il vous plaît,<br />

sinon donnez‐moi la mort.<br />

Celle que j'ai pour feu <strong>de</strong> mes yeux<br />

par lequel ils pleurent toujours, montrez‐la‐moi, Dieu,<br />

sinon donnez‐moi la mort.<br />

Celle que vous avez fait la plus belle<br />

<strong>de</strong> toutes celles que je connais, aïe Dieu, faites que je la voie,<br />

sinon donnez‐moi la mort.<br />

Aïe Dieu, qui vous avez fait que je l'aime plus que moi même,<br />

montrez‐la‐moi où je peut parler avec elle<br />

sinon donnez‐moi la mort.<br />

A dona que eu am’ e tenho por senhor<br />

amostra<strong>de</strong>‐mi‐a, Deus, se vos én prazer for,<br />

senon da<strong>de</strong>‐mi a morte.<br />

A que tenh’ eu por lume <strong>de</strong>stes olhos meus<br />

e por que choran sempr’, amostra<strong>de</strong>‐mi‐a, Deus,<br />

senon da<strong>de</strong>‐mi a morte.<br />

Essa que vós fezestes melhor parecer<br />

<strong>de</strong> quantas sei, ai Deus, faze<strong>de</strong>‐mi‐a veer,<br />

senon da<strong>de</strong>‐mi a morte.<br />

Ai Deus, que mi a fezestes máis ca min amar,<br />

mostra<strong>de</strong>‐mi‐a u possa con ela falar,<br />

senon da<strong>de</strong>‐mi a morte.


FERNANDO ESQUIO (Entre le XIII S. e le XIV S.)<br />

Dame, par laquelle j'ai eu un labeur si grand,<br />

il y a beaucoup <strong>de</strong> temps, par Dieu, que je ne vous ai pas vue<br />

et bien que très loin <strong>de</strong> vous j'ai vécu,<br />

ce proverbe antique je n'ai jamais considéré:<br />

«Aussi loin <strong>de</strong>s yeux, que loin du coeur».<br />

Par Dieu, ma peine est hors pair<br />

et par vous je la porte toujours et je la porterai,<br />

et, bien que très loin <strong>de</strong> vous j'ai habité,<br />

je n'ai jamais pu considérer ce proverbe antique:<br />

«Aussi loin <strong>de</strong>s yeux, que loin du coeur».<br />

Et j'ai avec moi une si gran<strong>de</strong> peine d'amour<br />

que Dieu ne le sait pas: malheureux!<br />

Bien que je vive très éloigné <strong>de</strong> vous,<br />

je ne considère pas ce proverbe antique :<br />

«Aussi loin <strong>de</strong>s yeux, que loin du coeur».<br />

Senhor, por que eu tant’ afan levei,<br />

gran sazon ha, por Deus, que vos non vi<br />

e pero mui longe <strong>de</strong> vós vivi,<br />

nunca aqueste verv’ antig’ achei:<br />

«Quan longe d’ olhos, tan longe <strong>de</strong> coraçon».<br />

A minha coita, por Deus, non ha par<br />

que por vós levo sempr’ e levarei,<br />

e, pero mui longe <strong>de</strong> vós morei,<br />

nunca pu<strong>de</strong> este verv’ antig’ achar:<br />

«Quan longe d’ olhos, tan longe <strong>de</strong> coraçon».<br />

E tan gran coita d’ amor hei migo<br />

que o non sabe Deus, mal pecado!<br />

Pero que vivo muit’ alongado<br />

<strong>de</strong> vós, non acho este verv’ antigo:<br />

«Quan longe d’ olhos, tan longe <strong>de</strong> coraçon».


Allons, ma soeur, allons dormir<br />

sur les bords du lac, où j'ai vu marcher<br />

les oiseaux à mon ami.<br />

Allons, ma soeur, allons nous reposer<br />

sur les bords du lac, où j'ai vu marcher<br />

les oiseaux à mon ami.<br />

Sur les bords du lac, où j'ai vu,<br />

son arc à la main blesser les oiseaux,<br />

les oiseaux à mon ami.<br />

Sur les bords du lac, où j'ai vu,<br />

son arc à la main lancer les oiseaux,<br />

les oiseaux à mon ami.<br />

Son arc à la main blesser aux oiseaux,<br />

et veux qui chantaient il les laissait fuir,<br />

les oiseaux à mon ami.<br />

Son arc à la main tirer aux oiseaux,<br />

et ceux qui chantaient il ne veut pas les tuer,<br />

les oiseaux à mon ami.<br />

Vaiamos, irmana, vaiamos dormir<br />

nas ribas do lago, u eu andar vi<br />

a las aves meu amigo.<br />

Vaiamos, irmana, vaiamos folgar<br />

nas ribas do lago, u eu vi andar<br />

a las aves meu amigo.<br />

En nas ribas do lago, u eu andar vi,<br />

seu arco na mão as aves ferir,<br />

a las aves, meu amigo.<br />

En nas ribas do lago, u eu vi andar,<br />

seu arco na mano a las aves tirar,<br />

a las aves, meu amigo.<br />

Seu arco na mão as aves ferir,<br />

e las que cantavan leixa‐las guarir,<br />

a las aves, meu amigo.<br />

Seu arco na mano a las aves tirar,<br />

e las que cantavan non nas quer matar,<br />

a las aves, meu amigo.


Un moine est appelé "escarallado"<br />

celui qui le dira commet une grave erreur,<br />

puisqu'il a <strong>de</strong> la vigueur pour baiser,<br />

je crois que le mec a une bite rai<strong>de</strong>;<br />

puisqu'il fécon<strong>de</strong> toutes celles qui couchent avec lui<br />

et il fait beaucoup <strong>de</strong> fils et <strong>de</strong> filles,<br />

plutôt je l'appelerai bien "bein membré".<br />

Je ne l'appelerai jamais "démembré",<br />

puisque il porte par <strong>de</strong>vant une bite ferme<br />

que beaucoup <strong>de</strong> femmes <strong>de</strong> lait<br />

il remplit, parce que trois ont accouché en un jour<br />

et il a fécon<strong>de</strong> plusieurs autres;<br />

donc je crois que par ce tel moine serait<br />

très bien "membré" pour cela.<br />

Démembré il ne peut pas être<br />

celui qui a fait dans Mariña tant <strong>de</strong> filles,<br />

et celui qui a fecondé maintenant un autre petite bergère,<br />

qui maintenant elle veut accoucher,<br />

et beaucoup d'autres femmes qu’il baise;<br />

donc je pense que tel moine peut bien<br />

être "membré" pour cette chose.<br />

(escarallado: impuissant / encarallado: ‐qui a le pénis grand/ carallo: ‐ un pénis)<br />

A ũu fra<strong>de</strong> dizen escaralhado,<br />

e faz pecado quen lho vai dizer,<br />

ca, pois el sab’ arreitar <strong>de</strong> fo<strong>de</strong>r,<br />

cuid’ eu que gai’ é, <strong>de</strong> piss’ arriçado;<br />

e pois emprenha estas con que jaz<br />

e faze filhos e filhas assaz,<br />

ante lhe dig’ eu ben encaralhado.<br />

Escaralhado nunca eu diria,<br />

mais que trage ante caralho arreite,<br />

ao que tantas molheres <strong>de</strong> leite<br />

ten, ca lhe pariron tres en ũu dia,<br />

e outras muitas prenhadas que ten;<br />

e atal fra<strong>de</strong> cuid’ eu que mui ben<br />

encaralhado per esto seria.<br />

Escaralhado non po<strong>de</strong> seer<br />

o que tantas filhas fez en Marinha,<br />

e que ten ora outra pastorinha<br />

prenhe, que ora quer encaecer,<br />

e outras muitas molheres que fo<strong>de</strong>;<br />

e atal fra<strong>de</strong> ben cuid’ eu que po<strong>de</strong><br />

encaralhado per esto seer.


ESTEVAN COELHO (...1308‐c.1336)<br />

La belle continuait à filer sa soie,<br />

sa voix douce disant <strong>de</strong> belles<br />

chansons d'ami.<br />

La belle continuait à travailler sa soie,<br />

sa voix douce en chantant <strong>de</strong> belles<br />

chansons d'ami.<br />

—Par le Dieu <strong>de</strong> la Croix, dame, je sais que vous avez<br />

une très triste amour, parce que vous dites si bien<br />

<strong>de</strong>s chansons d'ami.<br />

—Par le Dieu <strong>de</strong> la Croix, dame, je connais que vous allez<br />

par une très triste amour parce que vous chantez si bien<br />

<strong>de</strong>s chansons d'ami.<br />

Un vautour vous avez mangé, qu’est‐ce que vous <strong>de</strong>vinez.<br />

Sedia la fremosa seu sirgo torcendo,<br />

sa voz manselinha fremoso dizendo<br />

cantigas d’ amigo.<br />

Sedia la fremosa seu sirgo lavrando,<br />

sa voz manselinha fremoso cantando<br />

cantigas d’ amigo.<br />

–Par Deus <strong>de</strong> Cruz, dona, sei eu que have<strong>de</strong>s<br />

amor mui coitado, que tan ben dize<strong>de</strong>s<br />

cantigas d’ amigo.<br />

Par Deus <strong>de</strong> Cruz, dona, sei eu que anda<strong>de</strong>s<br />

d’ amor mui coitada que tan ben canta<strong>de</strong>s<br />

cantigas d’ amigo.<br />

–Avuitor comestes, que a<strong>de</strong>vinha<strong>de</strong>s.


PERO VIVIÃEZ (...1275?...)<br />

Puisque nos mères vont à Saint Simón<br />

<strong>de</strong> Val <strong>de</strong> Prados pour allumer <strong>de</strong>s bougies,<br />

allez mettons‐nous en marche, petites filles,<br />

avec nos mères, et qu'alors elles<br />

allument <strong>de</strong>s bougies pour nous et pour elles<br />

que nous, petites filles, danserons ici.<br />

Tous nos amis iront là<br />

pour nous regar<strong>de</strong>r et nous danserons<br />

<strong>de</strong>vant eux, belles, corps à corps,<br />

et nos mères, puisque là elles vont,<br />

allument <strong>de</strong>s bougies pour nous et pour elles<br />

que nous, petites filles, danserons ici.<br />

Nos amis iront pour observer<br />

comme nous dansons, et ils pourront voir,<br />

<strong>de</strong> jeunes filles très belles, dans notre danse;<br />

et nos mères, puisque là elles veulent aller,<br />

allument <strong>de</strong>s bougies pour nous et pour elles<br />

que nous, petites filles, danserons ici.<br />

Pois nossas madres van a San Simon<br />

<strong>de</strong> Val <strong>de</strong> Prados can<strong>de</strong>as queimar,<br />

nós, as meninhas, punhemos d’ andar<br />

con nossas madres, e elas enton<br />

queimen can<strong>de</strong>as por nós e por si,<br />

e nós, meninhas, bailaremos i.<br />

Nossos amigos todos lá iran<br />

por nos veer e andaremos nós<br />

bailand’ ant’ eles, fremosas, en cos,<br />

e nossas madres, pois que ala van,<br />

queimen can<strong>de</strong>as por nós e por si,<br />

e nós, meninhas, bailaremos i.<br />

Nossos amigos iran por cousir<br />

como bailamos, e po<strong>de</strong>n veer<br />

bailar nós, moças <strong>de</strong> bon parecer;<br />

e nossas madres, pois lá queren ir,<br />

queimen can<strong>de</strong>as por nós e por si,<br />

e nós, meninhas, bailaremos i.


PEDRO EANES SOLAZ (XIII e Siècle)<br />

Moi, belle, ne dormais pas,<br />

lelia doura!,<br />

et mon ami venait,<br />

edoi lelia doura!<br />

Je ne dormais pas et je pensais,<br />

lelia doura!,<br />

et mon ami arrivait,<br />

edoi lelia doura!<br />

Et mon ami venait,<br />

lelia doura!,<br />

et d'amour si bien je disais,<br />

edoi lelia doura!<br />

Et mon ami arrivait,<br />

lelia doura!,<br />

et d'amour si bien je chantais,<br />

edoi lelia doura!<br />

J'ai désiré beaucoup mon ami,<br />

lelia doura!,<br />

t’avoir avec moi,<br />

edoi lelia doura!<br />

Beaucoup j'ai désiré mon amant,<br />

lelia doura!,<br />

que vous soyez à mon côté,<br />

edoi lelia doura!<br />

Eu, velida, non dormia,<br />

lelia doura,<br />

e meu amigo venia,<br />

edoi lelia doura!<br />

Non dormia e cuidava,<br />

lelia doura,<br />

e meu amigo chegava,<br />

edoi lelia doura!<br />

O meu amigo venia,<br />

lelia doura,<br />

e d’ amor tan ben dizia<br />

edoi lelia doura!<br />

O meu amigo chegava,<br />

lelia doura,<br />

e d’ amor tan ben cantava,<br />

edoi lelia doura!<br />

Muito <strong>de</strong>sejei, amigo,<br />

lelia doura,<br />

que vos tevesse comigo,<br />

edoi lelia doura!<br />

Muito <strong>de</strong>sejei, amado,<br />

lelia doura,<br />

que vos tevess’ a meu lado,<br />

edoi lelia doura!


Leli, leli, par Dieu, leli,<br />

lelia doura!,<br />

je connais bien qui ne dit pas leli,<br />

edoi lelia doura!<br />

Je connais bien qui ne dit pas leli,<br />

lelia doura!,<br />

le démon est celui qui ne dit pas leli:<br />

edoi lelia doura!<br />

(lelia, doura, edoi et leli ce sont <strong>de</strong>s exclamations<br />

intraduisibles)<br />

Leli leli, par Deus, leli,<br />

lelia doura,<br />

ben sei eu quen non diz leli,<br />

edoi lelia doura!<br />

Ben sei eu quen non diz leli,<br />

lelia doura,<br />

<strong>de</strong>mo x’ é quen non diz leli,<br />

edoi lelia doura!


MEENDINHO (Premier tiers du XIII e Siècle)<br />

J'étais dans l'ermitage <strong>de</strong> Saint Simón et,<br />

elles m'ont encerclée, les vagues, comme elles sont gran<strong>de</strong>s:<br />

Moi, attendant mon ami: où ira‐t‐il?<br />

En étant dans l'ermitage <strong>de</strong>vant l'autel,<br />

les gran<strong>de</strong>s vagues <strong>de</strong> la mer m'ont encerclée.<br />

Moi, attendant mon ami: où ira‐t‐il?<br />

Et elles m'ont encerclée, les vagues, comme elles son gran<strong>de</strong>s:<br />

je n'ai pas <strong>de</strong> batelier, ni rameur.<br />

Moi, attendant mon ami: où ira‐t‐il?<br />

Et les gran<strong>de</strong>s vagues <strong>de</strong> la mer m'ont encerclée:<br />

je n'ai pas <strong>de</strong> batelier, ni je sais ramer.<br />

Moi, attendant mon ami: où ira‐t‐il?<br />

Je n'ai pas <strong>de</strong> batelier, ni <strong>de</strong> rameur:<br />

je mourrai belle dans la plus gran<strong>de</strong> mer.<br />

Moi, attendant mon ami: où ira‐t‐il?<br />

Je n'ai pas <strong>de</strong> batelier, ni je sais remer:<br />

je mourrai belle dans la haute mer.<br />

Moi, attendant mon ami: où ira‐t‐il?<br />

Sedia‐m’ eu na ermida <strong>de</strong> San Simion<br />

e cercaron‐mi as ondas, que gran<strong>de</strong>s son.<br />

Eu aten<strong>de</strong>nd’ o meu amig’ en ira!<br />

Estando na ermida ant’ o altar,<br />

cercaron‐mi as ondas gran<strong>de</strong>s do mar.<br />

Eu aten<strong>de</strong>nd’ o meu amig’ en ira!<br />

E cercaron‐mi as ondas, que gran<strong>de</strong>s son:<br />

non hei i barqueiro, nen remador.<br />

Eu aten<strong>de</strong>nd’ o meu amig’ en ira!<br />

E cercaron‐mi as ondas do alto mar:<br />

non hei i barqueiro, nen sei remar.<br />

Eu aten<strong>de</strong>nd’ o meu amig’ en ira!<br />

Non hei i barqueiro, nen remador:<br />

morrerei eu fremosa no mar maior.<br />

Eu aten<strong>de</strong>nd’ o meu amig’ en ira!<br />

Non hei i barqueiro, nen sei remar:<br />

morrerei eu fremosa no alto mar.<br />

Eu aten<strong>de</strong>nd’ o meu amig’ en ira!


JOAN MEENDIZ DE BRITEIROS (...1288‐1334...)<br />

Dieu, comme je me suis sentie contente cette nuit,<br />

amie, pour un rêve que j'ai rêvé!<br />

Car je rêvait, comment je vous dirai,<br />

que mon ami me disait ainsi:<br />

«Parlez‐moi, mon amie: aïe mon feu et mon bien!».<br />

Il n'y a pas eu dans le mon<strong>de</strong> une femme si joyeuse<br />

dans <strong>de</strong>s rêves, ni elle pourra exister,<br />

puisque j'ai rêvé qu'il arrivait à dire<br />

celui qui m’aime mieux que lui‐même:<br />

«Parlez‐moi, mon amie: aïe mon feu et mon bien!».<br />

Quand je me suis éveillée, j'ai eu un grand chagrin,<br />

puisque dans ce rêve j'ai eu une gran<strong>de</strong> joie<br />

qu’il me priait par Notre Seigneur<br />

ce qui me plaît plus que le fait d’aimer:<br />

"Parlez‐moi, mon amie: aïe mon feu et mon bien!».<br />

Et, après que je fus éveillée, je suis allée prier à Dieu<br />

qu'il me fasse réalité ce rêve.<br />

Deus, que leda que m’ esta noite vi,<br />

amiga, en un sonho que sonhei!<br />

Ca sonhava, en como vos direi,<br />

que me dizia meu amig’ assi:<br />

«Falad’, amig’, ai meu lum’ e meu ben!».<br />

Non foi no mundo tan leda molher<br />

en sonho, nen no podia seer,<br />

ca sonhei que me veera dizer<br />

aquel que me milhor que a si quer:<br />

«Fala<strong>de</strong> migo, ai meu lum’ e meu ben!».<br />

Des que m’ espertei, houvi gran pesar,<br />

ca en tal sonho havia gran sabor<br />

con o rogar‐me, por Nostro Senhor,<br />

o que me sabe máis que si amar:<br />

«Fala<strong>de</strong> migo, ai meu lum’ e meu ben!».<br />

E, pois m’ espertei, foi a Deus rogar<br />

que me sacass’ aqueste sonh’ a ben.


Maintenant je regar<strong>de</strong> qu'il n'y a pas <strong>de</strong> vérité<br />

dans les rêves, amie, si Dieu me pardonne;<br />

et je veux vous montrer ensuite la raison,<br />

et vous verrez comme, par charité:<br />

j'ai rêvé il y a longtemps, que mon bien viendrait<br />

et mon ami n'est pas venu, il ne vient pas.<br />

Parce qu'il n'y a aucune vérité<br />

dans les rêves, le soleil n'est bon ni mal,<br />

et désormais je ne croirai jamais un autre,<br />

parce que, mon amie, Dios me vaut,<br />

j'ai rêvé il y a longtemps, que mon bien viendrait<br />

et mon ami n'est pas venu, il ne vient pas.<br />

Moi, mon amie j'entends que<br />

<strong>de</strong>s rêves ne peuvent pas être <strong>de</strong>s vérités,<br />

ils ne peuvent pas me faire mal ni bien,<br />

parce que, mon amie, que Dieu bien me donne,<br />

j'ai rêvé il y a longtemps, que mon bien viendrait<br />

et mon ami n'est pas venu, il ne vient pas.<br />

Et, puisque mon ami est parti et qu’il ne vient pas,<br />

mes rêves, mon amie, ils ne sont ni mauvais ni sont bien<br />

Ora vej’ eu que non ha verda<strong>de</strong><br />

en sonh’, amiga, se Deus me perdon;<br />

e quero‐vos logo mostrar razon,<br />

e ve<strong>de</strong>s como, par carida<strong>de</strong>:<br />

sonhei, muit’ ha, que veera meu ben<br />

e meu amig’ e non veo, nen ven.<br />

Ca non ha verda<strong>de</strong> nemigalha<br />

en sonho, nen sol non é ben nen mal,<br />

e eu nunca en<strong>de</strong> creerei al,<br />

porque, amiga, se Deus me valha,<br />

sonhei, muit’ ha que veera meu ben<br />

e meu amig’ e non veo, nen ven.<br />

Per min, amiga, entend’ eu ben que<br />

sonho non po<strong>de</strong> verda<strong>de</strong> seer,<br />

nen que m’ er po<strong>de</strong> ben nen mal fazer,<br />

porque, amiga, se Deus ben mi dé,<br />

sonhei, muit’ ha, que veera meu ben<br />

a meu amig’ e non veo, nen ven.<br />

E, pois se foi meu amig’ e non ven,<br />

meu sonh’, amiga, non é mal nen ben.


PERO GONÇALVEZ DE PORTOCARREIRO (Deuxième moitié du XIII e Siècle)<br />

J'ai perdu l'anneau <strong>de</strong> mon ami<br />

Je l’ai perdue sous le pin vert:<br />

et je pleure,ma belle!<br />

J'ai perdu l'anneau <strong>de</strong> mon aimé<br />

sous la branche verte:<br />

et je pleure,ma belle!<br />

Je l'ai perdu sous le pin vert;<br />

pour cela je pleure, <strong>de</strong>moiselle:<br />

et je pleure,ma belle!<br />

Je l'ai perdu sous la branche verte;<br />

pour cela je pleure, maîtresse <strong>de</strong> quelque chose:<br />

et je pleure,ma belle!<br />

O anel do meu amigo<br />

perdi‐o so‐lo ver<strong>de</strong> pino,<br />

e chor’ eu, bela!<br />

O anel do meu amado<br />

perdi‐o so‐lo ver<strong>de</strong> ramo,<br />

e chor’ eu, bela!<br />

Perdi‐o so‐lo ver<strong>de</strong> pino;<br />

por én chor’ eu, dona virgo,<br />

e chor’ eu, bela!<br />

Perdi‐o so‐lo ver<strong>de</strong> ramo;<br />

por én chor’ eu, dona d’ algo,<br />

e chor’ eu, bela!


AIRAS DE SANTIAGO (Deuxième moitié du XIII e Siècle)<br />

Je vois disparaître toutes les choses<br />

du mon<strong>de</strong> <strong>de</strong> comme elles avaient l'habitu<strong>de</strong> d'être,<br />

et je vois les gens cesser <strong>de</strong> faire<br />

le bien qu'ils avaient l'habitu<strong>de</strong> —tels temps nous arrivent!—,<br />

mais ne pourra pas se casser le coeur<br />

<strong>de</strong> mon ami celui que j'aime tant.<br />

Bien que l'homme détache le coeur<br />

<strong>de</strong>s choses qu’il aime, par bonne foi,<br />

et l'homme part <strong>de</strong> la terre d'où ilest,<br />

et l'homme part où il trouve un grand profit,<br />

on ne pourra pas se casser le coeur<br />

<strong>de</strong> mon ami celui que j'aime tant.<br />

Toutes les choses je vois changer:<br />

les temps changent et l'autre change,<br />

changent les gens pour faire le bien ou le mal,<br />

changent les vents et toutes les autres choses,<br />

mais ne peut pas changer le coeur<br />

<strong>de</strong> mon ami celui que j'aime tant.<br />

Toda‐las cousas eu vejo partir<br />

do mund’ en como soian seer,<br />

e vej’ as gentes partir <strong>de</strong> fazer<br />

ben que soian –tal tempo nos ven!–,<br />

mais non se pod’ o coraçon partir<br />

do meu amigo <strong>de</strong> mi querer ben.<br />

Pero que home part’ o coraçon<br />

das cousas que ama, per bõa fe,<br />

e parte‐s’ home da terra ond’ é,<br />

e parte‐s’ home d’ u gran<strong>de</strong> prol ten,<br />

non se po<strong>de</strong> parti‐lo coraçon<br />

do meu amigo <strong>de</strong> mi querer ben.<br />

Toda‐las cousas eu vejo mudar:<br />

mudan‐s’ os tempos e muda‐s’ o al,<br />

muda‐s’ a gente en fazer ben ou mal,<br />

mudan‐s’ os ventos e tod’ outra ren,<br />

mais non se pod’ o coraçon mudar<br />

do meu amigo <strong>de</strong> mi querer ben.


—Mon Ami, je veux vous <strong>de</strong>man<strong>de</strong>r.<br />

—Deman<strong>de</strong>z, dame que cela me plait.<br />

—Vous ne <strong>de</strong>vez rien me nier.<br />

—Jamais, dame, je ne vous nierai rien.<br />

—Pourquoi faites‐vous beaucoup <strong>de</strong> chansons?<br />

—Dame, pour que vous ne m'oubliiez jamais.<br />

—Je veux vous <strong>de</strong>man<strong>de</strong>r, <strong>de</strong> bonne foi.<br />

—Deman<strong>de</strong>z, que cela me donne grand plaisir.<br />

—Vous ne me niez rien, qu’il en soit ainsi.<br />

—Je ne vous nierai rien, ma dame.<br />

—Pourquoi faites‐vous beaucoup <strong>de</strong> chansons?<br />

—Dame, pour que vous ne m'oubliiez jamais.<br />

—Si je pose une question, vous ne <strong>de</strong>vez pas vous sentir dérangé.<br />

—Non, dame, plutôt je vous en remercierai.<br />

—Ne me niez pas <strong>de</strong> réponse à ce que je vous dirai.<br />

—Jamais, dame, je ne vous nierai aucune chose.<br />

—Pourquoi faites‐vous beaucoup <strong>de</strong> chansons?<br />

—Dame, pour que vous ne m'oubliiez jamais.<br />

—Et ce bien le faites‐vous pour moi?<br />

—Pour vous, ma dame, car vous le valez bien.]<br />

–Meu amigo, quero‐vos preguntar.<br />

–Pregunta<strong>de</strong>, senhor, ca m’ é én ben.<br />

–Non vos ha mester <strong>de</strong> mi ren negar.<br />

–Nunca vos eu, senhor, negarei ren.<br />

–Tantos cantares, por que faze<strong>de</strong>s?<br />

–Senhor, ca nunca mi escaece<strong>de</strong>s.<br />

–Preguntar‐vos quero, per bõa fe.<br />

–Pregunta<strong>de</strong>, ca hei én gran sabor.<br />

–Non mi negue<strong>de</strong>s ren, pois assi é.<br />

–Nunca vos ren negarei, mia senhor.<br />

–Tantos cantares, por que faze<strong>de</strong>s?<br />

–Senhor, ca nunca mi escaece<strong>de</strong>s.<br />

–Non vos pes <strong>de</strong> qual pregunta fezer.<br />

–Non, senhor, ante vo‐lo gracirei.<br />

–Non m’ ar negue<strong>de</strong>s o que vos disser.<br />

–Nunca vos eu, senhor, ren negarei.<br />

–Tantos cantares, por que faze<strong>de</strong>s?<br />

–Senhor, ca nunca mi escaece<strong>de</strong>s.<br />

–E este ben por mí o faze<strong>de</strong>s?<br />

–Por vós, mia senhor, que o vale<strong>de</strong>s.


Aïe, Justice, un malheur vous faites,<br />

que maintenant vous ne voulez pas justement<br />

exécuter Mor <strong>de</strong> Cana, bien qu'elle est allée tuer<br />

Joan Airas, en le faisant sans raison;<br />

mais, si vous voulez faire justice,<br />

vous <strong>de</strong>vez la mettre sous lui,<br />

comme le Livre <strong>de</strong> Leon ordonne;<br />

parce qu'il l'aimait beaucoup,<br />

et il ne l'appelait jamais autrement que "dame",<br />

et, quand encore mieux il l’aimait,<br />

c'est le moment où elle l'a tué;<br />

pour cela, Justice, <strong>de</strong>vant un tel préjudice,<br />

mettez‐la sous lui déjà d'un seul coup,<br />

que le droit l'ordonne ainsi.<br />

Et, quand Joan Airas a cru le plus<br />

que <strong>de</strong> Mor <strong>de</strong> Cana avait à attendre un bien,<br />

c'est le moment qu'elle est allée le tuer cependant,<br />

aussitôt qu'il a été dans son pouvoir;<br />

pour cela, Justice, parce que c’est ainsi arrivé,<br />

mettez‐la sous lui, et elle souffrira<br />

celle qui très lâchement a tuée.<br />

Et celui qui regar<strong>de</strong> les <strong>de</strong>ux allongés, dira:<br />

«Hereux soit ce qui l'a jugé!».<br />

Ai, Justiça, mal faze<strong>de</strong>s, que non<br />

quere<strong>de</strong>s ora <strong>de</strong>reito filhar<br />

<strong>de</strong> Mor da Cana, porque foi matar<br />

Joan Airas, ca fez mui sen razon;<br />

mais, se <strong>de</strong>reito quere<strong>de</strong>s fazer,<br />

ela so el <strong>de</strong>ve<strong>de</strong>s a meter,<br />

ca o manda o Livro <strong>de</strong> Leon;<br />

ca lhi queria gran ben, e <strong>de</strong>s i<br />

nunca lhi chamava senon "senhor",<br />

e, quando lh’ el queria mui milhor,<br />

foi‐o ela logo matar ali;<br />

mais, Justiça, pois tan gran torto fez,<br />

mete<strong>de</strong>‐a ja so ele ũa vez,<br />

ca o manda o <strong>de</strong>reito assi.<br />

E, quando máis Joan Airas cuidou<br />

que houvesse <strong>de</strong> Mor da Cana ben,<br />

foi‐o ela logo matar por én,<br />

tanto que el en seu po<strong>de</strong>r entrou;<br />

mais, Justiça, pois que assi é ja,<br />

metan‐na so el, e pa<strong>de</strong>cerá<br />

a que o a mui gran torto matou.<br />

E quen nos ambos vir jazer, dira:<br />

«Beeito seja aquel que o julgou!».


PERO DE VEER (...1240?...)<br />

Aïe, Dieu, j'ai une gran<strong>de</strong> tristesse à l'intérieur <strong>de</strong> moi,<br />

parce que mon ami est parti et je suis resté<br />

petite et <strong>de</strong> lui amoreuse.<br />

Quand il a parti <strong>de</strong> Julhan,<br />

je suis resté, belle, par non mentir,<br />

petite et <strong>de</strong> lui amoreuse.<br />

Là j'ai eu peur <strong>de</strong> ma mort,<br />

je suis resté très triste en gardant mon troupeau,<br />

petite et <strong>de</strong> lui amoreuse.<br />

Ai Deus, que doo que eu <strong>de</strong> mí hei,<br />

porque se foi meu amig’ e fiquei<br />

pequena e <strong>de</strong>l namorada.<br />

Quando s’ el houve <strong>de</strong> Julhan a ir,<br />

fiquei, fremosa, por vos non mentir,<br />

pequena e <strong>de</strong>l namorada.<br />

Ali houv’ eu <strong>de</strong> mia morte pavor,<br />

u eu fiquei mui coitada pastor,<br />

pequena e <strong>de</strong>l namorada.


JOAN ZORRO (Fin XIII e Siècle)<br />

Le Roi du Portugal<br />

<strong>de</strong>s barques a ordonné <strong>de</strong> construire,<br />

et là ma fille et notre ami<br />

iront dans les barques avec moi.<br />

Le Roi portugais<br />

<strong>de</strong>s barques a ordonné <strong>de</strong> faire,<br />

et là ma fille et notre ami iront<br />

dans les barques avec moi.<br />

Des barques il a ordonné <strong>de</strong> travailler<br />

et <strong>de</strong> les jeter dans la mer,<br />

et là ma fille et notre ami iront<br />

dans les barques avec moi.<br />

Des barques il a ordonné <strong>de</strong> faire<br />

et dans la mer <strong>de</strong> mettre,<br />

et là ma fille et notre ami iront<br />

dans les barques avec moi.<br />

El‐Rei <strong>de</strong> Portugale<br />

barcas mandou lavrare,<br />

e lá iran nas barcas migo<br />

mia filha e noss’ amigo.<br />

El‐Rei portugueese<br />

barcas mandou fazere,<br />

e lá iran nas barcas migo<br />

mia filha e noss’ amigo.<br />

Barcas mandou lavrare<br />

e no mar as <strong>de</strong>itare,<br />

e lá iran nas barcas migo<br />

mia filha e noss’ amigo.<br />

Barcas mandou fazere<br />

e no mar as metere,<br />

e lá iran nas barcas migo<br />

mia filha e noss’ amigo.


JUIÃO BOLSEIRO (Troisième quart du XIII S.)<br />

Sans mon ami je me réveillerai seule au lever du jour<br />

et même mes yeux ne dorment pas;<br />

et combien je peux, je <strong>de</strong>man<strong>de</strong> la lumière à Dieu<br />

mais il ne me la donne pas en aucune façon.<br />

Mais, si j'étais avec mon ami,<br />

la lumière serait maintenant avec moi.<br />

Quand je dormais avec mon ami dormais,<br />

la nuit ne durait rien,<br />

maintenant la nuit dure et vient et va:<br />

la lumière ne vient pas, ni le jour apparaît.<br />

Mais, si j'étais avec mon ami,<br />

la lumière serait maintenant avec moi.<br />

Et selon ce que je pense,<br />

en étant avec moi mon feu et mon seigneur:<br />

la lumière vient tout <strong>de</strong> suite, et ce ne me plait pas,<br />

et maintenant va la nuit et vient et croît.<br />

Mais, si j'étais avec mon ami,<br />

la lumière serait maintenant avec moi.<br />

Je dis Pater nostrus plus <strong>de</strong> cent fois<br />

Pour celui qui est mort sur la vraie croix,<br />

qu'Il me montre tôt la lumière,<br />

mais montrez‐moi vous les nuits <strong>de</strong> l’avent.<br />

Mais, si j'étais avec mon ami,<br />

la lumière serait maintenant avec moi.<br />

Sen meu amigo manh’ eu senlheira<br />

e sol non dormen estes olhos meus;<br />

e, quant’ eu posso, peç’ a luz a Deus<br />

e non mi a dá per nulha maneira.<br />

Mais, se masesse con meu amigo,<br />

a luz agora seria migo.<br />

Quand’ eu con meu amigo dormia,<br />

a noite non durava nulha ren,<br />

e ora dur’ a noit’ e vai e ven:<br />

non ven a luz, nen parec’ o dia.<br />

Mais, se masesse con meu amigo,<br />

a luz agora seria migo.<br />

E, segundo, com’ a mí parece,<br />

comigo man meu lum’ e meu senhor:<br />

ven log’ a luz, <strong>de</strong> que non hei sabor,<br />

e ora vai a noit’ e ven e crece.<br />

Mais, se masesse con meu amigo,<br />

a luz agora seria migo.<br />

Pater nostrus rez’ eu máis <strong>de</strong> cento<br />

por Aquel que morreu na vera cruz,<br />

que Ele mi mostre mui cedo a luz,<br />

mais mostra‐mi as noites d’ avento.<br />

Mais, se masesse con meu amigo,<br />

a luz agora seria migo.


Ces nuits si longues que Dieu fait en un jour triste<br />

pour moi, parce que je ne les dors pas: pourquoi ne les faisait‐il pas<br />

dans le temps où mon ami<br />

avait l'habitu<strong>de</strong> <strong>de</strong> parler avec moi?<br />

Parce qu'il les fait si gran<strong>de</strong>s que je ne peux pas dormir, affligée,<br />

et, comme elles sont excessives, je voudrais <strong>de</strong> nouveau<br />

dans le temps où mon ami<br />

avait l'habitu<strong>de</strong> <strong>de</strong> parler avec moi?<br />

Pourquoi Dieu les fait‐il si gran<strong>de</strong>s, sans mesure, inégales,<br />

si je ne peux pas les endormir? Pourquoi ne les fait‐il comme<br />

dans le temps où mon ami<br />

avait l'habitu<strong>de</strong> <strong>de</strong> parler avec moi?]<br />

Aquestas noites tan longas que Deus fez en grave dia<br />

por min, por que as non dormio, e por que as non fazia<br />

no tempo que meu amigo<br />

soia falar comigo?<br />

Porque as fez Deus tan gran<strong>de</strong>s non posso eu dormir, coitada,<br />

e, <strong>de</strong> como son sobejas, quisera eu outra vegada<br />

no tempo que meu amigo<br />

soia falar comigo.<br />

Por que as Deus fez tan gran<strong>de</strong>s sen mesura <strong>de</strong>siguaes,<br />

e as eu dormir non posso? Por que as non fez ataes<br />

no tempo que meu amigo<br />

soia falar comigo?


PERO MEOGO (Deuxième moitié du XIII S.)<br />

L'aube s'est levée, elle s'est lévée la belle,<br />

elle va laver ses cheveux à la fontaine froi<strong>de</strong>,<br />

contente <strong>de</strong>s amours, contente <strong>de</strong>s amours.<br />

L'aube s'est levée, elle s'est lévée la vigoureuse,,<br />

elle va laver ses cheveux à la fontaine froi<strong>de</strong>,<br />

contente <strong>de</strong>s amours, contente <strong>de</strong>s amours.<br />

Elle va laver ses cheveux à la fontaine froi<strong>de</strong>,<br />

son ami a passé, qui tant l'aimait,<br />

contente <strong>de</strong>s amours, contente <strong>de</strong>s amours.<br />

Elle va laver ses cheveux à la fontaine froi<strong>de</strong>,<br />

son ami passe, qui beaucoup l'aimait,<br />

contente <strong>de</strong>s amours, contente <strong>de</strong>s amours.<br />

Son ami passe, qui tant l'aimait,<br />

le cerf revenait <strong>de</strong> la montagne à l'eau,<br />

contente <strong>de</strong>s amours, contente <strong>de</strong>s amours.<br />

Son ami passe, qui beaucoup l'aimait,<br />

le cerf revenait <strong>de</strong> la montagne à l'eau,<br />

contente <strong>de</strong>s amours, contente <strong>de</strong>s amours.<br />

Levou‐s’ aa alva, levou‐s’ a velida,<br />

vai lavar cabelos na fontana fria,<br />

leda dos amores, dos amores leda.<br />

Levou‐s’ aa alva, levou‐s’ a louçana,<br />

vai lavar cabelos na fria fontana,<br />

leda dos amores, dos amores leda.<br />

Vai lavar cabelos na fontana fria,<br />

passou seu amigo, que lhi ben queria,<br />

leda dos amores, dos amores leda.<br />

Vai lavar cabelos na fria fontana,<br />

passa seu amigo, que a muit’ amava,<br />

leda dos amores, dos amores leda.<br />

Passa seu amigo, que lhi ben queria,<br />

o cervo do monte a augua volvia,<br />

leda dos amores, dos amores leda.<br />

Passa seu amigo, que a muit’ amava,<br />

o cervo do monte volvia a augua,<br />

leda dos amores, dos amores leda.


—Dites, ma fille, ma fille belle:<br />

pourquoi avez‐vous tardé dans la fontaine froi<strong>de</strong>?<br />

—J'ai <strong>de</strong>s amours.<br />

—Dites, ma fille, ma fille vigoureuse:<br />

pourquoi avez‐vous tardé dans la source froi<strong>de</strong>?<br />

—J'ai <strong>de</strong>s amours.<br />

—J'ai tardé, ma mère, dans la source froi<strong>de</strong>,<br />

parce que <strong>de</strong>s cerfs revenaient <strong>de</strong> la montagne à l'eau.<br />

J'ai <strong>de</strong>s amours.<br />

—J'ai tardé. ma mère, dans la source froi<strong>de</strong>,<br />

parce que <strong>de</strong>s cerfs revenaient <strong>de</strong> la montagne à l'eau.<br />

J'ai <strong>de</strong>s amours.<br />

‐Vous mentez, ma fille, vous mentez pour l'ami!<br />

Je n'ai jamais vu un cerf qui revenait vers la riviére.<br />

—J'ai <strong>de</strong>s amours.<br />

—Vous mentez, ma fille, vous mentez pour l'aimé!<br />

Je n'ai jamais vu un cerf qui revenait d'en haut.<br />

—J'ai <strong>de</strong>s amours.<br />

–Diga<strong>de</strong>s, filha, mia filha velida:<br />

por que tardastes na fontana fria?<br />

–Os amores hei.<br />

Diga<strong>de</strong>s, filha, mia filha louçana:<br />

por que tardastes na fria fontana?<br />

–Os amores hei.<br />

–Tar<strong>de</strong>i, mia madre, na fontana fria,<br />

cervos do monte a augua volvian.<br />

Os amores hei.<br />

Tar<strong>de</strong>i, mia madre, na fria fontana,<br />

cervos do monte volvian a augua.<br />

Os amores hei.<br />

–Mentir, mia filha, mentir por amigo!<br />

Nunca vi cervo que volvess’ o rio.<br />

–Os amores hei.<br />

Mentir, mia filha, mentir por amado!<br />

Nunca vi cervo que volvess’ o alto.<br />

–Os amores hei.


PEDRO AMIGO DE SEVILHA (...1268‐1285...)<br />

—Par Dieu, mon amie: savez‐vous, peut‐être,<br />

comme pourrais‐je envoyer un message<br />

à mon ami, qui n'a pas le pouvoir<br />

<strong>de</strong> parler avec moi et à cause <strong>de</strong> cela il meurt <strong>de</strong> le chagrin?<br />

Et, bien je vous dis, que s'il meurt <strong>de</strong> cette façon,<br />

je ne vivrai plus désormais.<br />

Mon amie, je sais avec certitu<strong>de</strong> qu'il n'y a<br />

aucune façon pour laquelle mon ami puisse parler avec moi,<br />

et j'ai la façon et j'ai commandé<br />

une autre dame <strong>de</strong> lui faire une très jolie chanson;<br />

et, avec cette chanson que cette dame a fait,<br />

chaque fois que je veux, il parlera toujours avec moi.<br />

Mon ami n'est pas troubadour,<br />

mais si grand est l'amour qu'il a pour moi<br />

qu'il prendra un autre connaisseuse<br />

et elle fera une chanson, que je lui enverrai;<br />

mais, mon amie: comme saura‐t‐il<br />

que c'est moi qui la lui envoie, ou qui est‐ce qui le lui dira?<br />

—Moi, mon amie, je ferai qu'il le sache<br />

et, je lui dirai aussi qu'il le fasse chanter<br />

pour d'une autre dame comme s'il parlerait<br />

avec toi, quand il voudra;<br />

mais il est nécessaire <strong>de</strong> le faire bien<br />

avec l'assurance <strong>de</strong> que vous ne reculerez pas.<br />

–Par Deus, amiga, po<strong>de</strong><strong>de</strong>s saber<br />

como po<strong>de</strong>sse mandad’ enviar<br />

a meu amigo, que non ha po<strong>de</strong>r<br />

<strong>de</strong> falar mig’ e morr’ én con pesar?<br />

E, ben vos digo, se el morr’ assi,<br />

que non viverei ja máis <strong>de</strong>s ali.<br />

Amiga, sei ben que non pod’ haver<br />

meu amig’ arte <strong>de</strong> migo falar,<br />

e houv’ eu art’ e figi‐lhe fazer<br />

por outra dona un mui bon cantar;<br />

e, pois por aquela dona trobou,<br />

cada que quis, sempre migo falou.<br />

O meu amigo non é trobador,<br />

pero tan grand’ é o ben que m’ el quer<br />

que filhará outra enten<strong>de</strong>dor<br />

e trobará, pois que lho eu disser;<br />

mais, amiga, per quen o sabera<br />

que lho eu mando, ou quen lho dira?<br />

–Eu, amiga, o farei sabedor<br />

que, tanto que el un cantar fezer<br />

por outra dona e pois por seu for,<br />

que falará vosco, quando quiser;<br />

mais ha mester <strong>de</strong> lho fazer el ben<br />

creent’ e vós non o cear<strong>de</strong>s én.


—Mon amie, par les cieux et par n'importe quel mal je puisse avoir,<br />

je ne reculerai jamais plus.<br />

—Il est nécessaire, parce qu'ils en tiendront compte<br />

si vous reculez, et ils vous le gar<strong>de</strong>rons en mémoire.<br />

–Amiga, per ceos e quant’ eu hei<br />

<strong>de</strong> mal, máis nunca o ja cearei.<br />

–Mester vos é, cá vo‐lo enten<strong>de</strong>rán<br />

se o cear<strong>de</strong>s, e guardar‐vos‐an


MARTIN PADROZELOS (Deuxième moitié du XIII e Siècle)<br />

Par Dieu, que vous ne pouvez pas<br />

ma mère et ma dame<br />

aller à San Salvador<br />

donc, si aujourd'hui là trois belles vont,<br />

j'en serais une,<br />

je le sais bien.<br />

Pour faire une prière,<br />

je veux aujourd'hui aller là‐bas,<br />

et pour ne pas mentir,<br />

si aujourd'hui <strong>de</strong>ux belles là sont,<br />

j'en serais une,<br />

je le sais bien.<br />

Là mon ami est, aïe<br />

ma mère, et là je dois voir,<br />

parce que cela me cause du plaisir;<br />

si aujourd'hui une belle va là‐bas,<br />

j'en serais une,<br />

je le sais bien.<br />

Por Deus, que vos non pes,<br />

mia madr’ e mia senhor,<br />

d’ ir a San Salvador,<br />

ca, se hoje i van tres<br />

fremosas, eu serei<br />

a ũa, ben o sei.<br />

Por fazer oraçon,<br />

quer’ hoj’ eu ala ir,<br />

e, por vos non mentir,<br />

se hoj’ i duas son<br />

fremosas, eu serei<br />

a ũa, ben o sei.<br />

I é meu amig’, ai<br />

madr’, e i‐lo‐ei veer,<br />

por lhi fazer prazer;<br />

se hoj’ i ũa vai<br />

fremosa, eu serei<br />

a ũa, ben o sei.


LOURENÇO (Deuxième tiers du XIII S.)<br />

Trois très belles bergères<br />

chantaient à l'amour,<br />

très tristes <strong>de</strong> leurs amours.<br />

Et une, ma dame, disait:<br />

«Dites, mes amies, avec moi<br />

la chanson <strong>de</strong> mon ami».<br />

Les trois chantaient très bien,<br />

comme <strong>de</strong> jeunes filles amoureuses<br />

et par les amours affligées.<br />

Et celle pour laquelle je perds le sens disait:<br />

«Dites, mes amies, avec moi<br />

la chanson <strong>de</strong> mon ami».<br />

Quel grand plaisir j'avais<br />

à les écouter chanter alors!<br />

Et mon coeur jouissait<br />

quand ma dame disait :<br />

«Dites, mes amies, avec moi<br />

la chanson <strong>de</strong> mon ami».<br />

Et si plus je les écoutais,<br />

un plus grand plaisir je sentirai<br />

puisque cela me donnait <strong>de</strong> la satisfaction:<br />

que ma dame disait:<br />

«Dites, mes amies, avec moi<br />

la chanson <strong>de</strong> mon ami».<br />

Tres moças cantavan d’ amor,<br />

mui fremosinhas pastores,<br />

mui coitadas dos amores.<br />

E diss’ end’ ũa, mia senhor:<br />

«Dized’, amigas, comigo<br />

o cantar do meu amigo».<br />

Todas tres cantavan mui ben,<br />

come moças namoradas<br />

e dos amores coitadas.<br />

E diss’ a por que perço o sén:<br />

«Dized’, amigas, comigo<br />

o cantar do meu amigo».<br />

Que gran sabor eu havia<br />

<strong>de</strong> as oir cantar enton!<br />

E prougue‐mi <strong>de</strong> coraçon<br />

quanto mia senhor dizia:<br />

«Dized’, amigas, comigo<br />

o cantar do meu amigo».<br />

E se as eu máis oisse,<br />

a que gran sabor estava<br />

e que muito me pagava<br />

<strong>de</strong> como mia senhor disse:<br />

«Dized’, amigas, con migo<br />

o cantar do meu amigo».


MARTIN DE GINZO (Deuxième moitié du XIII S.)<br />

Celle qui était d'une gran<strong>de</strong> beauté<br />

a ordonné jouer du tambour.<br />

Vigoureuse, je meurs d'amours.<br />

Celle qui avait un joli visage<br />

a ordonné jouer du tambour.<br />

Vigoureuse, je meurs d'amours.<br />

Elle a ordonné jouer du tambour<br />

et on ne lui donnait point <strong>de</strong> repos.<br />

Vigoureuse, je meurs d'amours.<br />

Elle a ordonné jouer du tambour<br />

et on ne laissait point <strong>de</strong> répit<br />

Vigoureuse, je meurs d'amours.<br />

A do mui bon parecer<br />

mandou lo adufe tanger.<br />

Louçana, d’ amores moir’ eu.<br />

A do mui bon semelhar<br />

mandou lo adufe sonar.<br />

Louçana, d’ amores moir’ eu.<br />

Mandou lo adufe tanger<br />

e non lhi davan lezer.<br />

Louçana, d’ amores moir’ eu.<br />

Mandou lo adufe sonar<br />

e non lhi davan vagar.<br />

Louçana, d’ amores moir’ eu.


MARTIN CODAX (Moitié ou troisième quart du XIII e Siècle)<br />

Vagues <strong>de</strong> la mer <strong>de</strong> Vigo:<br />

avez‐vous vu mon ami?<br />

Aï, Dieu, pourvu qu'il vienne vite!<br />

Vagues <strong>de</strong> la mer profon<strong>de</strong>:<br />

avez‐vous vu mon aimé?<br />

Aï, Dieu, pourvu qu'il vienne vite!<br />

Avez‐vous vu mon ami,<br />

celui pour lequel je soupire?<br />

Aï, Dieu, pourvu qu'il vienne vite!<br />

Avez‐vous vu mon aimé<br />

celui pour lequel j'ai un grand soin?<br />

Aï, Dieu, pourvu qu'il vienne vite!<br />

Ondas do mar <strong>de</strong> Vigo,<br />

se vistes meu amigo?<br />

E, ai Deus, se verra cedo!<br />

Ondas do mar levado,<br />

se vistes meu amado?<br />

E, ai Deus, se verra cedo!<br />

Se vistes meu amigo,<br />

o por que eu sospiro?<br />

E, ai Deus, se verra cedo!<br />

Se vistes meu amado<br />

por que hei gran coidado?<br />

E, ai Deus, se verra cedo!


Dans le sacré, à Vigo,<br />

elle dansait avec son corps divin:<br />

je sens l'amour!<br />

À Vigo, dans le sacré,<br />

elle dansait avec son corps mince:<br />

je sens l'amour!<br />

Elle dansait avec son corps divin<br />

puisque qu'elle n'avait jamais eu d'ami:<br />

je sens l'amour!<br />

Elle dansait avec son corps mince,<br />

puisqu'elle n'avait jamais eu d'aimé:<br />

je sens l'amour!<br />

Puisqu'elle n'avait jamais eu d'ami,<br />

excepté dans le sacré, à Vigo:<br />

je sens l'amour!<br />

Qui n'aurait jamais aimé,<br />

excepté à Vigo, dans le sacré:<br />

je sens l'amour!<br />

Eno sagrado, en Vigo,<br />

bailava corpo velido:<br />

amor hei!<br />

En Vigo, no sagrado,<br />

bailava corpo <strong>de</strong>lgado:<br />

amor hei!<br />

Bailava corpo velido,<br />

que nunca houver’ amigo:<br />

amor hei!<br />

Bailava corpo <strong>de</strong>lgado,<br />

que nunca houver’ amado:<br />

amor hei!<br />

Que nunca houver’ amigo,<br />

ergas no sagrad’, en Vigo:<br />

amor hei!<br />

Que nunca houver’ amado,<br />

ergas en Vigo, no sagrado:<br />

amor hei!


MARTIN SOAREZ (c.1200‐c. 1260)<br />

«Cette chanson a fait Martin Soares pour un chevalier qui<br />

était un fanfaron qui disait qu'il venait <strong>de</strong> l'Outre‐mer».<br />

Bien que je ne suis pas allé à l'Outre‐mer,<br />

je connais beaucoup <strong>de</strong> cette terre<br />

et selon j'ai écouté le raconter<br />

à Soeiro Eanes, qui vient <strong>de</strong> là‐bas:<br />

il dit que Marcelha est plus loin<br />

<strong>de</strong> la mer, et Acre est près d'ici,<br />

et Somportes presque là à côté.<br />

Et je connais bien <strong>de</strong>s journées,<br />

parce que je l'ai écouté parler:<br />

il dit qu'il peut y aller, celui qui marche bien,<br />

<strong>de</strong> Belfurado à Santarém,<br />

et s'il se lèvera tôt un autre jour,<br />

il pouvait aller manger à Nogueirol<br />

et arriver à Jérusalem.<br />

Et il dit qu'il a connu un juif,<br />

qui a vu arrêter Notre Seigneur;<br />

et vous aurez une gran<strong>de</strong> joie,<br />

si je me préoccupe <strong>de</strong> vous le raconter:<br />

il dit qu'il est un berger juif,<br />

né à Rocamador,<br />

qui s'appelle don Andreu.<br />

«Esta cantiga fez Martin Soares a un cavaleiro que<br />

era chufador, que <strong>de</strong>zia que viinha d’ Outramar»<br />

Pero non fui a Ultramar,<br />

muito sei eu a terra ben<br />

per Soeir’ Eanes, que én ven,<br />

segundo lh’ eu oi contar:<br />

diz que Marcelha jaz alen<br />

do mar, e Acre jaz aquen,<br />

e Somportes log’ i a par.<br />

E as jornadas sei eu ben,<br />

como lhi eiri oi falar:<br />

diz que pod’ ir, quen ben andar,<br />

<strong>de</strong> Belfurad’ a Santaren,<br />

se noutro dia madurgar,<br />

e ir a Nogueirol jantar<br />

e maer a Jerusalen.<br />

E diz que vio ũu ju<strong>de</strong>u<br />

que vio pren<strong>de</strong>r Nostro Senhor;<br />

e havere<strong>de</strong>s i gran sabor,<br />

se vo‐lo contar, cuido‐m’ eu:<br />

diz que é un ju<strong>de</strong>u pastor,<br />

natural <strong>de</strong> Rocamador,<br />

e que ha nome Don Andreu.


Je vous dirai du sépulcre,<br />

où il est allé, que j'ai écouté<br />

comme don Soeiro le racontait ainsi;<br />

comme il m'a dit que je vous raconterai:<br />

<strong>de</strong> Santarém il y a trois lieues<br />

et quatre ou cinq <strong>de</strong> Loulé,<br />

et Belfurado situé près <strong>de</strong> là.<br />

Où Notre Seigneur a marché,<br />

il dit qui a été pèlerin,<br />

et, après que le Soldán lui a donné<br />

le pardon, il a eu une gran<strong>de</strong> joie<br />

<strong>de</strong> revenir; c'était pénible<br />

parcourir Coira et Galisteu<br />

avec torques comme <strong>de</strong> l'Empereur.<br />

Do sepulcro vos er direi,<br />

per u andou, ca lho oi<br />

a Don Soeiro ben assi;<br />

como m’ el disse, vos direi:<br />

<strong>de</strong> Santaren tres legoas é<br />

e quatro ou cinco <strong>de</strong> Loule,<br />

e Belfurado jaz log’ i.<br />

Per i andou Nostro Senhor,<br />

d’ ali diz el que foi romeu,<br />

e, <strong>de</strong>pois que lh’ o Soldan <strong>de</strong>u<br />

o perdon, houve gran sabor<br />

<strong>de</strong> se tornar; e foi‐lhi greu<br />

d’ andar Coira e Galisteu<br />

con torquis do Emperador.


«Cette autre chanson j'ai fait pour Afonso Eanes do Cotón. Elle a été une<br />

chanson satirique, où on montrait, en disant mal <strong>de</strong> si, les ruses que l'autre<br />

avait; et elle dit ainsi ».<br />

Notre Seigneur, comme je suis triste<br />

avec ces ruses que tu m'as voulu donner:<br />

je suis un grand homme à putes, obstiné,<br />

et il me plait beaucoup <strong>de</strong> jouer aux dés;<br />

en plus <strong>de</strong> cela, il me plaît d'habiter<br />

aussi dans ces rues et vivre à l'écart.<br />

Le bien pourrait pour moi, s'il y avait un médiateur,<br />

tomber pour ma bonne chance et faire <strong>de</strong> moi un homme honnête;<br />

mais je suis payé par cette débauche désastreuse<br />

et <strong>de</strong> ces tavernes et <strong>de</strong> ce boire;<br />

et, puisque je ne peux pas plus valoir déjà,<br />

je veux aller où je peux être vicieux.<br />

Et bien que bien je sais que je ne vaux rien<br />

je n'ai pas d'intention <strong>de</strong> goûter à la bonté,<br />

je ne veux pas perdre cette débauche<br />

ni ces putes ni ce disputer,<br />

ne veux pas aller à d'autres frontières,<br />

puisque je perdrais les vices et je <strong>de</strong>vrai travailler.<br />

Avant je avait d'autres habiletés,<br />

dont je ne peux plus me servir déjà beaucoup:<br />

chaque fois que j'entre dans le brelan<br />

je trouve quelque bagarre à nouveau,<br />

et pour cela je <strong>de</strong>vrai souffrir tout <strong>de</strong> suite une peine,<br />

et je <strong>de</strong>vrai fuir et me cacher dans le bor<strong>de</strong>l.<br />

Et après, quand je suis dans mon repos,<br />

je me rends, mais tout <strong>de</strong> suite je reprend mon chemin.<br />

«Esta outra cantiga fez a Afons’ Eanes do Coton. Foi <strong>de</strong><br />

mal dizer aposto,en que mostrava, dizendo mal <strong>de</strong> si,<br />

as manhas que o outr’ havia; e diz assi»<br />

Nostro Senhor, com’ eu ando coitado<br />

con estas manhas que mi quisestes dar:<br />

son mui gran putanheiro aficado<br />

e pago‐me muito dos dados jogar;<br />

<strong>de</strong>s i ar hei mui gran sabor <strong>de</strong> morar<br />

per estas ruas vivend’ apartado.<br />

Po<strong>de</strong>ra‐m’ eu ben, se foss’ avegoso,<br />

caer en bon prez e honrado seer;<br />

mais pago‐m’ eu <strong>de</strong>ste fo<strong>de</strong>r astroso<br />

e <strong>de</strong>stas tavernas e <strong>de</strong>ste bever;<br />

e, pois que eu ja máis non posso valer,<br />

quero‐m’ andar per u seja viçoso.<br />

E pois eu entendo que ren non valho<br />

nen hei por outra bonda<strong>de</strong> a catar,<br />

non quer’ eu per<strong>de</strong>r este fo<strong>de</strong>stalho<br />

nen estas putas nen este entençar,<br />

nen quer’ ir per outras fronteiras andar,<br />

per<strong>de</strong>nd’ o viç’ e dando‐mi trabalho.<br />

Ainda eu outras manhas havia,<br />

per que eu non posso ja muito valer:<br />

nunca vos entro na tafularia<br />

que lh’ i non haja algun preit’ a volver,<br />

porque hei pois en gran coita a seer,<br />

e fugir e guarir na putaria.<br />

E pois, quando me vejo en meu lezer,<br />

me rendo logo, e pois vou mia via.


Et je permets que les putes <strong>de</strong> moi parlent bien,<br />

<strong>de</strong> mes ruses et <strong>de</strong> ma passion démesurée.<br />

E leixo i putas <strong>de</strong> mí ben dizer,<br />

e <strong>de</strong> mias manhas e <strong>de</strong> mia folia.


PERO GARCIA BURGALES (Troisième quart du XIII e Siècle)<br />

Désormais je n'aurais rien<br />

à craindre <strong>de</strong> Dieu, car je sais bien qu'Il<br />

ne peut jamais me faire <strong>de</strong> mal<br />

pendant que je vis, bien qu'il ait un grand pouvoir,<br />

donc tôt Il m'a blessé quand j'attendais<br />

<strong>de</strong>s biens dans le mon<strong>de</strong>, et pour cela<br />

je sais qu'il ne peut me faire <strong>de</strong> mal.<br />

Parce qu'Il m'a arraché d'une si bonne dame<br />

et déjà Il ne pourra pas faire une autre comme celle‐là,<br />

ni déjà dans le mon<strong>de</strong> il n'y aurar une autre comme celle‐là;<br />

et qui a déjà vu celle‐ci, ne verra pas<br />

une si douce et si belle et <strong>de</strong> si <strong>de</strong> bon sens,<br />

parce que celle‐là ne manquait <strong>de</strong> rien<br />

<strong>de</strong> combien <strong>de</strong> bien il doit avoir une dame.<br />

Et puisqu'Il a fait mourir une si bonne dame,<br />

bien je connais qu'Il ne me fera pas <strong>de</strong> mal;<br />

et puisque je ne peux pas recevoir <strong>de</strong> mal <strong>de</strong> Lui,<br />

et Il ne me calme pas la gran<strong>de</strong> peine que j'ai<br />

pour elle, puisque Dieu la fait mourir,<br />

qu'Il se regar<strong>de</strong> dans le pouvoir <strong>de</strong>s Juifs<br />

comme Il s'est regardé prisonnier déjà encore une fois!<br />

Et tout homme qui aimera une femme,<br />

quand il écoute cel, s'il ne dira pas amen,<br />

que ne sent jamais plaisir <strong>de</strong> ce qu'il aime!<br />

Ja eu non hei oimais por que temer<br />

nulha ren Deus, ca ben sei eu d’ El ja<br />

ca me non po<strong>de</strong> nunca mal fazer,<br />

mentr’ eu viver, pero gran po<strong>de</strong>r ha,<br />

pois que me cedo tolheu quanto ben<br />

eu atendia no mund’ e, por én,<br />

sei eu ca me non po<strong>de</strong> mal fazer.<br />

Ca tan bõa senhor me foi tolher<br />

qual el ja en no mundo non fara,<br />

nen ja eno mundo par non po<strong>de</strong> haver;<br />

e quen aquesta viu ja non veerá<br />

tan mansa e tan fremosa e <strong>de</strong> bon sén,<br />

ca esta non menguava nulha ren<br />

<strong>de</strong> quanto ben dona <strong>de</strong>vi’ haver.<br />

E pois tan bõa senhor fez morrer,<br />

ja eu ben sei que me non fara mal;<br />

e pois eu d’ El non hei mal a pren<strong>de</strong>r,<br />

e a gran coita que hei me non val<br />

por ela, pois que mi a fez morrer Deus,<br />

El se veja en po<strong>de</strong>r <strong>de</strong> Ju<strong>de</strong>us<br />

como se viu ja outra vez pren<strong>de</strong>r!<br />

E tod’ homen que molher ben quiser,<br />

e m’ esto oir, e amen non disser,<br />

nunca veja <strong>de</strong> quanto ama prazer!


Roi Queimado est mort avec l'amour<br />

dans ses chansons, par sainte Marie,<br />

par une dame qu’il amait beaucoup;<br />

et pour se faire le meilleur troubadour,<br />

parce qu'elle n'a pas voulu lui faire du bien,<br />

il s’a tué dans ses chansons;<br />

mais ila ressuscité après le troisième jour.<br />

Il a fait cela pour une <strong>de</strong> ses dames<br />

qu'il aime beaucoup; et encore je vous dirais:<br />

parce qu'il croit qu'il fait une maestria<br />

dans les chansons qu'il fait, il lui plaît<br />

<strong>de</strong> mourir dans ceux‐ci, et après recommencer à vivre.<br />

Il fait cette chose, puisque il peut l'obtenir,<br />

mais un autre homme le ferait pour rien.<br />

Et il n'a pas peur <strong>de</strong> sa mort,<br />

mais il aurait plus peur <strong>de</strong> sa mort;<br />

mais il sait bien, par sa sagesse,<br />

qu'il vivra, après qu'il sera mort;<br />

et il fait dans son chanson que la mort le prend:<br />

et après cela il vit. vous voyez quel pouvoir<br />

Dieu lui a donné ‐mais qui le penserait!<br />

Et si mon Dieu me donnait le pouvoir <strong>de</strong><br />

comme il a aujourd'hui, après d’être mort, vivre,<br />

je n'aurais jamais plus peur pour ma mort.<br />

Roi Queimado morreu con amor<br />

en seus cantares, par Santa Maria,<br />

por ũa dona que gran ben queria;<br />

e, por se meter por máis trobador,<br />

porque lh’ ela non quiso ben fazer,<br />

feze‐s’ el en seus cantares morrer;<br />

mais resurgiu <strong>de</strong>pois ao tercer dia.<br />

Esto fez el per ũa sa senhor<br />

que quer gran ben; e máis vos én diria:<br />

porque cuida que faz i maestria<br />

enos cantares que fez, ha sabor<br />

<strong>de</strong> morrer i, e <strong>de</strong>s i d’ ar viver.<br />

Esto faz el, que x’ o po<strong>de</strong> fazer,<br />

mais outr’ homen per ren non o faria.<br />

E non ha ja <strong>de</strong> sa morte pavor,<br />

senon sa morte máis‐la temeria;<br />

mais sabe ben, per sa sabedoria,<br />

que viverá, <strong>de</strong>s quando morto for;<br />

e faz‐s’ en seu cantar morte pren<strong>de</strong>r:<br />

<strong>de</strong>s i ar vive. Ve<strong>de</strong>s que po<strong>de</strong>r<br />

que lhi Deus <strong>de</strong>u –mais quen o cuidaria!<br />

E se mi Deus a mí <strong>de</strong>sse po<strong>de</strong>r<br />

qual hoj’ el ha, pois morrer, <strong>de</strong> viver,<br />

jamais morte nunca eu temeria.


AFONSO X (1221‐1284)<br />

J’ai découvert le doyen <strong>de</strong> Cadix,<br />

qu'on lui emportaient <strong>de</strong>s livres <strong>de</strong> location;<br />

et à celui qui les apportait je lui ai <strong>de</strong>mandé<br />

au sujet d’eux, et il m'a répondu: «Monsieur,<br />

avec ces <strong>de</strong>ux livres que vous regar<strong>de</strong>z<br />

et avec les autres qu'il a,<br />

il baise grâce à eux combien il veut.<br />

Et encore plus je vous dirai ceci:<br />

que bien que dans la Loi il ait beaucoup, s'il voulait<br />

lire, <strong>de</strong> ce que je connais <strong>de</strong> sa fortune,<br />

avec les livres qu'il a, il n'y a pas <strong>de</strong> femme<br />

à qui il ne fait pas que <strong>de</strong>s grues lui semblent<br />

<strong>de</strong>s corbeaux, et les aigles, <strong>de</strong>s vers <strong>de</strong> soie,<br />

et forcément elles baiseront, s'il voulait.<br />

Parce qu'il n'y a plus, dans l'art <strong>de</strong> baiser,<br />

<strong>de</strong> ce que se trouve dans les livres qu'il a;<br />

et il a une joie si gran<strong>de</strong> quand il les lit<br />

qu'il ne prête attention ni au jour ni à la nuit,<br />

et il sait sur l'art <strong>de</strong> baiser si bien<br />

qu'avec ses livres d'arts qu'il a,<br />

il baise les maures chaque fois qu'il lui plaît.<br />

Et je vous raconterai plus <strong>de</strong> son savoir,<br />

comme il a fait 'avec les livres:<br />

ordonner tous <strong>de</strong>vant lui les apporter,<br />

et après qu'il baise assez avec ceux‐ci,<br />

Ao daian <strong>de</strong> Calez eu achei<br />

livros que lhi levavan d’ aloguer;<br />

e o que os tragia preguntei<br />

por eles, e respon<strong>de</strong>u‐m’ el: «Senher,<br />

con estes livros que vós vee<strong>de</strong>s dous<br />

e con os outros que el ten dos sous,<br />

fod’ el per eles quanto fo<strong>de</strong>r quer.<br />

E ainda vos end’ eu máis direi:<br />

macar na Lei muit’á, se el quixer,<br />

leer, por quanto eu <strong>de</strong> sa fazenda sei,<br />

con os livros que ten, non ha molher<br />

a que non faça que semelhen grous<br />

os corvos, e as aguias babous,<br />

per força <strong>de</strong> fo<strong>de</strong>r, se x’ el quiser.<br />

Ca non ha máis, na arte do fo<strong>de</strong>r,<br />

do que, nos livros que ele ten, jaz;<br />

e el ha tal sabor <strong>de</strong> os leer<br />

que nunca noite nen dia al faz,<br />

e sabe d’ arte do fo<strong>de</strong>r tan ben<br />

que con nos seus livros d’ artes, que el ten,<br />

fod’ el as mouras cada que lhi praz.<br />

E máis vos contarei <strong>de</strong> seu saber,<br />

que con nos livros que ele ten faz:<br />

manda‐os ante si todos trager,<br />

e pois que fo<strong>de</strong> per eles assaz,


si une femme trouve qu'elle a un démon,<br />

aussi il la baise autant avec art et avec sagesse,<br />

qu'il tire le démon méchant d'elle.<br />

Et, avec tout cela, il fait encore d'autres choses<br />

avec les livres qu'il a, c'est vrai:<br />

si il trouve une femme qui a le malheur<br />

<strong>de</strong> ce feu qu'on appelle <strong>de</strong> sain Martial,<br />

il elle va aussi la baiser près lui avoir jeté un sort,<br />

et, en baisant, il fait qu'elle croit que son mal<br />

qu'elle est gelée —ne pas autre— ou neige».<br />

se molher acha que o <strong>de</strong>mo ten,<br />

assi a fo<strong>de</strong> per arte e per sén,<br />

que saca <strong>de</strong>la o <strong>de</strong>mo malvaz.<br />

E, con tod’ esto, ainda faz al<br />

con os livros que ten, per bõa fe:<br />

se acha molher que haja o mal<br />

<strong>de</strong>ste fogo que <strong>de</strong> San Marçal é,<br />

assi a vai per fo<strong>de</strong>r encantar<br />

que, fo<strong>de</strong>ndo, lhi faz ben semelhar<br />

que é geada –non al– ou nev’ é».


PERO LAROUCO (Entre le <strong>de</strong>rnier tiers du XIII S. et le <strong>de</strong>bur du XIV S.)<br />

Sur vous, dame, je veux dire la vérité,<br />

et ne pas parler déjà sur l'amour que je vous porte,<br />

dame, puisque votre maladresse est plus gran<strong>de</strong><br />

que combien d'autres je connais dans le mon<strong>de</strong>;<br />

seulement la fille d'un roi vous surpasse<br />

aujourd'hui en lai<strong>de</strong>ur et en méchanceté.<br />

Je ne vous aime pas et pour cela je ne mourrai pas pour vous,<br />

si vous n'arrivez pas, avec la solitu<strong>de</strong>.<br />

Et si j'étais chez vous,<br />

et je vous regardais et aussi votre couleur,<br />

si j'avais le mon<strong>de</strong> en mon pouvoir,<br />

je ne vous ferais pas dame <strong>de</strong> tous,<br />

ni d'aucune chose où il y aurait une joie.<br />

Et d'un seul coup soyez informée:<br />

il n'y a jamais eu une fille d'un empereur<br />

qui ait été pire que vous en beauté.<br />

Tous vous appelent, dame, avec envie,<br />

que ne les aimez pàs et à moi non.<br />

Par Dieu, je vous prie que ce ne soit pas ainsi<br />

et que ne faites pas une chose si sans raison:<br />

aimez vous ce que vous désirez plus,<br />

et croyez avec certitu<strong>de</strong> que ces sont tous;<br />

et si je vous aime <strong>de</strong> bon coeur,<br />

Dieu me porte dans une terre où je ne puisse pas vous voir.<br />

De vós, senhor, quer’ eu dizer verda<strong>de</strong>,<br />

e non ja sobr’ o amor que vos hei,<br />

senher, e ben é vossa torpida<strong>de</strong>,<br />

<strong>de</strong> quantas outras eno mundo sei;<br />

assi <strong>de</strong> fea come <strong>de</strong> malda<strong>de</strong><br />

non vos vence hoje nen filha dũu rei.<br />

Non vos amo nen me eu per<strong>de</strong>rei,<br />

u vos non vir, por vós <strong>de</strong> soida<strong>de</strong>.<br />

E se eu vosco na casa sevesse<br />

e visse vós e a vossa color,<br />

se eu o mundo en po<strong>de</strong>r tevesse,<br />

non vos faria <strong>de</strong> todos senhor,<br />

nen doutra cousa on<strong>de</strong> sabor houvesse.<br />

E dũa ren see<strong>de</strong> sabedor:<br />

que nunca foi filha d’ emperador<br />

que <strong>de</strong> belda<strong>de</strong> peor estevesse.<br />

Todos vos dizen, senhor, con enveja,<br />

que <strong>de</strong>sama<strong>de</strong>s eles e mí non.<br />

Por Deus, vos rogo que esto non seja<br />

nen faça<strong>de</strong>s cousa tan sen razon:<br />

ama<strong>de</strong> vós o que vos máis <strong>de</strong>seja,<br />

e ben cree<strong>de</strong> que eles todos son;<br />

e se vos eu quero ben <strong>de</strong> coraçon,<br />

leve‐me Deus a terra u vos non veja.


PERO GOTERREZ (Fins du XIII S. et <strong>de</strong>but du XIV S.)<br />

Tous disent que Dieu n'a jamais péché,<br />

mais je le vois pécher mortellement,<br />

parce que je le vois abandonner plusieurs<br />

<strong>de</strong> ses vassaux, qui il a acheté très chers,<br />

parce qu'il les laisse mourir avec grand amour,<br />

abandonnés du bien du Seigneur;<br />

et comme à ceux‐ci, il m'a abandonné.<br />

Et je ne connais pas un plus grand péché mortel<br />

que ce que je vois faire à Dieu,<br />

parce qu'il abandonne ses vassaux<br />

dans une très gran<strong>de</strong> tristesse d'amour comme celle que j'ai;<br />

et le monsieur qui ne veut pas secourir<br />

ses vassaux, quand il faut,<br />

pèche mortellement, bien qu'il soit un si grand Roi.<br />

Tout monsieur, <strong>de</strong> plus un Roi naturel,<br />

doit sauver ses vassaux <strong>de</strong> la mort<br />

et les secourir, quand il les voit<br />

être tristes; mais Dieu n'est pas ainsi,<br />

parce qu'il les laisse avec grand amour décé<strong>de</strong>r,<br />

et, bien qu'il puisse, il ne veut pas les secourir:<br />

et ainsi il commet un grand péché mortel …<br />

Todos dizen que Deus nunca pecou,<br />

mais mortalmente o vej’ eu pecar:<br />

ca lhe vej’ eu muitos <strong>de</strong>semparar<br />

seus vassalos, que mui caro comprou,<br />

ca os leixa morrer con grand’ amor,<br />

<strong>de</strong>semparados <strong>de</strong> ben <strong>de</strong> senhor,<br />

e ja com’ estes min <strong>de</strong>semparou.<br />

E maior pecado mortal non sei<br />

ca o que eu vejo fazer a Deus,<br />

ca <strong>de</strong>sampara os vassalos seus<br />

en mui gran coita d’ amor qual eu hei;<br />

e o senhor que acorrer non quer<br />

a seus vassalos, quando lh’ é mester,<br />

peca mortal, pois é tan alto Rei.<br />

Todo senhor, <strong>de</strong>mais Rei natural,<br />

<strong>de</strong>v’ os vassalos <strong>de</strong> mort’ a partir<br />

e acorrer‐lhes, cada que os vir<br />

estar en coita; mais Deus non é tal,<br />

ca os leixa con grand’ amor morrer,<br />

e, pero po<strong>de</strong>, non lhes quer valer:<br />

e assi faz gran pecado mortal...


GONÇALO EANES DO VINHAL (...1243‐1280)<br />

«Cette chanson a fait don Gonzalo Anes do Vinhal pour l'Enfant don<br />

Henrique, parce qu'on disait qu'il amait, la reine madame Joana, sa<br />

belle‐mère; et pour cela le roi don d'Afonso l'a exilé».<br />

Je sais, dames que mon ami a été exilé d'ici<br />

du royaume et je ne sais pas déjà<br />

comme il est, et pour cela je veux visiter le Roi;<br />

je pleurerai beaucoup et je lui dirai ainsi:<br />

«Par Dieu, monsieur, vous qui vous êtes un si bon Roi,<br />

pardonnez mon ami cette fois».<br />

Parce que je l'aime <strong>de</strong> si <strong>de</strong> bon coeur,<br />

comme une femme n'a jamais aimé un ami,<br />

j'irai là où le Roi sera;<br />

avec <strong>de</strong>s yeux en pleurs, je lui dirai alors:<br />

«Par Dieu, monsieur, vous qui vous êtes un si bon Roi,<br />

pardonnez mon ami cette fois».<br />

Et, puisqu'il est inutile le prier à Dieu,<br />

et puisque les saints ne veulent pas m'écouter,<br />

j'irai <strong>de</strong>man<strong>de</strong>r une grâce au Roi<br />

et lui dirai, avec mes yeux en pleurs:<br />

«Par Dieu, monsieur, vous qui vous êtes un si bon Roi,<br />

pardonnez mon ami cette fois».<br />

Et puisque Dieu vous a donné du honneur et <strong>de</strong> la bonté<br />

pardonnez don Henrique cette fois.<br />

«Esta cantiga fez Don Gonçalo Anes do Vinhal ao Infante<br />

Don Hanrique,porque dizian que era enten<strong>de</strong>dor da rainha<br />

Dona Joana, sa madrastra; e esto foi quando o el‐Rei Don<br />

Afonso pos fora da terra»<br />

Sei eu, donas, que <strong>de</strong>itad’ é d’ aqui<br />

do reino ja meu amig’ e non sei<br />

como lhi vai, mais quer’ er ir a el‐Rei;<br />

chorar‐lh’‐ei muito e direi‐lh’ assi:<br />

«Por Deus, senhor, que vos tan bon Rei fez,<br />

perdoad’ a meu amig’ esta vez».<br />

Porque o amo tan <strong>de</strong> coraçon,<br />

como nunc’ amou amigo molher,<br />

irei ali u el‐Rei estever;<br />

chorando dos olhos, direi‐lh’ enton:<br />

«Por Deus, senhor, que vos tan bon Rei fez,<br />

perdoad’ a meu amig’ esta vez».<br />

E, pois que me non val rogar a Deus,<br />

nen os santos non me queren oir,<br />

irei a el‐Rei merce’ er pedir<br />

e direi, chorando dos olhos meus:<br />

«Por Deus, senhor, que vos tan bon Rei fez,<br />

perdoad’ a meu amig’ esta vez».<br />

E por Deus, que vós <strong>de</strong>u honra e bonda<strong>de</strong>,<br />

a Don Hanriqu’ esta vez perdoa<strong>de</strong>.


DON PEDRO DE PORTUGAL, CONDE DE BARCELOS (c.1285‐1534)<br />

«Cette chanson a été dédiée à une dame <strong>de</strong> l'ordre qui s'est appelée<br />

Moor Martiiz, avec le sobriquet Camela, et à un homme qui s'est<br />

appelé Joan Martiiz, avec le sobriquet Bodalho, et il était tabellion<br />

<strong>de</strong> Braga».<br />

C'est naturel que <strong>de</strong>s animaux<br />

d'une même espèce<br />

aient <strong>de</strong>s petits;<br />

mais encore en sachant qu'ils ont l'habitu<strong>de</strong> <strong>de</strong> baiser,<br />

je rega<strong>de</strong> maintenant l'exemple étranger,<br />

que je n'ai jamais cru que je voyais:<br />

que la Chamelle a fécondé et a enfanté<br />

du Bodalho*.<br />

Ceux qui sont d'une nature commune<br />

se joignent, à certaines époques,<br />

et ils assurent leur <strong>de</strong>scendance;<br />

mais je regar<strong>de</strong> maintenant une créature<br />

que je n'ai pas pensé regar<strong>de</strong>r,<br />

et je m'étonne <strong>de</strong> ce fait,<br />

<strong>de</strong> que Bodalho fasse un enfant,<br />

naturellement, à la Chamelle.<br />

Ceux qui sont, par nature,<br />

«Esta cantiga <strong>de</strong> cima foi feita a ũa dona d’ ordin<br />

que chamavan Moor Martiĩz, por sobrenome<br />

Camela, e a ũu home que havia nome Joan<br />

Martiz,por sobrenome Bodalho, e era tabalion <strong>de</strong><br />

Bragaa»<br />

Natura das animalhas<br />

que son dũa semelhança<br />

é <strong>de</strong> fazer én criança;<br />

mais <strong>de</strong>s que son fodimalhas,<br />

vej’ ora estranho talho,<br />

qual nunca cui<strong>de</strong>i que visse:<br />

que emprenhass’ e parisse<br />

a camela do bodalho.<br />

As que son dũa natura<br />

juntan‐s’, a certas sazões,<br />

e fazen sas criações;<br />

mais vejo ja criatura<br />

ond’ eu non cui<strong>de</strong>i vee‐la,<br />

e por én me maravilho<br />

<strong>de</strong> bodalho fazer filho,<br />

per natura, na camela.<br />

As que son, per natureza,


corps semblabes,<br />

se joignent et ils ont une naissance,<br />

—c'est correcte—;<br />

mais je n'ai pas cru dans ma vie<br />

que la Chamelle se joignît<br />

avec Bodalho, et qu'elle fut fécondée,<br />

et <strong>de</strong> plus qu'elle accoucha d'un enfant <strong>de</strong> lui.<br />

(*Camela: Chamelle; Bodalho: cochon)<br />

corpos dũa parecença<br />

juntan‐s’ e fazen nacença,<br />

–esto é sa <strong>de</strong>reiteza–;<br />

mais non coi<strong>de</strong>i en mia vida<br />

que camela se juntasse<br />

con bodalh’ e emprenhasse<br />

e <strong>de</strong> máis seer <strong>de</strong>l parida.


FERNAN VELHO (Deuxième moitié du XIII S.)<br />

Maria Pérez s'est manifestée<br />

l' autre jour, parce qu'elle s'est sentie<br />

une très pécheresse, et après elle a promis<br />

Notre Seigneur, par le mal dans lequel elle a été,<br />

qu'elle aurait un ecclésiastique à sa disposition<br />

pour les péchés que lui a fait faire<br />

le démon, avec lequel elle a toujours été.<br />

Elle s'est manifestée, parce qu'elle dit qu'elle s'est trouvée<br />

très pécheresse, et pour cela elle a commencé<br />

à prier, et tout <strong>de</strong> suite ell'est allée à Dieu, et puisqu'elle<br />

a considéré mieux <strong>de</strong> se gar<strong>de</strong>r <strong>de</strong> lui, donc elle s'est gardée;<br />

et tandis qu'elle vive, elle dit qu'elle veut avoir<br />

un ecclésiastique avec lequel elle peut<br />

se défendre du Démon, qui a toujours gardé.<br />

Et parce que <strong>de</strong> ses péchés il a fait les comptes,<br />

elle a eu une gran<strong>de</strong> peur <strong>de</strong> sa mort<br />

et elle a eu une gran<strong>de</strong> joie <strong>de</strong> donner <strong>de</strong> l'aumône;<br />

et après elle a pris un ecclésiastique<br />

et lui a donné le lit dans lequel elle avait l'habitu<strong>de</strong> <strong>de</strong> se coucher,<br />

et elle dit qu'il l'aura, tandis qu'elle vivra;<br />

et elle a pris tout ce labeur pour Dieu!<br />

Et pouis elle a commencé ce procès<br />

parce qu'entre les <strong>de</strong>ux il y a eu une grand amour,<br />

entre elle et le plus grand Démon,<br />

jusqu'à ce que Balteira s'est confessée;<br />

mais, jusqu'à ce qu'elle a regardé tomber l'ecclésiastique<br />

entre les <strong>de</strong>ux, le Démon l'a perdu,<br />

<strong>de</strong>puis qu'elle a confessé.<br />

Maria Perez se maenfestou<br />

noutro dia, ca por mui pecador<br />

se sentiu, e log’ a Nostro Senhor<br />

pormeteu, polo mal en que andou,<br />

que tevess’ un clerig’ a seu po<strong>de</strong>r,<br />

polos pecados que lhi faz fazer<br />

o Demo, con que x’ ela sempr’ andou.<br />

Maenfestou‐se, ca diz que s’ achou<br />

pecador muit’, e por én rogador<br />

foi log’ a Deus, ca teve por melhor<br />

<strong>de</strong> guardar a el ca o que a guardou;<br />

e, mentre viva, diz que quer teer<br />

un clerigo con que se <strong>de</strong>fen<strong>de</strong>r<br />

possa do Demo, que sempre guardou.<br />

E pois que ben seus pecados catou,<br />

<strong>de</strong> sa morte houv’ ela gran pavor<br />

e d’ esmolnar houv’ ela gran sabor;<br />

e log’ enton un clerigo filhou<br />

e <strong>de</strong>u‐lh’ a cama en que sol jazer,<br />

e diz que o terrá, mentre viver;<br />

e est’ afan todo por Deus filhou!<br />

E pois que s’ este preito começou<br />

antr’ eles ambos, houve grand’ amor<br />

antr’ ela sempr’ e o Demo maior,<br />

ata que se Balteira confessou;<br />

mais, pois que vio o clerigo caer<br />

antr’ eles ambos, houvi a per<strong>de</strong>r<br />

o Demo, <strong>de</strong>s que s’ ela confessou.


FERNAN GARCIA ESGARAVUNHA (...1230‐1251)<br />

Cette maîtresse <strong>de</strong> celui qui est Johan Coello,<br />

par les bonnes habiletés qu'elle a su apprendre,<br />

là‐bas où elle sera, trouvera un bon conseil:<br />

puisqu'elle sait filer et aussi tisser<br />

et elle coupe très bien <strong>de</strong>s culottes et <strong>de</strong>s chemises;<br />

et vous n'avez jamais vu une femme avec une même habilité<br />

et qui sache faire une vie plus propre;<br />

<strong>de</strong>puis toujours elle est <strong>de</strong>s femmes appréciées<br />

que nous connaissons dans notre région,<br />

parce qu'elle lave bien et fait <strong>de</strong> bons fromages blancs<br />

et sait bien moler et pétrir<br />

et sait beaucoup comme bonne laitière.<br />

Je ne dis pas cela parce que je l'aime bien,<br />

mais parce qu'elle s'occupe <strong>de</strong> moi.<br />

Et son mari castre <strong>de</strong>s porcs,<br />

et n'on trouve pas d'autre comme lui, <strong>de</strong> Burgos à Carrión,<br />

et elle châtre <strong>de</strong>s coqs<br />

avec beauté, que Dieu me pardonne.<br />

Elle fait tout cela; et elle tire bien <strong>de</strong>s poussières <strong>de</strong> l'oeil<br />

et elle conjure bien par celui‐ci et par l'estomac<br />

puisqu'elle connait bien <strong>de</strong>s exhortations.<br />

Vous ne trouverez pas, en toute la Castille,<br />

grâce à Dieu, que maintenant je jouis <strong>de</strong> cela,<br />

une meilleure charcuterie et une meilleur boudin<br />

que la maîtresse fait avec ses mains;<br />

et encore elle fait bien une autre chose, comme son mari dit:<br />

elle fait un bon saucisson et lave délicatement<br />

et elle couche très bien la poule couveuse.<br />

Esta ama, cuj’ é Joan Coelho,<br />

per bõas manhas que soub’ apren<strong>de</strong>r,<br />

cada u for, achará bon conselho:<br />

ca sabe ben fiar e ben tecer<br />

e talha mui ben bragas e camisa;<br />

e nunca vistes molher <strong>de</strong> sa guisa<br />

que máis limpia vida sábia fazer;<br />

ant’, é hoje das molheres preçadas<br />

que nós sabemos en nosso logar,<br />

ca lava ben e faz bõas queijadas<br />

e sabe ben moer e amassar<br />

e sabe muito <strong>de</strong> bõa leiteira.<br />

Esto non dig’ eu por ben que lhi queira,<br />

mais porque ést’ assi, a meu cuidar.<br />

E seu marido, <strong>de</strong> crastar verrões<br />

non lh’ achan par, <strong>de</strong> Burgos a Carrion,<br />

nen a ela <strong>de</strong> capar galiões<br />

fremosament’, assi Deus mi perdon.<br />

Tod’ esto faz; e cata ben argueiro<br />

e escanta ben per olh’ e per calheiro<br />

e sabe muito bõa escantaçon.<br />

Non achare<strong>de</strong>s, en toda Castela,<br />

graças a Deus, <strong>de</strong> que mi agora praz,<br />

melhor ventrulho nen melhor morcela<br />

do que a ama con sa mão faz;<br />

e al faz ben, como diz seu marido:<br />

faz bon souriç’ e lava ben transido<br />

e <strong>de</strong>ita ben galinha choca assaz.


GIL PEREZ CONDE (...1269?‐1286...)<br />

Bien sûr, Dieu, si vous n'aviez pas l'ai<strong>de</strong> <strong>de</strong> votre mère,<br />

qui est la très bonne sainte Marie,<br />

je vous faisais un chagrin, ou je dirais,<br />

par la dame que vous m'avez donné,<br />

que vous regardiez que vous avez fait mal les choses<br />

puisque je ne connais pas votre père.<br />

Pourquoi avez‐vous fait que je subisse cela,<br />

sûr que si c'etait pour elle, cela ne serait pas arrivé?<br />

Je mourrais, si vous comme homme aimiez<br />

ma dame, puisque vous m'avez mutilé.<br />

Si j'étais vôtre: pourquoi m'avez‐vous perdu?<br />

Ne vouliez‐vous pas que je ne valusse rien?<br />

Dites‐moi maintenant quel bien vous m'avez fait,<br />

parce que je crois que cela ne vous servait pas<br />

mais pour une vanité tordue et l'orgueil<br />

que vous portez à ma dame forcée;<br />

je n'ai jamais pris ce qui était votre,<br />

<strong>de</strong>puis que je suis né, ni vous me l'avez donné pas.<br />

Je me rends compte <strong>de</strong> ce que tu vous faites:<br />

laisser <strong>de</strong>s vieilles lai<strong>de</strong>s, et prendre <strong>de</strong>s belles<br />

et <strong>de</strong>s maîtresses comme épouses.<br />

Toutes celles que vous voulez, toutes vous lesprenez,<br />

et vous ne m'en donnez jamais une:<br />

ainsi vous partagez avec moi ces que vous avez!<br />

Ni vous les servez vous, ni les lounagez,<br />

et elles partent avec vous et, tout <strong>de</strong> suite vous les avez là,<br />

vous les habillez très mal et vous gouvernez<br />

et vous les cachez <strong>de</strong>rrière les murs.<br />

A la fe, Deus, senon por vossa madre,<br />

que é a mui bõa Santa Maria,<br />

fezera‐vos eu pesar, u diria,<br />

pola mia senhor, que mi vós filhastes,<br />

que visse<strong>de</strong>s vós que mal baratastes,<br />

ca non sei tan muito <strong>de</strong> vosso padre.<br />

Por que vos eu a vós esto sofresse,<br />

senon por ela, se lhi non pesasse?<br />

Morrera eu, se vos com’ hom’ amasse<br />

a mia senhora, que mi vós tolhestes.<br />

Se eu voss’ era, por que me per<strong>de</strong>stes?<br />

Non queria<strong>de</strong>s que eu máis valesse?<br />

Dize<strong>de</strong>‐mi ora que ben mi fezestes,<br />

por que eu crea en vós nen vos sérvia<br />

senon gran tort’ endoad’ e sobervia,<br />

ca mi tee<strong>de</strong>s mia senhora forçada;<br />

nunca vos eu do vosso filhei nada,<br />

<strong>de</strong>s que fui nado, nen vós non mi o <strong>de</strong>stes.<br />

Faria‐m’ eu o que nos vós faze<strong>de</strong>s:<br />

leixar velhas feas, e as fremosas<br />

e mancebas filha‐las por esposas.<br />

Quantas quere<strong>de</strong>s vós, tantas filha<strong>de</strong>s,<br />

e a mí nunca mi nen ũa da<strong>de</strong>s:<br />

assi parti<strong>de</strong>s migo quant’ have<strong>de</strong>s!<br />

Nen as servi<strong>de</strong>s vós nen as loa<strong>de</strong>s,<br />

e van‐se vosc’ e, poi‐las alo tee<strong>de</strong>s,<br />

vesti<strong>de</strong>‐las mui mal e governa<strong>de</strong>s,<br />

e mete<strong>de</strong>s‐no‐las tra‐las pare<strong>de</strong>s.


ESTEVAN FAIAN (Troisième quart du XIII S.)<br />

Fernán Díaz, ils vous font croire<br />

que se marier avec cette dame serait bien<br />

et nous croyons qu'ils vous conseillent mal<br />

c'est pour cela que je vais vous dire:<br />

parce que la dame est native d'une terre telle,<br />

don Fernando, que, bon gré mal gré,<br />

vous pourrez comman<strong>de</strong>r un homme là‐bas,<br />

quand vous accomplirez votre souhait<br />

<strong>de</strong> vouloir se marier avec cette dame,<br />

Fernán Díaz. Parce qu'elle est native d'un lieu<br />

dont vous ne pourrez pas diriger,<br />

parce que personne ne peut, puisque ses gens ont<br />

telle nature, que Dieu me pardonne,<br />

qu'ils ne voudront pas vous protéger.<br />

Et je connais cela, don Fernando, puisque que j'ai l'appris:<br />

que vous ne pourrez pas avoir cette dame,<br />

parce que ses vassaux, comme j'ose dire,<br />

n'aiment pas un homme étranger à eux;<br />

vu qu'on dit que vous savez flatter<br />

les hommes <strong>de</strong>vant, et vous savez chercher<br />

un grand malheur à plusieurs par <strong>de</strong>rrière, comme j'ai entendu dire.<br />

Fernan Diaz, fazen‐vos enten<strong>de</strong>r<br />

que casaria<strong>de</strong>s <strong>de</strong>sta dona ben;<br />

e nós teemos que vos é mal sén<br />

per quant’ esto que vos quero dizer:<br />

porque a dona é <strong>de</strong> terra tal,<br />

Don Fernando, que, per ben nen per mal,<br />

non po<strong>de</strong>re<strong>de</strong>s i un hom’ haver,<br />

ante, fare<strong>de</strong>s i vosso prazer<br />

en querer<strong>de</strong>s con tal dona casar,<br />

Fernan Diaz. Ca é <strong>de</strong> tal logar<br />

que non po<strong>de</strong><strong>de</strong>s, per nen un po<strong>de</strong>r,<br />

haver nulh’ home, ca as gentes son<br />

<strong>de</strong> tal natura, se Deus mi pardon,<br />

que non querran i su vós guarecer.<br />

E sei, Don Fernando, per quant’ aprendi:<br />

non po<strong>de</strong>re<strong>de</strong>s esta dona haver,<br />

ca seus vassalos, com’ ouço dizer,<br />

non queren hom’ estranho sobre si;<br />

ca dizen que sabe<strong>de</strong>s lousinhar<br />

home <strong>de</strong>ant’, e sabe<strong>de</strong>s buscar<br />

gran mal <strong>de</strong>tras a muitos, com’ oi.


AFONSO EANES DO COTON (...1246...)<br />

Abbesse, j'ai écouté dire<br />

que vous savez beaucoup<br />

<strong>de</strong> tout bien, donc, pour l'amour<br />

<strong>de</strong> Dieu, prenez pitié<br />

<strong>de</strong> moi, car cette année je me marie,<br />

et je peux jurer que je ne sais pas<br />

plus qu'un âne baiser.<br />

Parce je connais bien<br />

que vous savez beaucoup sur<br />

l'acte <strong>de</strong> baiser et <strong>de</strong> tout bien;<br />

montrez‐moi plus, dame,<br />

sur la relation charnelle, parce que je ne sais pas,<br />

ni j'ai un père ni une mère<br />

qui m'ont éduqué, et je travaille comme berger.<br />

Et si éduqué pars<br />

d'ici, dame, <strong>de</strong> ce besoin<br />

<strong>de</strong> l'acte <strong>de</strong> baiser et si je savais baiser<br />

parce que vous m'enseignez, puisque Dieu m'a protégé,<br />

chaque fois que je baiserai, je dirai<br />

Pater Noster et je me rappellerai<br />

<strong>de</strong> l'âme <strong>de</strong> qui m'a éduqué.<br />

Et pour cela vous pouvez gagner,<br />

ma dame, le royaume <strong>de</strong> Dieu:<br />

pour apprendre à ses pauvres enfants<br />

au lieu <strong>de</strong> les avoir à jeun,<br />

et pour apprendre à quelque femme<br />

malheureuse qu'elle vienne vous voir<br />

parce qu'elle ne savait pas forniquer.<br />

Aba<strong>de</strong>ssa, oi dizer<br />

que era<strong>de</strong>s mui sabedor<br />

<strong>de</strong> todo ben; e, por amor<br />

<strong>de</strong> Deus, quere<strong>de</strong>‐vos doer<br />

<strong>de</strong> min, que ogano casei,<br />

que ben vos juro que non sei<br />

máis que ũu asno <strong>de</strong> fo<strong>de</strong>r.<br />

Ca me fazen én sabedor<br />

<strong>de</strong> vós que have<strong>de</strong>s bon sén<br />

<strong>de</strong> fo<strong>de</strong>r e <strong>de</strong> todo ben;<br />

ensina<strong>de</strong>‐me máis, senhor,<br />

como foda, ca o non sei,<br />

nen padre nen madre non hei<br />

que m’ ensin’, e fiquei pastor.<br />

E se eu ensinado vou<br />

<strong>de</strong>s i, senhor, <strong>de</strong>ste mester<br />

<strong>de</strong> fo<strong>de</strong>r e fo<strong>de</strong>r souber<br />

per vós, que me Deus aparou,<br />

cada que per‐fo<strong>de</strong>r, direi<br />

Pater Noster e enmentarei<br />

a alma <strong>de</strong> quen m’ ensinou.<br />

E per i po<strong>de</strong><strong>de</strong>s gaar,<br />

mia senhor, o reino <strong>de</strong> Deus:<br />

per ensinar os pobres seus<br />

máis ca por outro jajũar,<br />

e per ensinar a molher<br />

coitada, que a vós veer,<br />

senhor, que non souber ambrar.


DIEGO PEZELHO (...1246‐1247...)<br />

Monseigneur l'archevêque, je suis excommunié,<br />

pour agir avec loyauté: le péché m'a trompé,<br />

absolvez‐moi, aïe monsieur,<br />

et je jurerai, obéissant, que je serai traître.<br />

Si j'avais fait une trahison, je ne vous le dirais jamais;<br />

mais, puisque j'ai agi avec loyauté, même par sainte Marie,<br />

absolvez‐moi, aïe monsieur,<br />

et je jurerai, obéissant, que je serai traître.<br />

À cause <strong>de</strong> mon mauvais sort, j'ai eu un château à Sousa<br />

et je l'ai donné à son maître et je crois que j'ai fait une gran<strong>de</strong> chose:<br />

absolvez‐moi, aïe monsieur,<br />

et je jurerai, obéissant, que je serai traître.<br />

À cause <strong>de</strong> mes péchés noirs, j'ai eu un château fort<br />

et je l'ai donné à son maître, et j'ai peur <strong>de</strong> la mort.<br />

absolvez‐moi, aïe monsieur,<br />

et je jurerai, obéissant, que je serai traître.<br />

Meu senhor arcebispo, and’ eu escomungado,<br />

porque fiz lealda<strong>de</strong>: enganou‐mi o pecado,<br />

solta<strong>de</strong>‐m’, ai senhor,<br />

e jurarei, mandado, que seja traedor.<br />

Se traiçon fezesse, nunca vo‐la diria;<br />

mais, pois fiz lealda<strong>de</strong>, vel por Santa Maria,<br />

solta<strong>de</strong>‐m’, ai senhor,<br />

e jurarei, mandado, que seja traedor.<br />

Per mia malaventura, tivi ũu castelo en Sousa<br />

e <strong>de</strong>i‐o a seu don’ e tenho que fiz gran cousa:<br />

solta<strong>de</strong>‐m’, ai senhor,<br />

e jurarei, mandado, que seja traedor.<br />

Per meus negros pecados, tive ũu castelo forte<br />

e <strong>de</strong>i‐o a seu dono, e hei medo da morte.<br />

solta<strong>de</strong>‐m’, ai senhor,<br />

e jurarei, mandado, que seja traedor.


RECUEIL DE CHANSONS RELIGIEUSES<br />

(Chansons <strong>de</strong> Sainte Marie <strong>de</strong> Afonso X)


«C'est une louange à Sainte Marie, parce qu'elle est belle et bonne et a<br />

un grand pouvoir».<br />

Rose <strong>de</strong>s roses et Fleur <strong>de</strong>s fleurs,<br />

Dame <strong>de</strong>s dames, Maîtresse <strong>de</strong>s Maîtresses.<br />

Rose <strong>de</strong> beauté et <strong>de</strong> paraître<br />

et Fleur <strong>de</strong> joie et <strong>de</strong> plaisir,<br />

Dame qui est très pieuse,<br />

Dame qui enlève <strong>de</strong>s peines et <strong>de</strong>s douleurs.<br />

Rose <strong>de</strong>s roses et Fleur <strong>de</strong>s fleurs…<br />

L'homme doit aimer telle Dame,<br />

qui veut le gar<strong>de</strong>r <strong>de</strong> tout malheur;<br />

et veut pardonner ses péchés,<br />

commis dans le mon<strong>de</strong> à cause <strong>de</strong>s inclinations mauvaises.<br />

Rose <strong>de</strong>s roses et Fleur <strong>de</strong>s fleurs…<br />

Nous <strong>de</strong>vons l'aimer beaucoup et la servir,<br />

puisqu'elle lutte pour nous préserver <strong>de</strong> commettre <strong>de</strong>s fautes;<br />

elle nous fait nous repentir <strong>de</strong>s nos erreurs,<br />

que nous faisons comme pécheurs.<br />

Rose <strong>de</strong>s roses et Fleur <strong>de</strong>s fleurs…<br />

Cette dame que j'ai comme Maîtresse<br />

et laquelle je veux chanter comme troubadour,<br />

si je peux obtenir son amour au moyen quelque chose,<br />

je donne les autres amours au démon.<br />

Rose <strong>de</strong>s roses et Fleur <strong>de</strong>s fleurs…<br />

«Esta é <strong>de</strong> loor <strong>de</strong> Santa Maria, com’ é fremosa<br />

e bõa e ha gran po<strong>de</strong>r»<br />

Rosa das rosas e Fror das frores,<br />

Dona das donas, Sennor das sennores.<br />

Rosa <strong>de</strong> beldad’ e <strong>de</strong> parecer<br />

e Fror d’ alegria e <strong>de</strong> prazer,<br />

Dona en mui piadosa seer,<br />

Sennor en toller coitas e doores.<br />

Rosa das rosas e Fror das frores...<br />

Atal Sennor <strong>de</strong>v’ home muit’ amar,<br />

que <strong>de</strong> todo mal o po<strong>de</strong> guardar;<br />

e po<strong>de</strong>‐ll’ os pecados perdõar,<br />

que faz no mundo per maos sabores.<br />

Rosa das rosas e Fror das frores...<br />

Devemo‐la muit’ amar e servir,<br />

ca punna <strong>de</strong> nos guardar <strong>de</strong> falir;<br />

<strong>de</strong>s i dos erros nos faz repentir,<br />

que nós fazemos come pecadores.<br />

Rosa das rosas e Fror das frores...<br />

Esta dona que tenno por Sennor<br />

e <strong>de</strong> que quero seer trobador,<br />

se eu per ren poss’ haver seu amor,<br />

dou ao <strong>de</strong>mo os outros amores.<br />

Rosa das rosas e Fror das frores...


«Cette chanson raconte quand Sainte Marie a jugé l'âme d'un pèlerin<br />

qui allait à Santiago, et qui s'est tué dans le chemin à cause d'une<br />

tromperie du diable, et elle fait qu'il retournat dans son corps et faise<br />

pénitence».<br />

Ce n'est pas une gran<strong>de</strong> chose, que la Mère, <strong>de</strong> celui qui doit<br />

juger tout le mon<strong>de</strong>, sache donner un bon jugement.<br />

Une très gran<strong>de</strong> raison est qu'il est sûr<br />

qu'elle a porté Dieu dans son corps et avec son sein<br />

elle l'a allaité, et elle n'a jamais eu<br />

plein <strong>de</strong> dépit avec lui;<br />

par ce avec <strong>de</strong> bon sens je soupçonne<br />

qu'il a voulu la satisfaire.<br />

Ce n'est pas une gran<strong>de</strong> chose,...<br />

Sur cela, si vous m'écoutez, je parlerais<br />

sur un jugement que sainte Marie a donné<br />

pour un homme qui chaque année allait,<br />

comme j'ai écouté raconter,<br />

à Saint Jacques en pèlerinage,<br />

parce qu'il est allé à sa mort.<br />

Ce n'est pas une gran<strong>de</strong> chose,...<br />

Ce pèlerin avec bonne volonté<br />

allait à Santiago vraiment;<br />

mais il a fait <strong>de</strong> cela une méchanceté<br />

puisque avant d'arriver à un logement<br />

il est allée avec une femme sans bonté,<br />

sans être marié avec elle.<br />

Ce n'est pas une gran<strong>de</strong> chose,...<br />

«Esta é como Santa Maria juigou a alma do romeu<br />

que ia a Santiago, que se matouna carreira por<br />

engano do diabo, que tornass’ ao corpo e fezesse<br />

pẽe<strong>de</strong>nça»<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar<br />

a Madre do que o mundo tod’ ha <strong>de</strong> joigar.<br />

Mui gran razon é que sábia <strong>de</strong>reito<br />

que Deus troux’ en seu corp’ e <strong>de</strong> seu peito<br />

mamentou, e <strong>de</strong>l <strong>de</strong>speito<br />

nunca foi fillar;<br />

por én <strong>de</strong> sén me sospeito<br />

que a quis avondar.<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Sobr’ esto, se m’ oisse<strong>de</strong>s, diria<br />

dun joizo que <strong>de</strong>u Santa Maria<br />

por un que cad’ ano ia,<br />

com’ oi contar,<br />

a San Jam’ en romaria,<br />

porque se foi matar.<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Este romeu con bõa voonta<strong>de</strong><br />

ia a Santiago <strong>de</strong> verda<strong>de</strong>;<br />

pero <strong>de</strong>sto fez malda<strong>de</strong><br />

que ant’ albergar<br />

foi con moller sen bonda<strong>de</strong>,<br />

sen con ela casar.<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...


Après qu'il a fait cela, il a s'est remis en chemin,<br />

et le mesquin ne s'est pas manifesté<br />

et le démon très en fête<br />

est parti pour le montrer,<br />

plus blanc qu'une hermine,<br />

pour le tromper tout <strong>de</strong> suite.<br />

Ce n'est pas une gran<strong>de</strong> chose,...<br />

Il a pris l'apparence <strong>de</strong> Santiago<br />

et il a dit: "Bien qu'avec toi je sois fâché,<br />

je t'apporte le salut<br />

pour la faute que tu as eu,<br />

pour que tu ne tombes pas dans le lac<br />

<strong>de</strong> l'enfer, sans douter.<br />

Ce n'est pas une gran<strong>de</strong> chose,...<br />

Mais avant, tu feras ce que je te dis,<br />

si tu veux être mon ami:<br />

coupe ce que tu portes avec toi<br />

avec lequel tu es allé coucher<br />

avec l'ennemi,<br />

et tout <strong>de</strong> suite va t'égorger ".<br />

Ce n'est pas une gran<strong>de</strong> chose,...<br />

Le pèlerin, qui croyait sans doute<br />

que Santiago lui ordonnait cela,<br />

il a coupé ce que le démon lui a ordonné;<br />

aussitôt qu'il l'a coupé,<br />

tout <strong>de</strong> suite il s'est égorgé,<br />

en croyant agir bien.<br />

Ce n'est pas une gran<strong>de</strong> chose,...<br />

Ses compagnons, quand ils l'ont trouvé mort,<br />

pour que personne ne croit qu'ils l'avaient tué,<br />

sont partis; et tout <strong>de</strong> suite<br />

les démons sont arrivés<br />

pour prendre l'âme, et l'ont emportée<br />

très vite sans tar<strong>de</strong>r.<br />

Ce n'est pas une gran<strong>de</strong> chose,...<br />

Et quand ils passaient <strong>de</strong>vant d'une chapelle<br />

<strong>de</strong> Saint Pierre, très élégante et belle,<br />

Saint Jacques <strong>de</strong> Compostela<br />

<strong>de</strong> l'interieur d'elle a commencé à parler,<br />

et il disait: «Aï, faux impôt,<br />

vous ne pouvez pas mener<br />

Pois esto fez, meteu‐s’ ao caminno,<br />

e non se mãefestou o mesquinno;<br />

e o <strong>de</strong>mo mui festinno<br />

se le foi mostrar<br />

máis branco que un arminno,<br />

po‐lo tost’ enganar.<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Semellança fillou <strong>de</strong> Santiago<br />

e disse: «Macar m’ eu <strong>de</strong> ti <strong>de</strong>spago,<br />

a salvaçon eu cha trago<br />

do que fust’ errar,<br />

por que non caias no lago<br />

d’ iferno, sen dultar.<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Mas ante faras esto que te digo,<br />

se sabor has <strong>de</strong> seer meu amigo:<br />

talla o que trages tigo<br />

que te foi <strong>de</strong>itar<br />

en po<strong>de</strong>r do ẽemigo,<br />

e vai‐te <strong>de</strong>golar».<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

O romeu, que sen dovida cuidava<br />

que Santiag’ aquelo lle mandava,<br />

quanto lle mandou tallava;<br />

poi‐lo foi tallar,<br />

log’ enton se <strong>de</strong>golava,<br />

cuidando ben obrar.<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Seus companneiros, poi‐lo mort’ acharon,<br />

por non lles apõer que o mataron,<br />

foron‐s’; e logo chegaron<br />

a alma tomar<br />

<strong>de</strong>mões, que a levaron<br />

mui toste sen tardar.<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

E u passavan ant’ ũa capela<br />

<strong>de</strong> San Pedro, muit’ aposta e bela,<br />

San James <strong>de</strong> Compostela<br />

<strong>de</strong>la foi travar,<br />

dizend’: «Ai, fals’ alcavela,<br />

non po<strong>de</strong><strong>de</strong>s levar


Ce n'est pas une gran<strong>de</strong> chose,...<br />

l'âme <strong>de</strong> mon pèlerin que vous avez prise<br />

puisque pour ma cause vous l'avez trompé;<br />

vous lui avez fait une gran<strong>de</strong> trahison,<br />

et, si Dieu me protège,<br />

donc vous l'avez faussement joué,<br />

elle ne peut pas durer pour vous".<br />

Ce n'est pas une gran<strong>de</strong> chose,...<br />

Les démons luxuriants ont répondu:<br />

«Puisque cette âme a fait <strong>de</strong>s actes vains,<br />

c'est pour cela que nous sommes convaincus<br />

qu'elle ne doit pas entrer<br />

<strong>de</strong>vant Dieu, puisque avec ses mains<br />

il s'est égorgé".<br />

Ce n'est pas une gran<strong>de</strong> chose,...<br />

Santiago a dit: «Alors faisons:<br />

puisque nous et vous raisonnons ainsi,<br />

faisons une procès<br />

dont il n'y a pas un comme celui‐ci,<br />

et ce que je jugerai, nous le ferons<br />

en suite sans retard».<br />

Ce n'est pas une gran<strong>de</strong> chose,...<br />

Tout <strong>de</strong> suite <strong>de</strong>vant Sainte Marie ils sont venus<br />

et ont argumenté comme mieux ils ont pu.<br />

D'elle ils ont eu tel jugement:<br />

qui remetten l'âme à le lieu<br />

d'où ils l'avaient apporté,<br />

pour la sauver après.<br />

Ce n'est pas une gran<strong>de</strong> chose,...<br />

Ce jugement s'est accompli<br />

tout <strong>de</strong> suite et le pèlerin mort a resurgi,<br />

après que Dieu ait été servi;<br />

mais il n'a pu jamais encaisser<br />

ce pour qui a été trompé,<br />

et pour cela qu'il allait pécher.<br />

Ce n'est pas une gran<strong>de</strong> chose,...<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

a alma do meu romeu que fillastes,<br />

ca por razon <strong>de</strong> mí o enganastes;<br />

gran traiçon i pensastes,<br />

e, se Deus m’ ampar,<br />

pois falsament’ a gãastes,<br />

non vos po<strong>de</strong> durar».<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Respon<strong>de</strong>ron os <strong>de</strong>mões louçãos:<br />

«Cuja est’ alma foi fez feitos vãos,<br />

por que somos ben certãos<br />

que non <strong>de</strong>v’ entrar<br />

ante Deus, pois con sas mãos<br />

se foi <strong>de</strong>sperentar».<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Santiago diss’: «Atanto façamos:<br />

pois nós e vós est’ assi rezõamos,<br />

ao joizo vaamos<br />

da que non ha par,<br />

e o que julgar façamos<br />

logo sen alongar».<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Log’ ante Santa Maria vẽeron<br />

e rezõaron quanto máis po<strong>de</strong>ron.<br />

Dela tal joiz’ houveron:<br />

que fosse tornar<br />

a alma on<strong>de</strong> a trouxeron,<br />

por se <strong>de</strong>pois salvar.<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Este joizo logo foi comprido,<br />

e o romeu morto foi resorgido,<br />

<strong>de</strong> que foi pois Deus servido;<br />

mas nunca cobrar<br />

pôd’ o <strong>de</strong> que foi falido,<br />

con que fora pecar.<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar.


«Cette chanson est pour la louange <strong>de</strong> Sainte Marie, et<br />

<strong>de</strong> la différence en ce qu'il y a entre Ave* et Ève».<br />

Entre Ave et Ève<br />

il y a une gran<strong>de</strong> différence.<br />

Puisque Ève nous a retiré<br />

le Paradis et Dieu,<br />

Ave nous l'a mis;<br />

c'est pourquoi, mes amis:<br />

Entre Ave et Ève…<br />

Ève nous a jeté<br />

avec le démon dans sa prison,<br />

et Ave nous en a tirés;<br />

et pour cette raison:<br />

Entre Ave et Ève…<br />

Ève nous a fait perdre<br />

l'amour <strong>de</strong> Dieu et le bien,<br />

et tout <strong>de</strong> suite Ave<br />

nous l'a fait avoir; et pour cela:<br />

Entre Ave et Ève…<br />

Ève nous a fermé<br />

les cieux sans clef,<br />

et Marie a cassé<br />

les portes avec Ave<br />

Entre Ave et Ève…]<br />

* “Ave María” correspond en français à “Je vous salue,<br />

Marie”<br />

«Esta é <strong>de</strong> loor <strong>de</strong> Santa Maria, do<br />

<strong>de</strong>partimento que ha entre Ave e Eva»<br />

Entre Av’ e Eva<br />

gran <strong>de</strong>partiment’ ha.<br />

Ca Eva nos tolleu<br />

o Parais’ e Deus,<br />

Ave nos i meteu;<br />

por end’, amigos meus:<br />

Entre Av’ e Eva...<br />

Eva nos foi <strong>de</strong>itar<br />

do <strong>de</strong>m’ en sa prijon,<br />

e Ave én sacar;<br />

e por esta razon:<br />

Entre Av’ e Eva...<br />

Eva nos fez per<strong>de</strong>r<br />

amor <strong>de</strong> Deus e ben,<br />

e pois Ave haver<br />

no‐lo fez; e por én:<br />

Entre Av’ e Eva...<br />

Eva nos enserrou<br />

os ceos sen chave,<br />

e Maria britou<br />

as portas per Ave.<br />

Entre Av’ e Eva...


“Cette chanson est pour la louange <strong>de</strong> Sainte Marie, qui s’appele<br />

avec un nom avec cinq lettres*, et je dirai ce qu'elles veulent dire".<br />

Dans le nom <strong>de</strong> Marie<br />

il y a seulement cinq lettres.<br />

M montre MÈRE montre et PLUS GRAND<br />

et aussi DOUCE et MEILLEUR<br />

<strong>de</strong> ce que Notre Seigneur a fait<br />

et <strong>de</strong> ce qu’il pourrait faire.<br />

Dans le nom <strong>de</strong> Marie…<br />

A montre AVOCATE,<br />

ÉLÉGANTE, ADORÉE,<br />

et AMIE et AIMÉE<br />

d'une compagnie très sainte.<br />

Dans le nom <strong>de</strong> Marie…<br />

R montre BRANCHE et RACINE,<br />

et REINE et Impératrice,<br />

ROSE du mon<strong>de</strong>; et celui qui la voit beaucoup<br />

serait très hereux.<br />

Dans le nom <strong>de</strong> Marie…<br />

I nous montre JÉSUS‐CHRIST,<br />

JUSTE JUGE, et pour cela<br />

il est regardé par nous grâce à Marie,<br />

comme Isaïe a dit.<br />

Dans le nom <strong>de</strong> Marie…<br />

«Esta é <strong>de</strong> loor <strong>de</strong> Santa Maria, das cinque leteras<br />

que ha no seu nome e o que queren dizer»<br />

Eno nome <strong>de</strong> Maria<br />

cinque letras, nomais, i ha.<br />

M mostra MADR’ e MAIOR<br />

e mais MANSA e mui MELLOR<br />

<strong>de</strong> quant’ al fez Nostro Sennor<br />

nen que fazer po<strong>de</strong>ria.<br />

Eno nome <strong>de</strong> Maria...<br />

A <strong>de</strong>mostra AVOGADA,<br />

APOSTA e AORADA,<br />

e AMIGA e AMADA<br />

da mui santa compannia.<br />

Eno nome <strong>de</strong> Maria...<br />

R mostra RAM’ e RAIZ,<br />

e REINN’ e Emperadriz,<br />

ROSA do mundo; e fiiz<br />

quen a visse ben seria.<br />

Eno nome <strong>de</strong> Maria...<br />

I nos mostra JESU‐CRISTO,<br />

JUSTO JUIZ, e por isto<br />

foi por ela <strong>de</strong> nós visto,<br />

segun disso Isaia.<br />

Eno nome <strong>de</strong> Maria...


A nous dit que nos AURONS<br />

et que nous AURONS tout ce<br />

que nous voulons <strong>de</strong> dieu,<br />

puisqu'elle nous gui<strong>de</strong>.<br />

Dans le nom <strong>de</strong> Marie…<br />

*Évi<strong>de</strong>mment, tous les mots en majuscule que définissent Marie, en<br />

langue galicienne médiévale, commencent par les mêmes lettres que<br />

a le nom <strong>de</strong> Maria.<br />

A ar diz que (H)AVEREMOS<br />

e que tod’ ACABAREMOS<br />

aquelo que nós queremos<br />

<strong>de</strong> Deus, pois ela nos guia.<br />

Eno nome <strong>de</strong> Maria...


"Comme Sainte Marie fait qu’un moine écoute pendant trois cents ans le chant<br />

d'un oiseau, parce qu'il lui a <strong>de</strong>mandé <strong>de</strong> lui montrer quelle est le bien<br />

qu'avaient ceux qui étaient dans le paradis".<br />

Celui qui servira bien la vierge<br />

ira au Paradis.<br />

Et je veux vous raconter maintenant ce grand miracle<br />

que Sainte Marie a fait pour un moine, qui prier<br />

allait toujours pour qu'elle lui montrât quel bien existe au Paradis.<br />

Celui qui servira bien la vierge…<br />

Et qu’il puisse le voir en vie, avant <strong>de</strong> mourir.<br />

Et pour cela vous verrez ce que la Glorieuse a fait:<br />

elle l'a fait entrer dans un grand jardin dans lequel plusieurs fois déjà<br />

Celui qui servira bien la vierge…<br />

il avait entré; mais ce jour elle a fait qu'il trouvat une fontaine<br />

très claire et très belle, et que près d'elle il alla s’asseoir.<br />

Et après avoir lavé très bien ses mains, il a dit: "'Aïe, Vierge, qui pouvait<br />

Celui qui servira bien la vierge…<br />

voir le Paradis, une chose que je t'ai beaucoup <strong>de</strong>mandé,<br />

un peu <strong>de</strong> son repos avant que je sorte d'ic:<br />

Qui, <strong>de</strong> ceux qui agissent bien, savent la récompense qu’ils auront?<br />

Celui qui servira bien la vierge…<br />

Dès que le moine a fini la prière,<br />

il a écouté un petit oiseau chanter avec un son si agréable<br />

qu'il a oublié lui‐même, en l'écoutant et en le regardant toujours.<br />

Celui qui servira bien la vierge…<br />

Un tel plaisir procurait avec ce chant et avec ce quatrain,<br />

«Como Santa Maria feze estar o monge trezentos anos ao<br />

canto da passarinna,porque lle pedia que lle mostrasse qual<br />

era o ben que havian os que eran en paraiso»<br />

Quen a Virgen ben servirá<br />

a Paraiso irá.<br />

E daquest’ un gran miragre vos quer’ eu ora contar,<br />

que fezo Santa Maria por un monge, que rogar<br />

ll’ ia sempre que lle mostrasse qual ben en Parais’ ha<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

E que o viss’ en sa vida ante que fosse morrer.<br />

E por end’ a Groriosa ve<strong>de</strong>s que lle foi fazer:<br />

fez‐lo entrar en ũa horta en que muitas vezes ja<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

entrara; mais aquel dia fez que ũa font’ achou<br />

mui crara e mui fremosa, e cab’ ela s’ assentou.<br />

E pois lavou mui ben sas mãos, diss’: «Ai Virgen, que sera<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

se verei do Paraiso, o que ch’ eu muito pidi,<br />

algun pouco <strong>de</strong> seu viço ante que saia d’ aqui,<br />

e que sábia do que ben obra que galardon havera?».<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

Tan toste que acabada houv’ o monj’ a oraçon,<br />

oiu ũa passarinna cantar log’ en tan bon son,<br />

que se escaeceu seendo e catando sempr’ ala.<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

Atan gran sabor havia daquel cant’ e daquel lais,


Qu’il a été ainsi trois cents ans, ou plus,<br />

bien qu'il croyait qu'il n'était pas mais un peu, comme il était,<br />

Celui qui servira bien la vierge…<br />

le moine quelque fois dans l'année, quand il sortait au verger.<br />

Après que le petit oiseaux soit parti, il a été très triste,<br />

et il a dit: "d'ici je veux partir, parce que maintenant je veux aller manger<br />

Celui qui servira bien la vierge…<br />

au couvent ". Et il est parti tout <strong>de</strong> suite et il a trouvé une gran<strong>de</strong> entrée<br />

qu'il n'avait jamais vue, et il a dit: Aïe, Sainte Marie, ai<strong>de</strong>z moi!<br />

Ce n'est pas mon monastère, où irai‐je?<br />

Celui qui servira bien la vierge…<br />

Ensuite il est entré dans l'église, et les moines ont eu<br />

une gran<strong>de</strong> peur quand ils l'ont vu, et le prieur lui a <strong>de</strong>mandé,<br />

en lui disant: "Ami: qui êtes‐vous et que cherchez‐vous ici?<br />

Celui qui servira bien la vierge…<br />

Il a dit : "Je cherche mon abbé que maintenant j'ai laissé ici<br />

et le prieur et les moines, qui maintenant sont sortis<br />

quand je suis allé à ce verger: où sont‐ils, qui est‐ce qui me le dira?<br />

Celui qui servira bien la vierge…<br />

Quand l'abbé a écouté cela, il a cru que le moine était fou,<br />

et aussi le couvent; mais après qu'ils ont su<br />

comme les faits avaient été, ils ont dit: "Qui a écoute jamais<br />

Celui qui servira bien la vierge…<br />

une si gran<strong>de</strong> merveille comme laquelle Dieu a fait pour homme<br />

par la prière <strong>de</strong> sa Mère: Sainte Vierge <strong>de</strong> gran<strong>de</strong> gloire!<br />

Et par cela nous la louangeons; mais qui ne la louangeras<br />

Celui qui servira bien la vierge…<br />

par n'importe quelle chose qui soit? Parce que, sur Dieu, elle a une<br />

gran<strong>de</strong> ascendance et tout ce que nous <strong>de</strong>mandons, son Fils nous le<br />

donne, c’est vrai, par elle, et ici Il nous a montré ce qu’il nous donnera après ».<br />

Celui qui servira bien la vierge…<br />

que gran<strong>de</strong>s trezentos anos estevo assi, ou máis,<br />

cuidando que non estevera senon pouco, com’ está<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

monj’ algũa vez no ano, quando sal ao vergeu.<br />

Des i foi‐s’ a passarinna, <strong>de</strong> que foi a el mui greu,<br />

e diz: «Eu d’ aqui ir‐me quero, ca oimais comer querra<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

o convent’». E foi‐se logo e achou un gran portal<br />

que nunca vira, e disse: «Ai, Santa Maria, val!<br />

Non é est’ o meu mõesteiro, pois <strong>de</strong> mí que se fara?».<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

Des i entrou na eigreja, e houveron gran pavor<br />

os monges quando o viron, e <strong>de</strong>mandou‐ll’ o prior,<br />

dizend’: «Amigo, vós quen so<strong>de</strong>s ou que busca<strong>de</strong>s aca?».<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

Diss’ el: «Busco meu aba<strong>de</strong>, que agor’ aqui leixei,<br />

e o prior e os fra<strong>de</strong>s, <strong>de</strong> que mi agora quitei<br />

quando fui a aquela horta: u seen quen mi o dira?».<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

Quand’ est’ oiu o aba<strong>de</strong>, teve‐o por <strong>de</strong> mal sén,<br />

e outrossi o convento; mais <strong>de</strong>s que souberon ben<br />

<strong>de</strong> como fora este feito, disseron: «Quen oirá<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

nunca tan gran maravilla como Deus por este fez<br />

polo rogo <strong>de</strong> sa Madre, Virgen santa <strong>de</strong> gran prez!<br />

E por aquesto a loemos; mais quen a non loará<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

máis doutra cousa que seja? Ca, par Deus, gran <strong>de</strong>reit’ é,<br />

pois quanto nós lle pedimos nos dá seu Fill’, a la fe,<br />

por ela, e aqui nos mostra o que nos <strong>de</strong>pois dara».<br />

Quen a Virgen ben servirá...


«Celle‐ci raconte comme un prête faisait une prose à Sainte Marie et ne pouvait pas<br />

trouver une rime, et il est allé prier à Sainte Marie qu'elle l'aidât, et l'a trouvée tout<br />

<strong>de</strong> suite. Et il a dit à la Majesté: ‘Merci beaucoup’ ».<br />

Sainte Marie, Mère <strong>de</strong> Dieu, sent une très gran<strong>de</strong> joie pour ai<strong>de</strong>r<br />

à qui faisait <strong>de</strong>s proses ou chansons pour la louer.<br />

Un miracle j'ai écoute raconter, peu <strong>de</strong> temps avant:<br />

un vieil archidiacre, qui avait un grand plaisir<br />

<strong>de</strong> faire et dire sa bonté et sa mesure et sa gloire et sa valeur<br />

dans <strong>de</strong>s proses en son honneur.<br />

Sainte Marie, Mère <strong>de</strong> Dieu, sent une très gran<strong>de</strong> joie pour ai<strong>de</strong>r…<br />

Il faisait une prose qui était très bien faite,<br />

mais ce n’était une rime qui dans elle manquait;<br />

et il ne pouvait pas la trouver, , et il croyait que pas du tout<br />

par lui il la trouverait, ni par d’autre qui avait du savoir.<br />

Sainte Marie, Mère <strong>de</strong> Dieu, sent une très gran<strong>de</strong> joie pour ai<strong>de</strong>r…<br />

Lui, désespéré parce que’il n’y avait personnne dans ce mon<strong>de</strong><br />

qui pouvait trouver cette rime, il est parti vers un autel<br />

<strong>de</strong> la Sainte Vierge Marie et il a commencé à prier<br />

pour qu’elle l’ai<strong>de</strong> à finir cette prose.<br />

Sainte Marie, Mère <strong>de</strong> Dieu, sent une très gran<strong>de</strong> joie pour ai<strong>de</strong>r…<br />

Puisqu'il était content <strong>de</strong> sa louange et <strong>de</strong> Dieu<br />

et <strong>de</strong> comme les incrédules entendaient la Trinité<br />

et il ne pouvait pas lui donner une fin, alors<br />

il s’est mis à genoux pour que ce fût elle qui la finisse.<br />

Sainte Marie, Mère <strong>de</strong> Dieu, sent une très gran<strong>de</strong> joie pour ai<strong>de</strong>r…<br />

Et lui, étant dans une telle extase,<br />

est venue à son coeur, qui elle avait un tel fon<strong>de</strong>ment<br />

«Esta é como un clerigo fazia ũa prosa a Santa Maria e non podia<br />

achar ũa rima, e foi rogar a Santa Maria que o ajudasse, e achó‐a<br />

logo. E a Majesta<strong>de</strong> lle disse: “Muitas graças”»<br />

Muito ha Santa Maria, Madre <strong>de</strong> Deus, gran sabor<br />

d’ ajudar quen lle cantares ou prosas faz <strong>de</strong> loor.<br />

Daquest’ ora un miragre oi, pouc’ ha, retraer<br />

que a un arcidiago avẽo, que gran prazer<br />

havia en fazer prosas <strong>de</strong> sa loor e dizer<br />

sa bondad’ e sa mesura e seu prez e sa valor.<br />

Muito ha Santa Maria, Madre <strong>de</strong> Deus, gran sabor...<br />

El ũa prosa fazia que era feita mui ben,<br />

se non fosse ũa rima soa que minguava én;<br />

e achar non a podia, e cuidava que per ren<br />

per el ja non s’ acharia, nen per outro sabedor.<br />

Muito ha Santa Maria, Madre <strong>de</strong> Deus, gran sabor...<br />

El ja por <strong>de</strong>sasperado <strong>de</strong> s’ aquela rim’ achar<br />

per home daqueste mundo, foi‐s’ enton a un altar<br />

da Virgen Santa Maria e começou‐ll’ a rogar<br />

<strong>de</strong> s’ acabar esta prosa que lle foss’ ajudador.<br />

Muito ha Santa Maria, Madre <strong>de</strong> Deus, gran sabor...<br />

Ca ela era ben feita <strong>de</strong> sa loor e <strong>de</strong> Deus<br />

e <strong>de</strong> com’ a Trĩida<strong>de</strong> enten<strong>de</strong>ssen os encreus;<br />

e el dar non lle podia neun cabo, mas os seus<br />

gẽollos ficou que ela foss’ en<strong>de</strong> acabador.<br />

Muito ha Santa Maria, Madre <strong>de</strong> Deus, gran sabor...<br />

Estand’ el assi en prezes, vẽo‐lle a coraçon<br />

a rima que lle minguava, que era <strong>de</strong> tal razon


et en langue latine, et elle montrait : Nobile Triclinium.<br />

qu'il n'y avait pas <strong>de</strong> mot qui la faisait mieux<br />

Sainte Marie, Mère <strong>de</strong> Dieu, sent une très gran<strong>de</strong> joie pour ai<strong>de</strong>r…<br />

que cette rime que je vous dis, et qui veut dire ainsi :<br />

"Noble maison <strong>de</strong> séjour, trois maisons il y a dans toi:<br />

Dieu le Père, et son Fils et le Saint Eprit là‐bas<br />

sont allés pour habiter sans aucun doute pour nous donner <strong>de</strong> l’amour ».<br />

Sainte Marie, Mère <strong>de</strong> Dieu, sent une très gran<strong>de</strong> joie pour ai<strong>de</strong>r…<br />

Après qu'il l'eut fini, il a loué Sainte Marie<br />

parce que la rime était si bien finie, et il a pleuré avec plaisir.<br />

Et au bout d’un instant il s'est incliné vers l'image<br />

et très lentement il a dit : "Merci beaucoup, ma dame".<br />

Sainte Marie, Mère <strong>de</strong> Dieu, sent une très gran<strong>de</strong> joie pour ai<strong>de</strong>r…<br />

Ce miracle <strong>de</strong> Sainte Marie veut démontrer<br />

ce qui est arrivé, il n'y a pas longtemps, dans la ville <strong>de</strong> Paris;<br />

et vous pouvez voir l'image, pour vous sentir avec elle plus heureux,<br />

donc aujourd’hui elle est suspendue à l'intérieur <strong>de</strong>l’église <strong>de</strong> Saint Victor.<br />

Sainte Marie, Mère <strong>de</strong> Dieu, sent une très gran<strong>de</strong> joie pour ai<strong>de</strong>r…<br />

en latin e que mostrava: “Nobile Triclinium”.<br />

E non havia palavra que i fezesse mellor<br />

Muito ha Santa Maria, Madre <strong>de</strong> Deus, gran sabor...<br />

esta rima que vos digo, e que quer dizer assi:<br />

“Nobre casa <strong>de</strong> morada, tres moradas ha en ti:<br />

Deus Padre e o seu Fillo e o Sant’ Espirit’ i<br />

vẽeron morar sen falla por nos fazeren amor”.<br />

Muito ha Santa Maria, Madre <strong>de</strong> Deus, gran sabor...<br />

Pois houv’ a pros’ acabada, Santa Maria loou<br />

que lla tan ben acabara, e con gran prazer chorou.<br />

Mais a cabo dũa peça a omage s’ enclinou<br />

<strong>de</strong>la e mui passo disse: «Muitas graças, meu sennor».<br />

Muito ha Santa Maria, Madre <strong>de</strong> Deus, gran sabor...<br />

Este miragre que Santa Maria <strong>de</strong>mostrar quis<br />

conteceu, non ha gran tempo, na cida<strong>de</strong> <strong>de</strong> Paris;<br />

e vere<strong>de</strong>s a omagen, por seer<strong>de</strong>s én máis fis,<br />

hoje dia enclinada estar <strong>de</strong>ntr’ en San Vitor.<br />

Muito ha Santa Maria, Madre <strong>de</strong> Deus, gran sabor...


“Comme un prête pendant la messe a mangé une araignée qui est tombée dans le<br />

calice, et elle le parcourait entre la peau et la chair, et Sainte Marie a fait qu'elle lui<br />

sortait par l'ongle".<br />

Un très bon miracle a fait la Vierge, étrange et beau,<br />

pour que le sot obstiné comprenne la vérité.<br />

Et cette fois je vous raconterai un grand miracle<br />

et merveilleux à l'entendre, puisque vous l'enten<strong>de</strong>z <strong>de</strong> bon gré,<br />

ce que la Sainte Vierge, dont Dieu est né pour nous, a montré,<br />

dans la ville <strong>de</strong> Ciduad Rodrigo. Et c'est très merveilleux<br />

Un très bon miracle a fait la Vierge, étrange et beau,…<br />

plus que les autres que vous avez écouté, puisque j'ai su que ce<br />

que je vous raconterai maintenant est arrivé à un prête<br />

qui disait toujours la messe <strong>de</strong> la Mère du Roi céleste;<br />

et parce qu’il la chantait bien, et le peuple<br />

Un très bon miracle a fait la Vierge, étrange et beau,…<br />

était enthousiaste <strong>de</strong> l'entendre. Mais un jour, sans manquer,<br />

dans la gran<strong>de</strong> fête du mois d’août, il etait en train <strong>de</strong> chanter<br />

une messe pour cette Dame si belle; et dès qu’il a mangé<br />

l’Hostie, il a voulu boire le sang du Glorieux<br />

Un très bon miracle a fait la Vierge, étrange et beau,…<br />

Jésus‐Christ. Et il a vu dans le calice une gran<strong>de</strong> araignée<br />

en nageant sur le sang, et il a consi<strong>de</strong>ré ce fait comme une chose<br />

étrangère; mais il a fait un très grand effort, selon la coutume <strong>de</strong> l'Espagne,<br />

et il n’a pas été très lent à consommer le tout .<br />

Un très bon miracle a fait la Vierge, étrange et beau,…<br />

Et après qu'il eut fait cela, Dieu n'a pas voulu que le poison <strong>de</strong> l’araignée<br />

mît un obstacle ni que le corps dépérisse;<br />

«Como ũu clerigo ena missa consomiu ũa aranna que lle caeu no calez,<br />

eandava‐lle ontr’ o coiroe a carne viva, e fez Santa Maria que lle saisse<br />

pela unna»<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso,<br />

porque a verdad’ entenda o neicio perfioso.<br />

E daquest’ un gran miragre vos sera per mí contado<br />

e d’ oir maravilloso, pois oi<strong>de</strong>‐o <strong>de</strong> grado,<br />

que mostrou a Santa Virgen, <strong>de</strong> que Deus por nós foi nado,<br />

<strong>de</strong>ntro en Cidad‐Rodrigo. E é mui maravilloso<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...<br />

ontr’ os outros que oistes, e tenn’ eu que atal éste<br />

o que vos contarei ora que avẽo a un preste<br />

que dizia sempre missa da Madre do Rei celeste;<br />

e porque a ben cantava, era én mui <strong>de</strong>sejoso<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...<br />

o poblo <strong>de</strong> lla oiren. Mas un dia, sen falida,<br />

ena gran festa d’ Agosto, <strong>de</strong>sta Sennor mui comprida<br />

estava cantando missa; e pois houve consomida<br />

a Hosti’, ar quis o sangui consomir do glorioso<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...<br />

Jesu‐Crist’. E viu no caliz jazer ũa grand’ aranna<br />

<strong>de</strong>ntro no sangui nadando, e teve‐o por estranna<br />

cousa; mais mui grand’ esforço fillou, a foro d’ Hespanna,<br />

e <strong>de</strong> consomir‐lo todo non vos foi mui vagaroso.<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...<br />

E pois aquest’ houve feito, non quis que ll’ empeecesse<br />

Deus o poçon da aranna nen lle no corpo morresse;


et pour cela elle était vivante, et il n'a pas voulu qu'elle le mordît,<br />

mais entre la peau et la chair cet insecte malheureux se promenait.<br />

Un très bon miracle a fait la Vierge, étrange et beau,…<br />

Et elle marchait très vite dans le corps et ne causait pas<br />

<strong>de</strong> douleur ni <strong>de</strong> mal, par la grâce <strong>de</strong> la Sainte Vierge Marie;<br />

et s’il s'arrêtait sous le soleil, tout <strong>de</strong> suite l'araignée venait,<br />

et il disait à tous en la montrant: "Le Roi pieux<br />

Un très bon miracle a fait la Vierge, étrange et beau,…<br />

a voulu que j’eûs ce martyre à cause <strong>de</strong> mes péchés;<br />

pour cela je prie la Vierge que, si cela lui plaisait,<br />

qu’elle supplie son Fils qu’il me donne vite la mort<br />

ou Il me retirât cette peine, puisque Il est bien puissant pour le faire ".<br />

Un très bon miracle a fait la Vierge, étrange et beau,…<br />

Cette araignée marchait au‐<strong>de</strong>ssus <strong>de</strong> l'épine dorsale<br />

et après par les côtés et directement à la rate,<br />

ensuite elle allait à la poitrine et il n’y avait pas <strong>de</strong> bras<br />

où elle ne marchait pas; et le corps très velu<br />

Un très bon miracle a fait la Vierge, étrange et beau,…<br />

cette araignée avait. Et un jour, en étant<br />

au soleil, à la neuvième heure, son bras peu à peu tomba,<br />

et il s’est mis à se gratter et il ne s'est pas rendu compte sauf quand<br />

cet insecte venimeux lui est sorti <strong>de</strong>‐<strong>de</strong>ssous d'un ongle.<br />

Un très bon miracle a fait la Vierge, étrange et beau,…<br />

Et aussitôt que l'araignée est sortie, le prêtre l'a prise<br />

et a fait tout <strong>de</strong> suite <strong>de</strong>s poudres et il les a gardées dans son sac;<br />

et quand il a dit sa messe, il l'a mise à la bouche et l'a avalée,<br />

et a dit que ce fut pour lui comme un mets très délicieux.<br />

Un très bon miracle a fait la Vierge, étrange et beau,…<br />

Les gens qui étaient là, quand ils ont vu cela,<br />

ont loué beaucoup la Mère du Saint Roi Jésus‐Christ<br />

et par la suite le prête a été par ce fait<br />

beaucoup plus confirmé dans sa foi, et il n'a pas sombré dans la luxure.<br />

Un très bon miracle a fait la Vierge, étrange et beau…<br />

e pero andava viva, non ar quis que o mor<strong>de</strong>sse,<br />

mas ontr’ o coir’ e a carn’ ia aquel bestigo astroso.<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...<br />

E andava muit’ aginna pelo corp’ e non fazia<br />

door nen mal, por vertu<strong>de</strong> da Virgen Santa Maria;<br />

e se s’ ao sol parava, log’ a aranna viia,<br />

e mostrando‐a a todos dizend’: «O Rei piadoso<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...<br />

quis que polos meus pecados aqueste marteir’ houvesse;<br />

por én rogo aa Virgen que se a ela prouguesse,<br />

que rogass’ ao seu Fillo que cedo mi a morte <strong>de</strong>sse<br />

ou me tolless’ esta coita, ca ben é én po<strong>de</strong>roso».<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...<br />

Esta aranna andando per cima do espinnaço<br />

e <strong>de</strong>pois pelos costados e en <strong>de</strong>reito do baço,<br />

<strong>de</strong>s i ia‐ll’ aos peitos e sol non leixava braço<br />

per que assi non andasse; e o corpo mui veloso<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...<br />

havia esta aranna. E un dia, el estando<br />

ao sol, ora <strong>de</strong> nõa, foi ll’ o braç’ escaentando,<br />

e el a coçar fillou‐s’ e non catou al senon quando<br />

lle saiu per so a unlla aquel poçon tan lixoso.<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...<br />

E tan toste que saida foi, o crerigo fillou‐a<br />

e fez logo <strong>de</strong>la poos e en sa bolsa guardou‐a;<br />

e quando disse sa missa, consumiu‐a e passou‐a,<br />

e disse que lle soubera a manjar mui saboroso.<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso<br />

As gentes que i estavan, quand’ houveron esto visto,<br />

loaron muito a Madre do Santo Rei Jesu‐Cristo<br />

e <strong>de</strong>s ali a<strong>de</strong>ante foi o crerigo por isto<br />

mui máis na fe confirmado, e non foi luxurioso.<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...


«Celle est pour louer sainte Marie»<br />

Dites, aïe troubadours,<br />

à la Dame <strong>de</strong>s Dames:<br />

pourquoi ne la louez‐vous pas?<br />

Si vous savez chanter,<br />

et parce que vous avez Dieu,<br />

pourquoi ne la louez‐vous pas?<br />

La dame qui donne la vie<br />

et est d'une telle beauté,<br />

pourquoi ne la louez‐vous pas?<br />

Celle qui vous ne ment jamais<br />

et notre peine ressent,<br />

pourquoi ne la louez‐vous pas?<br />

Celle qui est plus que bonne<br />

et par laquelle Dieu pardonne,<br />

pourquoi ne la louez‐vous pas?<br />

Celle qui nous donne <strong>de</strong> la consolation<br />

dans la vie et dans la mort,<br />

pourquoi ne la louez‐vous pas?<br />

Celle qui fait que ce qui meurt<br />

vit, et celle qui nous porte secours,<br />

pourquoi ne la louez‐vous pas?<br />

«Esta é <strong>de</strong> loor <strong>de</strong> Santa Maria»<br />

Dized’, ai trobadores,<br />

a Sennor das sennores,<br />

por que a non loa<strong>de</strong>s?<br />

Se vós trobar sabe<strong>de</strong>s,<br />

a por que Deus have<strong>de</strong>s,<br />

por que a non loa<strong>de</strong>s?<br />

A Sennor que dá vida<br />

e é <strong>de</strong> ben comprida,<br />

por que a non loa<strong>de</strong>s?<br />

A que nunca nos mente<br />

e nossa coita sente,<br />

por que a non loa<strong>de</strong>s?<br />

A que é máis que bõa<br />

e por que Deus perdõa,<br />

por que a non loa<strong>de</strong>s?<br />

A que nos dá conorte<br />

na vida e na morte,<br />

por que a non loa<strong>de</strong>s?<br />

A que faz o que morre<br />

viv’, e que nos acorre,<br />

por que a non loa<strong>de</strong>s?


“Celle‐ci raconte comme un chevalier qui était très luxurieux, par la prière qu’il a<br />

fait à Sainte Marie, il a changé sa nature et dans ce procès il n'est jamais tombé".<br />

De même que le démon lutte pour nos induire en erreur,<br />

la Vierge lutte aussi pour que nous nous préserver <strong>de</strong> l'erreur.<br />

Car <strong>de</strong> même qu’il cherche toujours <strong>de</strong>s chemins<br />

pour faire le mal dans le mon<strong>de</strong>, fausses et très menteuses,<br />

la Vierge les cherche aussi saintes et très vraies,<br />

pour que nous ayons la grâce <strong>de</strong> Dieu, dont nous attendons toujours.<br />

De même que le démon lutte pour nos induire en erreur,...<br />

Et je veux vous parler d’un miracle que j’ai écouté je veux vous dire,<br />

que la très glorieuse Vierge a fait une fois,<br />

merveilleux et très difficile, dont une gran<strong>de</strong> grâce j’attends;<br />

et si vous écoutez bien, nous vous le raconterons <strong>de</strong> bon gré.<br />

De même que le démon lutte pour nos induire en erreur,...<br />

Un chevalier qui aimait <strong>de</strong> coeur<br />

àla Très Glorieuse et toujours il la louait<br />

tout ce qu'il pouvait, et par son amour il donnait l'aumône<br />

aux pauvres et aux mesquins, et nous sauvons ce avec certitu<strong>de</strong>.<br />

De même que le démon lutte pour nos induire en erreur,...<br />

Ce chevalier était grand et élégant et beau,<br />

doux et <strong>de</strong> bonne humeur, sans orgueil et humble<br />

et mesuré dans ses faits; mais il était<br />

si enclin à la luxure qu'il il ne pouvait plus l'être d'avantage, d'après ce<br />

que nous savons.<br />

De même que le démon lutte pour nos induire en erreur,...<br />

Mais quand il se rappelait <strong>de</strong> la Dame bien belle,<br />

cette peine lui restait et elle était <strong>de</strong> bonne vie;<br />

«Esta é como un cavaleiro que era mui luxurioso, per rogo que fezo a<br />

Santa Maria, houve cambiada a natura que nunca pois catou por tal<br />

preito»<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos,<br />

outrossi a Virgen punna como nos d’ errar guar<strong>de</strong>mos.<br />

Ca assi com’ ele sempre anda buscando carreiras<br />

pera mal fazer no mundo, falsas e mui mentireiras,<br />

assi ar busca a Virgen santas e mui verda<strong>de</strong>iras,<br />

por que mercee hajamos <strong>de</strong> Deus, que sempr’ aten<strong>de</strong>mos.<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos..<br />

E daquest’ un gran miragre que oi dizer‐vos quero,<br />

que fezo ũa vegada maravillos’ e mui fero<br />

a Virgen mui groriosa, <strong>de</strong> que gran merce’ espero;<br />

e se ben nos ascuitar<strong>de</strong>s, <strong>de</strong> grado vo‐lo diremos.<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

Esto foi dun cavaleiro que <strong>de</strong> coraçon amava<br />

a esta mui Groriosa e que sempre a loava<br />

quant’ el máis loar podia, e por seu amor ar dava<br />

a pobres e a mesquinnos, esto <strong>de</strong> certo sabemos.<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

Este cavaleiro era grand’ e apost’ e fremoso,<br />

manso e <strong>de</strong> bon talante, sen orgull’ e homildoso<br />

e mesurad’ en seus feitos; pero tan luxurioso<br />

era que máis non podia seer, per quant’ apren<strong>de</strong>mos.<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

Pero quando lle nembrava a Sennor <strong>de</strong> ben comprida,<br />

quedava‐ll’ aquela coita e era <strong>de</strong> bõa vida;<br />

mais <strong>de</strong>pois ll’ escaecia, como home que s’ obrida


mais après il l'oubliait, comme homme qui s'emballe<br />

et qui n'a pas toute sa tête, puisque nous en connaissons quelques‐uns<br />

comme lui.<br />

De même que le démon lutte pour nos induire en erreur,...<br />

Et lui, agissant <strong>de</strong> cette façon en luttant avec le démon,<br />

en n'étant pas dans la même situation, mais en tombant et en se levant,<br />

il a vu la Reine <strong>de</strong>s cieux dans une vision, et en pleurant<br />

il lui a dit: " Dame, grâce, parce que dans toi nous la trouverons<br />

De même que le démon lutte pour nos induire en erreur,...<br />

chaque fois que nous nous trompons. Pour cela à ta sainteté<br />

je prie que tu me fasse une grâce et par ta pitié<br />

que tu ne tiennes pas en compte comme nous sommes pleins <strong>de</strong> la<br />

méchanceté,<br />

moi même et d'autres <strong>de</strong> ce mon<strong>de</strong> qui commettons <strong>de</strong>s péchés".<br />

De même que le démon lutte pour nos induire en erreur,...<br />

Alors la Vierge très sainte l'a regardé furieuse<br />

et elle lui a dit: "l'espérance que tu as dans moi est perdue<br />

si ton coeur ne change pas ce que tu fais<br />

et ne laisse pas ce péché que nous tant détestons ".<br />

De même que le démon lutte pour nos induire en erreur,...<br />

Alors le chevalier a dit : "ma Dame, je suis à vous,<br />

et je ne dois pas du tout vous mentir, ni je le veux:<br />

mais ce péché par nature vient <strong>de</strong>puis Adán et nous savons,<br />

que nous ne serons pas sains si nous ne sommes pas protégés par vous.<br />

De même que le démon lutte pour nos induire en erreur,...<br />

Alors la Vierge très pleine <strong>de</strong> mesure a répondu:<br />

«Parce que nous connaissons ta bonté et entendons ta folie,<br />

je ferai que mon Fils te change la nature<br />

pour que tu ne recommences pas à faire cela, car nous avons le pouvoir<br />

<strong>de</strong> faire cela» .<br />

De même que le démon lutte pour nos induire en erreur,...<br />

Alors la sainte Vierge est partie; et pour la suite un autre jour,<br />

par pouvoir <strong>de</strong> la sainte et glorieuse Marie bénie,<br />

le chevalier qui avant d'une gran<strong>de</strong> luxure brûlait<br />

est <strong>de</strong>venu plus froid que la neige, dans les miracles nous le lisons.<br />

De même que le démon lutte pour nos induire en erreur,...<br />

Et il a vécu après sa vie comme et le temps que Dieu a voulu,<br />

très bonne, comme l'homme qui progresse toujours dans le bien,<br />

pour la joie <strong>de</strong> la Glorieuse qui brise le démon,<br />

et à qui toujours, nous les pécheurs, donnons <strong>de</strong>s louanges pour cela.<br />

De même que le démon lutte pour nos induire en erreur,...<br />

e que non é en seu siso, e <strong>de</strong> taes connocemos.<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

El aquest’ assi fazendo e con o <strong>de</strong>mo luitando,<br />

non estand’ en un estado, mais caend’ e levantando,<br />

viu en vijon a Reinna dos ceos, e el chorando<br />

lle disse: «Sennor, mercee, ca en ti a acharemos<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

cada que fezermos erro. Por end’ a ta santida<strong>de</strong><br />

rogo que m’ hajas mercee e pola ta piada<strong>de</strong><br />

non cates a como sõo mui comprido <strong>de</strong> malda<strong>de</strong><br />

eu e os máis <strong>de</strong>ste mundo por pecados que fazemos».<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

Enton a Virgen mui santa cató‐o come sannuda<br />

e disse‐ll’: «A esperança que has en mí é perduda<br />

se daquesto que tu fazes teu coraçon non se muda<br />

e non leixas aquel erro que nós muit’ avorrecemos».<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

Enton diss’ o cavaleiro: «Mia Sennor, eu sõo vosso,<br />

e a vós per nulla guisa mentir non <strong>de</strong>vo nen posso;<br />

mais est’ erro per natura ben <strong>de</strong>s Adan é‐xe nosso,<br />

<strong>de</strong> que non seremos sãos, se per vós non guarecemos.<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

Enton respon<strong>de</strong>u a Virgen mui comprida <strong>de</strong> mesura:<br />

«Porque teu ben connocemos e enten<strong>de</strong>s ta loucura,<br />

eu farei que o meu Fillo te cambiará a natura<br />

que ja máis esto non faças, ca <strong>de</strong>sto po<strong>de</strong>r havemos».<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

Enton foi‐s’ a Virgen santa; e logo en outro dia,<br />

por po<strong>de</strong>r da groriosa bẽeita Santa Maria,<br />

o cavaleiro que ante con gran luxuri’ ardia<br />

tornou mais frio ca neve, nos miragres‐lo leemos.<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

E viveu <strong>de</strong>pois sa vida quamanna Deus quis e quanta,<br />

mui bõa, assi com’ home que sempr’ en seu ben avanta,<br />

por prazer da Groriosa que ao <strong>de</strong>mo quebranta,<br />

a que sempre pecadores por en<strong>de</strong> loores <strong>de</strong>mos.<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...


"Comme sainte Marie libère <strong>de</strong> la mort un animal qu'on appelle belette".<br />

Dans le peu et dans le beaucoup, dans tout, la Vierge<br />

fait grâce à ses serfs, mère <strong>de</strong> celui qui voit tout.<br />

De ce fait je raconterai un grand miracle qu'a fait la Reine,<br />

Mère <strong>de</strong> Dieu Jésus‐Christ, à un roi qui avait beaucoup <strong>de</strong> son espérance<br />

en elle, parce qu'elle lui a fait voir tout <strong>de</strong> suite<br />

tristesse et plaisir très grands les <strong>de</strong>ux par sa grâce.<br />

Dans le peu et dans le beaucoup, dans tout, la Vierge...<br />

Ce chagrin fût causé par un animal que le Roi aimait beaucoup,<br />

qu'il avait avec lui et qu'il élevait très bien<br />

ce que les Galiciens appellent donezinna, et il tirait<br />

avec elle <strong>de</strong>s oiseaux <strong>de</strong>s grottes, dans lesquelles personne ne voit.<br />

Dans le peu et dans le beaucoup, dans tout, la Vierge...<br />

Mais cela et beaucoup d'autres bonnes choses elle faisait<br />

en batifolant et en sautant, ce dont le Roi avait un grand plaisir;<br />

et <strong>de</strong> ce fait il l'aimait tant<br />

qu'il considérait que Dieu lui avait accordé une gran<strong>de</strong> grâce en la lui donnant.<br />

Dans le peu et dans le beaucoup, dans tout, la Vierge...<br />

Et par ce il le faisait avec futaine, dans laquelle il la gardait,<br />

un coffre très bien fait, et à l'intérieur il l'enfermait<br />

pour que elle ne souffrit aucun mal , puisque il se méfiait beaucoup<br />

du chat qui voit dans la nuit mieux que dans le jour.<br />

Dans le peu et dans le beaucoup, dans tout, la Vierge...<br />

Je la vois encore un jour, en allant sur un chemin,<br />

où il a voulu la tirer du coffre; et comme elle est légère,<br />

elle est tombé entre les pattes <strong>de</strong>s bêtes, et alors<br />

le Roi pris <strong>de</strong> panique a dit: "Sainte‐Marie grâce!<br />

«Como Santa Maria guardou <strong>de</strong> morte ũa bestiola que chaman<br />

donezinna»<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee<br />

aos seus servos a Virgen, Madre do que todo vee.<br />

Desto direi un miragre gran<strong>de</strong> que fez a Reinna,<br />

Madre <strong>de</strong> Deus Jesu‐Cristo, a ũu rei que muito tiinna<br />

en ela sa asperança, ca lle fez veer aginna<br />

pesar e prazer mui gran<strong>de</strong> dũa ren por sa mercee.<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee...<br />

Este pesar foi por ũa bestiola que muit’ amava<br />

el‐Rei, que sigo tragia e a que mui ben criava,<br />

a que chaman donezinna os <strong>galego</strong>s, e tirava<br />

con ela aves das covas, e <strong>de</strong> taes home vee.<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee...<br />

Pero esta outras cousas muitas e bõas fazia<br />

trebellando e saltando, on<strong>de</strong> gran prazer havia<br />

aquel Rei; e por aquesto atan gran ben lle queria<br />

que tiinna que fezera Deus en dar‐lla gran mercee.<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee...<br />

E por esto lle fezera <strong>de</strong> fust’, en que a guardava,<br />

ũa arca mui ben feita, e <strong>de</strong>ntro a enserrava<br />

por que mal non recebesse, ca muito se receava<br />

do gato, que ena noite mellor ca no dia vee.<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee...<br />

On<strong>de</strong> ll’ avẽo ũu dia, indo per ũa carreira,<br />

que a quis tirar da arca; e com’ ela é ligeira,<br />

caeu ontr’ os pés das bestas, e foi en atal maneira<br />

que el‐Rei con coita disse: «Santa Maria, mercee!


Dans le peu et dans le beaucoup, dans tout, la Vierge...<br />

Gar<strong>de</strong>z‐moi ma donezinna que je ne la per<strong>de</strong> pas par la mort ".<br />

Et touts ceux qui étaient là, ont eu un grand chagrin,<br />

parce que le cheval du Roi a mis sa patte si fort<br />

sur elle que le Roi a dit: "aïe, les hommes, qui est‐ce qui la voit?<br />

Dans le peu et dans le beaucoup, dans tout, la Vierge...<br />

Donnez‐la‐moi <strong>de</strong> n'importe quelle façon, vivante, ou morte,<br />

et j'ai me consolerai avec elle comme qui peut en être affligé".<br />

Alors sainte Marie, qui <strong>de</strong>s cieux est la porte, a fait,<br />

que d'au‐<strong>de</strong>ssous <strong>de</strong> la patte elle sortit vivante par sa grâce.<br />

Dans le peu et dans le beaucoup, dans tout, la Vierge...<br />

Alors touts ceux qui étaient là et ont vu une si gran<strong>de</strong> merveille<br />

que la Glorieuse a faite, qui est <strong>de</strong> Dieu la Mère et la Fille,<br />

quand elle fait que le cheval, qui avec son pied a marché si mal,<br />

ne la tue pas. Et celui qui voit tout a fait cela<br />

Dans le peu et dans le beaucoup, dans tout, la Vierge...<br />

pour le plaisir <strong>de</strong> la Glorieuse, sa Mère, à qui le Roi<br />

l'a <strong>de</strong>mandé, quand elle a été piétinée par la patte du cheval.<br />

Pour cela qu'il soit béni et qu'elle soit louée<br />

et toujours les <strong>de</strong>ux aient pitié <strong>de</strong> nous et nous concè<strong>de</strong>nt leur grâce.<br />

Dans le peu et dans le beaucoup, dans tout, la Vierge...<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee...<br />

Guarda‐me mia donezinna que a non perça per morte».<br />

E quantos ali estavan houveron gran <strong>de</strong>sconorte,<br />

ca lle pose o cavalo d’el‐Rei o pé atan forte<br />

sobr’ ela, e el‐Rei disse: «Ai, varões, quen a vee?<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee...<br />

Da<strong>de</strong>‐mi‐a qual quer que seja, sequer viva, sequer morta,<br />

e conortar‐m’‐ei con ela come quen se mal conorta».<br />

Enton fez Santa Maria, a que é dos ceos porta,<br />

que <strong>de</strong> so o pé saisse viva pola sa mercee.<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee...<br />

Enton quantos ali eran e viron tal maravilla<br />

que fezo a Groriosa, que é <strong>de</strong> Deus Madr’ e Filla,<br />

en fazer que o cavalo, que con seu pé tan mal trilla,<br />

non a matasse. E esto fez aquel que todo vee<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee...<br />

per prazer da Groriosa, sa Madr’, a que comendada<br />

a houv’ el‐Rei, u do pee do cavalo foi trillada.<br />

Por én seja el bẽeito e ela seja loada,<br />

e sempr’ ambos <strong>de</strong> nós hajan pieda<strong>de</strong> e mercee.<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee...


«Comme sainte Marie a porté l'âme d'un moine qui a peint son nom <strong>de</strong><br />

trois couleurs".<br />

Celle qui pour une gran<strong>de</strong> beauté est appelée Fleur <strong>de</strong>s fleurs,<br />

il lui plaît beaucoup plus quand son nom est loué, que d'autres louanges.<br />

Je raconterai un miracle à ce sujet, comme on me l'a raconté,<br />

puisque j'ai l'écouté à un moine bon et bien ordonné<br />

et qui disait les heures <strong>de</strong> la Vierge avec grand plaisir,<br />

et il y avait un plus grand plaisir en cela que dans d'autres plaisirs.<br />

Celle qui pour une gran<strong>de</strong> beauté est appelée Fleur <strong>de</strong>s fleurs, ...<br />

Ce prête était très bon et avec satisfaction il lisait<br />

les Vies <strong>de</strong>s Saintes Pères et écrivait aussi très bien;<br />

mais, à l'endroit où il trouvait le nom <strong>de</strong> sainte Marie,<br />

il lui rédigeait avec trois couleurs un très bel écrit.<br />

Celle qui pour une gran<strong>de</strong> beauté est appelée Fleur <strong>de</strong>s fleurs, ...<br />

La première était en or, couleur riche et belle<br />

semblable à la Vierge qui est noble et belle;<br />

l'autre était bleue, couleur très merveilleuse,<br />

celle qui au ciel ressemble quand il est dans sa splen<strong>de</strong>ur.<br />

Celle qui pour une gran<strong>de</strong> beauté est appelée Fleur <strong>de</strong>s fleurs, ...<br />

Le troisième on l'appelle rose, parce que c'est une couleur rouge;<br />

c'est pourquoi que chacune <strong>de</strong> ces couleurs ressemble très bien<br />

à la Vierge qui est riche, très sainte, et à qui n'a jamais connu<br />

d'une égale en beauté, parce qu'elle est la meilleure <strong>de</strong>s meilleures.<br />

Celle qui pour une gran<strong>de</strong> beauté est appelée Fleur <strong>de</strong>s fleurs, ...<br />

Où le moine apportait ce saint nom avec lui<br />

<strong>de</strong> la Vierge Marie, dont il était très ami,<br />

il l'embrassait souvent pour vaincre l'ennemi,<br />

le diable qui toujours s'efforce pour nous faire commettre <strong>de</strong>s erreurs.<br />

Celle qui par une gran<strong>de</strong> beauté est appelée Fleur <strong>de</strong>s fleurs,...<br />

«Como Santa Maria levou a alma dun fra<strong>de</strong> que pintou o seu<br />

nome <strong>de</strong> tres coores»<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores,<br />

mui máis lle praz quando loan seu nome que doutras loores.<br />

Desto direi un miragre, segundo me foi contado,<br />

que avẽo a un monge bõo e ben ordinnado<br />

e que as horas <strong>de</strong>sta Virgen dizia <strong>de</strong> mui bon grado,<br />

e maior sabor havia <strong>de</strong>sto que doutras sabores.<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

Este mui bon clerigo era e mui <strong>de</strong> grado liia<br />

nas Vidas dos Santos Padres e ar mui ben escrivia;<br />

mais u quer que el achava nome <strong>de</strong> Santa Maria<br />

fazia‐o mui fremoso escrito con tres colores.<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

A primeira era ouro, coor rica e fremosa<br />

a semellante da Virgen nobre e mui preciosa;<br />

e a outra d’ azur era, coor mui maravillosa<br />

que ao ceo semella quand’ é con sas esplandores.<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

A terceira chaman rosa, porque é coor vermella;<br />

on<strong>de</strong> cada ũa <strong>de</strong>stas coores mui ben semella<br />

aa Virgen que é rica, mui santa, e que parella<br />

nunca houv’ en fremosura, ar é mellor das mellores.<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

Ond’ aqueste nome santo o monge tragia sigo<br />

da Virgen Santa Maria, <strong>de</strong> que era muit’ amigo,<br />

beijando‐o ameu<strong>de</strong> por vencer o ẽemigo<br />

diabo que sempre punna <strong>de</strong> nos meter en errores.<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...


Il est arrivé une fois qu'il se trouvait très mala<strong>de</strong><br />

avec une gran<strong>de</strong> maladie, dont il était atteint;<br />

mais bien qu'ainsi il se trouvât, lui venait à l'esprit<br />

d'être toujours l'un <strong>de</strong>s plus admirateurs <strong>de</strong> la sainte Vierge.<br />

Celle qui pour une gran<strong>de</strong> beauté est appelée Fleur <strong>de</strong>s fleurs, ...<br />

L'abbé et les moines sont allés le voir,<br />

et comme ils l'ont vu mal en point, ils ont mis un moine avec lui<br />

pour qu'il lui tînt compagnie; et après ils sont restés<br />

un peu <strong>de</strong> temps et ensuite ils sont partis. mais la Dame <strong>de</strong>s dames<br />

Celle qui pour une gran<strong>de</strong> beauté est appelée Fleur <strong>de</strong>s fleurs, ...<br />

est apparue au moine qui l'accompagnait, en dormant,<br />

et il a vu qu'elle s'approchait du lit peu à peu<br />

et elle lui disait: "ne crains pas, que je te ferai monter<br />

avec moi maintenant au paradis, où tu verras les anciens.<br />

Celle qui pour une gran<strong>de</strong> beauté est appelée Fleur <strong>de</strong>s fleurs, ...<br />

Donc, pouisque tu peignais mon nom avec trois peintures,<br />

je te porterai en haut au ciel, où tu verras les grâces,<br />

et dans le Livre <strong>de</strong> la Vie écrit entre les écritures<br />

tu seras entre ceux qui ne meurent pas ni ont <strong>de</strong> peines ni <strong>de</strong> douleurs ".<br />

Celle qui pour une gran<strong>de</strong> beauté est appelée Fleur <strong>de</strong>s fleurs, ...<br />

Alors elle a porté leur âme avec lui, la sainte Reine.<br />

Et le moine s'est réveillé et est allé au lit tout <strong>de</strong> suite;<br />

et puisqu'il l'a trouvé mort, il a fait sonner la clochette<br />

selon qu'il était établi par les saints docteurs.<br />

Celle qui pour une gran<strong>de</strong> beauté est appelée Fleur <strong>de</strong>s fleurs, ...<br />

Alors l'abbé est arrivé avec le couvent,<br />

qui étaient <strong>de</strong> compagnie au moins quatre‐vingts ou cent;<br />

et ce moine lui a dit: "Messieurs, avec plaisir<br />

je vous dirai tout ce que j'ai vu, si vous voulez m'écouter".<br />

Celle qui pour une gran<strong>de</strong> beauté est appelée Fleur <strong>de</strong>s fleurs, ...<br />

Alors il a raconté ce qu'il avait vu, comme déjà je vous ai dit;<br />

et l'abbé l'a fait mettre par écrit vite<br />

pour détruire les oeuvres <strong>de</strong> l'ennemi maudit,<br />

qui veut nous porter où nous avons toujours <strong>de</strong>s peurs…<br />

Celle qui pour une gran<strong>de</strong> beauté est appelée Fleur <strong>de</strong>s fleurs, ...<br />

Et après qu'ils ont su le fait, ils ont loué pleins <strong>de</strong> volonté<br />

la sainte Vierge Marie, la Dame <strong>de</strong> pitié;<br />

et si dans une chose ils ont péché par sottise,<br />

ils ont lutté pour se préserver d'être pécheurs.<br />

Celle qui pour une gran<strong>de</strong> beauté est appelée Fleur <strong>de</strong>s fleurs, ...<br />

On<strong>de</strong> foi ũa vegada que jazia mui doente<br />

dũa grand’ enfermida<strong>de</strong>, <strong>de</strong> que era én possente;<br />

e pero assi jazia, viinna‐lle sempre a mente<br />

<strong>de</strong> seer da Virgen santa un dos seus máis loadores.<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

O aba<strong>de</strong> e os monges todos veer o vẽeron,<br />

e poi‐lo viron maltreito, un fra<strong>de</strong> con el poseron<br />

que lle tevesse companna; e pois ali esteveron<br />

un pouco, foron‐se logo. Mais a Sennor das sennores<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

apareceu ao fra<strong>de</strong> que o guardav’, en dormindo,<br />

e viu que ao leito se chegava passo indo,<br />

e dizia‐lle: «Non temas, ca te farei ir sobindo<br />

mig’ ora a paraiso, u veeras os maiores.<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

Ca por quanto tu pintavas meu nome <strong>de</strong> tres pinturas,<br />

levar‐t’‐ei suso ao ceo, u veras as aposturas,<br />

e eno Livro da Vida escrit’ ontr’ as escrituras<br />

seras ontr’ os que non morren, nen han coitas nen doores».<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

Enton levou <strong>de</strong>l a alma sigo a Santa Reinna.<br />

E o fra<strong>de</strong> espertou logo e foi ao leit’ aginna;<br />

e pois que o achou morto, fez sõar a campainna<br />

segund’ estableçud’ era polos seus santos doctores.<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

Mantenente o aba<strong>de</strong> chegou i con o convento,<br />

que eran i <strong>de</strong> companna ben oiteenta ou cento;<br />

e aquel monge lles disse: «Sennores, por cousimento<br />

o que vi vos direi todo, se m’ én for<strong>de</strong>s oidores».<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

Enton contou o que vira, segundo vos hei ja dito;<br />

e o aba<strong>de</strong> tan toste o fez meter en escrito<br />

pera <strong>de</strong>struir as obras do ẽemigo maldito,<br />

que nos quer levar a logo u sempr’ hajamos pavores...<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

E pois souberon o feito, loaron <strong>de</strong> voonta<strong>de</strong><br />

a Virgen Santa Maria, a Sennor <strong>de</strong> pieda<strong>de</strong>;<br />

e se en algũa cousa ll’ erraran per necida<strong>de</strong>,<br />

punnaron <strong>de</strong> se gardaren que non fossen pecadores.<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...


«Cette Première est dédié au Mai».<br />

Bienvenu sois‐tu, Mai, et avec joie;<br />

pour cela nous prierons à Sainte Marie<br />

qu'elle prie encore son fils<br />

pour qu'il nous gar<strong>de</strong> <strong>de</strong>s errements et <strong>de</strong>s folies.<br />

Bienvenu sois‐tu, le Mai, et avec joie.<br />

Bienvenu sois‐tu, Mai, avec toute santé,<br />

parce que nous priions à celle <strong>de</strong> gran<strong>de</strong> vertu<br />

pour qu'elle prie Dieu qu'il nous ai<strong>de</strong> toujours<br />

contre le démon et <strong>de</strong> là qu'il nous protège.<br />

Bienvenu sois‐tu, le Mai, et toute santé.<br />

Beinvenu sois‐tu, Mai, et avec loyauté,<br />

parce que nous priions à celle <strong>de</strong> gran<strong>de</strong> bonté<br />

pour qu'elle ait toujours <strong>de</strong> nous <strong>de</strong> la pitié<br />

et qu'elle nous préserver <strong>de</strong> toute méchanceté.<br />

Bienvenu sois‐tu, le Mai, et avec loyauté.<br />

Bienvenu sois‐tu, Mai, avec beaucoup <strong>de</strong> richesses;<br />

et nous prions qu'il y ait une très gran<strong>de</strong> noblesse,<br />

que <strong>de</strong>s tristesses il nous préserve<br />

et <strong>de</strong>s peines et aussi <strong>de</strong>s bassesses.<br />

Bienvenu sois‐tu, le Mai, et avec beaucoup <strong>de</strong> richesses.<br />

Bienvenu sois‐tu Mai, couvert <strong>de</strong> fruits;<br />

et nous prierons pour que soient redoublées<br />

«Esta primeira é das maias»<br />

Ben vennas, Maio, e con alegria;<br />

por én roguemos a Santa Maria<br />

que a seu Fillo rogue toda via<br />

que el nos guar<strong>de</strong> d’ err’ e <strong>de</strong> folia.<br />

Ben vennas, Maio, e con alegria.<br />

Ben vennas, Maio con toda sau<strong>de</strong>,<br />

por que roguemos a <strong>de</strong> gran vertu<strong>de</strong><br />

que a Deus rogue que nos sempr’ aju<strong>de</strong><br />

contra o <strong>de</strong>m’ e <strong>de</strong>s i nos escu<strong>de</strong>.<br />

Ben vennas, Maio, con toda sau<strong>de</strong>.<br />

Ben vennas, Maio, e con lealda<strong>de</strong>,<br />

por que roguemos a <strong>de</strong> gran bonda<strong>de</strong><br />

que sempre haja <strong>de</strong> nós piada<strong>de</strong><br />

e que nos guar<strong>de</strong> <strong>de</strong> toda malda<strong>de</strong>.<br />

Ben vennas, Maio, e con lealda<strong>de</strong>.<br />

Ben vennas, Maio, con muitas requezas;<br />

e nós roguemos a que ha nobrezas<br />

en si mui gran<strong>de</strong>s, que nos <strong>de</strong> tristezas<br />

guard’ e <strong>de</strong> coitas e ar d’ avolezas.<br />

Ben vennas, Maio, con muitas requezas.<br />

Ben vennas, Maio, coberto <strong>de</strong> fruitas;


les grâces à réaliser, pour que plusieurs<br />

fois encore elles nous protègent du démon et <strong>de</strong> ses<br />

luttes<br />

Bienvenu sois‐tu, Mai, couvert <strong>de</strong> fruits.<br />

Bienvenu sois‐tu, Mai, avec <strong>de</strong> bonnes saveurs;<br />

et nous prierons et luangerons<br />

celle qui toujours pour les pécheurs<br />

a prié Dieu, qu'il nous préserve <strong>de</strong>s douleurs.<br />

Beinvenu sois‐tu, Mai, avec <strong>de</strong> bonnes saveurs.<br />

Bienvenu sois‐tu, Mai, avec <strong>de</strong>s vaches et <strong>de</strong>s taureaux;<br />

et nous prions que nos trésors<br />

soient <strong>de</strong> Jésus‐Christ, que le ciel confon<strong>de</strong><br />

les maures, si blancs et blonds.<br />

Beinvenu sois‐tu, Mai, avec <strong>de</strong>s vaches et <strong>de</strong>s taureaux.<br />

Bienvenu sois‐tu, Mai, joyeux et sans fureur;<br />

et nous prions celui qui nous gagne<br />

les biens <strong>de</strong> son Fils, qui nous donne<br />

une gran<strong>de</strong> force, pour que les maures sortent d'Espagne.<br />

Bienvenu sois‐tu, Mai, joyeux et sans fureur.<br />

Bienvenu sois‐tu, Mai, avec beaucoup <strong>de</strong> bétail;<br />

et nous prions pour que les péchés<br />

nous soient par Dieu pardonnés,<br />

qu'il nous fassent les protégés <strong>de</strong> son Fils.<br />

Bienvenu sois‐tu, Mai, avec beaucoup <strong>de</strong> bétail.<br />

Bienvenu sois‐tu, Mai, avec un bon été;<br />

et nous prions la Vierge <strong>de</strong> la plaine<br />

que nous défen<strong>de</strong> <strong>de</strong> l'homme très scélérat<br />

et <strong>de</strong> l'audacieux et du truand maladroit.<br />

Bienvenu sois‐tu, Mai, avec un bon été.<br />

Bienvenu sois‐tu, Mai, avec du pain et avec du vin;<br />

et nous prions que Dieu l'enfant<br />

porte dans ses bras que nous donne un chemin<br />

pour que nous fassions une bonne fête avec elle.<br />

Bienvenu sois‐tu, Mai, avec du pain et avec du vin.<br />

Bienvenu sois‐tu, Mai, doux et non furieux;<br />

et nous prions que notre bouclier<br />

nous gar<strong>de</strong> du fou audacieux<br />

et <strong>de</strong> l'homme furieux et inconnu.<br />

Bienvenu sois‐tu, Mai, doux et non furieux.<br />

e nós roguemos a que sempre duitas<br />

ha sas merces <strong>de</strong> fazer én muitas<br />

que nos <strong>de</strong>fenda do <strong>de</strong>m’ e sas luitas.<br />

Ben vennas, Maio, coberto <strong>de</strong> fruitas.<br />

Ben vennas, Maio, con bõos sabores;<br />

e nós roguemos e <strong>de</strong>mos loores<br />

aa que sempre por nós pecadores<br />

rog’ a Deus, que nos guar<strong>de</strong> <strong>de</strong> doores.<br />

Ben vennas, Maio, con bõos sabores.<br />

Ben vennas, Maio, con vacas e touros;<br />

e nós roguemos a que nos tesouros<br />

<strong>de</strong> Jeso‐Cristo é, que aos mouros<br />

cedo cofonda, e brancos e louros.<br />

Ben vennas, Maio, con vacas e touros.<br />

Ben vennas, Maio, alegr’ e sen sanna;<br />

e nós roguemos a quen nos gaanna<br />

ben <strong>de</strong> seu Fillo, que nos dé tamanna<br />

força, que saian os mouros d’ Hespanna.<br />

Ben vennas, Maio, alegr’ e sen sanna.<br />

Ben vennas, Maio, con muitos gãados;<br />

e nós roguemos a que os pecados<br />

faz que nos sejan <strong>de</strong> Deus perdõados,<br />

que <strong>de</strong> seu Fillo nos faça privados.<br />

Ben vennas, Maio, con muitos gãados.<br />

Ben vennas, Maio, con bõo verão;<br />

e nós roguemos a Virgen <strong>de</strong> chão<br />

que nos <strong>de</strong>fenda d’ home mui vilão<br />

e d’ atrevud’ e <strong>de</strong> torp’ alvardão.<br />

Ben vennas, Maio, con bõo verão.<br />

Ben vennas, Maio, con pan e con vinno;<br />

e nós roguemos a que Deus mininno<br />

troux’ en seus braços, que nos dé caminno<br />

por que sejamos con ela festinno.<br />

Ben vennas, Maio, con pan e con vinno.<br />

Ben vennas, Maio, mans’ e non sannudo;<br />

e nós roguemos a que noss’ escudo<br />

é, que nos guar<strong>de</strong> <strong>de</strong> louc’ atrevudo<br />

e d’ hom’ ẽaio e <strong>de</strong>sconnoçudo.<br />

Ben vennas, Maio, mans’ e non sannudo.


Bienvenu sois‐tu, Mai, joyeux et beau<br />

par la Mère du Roi glorieux<br />

et nous prions qu'il nous préserve<br />

<strong>de</strong> l'homme coléreux et du faux et du menteur<br />

Bienvenu sois‐tu, Mai, joyeux et beau.<br />

Bienvenu sois‐tu, Mai, avec <strong>de</strong> bons mets;<br />

et nous prierons dans les notres chants<br />

la sainte Vierge, <strong>de</strong>vant ses autels<br />

qu'elle nous préserve <strong>de</strong>s grands chagrins.<br />

Bienvenu sois‐tu, Mai, avec <strong>de</strong> bons mets.<br />

Ben vennas, Maio, alegr’ e fremoso;<br />

por end’ a Madre do Rei grorioso<br />

roguemos que nos guar<strong>de</strong> do nojoso<br />

hom’ e <strong>de</strong> falso e <strong>de</strong> mentiroso.<br />

Ben vennas, Maio, alegr’ e fremoso.<br />

Ben vennas, Maio, con bõos manjares;<br />

e nós roguemos en nossos cantares<br />

a Santa Virgen, ant’ os seus altares,<br />

que nos <strong>de</strong>fenda <strong>de</strong> gran<strong>de</strong>s pesares.<br />

Ben vennas, Maio, con bõos manjares.


“Celle tremière est <strong>de</strong> comme il a fait le ciel et la terre et la mer et le soleil et la lune<br />

et les étoiles et toutes les autres choses qui existent, et comme il a fait l'homme<br />

sembable à lui".<br />

Comme pouvons‐nous au Dieu remercier<br />

te tout ce qu'il a eu à faire pour nous?<br />

Pour nous il a fait le ciel, la terre et la mer,<br />

bien qu'il n'en avait pas besoin;<br />

celui qui ne veux pas croire cela,<br />

veut nier la bonté <strong>de</strong> Dieu.<br />

Comme pouvons‐nous au Dieu remercier...<br />

De comment il a fait la lumière et l'a créée,<br />

c'est bien son oeuvre, mes amis;<br />

mais il a été plus quand encore, pour sauver les siens,<br />

son feu il l'a enfermé dans la Vierge.<br />

Comme pouvons‐nous au Dieu remercier...<br />

Et comme les cieux il a fait et a étendu,<br />

cela paraît une oeuvre <strong>de</strong> gran<strong>de</strong> pensée;<br />

mais il est été plus grand encore, pour celui qui sait le voir,<br />

quand il est <strong>de</strong>scendu pour être un homme parmi eux.<br />

Comme pouvons‐nous au Dieu remercier...<br />

Et quand il a fait la terre, il a montré tout<br />

le pouvoir qu'il avait, mais pour qui veut le mesurer,<br />

pour nous racheter,<br />

il a marché sur terre et a subi un grand malheur.<br />

Comme pouvons‐nous au Dieu remercier...<br />

«Esta primeira é <strong>de</strong> com’ el fez o ceo e a terra e o<br />

mar e o sol e a lũa e as estrelas e toda‐las outras<br />

cousas que son, e como fez o home asa semellança»<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer<br />

quantos bẽes el por nós foi fazer.<br />

Por nós fez el ceo, terra e mar,<br />

ca pera si non havia mester;<br />

e quen aquesto creer non quiser,<br />

a pieda<strong>de</strong> <strong>de</strong> Deus quer negar.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...<br />

De com’ el fez a luz e a criou,<br />

ben semella seu feit’, amigos meus;<br />

pero máis foi u por salva‐los seus<br />

o seu lume na Virgen enserrou.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...<br />

E u os ceos fez e esten<strong>de</strong>u,<br />

ben semella obra <strong>de</strong> mui gran sén;<br />

mas maior foi, a quen o catar ben,<br />

u por seer home <strong>de</strong>les <strong>de</strong>cen<strong>de</strong>u.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...<br />

E u a terra fez, mostrou ben qual<br />

po<strong>de</strong>r havia; mas quen comidir,<br />

por máis terra u por nos remiir<br />

andou en ela e sofreu gran mal.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...


Et quand la lune et le soleil qui éclaire<br />

il a créé, une gran<strong>de</strong> oeuvre et très noble il a fait;<br />

mais il a été plus encore quand plus noir que la poix<br />

les ciels se sont tranmsformés quand il est mort pour nous sur la croix.<br />

Comme pouvons‐nous au Dieu remercier...<br />

Et quand il a fait les étoiles, bien sûr je sais que,<br />

en les faisant, il n'a fait grand effort;<br />

mais il a été plus encore quand par elles guidés,<br />

par les Rois il a été adoré comme Roi.<br />

Comme pouvons‐nous au Dieu remercier...<br />

Et quand les poissons, comme j'ai appris,<br />

il a créé les eaux, comme il est écrit,<br />

ce fut une gran<strong>de</strong> chose; mais bien plus encore<br />

quand il a marché sur ces eaux pour nous qui sommes ici.<br />

Comme pouvons‐nous au Dieu remercier...<br />

Et quand les oiseaux, il a bien voulu créer,<br />

il a voulu qu'ils volent dans l'air,<br />

et ce fut beaucoup; mais je vous dis ceci<br />

qu'il a plus fait pour nous quand il a monté dans l'air.<br />

Comme pouvons‐nous au Dieu remercier...<br />

Et quand les bêtes, comme les écrits disent,<br />

il en a fait beaucoup plus d'espèces que mille,<br />

ce fut beaucoup; mais plus encore dans l'humble créche<br />

entre ces animaux il a joué très heureux.<br />

Comme pouvons‐nous au Dieu remercier...<br />

Et quand l'homme il a crée très beau<br />

en lui donnant <strong>de</strong> l'enten<strong>de</strong>ment et <strong>de</strong> la raison,<br />

ce fut beaucoup; mais encore plus lors <strong>de</strong> sa passion<br />

pour le sauver et lors <strong>de</strong> sa très cruelle mort.<br />

Comme pouvons‐nous au Dieu remercier...<br />

E u a lũa e o sol que luz<br />

criou, grand’ obra e mui nobre fez;<br />

pero máis foi u chus negros ca pez<br />

tornaron u por nós pres mort’ en cruz.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...<br />

E u as estrelas fez, <strong>de</strong> certo sei<br />

que en faze‐las non fillou afan;<br />

pero máis foi u per elas a pran<br />

dos Reis foi aorado por Rei.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...<br />

E u os peixes, per com’ aprendi,<br />

criou das aguas, com’ escrito jaz,<br />

gran cousa foi; mas mui maior assaz<br />

u sobr’ elas andou por nós aqui.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...<br />

E u as aves, com’ el por ben viu,<br />

que voassen no aire fazer quis,<br />

muito foi; mas <strong>de</strong>sto vos faço fis<br />

que máis fez por nós u per el subiu.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...<br />

E u bestias, per com’ o escrito diz,<br />

fez <strong>de</strong> naturas muitas máis ca mil,<br />

muito foi; pero máis u eno vil<br />

presev’ ontr’ elas jouv’ o mui fiiz.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...<br />

E u fez home apost’ e mui bel<br />

a que <strong>de</strong>u entendiment’ e razon,<br />

muito foi; pero máis u pres paxon<br />

po‐lo salvar e morte mui cruel.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...


IL TROVADORISMO MEDIEVALE GALIZIANO‐PORTOGHESE<br />

(Introduzione, selezione ed edizione a carico di Carlos Paulo Martínez<br />

Pereiro)<br />

Un’iniziativa <strong>de</strong>lla <strong>Asociación</strong> <strong>de</strong> Escritores en Lingua Galega con la<br />

sponsorizzazione <strong>de</strong>lla S. A. <strong>de</strong> Xestión do Plan Xacobeo<br />

Traduzione in italiano di Eva Moreda


L'importanza e la pertinenza <strong>de</strong>lla scuola trovatoresca <strong>medieval</strong>e galiziano‐<br />

portoghesa, per il suo intrinseco interesse e per motivi estrinseci di carattere<br />

sociolinguistico e letterario‐culturale, iniziano oggi ad essere valutate con giustizia,<br />

riconoscendo il ruolo importante e l’innegabile valore estetico <strong>de</strong>l movimento poetico così<br />

chiamato.<br />

Tuttavia, tale riconoscimento non ha portato alla divulgazione <strong>de</strong>l completo e<br />

complesso argomento storico che spiega il suo ruolo egemonico come lingua e forma<br />

poetica peninsolare per centocinquanta anni. Nel Medioevo, la nascita <strong>de</strong>lla sua espansione<br />

penisolare è basata su due fattori inseparabili: in primo luogo, è comprensibile solo se si<br />

tiene conto <strong>de</strong>l prestigio <strong>de</strong>l galiziano‐portoghese come lingua poetica; d'altro canto, se è<br />

anche una conseguenza <strong>de</strong>ll’importanza politica ed economica <strong>de</strong>lla Galizia nel contesto <strong>de</strong>i<br />

regni peninsolari <strong>de</strong>l periodo alto<strong>medieval</strong>e.<br />

Questo 'splendore' e questa influenza culturale, politica ed economica <strong>de</strong>l territorio<br />

a nord‐ovest <strong>de</strong>lla Spagna fecero sì che nel Duecento e il Trecento ‐dopo il quale comincia il<br />

<strong>de</strong>cadimento <strong>de</strong>lla Galizia che poi lentamente sarà ancora più spiccato‐ sul galiziano‐<br />

portoghese si costruisse la principale (e quasi unica) scuola trovatoresca penisolare che, nei<br />

suoi aspetti religiosi e profani, ci è stata tramandata da diversi Cancioneiros manoscritti. In<br />

realtà, la base fondamentale <strong>de</strong>l fatto che la ricezione e adattamento <strong>de</strong>lla lirica <strong>de</strong>l<br />

trovatorismo ultrapirenaico si sia prodotta nella lingua nord‐occi<strong>de</strong>ntale peninsolare, sta nel<br />

fatto che i monarchi e la nobiltà <strong>de</strong>l regno <strong>de</strong>l nord‐ovest <strong>de</strong>lla Galizia (e Leon) fossero ‐fino<br />

ad Afonso VI ( 1188‐1230), IX di Leon‐ e difen<strong>de</strong>ssero i propri 'interessi' galiziani ‐come la<br />

potente famiglia <strong>de</strong>i Conti di Traba‐ o fossero cresciuti in questo territorio ‐fino a Fernando<br />

III e Afonso X, o le grandi linee di Castro e Lara radicate nella corte di Afonso VIII di<br />

Castiglia‐, accanto alla progressiva importanza di Santiago <strong>de</strong> Compostela come centro di<br />

potere e di cultura, oltre che la stretta sfera religiosa.<br />

La fattualità storica e le attuali conoscenze sulla preistoria <strong>de</strong>l nostro lirismo<br />

consentono di ipotizzare che la "versione" galiziano‐portoghesa <strong>de</strong>lla lirica occitana nelle<br />

corti penisolari sia dovuta alla forte influenza, direttamente e indirettamente, <strong>de</strong>lla Galizia<br />

sull’evoluzione storica ispanica nei secoli XI e XII, e che, inoltre, probabilmente sia stata<br />

fondata su una prece<strong>de</strong>nte coltura di qualche sorta di poesia lirica in lingua galiziana.<br />

Questa ricezione probabilmente ebbe effetto nel momento in cui le esperienze poeticche<br />

occitana e galiziana finalmente convergono nei regni di Afonso IV e Alfonso VIII di Castiglia.<br />

Inoltre, poiché i genere coltivati mostrarono <strong>de</strong>lle preferenze linguistiche‐dialettali<br />

differenziati che diventarono integranti di ognuna <strong>de</strong>lle modalità letterarie, nel Medio Evo<br />

ispanico, il galiziano‐portoghese diventò lingua lirica esclusiva fra tutte le lingue romaniche<br />

<strong>de</strong>lla Peninsola. Con le eccezioni <strong>de</strong>l mozarabe nella parte meridionale e la lingua d’oc per i<br />

trovatori catalani, in galiziano‐portoghese trovavano non solo i poeti galiziani e portoghesi<br />

<strong>de</strong>l Nord‐Ovest <strong>de</strong>lla Peninsola, ma anche altri di origine iberica che esprimerono<br />

poeticamente la tristezza di amare, che parlarono male <strong>de</strong>i suoi contemporanei, con<br />

sarcasmo e <strong>de</strong>liberata oscenità, o che alzarono loores e miragres a Santa Maria.<br />

Questa omogeneità di espressione linguistica nella lirica ispanica <strong>de</strong>i primi secoli <strong>de</strong>l<br />

millennio passato era così solida che vediamo anche il trovatore genovese Bonifacio Calvo<br />

trovando in lingua galiziana‐portoghese e facendo <strong>de</strong>i dialoghi estaologici, vediamo anche<br />

Alfonso X trovare nella stessa lingua e, in lingua occitana, il provenzale Arnaldo (molto<br />

probabilmente Arnaut Catalan); vediamo anche come, in prece<strong>de</strong>nza, il trovatore occitano


Raimbaut <strong>de</strong> Vaqueiras introduce la lingua poetica <strong>de</strong>l nord‐ovest fra le lingue di prestigio<br />

culturale <strong>de</strong>l suo celebre <strong>de</strong>scort plurilingue, o che il re ‘saggio’ di Castiglia Leon, creatore e<br />

promotore <strong>de</strong>lla prosa in lingua castigliana, appare davanti ai nostri occhi come poeta,<br />

profano o religioso, esclusivamente in galiziano‐portoghese.<br />

La caratterizzazione socioculturale <strong>de</strong>l centro e nord‐ovest <strong>de</strong>lla Peninsola e la<br />

ten<strong>de</strong>nza generale di varietà linguistiche specifiche, accoppiate con il prestigio <strong>de</strong>l galiziano‐<br />

portoghese come lingua già con una tradizione poetica pre‐cortese ‐probabilmente creata<br />

attorno al gran<strong>de</strong> centro di diffusione e ricezione culturale di Santiago <strong>de</strong> Compostela e di<br />

cui sarebbe testimone la straordinaria presenza e l'ulteriore sviluppo, nelle mani <strong>de</strong>i<br />

menestrelli galiziani, <strong>de</strong>l lirismo femminile nel genero <strong>de</strong>lla cantiga <strong>de</strong> amigo (con un<br />

costante e persistente riferimento all’ambiente galiziano)‐ nel suo complesso aiuta a capire<br />

in parte questo complesso fenomeno che, in molti casi, fu vittima di equivoci, sulla base di<br />

un’anacronistica superposizione retrospettiva <strong>de</strong>lla i<strong>de</strong>ologia nazionalista spagnola su <strong>de</strong>lle<br />

zone e <strong>de</strong>i tempi che non accettano gli ina<strong>de</strong>guati pregiudizi assimilatori di carattere<br />

totalizzatore.<br />

La poesia trovatoresca galiziano‐portoghese è costituita da un insieme di circa 1680<br />

cantigas profane, che sono attribuite a circa 160 trovatori e menestrelli, la maggior parte di<br />

loro galiziani e portoghesi, e alcuni provenienti da altre latitudini, come pure circa 422<br />

cantigas religiose ‐di loor e racconti di miragres ‐ progettate e sponsorizzate da Alfonso X<br />

(1221‐1284) nella monumentale raccolta mariana <strong>de</strong>lle Cantigas <strong>de</strong> Santa María. Tutte<br />

queste composizioni, oltre ai loro diversi temi, concezione e significato, o le loro similitudini<br />

e le differenze di stile e di forma, sono unificate dalla sostanziale i<strong>de</strong>ntità <strong>de</strong>ll’espressione<br />

linguistica <strong>de</strong>l trovatorismo galiziano‐portoghese che le conforma. Cantigas che, nella loro<br />

combinazione di musica e testo, sono poesie per essere cantate e che, sostanzialmente in<br />

base al loro contenuto, costituiscono distinti generi.<br />

Questo trovadorismo è ragruppato principalmente su principi che, pur essendo<br />

contrari e contraddittori (come tutta la cultura <strong>medieval</strong>e), formano una unità, che<br />

mantiene una continuità paradossale e un’interrelazione tra i vari elementi che, con confini<br />

talvolta diffusi e mancanti, conformano i suoi discorsi generici: da un lato, intorno all'amore<br />

ossessivo amore‐soffrimento, in visione e iperbolica espressione maschili (cantiga <strong>de</strong> amor)<br />

e in una perspettiva complementare travestitamente femminile (cantigas <strong>de</strong> amico) come<br />

pure la versione religiosa, e la trasposizione al divino <strong>de</strong>i modi profani nei loores mariani;<br />

dall’altro canto la poesia si dispersa nel discorso più narrativo <strong>de</strong>lla satira veemente,<br />

burlesca e sarcastica, oscena e sediziosa, umoristica e illogica, o di tanto in tanto,<br />

moralizzante nelle cantigas <strong>de</strong> escarnio e maldizer e le ampie e poetizzate narrative,<br />

vitalmente pubblicitarie, <strong>de</strong>i miragres che dimostrano le bontà e capacità di mediazione<br />

<strong>de</strong>lla Vergine Maria.<br />

Oltre a questi generi canonica e quantitativamente maggiori, esistono anche altri<br />

minori e talvolta di profili più o meno diffusi. Da un lato, nella testualità profana, possiamo<br />

individuare i <strong>de</strong>scordos (con corrispon<strong>de</strong>nza formale tra la distorsione e il disaccordo<br />

emozionale che esprimono), i lais (narrativi e di tematica arturica), i prantos (di carattere<br />

elegiaco‐funarario) o le tenções (dibattiti tra i due poeti d’intenzione satirica e di tanto in<br />

tanto amorosa), mentre nella testualità religiosa <strong>de</strong>lle Cantigas <strong>de</strong> Santa Maria, abbiamo,<br />

oltre a cantigas prologali e epilogali, una cantiga di pitiçon e <strong>de</strong>lle maias, un piccolo gruppo<br />

di composizioni cristologiche che si discostano dal tema mariano che unifica tutti gli altri.<br />

Tuttavia, si dovrebbe ancora tener conto, in primo luogo, <strong>de</strong>lle cantigas <strong>de</strong> seguir,<br />

che piuttosto che un genero sono una tecnica di composizione parassitaria di generi


prece<strong>de</strong>nti e, dall'altro lato, l’eloxio, la cantiga <strong>de</strong> tear, la cantiga <strong>de</strong> malmaridad e persino la<br />

pastorela (dialogo cortese tra un cavaleiro e una pastor) che costituiscono generi specifici in<br />

altre scuole trovatore <strong>medieval</strong>e occi<strong>de</strong>ntale ma qui hanno una presenza molto sporadica<br />

oppure si diluiscono e scaratterizano, in maggiore o minor misura, nella loro ibridazione e<br />

confluenza con le cantigas <strong>de</strong>i tre potenti generi canonici profani galiziano‐portoghesi.<br />

Il galiziano‐portoghese, come veicolo romanico di espressione che dà unità alle varie<br />

manifestazioni <strong>de</strong>l lirismo trovatoresco spagnolo, ci si presenta nello stato attuale <strong>de</strong>lle<br />

nostre conoscenze come una relativa koiné letteraria con un valore di uso pari a quello <strong>de</strong>l<br />

provenzale nella lirica occitana, ma di una rigidità e chiusura inferiori nel sfruttare il<br />

potenziale <strong>de</strong>l linguaggio popolare vivo. Tuttavia, tra i poli di unità e diversità, questa koiné<br />

poetica si trova in modo preferenziale nel primo di loro, metteno allo stesso livello le<br />

differenze dialettali che vivevano nei territori <strong>de</strong>ll’attuale Galizia e il nord <strong>de</strong>l Portogallo fino<br />

al fiume Mon<strong>de</strong>go e con un registro linguistico più ricco e vario nelle composizioni satiriche<br />

e i racconti <strong>de</strong>i miragres, così come ci sono state trasferite dal Cancioneiro da Ajuda, gli<br />

apografi cinquecentisti italiani <strong>de</strong>l Cancioneiro <strong>de</strong> la Biblioteca Nacional e il Cancioneiro <strong>de</strong><br />

la Vaticana e i quattro cancioneiros <strong>de</strong>lle Cantigas <strong>de</strong> Santa María.<br />

Tuttavia, questa caratterizzazione unitaria e convenzionale, oggi <strong>de</strong>ve essere<br />

problematizzata, perché non vi è alcun dubbio <strong>de</strong>lla continua apertura e permeabilità <strong>de</strong>i<br />

nostri poeti alla lingua reale, colloquiale e popolare (la sua e quella <strong>de</strong>i suoi contemporanei),<br />

così come logicamente alla presenza irregolare e la più ridotta ricezione nelle modalità<br />

espressive <strong>de</strong>i diversi generi. Pertanto, nonostante la suanatura convenzionale, ha un<br />

elevato grado di comunicabilità e di una facile i<strong>de</strong>ntificazione retroattiza dal punto di vista<br />

<strong>de</strong>ll'attuale stato <strong>de</strong>lla nostra lingua.<br />

Come strumento estetico di comunicazione, il galiziano‐portoghese appare intriso di<br />

una forte e coerente consapevolezza di stile, doppia, ma solo relativamente specializzata in<br />

relazione alla forte polarizzazione in torno all’universo anche doppio che riflettono: lirico‐<br />

amoroso (profano e religioso) e narrativo (satirico e miracolistico).<br />

Il modo lirico‐amoroso che presie<strong>de</strong> la costruzione <strong>de</strong>lla cantiga <strong>de</strong> amor, la cantiga<br />

<strong>de</strong> amigo e la cantiga <strong>de</strong> loor, è basato sulla procedura semantico‐strutturale <strong>de</strong>lla<br />

ripetizione e la variazione, il parallelismo formale e significativo, in modo che, anche come<br />

risultato e richiesta di una concezione scolastica e aristocratica <strong>de</strong>lla creazione poetica, si<br />

richiu<strong>de</strong> in un gruppo limitato di motivi tematico‐situazilnali e la conseguente selezione<br />

lessico‐formulistica in stile umano o divino. Con questo condizionamenti assunti da una<br />

poetica volutamente ridotta, le cantigas <strong>de</strong> amor rispecchiano, per una convenzione quasi<br />

inevitabile, un ipotetico testo paradigmatico, intensificando ed interiorizzando così l’analisi<br />

psicologica <strong>de</strong>lla coita <strong>de</strong> amor ed il circolo di motivi che l’accompagnano in un’espressione<br />

molto formalizzata, retorica e “paralogica” che nelle cantigas <strong>de</strong> loor si adatta e diversifica<br />

nel canto di lo<strong>de</strong> <strong>de</strong>lla Vergine come Senhor das senhores, mentre in quelle cantigas <strong>de</strong><br />

amigo più rappresentative <strong>de</strong>l genere e meno contaminate dallo spirito cortese, i limiti<br />

stilistici e strutturali sono oltrepassati con un simbolismo di tipo naturalista ed una<br />

espressione più tradizionale e suggestiva.<br />

Da parte sua, il modo narrativo che presie<strong>de</strong> la costruzione <strong>de</strong>i testi satirici e<br />

miracolistici presume la secondarizzazione <strong>de</strong>gli schemi iterativi <strong>de</strong>l modo amoroso e il<br />

primato d’una espressività e caratterizzazione discorsivo‐linguistica conversazionale e vitale<br />

a<strong>de</strong>guata alla sua apertura tematica endocontestuale e le diverse intenzionalità che<br />

generano i due tipi di testi. Cioè, senza rinunciare ai condizionamenti autoassunti a scuola, è<br />

caratterizzata, in relazione a ciò che abbiamo chiamato modo amoroso, per la sua ten<strong>de</strong>nza


elativamente anticonvenzionale ed espansiva, una forte espressività retorica basata su <strong>de</strong>i<br />

modi retorici diversi, sulla varietà di registri e su di una gran<strong>de</strong> ricchezza lessica. Nelle<br />

cantigas di escarnho e <strong>de</strong> maldizer si scappa ogni i<strong>de</strong>alismo ed astrazione e si arriva alla<br />

cru<strong>de</strong>zza, l'oscenità, la bestemmia o il sacrilegio, sfruttando sistematicamente le possibilità<br />

semantiche ed espressive <strong>de</strong>l linguaggio fino ad un punto appena raggiunto da nessun<br />

satirico. Questa poesia impiega, per raggiungere la sua gran<strong>de</strong> espressività, una perfetta<br />

combinazione di risorse retoriche, quali l'ambiguità, l'ironia e l’invettive, e di procedure che<br />

hanno la loro origine nell’affettività ed effettività <strong>de</strong>l discorso più spontaneo e popolare. Nei<br />

miragres mariani alfonsini, nel discorso narrativo è prevalente un tono dimostrativo di<br />

conseguenze <strong>de</strong>vozionali, con una gran<strong>de</strong> ricchezza linguistica, métrica e stilistica, e non una<br />

minore presenza di diversi settori socio‐ambientali.<br />

Tuttavia, anche se lo strumento linguistico <strong>de</strong>l movimento poetico che ci interessa è<br />

il galiziano‐portoghese, una parte <strong>de</strong>lla sua geografia tematica, culturale e sociale può<br />

essere consi<strong>de</strong>rata, in senso lato, panispanica, o forse in modo più preciso come centro‐<br />

occi<strong>de</strong>ntale peninsolare, avendo sempre presente che è l’ambito cortigiano ed aristocratico<br />

in cui ha luogo principalmente la sua attività. Basti signalare che uno <strong>de</strong>i testi più antichi<br />

<strong>de</strong>lla nostra lirica, la composizione politica scritta circa il 1200, Ora faz host’ o senhor <strong>de</strong><br />

Navarra, di Joán Soárez <strong>de</strong> Paiva, non si occupa tematicamente <strong>de</strong>lla Galizia né il Portogallo,<br />

o che è Joán, jograr morador en León chi comincia a dare testimone <strong>de</strong>lla morte <strong>de</strong>lla scuola<br />

trovatoresca galiziano‐portoghese dopo la morte <strong>de</strong>l Rei Lavrador Don Dinís in 1325,<br />

componendo un pranto (Os namorados que troban d’ amor) che, in modo simbolico, fa<br />

parte <strong>de</strong>gli ultimi testi di questo movimento poetico.<br />

Non dobbiamo dimenticare che è intorno alle corti portoghesi di Afonso III e Don<br />

Dinís, ma anche soprattutto nelle corti castigliane di Fernando III, Alfonso X e Sancho IV che<br />

si rivolge fondamentalmente la maggior parte <strong>de</strong>ll’attività di questa scuola poetica, oltre<br />

che da eventuali nuclei nobili ed ecclesiastici galiziani e portoghesi di entità menore. In<br />

questo contesto cortigiano poetizzavano, con una spiccata formazione cultural e retorica,<br />

grandi trovatori, segreli e menestrelli; partecipavano al processo creative ‐non esento di<br />

conflitti‐ re, alta nobiltà, borghesi, chierici, signorotti rovinati <strong>de</strong>lla piccola nobiltà<br />

(infançóns) o membri <strong>de</strong>lle classi popolari. Tutti essi costituirono un monumento letterario<br />

singolare che, a parte qualche elementi formalizzati e oltrepassati, risultato da una retorica<br />

e una i<strong>de</strong>ologia chiuse, conserva ancora per il lettore mo<strong>de</strong>rno una tassa d’inteligibilità ed<br />

una straordinaria forza comunicativa, nella sua profonda 'traduzione' ed a<strong>de</strong>guamento<br />

<strong>de</strong>ll’universo cortese provenzale al contesto estetico, sociale e culturale galiziano‐<br />

portoghese <strong>medieval</strong>e.<br />

In questa adattazione, le diverse generazioni di trovatori e menestrelli ‐che, da abili<br />

retori, conoscevano l’ars‐ costruirono una poetica propria molto esigente in quanto era<br />

sottoposta a leggi e precetti compositivi rigorosi e più ridotta in relazione ai modi e modalità<br />

di cui partirono, ma utilizzando le risorse metriche, rimatiche, musicali, compositive o<br />

simboliche con una gran<strong>de</strong> abilità tecnica e redditività espressiva, profitando <strong>de</strong>lle<br />

tradizione liriche che li avevano preceduti e praticando, avant la lettre, nella loro poesia il<br />

paradossale principio mo<strong>de</strong>rno <strong>de</strong>l less is more.<br />

Tornando ai limiti di cui sopra, permettono già <strong>de</strong>durre che lo spazio cronologico<br />

<strong>de</strong>lla scuola trovatoresca spazia circa un secolo e mezzo, il Duecento e la prima metà <strong>de</strong>l<br />

Trecento. Questi limiti, in realtà, sono quelli indicati sia la datazione <strong>de</strong>i primi testi che la<br />

nostra povera e unitaria tradizione manoscritta ci tramandò, sia la morte <strong>de</strong>gli ultimi<br />

mecenati e la successiva disapparizione <strong>de</strong>lle ultime corte protettrici <strong>de</strong>lla lirica galiziano‐


porgoehse <strong>de</strong>l re Don Dinís e il suo figlio bastardo Don Pedro, Comte di Barcelos (morti in<br />

1325 e 1354), o preferibilmente in 1350, l’anno in cui il comte lasciò nel suo testamento a<br />

Alfonso XI di Castiglia un Livro <strong>de</strong> las Cantigas che fu probabilmente la raccolta di cui furono<br />

coppiati gli apografi italiani <strong>de</strong>l Cinquecento di cui sopra, grazie al prezioso interesse<br />

<strong>de</strong>ll’umanista Angelo Colocci, che, accanto al Cancioneiro da Ajuda <strong>de</strong>lla fine <strong>de</strong>l Duecento e<br />

i manoscritti minori, ma con notazione musicale, <strong>de</strong>l Pergamiño Vin<strong>de</strong>l, con i cantares <strong>de</strong><br />

amigo di Martin Codax, e <strong>de</strong>l Fragmento Sharrer, con canzoni d’amore di Don Dinís, sono la<br />

base <strong>de</strong> la tradizione manoscritta <strong>de</strong>lla nostra lirica profana. Dall’altra parte, la lirica<br />

religiosa ci fu tramandata da quattro grandi codici alfonsini scritti in fasi progressive <strong>de</strong>lla<br />

redazione <strong>de</strong>lle Cantigas <strong>de</strong> Santa María fra 1270 e 1282 e che, oltre la loro testualità,<br />

hanno anche un gran<strong>de</strong> valore per la musica e le miniature che presentano: i due di El<br />

Escorial, quello fiorentino e quello di Toledo che si trova oggie alla Biblioteca Nacional di<br />

Madrid.<br />

Tuttavia, le date di cui sopra non sono, in realtà, che <strong>de</strong>i riferimenti, perché sembra<br />

necessario postulare l'ipotesi <strong>de</strong>ll'esistenza di una lirica pretrovadoresca (di cui sarebbero<br />

testimone le cantigas <strong>de</strong> amigo più tradizionali) e forse rimandare qualche <strong>de</strong>cennio<br />

indietro il possibile inizio <strong>de</strong>lla scuola, prima <strong>de</strong>i testi che ci sono stati tramandati attraverso<br />

le grandi raccolte antologiche tardive che sono i cancioneiros. È anche vero che sensu stricto<br />

la scuola poetica si conclu<strong>de</strong> con l'ultimo trovatore e patrono, il Comte di Barcelos. Tuttavia,<br />

nonostante il fatto che durante la seconda metà <strong>de</strong>l Trecento, dominata dale corti<br />

portoghesi di Don Fernando e Don João I, la poesia sia vista come fantasia sem beneficio,<br />

nelle corti castigliane le pratiche poetiche <strong>de</strong>rivate dal trovatorismo si resistono a morire e<br />

avranno ancora un’influenza diretta minore nel corso <strong>de</strong>i primi sei <strong>de</strong>cenni <strong>de</strong>l<br />

Quattrocento. Ne sono testimone i testi epigonali postrovatoreschi <strong>de</strong>lla cosid<strong>de</strong>tta scuola<br />

galiziana‐castigliana, che introduce nella tradizione trovatoresca le novità poetiche prodotte<br />

nell’Europa dal 1300. Questi testi poetici di autori quali Macías o Namorado o Alfonso<br />

Álvarez <strong>de</strong> Villasandino sono raccolti nel Cancioneiro <strong>de</strong> Baena (1445), ma il limite finale<br />

dovrebbe essere spostato fino a 1465, data probabile di un testo dialogato di Gómez<br />

Manrique e Álvaro González <strong>de</strong> Alcántara che, per i suoi tratti linguistici e parte <strong>de</strong>l suo<br />

contenuto, può essere consi<strong>de</strong>rato come il simbolico testamento finale.<br />

Più tardi, ancora nel Cancioneiro Geral (1516) di García <strong>de</strong> Resen<strong>de</strong>, che rappresenta<br />

già la prima scuola postrovadoresca che annuncia già la nuova lirica <strong>de</strong>l Rinascimento, la<br />

poesia aulica <strong>de</strong>lla cosid<strong>de</strong>tta scuola castigliana‐portoghese continua a dimostrare<br />

l'esistenza <strong>de</strong>lla pervivenza di mo<strong>de</strong>lli formali e tematiche <strong>de</strong>l trovatorismo galiziano‐<br />

portoghese.<br />

Il secolo e mezzo di lirismo trovatoresco lasciò quindi la sua impronta nelle scuole<br />

poetiche di cui sopra e nella tradizione poetica peninsolare. Sia la poesia cortigiana che la<br />

poesia di tipo tradizionale, in castigliano o portoghese, <strong>de</strong>l Rinascimento, rappresentano<br />

sotto certi aspetti una modulazione continuata <strong>de</strong>l trovatorismo galiziano‐portoghese,<br />

attraverso il raccordo <strong>de</strong>lla lirica ispanica tardo<strong>medieval</strong>e già ricettiva ai nuovi sviluppi<br />

proce<strong>de</strong>nti d'Italia.<br />

A causa <strong>de</strong>l progressivo consolidamento di una oligarchia estera in Galizia e la<br />

parallela perdita graduale d’influenza e potere <strong>de</strong>lla nobiltà galiziana, mentre la nostra<br />

lingua si ve<strong>de</strong>va progressivamente limitata alle zone rurali e l'oralità, e anche la letteratura<br />

galiziana si faceva orale e si riduceva al silenzio scritto, incapace d’integrare l'Umanesimo e<br />

il Rinascimento nel Portogallo la lirica galiziano‐portoghese si prolungava nella<br />

riprogettazione <strong>de</strong>lla sua metafisica amorosa e nei modi <strong>de</strong>lla arte <strong>de</strong> trovar ao modo


antigo, nelle redondillas <strong>de</strong> Gil Vicente, Sá <strong>de</strong> Miranda e Camões, oppure continuava<br />

nell’abbagliante 'monólogo <strong>de</strong> amigo' <strong>de</strong>lla Menina e Moça o Livro das Sauda<strong>de</strong>s che apre la<br />

misteriosamente straordinaria prosa narrative <strong>de</strong>l Cinquecento così intitolata<br />

<strong>de</strong>ll’enigmatico Bernardim Ribeiro, che appare anche lui come personaggio sotto il nome<br />

“Binmar<strong>de</strong>r”.<br />

Con la fine <strong>de</strong>lla scuola galiziano‐portoghese, mentre il Portogallo si orienta verso il<br />

sud e l’espansione d’oltremare, la Galizia entra progresivamente in un lungo periodo di<br />

silenzio e sempre più dipen<strong>de</strong>nte politica e culturalmente da Castiglia con<br />

l’istrumentalizzazione <strong>de</strong>lla lingua come compagna <strong>de</strong>ll’impero (nella chiara espressione<br />

‘politico‐grammaticale’ di Nebrija) con la addomesticazione e castrazione <strong>de</strong>l Regno di<br />

Galizia (come il Padre Zurita chiamò il "lavoro" <strong>de</strong>i Re Cattolici). Periodo conosciuto nella<br />

nostra tradizione letteraria come "Secoli Scuri", di cui solo l'azione <strong>de</strong>gli Illustrati e<br />

Romantici gli permetterà di uscire verso la complessa e più luminosa chiarezza <strong>de</strong>gli ultimo<br />

due secoli.<br />

Ogni semplice riferimento caotico <strong>de</strong>i nomi di quei ‘dottori nel trovare’ evoca<br />

automaticamente uno straordinario discorso poetico ed una inusata costruzione letteraria a<br />

cui si potrebbero applicare senza dubbio le parole che Roman Jakobson <strong>de</strong>dicò alle sette<br />

cantigas <strong>de</strong> amigo <strong>de</strong>l menestrello galiziano Martin Códax: “Magníficas criações <strong>de</strong> uma<br />

época excepcional na história da arte verbal europeia.... Jóias verbais do século XIII”.<br />

Un viaggio <strong>de</strong>i secoli ‘ritrocessi in noi’ (secoli all’interno di noi) ha ancora oggi un<br />

importante senso quando si parla <strong>de</strong>lla poesia trovatoresca galiziano‐portoghese, in quanto<br />

una parte sostanziale <strong>de</strong>lla nostra topografia amorosa si rappresenta e reflessa ancora sulla<br />

mappa che, in parallelo con la prosa d’ispirazione cortese, tracciarono i poeti <strong>medieval</strong>i,<br />

raffinarono i stilnovistas e rinnovò Petrarca, per poi interiorizzarlo noi, che in fondo siamo<br />

ancora eterni petrarchisti.<br />

Per influenza <strong>de</strong>l 'rinascimento culturale' europeo <strong>de</strong>l dodicesimo secolo e seguendo<br />

i troubadours provenzali dopo la crociata contro l'eresia catara <strong>de</strong>gli albigesi, i trobadores<br />

<strong>de</strong>lla lirica galiziano‐portoghese <strong>medieval</strong>, accanto ai trouvères francesi, i minnesinger, i<br />

trovatori alto‐italiani e siciliani (e anche, secondariamente, alcuni poeti cortesi inglesi), sono<br />

protagonist <strong>de</strong>lla riscopeta <strong>de</strong>ll’amore che essi convertono en l’amour réciproque<br />

malheureux, secondo la felice espressione di Denis <strong>de</strong> Rougemont. Non possiamo<br />

quindi rinunciare a questa eredità, anche se molte voci vogliano aumentare le distanze per<br />

rapporto alla ricezione attuale <strong>de</strong>l discorso <strong>medieval</strong>e. Infatti, se, come ci ha insegnato già<br />

Virgilio, omnia vincit Amor, possiamo e dobbiamo guidare la nostra volontà, se si consi<strong>de</strong>ra<br />

voluptas piuttosto che voluntas, verso l’assimilazione di questa magnifica opera cultural<br />

<strong>de</strong>lla poesia galiziano‐portoghese.<br />

Di conseguenza, anche se per noi la lettura (attuale) di un poema <strong>medieval</strong>e<br />

galiziano‐portoghese, oltre ai problemi linguistici e le difficoltà che può comportare, ci<br />

richie<strong>de</strong> una ricostruzione <strong>de</strong>l suo lontano codice socioculturale in modo che possiamo<br />

catturare tutte le sue complessità e ampiezza ‐in cui dobbiamo avere presente non solo il<br />

livello simbolico (e, particolarmente, razionale) e il suo complesso rapporto con il reale, ma<br />

in cui è anche necessario valutare la specificità auditiva <strong>de</strong>i testi‐ il paesaggio mentale che<br />

gli dà senso ‐cioè, ci richie<strong>de</strong> una ‘lettura esplicativa e comprenssiva’ che dia alla lirica il suo<br />

giusto ruolo‐, è anche vero che una ‘lettura impressiva e espressiva’ ci permette anche di<br />

raccogliere i riverberi e echi <strong>de</strong>lla poesia <strong>medieval</strong>e che ci portano ad altre realtà e altri dati<br />

di conoscenza, <strong>de</strong> il tessuto culturale e <strong>de</strong>ll’esperienza <strong>de</strong>l mondo contemporaneo, che è la<br />

nostra.


In realtà, il ben noto principio <strong>de</strong>l doppio corpo <strong>de</strong>l poema come un perpetuum<br />

mobile sottoposto a un incessante processo di crescita conserva, applicato al discorso<br />

trovatoresco, tutto il suo potenziale di conoscenza, riflessione ed estensione di questa<br />

esperienza, poiché la comprensione retrospettiva e aggiornata <strong>de</strong>l distante comporta anche<br />

la conoscenza <strong>de</strong>l prossimo.<br />

Inoltre, non si <strong>de</strong>ve dimenticare che noi, i contemporanei, continuamo ad essere i<br />

<strong>de</strong>stinatari naturali di tutta questa imponente costruzione letterari, con le corrispon<strong>de</strong>nti<br />

responsabilità che questo comporta. Questa affermazione, in realtà parte <strong>de</strong>lla volontà<br />

stessa <strong>de</strong>gli uomini di cultura di quel momento che si è immaginato solo scuro, esprime<br />

nelle parole e, soprattutto nei fatti, la sua chiara volontà di trascen<strong>de</strong>re lo spazio e il tempo,<br />

di trasmettere il ricordo <strong>de</strong>lle parole attraverso la scrittura <strong>de</strong>i codici manoscritti.<br />

L’appropriazione <strong>de</strong>lla lirica <strong>medieval</strong>e galiziana‐portoghese quindi anche tener<br />

presente questa responsabilità nel confronto <strong>de</strong>l passato culturale. L’appropriazione<br />

rinnovatrice raccomandata da Pound, in relazione alla lirica trovatoresca in generale, con la<br />

sua famosa frase make it new, ebbe il suo riflesso nelle letterature brasiliana, galiziana e<br />

portoghese <strong>de</strong>lla prima metà di questo secolo con movimenti neotrovatoreschi a volte ibridi<br />

d’erudizione e creazione letteraria e, di conseguenza, di diversa entità, caratterizzazione e<br />

risultati estetici. Per citare solo alcuni di questi autori, Manuel Ban<strong>de</strong>ira in Brasile, Álvaro<br />

Cunqueiro in Galizia e in Portogallo Afonso Lopes Vieira, s’impegnarono a trasformare la<br />

lirica <strong>medieval</strong>e, da prospettive estetiche plurali per fornire una rappresentazione di essa<br />

aggiornata e non superficiale.<br />

Speriamo che questa panoramica introduttiva e motizia (rivindicativa) <strong>de</strong>lla lirica<br />

<strong>medieval</strong>e galiziano‐portoghese, così come i testi che seguono, abbia la capacità di<br />

stimolare il dialogo con le cantigas che i manoscritti intenzionalmente ci hanno tramandate.<br />

Consentendo in tal modo la perpetua crescita di una letteratura trovatoresca fatta da autori<br />

che di più in più vediamo come pensanti (homo sapiens) e artesani (homo faber), come<br />

esseri dati al sogno e la passion (homo <strong>de</strong>mens), al gioco e la festa (homo lu<strong>de</strong>ns). Perché se<br />

il visionario Padre Vieira, autore <strong>de</strong>ll’incompiuta História do Futuro, pensava che il profeta<br />

Isaia era <strong>de</strong>gno di essere consi<strong>de</strong>rato come parte <strong>de</strong>lla letteratura portoghese per le<br />

numerose volte in cui parlò profeticamente <strong>de</strong>ll’eroica espansione marittima portoghese, i<br />

nostri poeti <strong>medieval</strong>i meritano di fare parte <strong>de</strong>lla nostra sensibilità mo<strong>de</strong>rna per<br />

l’apprezzabile numero di occasioni in cui fecero riferimento con autenticità ai nostri ‐e loro‐<br />

sentimenti, gran<strong>de</strong>zze e limiti quasi settecento anni fa.


ANTOLOGIA


CANCIONEIROS PROFANI


FERNÁN PÁEZ DE TAMALANCOS (...1204?‐1242...)<br />

Sapete, signora, che anche se mi fate <strong>de</strong>l male<br />

mentre io sarò vivo voi sarete sempre,<br />

bella signora, la mia donna.<br />

Anche se ogni giorno mi fate <strong>de</strong>l male<br />

mentre io sarò vivo sarete sempre così,<br />

bella signora, la mia donna.<br />

Anche se fate con me quello che volete,<br />

Mentre io sarò vivo voglio che voi siate,<br />

bella signora, la mia donna.<br />

Ve<strong>de</strong>s, senhor, pero me mal faze<strong>de</strong>s,<br />

Mentr’ eu viver, ja vós sempre sere<strong>de</strong>s,<br />

senhor fremosa, <strong>de</strong> mí po<strong>de</strong>rosa.<br />

Pero me mal faze<strong>de</strong>s cada dia,<br />

Mentr’ eu viver, sere<strong>de</strong>s toda via,<br />

senhor fremosa, <strong>de</strong> mí po<strong>de</strong>rosa.<br />

Per como quer que vós <strong>de</strong> mí faça<strong>de</strong>s,<br />

mentr' eu viver, vós quer’ eu que seja<strong>de</strong>s,<br />

senhor fremosa, <strong>de</strong> mí po<strong>de</strong>rosa.


«Don Fernán Páez <strong>de</strong> Talamancos fece questa canzone di maledire<br />

per un menestrello <strong>de</strong>tto menestrello Saco, ed era fato molto male e<br />

perciò trovò che era più adattochiamarlo saco [sacco] che<br />

menestrello.”<br />

Menestrello Sacco, non posso dare ragione<br />

a chi vi die<strong>de</strong> nome di menestrello e vi die<strong>de</strong> il dono;<br />

più adatto sarebbe “saco” che menestrello.<br />

Dio mi salvi,<br />

il vostro nome vi dicesse chi vi chiamasse<br />

Saco e no menestrello.<br />

Rodrigo Airas ve lo disse e fupazzia<br />

poiché voi non sapete suonare;<br />

inoltre avete nome di sacco, che vi va bene.<br />

Dio mi salvi,<br />

il vostro nome vi dicesse chi vi chiamasse<br />

Saco e no menestrello.<br />

Ci piacono quelli che vi chiamano Saco<br />

e sarà facile di dire per chi ve<strong>de</strong>sse<br />

le natiche enormi sporgere sotto la vostra vita.<br />

Dio mi salvi,<br />

il vostro nome vi dicesse chi vi chiamasse<br />

Saco e no menestrello.<br />

Chi vi chiamò menestrello mentiva<br />

Perché non vi ascoltò suonare<br />

Neanche vi<strong>de</strong> le vostre natiche enormi.<br />

Dio mi gardi,<br />

il vostro nome vi dicesse chi vi chiamasse<br />

Saco e no menestrello.<br />

«Don Fernan Paez <strong>de</strong> Talamancos fez este cantar <strong>de</strong> mal dizer a<br />

ũu jograr que chamavan jograr Saco, e era mui mal feito; e por<br />

én trobou‐lhi que máis guisad’ era <strong>de</strong> seer saco ca jograr»<br />

Jograr Saco, non tenh’ eu que fez razon<br />

quen vos pos nome jograr e vos <strong>de</strong>u don;<br />

máis guisado fora sac’ e jograr non.<br />

Assi Deus m’ ampar,<br />

vosso nome vos dira quen vos chamar<br />

Sac’ e non jograr.<br />

Rodrig’ Airas vo‐lo diss’ e fez mal sén,<br />

pois que vós non citola<strong>de</strong>s nulha ren;<br />

ar have<strong>de</strong> nome sac’, e sera ben.<br />

Assi Deus m’ ampar,<br />

vosso nome vos dira quen vos chamar<br />

Sac’ e non jograr.<br />

Quen vos Saco chamar, prazera a nós;<br />

e dira‐vo‐lo ben lheu quen vos en cos<br />

vir tira‐los nadigões apos vós.<br />

Assi Deus m’ ampar,<br />

vosso nome vos dira quen vos chamar<br />

Sac’ e non jograr.<br />

Quen a vós chamou jograr a pran mentiu,<br />

ca vej’ eu que citolar non vos oio<br />

nen os vossos nadigões non os viu.<br />

Assi Deus m’ ampar,<br />

vosso nome vos dira quen vos chamar<br />

Sac’ e non jograr.


NUNO EANES CÉRZEO (Primeira meta<strong>de</strong> do s. XIII)<br />

Bella signora, vi dirò una cosa:<br />

voi siete la mia morte, e il mio male, e il mio bene,<br />

e poi, perché <strong>de</strong>vo ripetervelo?<br />

Siete la mia morte, mi fate morire.<br />

Voi siete la mia morte e il mio male, mia signora,<br />

e quanto nel mondo ho di bene e di gioia,<br />

e poi, perché <strong>de</strong>vo ripetervelo?<br />

Siete la mia morte, mi fate morire.<br />

Siete la mia morte e la mia pena, non vi è altra ragione<br />

e i vostri occhi mi fanno <strong>de</strong>l bene e <strong>de</strong>l male<br />

e poi, perché <strong>de</strong>vo ripetervelo?<br />

Siete la mia morte, mi fate morire.<br />

Signora, mi fanno <strong>de</strong>l bene con solo guardarmi,<br />

ma mi causano anche gran<strong>de</strong> tristezza; vi dirò anche<br />

e poi, perché <strong>de</strong>vo ripetervelo?<br />

Siete la mia morte, mi fate morire.<br />

Mia senhor fremosa, direi‐vos ũa ren:<br />

vós so<strong>de</strong>s mia morte, e meu mal, e meu ben,<br />

e máis. Por que vo‐lo hei eu ja máis a dizer?<br />

Mia morte so<strong>de</strong>s, que me faze<strong>de</strong>s morrer.<br />

Vós so<strong>de</strong>s mia mort’ e meu mal, mia senhor,<br />

e quant’ eu no mund’ hei <strong>de</strong> ben e <strong>de</strong> sabor,<br />

e máis. Por que vo‐lo hei eu ja máis a dizer?<br />

Mia morte so<strong>de</strong>s, que me faze<strong>de</strong>s morrer.<br />

Mia mort’ e mia coita so<strong>de</strong>s, non ha i al,<br />

e os vossos olhos mi fazen ben e mal<br />

e máis. Por que vo‐lo hei eu ja máis a dizer?<br />

Mia morte so<strong>de</strong>s, que me faze<strong>de</strong>s morrer.<br />

Senhor, ben me fazen soo <strong>de</strong> me catar,<br />

pero ven‐m’én coita grand’; e vos direi ar,<br />

e máis. Por que vo‐lo hei eu ja máis a dizer?<br />

Mia morte so<strong>de</strong>s, que me faze<strong>de</strong>s morrer.


A<strong>de</strong>sso voglio già dire addio<br />

alla terra e le genti che sono di cui,<br />

dove il mio Dio così gran<strong>de</strong> durezza mostrò,<br />

sforzando tanto il mio cuore<br />

che pensai a trasferirmi in un altro posto.<br />

Perciò a Dio sono grato di andarmene.<br />

Poiché quando per mia volontà parto di qui<br />

i suoi <strong>de</strong>si<strong>de</strong>ri soddisfatti non vedranno<br />

di ve<strong>de</strong>rmi piangere, né andarmene triste, anche se io<br />

non ho mai ricevuto; né mi potranno dire<br />

che sono sbagliato di andarmene<br />

di qui, dove Dio così grandi tristezze mi die<strong>de</strong>.<br />

Tuttavia avrò nostalgia di queste terre,<br />

anche se a<strong>de</strong>sso me ne vado <strong>de</strong>luso,<br />

e sempre tornerà a me la memoria<br />

<strong>de</strong>lle cose buone che vidi in esse;<br />

ma per altra ragione non mi vedrà mai<br />

nessun uomo andare triste o sconsolato.<br />

E poiché me ne vado dico a Dio la verità:<br />

se avevo qualche rancore <strong>de</strong>lle genti<br />

o <strong>de</strong>lle terre in cui mi rifugiavo,<br />

tutto era per ciò, non per altra causa,<br />

ma a<strong>de</strong>sso non mi andrà male mai<br />

poiché lascio queste terre e me ne vado.<br />

Agora me quer’ eu ja espedir<br />

da terra, e das gentes que i son,<br />

u mi Deus tanto <strong>de</strong> pesar mostrou,<br />

e esforçar mui ben meu coraçon,<br />

e ar pensar <strong>de</strong> m’ ir alhur guarir.<br />

E a Deus gra<strong>de</strong>sco porque m’ én vou.<br />

Ca a meu grad’, u m’ eu d’ aqui partir,<br />

con seus <strong>de</strong>sejos non me veeran<br />

chorar, nen ir triste, por ben que eu<br />

nunca presesse; nen me po<strong>de</strong>rán<br />

dizer que eu torto faç’ en fogir<br />

d’ aqui u me Deus tanto pesar <strong>de</strong>u.<br />

Pero das terras haverei soida<strong>de</strong><br />

<strong>de</strong> que m’ or’ hei a partir <strong>de</strong>spagado;<br />

e sempr’ i tornará o meu cuidado<br />

por quanto ben vi eu en elas ja;<br />

ca ja por al nunca me veera<br />

nulh’ home ir triste nen <strong>de</strong>sconortado.<br />

E ben diga<strong>de</strong>s, pois m’ én vou, verda<strong>de</strong><br />

se eu das gentes algun sabor havia,<br />

ou das terras en que eu guarecia.<br />

Por aquest’ era tod’, e non por al;<br />

mais ora ja nunca me sera mal<br />

por me partir <strong>de</strong>las e m’ ir mia via.


Poiché so<br />

Quanto ho sofferto<br />

e nascosto<br />

in questa terra, di tristezza.<br />

Come ho perduto<br />

e ho sprecato<br />

quando vivevo qui<br />

i miei giorni, di questo posso lamentarmi.<br />

E ricor<strong>de</strong>rò<br />

e penserò<br />

quanto ho sperato<br />

il bene che non poté trovare mai.<br />

E mi sforzerò<br />

e riceverò consiglio<br />

di come <strong>de</strong>vo<br />

vivere a<strong>de</strong>sso.<br />

Dolore,<br />

trovare<br />

subito,<br />

un’altra cosa<br />

vorrei cercare.<br />

Il buon senso<br />

di qualcuno<br />

o qualcosa<br />

di bene<br />

mi aiuti, se c’è in me.<br />

Valere<br />

potere,<br />

sapere<br />

dire<br />

valere possa bene dire, che io dirò.<br />

Di avere<br />

potere,<br />

piacere<br />

pren<strong>de</strong>re<br />

posso io, poiché questo riceverò.<br />

Così vorrò<br />

cercare<br />

vivere<br />

un’altra vita che proverò,<br />

e finirà il mio disaccordo.<br />

Ca sei <strong>de</strong> mí<br />

quanto sofri<br />

e encobri<br />

en esta terra <strong>de</strong> pesar.<br />

Como perdi<br />

e <strong>de</strong>spendi,<br />

vivend’ aqui,<br />

meus dias, posso‐m’ én queixar.<br />

E cuidarei,<br />

e pensarei<br />

quant’ aguar<strong>de</strong>i<br />

o ben que nunca pud’ achar.<br />

Esforçar‐m’‐ei,<br />

e pren<strong>de</strong>rei<br />

como guarrei<br />

conselh’ agor’, a meu cuidar.<br />

Pesar<br />

d’ achar,<br />

logar<br />

provar<br />

quer’ eu veer se po<strong>de</strong>rei.<br />

O sén<br />

d’ alguen,<br />

ou ren<br />

<strong>de</strong> ben<br />

me valha, se o en mí hei.<br />

Valer<br />

po<strong>de</strong>r,<br />

saber<br />

dizer<br />

ben me possa, que eu d’ ir hei.<br />

D’ haver<br />

po<strong>de</strong>r,<br />

prazer<br />

pren<strong>de</strong>r<br />

poss’ eu, pois esto cobrarei.<br />

Assi querrei<br />

buscar<br />

viver<br />

outra vida que provarei,<br />

e meu <strong>de</strong>scord’ acabarei.


NUNO FERNÁNDEZ TORNEOL (Segundo terzo do s. XIII)<br />

Da quando sono nato non ho mai visto l’Amore<br />

ed oso di lui sempre parlare,<br />

anche se so che mi vuole ammazzare<br />

ma chie<strong>de</strong>rò alla mia signora<br />

che m’insegni quell’assassino<br />

o che mi guardi meglio di lui.<br />

Anche se non gli ho fatto niente<br />

per cui mi <strong>de</strong>va ammazzare<br />

voglio alla mia signora chie<strong>de</strong>re<br />

per la gran<strong>de</strong> paura in cui mi tiene,<br />

che m’insegni quell’assassino<br />

o che mi guardi meglio di lui.<br />

Non mi proteggerò mai da lui<br />

se lei da lui non mi protegge;<br />

perciò voglio alla mia signora chie<strong>de</strong>re,<br />

poiché di lui ho gran<strong>de</strong> paure,<br />

che m’insegni quell’assassino<br />

o che mi guardi meglio di lui.<br />

E poiché l’Amore ha su di me<br />

per ammazzarmi un così gran<strong>de</strong> potere,<br />

ed io non lo posso ve<strong>de</strong>re<br />

chie<strong>de</strong>rò così alla mia signora<br />

che m’insegni quell’assassino<br />

o che mi guardi meglio di lui.<br />

Pois naci nunca vi Amor<br />

e ouço <strong>de</strong>l sempre falar,<br />

pero sei que me quer matar;<br />

mais rogarei a mia senhor<br />

que me mostr’ aquel matador,<br />

ou que m’ ampare <strong>de</strong>l melhor.<br />

Pero nunca lh’ eu fige ren<br />

por que m’ el haja <strong>de</strong> matar,<br />

máis quer’ eu mia senhor rogar,<br />

polo gran med’ en que me ten,<br />

que me mostr’ aquel matador,<br />

ou que m’ ampare <strong>de</strong>l melhor.<br />

Nunca me lh’ eu ampararei,<br />

se m’ ela <strong>de</strong>l non amparar;<br />

mais quer’ eu mia senhor rogar,<br />

polo gran medo que <strong>de</strong>l hei,<br />

que mi amostr’ aquel matador,<br />

ou que mi ampare <strong>de</strong>l melhor.<br />

E pois Amor ha sobre min<br />

<strong>de</strong> me matar tan gran po<strong>de</strong>r,<br />

e eu non o posso veer,<br />

rogarei mia senhor assi<br />

que mi amostr’ aquel matador,<br />

ou que mi ampare <strong>de</strong>l melhor.


Alzatevi, amico, che dormite i freddi mattini;<br />

tutti gli uccelli <strong>de</strong>l mondo d’amore dicevano:<br />

Gioiosa sono io.<br />

Alzatevi, amico, che dormite i mattini freddi;<br />

tutti gli uccelli <strong>de</strong>l mondo d’amore cantavano:<br />

Gioiosa sono io.<br />

Tutti gli uccelli <strong>de</strong>l mondo d’amore dicevano<br />

<strong>de</strong>l mio amore e <strong>de</strong>l vostro che nel pensiero avevano:<br />

Gioiosa sono io.<br />

Tutti gli uccelli <strong>de</strong>l mondo cantavano<br />

<strong>de</strong>l mio amore e <strong>de</strong>l vostro pensiero facevano.<br />

Gioiosa sono io.<br />

Del mio amore e <strong>de</strong>l vostro le loro menti sapevano;<br />

voi gli tagliaste i rami in cui se<strong>de</strong>vano.<br />

Gioiosa sono io.<br />

Del mio amore e <strong>de</strong>l vostro pensiero facevano,<br />

voi gli tagliaste i rami in cui se<strong>de</strong>vano.<br />

Gioiosa sono io.<br />

Voi gli tagliaste i rami in cui se<strong>de</strong>vano<br />

e gli asciugaste le fontane in cui bevevano.<br />

Gioiosa sono io.<br />

Voi gli tagliaste i rami in cui se<strong>de</strong>vano<br />

e gli asciugaste le fontane dove nuotavano.<br />

Gioiosa sono io.<br />

Levad’, amigo, que dormi<strong>de</strong>s as manhanas frias;<br />

toda‐las aves do mundo d’ amor dizian:<br />

Leda mi and’ eu.<br />

Levad’, amigo, que dormi<strong>de</strong>‐las frias manhanas;<br />

toda‐las aves do mundo d’ amor cantavan:<br />

Leda m’ and’ eu.<br />

Toda‐las aves do mundo d’ amor dizian,<br />

do meu amor e do vosso en ment’ havian:<br />

Leda m’ and’ eu.<br />

Toda‐las aves do mundo d’ amor cantavan,<br />

do meu amor e do vosso i enmentavan:<br />

Leda m’ and’ eu.<br />

Do meu amor e do vosso en ment’ havian;<br />

vós lhi tolhestes os ramos en que siian:<br />

Leda m’ and’ eu.<br />

Do meu amor e do vosso i enmentavan;<br />

vós lhi tolhestes os ramos en que pousavan:<br />

Leda m’ and’ eu.<br />

Vós lhi tolhestes os ramos en que siian<br />

e lhis secastes as fontes en que bevian:<br />

Leda m’ and’ eu.<br />

Vós lhi tolhestes os ramos en que pousavan<br />

e lhis secastes as fontes u se banhavan:<br />

Leda m’ and’ eu.


JOÁN SOÁREZ COELHO (...1235‐1279...)<br />

Così vedo io qui la donna chiamata<br />

che, dal giorno in cui sono nato,<br />

mai vi<strong>de</strong> cosa disfatta,<br />

se non è per una di queste cause:<br />

per avere nome così, in buona fe<strong>de</strong>,<br />

o glielo dicono perché è amata,<br />

o perché è bella o bene fatta.<br />

Se perciò donna <strong>de</strong>ve essere<br />

lei è, potete cre<strong>de</strong>rlo,<br />

o se lo è per tanto come io l’amo,<br />

tanto la voglio e giurare posso:<br />

che dopo che la vidi, mai l’ho vista così amata.<br />

E nunca ho visto una cosa così cattiva,<br />

che un uomo chiami padrona a una dona così,<br />

una pastorella, e se non glielo dice,<br />

è per una di queste due cose:<br />

perché ella vuole bene tutti<br />

o perché è la più amata <strong>de</strong>l mondo.<br />

E udite quello che vi dico,<br />

che, anche se Dio volesse farmi <strong>de</strong>l bene,<br />

senza lei niente mi può fare!<br />

Atal vej’ eu aqui ama chamada<br />

que, <strong>de</strong>‐lo dia en que eu naci,<br />

nunca tan <strong>de</strong>sguisada cousa vi,<br />

se por ũa <strong>de</strong>stas duas non é:<br />

por haver nom’ assi, per bõa fe,<br />

ou se lho dizen porque ést’ amada,<br />

ou por fremosa, ou por ben talhada.<br />

Se por aquest’ ama <strong>de</strong>v’ a seer,<br />

é‐o ela, po<strong>de</strong><strong>de</strong>‐lo creer,<br />

ou se o é po‐la eu muit’ amar,<br />

ca ben lhe quer’ e posso ben jurar:<br />

poi‐la eu vi, nunc’ a vi tan amada.<br />

E nunca vi cousa tan <strong>de</strong>sguisada<br />

<strong>de</strong> chamar home ama tal molher<br />

tan pastorinh’, e, se lho non disser,<br />

por tod’ esto que eu sei que lh’ aven:<br />

porque a vej’ a todos querer ben,<br />

ou porque do mund’ é a máis amada.<br />

E oi<strong>de</strong> como vos eu disser,<br />

que, pero me Deus ben fazer quiser,<br />

sen ela non me po<strong>de</strong> fazer nada!


María do Grave, grave è sapere<br />

perché vi chiamano María do Grave,<br />

che voi non siete grave da fuotere,<br />

anche se siete da fuotere molto grave;<br />

e voglio in coscienza dire:<br />

non essendo letterato o trovatore,<br />

non posso, da uomo, capire questo “grave”.<br />

Ma io bene so trovare e leggere<br />

e perciò voglio capire questo “grave”:<br />

voi non siete grave in chie<strong>de</strong>re,<br />

nella vostra fica, e siete grave<br />

a chi molto vi fuote, di fuotere;<br />

e perciò si <strong>de</strong>ve capire<br />

perché vi chiamano María do Grave.<br />

E così come ho capito il vostro “grave”<br />

da a<strong>de</strong>sso sono migliore trovatore;<br />

e in verità vi giuro, per Nostro Signore,<br />

che mai ho trovato donna così grave<br />

come María –e già l’ho provato‐<br />

do Grave; dopo non ho mai trovato una donna<br />

che fosse così grave da fuotere.<br />

(“Grave” si usa in questo poema coi diversi significati di difficile, malo, serio,<br />

ecc.)<br />

Maria do Grave, grav’ é <strong>de</strong> saber<br />

por que vos chaman Maria do Grave,<br />

ca vós non so<strong>de</strong>s grave <strong>de</strong> fo<strong>de</strong>r,<br />

e pero so<strong>de</strong>s <strong>de</strong> fo<strong>de</strong>r mui grave;<br />

e quer’, en gran conhocença, dizer:<br />

sen leterad’ ou trobador seer,<br />

non pod’ homen <strong>de</strong>partir este "grave".<br />

Mais eu sei ben trobar e ben leer<br />

e quer’ assi <strong>de</strong>partir este “grave”:<br />

vós non so<strong>de</strong>s grav’ en pedir haver,<br />

por vosso con’, e vós so<strong>de</strong>s grave,<br />

a quen vos fo<strong>de</strong> muito, <strong>de</strong> fo<strong>de</strong>r;<br />

e por aquesto se <strong>de</strong>v’ enten<strong>de</strong>r<br />

por que vos chaman Maria do Grave.<br />

E pois vos assi <strong>de</strong>parti este “grave”,<br />

tenho‐m’ end’ ora por máis trobador;<br />

e ben vos juro, par Nostro Senhor,<br />

que nunca eu achei molher tan grave<br />

com’ é Maria –e ja o provei–<br />

do Grave; nunca pois molher achei<br />

que a mí fosse <strong>de</strong> fo<strong>de</strong>r tan grave.


RODRIGO EANES DE VASCONCELOS (...1258‐1288...)<br />

A una signora gli chiese come vi dirò:<br />

«Signora, siete entrata nell’ordine» e perciò ho pianto.<br />

E poi ella disse: «Io non vi negherò<br />

che sono entrata nell’ordine, Dio mi scusi.<br />

Mi fece entrare mia madre, ma cosa farò?<br />

Porterò gli abiti, ma no il cuore»<br />

Io disse: «Bella signora, morirò con tristezza,<br />

poiché siete entrata nell’ordine e vi custodiranno».<br />

Ella disse poi: «Perciò voglio mostrarvi<br />

come sarò custodita, altrimenti, male per me.<br />

Quanto piangerete dovete pensare a questo:<br />

porterò gli abiti, ma no il cuore con essi».<br />

E disse io: «Signora mia, così gran<strong>de</strong> tristezza ho per questo,<br />

perché siete entrata nell’ordine, che morirò per questo».<br />

E poi disse: «Quando potrò,<br />

voglio dirvi come sarò custodita:<br />

se porto gli abiti, non lo pren<strong>de</strong>te sul serio,<br />

che nel cuore avrò la cosa contraria».<br />

Preguntei ũa dona en como vos direi:<br />

«Senhor, filhastes or<strong>de</strong>n?». E ja por én chorei.<br />

Ela enton me disse: «Eu non vos negarei<br />

<strong>de</strong> com’ eu filhei or<strong>de</strong>n, assi Deus me perdon;<br />

fez‐mi‐a filhar mia madre, mais, o que lhe farei?<br />

Trager‐lhi eu os panos, mais non o coraçon».<br />

Dix’ eu: «Senhor fremosa, morrerei con pesar,<br />

pois vós filhastes or<strong>de</strong>n e vos han <strong>de</strong> gardar».<br />

Ela enton me disse: «Quero‐vos én mostrar<br />

como serei guardada, se non, venha‐me mal;<br />

esto, por que chora<strong>de</strong>s, ben <strong>de</strong>ve<strong>de</strong>s cuidar:<br />

Tragerei eu os panos, mais no coraçon al».<br />

E dix’ eu: «Senhor minha, tan gran pesar hei én,<br />

porque filhastes or<strong>de</strong>n, que morrerei por én».<br />

E disse inda logo: «Assi me venha ben,<br />

como serei guardada dizer‐vo‐lo quer’ eu:<br />

se eu trouxer os panos, non <strong>de</strong><strong>de</strong>s por én ren,<br />

ca terrei o contrairo eno coraçon meu».


AFONSO MEÉNDEZ DE BESTEIROS (...1290...)<br />

Da oggi voglio prepararmi per partire<br />

di questo mondo e avrò gran<strong>de</strong> ragione,<br />

perché la signora mia lo lasciò, e non<br />

posso io qui né in nessun luogo vivere.<br />

E perciò voglio io per il suo amore<br />

lasciare il mondo ipocrita, traditore,<br />

disprotetto, che mi vuole mentire.<br />

E non avendo quindi chi servire<br />

come servì per tanto tempo;<br />

restando qui disprotetto,<br />

andrò solo lì dove voglia la mia signora.<br />

E poiché non vi è lo<strong>de</strong> né valore<br />

nel mondo dopo che partii la mia signora,<br />

Dio mi confonda se <strong>de</strong>vo vivere qui!<br />

E poiché sono qui senza che venga la mia signora.<br />

Venendo le altre che ci sono<br />

il mio cuore non poteva<br />

restare. E non voglio mentirvi,<br />

voglio partire da qui; e, poiché me ne vado<br />

di questo mondo, che è il peggiore,<br />

ne sono sicuro, ne vorrò ri<strong>de</strong>re<br />

Oimais quer’ eu punhar <strong>de</strong> me partir<br />

daqueste mund’, e farei gran razon,<br />

poi‐lo leixou a mia senhor, e non<br />

pud’ i viver e fui alhur guarir.<br />

E por esto quer’ eu por seu amor<br />

leixa‐lo mundo falso, traedor,<br />

<strong>de</strong>semparado, que me foi falir.<br />

E non houvera pois quen o servir<br />

com’ eu servi, nen tan longa sazon;<br />

e ficará <strong>de</strong>semparad’ enton,<br />

pois m’ end’ eu for, que mia senhor fez ir.<br />

E pois que ja non ha prez nen valor<br />

eno mundo, d’ u se foi mia senhor,<br />

Deus me cofonda, se eu i guarir!<br />

E pois que eu i mia senhor non vir,<br />

e vir as outras que no mundo son,<br />

non me podia dar o coraçon<br />

<strong>de</strong> ficar i. E por vos non mentir,<br />

quero‐m’ end’ ir; e, pois que m’ end’ eu for<br />

daqueste mundo, que ést’ a peor<br />

cousa que sei, querrei‐me <strong>de</strong>l riir!


JOÁN GARCÍA DE GUILHADE (...1239‐1270...)<br />

Questi occhi miei non per<strong>de</strong>ranno mai,<br />

signora, gran<strong>de</strong> tristezza mentre sarò vivo,<br />

e vi dirò, bella signora mia<br />

di questi occhi miei la tristezza che hanno:<br />

piangono e accecano quando non vedono qualcuna<br />

e poi accecano per qualcuna che vedono.<br />

Non per<strong>de</strong>ranno mai<br />

i miei occhi la loro tristezza, e il mio cuore;<br />

e queste tristezze, signora, sono mie;<br />

ma gli occhi, per ve<strong>de</strong>re qualcuna,<br />

piangono e accecano quando non vedono qualcuna<br />

e poi accecano per qualcuna che vedono.<br />

E così non potrò mai avere bene,<br />

perché l’Amore non mi vuole più, né Dio,<br />

ma questi occhi miei prigionieri<br />

moriranno sempre per ve<strong>de</strong>re qualcuna:<br />

piangono e accecano quando non vedono qualcuna<br />

e poi accecano per qualcuna che vedono.<br />

Estes meus olhos nunca per<strong>de</strong>rán,<br />

senhor, gran coita, mentr’ eu vivo for,<br />

e direi‐vos, fremosa mia senhor,<br />

<strong>de</strong>stes meus olhos a coita que han:<br />

choran e cegan quand’ alguen non veen,<br />

e ora cegan per alguen que veen.<br />

Guisado teen <strong>de</strong> nunca per<strong>de</strong>r<br />

meus olhos coita, e meu coraçon;<br />

e estas coitas, senhor, minhas son;<br />

mais‐los meus olhos, per alguen veer,<br />

choran e cegan quand’ alguen non veen,<br />

e ora cegan per alguen que veen.<br />

E nunca ja po<strong>de</strong>rei haver ben,<br />

pois que Amor ja non quer, nen quer Deus,<br />

mais os cativos <strong>de</strong>stes olhos meus<br />

morrerán sempre por veer alguen:<br />

choran e cegan quand’ alguen non veen,<br />

e ora cegan per alguen que veen.


In verità, mio amico,<br />

so molto bene che mi aveste<br />

gran<strong>de</strong> amore e vi trovaste<br />

molto tempo bene con me;<br />

ma ascoltate quello che vi dico:<br />

è finito.<br />

I grandi amori nostri<br />

che voi e io avemmo sempre<br />

non arrivarono mai alla cima<br />

come Branca Frol e Flores;<br />

ma il tempo di giocatori<br />

è finito.<br />

Io ho già parlato con insania<br />

con voi e con gran<strong>de</strong> saggezza<br />

e con senso e pazzia<br />

quanto il giorno durava;<br />

ma questo, qui Don Jan García,<br />

è finito.<br />

E tutta quella pazzia<br />

è già finita,<br />

già è guasto il pane <strong>de</strong>lle nozze,<br />

è finito<br />

Per boa fe, meu amigo,<br />

mui ben sei eu que m’ houvestes<br />

grand’ amor e estevestes<br />

mui gran sazon ben comigo;<br />

mais ve<strong>de</strong>‐lo que vos digo:<br />

ja çafou.<br />

Os gran<strong>de</strong>s nossos amores,<br />

que mí e vós sempr’ houvemos,<br />

nunca lhi cima fezemos<br />

coma Branca Frol e Flores;<br />

mais tempo <strong>de</strong> jogadores<br />

ja çafou.<br />

Ja eu falei en folia<br />

convosc’ e en gran cordura<br />

e en sén e en loucura<br />

quanto durava o dia;<br />

mais est’, ai don Jan Garcia,<br />

ja çafou.<br />

E <strong>de</strong>ssa folia toda<br />

ja çafou,<br />

ja çafad’ é pan <strong>de</strong> voda,<br />

ja çafou.


PAI GÓMEZ CHARINHO (c.1225‐1295)<br />

Quanti oggi sono al mare qui<br />

Credono che non ci sia nel mondo tristezza<br />

come quella <strong>de</strong>l mare, non hanno un altro male.<br />

Ma qualcosa di diverso mi succe<strong>de</strong> oggi a a me:<br />

tristezza d’amore dimenticare mi fa<br />

che ho la gran<strong>de</strong> tristezza <strong>de</strong>l mare<br />

per la maggiore tristezza di quante esistono<br />

tristezza d’amore a chi Dio vuole dare<br />

Ed è gran<strong>de</strong> tristezza la morte al mare,<br />

ma non così tanto, e perciò<br />

tristezza d’amore dimenticare mi fa<br />

che ho la gran<strong>de</strong> tristezza <strong>de</strong>l mare<br />

per la più gran<strong>de</strong> tristezza, in verità,<br />

di quante ci sono, ci sono state e ci saranno.<br />

Ed quelli altri che non hanno amore<br />

Dicono di no; ma io dirò qual’è<br />

tristezza d’amore dimenticare mi fa<br />

che ho la gran<strong>de</strong> tristezza <strong>de</strong>l mare.<br />

Perciò più gran<strong>de</strong> tristezza è quella che fa per<strong>de</strong>re<br />

la tristezza <strong>de</strong>l mare, che fa morire molti.<br />

Quantos hoj’ andan eno mar aqui<br />

coidan que coita no mundo non ha<br />

senon do mar, nen han outro mal ja.<br />

Mais doutra guisa acontece hoje a mí:<br />

coita d’ amor me faz escaecer<br />

a mui gran coita do mar, e tẽer<br />

pola maior coita <strong>de</strong> quantas son<br />

coita d’ amor a quen a Deus quer dar.<br />

E é gran coita <strong>de</strong> mort’ a do mar,<br />

mas non é tal, e por esta razon<br />

coita d’ amor me faz escaecer<br />

a mui gran coita <strong>de</strong> mar, e tẽer<br />

pola maior coita, per bõa fe,<br />

<strong>de</strong> quantas foron, nen son, nen seran.<br />

E estes outros que amor non han<br />

dizen que non; mas eu direi qual é:<br />

coita d’ amor me faz escaecer<br />

a mui gran coita do mar, e tẽer<br />

por maior coita a que faz per<strong>de</strong>r<br />

coita do mar, que faz muitos morrer.


Una donna che mi piace molto<br />

per mia disgrazia, o Dio, non per qualsiasi altro motivo,<br />

sempre mi ha fatto e mi fa male<br />

e mi farà, dirò come mi ha:<br />

mare né terra né piacere né dolore<br />

né buono né male, non potranno togliermela<br />

<strong>de</strong>l cuore, che mi succe<strong>de</strong>rà?<br />

Morto sono, se <strong>de</strong>cido non morire.<br />

Lei non mi farà mai bene,<br />

sempre male, perché è così,<br />

mare né terra né piacere né dolore<br />

né buono né male, non potranno togliermela.<br />

<strong>de</strong>l cuore. A<strong>de</strong>sso sono peggio<br />

quando lei non viene, per non mentirvi:<br />

male se la vedo, male se non la vedo,<br />

ma credo che questa è peggiore,<br />

mare né terra né piacere né dolore<br />

né buono né male, non potranno togliermela .<br />

Ũa dona que eu quero gran ben<br />

por mal <strong>de</strong> mí, par Deus, que non por al,<br />

pero que sempre mi fez e faz mal<br />

e fara, direi‐vo‐lo que m’ aven:<br />

mar nen terra, nen prazer nen pesar,<br />

nen ben nen mal, non mi a po<strong>de</strong>n quitar<br />

do coraçon, e que sera <strong>de</strong> min?<br />

Morto sõo, se cedo non morrer.<br />

Ela ja nunca ben mi ha <strong>de</strong> fazer,<br />

mais sempre mal, e pero ést’ assi,<br />

mar nen terra, nen prazer nen pesar,<br />

nen ben nen mal, non ma po<strong>de</strong>n quitar<br />

do coraçon. Ora mi vai peior<br />

ca mi ven <strong>de</strong>la, por vos non mentir:<br />

mal se a vej’ e mal se a non vir,<br />

que <strong>de</strong> coitas máis cuido a maior,<br />

mar nen terra, nen prazer nen pesar,<br />

nen ben nen mal, non ma po<strong>de</strong>n quitar.


I fiori <strong>de</strong>l mio amico<br />

briosi vanno nella nave.<br />

E partono i fiori<br />

di qui con i miei amori!<br />

Partiti sono i fiori!<br />

I fiori <strong>de</strong>l mio amato<br />

briosi vanno nella nave.<br />

E partono i fiori<br />

di qui con i miei amori!<br />

Partiti sono i fiori!<br />

Briosi vanno nella nave<br />

per arrivare al campo <strong>de</strong>ll’onore.<br />

E partono i fiori<br />

di qui con i miei amori!<br />

Partiti sono i fiori!<br />

Briosi vanno nella nave<br />

per arrivare all’incursione.<br />

E partono i fiori<br />

di qui con i miei amori!<br />

Partiti sono i fiori!<br />

Per arrivare al campo <strong>de</strong>ll’onore<br />

per servire me, caro corpo.<br />

E partono i fiori<br />

di qui con i miei amori!<br />

Partiti sono i fiori!<br />

Per arrivare all’incursione<br />

per servire me, corpo lodato.<br />

E partono i fiori<br />

di qui con i miei amori!<br />

Partiti sono i fiori!<br />

As froles do meu amigo<br />

briosas van no navio<br />

E van‐se as frores<br />

d’ aqui ben con meus amores!<br />

Idas son as frores!<br />

As frores do meu amado<br />

briosas van eno barco.<br />

E van‐se as frores<br />

d’ aqui ben con meus amores!<br />

Idas son as frores!<br />

Briosas van no navio<br />

pera chegar ao ferido.<br />

E van‐se as frores<br />

d’ aqui ben con meus amores!<br />

Idas son as frores!<br />

Briosas van eno barco<br />

pera chegar ao fossado.<br />

E van‐se as frores<br />

d’ aqui ben con meus amores!<br />

Idas son as frores!<br />

Pera chegar ao ferido,<br />

servir mí, corpo velido.<br />

E van‐se as frores<br />

d’ aqui ben con meus amores!<br />

Idas son as frores!<br />

Pera chegar ao fossado,<br />

servir mí, corpo loado.<br />

E van‐se as frores<br />

d’ aqui ben con meus amores!<br />

Idas son as frores!


Di tutte le cose che ci sono nel mondo<br />

io non so quale possa essere simile<br />

al re di Castiglia e Leone<br />

ma una che vi dirò: il mare.<br />

Il mare è molto simile a questo re;<br />

e in poi vi dirò<br />

in che cose, secondo la mia ragione.<br />

Il mare dà molto, e cre<strong>de</strong>te che<br />

senza di lui non si può governare il mondo,<br />

ed è tan potente ed ha un cuore tale<br />

che niente lo può cogliere.<br />

Inoltre è temuto, perché non conosco<br />

chi non lo tema; e vi racconterò<br />

ancora di più, e giudicatemi per questo.<br />

Nel mare c’è quanto lui vuole che ci sia;<br />

e mantiene molti; e vi sono altri<br />

che, per contra, attacca e fa morire<br />

disamparati, ed a altri dà<br />

grandi eredità e molti altri beni.<br />

E tutto questo che vi racconto succe<strong>de</strong><br />

al re, se lo volete capire.<br />

E <strong>de</strong>lla docilità non vi voglio parlare<br />

<strong>de</strong>l mare: non si può dire mai che sia<br />

feroce né selvaggio se in lui si opera<br />

come si <strong>de</strong>ve; anche se vi fa soffrire<br />

in tutte le imprese; ma se con dis<strong>de</strong>gno<br />

o per caso arriva a lui qualche pazzo,<br />

con gran<strong>de</strong> tormenta lo farà morire.<br />

Queste astuzie, secondo il mio pensiero<br />

che ha il mare, le ha anche il re, e perciò<br />

si assomigliano, chi bene lo capisca.<br />

De quantas cousas eno mundo son,<br />

non vejo eu ben qual po<strong>de</strong>n semelhar<br />

al‐rei <strong>de</strong> Castela e <strong>de</strong> Leon<br />

senon ũa qual vos direi: o mar.<br />

O mar semelha muit’ aqueste Rei;<br />

e d’ aqui en <strong>de</strong>ante vós direi<br />

en quaes cousas, segundo razon.<br />

O mar dá muit’, e cree<strong>de</strong> que non<br />

se pod’ o mundo sen el governar,<br />

e po<strong>de</strong> muit’, e ha tal coraçon<br />

que o non po<strong>de</strong> ren apo<strong>de</strong>rar.<br />

Des i ar é temudo, que non sei<br />

quen o non tema; e contar‐vos‐ei<br />

ainda máis, e julga<strong>de</strong>‐m’ enton.<br />

Eno mar cabe quant’ i quer caber;<br />

e manten muitos; e outros i ha<br />

que x’ ar quebranta e que faz morrer<br />

enxerdados; e outros ha que dá<br />

gran<strong>de</strong>s herda<strong>de</strong>s e muit’ outro ben.<br />

E tod’ esto que vos conto aven<br />

al‐rei, se o souber<strong>de</strong>s conhocer.<br />

E da mansedume vós quero dizer<br />

do mar: non ha cont’, e nunca sera<br />

bravo nen sanhudo, se lho fazer<br />

outro non fezer; e sofrer‐vos‐á<br />

toda‐las cousas; mais, se en <strong>de</strong>s<strong>de</strong>n<br />

ou per ventura algun louco ten,<br />

con gran tormenta o fara morrer.<br />

Estas manhas, segundo o meu sén,<br />

que o mar ha, ha el‐Rei, e por én<br />

se semelhan, quen o ben enten<strong>de</strong>r.


DON DINÍS (1261‐1325)<br />

Così sono addolorato<br />

e ostinato per causa <strong>de</strong>ll’amore<br />

e così tormentato<br />

che se Nostro Signore<br />

non rammollisce la mia signora<br />

perché di me senta dolore, con la mor‐<br />

te proverò piacere e buon sapore.<br />

Perché vivo allo stesso modo<br />

che vive un sofferente<br />

con così gran<strong>de</strong> pericolo<br />

che non è possibile un più gran<strong>de</strong><br />

se non mi ama quella che in for‐<br />

te ponto vidi, che con la mor‐<br />

te proverò piacere e non paura.<br />

E lo faccio volentieri,<br />

poiché essendo servitore<br />

di chi non mi fa attenzione,<br />

amandola più<br />

che a me stesso, per ciò conso‐<br />

lo non ho più la mor‐<br />

te soltanto <strong>de</strong>si<strong>de</strong>ro.<br />

Assi me traz coitado<br />

e aficad’ Amor<br />

e tan atormentado<br />

que, se Nostro Senhor<br />

a mia senhor non met’ en cor<br />

que se <strong>de</strong> min doa, da mor‐<br />

t’ haverei prazer e sabor.<br />

Ca viv’ en tal cuidado,<br />

come quen sofredor<br />

é <strong>de</strong> mal aficado,<br />

que non po<strong>de</strong> maior,<br />

se mi non val a que en for‐<br />

te ponto vi, ca ja <strong>de</strong> mor‐<br />

t’ hei prazer e nen un pavor.<br />

E faço mui guisado,<br />

pois soo servidor<br />

da que mi non dá grado,<br />

querendo‐lh’ eu melhor<br />

ca min nen al, por én conor‐<br />

t’ eu non hei ja, senon da mor‐<br />

t’ en<strong>de</strong> sõo <strong>de</strong>sejador.


Ohimé, ohimé, fiori <strong>de</strong>l ver<strong>de</strong> pino,<br />

ditemi se avete notizie <strong>de</strong>l mio amico!<br />

O Dio, dov’è?<br />

Ohimé, ohimé fiori <strong>de</strong>l ver<strong>de</strong> ramo,<br />

ditemi se avete notizie <strong>de</strong>l mio amato!<br />

O Dio, dov’è?<br />

Se avete notizie <strong>de</strong>l mio amico,<br />

quello che mentii sul nostro accordo.<br />

O Dio, dov’è?<br />

Se avete notizie <strong>de</strong>l mio amato,<br />

quello che mentii su quello che aveva giurato.<br />

O Dio, dov’è?<br />

‐ Voi mi chie<strong>de</strong>te dal vostro amico,<br />

ed io vi assicuro che è sano e vivo.<br />

O Dio, dov’è?<br />

‐ Voi mi chie<strong>de</strong>te dal vostro amato,<br />

ed io vi assicuro che è vivo e sano.<br />

O Dio, dov’è?<br />

‐ Ed io vi assicuro che è sano e vivo<br />

e sarà con voi prima che si compia il termine.<br />

O Dio, dov’è?<br />

‐ Ed io vi assicuro che è vivo e sano<br />

e sarà con voi prima che finisca il termine.<br />

O Dio, dov’è?<br />

–Ai flores, ai flores do ver<strong>de</strong> pino,<br />

se sabe<strong>de</strong>s novas do meu amigo!<br />

Ai Deus, e u é?<br />

Ai flores, ai flores do ver<strong>de</strong> ramo,<br />

se sabe<strong>de</strong>s novas do meu amado!<br />

Ai Deus, e u é?<br />

Se sabe<strong>de</strong>s novas do meu amigo,<br />

aquel que mentiu do que pos con migo.<br />

Ai Deus, e u é?<br />

Se sabe<strong>de</strong>s novas do meu amado<br />

aquel que mentiu do que mi ha jurado.<br />

Ai Deus, e u é?<br />

–Vós me pregunta<strong>de</strong>s polo voss’ amigo,<br />

e eu ben vos digo que é san’ e vivo.<br />

Ai Deus, e u é?<br />

Vós me pregunta<strong>de</strong>s polo voss’ amado,<br />

e eu ben vos digo que é viv’ e sano.<br />

Ai Deus, e u é?<br />

E eu ben vos digo que é san’ e vivo<br />

e seera vosco ant’ o prazo saido.<br />

Ai Deus, e u é?<br />

E eu ben vos digo que é viv’ e sano<br />

e seera vosc’ ant’ o prazo passado.<br />

Ai Deus, e u é?


Si alzò la bella,<br />

si alzò all’alba,<br />

e va lavare le camice<br />

al fiume.<br />

Va lavarle all’alba.<br />

Si alzò fresca,<br />

si alzò all’alba,<br />

e va lavare fine tele<br />

al fiume.<br />

Va lavarle all’alba.<br />

E va lavare le camice;<br />

si alzò all’alba;<br />

il vento gliele distoglie<br />

al fiume.<br />

Va lavarle all’alba.<br />

E va lavare fine tele;<br />

si alzò all’alba;<br />

il vento gliele portava<br />

al fiume.<br />

Va lavarle all’alba.<br />

Il vento gliele distoglie;<br />

si alzò all’alba;<br />

l’alba colta dall’ira<br />

al fiume.<br />

Va lavarle all’alba.<br />

Il vento gliele portava;<br />

si alzò all’alba;<br />

l’alba colta dalla furia<br />

al fiume.<br />

Va lavarle all’alba..<br />

Levantou‐s’ a velida,<br />

levantou‐s’ alva,<br />

e vai lavar camisas<br />

eno alto.<br />

Vai‐las lavar alva.<br />

Levantou‐s’ a louçana,<br />

levantou‐s’ alva,<br />

e vai lavar <strong>de</strong>lgadas<br />

eno alto:<br />

Vai‐las lavar alva.<br />

E vai lavar camisas,<br />

levantou‐s’ alva,<br />

o vento lhas <strong>de</strong>svia<br />

eno alto.<br />

Vai‐las lavar alva.<br />

E vai lavar <strong>de</strong>lgadas;<br />

levantou‐s’ alva,<br />

o vento lhas levava<br />

eno alto.<br />

Vai‐las lavar alva.<br />

O vento lhas <strong>de</strong>svia;<br />

levantou‐s’ alva;<br />

meteu‐s’ alva en ira<br />

eno alto.<br />

Vai‐las lavar alva.<br />

O vento lhas levava;<br />

levantou‐s’ alva;<br />

meteu‐s’ alva en sanha<br />

eno alto:<br />

Vai‐las lavar alva.


Una pastora molto bene fatta<br />

pensava al suo amico<br />

ed era, ve lo assicuro,<br />

per quanto io vidi, molto addolorata,<br />

e diceva: «In poi mai<br />

mi fi<strong>de</strong>rò di un innamorato,<br />

mai sarò innamorata,<br />

perché il mio mi ha ingannata».<br />

Ella portava nella mano<br />

un pappagallo molto bello<br />

di voce così <strong>de</strong>liziosa<br />

che faceva cominciare l'estate,<br />

gli disse: «Bello amico,<br />

cosa farei per amori,<br />

poiché così invano mi ingannasti? »<br />

E cad<strong>de</strong> fra i fiori.<br />

Una gran<strong>de</strong> parte <strong>de</strong>l giorno<br />

giacche lì, e non parlava<br />

e talvolta si risvegliava,<br />

e talvolta sveniva,<br />

e diceva: «A Santa Maria,<br />

cosa mi succe<strong>de</strong>rà a<strong>de</strong>sso? »<br />

E il pappagallo diceva:<br />

«Bene per quanto io so, signora».<br />

«Se vuoi darmi rifugio»,<br />

disse la pastora, «dimmi la verità,<br />

pappagallo, per carità,<br />

poiché morte per me é la vita».<br />

Disse egli: «Signora bella<br />

di bene, non rimpiangete,<br />

poiché se volete essere ben servita<br />

alzate gli occhi e lo vedrete».<br />

Ũa pastor ben talhada<br />

cuidava en seu amigo<br />

e estava, ben vos digo,<br />

per quant’ eu vi, mui coitada,<br />

e diss’: «Oimais non é nada<br />

<strong>de</strong> fiar per namorado<br />

nunca molher namorada,<br />

pois que mi o meu ha errado».<br />

Ela tragia na mão<br />

un papagai mui fremoso,<br />

cantando mui saboroso,<br />

ca entrava o verão,<br />

e diss’: «Amigo loução,<br />

que faria por amores,<br />

pois m’ errastes tan en vão?»<br />

E caeu antr’ ũas flores.<br />

Ũa gran peça do dia<br />

jouv’ ali, que non falava,<br />

e a vezes acordava,<br />

e a vezes esmorecia,<br />

e diss’: «Ai santa Maria,<br />

que sera <strong>de</strong> min agora?»<br />

E o papagai dizia:<br />

«Ben, por quant’ eu sei, senhora».<br />

«Se me queres dar guarida»,<br />

diss’ a pastor, «di verda<strong>de</strong>,<br />

papagai, por carida<strong>de</strong>,<br />

ca morte m’ é esta vida».<br />

Diss’ el: «Senhora comprida<br />

<strong>de</strong> ben, e non vos queixe<strong>de</strong>s,<br />

ca o que vos ha servida<br />

erged’ olho e vee‐lo‐e<strong>de</strong>s».


AIRAS NÚNEZ (...1284‐1289...)<br />

Molto soddisfatto mi sento <strong>de</strong> quest'estate<br />

per questi rami e questi fiori<br />

e per gli uccelli che cantano gli amori,<br />

poiché cammino allegro e tranquillo<br />

come fa ogni uomo innamorato:<br />

che sempre va allegro e molto contento.<br />

Quando passo per alcune rive,<br />

sotto buoni alberi, per buoni campi,<br />

si cantano gli uccelli innamorati,<br />

poi io innamorato vado cantando,<br />

da lì di amori ho trovando<br />

e faccio canti in mille modi.<br />

Ho gran<strong>de</strong> piacere e gran<strong>de</strong> gioia<br />

quando ascolto gli uccelli cantare nell'estate.<br />

Que muito m’ eu pago <strong>de</strong>ste verão<br />

por estes ramos e por estas flores,<br />

e polas aves que cantan d’ amores,<br />

por que ando i led’ e sen cuidado,<br />

e assi faz tod’ homen namorado:<br />

sempre i anda led’ e mui loução.<br />

Cand’ eu passo per algũas ribeiras,<br />

so bõas arvores, per bõos prados,<br />

se cantan i passaros namorados<br />

log’ eu con amores i vou cantando,<br />

e log’ ali d’ amores vou trobando<br />

e faço cantares en mil maneiras.<br />

Hei eu gran viço e grand’ alegria,<br />

quando mi as aves cantan no estio.


Balliamo tutte e tre, amiche<br />

sotto questo nocciolo fiorito<br />

e chi fosse bella, come noi, belle,<br />

se amico amasse,<br />

sotto questi noccioli fioriti<br />

verrà ballare.<br />

Balliamo tutte e tre, sorelle,<br />

sotto questo ramo di nocciole,<br />

e chi fosse giovane, come noi, giovani<br />

se amico amasse,<br />

sotto questo ramo di nocciole<br />

verrà ballare.<br />

Per Dio, amiche, mentre non facciamo altro,<br />

balliamo su questo ramo fiorito,<br />

e chi fosse bella come siamo noi,<br />

se amico amasse,<br />

sotto questo ramo sotto cui balliamo<br />

verrà ballare.<br />

Bailemos nós ja todas tres, ai amigas,<br />

so aquestas avelaneiras frolidas,<br />

e quen for velida, como nós, velidas,<br />

se amigo amar,<br />

so aquestas avelaneiras frolidas<br />

verra bailar.<br />

Bailemos nós ja todas tres, ai irmanas,<br />

so aqueste ramo <strong>de</strong>stas avelanas,<br />

e quen for louçana, como nós, louçanas,<br />

se amigo amar,<br />

so aqueste ramo <strong>de</strong>stas avelanas<br />

verra bailar.<br />

Por Deus, ai amigas, mentr’ al non fazemos,<br />

so aqueste ramo frolido bailemos,<br />

e quen ben parecer, como nós parecemos,<br />

se amigo amar,<br />

so aqueste ramo so’l que nós bailemos<br />

verra bailar.


Udì una pastora cantare<br />

mentre cavalcavo per una riva,<br />

e la pastora era bella,<br />

e mi nascosi per ascoltare<br />

e così diceva quel canto:<br />

«Sotto i rami verdi e fioriti<br />

nozze fanno al mio amico.<br />

Piangono d'amore i miei occhi! »<br />

E la pastora era molto bella<br />

e piangeva e cantava;<br />

ed io pian piano gli andai vicino<br />

per ascoltarla, ma non dissi niente;<br />

e così diceva quel canto:<br />

«O storno <strong>de</strong>l nocciolo,<br />

voi cantate ed io sono triste,<br />

com'è gran<strong>de</strong> il mio male d'amore! »<br />

Ed io l'ascoltavo sospirare<br />

e rimpiangeva <strong>de</strong>i suoi amori<br />

e faceva una ghirlanda di fiori;<br />

e con molto dolore piangeva<br />

e diceva questo canto:<br />

«Com'è gran<strong>de</strong> il mio dolore:<br />

amare amico e non poter ve<strong>de</strong>rlo!<br />

Lo lascierò sotto il nocciolo! »<br />

Dopo che la pastora finii la ghirlanda<br />

Oi hoj’ eu ũa pastor cantar,<br />

du cavalgava per ũa ribeira,<br />

e a pastor estava senlheira,<br />

e ascondi‐me po‐la ascuitar<br />

e dizia mui ben este cantar:<br />

«So‐lo ramo verd’ e frolido<br />

vodas fazen a meu amigo.<br />

Choran olhos d’ amor!».<br />

E a pastor parecia mui ben,<br />

e chorava e estava cantando;<br />

e eu mui passo fui‐mi achegando<br />

po‐la oir, e sol non falei ren;<br />

e dizia este cantar mui ben:<br />

«Ai estornhinho do avelanedo,<br />

canta<strong>de</strong>s vós, e moir’ eu e peno<br />

e d’ amores hei mal!».<br />

E eu oi‐a sospirar enton<br />

e queixava‐se estando con amores<br />

e fazia guirlanda <strong>de</strong> flores;<br />

<strong>de</strong>s i chorava mui <strong>de</strong> coraçon<br />

e dizia este cantar enton:<br />

«Que coita hei tan gran<strong>de</strong> <strong>de</strong> sofrer,<br />

amar amig’ e non ousar veer!<br />

E pousarei so‐lo avelanal!».<br />

Pois que a guirlanda fez a pastor,


si allontanò cantando, pian piano;<br />

ed io tornai al mio cammino,<br />

poiché non volevo disturbarla;<br />

e questo canto diceva la pastora:<br />

«Per la riva <strong>de</strong>l fiume<br />

cantava la fanciulla<br />

d'amore.<br />

Chi amori ha,<br />

come dormirà<br />

o bel fiore! »<br />

foi‐se cantando, indo‐s’ én manselinho;<br />

e tornei‐m’ eu logo a meu caminho,<br />

ca <strong>de</strong> a nojar non houve sabor;<br />

e dizia este cantar ben a pastor:<br />

«Pela ribeira do rio<br />

cantando ia la virgo<br />

d’ amor.<br />

Quen amores ha,<br />

como dormirá,<br />

ai bela frol?».


MARTÍN MOXA (...1270‐1280...)<br />

Chi vi<strong>de</strong> il mondo come io lo vidi<br />

e vi<strong>de</strong> le genti che vi erano allora<br />

e ve<strong>de</strong> quelle che vi sono a<strong>de</strong>sso,<br />

Dio quando cura, egli che può curare?<br />

Neanche io posso curare di me!<br />

Perché non mi esilio in qualche luogo,<br />

se potrei trovare un mondo migliore?<br />

Abbiamo un mondo falso e senza ragione,<br />

mondo senza Dio in cui non c'è bene,<br />

e un mondo così non si correggerà,<br />

piuttosto diventerà ancora peggio.<br />

Quando vedo questo, lo vedo ancora più chiaro,<br />

perché non mi esilio in qualche luogo,<br />

se potrei trovare un mondo migliore?<br />

Dov'è la misura, dov'è la gran<strong>de</strong>zza?<br />

La verità dov'è? Chi ha un amico leale?<br />

Dov'è l'amore, perché non gli si trova?<br />

La gente è triste e non vuole cantare!<br />

Quando percepisco questo <strong>de</strong>l male che qui si fa,<br />

perché non mi esilio in qualche luogo,<br />

se potrei trovare un mondo migliore?<br />

Abito in un mondo tale, e lì mi fa abitare<br />

una dama per cui provo gran<strong>de</strong> amore,<br />

e è da molto tempo che mi ha nel suo potere,<br />

più tempo di cui di solito si ama.<br />

Da oggi, può sapere di me chi voglia<br />

perché non mi esilio in qualche luogo,<br />

se potrei trovare un mondo migliore?<br />

Ma in un mondo tale, perché vivrebbe<br />

un uomo di onore, se questo può allungarsi?<br />

Quen viu o mundo qual o eu ja vi<br />

e viu as gentes que eran enton,<br />

e viu aquestas que agora son,<br />

Deus, quand’ i cuida, que po<strong>de</strong> cuidar?<br />

Ca me sin’ eu, per min, quando cuid’ i!<br />

Por que me non vou algur esterrar,<br />

se po<strong>de</strong>ria melhor mund’ achar?<br />

Mundo tẽemos fals’ e sen sabor,<br />

mundo sen Deus e en que ben non ha,<br />

e mundo tal que non corregerá,<br />

ante o vejo sempr’ empeorar.<br />

Quand’ est’ eu cat’ e vej’ end’ o melhor,<br />

por que me non vou algur esterrar,<br />

se po<strong>de</strong>ria melhor mund’ achar?<br />

U foi mesur’, ou grãa<strong>de</strong>z’ u jaz?<br />

Verdad’ u é? Quen ha amigo leal?<br />

Que fui d’ amor ou trobar por que fal?<br />

A gent’ é trist’ e sol non quer cantar!<br />

Quand’ est’ eu cat’ e quanto mal s’ i faz,<br />

por que me non vou algur esterrar,<br />

se po<strong>de</strong>ria melhor mund’ achar?<br />

Viv’ eu en tal mund’, e faz m’ i viver<br />

ũa dona, que quero mui gran ben,<br />

e muit’ ha ja que m’ en seu po<strong>de</strong>r ten<br />

ben <strong>de</strong>‐lo temp’ u soian amar.<br />

Oimais, <strong>de</strong> min po<strong>de</strong> quen quer saber<br />

por que me non vou algur esterrar,<br />

se po<strong>de</strong>ria melhor mund’ achar.<br />

Mais, en tal mundo, por que vai morar<br />

home <strong>de</strong> prez, que s’ én pod’ alongar?


ROI FERNÁNDEZ DE SANTIAGO (Segundo terzo do s. XIII)<br />

Quando vedo le on<strong>de</strong><br />

e le alte rive,<br />

presto mi vengono on<strong>de</strong><br />

al cuore per la bella:<br />

male<strong>de</strong>tto sia l'amore,<br />

che mi fa così tanto male!<br />

Non vedo mai le on<strong>de</strong><br />

né gli alti promontori,<br />

non vengano on<strong>de</strong> a me<br />

al cuore per la bella:<br />

male<strong>de</strong>tto sia l'amore,<br />

che mi fa così tanto male!<br />

Se vedo le on<strong>de</strong><br />

e vedo le coste,<br />

presto mi vengono on<strong>de</strong><br />

al cuore per la bella:<br />

male<strong>de</strong>tto sia l'amore,<br />

che mi fa così tanto male!<br />

Quand’ eu vejo las ondas<br />

e las muit’ altas ribas,<br />

logo mi veen ondas<br />

al cor pola velida:<br />

maldito seja ‘l mare,<br />

que mi faz tanto male!<br />

Nunca vejo las ondas<br />

nen as altas <strong>de</strong>brocas<br />

que mi non venhan ondas<br />

al cor pola fremosa:<br />

maldito seja ’l mare,<br />

que mi faz tanto male!<br />

Se eu vejo las ondas<br />

e vejo las costeiras,<br />

logo mi veen ondas<br />

al cor pola ben feita:<br />

maldito seja ‘l mare,<br />

que mi faz tanto male!


PERO DA PONTE (...1235‐1275...)<br />

Se io potessi disamare<br />

a chi sempre mi disamò<br />

e potessi cercare <strong>de</strong>l male<br />

a chi sempre male mi cercò!<br />

Così mi vendicherei io,<br />

se potessi dare dolore,<br />

a chi sempre dolore mi die<strong>de</strong>.<br />

Ma io non posso ingannare<br />

al mio cuore che m’ingannò,<br />

per quanto mi fece <strong>de</strong>si<strong>de</strong>rare<br />

a chi mai mi <strong>de</strong>si<strong>de</strong>rò<br />

e perciò non dormo io,<br />

se potessi dare dolore,<br />

a chi sempre dolore mi die<strong>de</strong>.<br />

Ma chiedo a Dio che abbandoni<br />

a chi così mi abbandonò<br />

o che possa perturbare<br />

a chi sempre mi perturbò.<br />

E poi dormirei io,<br />

se potessi dare dolore,<br />

a chi sempre dolore mi die<strong>de</strong>.<br />

O che osasse chie<strong>de</strong>re<br />

a chi mai mi chiese<br />

perché mi fece a lei pensare,<br />

se essa a me mai pensò<br />

e perciò sono ferito,<br />

se potessi dare dolore,<br />

a chi sempre dolore mi die<strong>de</strong>.<br />

Se eu po<strong>de</strong>sse <strong>de</strong>samar<br />

a quen me sempre <strong>de</strong>samou,<br />

e po<strong>de</strong>ss’ algun mal buscar<br />

a quen me sempre mal buscou!<br />

Assi me vingaria eu,<br />

se eu po<strong>de</strong>sse coita dar,<br />

a quen me sempre coita <strong>de</strong>u.<br />

Mais sol non posso eu enganar<br />

meu coraçon que m’ enganou,<br />

por quanto me fez <strong>de</strong>sejar<br />

a quen me nunca <strong>de</strong>sejou.<br />

E por esto non dormio eu,<br />

porque non poss’ eu coita dar,<br />

a quen me sempre coita <strong>de</strong>u.<br />

Mais rog’ a Deus que <strong>de</strong>sampar<br />

a quen m’ assi <strong>de</strong>samparou,<br />

vel que po<strong>de</strong>ss’ eu <strong>de</strong>storvar<br />

a quen me sempre <strong>de</strong>storvou.<br />

E logo dormiria eu,<br />

se eu po<strong>de</strong>sse coita dar,<br />

a quen me sempre coita <strong>de</strong>u.<br />

Vel que ousass’ én preguntar<br />

a quen me nunca preguntou,<br />

por que me fez en si cuidar,<br />

pois ela nunc’ en min cuidou.<br />

E por esto lazeiro eu,<br />

porque non poss’ eu coita dar,<br />

a quen me sempre coita <strong>de</strong>u.


‐Avete visto, madre, lo scudiero che doveva portarmi con sé?<br />

Gli ho mentito ed è molto arrabbiato, madre, con certeza ve lo dico:<br />

Madre, innamorata mi lasciò,<br />

madre, innamorata mi ha lasciata,<br />

madre, innamorata mi lasciò.<br />

Madre, voi che mi ordinaste che mentissi al mio amico,<br />

che consiglio mi darete a<strong>de</strong>sso, che non è da me?<br />

Madre, innamorata mi lasciò,<br />

madre, innamorata mi ha lasciata,<br />

madre, innamorata mi lasciò.<br />

‐Figlia, io vi consiglio che, quando l’avrete visto,<br />

facciate quando ci sia bisogno perché sia soddisfatto con voi.<br />

Madre, innamorata mi lasciò,<br />

madre, innamorata mi ha lasciata,<br />

madre, innamorata mi lasciò.<br />

‐Poiché non potete, figlia mia, smettere di coccolarlo,<br />

da oggi in poi vi ordino di ubbidirlo in tutto.<br />

Madre, innamorata mi lasciò,<br />

madre, innamorata mi ha lasciata,<br />

madre, innamorata mi lasciò.<br />

–Vistes, madr’, o escu<strong>de</strong>iro que m’ houver’ a levar sigo?<br />

Menti‐lh’ e vai‐mi sanhudo, mia madre, ben vo‐lo digo:<br />

Madre, namorada me leixou,<br />

madre, namorada mi ha leixada,<br />

madre, namorada me leixou.<br />

Madre, vós que me mandastes que mentiss’ a meu amigo,<br />

que conselho mi dare<strong>de</strong>s ora, poi‐lo non hei migo?<br />

Madre, namorada me leixou,<br />

madre, namorada mi ha leixada,<br />

madre, namorada me leixou.<br />

–Filha, dou‐vos por conselho que, tanto que vos el veja,<br />

que toda ren lhi faça<strong>de</strong>s, que vosso pagado seja.<br />

–Madre, namorada me leixou,<br />

madre, namorada mi ha leixada,<br />

madre, namorada me leixou.<br />

–Pois escusar non po<strong>de</strong><strong>de</strong>s, mia filha, seu gasalhado,<br />

<strong>de</strong>s oimais eu vos castigo que lh’ an<strong>de</strong><strong>de</strong>s a mandado.<br />

–Madre, namorada me leixou,<br />

madre, namorada mi ha leixada,<br />

madre, namorada me leixou.


Di Don Fernán Díaz Estaturón<br />

ascoltai <strong>de</strong>lle cose che mi piacono:<br />

che è uomo che fa molto per Dio<br />

e che a<strong>de</strong>sso vuole farse eremita;<br />

e sarebbe bene se lo facesse;<br />

perché non si sa che questo uomo abbia avuto donna<br />

da quando nacque, e questo è di buon cristiano.<br />

Questo ha il Paradiso in mano<br />

che sempre amò, con senso cristiano, la pace<br />

e mai amò donna né piacere,<br />

ne odiò signore né villano;<br />

e ancora vi dirò di più, se volete:<br />

mai amò donna, né volse né vuole,<br />

ma parla bene ed è bello.<br />

E nacque in così bello giorno<br />

e così bene sa il peccato ingannare<br />

che mai per donna niente volse dare,<br />

anche se lei lo volesse come innamorato;<br />

e quelli che non lo conosciamo bene<br />

crediamo di lui che sia pazzo<br />

poiché mai ha pensato ad avere donna.<br />

E se oggi se facesse buoi<br />

lui non potrebbe essere meglio custodito<br />

poiché mai con donna dormii,<br />

mai poté il peccato ri<strong>de</strong>re da lui,<br />

mai die<strong>de</strong> per una donna nessuna cosa;<br />

De Don Fernan Diaz Estaturão<br />

oi dizer novas, <strong>de</strong> que mi praz:<br />

que é home que muito por Deus faz<br />

e se quer ora meter ermitão;<br />

e fara bon feito, se o fezer;<br />

<strong>de</strong> máis, nunca lh’ home soube molher,<br />

<strong>de</strong>s que naceu, tant’ é <strong>de</strong> bon cristão.<br />

Este ten o Paraiso en mão,<br />

que sempr’ amou, con sén cristão, paz,<br />

nen nunc’ amou molher nen seu solaz,<br />

nen <strong>de</strong>samou fidalgo nen vilão;<br />

e máis vos én direi, se vos prouguer:<br />

nunca molher amou, nen quis nen quer,<br />

pero cata falagueir’ e loução.<br />

E atán bon dia foi ele nado<br />

que tan ben soub’ o pecad’ enganar,<br />

que nunca por molher ren quiso dar,<br />

e pero mete‐s’ el por namorado;<br />

e os que o non conhocemos ben<br />

cuidamos <strong>de</strong>l que folia manten,<br />

mais el d’ haver molher non é pensado.<br />

Que se hoj’ ele foss’ empardẽado,<br />

nen se saberia melhor guardar<br />

<strong>de</strong> nunca ja con molher albergar,<br />

por non se riir <strong>de</strong>le o pecado,<br />

ca nunca <strong>de</strong>u por molher nulha ren;


ve<strong>de</strong>te poi: se qualcuno lo ve<strong>de</strong>sse<br />

cre<strong>de</strong>rà che muore per sposarsi.<br />

Tuttavia egli mantiene una castità tale<br />

che quando morrà vi dirò una cosa:<br />

Beati Oculi sarà chiamato.<br />

e pero ve<strong>de</strong>s: se o vir alguen,<br />

terrá que morre por seer casado.<br />

E, pois el tal castida<strong>de</strong> manten,<br />

quand’ el morrer, direi‐vos ũa ren:<br />

Beati Oculi sera chamado.


BERNAL DE BONAVAL (Primeira meta<strong>de</strong> do s. XIII)<br />

La dama che amo e ho per signora<br />

mostratemela Dio, se vi piace,<br />

altrimenti datemi la morte.<br />

Quella che ho per fuoco di questi occhi miei<br />

per cui piangono sempre, mostratemela Dio,<br />

altrimenti datemi la morte.<br />

Quella che voi faceste più bella<br />

di quante conosco, o Dio, lasciatemi ve<strong>de</strong>rla,<br />

altrimenti datemi la morte.<br />

O Dio che faceste che l'ami più che me stesso,<br />

mostratemela ove possa parlare con lei,<br />

altrimenti datemi la morte.<br />

A dona que eu am’ e tenho por senhor<br />

amostra<strong>de</strong>‐mi‐a, Deus, se vos én prazer for,<br />

senon da<strong>de</strong>‐mi a morte.<br />

A que tenh’ eu por lume <strong>de</strong>stes olhos meus<br />

e por que choran sempr’, amostra<strong>de</strong>‐mi‐a, Deus,<br />

senon da<strong>de</strong>‐mi a morte.<br />

Essa que vós fezestes melhor parecer<br />

<strong>de</strong> quantas sei, ai Deus, faze<strong>de</strong>‐mi‐a veer,<br />

senon da<strong>de</strong>‐mi a morte.<br />

Ai Deus, que mi a fezestes máis ca min amar,<br />

mostra<strong>de</strong>‐mi‐a u possa con ela falar,<br />

senon da<strong>de</strong>‐mi a morte.


FERNANDO ESQUÍO (Fins do s. XIII e inicios do s. XIV)<br />

Signora, per cui per tanto tempo ebbe <strong>de</strong>sio,<br />

è da molto tempo, per Dio, che non vi vedo<br />

e, anche se sono stato molto lontano da voi,<br />

mai ho creduto questo proverbio antico:<br />

«Lontano dagli occhi, lontano dal cuore».<br />

Il mio dolore, per Dio, non ha uguale<br />

e per voi lo porto sempre e lo porterò,<br />

e, nonostante sia stato molto lontano da voi,<br />

non ho potuto mai cre<strong>de</strong>r questo proverbio antico:<br />

«Lontano dagli occhi, lontano dal cuore».<br />

E ho con me un dolore d’amore così gran<strong>de</strong><br />

che non lo sa Dio, disgraziato!<br />

Anche se abito lontano<br />

da voi, non credo questo proverbio antico:<br />

«Lontano dagli occhi, lontano dal cuore».<br />

Senhor, por que eu tant’ afan levei,<br />

gran sazon ha, por Deus, que vos non vi<br />

e pero mui longe <strong>de</strong> vós vivi,<br />

nunca aqueste verv’ antig’ achei:<br />

«Quan longe d’ olhos, tan longe <strong>de</strong> coraçon».<br />

A minha coita, por Deus, non ha par<br />

que por vós levo sempr’ e levarei,<br />

e, pero mui longe <strong>de</strong> vós morei,<br />

nunca pu<strong>de</strong> este verv’ antig’ achar:<br />

«Quan longe d’ olhos, tan longe <strong>de</strong> coraçon».<br />

E tan gran coita d’ amor hei migo<br />

que o non sabe Deus, mal pecado!<br />

Pero que vivo muit’ alongado<br />

<strong>de</strong> vós, non acho este verv’ antigo:<br />

«Quan longe d’ olhos, tan longe <strong>de</strong> coraçon».


Andiamo, sorella, andiamo dormire<br />

sulle rive <strong>de</strong>l lago, dove andare ho visto<br />

agli uccelli al mio amico.<br />

Andiamo, sorella, andiamo riposarci<br />

sulle rive <strong>de</strong>l lago, dove ho visto andare<br />

agli uccelli al mio amico.<br />

Sulle rive <strong>de</strong>l lago, dove andare ho visto,<br />

con l’arco in mano per ferire gli uccelli<br />

agli uccelli al mio amico.<br />

Sulle rive <strong>de</strong>l lago, dove ho visto andare,<br />

con l’arco in mano sugli uccelli sparare<br />

agli uccelli al mio amico.<br />

Con l’arco in mano per ferire gli uccelli,<br />

e quelli che cantavano gli lasciava scappare,<br />

agli uccelli al mio amico.<br />

Con l’arco in mano sugli uccelli sparare<br />

e quelli che cantavano non li vuole ammazzare,<br />

agli uccelli al mio amico.<br />

Vaiamos, irmana, vaiamos dormir<br />

nas ribas do lago, u eu andar vi<br />

a las aves meu amigo.<br />

Vaiamos, irmana, vaiamos folgar<br />

nas ribas do lago, u eu vi andar<br />

a las aves meu amigo.<br />

En nas ribas do lago, u eu andar vi,<br />

seu arco na mão as aves ferir,<br />

a las aves, meu amigo.<br />

En nas ribas do lago, u eu vi andar,<br />

seu arco na mano a las aves tirar,<br />

a las aves, meu amigo.<br />

Seu arco na mão as aves ferir,<br />

e las que cantavan leixa‐las guarir,<br />

a las aves, meu amigo.<br />

Seu arco na mano a las aves tirar,<br />

e las que cantavan non nas quer matar,<br />

a las aves, meu amigo.


Ad un fratre chiamano escarallado<br />

e chi lo dice è sbagliato<br />

perché ha molte voglie per fuotere,<br />

il cazzo ha firme il tizio<br />

perché fa restare incinte quelle che dormono con lui<br />

e fa figli e figlie abbastanza,<br />

io lo chiamerei piuttosto encarallado.<br />

Escarallado io non gli chiamerei mai,<br />

perché davanti a lui porta il carallo firme,<br />

che tante donne incinte<br />

ha, che tre figli ebbe in un solo giorno,<br />

e molte altre incinte sono;<br />

quindi questo fratre penso io che<br />

encarallado per questo sarebbe.<br />

Escarallado non può essere<br />

uno che ha fatto in Mariña così tante figlie,<br />

e che a<strong>de</strong>sso ha un’aotra pastorella<br />

incinta, che a<strong>de</strong>sso vuole partorire,<br />

e molte altre donne che fuote,<br />

quindi penso io che questo fratre per questo<br />

encarallado può essere.<br />

(escarallado.‐ impotente/ encarallado.‐ bene dotato/ carallo.‐ pene)<br />

A ũu fra<strong>de</strong> dizen escaralhado,<br />

e faz pecado quen lho vai dizer,<br />

ca, pois el sab’ arreitar <strong>de</strong> fo<strong>de</strong>r,<br />

cuid’ eu que gai’ é, <strong>de</strong> piss’ arriçado;<br />

e pois emprenha estas con que jaz<br />

e faze filhos e filhas assaz,<br />

ante lhe dig’ eu ben encaralhado.<br />

Escaralhado nunca eu diria,<br />

mais que trage ante caralho arreite,<br />

ao que tantas molheres <strong>de</strong> leite<br />

ten, ca lhe pariron tres en ũu dia,<br />

e outras muitas prenhadas que ten;<br />

e atal fra<strong>de</strong> cuid’ eu que mui ben<br />

encaralhado per esto seria.<br />

Escaralhado non po<strong>de</strong> seer<br />

o que tantas filhas fez en Marinha,<br />

e que ten ora outra pastorinha<br />

prenhe, que ora quer encaecer,<br />

e outras muitas molheres que fo<strong>de</strong>;<br />

e atal fra<strong>de</strong> ben cuid’ eu que po<strong>de</strong><br />

encaralhado per esto seer.


ESTEVAN COELHO (...1308‐c.1336)<br />

La bella ancora torceva la seta,<br />

con voce soave e bella dicendo<br />

cantigas d’amico.<br />

La bella ancora lavorava la sua seta<br />

con voce soave e bella cantando<br />

cantigas d’amico.<br />

‐ Per il Dio <strong>de</strong>lla Croce, signora, so che avete<br />

amore molto triste, poiché così bene dite<br />

cantigas d’amico.<br />

‐ Per il Dio <strong>de</strong>lla Croce, signora, so che siete<br />

d’amori molto triste, poiché così bene cantate<br />

cantigas d’amico.<br />

Avvoltoio aveste mangiato, poiché divinate.<br />

Sedia la fremosa seu sirgo torcendo,<br />

sa voz manselinha fremoso dizendo<br />

cantigas d’ amigo.<br />

Sedia la fremosa seu sirgo lavrando,<br />

sa voz manselinha fremoso cantando<br />

cantigas d’ amigo.<br />

–Par Deus <strong>de</strong> Cruz, dona, sei eu que have<strong>de</strong>s<br />

amor mui coitado, que tan ben dize<strong>de</strong>s<br />

cantigas d’ amigo.<br />

Par Deus <strong>de</strong> Cruz, dona, sei eu que anda<strong>de</strong>s<br />

d’ amor mui coitada que tan ben canta<strong>de</strong>s<br />

cantigas d’ amigo.<br />

–Avuitor comestes, que a<strong>de</strong>vinha<strong>de</strong>s.


PERO VIVIÃEZ (...1275?...)<br />

Poiché nostre madri vanno a San Simón<br />

<strong>de</strong>l Valle di Prados per accen<strong>de</strong>re can<strong>de</strong>le,<br />

noi, le bambine, mettiamoci a andare<br />

con le nostre madri, affinché loro<br />

accendano can<strong>de</strong>le per noialtre e per sé stesse,<br />

e noi, bambine, balleremo qui.<br />

I nostri amici ci andranno tutti<br />

per ve<strong>de</strong>rci e noi andremmo<br />

ballando davanti a loro, belle, nu<strong>de</strong>,<br />

e le nostri madri, poiché ci sono andate,<br />

accendano can<strong>de</strong>le per noialtre e per sé stesse,<br />

e noi, bambine, balleremo qui.<br />

I nostri amici andranno per osservare<br />

come balliamo e potranno ve<strong>de</strong>re<br />

belle ragazze, nel nostro ballo;<br />

e le nostre madri, poiché voglio andarci,<br />

accendano can<strong>de</strong>le per noialtre e per sé stesse,<br />

e noi, bambine, balleremo qui.<br />

Pois nossas madres van a San Simon<br />

<strong>de</strong> Val <strong>de</strong> Prados can<strong>de</strong>as queimar,<br />

nós, as meninhas, punhemos d’ andar<br />

con nossas madres, e elas enton<br />

queimen can<strong>de</strong>as por nós e por si,<br />

e nós, meninhas, bailaremos i.<br />

Nossos amigos todos lá iran<br />

por nos veer e andaremos nós<br />

bailand’ ant’ eles, fremosas, en cos,<br />

e nossas madres, pois que ala van,<br />

queimen can<strong>de</strong>as por nós e por si,<br />

e nós, meninhas, bailaremos i.<br />

Nossos amigos iran por cousir<br />

como bailamos, e po<strong>de</strong>n veer<br />

bailar nós, moças <strong>de</strong> bon parecer;<br />

e nossas madres, pois lá queren ir,<br />

queimen can<strong>de</strong>as por nós e por si,<br />

e nós, meninhas, bailaremos i.


PEDRO EANES SOLAZ (Século XIII)<br />

Io, bella, non dormivo<br />

lelia doura!,<br />

e il mio amico veniva,<br />

edoi lelia doura!<br />

Non dormivo e pensavo,<br />

lelia doura!,<br />

e il mio amico arrivava,<br />

edoi lelia doura!<br />

E il mio amico veniva,<br />

lelia doura!,<br />

e di amore così bene parlava,<br />

edoi lelia doura!<br />

E il mio amico arrivava,<br />

lelia doura!,<br />

e di amore così bene cantava,<br />

edoi lelia doura!<br />

Molto ho <strong>de</strong>si<strong>de</strong>rato, amico,<br />

lelia doura!,<br />

avervi da me,<br />

edoi lelia doura!<br />

Molto ho <strong>de</strong>si<strong>de</strong>rato, amato,<br />

lelia doura!,<br />

che voi foste da me,<br />

edoi lelia doura!<br />

Eu, velida, non dormia,<br />

lelia doura,<br />

e meu amigo venia,<br />

edoi lelia doura!<br />

Non dormia e cuidava,<br />

lelia doura,<br />

e meu amigo chegava,<br />

edoi lelia doura!<br />

O meu amigo venia,<br />

lelia doura,<br />

e d’ amor tan ben dizia<br />

edoi lelia doura!<br />

O meu amigo chegava,<br />

lelia doura,<br />

e d’ amor tan ben cantava,<br />

edoi lelia doura!<br />

Muito <strong>de</strong>sejei, amigo,<br />

lelia doura,<br />

que vos tevesse comigo,<br />

edoi lelia doura!<br />

Muito <strong>de</strong>sejei, amado,<br />

lelia doura,<br />

que vos tevess’ a meu lado,<br />

edoi lelia doura!


Leli, leli, per Dio, leli,<br />

lelia doura!,<br />

io bene so chi non dice leli,<br />

edoi lelia doura!<br />

Io bene so chi non dice leli,<br />

lelia doura!,<br />

il <strong>de</strong>monio è chi non dice leli,<br />

edoi lelia doura!<br />

(lelia, doura, edoi e leli sono esclamazioni intraducibili)<br />

Leli leli, par Deus, leli,<br />

lelia doura,<br />

ben sei eu quen non diz leli,<br />

edoi lelia doura!<br />

Ben sei eu quen non diz leli,<br />

lelia doura,<br />

<strong>de</strong>mo x’ é quen non diz leli,<br />

edoi lelia doura!


MEENDINHO (Primeiro terzo do s. XIII?)<br />

Stavo io nella chiesa di San Simón<br />

e se mi misero intorno le on<strong>de</strong>, che grandi sono:<br />

Io aspettando il mio amico, dove sarà?<br />

Mentre stavo nella chiesa, davanti all'altare,<br />

mi circondarono le on<strong>de</strong> grandi <strong>de</strong>l mare.<br />

Io aspettando il mio amico, dove sarà?<br />

E se mi misero intorno le on<strong>de</strong>, che grandi sono:<br />

nom ho barcaiolo né rematore.<br />

Io aspettando il mio amico, dove sarà?<br />

E mi circondarono le grandi on<strong>de</strong> <strong>de</strong>l mare:<br />

non ho barcaiolo né so remare.<br />

Io aspettando il mio amico, dove sarà?<br />

Non ho barcaiolo né rematore:<br />

morirò bella nel mare maggiore.<br />

Io aspettando il mio amico, dove sarà?<br />

Non ho barcaiolo né so remare:<br />

morirò bella nell'alto mare.<br />

Io aspettando il mio amico, dove sarà?<br />

Sedia‐m’ eu na ermida <strong>de</strong> San Simion<br />

e cercaron‐mi as ondas, que gran<strong>de</strong>s son.<br />

Eu aten<strong>de</strong>nd’ o meu amig’ en ira!<br />

Estando na ermida ant’ o altar,<br />

cercaron‐mi as ondas gran<strong>de</strong>s do mar.<br />

Eu aten<strong>de</strong>nd’ o meu amig’ en ira!<br />

E cercaron‐mi as ondas, que gran<strong>de</strong>s son:<br />

non hei i barqueiro, nen remador.<br />

Eu aten<strong>de</strong>nd’ o meu amig’ en ira!<br />

E cercaron‐mi as ondas do alto mar:<br />

non hei i barqueiro, nen sei remar.<br />

Eu aten<strong>de</strong>nd’ o meu amig’ en ira!<br />

Non hei i barqueiro, nen remador:<br />

morrerei eu fremosa no mar maior.<br />

Eu aten<strong>de</strong>nd’ o meu amig’ en ira!<br />

Non hei i barqueiro, nen sei remar:<br />

morrerei eu fremosa no alto mar.<br />

Eu aten<strong>de</strong>nd’ o meu amig’ en ira!


JOÁN MEÉNDIZ DE BRITEIROS (...1288‐1334...)<br />

Dio, come mi sentì questa notte contenta,<br />

amica, per un sogno che ebbi!<br />

Poiché sognava, come vi racconterò,<br />

che il mio amico mi diceva così:<br />

«Parlatemi, amica, a, mio fuoco e mio bene! »<br />

Non ci fu nel mondo una donna così allegra<br />

nel sonno, né potrà esserci,<br />

poiché sognai che mi diceva<br />

quello che ama me più di sé stesso:<br />

«Parlatemi, amica, a, mio fuoco e mio bene! »<br />

Quando mi risvegliai, ebbe gran<strong>de</strong> dolore,<br />

poiché in quel sogno aveva avuto gran<strong>de</strong> piacere,<br />

che mi chie<strong>de</strong>sse per Nostro Signore<br />

quello che mi piace di più che l'amore stesso:<br />

«Parlatemi, amica, a, mio fuoco e mio bene! »<br />

E, dopo che mi risvegliai, chiesi a Dio<br />

che questo sogno diventasse realtà.<br />

Deus, que leda que m’ esta noite vi,<br />

amiga, en un sonho que sonhei!<br />

Ca sonhava, en como vos direi,<br />

que me dizia meu amig’ assi:<br />

«Falad’, amig’, ai meu lum’ e meu ben!».<br />

Non foi no mundo tan leda molher<br />

en sonho, nen no podia seer,<br />

ca sonhei que me veera dizer<br />

aquel que me milhor que a si quer:<br />

«Fala<strong>de</strong> migo, ai meu lum’ e meu ben!».<br />

Des que m’ espertei, houvi gran pesar,<br />

ca en tal sonho havia gran sabor<br />

con o rogar‐me, por Nostro Senhor,<br />

o que me sabe máis que si amar:<br />

«Fala<strong>de</strong> migo, ai meu lum’ e meu ben!».<br />

E, pois m’ espertei, foi a Deus rogar<br />

que me sacass’ aqueste sonh’ a ben.


A<strong>de</strong>sso vedo io che non c'è verità<br />

nei sogni, amica, se Dio mi perdona;<br />

e voglio di seguito mostrarvi la ragione,<br />

e vedrete come, per carità:<br />

molto tempo fa sognai che verrebbe il mio bene<br />

e il mio amico non venne, non viene.<br />

Poiché non vi è nessuna verità<br />

nei sogni, il sole non è né buono né cattivo,<br />

ed io in poi non cre<strong>de</strong>rò mai nessuno,<br />

poiché, amica, Dio mi aiuti,<br />

molto tempo fa sognai che verrebbe il mio bene<br />

e il mio amico non venne, non viene.<br />

Per me, amica, io capisco che<br />

i sogni non possono essere verità,<br />

né possono farmi bene né male,<br />

perché, amica, Dio mi aiuti,<br />

molto tempo fa sognai che verrebbe il mio bene<br />

e il mio amico non venne, non viene.<br />

E, poiché partii il mio amico e non venne,<br />

i miei sogni, amica, non sono male né bene.<br />

Ora vej’ eu que non ha verda<strong>de</strong><br />

en sonh’, amiga, se Deus me perdon;<br />

e quero‐vos logo mostrar razon,<br />

e ve<strong>de</strong>s como, par carida<strong>de</strong>:<br />

sonhei, muit’ ha, que veera meu ben<br />

e meu amig’ e non veo, nen ven.<br />

Ca non ha verda<strong>de</strong> nemigalha<br />

en sonho, nen sol non é ben nen mal,<br />

e eu nunca en<strong>de</strong> creerei al,<br />

porque, amiga, se Deus me valha,<br />

sonhei, muit’ ha que veera meu ben<br />

e meu amig’ e non veo, nen ven.<br />

Per min, amiga, entend’ eu ben que<br />

sonho non po<strong>de</strong> verda<strong>de</strong> seer,<br />

nen que m’ er po<strong>de</strong> ben nen mal fazer,<br />

porque, amiga, se Deus ben mi dé,<br />

sonhei, muit’ ha, que veera meu ben<br />

a meu amig’ e non veo, nen ven.<br />

E, pois se foi meu amig’ e non ven,<br />

meu sonh’, amiga, non é mal nen ben.


PERO GONÇÁLVEZ DE PORTOCARREIRO (Segunda meta<strong>de</strong> do s. XIII)<br />

L'anello <strong>de</strong>l mio amico<br />

lo persi sotto il ver<strong>de</strong> pino,<br />

ed io piango, bella!<br />

L'anello <strong>de</strong>l mio amato<br />

lo persi sotto il ver<strong>de</strong> ramo,<br />

ed io piango, bella!<br />

Lo persi sotto il ver<strong>de</strong> pino;<br />

perciò piango io, fanciulla,<br />

ed io piango, bella!<br />

Lo persi sotto il ver<strong>de</strong> ramo;<br />

per questo piango io, donna di qualcosa,<br />

ed io piango, bella!<br />

O anel do meu amigo<br />

perdi‐o so‐lo ver<strong>de</strong> pino,<br />

e chor’ eu, bela!<br />

O anel do meu amado<br />

perdi‐o so‐lo ver<strong>de</strong> ramo,<br />

e chor’ eu, bela!<br />

Perdi‐o so‐lo ver<strong>de</strong> pino;<br />

por én chor’ eu, dona virgo,<br />

e chor’ eu, bela!<br />

Perdi‐o so‐lo ver<strong>de</strong> ramo;<br />

por én chor’ eu, dona d’ algo,<br />

e chor’ eu, bela!


JOÁN AIRAS DE SANTIAGO (Segunda meta<strong>de</strong> do s. XIII)<br />

Tutte le cose che vedo sparire<br />

dal mondo come di solito erano<br />

e vedo le genti smettere di fare<br />

il bene che facevano ‐così sono i tempi che vengono! ‐,<br />

ma non potrà rompersi il cuore<br />

<strong>de</strong>l mio amico a cui voglio così bene.<br />

Anche se l'uomo stacca il cuore<br />

dalle cose che ama, in buona fe<strong>de</strong>,<br />

e lasci l'uomo la terra di dov'è,<br />

e se ne vada l'uomo a dove abbia gran<strong>de</strong> beneficio,<br />

non potrà rompersi il cuore<br />

<strong>de</strong>l mio amico a cui voglio così bene.<br />

Tutte le cose vedo cambiare:<br />

cambiano i tempi e cambia l'altro,<br />

cambiano le genti per fare bene o male,<br />

cambiano i venti e tutte le altre cose,<br />

ma non si può il cuore cambiare<br />

<strong>de</strong>l mio amico a cui voglio così bene.<br />

Toda‐las cousas eu vejo partir<br />

do mund’ en como soian seer,<br />

e vej’ as gentes partir <strong>de</strong> fazer<br />

ben que soian –tal tempo nos ven!–,<br />

mais non se pod’ o coraçon partir<br />

do meu amigo <strong>de</strong> mi querer ben.<br />

Pero que home part’ o coraçon<br />

das cousas que ama, per bõa fe,<br />

e parte‐s’ home da terra ond’ é,<br />

e parte‐s’ home d’ u gran<strong>de</strong> prol ten,<br />

non se po<strong>de</strong> parti‐lo coraçon<br />

do meu amigo <strong>de</strong> mi querer ben.<br />

Toda‐las cousas eu vejo mudar:<br />

mudan‐s’ os tempos e muda‐s’ o al,<br />

muda‐s’ a gente en fazer ben ou mal,<br />

mudan‐s’ os ventos e tod’ outra ren,<br />

mais non se pod’ o coraçon mudar<br />

do meu amigo <strong>de</strong> mi querer ben.


‐ Mio amico, voglio farvi una domanda.<br />

‐ Chie<strong>de</strong>te, signora, che a me piace.<br />

‐ Voi non dovete negarmi nulla.<br />

‐ Mai, signora, vi negherò niente.<br />

‐ Perché fatte così tanti canti?<br />

‐ Signora, così che non mi dimentichiate mai.<br />

‐ Voglio farvi una domanda, in buona fe<strong>de</strong>.<br />

‐ Chie<strong>de</strong>te, poiché ci ho gran<strong>de</strong> piacere.<br />

‐ Non mi negare niente, allora.<br />

‐ Mai vi negherò niente, signora mia.<br />

‐ Perché fatte così tanti canti?<br />

‐ Signora, così che non mi dimentichiate mai.<br />

‐ Non <strong>de</strong>ve disturbarvi che vi faccia una domanda.<br />

‐ No, signora, ne sarei molto gradito.<br />

‐ Non mi negare la risposta a quello che vi dirò.<br />

‐ Mai a voi, signora, negherò niente.<br />

‐ Perché fatte così tanti canti?<br />

‐ Signora, così che non mi dimentichiate mai.<br />

‐ E questo bene lo fatte per me?<br />

‐ Per voi, mia signora, che lo valete.<br />

–Meu amigo, quero‐vos preguntar.<br />

–Pregunta<strong>de</strong>, senhor, ca m’ é én ben.<br />

–Non vos ha mester <strong>de</strong> mi ren negar.<br />

–Nunca vos eu, senhor, negarei ren.<br />

–Tantos cantares, por que faze<strong>de</strong>s?<br />

–Senhor, ca nunca mi escaece<strong>de</strong>s.<br />

–Preguntar‐vos quero, per bõa fe.<br />

–Pregunta<strong>de</strong>, ca hei én gran sabor.<br />

–Non mi negue<strong>de</strong>s ren, pois assi é.<br />

–Nunca vos ren negarei, mia senhor.<br />

–Tantos cantares, por que faze<strong>de</strong>s?<br />

–Senhor, ca nunca mi escaece<strong>de</strong>s.<br />

–Non vos pes <strong>de</strong> qual pregunta fezer.<br />

–Non, senhor, ante vo‐lo gracirei.<br />

–Non m’ ar negue<strong>de</strong>s o que vos disser.<br />

–Nunca vos eu, senhor, ren negarei.<br />

–Tantos cantares, por que faze<strong>de</strong>s?<br />

–Senhor, ca nunca mi escaece<strong>de</strong>s.<br />

–E este ben por mí o faze<strong>de</strong>s?<br />

–Por vós, mia senhor, que o vale<strong>de</strong>s.


Ohimè, Giustizia, non fate bene di<br />

non volere a<strong>de</strong>sso compiere la legge<br />

in Mor <strong>de</strong> Cana, anche se ammazzò<br />

Joan Airas, in modo molto insensato;<br />

ma, se volete fare diritto,<br />

dovete mettere lei sotto di lui,<br />

come ordina il Libro <strong>de</strong>l Leone;<br />

poiché a lei amava molto, e lì<br />

non la chiamava se no “signora”,<br />

e quando meglio l'amava,<br />

fu allora quando essa l'ammazzò;<br />

perciò, Giustizia, per questo crimine,<br />

mettete lei sotto di lui,<br />

poiché così ordina il diritto.<br />

E quando Joan Airas cre<strong>de</strong>tte<br />

di dovere aspettare bene da Mor da Cana,<br />

ella però l'ammazzò<br />

quando egli fu nel suo potere;<br />

perciò, Giustizia, perché così succe<strong>de</strong>tte,<br />

la mettano sotto di lui e soffrirà<br />

quella che ammazzò.<br />

E chi i due verrà giacere, dirà:<br />

«Bene<strong>de</strong>tto sia quello che lo giudicò! »<br />

Ai, Justiça, mal faze<strong>de</strong>s, que non<br />

quere<strong>de</strong>s ora <strong>de</strong>reito filhar<br />

<strong>de</strong> Mor da Cana, porque foi matar<br />

Joan Airas, ca fez mui sen razon;<br />

mais, se <strong>de</strong>reito quere<strong>de</strong>s fazer,<br />

ela so el <strong>de</strong>ve<strong>de</strong>s a meter,<br />

ca o manda o Livro <strong>de</strong> Leon;<br />

ca lhi queria gran ben, e <strong>de</strong>s i<br />

nunca lhi chamava senon "senhor",<br />

e, quando lh’ el queria mui milhor,<br />

foi‐o ela logo matar ali;<br />

mais, Justiça, pois tan gran torto fez,<br />

mete<strong>de</strong>‐a ja so ele ũa vez,<br />

ca o manda o <strong>de</strong>reito assi.<br />

E, quando máis Joan Airas cuidou<br />

que houvesse <strong>de</strong> Mor da Cana ben,<br />

foi‐o ela logo matar por én,<br />

tanto que el en seu po<strong>de</strong>r entrou;<br />

mais, Justiça, pois que assi é ja,<br />

metan‐na so el, e pa<strong>de</strong>cerá<br />

a que o a mui gran torto matou.<br />

E quen nos ambos vir jazer, dira:<br />

«Beeito seja aquel que o julgou!».


PERO DE VEER (...1240?...)<br />

O, Dio, com’è gran<strong>de</strong> il mio dolore,<br />

perché il mio amico se ne è andato ed io sono restata<br />

piccola e innamorata di lui.<br />

Quando egli partii da Julhan,<br />

sono restata, bella, per non mentirvi,<br />

piccola e innamorata di lui.<br />

Ebbi paura <strong>de</strong>lla mia morte,<br />

restai molto triste facendo la pastora,<br />

piccola e innamorata di lui.<br />

Ai Deus, que doo que eu <strong>de</strong> mí hei,<br />

porque se foi meu amig’ e fiquei<br />

pequena e <strong>de</strong>l namorada.<br />

Quando s’ el houve <strong>de</strong> Julhan a ir,<br />

fiquei, fremosa, por vos non mentir,<br />

pequena e <strong>de</strong>l namorada.<br />

Ali houv’ eu <strong>de</strong> mia morte pavor,<br />

u eu fiquei mui coitada pastor,<br />

pequena e <strong>de</strong>l namorada.


JOÁN ZORRO (Fins do s. XIII)<br />

Il Re <strong>de</strong>l Portogallo<br />

ordinò costrurre navi,<br />

e nelle navi ci andranno con me<br />

la mia figlia e il nostro amico.<br />

Il Re <strong>de</strong>l Portogallo<br />

ordinó fare navi,<br />

e nelle navi ci andranno con me<br />

la mia figlia e il nostro amico.<br />

Navi ordinó costrurre<br />

e nel mare lanciarle,<br />

e nelle navi ci andranno con me<br />

la mia figlia e il nostro amico.<br />

Navi ordinò fare<br />

e nel mare metterle,<br />

e nelle navi ci andranno con me<br />

la mia figlia e il nostro amico.<br />

El‐Rei <strong>de</strong> Portugale<br />

barcas mandou lavrare,<br />

e lá iran nas barcas migo<br />

mia filha e noss’ amigo.<br />

El‐Rei portugueese<br />

barcas mandou fazere,<br />

e lá iran nas barcas migo<br />

mia filha e noss’ amigo.<br />

Barcas mandou lavrare<br />

e no mar as <strong>de</strong>itare,<br />

e lá iran nas barcas migo<br />

mia filha e noss’ amigo.<br />

Barcas mandou fazere<br />

e no mar as metere,<br />

e lá iran nas barcas migo<br />

mia filha e noss’ amigo.


JUIÃO BOLSEIRO (Terceiro cuarto do s. XIII)<br />

Senza il mio amico vedrò l'alba sola<br />

e neanche possono dormire i miei occhi;<br />

e quanto posso chiedo a Dio la luce<br />

ma non me la da in nessun modo.<br />

Ma, se io fossi con il mio amico,<br />

la luce a<strong>de</strong>sso sarebbe con me.<br />

Quando io dormivo con il mio amico<br />

la notte non durava niente,<br />

a<strong>de</strong>sso dura la notte, va e viene:<br />

non viene la luce né appare il giorno.<br />

Ma, se io fossi con il mio amico,<br />

la luce a<strong>de</strong>sso sarebbe con me.<br />

E, secondo a me pare,<br />

quando è con me il mio fuoco e il mio signore:<br />

viene presto la luce non essendo <strong>de</strong>l mio gusto<br />

e a<strong>de</strong>sso va la notte e viene e cresce.<br />

Ma, se io fossi con il mio amico,<br />

la luce a<strong>de</strong>sso sarebbe con me.<br />

Pater nostrus rezzo io più di cento<br />

per Quel che morii nella vera croce,<br />

che Egli mi mostri presto la luce,<br />

ma mi mostri anche le notte d'avvento.<br />

Ma, se io fossi con il mio amico,<br />

la luce a<strong>de</strong>sso sarebbe con me.<br />

Sen meu amigo manh’ eu senlheira<br />

e sol non dormen estes olhos meus;<br />

e, quant’ eu posso, peç’ a luz a Deus<br />

e non mi a dá per nulha maneira.<br />

Mais, se masesse con meu amigo,<br />

a luz agora seria migo.<br />

Quand’ eu con meu amigo dormia,<br />

a noite non durava nulha ren,<br />

e ora dur’ a noit’ e vai e ven:<br />

non ven a luz, nen parec’ o dia.<br />

Mais, se masesse con meu amigo,<br />

a luz agora seria migo.<br />

E, segundo, com’ a mí parece,<br />

comigo man meu lum’ e meu senhor:<br />

ven log’ a luz, <strong>de</strong> que non hei sabor,<br />

e ora vai a noit’ e ven e crece.<br />

Mais, se masesse con meu amigo,<br />

a luz agora seria migo.<br />

Pater nostrus rez’ eu máis <strong>de</strong> cento<br />

por Aquel que morreu na vera cruz,<br />

que Ele mi mostre mui cedo a luz,<br />

mais mostra‐mi as noites d’ avento.<br />

Mais, se masesse con meu amigo,<br />

a luz agora seria migo.


Queste notti così lunghe che Dio face in grave giorno<br />

per me, che non le dormo, perché non le faceva<br />

nel tempo in cui il mio amico<br />

parlava con me?<br />

Le fa così grandi che io, poveina, non posso dormire<br />

e poiché sono eccessive vorrei un’altra volta<br />

nel tempo in cui il mio amico<br />

parlava con me.<br />

Perché le fa Dio così grandi, senza misura, inuguali,<br />

se io non le posso dormire? Perché non le fa tali<br />

nel tempo in cui il mio amico<br />

parlava con me?<br />

Aquestas noites tan longas que Deus fez en grave dia<br />

por min, por que as non dormio, e por que as non fazia<br />

no tempo que meu amigo<br />

soia falar comigo?<br />

Porque as fez Deus tan gran<strong>de</strong>s non posso eu dormir, coitada,<br />

e, <strong>de</strong> como son sobejas, quisera eu outra vegada<br />

no tempo que meu amigo<br />

soia falar comigo.<br />

Por que as Deus fez tan gran<strong>de</strong>s sen mesura <strong>de</strong>siguaes,<br />

e as eu dormir non posso? Por que as non fez ataes<br />

no tempo que meu amigo<br />

soia falar comigo?


PERO MEOGO (Segunda meta<strong>de</strong> do s. XIII)<br />

Si alzò l’alba, si alzò la bella,<br />

per lavare i capelli nella fontana fredda,<br />

contenta <strong>de</strong>gli amori, <strong>de</strong>gli amori contenta.<br />

Si alzò l’alba, si alzò la giovane,<br />

per lavare i capelli nella fredda fontana,<br />

contenta <strong>de</strong>gli amori, <strong>de</strong>gli amori contenta.<br />

Per lavare i capelli nella fontana fredda,<br />

passò il suo amico che voleva lei così bene,<br />

contenta <strong>de</strong>gli amori, <strong>de</strong>gli amori contenta.<br />

Per lavare il capelli nella fredda fontana,<br />

passò il suo amico che amava lei molto,<br />

contenta <strong>de</strong>gli amori, <strong>de</strong>gli amori contenta.<br />

Passò il suo amico che voleva lei così bene,<br />

il cervo <strong>de</strong>l monte tornava all’acqua,<br />

contenta <strong>de</strong>gli amori, <strong>de</strong>gli amori contenta.<br />

Passò il suo amico che a lei molto amava,<br />

il cervo <strong>de</strong>l monte all’acqua tornava,<br />

contenta <strong>de</strong>gli amori, <strong>de</strong>gli amori contenta.<br />

Levou‐s’ aa alva, levou‐s’ a velida,<br />

vai lavar cabelos na fontana fria,<br />

leda dos amores, dos amores leda.<br />

Levou‐s’ aa alva, levou‐s’ a louçana,<br />

vai lavar cabelos na fria fontana,<br />

leda dos amores, dos amores leda.<br />

Vai lavar cabelos na fontana fria,<br />

passou seu amigo, que lhi ben queria,<br />

leda dos amores, dos amores leda.<br />

Vai lavar cabelos na fria fontana,<br />

passa seu amigo, que a muit’ amava,<br />

leda dos amores, dos amores leda.<br />

Passa seu amigo, que lhi ben queria,<br />

o cervo do monte a augua volvia,<br />

leda dos amores, dos amores leda.<br />

Passa seu amigo, que a muit’ amava,<br />

o cervo do monte volvia a augua,<br />

leda dos amores, dos amores leda.


‐ Dite, figlia, bella figlia mia:<br />

perché avete tardato nella fontana fredda?<br />

‐ Amori ho.<br />

‐ Dite, figlia, figlia mia giovane:<br />

perché avete tardato nella fredda fontana?<br />

‐ Amori ho.<br />

‐ Ho tardato, madre, nella fontana fredda,<br />

perché i cervi <strong>de</strong>l monte all'acqua tornavano.<br />

- Amori ho.<br />

‐ Ho tardato, madre, nella fredda fontana,<br />

perché i cervi <strong>de</strong>l monte tornavano all'acqua.<br />

‐ Amori ho.<br />

‐ Mentite, figlia mia, mentite per l'amico!<br />

Non ho mai visto un cervo che tornasse al fiume.<br />

‐ Amori ho.<br />

‐ Mentite, figlia mia, mentite per l'amato!<br />

Non ho mai visto un cervo che tornasse dall'alto.<br />

‐ Amori ho..<br />

–Diga<strong>de</strong>s, filha, mia filha velida:<br />

por que tardastes na fontana fria?<br />

–Os amores hei.<br />

Diga<strong>de</strong>s, filha, mia filha louçana:<br />

por que tardastes na fria fontana?<br />

–Os amores hei.<br />

–Tar<strong>de</strong>i, mia madre, na fontana fria,<br />

cervos do monte a augua volvian.<br />

Os amores hei.<br />

Tar<strong>de</strong>i, mia madre, na fria fontana,<br />

cervos do monte volvian a augua.<br />

Os amores hei.<br />

–Mentir, mia filha, mentir por amigo!<br />

Nunca vi cervo que volvess’ o rio.<br />

–Os amores hei.<br />

Mentir, mia filha, mentir por amado!<br />

Nunca vi cervo que volvess’ o alto.<br />

–Os amores hei.


PEDRO AMIGO DE SEVILHA (...1268‐1285...)<br />

‐ Per Dio, amica, sapete forse<br />

come posso inviare un messaggio<br />

al mio amico, che non può<br />

parlare con me e perciò muore da tristezza?<br />

Ed io vi dico che se così muore<br />

non vivrò neanche io.<br />

Amica, so bene che non c'è modo<br />

in cui il mio amico possa parlare con me<br />

ma io posso farlo e chiesi<br />

a un'altra dama di fare un bello canto per lui;<br />

e attraverso il trovare di quella dama,<br />

ogni volta che lui vorrà potrà parlare con me.<br />

Il mio amico non è trovatore,<br />

ma è così gran<strong>de</strong> il suo amore per me<br />

che cercherà un'altra messaggera<br />

e troverà quello che io gli invierò,<br />

ma amica, chi gli farà sapere<br />

che glielo invio, o chi glielo dirà?<br />

‐ Io, amica, glielo farò sapere<br />

e gli dirò anche che chieda a una dama<br />

di cantarlo come se<br />

parlasse con voi, quando vorrà;<br />

ma bisogna farlo bene<br />

con la certezza che non vi ritirerete.<br />

–Par Deus, amiga, po<strong>de</strong><strong>de</strong>s saber<br />

como po<strong>de</strong>sse mandad’ enviar<br />

a meu amigo, que non ha po<strong>de</strong>r<br />

<strong>de</strong> falar mig’ e morr’ én con pesar?<br />

E, ben vos digo, se el morr’ assi,<br />

que non viverei ja máis <strong>de</strong>s ali.<br />

Amiga, sei ben que non pod’ haver<br />

meu amig’ arte <strong>de</strong> migo falar,<br />

e houv’ eu art’ e figi‐lhe fazer<br />

por outra dona un mui bon cantar;<br />

e, pois por aquela dona trobou,<br />

cada que quis, sempre migo falou.<br />

O meu amigo non é trobador,<br />

pero tan grand’ é o ben que m’ el quer<br />

que filhará outra enten<strong>de</strong>dor<br />

e trobará, pois que lho eu disser;<br />

mais, amiga, per quen o sabera<br />

que lho eu mando, ou quen lho dira?<br />

–Eu, amiga, o farei sabedor<br />

que, tanto que el un cantar fezer<br />

por outra dona e pois por seu for,<br />

que falará vosco, quando quiser;<br />

mais ha mester <strong>de</strong> lho fazer el ben<br />

creent’ e vós non o cear<strong>de</strong>s én.


‐ Amica, per i cieli e quanto ci sia<br />

di male, non mi ritirerò mai più.<br />

‐ Dovete farlo, perché ve lo terranno in conto<br />

se vi ritirate, e lo ricor<strong>de</strong>ranno.<br />

–Amiga, per ceos e quant’ eu hei<br />

<strong>de</strong> mal, máis nunca o ja cearei.<br />

–Mester vos é, cá vo‐lo enten<strong>de</strong>rán<br />

se o cear<strong>de</strong>s, e guardar‐vos‐an


MARTIN PADROZELOS (Segunda meta<strong>de</strong> do s. XIII)<br />

Per Dio, voi non potete,<br />

madre e mia signora,<br />

andare a San Salvador,<br />

poiché se oggi ci vanno tre<br />

belle, io sarò<br />

la prima, lo so bene.<br />

Per fare orazione<br />

voglio andarci oggi<br />

e per non mentirvi<br />

se oggi ci sono due<br />

belle, io sarò<br />

la prima, lo so bene.<br />

Lì è il mio amico, ohimè,<br />

madre, e lo vendrò,<br />

perché quello mi fa piacere,<br />

se oggi ci va una<br />

bella, io sarò<br />

la prima, lo so bene.<br />

Por Deus, que vos non pes,<br />

mia madr’ e mia senhor,<br />

d’ ir a San Salvador,<br />

ca, se hoje i van tres<br />

fremosas, eu serei<br />

a ũa, ben o sei.<br />

Por fazer oraçon,<br />

quer’ hoj’ eu ala ir,<br />

e, por vos non mentir,<br />

se hoj’ i duas son<br />

fremosas, eu serei<br />

a ũa, ben o sei.<br />

I é meu amig’, ai<br />

madr’, e i‐lo‐ei veer,<br />

por lhi fazer prazer;<br />

se hoj’ i ũa vai<br />

fremosa, eu serei<br />

a ũa, ben o sei.


LOURENÇO (Segundo terzo do s. XIII)<br />

Cantavano all'amore<br />

tre pastore molto belle,<br />

molto tristi per i loro amori.<br />

E poi diceva una, mia signora:<br />

«Dite, amiche, con me<br />

la canzone <strong>de</strong>l mio amico».<br />

Le tre cantavano molto bene,<br />

da ragazze innamorate<br />

ed infelici nell'amore.<br />

E diceva quella per cui perdo il senso:<br />

«Dite, amiche, con me<br />

la canzone <strong>de</strong>l mio amico».<br />

Che gran<strong>de</strong> piacere provavo<br />

quando le ascoltavo cantare!<br />

E go<strong>de</strong>va il mio cuore<br />

quando la mia signora diceva:<br />

«Dite, amiche, con me<br />

la canzone <strong>de</strong>l mio amico».<br />

E se più io le ascoltassi,<br />

più piacere proverei,<br />

poiché mi dava soddisfazione<br />

che la mia signora dicesse:<br />

«Dite, amiche, con me<br />

la canzone <strong>de</strong>l mio amico».<br />

Tres moças cantavan d’ amor,<br />

mui fremosinhas pastores,<br />

mui coitadas dos amores.<br />

E diss’ end’ ũa, mia senhor:<br />

«Dized’, amigas, comigo<br />

o cantar do meu amigo».<br />

Todas tres cantavan mui ben,<br />

come moças namoradas<br />

e dos amores coitadas.<br />

E diss’ a por que perço o sén:<br />

«Dized’, amigas, comigo<br />

o cantar do meu amigo».<br />

Que gran sabor eu havia<br />

<strong>de</strong> as oir cantar enton!<br />

E prougue‐mi <strong>de</strong> coraçon<br />

quanto mia senhor dizia:<br />

«Dized’, amigas, comigo<br />

o cantar do meu amigo».<br />

E se as eu máis oisse,<br />

a que gran sabor estava<br />

e que muito me pagava<br />

<strong>de</strong> como mia senhor disse:<br />

«Dized’, amigas, con migo<br />

o cantar do meu amigo».


MARTÍN DE GINZO (Segunda meta<strong>de</strong> do s. XIII)<br />

La molto bella<br />

disse di suonare il tamburino.<br />

Bella, d’amore muoio io.<br />

Quella <strong>de</strong>l bel volto<br />

disse di suonare il tamburino.<br />

Bella, d’amore muoio io.<br />

Disse di suonare il tamburino<br />

e non gli davano riposo.<br />

Bella, d’amore muoio io.<br />

Disse di suonare il tamburino<br />

e non gli davano respiro.<br />

Bella, d’amore muoio io.<br />

A do mui bon parecer<br />

mandou lo adufe tanger.<br />

Louçana, d’ amores moir’ eu.<br />

A do mui bon semelhar<br />

mandou lo adufe sonar.<br />

Louçana, d’ amores moir’ eu.<br />

Mandou lo adufe tanger<br />

e non lhi davan lezer.<br />

Louçana, d’ amores moir’ eu.<br />

Mandou lo adufe sonar<br />

e non lhi davan vagar.<br />

Louçana, d’ amores moir’ eu.


MARTÍN CODAX (Mediados ou terceiro cuarto do s. XIII)<br />

On<strong>de</strong> <strong>de</strong>l mare di Vigo,<br />

avete visto il mio amico?<br />

O, Dio, venga egli presto!<br />

On<strong>de</strong> <strong>de</strong>l mare profondo,<br />

avete visto il mio innamorato?<br />

O, Dio, venga egli presto!<br />

Avete visto il mio amico,<br />

per cui io sospiro?<br />

O, Dio, venga egli presto!<br />

Avete visto il mio innamorato,<br />

per cui ho gran<strong>de</strong> cura?<br />

O, Dio, venga egli presto!<br />

Ondas do mar <strong>de</strong> Vigo,<br />

se vistes meu amigo?<br />

E, ai Deus, se verra cedo!<br />

Ondas do mar levado,<br />

se vistes meu amado?<br />

E, ai Deus, se verra cedo!<br />

Se vistes meu amigo,<br />

o por que eu sospiro?<br />

E, ai Deus, se verra cedo!<br />

Se vistes meu amado<br />

por que hei gran coidado?<br />

E, ai Deus, se verra cedo!


Nel sacro, a Vigo,<br />

ballava corpo divino:<br />

¡amore sento!<br />

A Vigo, nel sacro,<br />

ballava corpo snello:<br />

¡amore sento!<br />

Ballava corpo divino,<br />

che mai aveva avuto amico:<br />

¡amore sento!<br />

Ballava corpo snello<br />

che mai aveva avuto amato:<br />

¡amore sento!<br />

Che mai aveva avuto amico<br />

se no nel sacro, a Vigo:<br />

¡amore sento!<br />

Che mai aveva avuto amato<br />

se no a Vigo, nel sacro:<br />

¡amore sento!<br />

Eno sagrado, en Vigo,<br />

bailava corpo velido:<br />

amor hei!<br />

En Vigo, no sagrado,<br />

bailava corpo <strong>de</strong>lgado:<br />

amor hei!<br />

Bailava corpo velido,<br />

que nunca houver’ amigo:<br />

amor hei!<br />

Bailava corpo <strong>de</strong>lgado,<br />

que nunca houver’ amado:<br />

amor hei!<br />

Que nunca houver’ amigo,<br />

ergas no sagrad’, en Vigo:<br />

amor hei!<br />

Que nunca houver’ amado,<br />

ergas en Vigo, no sagrado:<br />

amor hei!


MARTÍN SOÁREZ (c.1200‐c. 1260)<br />

«Questa cantiga la fece Martín Soares per un cavaliere che<br />

era orgoglioso e diceva che veniva d'Oltremare».<br />

Anche se non sono stato ad Oltremare,<br />

molto so di quella terra<br />

da Soeiro Eanes, che è di lì,<br />

secondo udì raccontare a lui:<br />

dice che Marcelha è oltre<br />

il mare, ed Acre e vicino<br />

e Somportes quasi accanto.<br />

E <strong>de</strong>lle giornate so io molte cose<br />

perché lo udì parlare:<br />

dice che può andarci, chi cammini bene,<br />

da Belfurado a Santarém,<br />

e se un altro giorno si alza presto<br />

andare a Nogueirol per mangiare<br />

ed arrivare in Gerusalemme.<br />

E dice che conobbe un ebreo<br />

che vi<strong>de</strong> la cattura <strong>de</strong>l Nostro Signore;<br />

e avrete gran<strong>de</strong> piacere<br />

se mi preoccupo di raccontarvelo:<br />

dice che è un ebreo pastore,<br />

da Rocamador,<br />

che si chiama don Andreu.<br />

«Esta cantiga fez Martin Soares a un cavaleiro que<br />

era chufador, que <strong>de</strong>zia que viinha d’ Outramar»<br />

Pero non fui a Ultramar,<br />

muito sei eu a terra ben<br />

per Soeir’ Eanes, que én ven,<br />

segundo lh’ eu oi contar:<br />

diz que Marcelha jaz alen<br />

do mar, e Acre jaz aquen,<br />

e Somportes log’ i a par.<br />

E as jornadas sei eu ben,<br />

como lhi eiri oi falar:<br />

diz que pod’ ir, quen ben andar,<br />

<strong>de</strong> Belfurad’ a Santaren,<br />

se noutro dia madurgar,<br />

e ir a Nogueirol jantar<br />

e maer a Jerusalen.<br />

E diz que vio ũu ju<strong>de</strong>u<br />

que vio pren<strong>de</strong>r Nostro Senhor;<br />

e havere<strong>de</strong>s i gran sabor,<br />

se vo‐lo contar, cuido‐m’ eu:<br />

diz que é un ju<strong>de</strong>u pastor,<br />

natural <strong>de</strong> Rocamador,<br />

e que ha nome Don Andreu.


Del sepolcro vi dirò<br />

dove fu, che lo udì dire<br />

a Don Soeiro, <strong>de</strong>tto così;<br />

come egli me lo disse ve lo dirò;<br />

da Santarém ci sono tre miglie<br />

e quattro o cinque da Loulé,<br />

e Belfurado è vicino.<br />

Dove visse il Nostro Signore,<br />

questo disse che fu pellegrino<br />

e dopo che il Soldán gli die<strong>de</strong><br />

il perdono, ebbe gran<strong>de</strong> piacere<br />

di tornare; grave gli fu<br />

percorrere Coira e Galisteu<br />

con corona d'imperatore.<br />

Do sepulcro vos er direi,<br />

per u andou, ca lho oi<br />

a Don Soeiro ben assi;<br />

como m’ el disse, vos direi:<br />

<strong>de</strong> Santaren tres legoas é<br />

e quatro ou cinco <strong>de</strong> Loule,<br />

e Belfurado jaz log’ i.<br />

Per i andou Nostro Senhor,<br />

d’ ali diz el que foi romeu,<br />

e, <strong>de</strong>pois que lh’ o Soldan <strong>de</strong>u<br />

o perdon, houve gran sabor<br />

<strong>de</strong> se tornar; e foi‐lhi greu<br />

d’ andar Coira e Galisteu<br />

con torquis do Emperador.


«Questa cantigala feci per Afonso Eanes do Cotón. È una cantiga<br />

di maledire, in cui mostrava, dicendo male di se, le astuzie che<br />

aveva l'altro; e dice così».<br />

Nostro Signore, come sono triste<br />

con queste astuzie che hai voluto darmi:<br />

sono un gran<strong>de</strong> puttanesco molto pertinace<br />

e mi piace molto giocare ai dadi,;<br />

inoltre mi piace anche vivere<br />

isolato in queste stra<strong>de</strong>.<br />

Se ci fosse un mediatore, potrebbe il bene<br />

ca<strong>de</strong>re su di me e farmi onorabile;<br />

ma mi piace molto questo fuotere disordinato<br />

e queste taverne e questo bere;<br />

e, poiché niente di buono posso più fare,<br />

voglio andare lì dove possa essere vizioso.<br />

E anche se so bene che non valgo niente,<br />

non voglio provare la bontà,<br />

non voglio per<strong>de</strong>re il fottere,<br />

né le puttane né le zuffe,<br />

non voglio conoscere altre frontiere<br />

per<strong>de</strong>ndo il vizio e dandomi al lavoro.<br />

Prima avevo altre abilità<br />

di cui non posso già fare uso:<br />

non vado mai a giocare<br />

senza trovare un'altra lite<br />

per cui poi soffrirò<br />

e dovrò scappare e nascon<strong>de</strong>rmi nel bor<strong>de</strong>llo.<br />

«Esta outra cantiga fez a Afons’ Eanes do Coton. Foi <strong>de</strong><br />

mal dizer aposto,en que mostrava, dizendo mal <strong>de</strong> si,<br />

as manhas que o outr’ havia; e diz assi»<br />

Nostro Senhor, com’ eu ando coitado<br />

con estas manhas que mi quisestes dar:<br />

son mui gran putanheiro aficado<br />

e pago‐me muito dos dados jogar;<br />

<strong>de</strong>s i ar hei mui gran sabor <strong>de</strong> morar<br />

per estas ruas vivend’ apartado.<br />

Po<strong>de</strong>ra‐m’ eu ben, se foss’ avegoso,<br />

caer en bon prez e honrado seer;<br />

mais pago‐m’ eu <strong>de</strong>ste fo<strong>de</strong>r astroso<br />

e <strong>de</strong>stas tavernas e <strong>de</strong>ste bever;<br />

e, pois que eu ja máis non posso valer,<br />

quero‐m’ andar per u seja viçoso.<br />

E pois eu entendo que ren non valho<br />

nen hei por outra bonda<strong>de</strong> a catar,<br />

non quer’ eu per<strong>de</strong>r este fo<strong>de</strong>stalho<br />

nen estas putas nen este entençar,<br />

nen quer’ ir per outras fronteiras andar,<br />

per<strong>de</strong>nd’ o viç’ e dando‐mi trabalho.<br />

Ainda eu outras manhas havia,<br />

per que eu non posso ja muito valer:<br />

nunca vos entro na tafularia<br />

que lh’ i non haja algun preit’ a volver,<br />

porque hei pois en gran coita a seer,<br />

e fugir e guarir na putaria.


E poi, quando trovo il riposo,<br />

mi rendo, ma presto seguo il mio cammino.<br />

E lascio che le puttane parlino bene di me,<br />

<strong>de</strong>lle mie astuzie e <strong>de</strong>lla mia passione senza misura.<br />

E pois, quando me vejo en meu lezer,<br />

me rendo logo, e pois vou mia via.<br />

E leixo i putas <strong>de</strong> mí ben dizer,<br />

e <strong>de</strong> mias manhas e <strong>de</strong> mia folia.


PERO GARCÍA BURGALÉS (Terceiro cuartel do s. XIII)<br />

In poi non ho niente da temere<br />

di Dio, poiché so bene che Egli non<br />

può più farmi <strong>de</strong>l male,<br />

mentre viva, nonostante abbia un gran<strong>de</strong> potere,<br />

poiché presto mi ferri quando io beni<br />

aspettava nel mondo, e perciò<br />

so che non può farmi <strong>de</strong>l male.<br />

Poiché mi ferii con una signora così buona<br />

che Egli non ne farà così nel mondo,<br />

né può averne uguale nel mondo;<br />

e chi questa vi<strong>de</strong> non vedrà più<br />

una donna così dolce e bella e di buon senso,<br />

perché a questa non mancava niente<br />

di quanto bene <strong>de</strong>ve avere una donna.<br />

E poiché fece morire questa signora così buona,<br />

io so bene che non mi farà più male;<br />

e poiché non posso più male ricevere da Dio<br />

e non mi conforta nel mio gran<strong>de</strong> dolore<br />

per lei, poiché Dio la fece morire,<br />

che Lo facciano prigioniero gli Ebrei,<br />

come fu già una volta prigioniero!<br />

E tutto uomo che volesse bene una donna,<br />

se non dice amen quando ascolterà questo<br />

non senta mai piacere di quello che ama!<br />

Ja eu non hei oimais por que temer<br />

nulha ren Deus, ca ben sei eu d’ El ja<br />

ca me non po<strong>de</strong> nunca mal fazer,<br />

mentr’ eu viver, pero gran po<strong>de</strong>r ha,<br />

pois que me cedo tolheu quanto ben<br />

eu atendia no mund’ e, por én,<br />

sei eu ca me non po<strong>de</strong> mal fazer.<br />

Ca tan bõa senhor me foi tolher<br />

qual el ja en no mundo non fara,<br />

nen ja eno mundo par non po<strong>de</strong> haver;<br />

e quen aquesta viu ja non veerá<br />

tan mansa e tan fremosa e <strong>de</strong> bon sén,<br />

ca esta non menguava nulha ren<br />

<strong>de</strong> quanto ben dona <strong>de</strong>vi’ haver.<br />

E pois tan bõa senhor fez morrer,<br />

ja eu ben sei que me non fara mal;<br />

e pois eu d’ El non hei mal a pren<strong>de</strong>r,<br />

e a gran coita que hei me non val<br />

por ela, pois que mi a fez morrer Deus,<br />

El se veja en po<strong>de</strong>r <strong>de</strong> Ju<strong>de</strong>us<br />

como se viu ja outra vez pren<strong>de</strong>r!<br />

E tod’ homen que molher ben quiser,<br />

e m’ esto oir, e amen non disser,<br />

nunca veja <strong>de</strong> quanto ama prazer!


Roi Queimado morii con amore<br />

nei suoi canti, per Santa Maria,<br />

per una dama che amava molto;<br />

e per essere migliore trovatore,<br />

poiché ella non volse fargli bene,<br />

egli si fece morire nei suoi canti;<br />

ma poi risuscitò al terzo giorno.<br />

Questo egli fece per una donna<br />

a cui amava molto; e vi direi anche:<br />

poiché cre<strong>de</strong> che così fa molto bene<br />

i canti che fa, gli piace<br />

morire in essi, e poi risuscitare.<br />

Questo fa egli, che può farlo,<br />

ma un altro uomo non lo farebbe.<br />

Infatti non ha paura <strong>de</strong>lla sua morte,<br />

altrimenti temerebbe più la morte;<br />

ma sa bene, per la sua sapienza,<br />

che vivrà dopo la sua morte;<br />

e fa nel suo canto che lo coglia la morte:<br />

e poi di questo vive. Ve<strong>de</strong>re che potere<br />

gli die<strong>de</strong> Dio – ma chi lo penserebbe!<br />

E se il mio Dio a me <strong>de</strong>sse potere<br />

come egli ha oggi, dopo di morire, vivere,<br />

io non temerei mai la morte.<br />

Roi Queimado morreu con amor<br />

en seus cantares, par Santa Maria,<br />

por ũa dona que gran ben queria;<br />

e, por se meter por máis trobador,<br />

porque lh’ ela non quiso ben fazer,<br />

feze‐s’ el en seus cantares morrer;<br />

mais resurgiu <strong>de</strong>pois ao tercer dia.<br />

Esto fez el per ũa sa senhor<br />

que quer gran ben; e máis vos én diria:<br />

porque cuida que faz i maestria<br />

enos cantares que fez, ha sabor<br />

<strong>de</strong> morrer i, e <strong>de</strong>s i d’ ar viver.<br />

Esto faz el, que x’ o po<strong>de</strong> fazer,<br />

mais outr’ homen per ren non o faria.<br />

E non ha ja <strong>de</strong> sa morte pavor,<br />

senon sa morte máis‐la temeria;<br />

mais sabe ben, per sa sabedoria,<br />

que viverá, <strong>de</strong>s quando morto for;<br />

e faz‐s’ en seu cantar morte pren<strong>de</strong>r:<br />

<strong>de</strong>s i ar vive. Ve<strong>de</strong>s que po<strong>de</strong>r<br />

que lhi Deus <strong>de</strong>u –mais quen o cuidaria!<br />

E se mi Deus a mí <strong>de</strong>sse po<strong>de</strong>r<br />

qual hoj’ el ha, pois morrer, <strong>de</strong> viver,<br />

jamais morte nunca eu temeria.


AFONSO X (1221‐1284)<br />

Del diacono di Cádiz scoprì<br />

che gli portavano <strong>de</strong>i libri in affitto;<br />

e all'uomo che glieli portava chiesi,<br />

e così mi rispose: «Signore,<br />

con questi due libri che ve<strong>de</strong>te<br />

e con altri che ha,<br />

fotte egli per conto loro quanto vuole.<br />

E ancora di più vi dirò:<br />

nonostante nella Legge abbia molto, se volesse,<br />

da leggere, per quanto <strong>de</strong>lla sua faccenda so,<br />

con i libri che ha, non vi è donna<br />

a cui non gli sembrino grulle<br />

i corvi, e le aquile, vermi di seta:<br />

per forza fotteranno, se egli vuole.<br />

Perché non c'è di più, nell'arte di fottere<br />

di cui c'è nei libri che egli ha;<br />

ed ha un così gran<strong>de</strong> piacere quando li legge<br />

che non presta attenzione né il giorno né la notte,<br />

e conosce così bene l'arte di fottere<br />

che con i suoi libri d'arte che egli ha<br />

fotte le more sempre che vuole.<br />

E ancora vi racconterò di più<br />

<strong>de</strong>lle cose che ha fatto con i libri:<br />

fare portali tutti davanti a sé,<br />

e dopo avere fottuto abbastanza per loro,<br />

Ao daian <strong>de</strong> Calez eu achei<br />

livros que lhi levavan d’ aloguer;<br />

e o que os tragia preguntei<br />

por eles, e respon<strong>de</strong>u‐m’ el: «Senher,<br />

con estes livros que vós vee<strong>de</strong>s dous<br />

e con os outros que el ten dos sous,<br />

fod’ el per eles quanto fo<strong>de</strong>r quer.<br />

E ainda vos end’ eu máis direi:<br />

macar na Lei muit’á, se el quixer,<br />

leer, por quanto eu <strong>de</strong> sa fazenda sei,<br />

con os livros que ten, non ha molher<br />

a que non faça que semelhen grous<br />

os corvos, e as aguias babous,<br />

per força <strong>de</strong> fo<strong>de</strong>r, se x’ el quiser.<br />

Ca non ha máis, na arte do fo<strong>de</strong>r,<br />

do que, nos livros que ele ten, jaz;<br />

e el ha tal sabor <strong>de</strong> os leer<br />

que nunca noite nen dia al faz,<br />

e sabe d’ arte do fo<strong>de</strong>r tan ben<br />

que con nos seus livros d’ artes, que el ten,<br />

fod’ el as mouras cada que lhi praz.<br />

E máis vos contarei <strong>de</strong> seu saber,<br />

que con nos livros que ele ten faz:<br />

manda‐os ante si todos trager,<br />

e pois que fo<strong>de</strong> per eles assaz,


se trova una donna che abbia il <strong>de</strong>monio,<br />

la fotte anche per arte e per sensatezza<br />

e toglie di lei il <strong>de</strong>monio cattivo.<br />

E, inoltre, fa ancora altre cose<br />

con i libri che ha, in verità:<br />

se trova una donna che abbia il male<br />

di quel fuoco <strong>de</strong>tto di San Marziale,<br />

la fotte anche incantandola<br />

e fottendo gli fa cre<strong>de</strong>re che il suo male<br />

è solo gelo o neve».<br />

se molher acha que o <strong>de</strong>mo ten,<br />

assi a fo<strong>de</strong> per arte e per sén,<br />

que saca <strong>de</strong>la o <strong>de</strong>mo malvaz.<br />

E, con tod’ esto, ainda faz al<br />

con os livros que ten, per bõa fe:<br />

se acha molher que haja o mal<br />

<strong>de</strong>ste fogo que <strong>de</strong> San Marçal é,<br />

assi a vai per fo<strong>de</strong>r encantar<br />

que, fo<strong>de</strong>ndo, lhi faz ben semelhar<br />

que é geada –non al– ou nev’ é».


PERO LAROUCO (Último terzo do s. XIII e inicios do s. XIV)<br />

Di voi, signora, voglio dire la verità,<br />

e non sull’amore che vi ho,<br />

signora, poiché è più gran<strong>de</strong> la vostra turpitudine<br />

di quante conosco nel mondo;<br />

sia in bruttezza che in cattiveria<br />

non vi vince se no la figlia di un re.<br />

Io non vi amo e perciò non mi per<strong>de</strong>rò<br />

quando non verrete, per voi, di solitudine.<br />

E se io fossi da voi<br />

e ve<strong>de</strong>ssi voi e il vostro colore,<br />

se io avessi il mondo nel mio potere,<br />

non vi farei signora di tutti,<br />

né di nessuna cosa dove vi fosse gioia.<br />

E sappiate questo:<br />

non vi fu mai una figlia d’imperatore<br />

di così poca bellezza.<br />

Tutti vi dicono, signora, con invidia,<br />

di disamare me e non loro.<br />

Per Dio, vi prego di non fare così,<br />

non fare questa pazzia:<br />

amate voi quello che più <strong>de</strong>si<strong>de</strong>rate<br />

e cre<strong>de</strong>te con certezza che tutti questi sono;<br />

e, se io vi amo con tutto il cuore,<br />

Dio mi porti in una terra dove non vi possa ve<strong>de</strong>re.<br />

De vós, senhor, quer’ eu dizer verda<strong>de</strong>,<br />

e non ja sobr’ o amor que vos hei,<br />

senher, e ben é vossa torpida<strong>de</strong>,<br />

<strong>de</strong> quantas outras eno mundo sei;<br />

assi <strong>de</strong> fea come <strong>de</strong> malda<strong>de</strong><br />

non vos vence hoje nen filha dũu rei.<br />

Non vos amo nen me eu per<strong>de</strong>rei,<br />

u vos non vir, por vós <strong>de</strong> soida<strong>de</strong>.<br />

E se eu vosco na casa sevesse<br />

e visse vós e a vossa color,<br />

se eu o mundo en po<strong>de</strong>r tevesse,<br />

non vos faria <strong>de</strong> todos senhor,<br />

nen doutra cousa on<strong>de</strong> sabor houvesse.<br />

E dũa ren see<strong>de</strong> sabedor:<br />

que nunca foi filha d’ emperador<br />

que <strong>de</strong> belda<strong>de</strong> peor estevesse.<br />

Todos vos dizen, senhor, con enveja,<br />

que <strong>de</strong>sama<strong>de</strong>s eles e mí non.<br />

Por Deus, vos rogo que esto non seja<br />

nen faça<strong>de</strong>s cousa tan sen razon:<br />

ama<strong>de</strong> vós o que vos máis <strong>de</strong>seja,<br />

e ben cree<strong>de</strong> que eles todos son;<br />

e se vos eu quero ben <strong>de</strong> coraçon,<br />

leve‐me Deus a terra u vos non veja.


PERO GOTÉRREZ (Finais do s. XIII e inicios do s. XIV)<br />

Tutti dicono che Dio non peccò mai,<br />

ma io lo vedo peccare mortalmente,<br />

perché lo vedo abbandonare molti<br />

<strong>de</strong>i suoi vassalli, che comprò molto cari,<br />

perché li lascia morire con gran<strong>de</strong> amore,<br />

abbandonati dal bene e dal signore,<br />

e come questi anche a me abbandonò.<br />

E non conosco un peccato mortale più gran<strong>de</strong><br />

che quello che io vedo fare Dio,<br />

perché abbadona i suoi vassalli<br />

in una tristezza molto gran<strong>de</strong> d’amore, come la mia;<br />

e il signore che non vuole aiutare<br />

i suoi vassalli quando vi è bisogno<br />

pecca mortalmente, essendo un Re così alto.<br />

Tutto signore, anche Re naturale,<br />

<strong>de</strong>ve librare i vassalli <strong>de</strong>lla morte<br />

e aiutarli quando li veda<br />

tristi; ma Dio non è così<br />

perché li lascia morire con gran<strong>de</strong> amore,<br />

e, anche se può, non vuole aiutarli:<br />

e così commette un gran<strong>de</strong> peccato mortale…<br />

Todos dizen que Deus nunca pecou,<br />

mais mortalmente o vej’ eu pecar:<br />

ca lhe vej’ eu muitos <strong>de</strong>semparar<br />

seus vassalos, que mui caro comprou,<br />

ca os leixa morrer con grand’ amor,<br />

<strong>de</strong>semparados <strong>de</strong> ben <strong>de</strong> senhor,<br />

e ja com’ estes min <strong>de</strong>semparou.<br />

E maior pecado mortal non sei<br />

ca o que eu vejo fazer a Deus,<br />

ca <strong>de</strong>sampara os vassalos seus<br />

en mui gran coita d’ amor qual eu hei;<br />

e o senhor que acorrer non quer<br />

a seus vassalos, quando lh’ é mester,<br />

peca mortal, pois é tan alto Rei.<br />

Todo senhor, <strong>de</strong>mais Rei natural,<br />

<strong>de</strong>v’ os vassalos <strong>de</strong> mort’ a partir<br />

e acorrer‐lhes, cada que os vir<br />

estar en coita; mais Deus non é tal,<br />

ca os leixa con grand’ amor morrer,<br />

e, pero po<strong>de</strong>, non lhes quer valer:<br />

e assi faz gran pecado mortal...


GONÇALO EANES DO VINHAL (...1243‐1280)<br />

«Questa cantiga la scrisse Don Gonzalo Anes do Vinhal all'<br />

Infante don Henrique, perché dicevano che era mediatore <strong>de</strong>lla<br />

regina Joana, matrigna sua; e questo fu quando il re Don<br />

Afonso lo fece esiliare».<br />

Io so, signore, che esiliato fu di qui<br />

<strong>de</strong>l regno il mio amico e già non so<br />

come si trova, perciò voglio ve<strong>de</strong>re il re;<br />

piangerò molto e gli dirò così:<br />

«Per Dio, signore, voi che siete un re così buono,<br />

perdonate questa volta il mio amico».<br />

Perché l'amo così sinceramente<br />

come mai un amante amò una donna,<br />

andrò dove sarà il re,<br />

con gli occhi piangenti, gli dirò:<br />

«Per Dio, signore, voi che siete un re così buono,<br />

perdonate questa volta il mio amico».<br />

E poiché non mi giova pregare a Dio<br />

e i santi non vogliono ascoltarmi,<br />

chie<strong>de</strong>rò pietà al re<br />

e gli dirò, con gli occhi piangenti:<br />

«Per Dio, signore, voi che siete un re così buono,<br />

perdonate questa volta mio amico».<br />

E per Dio che vi die<strong>de</strong> onore e bontà,<br />

perdonate questa volta Don Henrique.<br />

«Esta cantiga fez Don Gonçalo Anes do Vinhal ao Infante<br />

Don Hanrique,porque dizian que era enten<strong>de</strong>dor da rainha<br />

Dona Joana, sa madrastra; e esto foi quando o el‐Rei Don<br />

Afonso pos fora da terra»<br />

Sei eu, donas, que <strong>de</strong>itad’ é d’ aqui<br />

do reino ja meu amig’ e non sei<br />

como lhi vai, mais quer’ er ir a el‐Rei;<br />

chorar‐lh’‐ei muito e direi‐lh’ assi:<br />

«Por Deus, senhor, que vos tan bon Rei fez,<br />

perdoad’ a meu amig’ esta vez».<br />

Porque o amo tan <strong>de</strong> coraçon,<br />

como nunc’ amou amigo molher,<br />

irei ali u el‐Rei estever;<br />

chorando dos olhos, direi‐lh’ enton:<br />

«Por Deus, senhor, que vos tan bon Rei fez,<br />

perdoad’ a meu amig’ esta vez».<br />

E, pois que me non val rogar a Deus,<br />

nen os santos non me queren oir,<br />

irei a el‐Rei merce’ er pedir<br />

e direi, chorando dos olhos meus:<br />

«Por Deus, senhor, que vos tan bon Rei fez,<br />

perdoad’ a meu amig’ esta vez».<br />

E por Deus, que vós <strong>de</strong>u honra e bonda<strong>de</strong>,<br />

a Don Hanriqu’ esta vez perdoa<strong>de</strong>.


DON PEDRO DE PORTUGAL, CONDE DE BARCELOS (c.1285‐1534)<br />

«Questa cantiga di cima fu <strong>de</strong>dicata a una dama<br />

perbene <strong>de</strong>tta Moor Martiiz, da sopranome Camela, e<br />

a un uomo <strong>de</strong>tto Joan Martiiz,da sopranome Bodalho,<br />

ed era tabalión di Braga».<br />

Il naturale negli animali<br />

<strong>de</strong>lla stessa specie<br />

è di avere cuccioli;<br />

ma anche sapendo che fottono<br />

vedo a<strong>de</strong>sso uno strano esempio<br />

che mai ho creduto di potere ve<strong>de</strong>re:<br />

che restasse incinta e partorisse<br />

la camela <strong>de</strong>l bodalho*.<br />

Quelli che hanno una natura comune<br />

vengono insieme in certe epoche<br />

e cercano la sua discen<strong>de</strong>nza;<br />

ma a<strong>de</strong>sso vedo una creatura<br />

dove mai avevo pensato di ve<strong>de</strong>rla,<br />

e perciò mi meraviglio<br />

che il bodalho faccia un figlio,<br />

naturalmente, nella camela.<br />

Quelli che son per natura<br />

«Esta cantiga <strong>de</strong> cima foi feita a ũa dona d’ ordin<br />

que chamavan Moor Martiĩz, por sobrenome<br />

Camela, e a ũu home que havia nome Joan<br />

Martiz,por sobrenome Bodalho, e era tabalion <strong>de</strong><br />

Bragaa»<br />

Natura das animalhas<br />

que son dũa semelhança<br />

é <strong>de</strong> fazer én criança;<br />

mais <strong>de</strong>s que son fodimalhas,<br />

vej’ ora estranho talho,<br />

qual nunca cui<strong>de</strong>i que visse:<br />

que emprenhass’ e parisse<br />

a camela do bodalho.<br />

As que son dũa natura<br />

juntan‐s’, a certas sazões,<br />

e fazen sas criações;<br />

mais vejo ja criatura<br />

ond’ eu non cui<strong>de</strong>i vee‐la,<br />

e por én me maravilho<br />

<strong>de</strong> bodalho fazer filho,<br />

per natura, na camela.<br />

As que son, per natureza,


corpi somiglianti<br />

vengono insieme e hanno <strong>de</strong>i figli,<br />

‐ questo è il suo diritto ‐;<br />

ma in vita mia ho creduto<br />

che camela andasse<br />

da bodalho e restasse incinta<br />

e poi partorisse.<br />

(*Camela.‐ cammella; bodalho.‐ maiale).<br />

corpos dũa parecença<br />

juntan‐s’ e fazen nacença,<br />

–esto é sa <strong>de</strong>reiteza–;<br />

mais non coi<strong>de</strong>i en mia vida<br />

que camela se juntasse<br />

con bodalh’ e emprenhasse<br />

e <strong>de</strong> máis seer <strong>de</strong>l parida.


FERNÁN VELHO (Segunda meta<strong>de</strong> do s. XIII)<br />

María Pérez si manifestò<br />

l’altro giorno, perché si sentii<br />

molto peccatrice e poi al Nostro Signore<br />

promise, per il male che aveva fatto,<br />

che avrebbe un chierico disponibile<br />

per i peccati che la fece fare<br />

il Demonio, con cui essa sempre andò.<br />

Si manifestò perché dice che si trovò<br />

molto peccatrice, e perciò pregando<br />

andò da Dio, poiché trovò meglio<br />

proteggersi da lui, e si protese;<br />

e mentre vivrà, dice che vuole avere<br />

un chierico con cui difen<strong>de</strong>rsi<br />

dal Demonio, che sempre custodii.<br />

E poiché raccontò i suoi peccati<br />

ebbe gran<strong>de</strong> paura <strong>de</strong>lla sua morte<br />

e gran<strong>de</strong> gioia di dare elemosina<br />

e poi prese un chierico<br />

e gli die<strong>de</strong> il letto in cui di solito giaceva,<br />

e dice che lo avrà mentre vivrà:<br />

e tutto questo lavoro per Dio lo fece!<br />

E poiché questa lite cominciò<br />

perché vi fu gran<strong>de</strong> amore<br />

tra lei e il Demonio maggiore<br />

fino a quando Balteira confessò;<br />

ma fino a quando vi<strong>de</strong> il chierico ca<strong>de</strong>re<br />

tra entrambi, la perse<br />

il Demonio da quando lei confessò.<br />

Maria Perez se maenfestou<br />

noutro dia, ca por mui pecador<br />

se sentiu, e log’ a Nostro Senhor<br />

pormeteu, polo mal en que andou,<br />

que tevess’ un clerig’ a seu po<strong>de</strong>r,<br />

polos pecados que lhi faz fazer<br />

o Demo, con que x’ ela sempr’ andou.<br />

Maenfestou‐se, ca diz que s’ achou<br />

pecador muit’, e por én rogador<br />

foi log’ a Deus, ca teve por melhor<br />

<strong>de</strong> guardar a el ca o que a guardou;<br />

e, mentre viva, diz que quer teer<br />

un clerigo con que se <strong>de</strong>fen<strong>de</strong>r<br />

possa do Demo, que sempre guardou.<br />

E pois que ben seus pecados catou,<br />

<strong>de</strong> sa morte houv’ ela gran pavor<br />

e d’ esmolnar houv’ ela gran sabor;<br />

e log’ enton un clerigo filhou<br />

e <strong>de</strong>u‐lh’ a cama en que sol jazer,<br />

e diz que o terrá, mentre viver;<br />

e est’ afan todo por Deus filhou!<br />

E pois que s’ este preito começou<br />

antr’ eles ambos, houve grand’ amor<br />

antr’ ela sempr’ e o Demo maior,<br />

ata que se Balteira confessou;<br />

mais, pois que vio o clerigo caer<br />

antr’ eles ambos, houvi a per<strong>de</strong>r<br />

o Demo, <strong>de</strong>s que s’ ela confessou.


FERNÁN GARCÍA ESGARAVUNHA (...1230‐1251)<br />

Questa ama di Johan Coello,<br />

per le abilità che imparò,<br />

in ogni luogo troverà buon consiglio:<br />

poiché sa la filatura e anche la tessitura<br />

e cuoce molto bene le mutan<strong>de</strong> e le camice:<br />

e mai avete visto una donna così<br />

che sappia fare una vita più pulita;<br />

da sempre è una donna apprezzata<br />

che conosciamo nel nostro posto,<br />

perché lava bene e fa buone ricotte<br />

e sa bene macinare e impastare<br />

e sa molto da buona lattaia.<br />

Questo non lo dico io per l’amore che gli ho,<br />

ma perché anche ella si pren<strong>de</strong> cura di me.<br />

E il suo marito, di castrare maiali<br />

non ci si trova un altro, da Burgos a Carrión,<br />

né lei nel castrare galli<br />

bellamente, Dio mi scusi.<br />

Tutto questo fa; e toglie bene la polvere dall’occhio<br />

e congiura bene per questo e per lo stomaco,<br />

molto sa di congiuri.<br />

Non troverete, in tutta Castiglia,<br />

grazie a Dio, che io a<strong>de</strong>sso godo,<br />

migliore ventre né migliore salciccia<br />

di quelle che l’ama fa con le sue mani:<br />

e ancora fa bene un’altra cosa, come dice il suo marito:<br />

fa buoni salami e lava con <strong>de</strong>licatezza<br />

e porta a letto abbastanza bene la gallina che cova.<br />

Esta ama, cuj’ é Joan Coelho,<br />

per bõas manhas que soub’ apren<strong>de</strong>r,<br />

cada u for, achará bon conselho:<br />

ca sabe ben fiar e ben tecer<br />

e talha mui ben bragas e camisa;<br />

e nunca vistes molher <strong>de</strong> sa guisa<br />

que máis limpia vida sábia fazer;<br />

ant’, é hoje das molheres preçadas<br />

que nós sabemos en nosso logar,<br />

ca lava ben e faz bõas queijadas<br />

e sabe ben moer e amassar<br />

e sabe muito <strong>de</strong> bõa leiteira.<br />

Esto non dig’ eu por ben que lhi queira,<br />

mais porque ést’ assi, a meu cuidar.<br />

E seu marido, <strong>de</strong> crastar verrões<br />

non lh’ achan par, <strong>de</strong> Burgos a Carrion,<br />

nen a ela <strong>de</strong> capar galiões<br />

fremosament’, assi Deus mi perdon.<br />

Tod’ esto faz; e cata ben argueiro<br />

e escanta ben per olh’ e per calheiro<br />

e sabe muito bõa escantaçon.<br />

Non achare<strong>de</strong>s, en toda Castela,<br />

graças a Deus, <strong>de</strong> que mi agora praz,<br />

melhor ventrulho nen melhor morcela<br />

do que a ama con sa mão faz;<br />

e al faz ben, como diz seu marido:<br />

faz bon souriç’ e lava ben transido<br />

e <strong>de</strong>ita ben galinha choca assaz.


GIL PÉREZ CONDE (...1269?‐1286...)<br />

In verità, Dio, se non fosse per vostra madre,<br />

che è molto buona Santa Maria,<br />

io vi farei <strong>de</strong>l male o vi direi,<br />

per la mia signora che voi mi avete data,<br />

di guardare come mi avete trattato male<br />

che non so molto <strong>de</strong>l vostro padre.<br />

Perché avete fatto che soffrisse questo,<br />

che, se ella volesse, non succe<strong>de</strong>rebbe?<br />

Io morirei se voi, da uomo, amaste<br />

la mia signora, poiché voi mi avete ferito così.<br />

Se io era vostro, perché mi avete perso?<br />

Non volevate che io fossi <strong>de</strong>gno di qualcosa?<br />

Ditemi a<strong>de</strong>sso che bene mi avete fatto,<br />

perché io credo che ne a voi servirebbe<br />

se no per essere vanità e superba,<br />

il fatto che portiate la mia signora forzata;<br />

io di quello che è vostro mai ho preso niente<br />

da quando sono nato, né voi me l’avete dato.<br />

Capisco che cosa fate:<br />

lasciare le vecchie brutte, e le belle<br />

e giovani pren<strong>de</strong>rle come mogli.<br />

Pren<strong>de</strong>te quante volete<br />

e a me non lasciate neanche una:<br />

così condivi<strong>de</strong>te con me quanto avete!<br />

Né le servite né le lodate<br />

e vanno con voi e poi lì le custodite,<br />

le vestite e governate molto male<br />

e ci le mettete fra i muri.<br />

A la fe, Deus, senon por vossa madre,<br />

que é a mui bõa Santa Maria,<br />

fezera‐vos eu pesar, u diria,<br />

pola mia senhor, que mi vós filhastes,<br />

que visse<strong>de</strong>s vós que mal baratastes,<br />

ca non sei tan muito <strong>de</strong> vosso padre.<br />

Por que vos eu a vós esto sofresse,<br />

senon por ela, se lhi non pesasse?<br />

Morrera eu, se vos com’ hom’ amasse<br />

a mia senhora, que mi vós tolhestes.<br />

Se eu voss’ era, por que me per<strong>de</strong>stes?<br />

Non queria<strong>de</strong>s que eu máis valesse?<br />

Dize<strong>de</strong>‐mi ora que ben mi fezestes,<br />

por que eu crea en vós nen vos sérvia<br />

senon gran tort’ endoad’ e sobervia,<br />

ca mi tee<strong>de</strong>s mia senhora forçada;<br />

nunca vos eu do vosso filhei nada,<br />

<strong>de</strong>s que fui nado, nen vós non mi o <strong>de</strong>stes.<br />

Faria‐m’ eu o que nos vós faze<strong>de</strong>s:<br />

leixar velhas feas, e as fremosas<br />

e mancebas filha‐las por esposas.<br />

Quantas quere<strong>de</strong>s vós, tantas filha<strong>de</strong>s,<br />

e a mí nunca mi nen ũa da<strong>de</strong>s:<br />

assi parti<strong>de</strong>s migo quant’ have<strong>de</strong>s!<br />

Nen as servi<strong>de</strong>s vós nen as loa<strong>de</strong>s,<br />

e van‐se vosc’ e, poi‐las alo tee<strong>de</strong>s,<br />

vesti<strong>de</strong>‐las mui mal e governa<strong>de</strong>s,<br />

e mete<strong>de</strong>s‐no‐las tra‐las pare<strong>de</strong>s.


ESTEVAN FAIÁN (Terceiro cuarto do s. XIII)<br />

Fernán Díaz, vi fanno cre<strong>de</strong>re<br />

che sarebbe bene di sposarvi con questa dama<br />

e noi crediamo che vi consigliano male<br />

per questo che vi dirò:<br />

poiché la dama è di terra tale,<br />

Don Fernando, che né a torto né a ragione<br />

potrete governare neanche un uomo,<br />

quando compiereste il vostro <strong>de</strong>si<strong>de</strong>rio<br />

di volere sposarvi con questa dama,<br />

Fernán Díaz. Perché è di un luogo tale<br />

che non potrete governare, perché non può<br />

nessun uomo, poiché le sue genti sono<br />

di una natura tale, Dio mi scusi,<br />

che non vorranno ubbidirvi.<br />

E so, Don Fernando, per quanto ho imparato:<br />

che non potrete avere questa dama,<br />

perché i suoi vassalli, come io oso dire,<br />

non vogliono uomo strano su di loro;<br />

che dicono che sapete adulare<br />

gli uomini davanti e sapete cercare<br />

gran<strong>de</strong> male indietro, siccome ho ascoltato.<br />

Fernan Diaz, fazen‐vos enten<strong>de</strong>r<br />

que casaria<strong>de</strong>s <strong>de</strong>sta dona ben;<br />

e nós teemos que vos é mal sén<br />

per quant’ esto que vos quero dizer:<br />

porque a dona é <strong>de</strong> terra tal,<br />

Don Fernando, que, per ben nen per mal,<br />

non po<strong>de</strong>re<strong>de</strong>s i un hom’ haver,<br />

ante, fare<strong>de</strong>s i vosso prazer<br />

en querer<strong>de</strong>s con tal dona casar,<br />

Fernan Diaz. Ca é <strong>de</strong> tal logar<br />

que non po<strong>de</strong><strong>de</strong>s, per nen un po<strong>de</strong>r,<br />

haver nulh’ home, ca as gentes son<br />

<strong>de</strong> tal natura, se Deus mi pardon,<br />

que non querran i su vós guarecer.<br />

E sei, Don Fernando, per quant’ aprendi:<br />

non po<strong>de</strong>re<strong>de</strong>s esta dona haver,<br />

ca seus vassalos, com’ ouço dizer,<br />

non queren hom’ estranho sobre si;<br />

ca dizen que sabe<strong>de</strong>s lousinhar<br />

home <strong>de</strong>ant’, e sabe<strong>de</strong>s buscar<br />

gran mal <strong>de</strong>tras a muitos, com’ oi.


AFONSO EANES DO COTÓN (...1246...)<br />

Ba<strong>de</strong>ssa, ho udito dire<br />

che sapevate tutto<br />

molto bene, quindi, per amore<br />

di Dio, avete compassione<br />

di me, che questo anno mi sposso<br />

e vi posso giurare che non so<br />

di fottere più di un asino.<br />

Perché mi hanno <strong>de</strong>tto<br />

che avete una buona conoscenza<br />

di fottere e di tutto il bello;<br />

insegnatemi di più, signora,<br />

di fottere, perché io non so<br />

né ho madre né padre<br />

che m’insegnino, e ho finito da pastore.<br />

E se da qui parto,<br />

signora, avendo imparato questo mestiere<br />

di fottere e sapesse fottere<br />

per voi, Dio mi protegga,<br />

ogni volta che lo farò dirò<br />

Pater Noster e lo <strong>de</strong>dicherò<br />

all’anima di quella che m’insegnò.<br />

E perciò potete ottenere,<br />

mia signora, il regno di Dio:<br />

per insegnare ai suoi poveri figli<br />

invece di farli essere digiuni,<br />

e per insegnare una donna<br />

infelice che vi ve<strong>de</strong>sse,<br />

signora, di non sapere fottere.<br />

Aba<strong>de</strong>ssa, oi dizer<br />

que era<strong>de</strong>s mui sabedor<br />

<strong>de</strong> todo ben; e, por amor<br />

<strong>de</strong> Deus, quere<strong>de</strong>‐vos doer<br />

<strong>de</strong> min, que ogano casei,<br />

que ben vos juro que non sei<br />

máis que ũu asno <strong>de</strong> fo<strong>de</strong>r.<br />

Ca me fazen én sabedor<br />

<strong>de</strong> vós que have<strong>de</strong>s bon sén<br />

<strong>de</strong> fo<strong>de</strong>r e <strong>de</strong> todo ben;<br />

ensina<strong>de</strong>‐me máis, senhor,<br />

como foda, ca o non sei,<br />

nen padre nen madre non hei<br />

que m’ ensin’, e fiquei pastor.<br />

E se eu ensinado vou<br />

<strong>de</strong>s i, senhor, <strong>de</strong>ste mester<br />

<strong>de</strong> fo<strong>de</strong>r e fo<strong>de</strong>r souber<br />

per vós, que me Deus aparou,<br />

cada que per‐fo<strong>de</strong>r, direi<br />

Pater Noster e enmentarei<br />

a alma <strong>de</strong> quen m’ ensinou.<br />

E per i po<strong>de</strong><strong>de</strong>s gaar,<br />

mia senhor, o reino <strong>de</strong> Deus:<br />

per ensinar os pobres seus<br />

máis ca por outro jajũar,<br />

e per ensinar a molher<br />

coitada, que a vós veer,<br />

senhor, que non souber ambrar.


DIEGO PEZELHO (...1246‐1247...)<br />

Mio signore arcivescovo, sono scomunicato<br />

per agire con lealtà: m'ingannò il peccato,<br />

assolvetemi, signore,<br />

e giurerò ubbidiente che sarò traditore.<br />

Se io facessi tradimento non vi lo direi mai;<br />

ma, poiché ho agito con lealtà, almeno per Santa Maria,<br />

assolvetemi, signore,<br />

e giurerò ubbidiente che sarò traditore.<br />

Per mia sfortuna, ebbe un castello a Sousa<br />

e lo die<strong>de</strong> al suo dono e credo che feci bene:<br />

assolvetemi, signore,<br />

e giurerò ubbidiente che sarò traditore.<br />

Per i miei neri peccati ebbe un castello forte<br />

e lo diedi al suo dono e ho paura <strong>de</strong>lla morte.<br />

assolvetemi, signore,<br />

e giurerò ubbidiente che sarò traditore.<br />

Meu senhor arcebispo, and’ eu escomungado,<br />

porque fiz lealda<strong>de</strong>: enganou‐mi o pecado,<br />

solta<strong>de</strong>‐m’, ai senhor,<br />

e jurarei, mandado, que seja traedor.<br />

Se traiçon fezesse, nunca vo‐la diria;<br />

mais, pois fiz lealda<strong>de</strong>, vel por Santa Maria,<br />

solta<strong>de</strong>‐m’, ai senhor,<br />

e jurarei, mandado, que seja traedor.<br />

Per mia malaventura, tivi ũu castelo en Sousa<br />

e <strong>de</strong>i‐o a seu don’ e tenho que fiz gran cousa:<br />

solta<strong>de</strong>‐m’, ai senhor,<br />

e jurarei, mandado, que seja traedor.<br />

Per meus negros pecados, tive ũu castelo forte<br />

e <strong>de</strong>i‐o a seu dono, e hei medo da morte.<br />

solta<strong>de</strong>‐m’, ai senhor,<br />

e jurarei, mandado, que seja traedor.


CANCIONEIRO RELIXIOSO<br />

(Cantigas <strong>de</strong> Santa María <strong>de</strong> Afonso X)


«Questa è di lo<strong>de</strong> a Santa Maria, perché è bella e buona e ha<br />

gran<strong>de</strong> potere».<br />

Rosa <strong>de</strong>lle rose e Fiore <strong>de</strong>i fiori,<br />

Dama <strong>de</strong>lle dame, Signora <strong>de</strong>lle signore.<br />

Rosa di beltà e di parere<br />

e Fiore di gioia e di piacere,<br />

Dama molto pietosa<br />

Signora che toglie le tristezze e dolori.<br />

Rosa <strong>de</strong>lle rose e Fiore <strong>de</strong>i fiori…<br />

Questa signora <strong>de</strong>ve l'uomo molto amare,<br />

poiché da ogni male lo vuole salvare;<br />

e vuole i suoi peccati perdonare,<br />

commessi nel mondo per cattive inclinazioni.<br />

Rosa <strong>de</strong>lle rose e Fiore <strong>de</strong>i fiori…<br />

Dobbiamo amarla molto e servirla,<br />

poiché ci salva di commettere peccati;<br />

ci fa pentire <strong>de</strong>gli errori,<br />

che noi facciamo da peccatori.<br />

Rosa <strong>de</strong>lle rose e Fiore <strong>de</strong>i fiori…<br />

Questa dama che ho per Signora<br />

e di cui voglio essere trovatore,<br />

se io in qualche modo posso ottenere il suo amore,<br />

do al <strong>de</strong>monio gli altri amori.<br />

Rosa <strong>de</strong>lle rose e Fiore <strong>de</strong>i fiori…<br />

«Esta é <strong>de</strong> loor <strong>de</strong> Santa Maria, com’ é fremosa<br />

e bõa e ha gran po<strong>de</strong>r»<br />

Rosa das rosas e Fror das frores,<br />

Dona das donas, Sennor das sennores.<br />

Rosa <strong>de</strong> beldad’ e <strong>de</strong> parecer<br />

e Fror d’ alegria e <strong>de</strong> prazer,<br />

Dona en mui piadosa seer,<br />

Sennor en toller coitas e doores.<br />

Rosa das rosas e Fror das frores...<br />

Atal Sennor <strong>de</strong>v’ home muit’ amar,<br />

que <strong>de</strong> todo mal o po<strong>de</strong> guardar;<br />

e po<strong>de</strong>‐ll’ os pecados perdõar,<br />

que faz no mundo per maos sabores.<br />

Rosa das rosas e Fror das frores...<br />

Devemo‐la muit’ amar e servir,<br />

ca punna <strong>de</strong> nos guardar <strong>de</strong> falir;<br />

<strong>de</strong>s i dos erros nos faz repentir,<br />

que nós fazemos come pecadores.<br />

Rosa das rosas e Fror das frores...<br />

Esta dona que tenno por Sennor<br />

e <strong>de</strong> que quero seer trobador,<br />

se eu per ren poss’ haver seu amor,<br />

dou ao <strong>de</strong>mo os outros amores.<br />

Rosa das rosas e Fror das frores...


«Questa è quando Santa Maria giudicò l’anima <strong>de</strong>l pellegrino<br />

che andava verso Santiago, che fu ammazzato nel Cammino<br />

da un inganno <strong>de</strong>l diavolo, e fece che tornasse al suo corpo e<br />

facesse penitenza».<br />

Non è granché che sappia dare buon giudizio<br />

la Madre di quello che tutto il mondo giudicherà.<br />

È vero che lei sapeva bene<br />

che portava Dio nel suo corpo e con il suo petto<br />

lo allattò, e mai lo<br />

disprezzò;<br />

perciò a ragione sospetto<br />

che egli la vuole contentare.<br />

Non è granché che sappia dare buon giudizio…<br />

Su questo, se mi ascolterete, parlerei<br />

di un giudizio che die<strong>de</strong> Santa Maria<br />

a uno che ogni anno andava,<br />

come udì raccontare,<br />

a San James in pellegrinaggio,<br />

perché morii.<br />

Non è granché che sappia dare buon giudizio…<br />

Questo pellegrino volentieri<br />

andava in verità a Santiago;<br />

ma ci fece male,<br />

perché prima di arrivare in albergo<br />

andò con donna senza bontà<br />

senza essere sposato con lei.<br />

Non è granché che sappia dare buon giudizio…<br />

«Esta é como Santa Maria juigou a alma do romeu<br />

que ia a Santiago, que se matouna carreira por<br />

engano do diabo, que tornass’ ao corpo e fezesse<br />

pẽe<strong>de</strong>nça»<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar<br />

a Madre do que o mundo tod’ ha <strong>de</strong> joigar.<br />

Mui gran razon é que sábia <strong>de</strong>reito<br />

que Deus troux’ en seu corp’ e <strong>de</strong> seu peito<br />

mamentou, e <strong>de</strong>l <strong>de</strong>speito<br />

nunca foi fillar;<br />

por én <strong>de</strong> sén me sospeito<br />

que a quis avondar.<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Sobr’ esto, se m’ oisse<strong>de</strong>s, diria<br />

dun joizo que <strong>de</strong>u Santa Maria<br />

por un que cad’ ano ia,<br />

com’ oi contar,<br />

a San Jam’ en romaria,<br />

porque se foi matar.<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Este romeu con bõa voonta<strong>de</strong><br />

ia a Santiago <strong>de</strong> verda<strong>de</strong>;<br />

pero <strong>de</strong>sto fez malda<strong>de</strong><br />

que ant’ albergar<br />

foi con moller sen bonda<strong>de</strong>,<br />

sen con ela casar.<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...


Dopo che fece questo, entrò nel cammino<br />

e non fu palese il suo peccato<br />

e il <strong>de</strong>monio, molto festivo,<br />

gli si apparse,<br />

più bianco di un ermellino<br />

per ingannarlo presto.<br />

Non è granché che sappia dare buon giudizio…<br />

Prese l’aspetto di Santiago<br />

e disse: «Anche se sono contrariato con te,<br />

ti porto la salvezza<br />

per il tuo errore,<br />

per non ca<strong>de</strong>re<br />

nel lago <strong>de</strong>ll’inferno, senza dubitare.<br />

Non è granché che sappia dare buon giudizio…<br />

Ma prima farai questo che ti dico<br />

se vuoi essere il mio amico,<br />

taglia quello che porti con te,<br />

con cui hai dormito<br />

con l’inimico<br />

e poi tagliati la testa».<br />

Non è granché che sappia dare buon giudizio…<br />

Il pellegrino, che senza dubbio cre<strong>de</strong>va<br />

che quello glielo mandava Santiago<br />

tagliò quanto Santiago voleva;<br />

quando lo tagliò,<br />

si tagliò la testa,<br />

cre<strong>de</strong>ndo di fare bene.<br />

Non è granché che sappia dare buon giudizio…<br />

I suoi compagni, quando lo trovarono morto,<br />

affinché non li accusassero,<br />

partirono; e poi arrivarono<br />

per pren<strong>de</strong>re l’anima<br />

<strong>de</strong>moni, che la portarono con sé<br />

molto presto.<br />

Non è granché che sappia dare buon giudizio…<br />

E quando passavano davanti una cappella<br />

di San Pietro, molto elegante e bella,<br />

James <strong>de</strong> Compostela<br />

da essa parlò<br />

dicendo: «A, falsi birbi,<br />

non potete portare con voi<br />

Pois esto fez, meteu‐s’ ao caminno,<br />

e non se mãefestou o mesquinno;<br />

e o <strong>de</strong>mo mui festinno<br />

se le foi mostrar<br />

máis branco que un arminno,<br />

po‐lo tost’ enganar.<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Semellança fillou <strong>de</strong> Santiago<br />

e disse: «Macar m’ eu <strong>de</strong> ti <strong>de</strong>spago,<br />

a salvaçon eu cha trago<br />

do que fust’ errar,<br />

por que non caias no lago<br />

d’ iferno, sen dultar.<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Mas ante faras esto que te digo,<br />

se sabor has <strong>de</strong> seer meu amigo:<br />

talla o que trages tigo<br />

que te foi <strong>de</strong>itar<br />

en po<strong>de</strong>r do ẽemigo,<br />

e vai‐te <strong>de</strong>golar».<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

O romeu, que sen dovida cuidava<br />

que Santiag’ aquelo lle mandava,<br />

quanto lle mandou tallava;<br />

poi‐lo foi tallar,<br />

log’ enton se <strong>de</strong>golava,<br />

cuidando ben obrar.<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Seus companneiros, poi‐lo mort’ acharon,<br />

por non lles apõer que o mataron,<br />

foron‐s’; e logo chegaron<br />

a alma tomar<br />

<strong>de</strong>mões, que a levaron<br />

mui toste sen tardar.<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

E u passavan ant’ ũa capela<br />

<strong>de</strong> San Pedro, muit’ aposta e bela,<br />

San James <strong>de</strong> Compostela<br />

<strong>de</strong>la foi travar,<br />

dizend’: «Ai, fals’ alcavela,<br />

non po<strong>de</strong><strong>de</strong>s levar


Non è granché che sappia dare buon giudizio…<br />

l’anima <strong>de</strong>l mio pellegrino che avete preso<br />

che per causa mia l’avete ingannato;<br />

gran<strong>de</strong> tradimento gli avete fatto<br />

e, se Dio mi protegge,<br />

poiché l’avete spento falsamente,<br />

non può durare».<br />

Non è granché che sappia dare buon giudizio…<br />

Risposero i <strong>de</strong>moni sfacciati:<br />

«Poiché questa anima ha fatto fatti vani,<br />

perciò siamo convinti<br />

che non <strong>de</strong>ve entrare<br />

davanti a Dio, poiché con le sue mani<br />

si tagliò la testa».<br />

Non è granché che sappia dare buon giudizio…<br />

Santiago disse: «Allora facciamo:<br />

poiché noi e voi così ragioniamo,<br />

sottoponiamoci a giudizio<br />

di quella senza uguale,<br />

e poi quello che essa giudichi<br />

facciamo senza dilazione».<br />

Non è granché che sappia dare buon giudizio…<br />

Poi andarono davanti a Santa Maria<br />

e ragionarono ognuno come poteva.<br />

Di essa questo giudizio ricevettero:<br />

che ritornassero<br />

l’anima dove l’avevano tratto<br />

per poi salvarla.<br />

Non è granché che sappia dare buon giudizio…<br />

Questo giudizio fu compiuto<br />

e il pellegrino morto risuscitò,<br />

dopo di servire Dio;<br />

ma non potette mai<br />

ricuperare quello<br />

con cui fece il peccato.<br />

Non è granché che sappia dare buon giudizio…<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

a alma do meu romeu que fillastes,<br />

ca por razon <strong>de</strong> mí o enganastes;<br />

gran traiçon i pensastes,<br />

e, se Deus m’ ampar,<br />

pois falsament’ a gãastes,<br />

non vos po<strong>de</strong> durar».<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Respon<strong>de</strong>ron os <strong>de</strong>mões louçãos:<br />

«Cuja est’ alma foi fez feitos vãos,<br />

por que somos ben certãos<br />

que non <strong>de</strong>v’ entrar<br />

ante Deus, pois con sas mãos<br />

se foi <strong>de</strong>sperentar».<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Santiago diss’: «Atanto façamos:<br />

pois nós e vós est’ assi rezõamos,<br />

ao joizo vaamos<br />

da que non ha par,<br />

e o que julgar façamos<br />

logo sen alongar».<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Log’ ante Santa Maria vẽeron<br />

e rezõaron quanto máis po<strong>de</strong>ron.<br />

Dela tal joiz’ houveron:<br />

que fosse tornar<br />

a alma on<strong>de</strong> a trouxeron,<br />

por se <strong>de</strong>pois salvar.<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar...<br />

Este joizo logo foi comprido,<br />

e o romeu morto foi resorgido,<br />

<strong>de</strong> que foi pois Deus servido;<br />

mas nunca cobrar<br />

pôd’ o <strong>de</strong> que foi falido,<br />

con que fora pecar.<br />

Non é gran cousa se sabe bon joizo dar.


«Questa è una lo<strong>de</strong> di Santa Maria, sulla<br />

differenza che vi è entre Ave e Eva».<br />

Fra Ave ed Eva<br />

vi è una gran<strong>de</strong> differenza.<br />

Poiché Eva ci tolse<br />

il Paradiso e Dio,<br />

Ave ci lo die<strong>de</strong>,<br />

perciò, amici miei:<br />

Fra Ave ed Eva…<br />

Eva ci gettò<br />

con il <strong>de</strong>monio nella sua prigione,<br />

ed Ave ci portò fuori;<br />

e per questa ragione:<br />

Fra Ave ed Eva…<br />

Eva ci fece per<strong>de</strong>re<br />

l’amore e il bene di dio,<br />

e poi Ave ci fece<br />

averne; e perciò:<br />

Fra Ave ed Eva…<br />

Eva ci chiuse<br />

i cieli senza chiave,<br />

e María ruppe<br />

le porte per Ave<br />

Fra Ave ed Eva…<br />

«Esta é <strong>de</strong> loor <strong>de</strong> Santa Maria, do<br />

<strong>de</strong>partimento que ha entre Ave e Eva»<br />

Entre Av’ e Eva<br />

gran <strong>de</strong>partiment’ ha.<br />

Ca Eva nos tolleu<br />

o Parais’ e Deus,<br />

Ave nos i meteu;<br />

por end’, amigos meus:<br />

Entre Av’ e Eva...<br />

Eva nos foi <strong>de</strong>itar<br />

do <strong>de</strong>m’ en sa prijon,<br />

e Ave én sacar;<br />

e por esta razon:<br />

Entre Av’ e Eva...<br />

Eva nos fez per<strong>de</strong>r<br />

amor <strong>de</strong> Deus e ben,<br />

e pois Ave haver<br />

no‐lo fez; e por én:<br />

Entre Av’ e Eva...<br />

Eva nos enserrou<br />

os ceos sen chave,<br />

e Maria britou<br />

as portas per Ave.<br />

Entre Av’ e Eva...


«Questa è una lo<strong>de</strong> di Santa Maria, <strong>de</strong>lle cinque lettere che<br />

ha il suo nome e quello che vogliono dire».<br />

Nel nome di Maria<br />

ci sono soltanto cinque lettere.<br />

M mostra MADRE e MAGGIORE<br />

e anche MANSA e MIGLIORE<br />

di quanto fece il Nostro Signore<br />

o potrebbe fare.<br />

Nel nome di Maria…<br />

A dimostra AVVOCATA,<br />

ALTA, ADORATA<br />

ed AMICA e AMATA<br />

di compagna molto santa.<br />

Nel nome di Maria…<br />

R mostra RAMO e RADICE,<br />

e REGINA e Imperatrice,<br />

ROSA <strong>de</strong>l mondo; e molto felice<br />

sarebbe chi la ve<strong>de</strong>sse.<br />

Nel nome di Maria…<br />

I ci mostra GESÙ CRISTO,<br />

GIUSTO GIUDICE, e perciò<br />

per sua causa noi lo vidimo,<br />

secondo disse Isaia.<br />

Nel nome di Maria…<br />

«Esta é <strong>de</strong> loor <strong>de</strong> Santa Maria, das cinque leteras<br />

que ha no seu nome e o que queren dizer»<br />

Eno nome <strong>de</strong> Maria<br />

cinque letras, nomais, i ha.<br />

M mostra MADR’ e MAIOR<br />

e mais MANSA e mui MELLOR<br />

<strong>de</strong> quant’ al fez Nostro Sennor<br />

nen que fazer po<strong>de</strong>ria.<br />

Eno nome <strong>de</strong> Maria...<br />

A <strong>de</strong>mostra AVOGADA,<br />

APOSTA e AORADA,<br />

e AMIGA e AMADA<br />

da mui santa compannia.<br />

Eno nome <strong>de</strong> Maria...<br />

R mostra RAM’ e RAIZ,<br />

e REINN’ e Emperadriz,<br />

ROSA do mundo; e fiiz<br />

quen a visse ben seria.<br />

Eno nome <strong>de</strong> Maria...<br />

I nos mostra JESU‐CRISTO,<br />

JUSTO JUIZ, e por isto<br />

foi por ela <strong>de</strong> nós visto,<br />

segun disso Isaia.<br />

Eno nome <strong>de</strong> Maria...


A ci dice che AVREMMO<br />

e che in tutto otterremmo<br />

ciò che noi vogliamo<br />

da Dio, poiché ella ci guida.<br />

Nel nome di Maria…<br />

A ar diz que (H)AVEREMOS<br />

e que tod’ ACABAREMOS<br />

aquelo que nós queremos<br />

<strong>de</strong> Deus, pois ela nos guia.<br />

Eno nome <strong>de</strong> Maria...


«Come santa Maria fece che un monaco stesse trecento anni<br />

ascoltando il canto di un uccello, perché egli gli chiese che gli<br />

mostrasse quale era il bene che avevano quelli che stanno nel<br />

Paradiso».<br />

Chi servisse bene la Vergine<br />

andrà in Paradiso.<br />

E questo gran<strong>de</strong> miracolo vi voglio raccontare a<strong>de</strong>sso,<br />

che fece Santa Maria per un monaco, che gli chie<strong>de</strong>va<br />

sempre che gli mostrasse che bene vi è nel Paradiso.<br />

Chi servisse bene la Vergine…<br />

E voleva ve<strong>de</strong>rlo in vita prima di morire.<br />

E perciò la Gloriosa fece così:<br />

lo fece entrare in un orto in cui parecchie volte<br />

Chi servisse bene la Vergine…<br />

era già entrato; ma quel giorno fece che trovasse una fontana<br />

molto chiara e bella, e se<strong>de</strong>tte accanto.<br />

E si lavò molto bene le mani e disse: «O, Vergine, come vorrei<br />

Chi servisse bene la Vergine…<br />

ve<strong>de</strong>re il Paradiso, il ché ti ho chiesto molte volte,<br />

un po' <strong>de</strong>lla sua gioia prima di uscire di qui,<br />

chi di quelli che fanno bene sa il premio che avrà?<br />

Chi servisse bene la Vergine…<br />

Quando finii il monaco la sua orazione<br />

udii un uccellino cantare con un suono così gra<strong>de</strong>vole<br />

che perse la memoria di udirlo e guardarlo.<br />

Chi servisse bene la Vergine…<br />

«Como Santa Maria feze estar o monge trezentos anos ao canto<br />

da passarinna,porque lle pedia que lle mostrasse qual era o ben<br />

que havian os que eran en paraiso»<br />

Quen a Virgen ben servirá<br />

a Paraiso irá.<br />

E daquest’ un gran miragre vos quer’ eu ora contar,<br />

que fezo Santa Maria por un monge, que rogar<br />

ll’ ia sempre que lle mostrasse qual ben en Parais’ ha<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

E que o viss’ en sa vida ante que fosse morrer.<br />

E por end’ a Groriosa ve<strong>de</strong>s que lle foi fazer:<br />

fez‐lo entrar en ũa horta en que muitas vezes ja<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

entrara; mais aquel dia fez que ũa font’ achou<br />

mui crara e mui fremosa, e cab’ ela s’ assentou.<br />

E pois lavou mui ben sas mãos, diss’: «Ai Virgen, que sera<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

se verei do Paraiso, o que ch’ eu muito pidi,<br />

algun pouco <strong>de</strong> seu viço ante que saia d’ aqui,<br />

e que sábia do que ben obra que galardon havera?».<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

Tan toste que acabada houv’ o monj’ a oraçon,<br />

oiu ũa passarinna cantar log’ en tan bon son,<br />

que se escaeceu seendo e catando sempr’ ala.<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

Atan gran sabor havia daquel cant’ e daquel lais,


Ebbe un piacere così gran<strong>de</strong> in quel canto e quella canzone,<br />

che passò così trecento anni o anche di più,<br />

cre<strong>de</strong>ndo che era stato soltanto per un po', come faceva<br />

Chi servisse bene la Vergine…<br />

il monaco qualche volte ogni anno, quando sortiva in giardino.<br />

Dopo che l'uccellino se ne andò, molto preoccupato<br />

disse: «Voglio andarmene di qui, poiché <strong>de</strong>vo mangiare<br />

Chi servisse bene la Vergine…<br />

nel convento». E allora se ne andò e trovò un gran<strong>de</strong> portone<br />

che non aveva mai visto, e disse: «A, Santa Maria, aiutami!<br />

Questo non è il mio monastero, cosa mi succe<strong>de</strong>rà? »<br />

Chi servisse bene la Vergine…<br />

Dopo entrò in chiesa e i monachi quando lo ve<strong>de</strong>rono<br />

ebbero gran<strong>de</strong> paura, e il priore gli chiese,<br />

dicendole: «Amico, chi siete voi e cosa cercate?<br />

Chi servisse bene la Vergine…<br />

Egli disse: «Cerco l'abate, che ho lasciato qui,<br />

e il priore e i frati, che vidi per l'ultima volta<br />

quando andai in quell'orto: chi mi dirà dove sono?<br />

Chi servisse bene la Vergine…<br />

Quando l'abate ascoltò questo, cre<strong>de</strong>va che fosse pazzo<br />

e anche il convento; ma quando ascoltarono<br />

i fatti, dissero: «Chi ha mai ascoltato<br />

Chi servisse bene la Vergine…<br />

una meraviglia così gran<strong>de</strong> come quella che fece Dio per questo<br />

[uomo<br />

per intercessione di sua Madre, Vergine sante di gran<strong>de</strong> lo<strong>de</strong>!<br />

Per questo lodiamola; ma chi non la lo<strong>de</strong>rebbe<br />

Chi servisse bene la Vergine…<br />

per qualsiasi cosa? Perché ha una gran<strong>de</strong> influenza su Dio<br />

e tutto quanto gli chiediamo il suo Figlio certo ci lo dà,<br />

per lei, e qui ci mostrò cosa ci darà dopo».<br />

Chi servisse bene la Vergine…<br />

que gran<strong>de</strong>s trezentos anos estevo assi, ou máis,<br />

cuidando que non estevera senon pouco, com’ está<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

monj’ algũa vez no ano, quando sal ao vergeu.<br />

Des i foi‐s’ a passarinna, <strong>de</strong> que foi a el mui greu,<br />

e diz: «Eu d’ aqui ir‐me quero, ca oimais comer querra<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

o convent’». E foi‐se logo e achou un gran portal<br />

que nunca vira, e disse: «Ai, Santa Maria, val!<br />

Non é est’ o meu mõesteiro, pois <strong>de</strong> mí que se fara?».<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

Des i entrou na eigreja, e houveron gran pavor<br />

os monges quando o viron, e <strong>de</strong>mandou‐ll’ o prior,<br />

dizend’: «Amigo, vós quen so<strong>de</strong>s ou que busca<strong>de</strong>s aca?».<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

Diss’ el: «Busco meu aba<strong>de</strong>, que agor’ aqui leixei,<br />

e o prior e os fra<strong>de</strong>s, <strong>de</strong> que mi agora quitei<br />

quando fui a aquela horta: u seen quen mi o dira?».<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

Quand’ est’ oiu o aba<strong>de</strong>, teve‐o por <strong>de</strong> mal sén,<br />

e outrossi o convento; mais <strong>de</strong>s que souberon ben<br />

<strong>de</strong> como fora este feito, disseron: «Quen oirá<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

nunca tan gran maravilla como Deus por este fez<br />

polo rogo <strong>de</strong> sa Madre, Virgen santa <strong>de</strong> gran prez!<br />

E por aquesto a loemos; mais quen a non loará<br />

Quen a Virgen ben servirá...<br />

máis doutra cousa que seja? Ca, par Deus, gran <strong>de</strong>reit’ é,<br />

pois quanto nós lle pedimos nos dá seu Fill’, a la fe,<br />

por ela, e aqui nos mostra o que nos <strong>de</strong>pois dara».<br />

Quen a Virgen ben servirá...


«Questa tratta di un chierico che faceva una prosa a Santa Maria e non<br />

ci riusciva a trovare una rima, e chiese aiuto a Santa Maria, e lo trovò<br />

presto. E alla Maestà disse :”Grazie molte”».<br />

Molto gran<strong>de</strong> è la gioia che Santa Maria, Madre di Dio, sente<br />

quando aiuta quelli che gli fanno prose o canti di lo<strong>de</strong>.<br />

Un miracolo udì poco fa che raccontava<br />

che un arcidiacono vecchio, a cui molto piaceva<br />

scrivere e recitare prose di lo<strong>de</strong><br />

<strong>de</strong>lla sua bontà e misura e prece e valore.<br />

Molto gran<strong>de</strong> è la gioia che Santa Maria, Madre di Dio, sente...<br />

Egli faceva una prosa molto bene fatta,<br />

ma gli mancava una rima;<br />

e non poteva trovarla, e cre<strong>de</strong>va che in nessun modo<br />

la troverebbe, neanche chie<strong>de</strong>ndo a un altro.<br />

Molto gran<strong>de</strong> è la gioia che Santa Maria, Madre di Dio, sente...<br />

Disperato per trovare questa rima<br />

da un uomo di questo mondo, si recò a un altare<br />

<strong>de</strong>lla Vergine Santa Maria e cominciò a pregare<br />

affinché lo aiutasse a finire questa prosa.<br />

Molto gran<strong>de</strong> è la gioia che Santa Maria, Madre di Dio, sente...<br />

Poiché egli era soddisfatto <strong>de</strong>lla sua lo<strong>de</strong> e di Dio<br />

e di come gli increduli capissero la Trinità<br />

ed egli non poteva dargli fine,<br />

s’inginocchiò affinché fosse ella chi finisse.<br />

Molto gran<strong>de</strong> è la gioia che Santa Maria, Madre di Dio, sente...<br />

Mentre pregava, gli venne al cuore<br />

la rima che gli mancava, che era di tale ragione<br />

«Esta é como un clerigo fazia ũa prosa a Santa Maria e non podia<br />

achar ũa rima, e foi rogar a Santa Maria que o ajudasse, e achó‐a<br />

logo. E a Majesta<strong>de</strong> lle disse: “Muitas graças”»<br />

Muito ha Santa Maria, Madre <strong>de</strong> Deus, gran sabor<br />

d’ ajudar quen lle cantares ou prosas faz <strong>de</strong> loor.<br />

Daquest’ ora un miragre oi, pouc’ ha, retraer<br />

que a un arcidiago avẽo, que gran prazer<br />

havia en fazer prosas <strong>de</strong> sa loor e dizer<br />

sa bondad’ e sa mesura e seu prez e sa valor.<br />

Muito ha Santa Maria, Madre <strong>de</strong> Deus, gran sabor...<br />

El ũa prosa fazia que era feita mui ben,<br />

se non fosse ũa rima soa que minguava én;<br />

e achar non a podia, e cuidava que per ren<br />

per el ja non s’ acharia, nen per outro sabedor.<br />

Muito ha Santa Maria, Madre <strong>de</strong> Deus, gran sabor...<br />

El ja por <strong>de</strong>sasperado <strong>de</strong> s’ aquela rim’ achar<br />

per home daqueste mundo, foi‐s’ enton a un altar<br />

da Virgen Santa Maria e começou‐ll’ a rogar<br />

<strong>de</strong> s’ acabar esta prosa que lle foss’ ajudador.<br />

Muito ha Santa Maria, Madre <strong>de</strong> Deus, gran sabor...<br />

Ca ela era ben feita <strong>de</strong> sa loor e <strong>de</strong> Deus<br />

e <strong>de</strong> com’ a Trĩida<strong>de</strong> enten<strong>de</strong>ssen os encreus;<br />

e el dar non lle podia neun cabo, mas os seus<br />

gẽollos ficou que ela foss’ en<strong>de</strong> acabador.<br />

Muito ha Santa Maria, Madre <strong>de</strong> Deus, gran sabor...<br />

Estand’ el assi en prezes, vẽo‐lle a coraçon<br />

a rima que lle minguava, que era <strong>de</strong> tal razon


in latino e che mostrava: Nobile Triclinium.<br />

E non vi era parola più adatta<br />

Molto gran<strong>de</strong> è la gioia che Santa Maria, Madre di Dio, sente...<br />

che questa rima che vi dico e che vuole dire così:<br />

“Nobile casa di dimora, tre dimore vi sono in te:<br />

Dio Padre e il suo Figlio e lo Spirito Santo<br />

ci andarono senza dubbio per portarci l’amore”.<br />

Molto gran<strong>de</strong> è la gioia che Santa Maria, Madre di Dio, sente...<br />

Dopo che la finii, lodò Santa Maria<br />

per averla finito così bene, e pianse con piacere.<br />

Ma dopo un momento si chinò verso l’immagine<br />

e pian piano gli disse: “Molte grazie, mia signora”.<br />

Molto gran<strong>de</strong> è la gioia che Santa Maria, Madre di Dio, sente...<br />

Questo miracolo di Santa Maria vuole dimostrare<br />

quello che succe<strong>de</strong>tte, poco fa, a Parigi;<br />

e vedrete l’immagine, per sentirvi più felici con lei,<br />

impicciata è oggi a San Vittore.<br />

Molto gran<strong>de</strong> è la gioia che Santa Maria, Madre di Dio, sente...<br />

en latin e que mostrava: “Nobile Triclinium”.<br />

E non havia palavra que i fezesse mellor<br />

Muito ha Santa Maria, Madre <strong>de</strong> Deus, gran sabor...<br />

esta rima que vos digo, e que quer dizer assi:<br />

“Nobre casa <strong>de</strong> morada, tres moradas ha en ti:<br />

Deus Padre e o seu Fillo e o Sant’ Espirit’ i<br />

vẽeron morar sen falla por nos fazeren amor”.<br />

Muito ha Santa Maria, Madre <strong>de</strong> Deus, gran sabor...<br />

Pois houv’ a pros’ acabada, Santa Maria loou<br />

que lla tan ben acabara, e con gran prazer chorou.<br />

Mais a cabo dũa peça a omage s’ enclinou<br />

<strong>de</strong>la e mui passo disse: «Muitas graças, meu sennor».<br />

Muito ha Santa Maria, Madre <strong>de</strong> Deus, gran sabor...<br />

Este miragre que Santa Maria <strong>de</strong>mostrar quis<br />

conteceu, non ha gran tempo, na cida<strong>de</strong> <strong>de</strong> Paris;<br />

e vere<strong>de</strong>s a omagen, por seer<strong>de</strong>s én máis fis,<br />

hoje dia enclinada estar <strong>de</strong>ntr’ en San Vitor.<br />

Muito ha Santa Maria, Madre <strong>de</strong> Deus, gran sabor...


«Come un prete nella messa inghiottii un ragno che gli ca<strong>de</strong> nel calice e gli<br />

camminava sotto la pell e la carne, e Santa Maria fece che gli sortisse di sotto<br />

l'unghia».<br />

Un miracolo molto buono fece la Vergine, strano e bello,<br />

affinché capisca la verità l'ignorante ostinato.<br />

E questa volta vi racconterò un gran<strong>de</strong> miracolo,<br />

meraviglioso di udire, poiché lo ascolterete volentieri,<br />

che mostrò la Santa Vergine, di cui nacque Dio,<br />

a Ciudad Rodrigo. Ed è molto miracoloso<br />

Un miracolo molto buono fece la Vergine, strano e bello…<br />

più che altri che voi udiste, poiché io seppi che questo<br />

che a<strong>de</strong>sso racconterò succe<strong>de</strong>tte a un prete<br />

che diceva sempre messa <strong>de</strong>lla Madre <strong>de</strong>l Re celeste<br />

e poiché la cantava bene, ci era molto entusiasta<br />

Un miracolo molto buono fece la Vergine, strano e bello…<br />

il popolo di udirla. Ma un giorno, come sempre,<br />

nella gran<strong>de</strong> festa di augusto, di questa Signora così buona<br />

cantava la messa; e dopo avere consumato<br />

l’Ostia, vuole anche bere il sangue <strong>de</strong>l glorioso<br />

Un miracolo molto buono fece la Vergine, strano e bello…<br />

Gesù Cristo. E vi<strong>de</strong> nel calice giacere un gran<strong>de</strong> ragno<br />

che nuotava <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong>l sangue, e pensò che era una cosa<br />

molto strana; ma, secondo si fa in Spagna, fece gran<strong>de</strong> sforzo,<br />

e non fu molto lento in consumarlo tutto.<br />

Un miracolo molto buono fece la Vergine, strano e bello…<br />

E quando fece questo, Dio non vuole che lo ingombrasse<br />

il veleno <strong>de</strong>l ragno né gli morisse il corpo;<br />

e perciò andava viva, non vuole che lo mor<strong>de</strong>sse<br />

«Como ũu clerigo ena missa consomiu ũa aranna que lle caeu no calez,<br />

eandava‐lle ontr’ o coiroe a carne viva, e fez Santa Maria que lle saisse<br />

pela unna»<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso,<br />

porque a verdad’ entenda o neicio perfioso.<br />

E daquest’ un gran miragre vos sera per mí contado<br />

e d’ oir maravilloso, pois oi<strong>de</strong>‐o <strong>de</strong> grado,<br />

que mostrou a Santa Virgen, <strong>de</strong> que Deus por nós foi nado,<br />

<strong>de</strong>ntro en Cidad‐Rodrigo. E é mui maravilloso<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...<br />

ontr’ os outros que oistes, e tenn’ eu que atal éste<br />

o que vos contarei ora que avẽo a un preste<br />

que dizia sempre missa da Madre do Rei celeste;<br />

e porque a ben cantava, era én mui <strong>de</strong>sejoso<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...<br />

o poblo <strong>de</strong> lla oiren. Mas un dia, sen falida,<br />

ena gran festa d’ Agosto, <strong>de</strong>sta Sennor mui comprida<br />

estava cantando missa; e pois houve consomida<br />

a Hosti’, ar quis o sangui consomir do glorioso<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...<br />

Jesu‐Crist’. E viu no caliz jazer ũa grand’ aranna<br />

<strong>de</strong>ntro no sangui nadando, e teve‐o por estranna<br />

cousa; mais mui grand’ esforço fillou, a foro d’ Hespanna,<br />

e <strong>de</strong> consomir‐lo todo non vos foi mui vagaroso.<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...<br />

E pois aquest’ houve feito, non quis que ll’ empeecesse<br />

Deus o poçon da aranna nen lle no corpo morresse;<br />

e pero andava viva, non ar quis que o mor<strong>de</strong>sse,


ma fra la pelle e la carne correva quel disgraziato insetto.<br />

Un miracolo molto buono fece la Vergine, strano e bello…<br />

E correva molto veloce per il corpo e non causava<br />

dolore né male, grazie alla Vergine santa Maria;<br />

e se si fermava, presto veniva il ragno<br />

e mostrandola a tutti diceva: «Il Re pietoso<br />

Un miracolo molto buono fece la Vergine, strano e bello…<br />

volse che per i miei peccati io avessi questo martirio;<br />

perciò chiedo alla Vergine che se a lei fosse gradito,<br />

chie<strong>de</strong>sse a suo Figlio di darmi presto la morte<br />

o mi togliesse questo dolore, poiché egli è capace di farlo».<br />

Un miracolo molto buono fece la Vergine, strano e bello…<br />

Questo ragno camminava sulla spina<br />

e poi per i lati e direttamente alla milza,<br />

poi andava ai petti e non lasciava<br />

neanche le braccia; e il corpo peloso<br />

Un miracolo molto buono fece la Vergine, strano e bello…<br />

aveva questo ragno. E un giorno, quando era<br />

al sole, all’ora nona, cominciò a ca<strong>de</strong>rle il braccio<br />

e cominciò a grattare, e non si rese conto fino a quando<br />

gli sortii sotto un’unghia quello velenoso insetto.<br />

Un miracolo molto buono fece la Vergine, strano e bello…<br />

E quando il ragno sorse, il chierico la prese<br />

e la fece polvere e la mise nella borsa;<br />

e quando finii la messa, la mise in bocca e la inghiottii,<br />

e disse che aveva il gusto di una prelibatezza.<br />

Un miracolo molto buono fece la Vergine, strano e bello…<br />

Le genti che erano lì, quando vi<strong>de</strong>ro questo,<br />

lodarono molto la Madre <strong>de</strong>l santo Re Gesù Cristo<br />

e in poi fu il chierico per questo<br />

molto più firme nella sua fe<strong>de</strong> e non fu lussurioso.<br />

Un miracolo molto buono fece la Vergine, strano e bello…<br />

mas ontr’ o coir’ e a carn’ ia aquel bestigo astroso.<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...<br />

E andava muit’ aginna pelo corp’ e non fazia<br />

door nen mal, por vertu<strong>de</strong> da Virgen Santa Maria;<br />

e se s’ ao sol parava, log’ a aranna viia,<br />

e mostrando‐a a todos dizend’: «O Rei piadoso<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...<br />

quis que polos meus pecados aqueste marteir’ houvesse;<br />

por én rogo aa Virgen que se a ela prouguesse,<br />

que rogass’ ao seu Fillo que cedo mi a morte <strong>de</strong>sse<br />

ou me tolless’ esta coita, ca ben é én po<strong>de</strong>roso».<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...<br />

Esta aranna andando per cima do espinnaço<br />

e <strong>de</strong>pois pelos costados e en <strong>de</strong>reito do baço,<br />

<strong>de</strong>s i ia‐ll’ aos peitos e sol non leixava braço<br />

per que assi non andasse; e o corpo mui veloso<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...<br />

havia esta aranna. E un dia, el estando<br />

ao sol, ora <strong>de</strong> nõa, foi ll’ o braç’ escaentando,<br />

e el a coçar fillou‐s’ e non catou al senon quando<br />

lle saiu per so a unlla aquel poçon tan lixoso.<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...<br />

E tan toste que saida foi, o crerigo fillou‐a<br />

e fez logo <strong>de</strong>la poos e en sa bolsa guardou‐a;<br />

e quando disse sa missa, consumiu‐a e passou‐a,<br />

e disse que lle soubera a manjar mui saboroso.<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso<br />

As gentes que i estavan, quand’ houveron esto visto,<br />

loaron muito a Madre do Santo Rei Jesu‐Cristo<br />

e <strong>de</strong>s ali a<strong>de</strong>ante foi o crerigo por isto<br />

mui máis na fe confirmado, e non foi luxurioso.<br />

Muito bon miragr’ a Virgen faz estranno e fremoso...


«Questa è di lo<strong>de</strong> di Santa Maria<br />

Dite, o trovatori,<br />

alla Signora <strong>de</strong>lle signore,<br />

perché non la lodate?<br />

Se voi sapete trovare<br />

e poiché avete Dio,<br />

perché non la lodate?<br />

La signora che dà la vita<br />

ed è così buona,<br />

perché non la lodate?<br />

Quella che mai vi mente<br />

e prova la vostra tristezza,<br />

perché non la lodate?<br />

Quella che è più che buona<br />

e per cui Dio perdona,<br />

perché non la lodate?<br />

Quella che ci dà consolo<br />

nella vita e nella morte,<br />

perché non la lodate?<br />

Quella che fa che quello che muore<br />

viva, e quella che ci aiuta,<br />

perché non la lodate?<br />

«Esta é <strong>de</strong> loor <strong>de</strong> Santa Maria»<br />

Dized’, ai trobadores,<br />

a Sennor das sennores,<br />

por que a non loa<strong>de</strong>s?<br />

Se vós trobar sabe<strong>de</strong>s,<br />

a por que Deus have<strong>de</strong>s,<br />

por que a non loa<strong>de</strong>s?<br />

A Sennor que dá vida<br />

e é <strong>de</strong> ben comprida,<br />

por que a non loa<strong>de</strong>s?<br />

A que nunca nos mente<br />

e nossa coita sente,<br />

por que a non loa<strong>de</strong>s?<br />

A que é máis que bõa<br />

e por que Deus perdõa,<br />

por que a non loa<strong>de</strong>s?<br />

A que nos dá conorte<br />

na vida e na morte,<br />

por que a non loa<strong>de</strong>s?<br />

A que faz o que morre<br />

viv’, e que nos acorre,<br />

por que a non loa<strong>de</strong>s?


«Questa racconta come un cavaliere molto lussurioso, dopo chie<strong>de</strong>re a Santa<br />

Maria, cambiò la sua natura e perciò non recidivò mai».<br />

Così come lotta il <strong>de</strong>monio per farci sbagliare,<br />

così lotta anche la Vergine per salvarci <strong>de</strong>ll’errore.<br />

Così come egli cerca sempre vie<br />

per fare male al mondo, false e molto bugiar<strong>de</strong>,<br />

così anche le cerca la Vergine sante e molto veritiere,<br />

affinché abbiamo merce<strong>de</strong> di Dio, in cui sempre speriamo.<br />

Così come lotta il <strong>de</strong>monio per farci sbagliare…<br />

E questa volta voglio raccontarvi un miracolo che ascoltai,<br />

che una volta fece, meraviglioso e molto difficile,<br />

la Vergine molto gloriosa, di cui spero molta merce<strong>de</strong>;<br />

e, se ascoltate bene, volentieri ve lo racconterò.<br />

Così come lotta il <strong>de</strong>monio per farci sbagliare…<br />

Questa storia tratta di un cavaliere che con tutto il cuore amava<br />

questa molto Gloriosa e sempre la lodava<br />

quanto poteva, e per questo amore era generoso<br />

con poveri e disgraziati, questo lo sappiamo bene.<br />

Così come lotta il <strong>de</strong>monio per farci sbagliare…<br />

Questo cavaliere era alto e bello,<br />

manso e di buon carattere, senza orgoglio e umile<br />

e pru<strong>de</strong>nte nei suoi fatti; ma era così lussurioso<br />

che più non poteva, secondo sappiamo.<br />

Così come lotta il <strong>de</strong>monio per farci sbagliare…<br />

Ma quando ricordava la Signora bella<br />

gli rimaneva quel dolore e aveva una vita buona;<br />

ma dopo la dimenticava, da uomo che per<strong>de</strong> il senso<br />

«Esta é como un cavaleiro que era mui luxurioso, per rogo que fezo a<br />

Santa Maria, houve cambiada a natura que nunca pois catou por tal<br />

preito»<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos,<br />

outrossi a Virgen punna como nos d’ errar guar<strong>de</strong>mos.<br />

Ca assi com’ ele sempre anda buscando carreiras<br />

pera mal fazer no mundo, falsas e mui mentireiras,<br />

assi ar busca a Virgen santas e mui verda<strong>de</strong>iras,<br />

por que mercee hajamos <strong>de</strong> Deus, que sempr’ aten<strong>de</strong>mos.<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos..<br />

E daquest’ un gran miragre que oi dizer‐vos quero,<br />

que fezo ũa vegada maravillos’ e mui fero<br />

a Virgen mui groriosa, <strong>de</strong> que gran merce’ espero;<br />

e se ben nos ascuitar<strong>de</strong>s, <strong>de</strong> grado vo‐lo diremos.<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

Esto foi dun cavaleiro que <strong>de</strong> coraçon amava<br />

a esta mui Groriosa e que sempre a loava<br />

quant’ el máis loar podia, e por seu amor ar dava<br />

a pobres e a mesquinnos, esto <strong>de</strong> certo sabemos.<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

Este cavaleiro era grand’ e apost’ e fremoso,<br />

manso e <strong>de</strong> bon talante, sen orgull’ e homildoso<br />

e mesurad’ en seus feitos; pero tan luxurioso<br />

era que máis non podia seer, per quant’ apren<strong>de</strong>mos.<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

Pero quando lle nembrava a Sennor <strong>de</strong> ben comprida,<br />

quedava‐ll’ aquela coita e era <strong>de</strong> bõa vida;<br />

mais <strong>de</strong>pois ll’ escaecia, como home que s’ obrida


e che è perduto, e di questi ne conosciamo.<br />

Così come lotta il <strong>de</strong>monio per farci sbagliare…<br />

Ed esso, facendo così e lottando contro il <strong>de</strong>monio,<br />

non stando fermo, ma ca<strong>de</strong>ndo e alzandosi,<br />

vi<strong>de</strong> in una visione la Regina <strong>de</strong>i cieli, e piangendo<br />

gli disse: «Signora, merce<strong>de</strong>, perché in voi la troveremmo<br />

Così come lotta il <strong>de</strong>monio per farci sbagliare…<br />

dopo ogni errore. Perciò alla vostra santità<br />

chiedo di farmi merce<strong>de</strong> e per la vostra pietà<br />

non tenete conto di quanto siamo pieni di cattiveria<br />

io e quanti vivono in questo mondo per i peccati che commettiamo».<br />

Così come lotta il <strong>de</strong>monio per farci sbagliare…<br />

Allora la Vergine molto santa lo guardò seria<br />

E gli disse: «La speranza che hai in me è perduta<br />

se il tuo cuore non abbandona quello che tu fai<br />

e non lasci quell’errore che noi odiamo così tanto».<br />

Così come lotta il <strong>de</strong>monio per farci sbagliare…<br />

Allora disse il cavaliere: «Signora mia, io sono vostro,<br />

e a voi in nessun modo <strong>de</strong>vo né posso mentire:<br />

ma questo errore, per la natura, viene da Adamo e sappiamo<br />

che non saremmo sani se non saremmo protetti da voi.<br />

Così come lotta il <strong>de</strong>monio per farci sbagliare…<br />

Allora rispose la Vergine piena di misura:<br />

«Poiché conosciamo la tua bontà e capiamo la tua pazzia,<br />

io farò che il mio Figlio cambi la tua natura<br />

affinché non torni a fare questo, poiché noi possiamo farlo».<br />

Così come lotta il <strong>de</strong>monio per farci sbagliare…<br />

Allora partii la Vergine Santa; e poi un altro giorno<br />

per il potere <strong>de</strong>lla gloriosa bene<strong>de</strong>tta Santa Maria,<br />

il cavaliere che prima con gran<strong>de</strong> lussuria ar<strong>de</strong>va<br />

diventò più freddo che la neve, lo leggiamo nei miracoli.<br />

Così come lotta il <strong>de</strong>monio per farci sbagliare…<br />

E visse poi la sua vita come e quando Dio volse,<br />

molto bene, da uomo che avanza sempre nel suo bene,<br />

per gioia <strong>de</strong>lla Gloriosa che distrugge il <strong>de</strong>monio<br />

e a cui sempre i peccatori perciò diamo lodi.<br />

Così come lotta il <strong>de</strong>monio per farci sbagliare…<br />

e que non é en seu siso, e <strong>de</strong> taes connocemos.<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

El aquest’ assi fazendo e con o <strong>de</strong>mo luitando,<br />

non estand’ en un estado, mais caend’ e levantando,<br />

viu en vijon a Reinna dos ceos, e el chorando<br />

lle disse: «Sennor, mercee, ca en ti a acharemos<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

cada que fezermos erro. Por end’ a ta santida<strong>de</strong><br />

rogo que m’ hajas mercee e pola ta piada<strong>de</strong><br />

non cates a como sõo mui comprido <strong>de</strong> malda<strong>de</strong><br />

eu e os máis <strong>de</strong>ste mundo por pecados que fazemos».<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

Enton a Virgen mui santa cató‐o come sannuda<br />

e disse‐ll’: «A esperança que has en mí é perduda<br />

se daquesto que tu fazes teu coraçon non se muda<br />

e non leixas aquel erro que nós muit’ avorrecemos».<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

Enton diss’ o cavaleiro: «Mia Sennor, eu sõo vosso,<br />

e a vós per nulla guisa mentir non <strong>de</strong>vo nen posso;<br />

mais est’ erro per natura ben <strong>de</strong>s Adan é‐xe nosso,<br />

<strong>de</strong> que non seremos sãos, se per vós non guarecemos.<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

Enton respon<strong>de</strong>u a Virgen mui comprida <strong>de</strong> mesura:<br />

«Porque teu ben connocemos e enten<strong>de</strong>s ta loucura,<br />

eu farei que o meu Fillo te cambiará a natura<br />

que ja máis esto non faças, ca <strong>de</strong>sto po<strong>de</strong>r havemos».<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

Enton foi‐s’ a Virgen santa; e logo en outro dia,<br />

por po<strong>de</strong>r da groriosa bẽeita Santa Maria,<br />

o cavaleiro que ante con gran luxuri’ ardia<br />

tornou mais frio ca neve, nos miragres‐lo leemos.<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...<br />

E viveu <strong>de</strong>pois sa vida quamanna Deus quis e quanta,<br />

mui bõa, assi com’ home que sempr’ en seu ben avanta,<br />

por prazer da Groriosa que ao <strong>de</strong>mo quebranta,<br />

a que sempre pecadores por en<strong>de</strong> loores <strong>de</strong>mos.<br />

Ben como punna o <strong>de</strong>mo en fazer‐nos que erremos...


«Come Santa Maria salvò dalla morte una piccola bestia <strong>de</strong>tta donnola».<br />

Nel piccolo e nel gran<strong>de</strong>, in tutto fa merce<strong>de</strong><br />

ai suoi servi la Vergine, madre di quello che tutto lo ve<strong>de</strong>.<br />

Di ciò dirò un gran<strong>de</strong> miracolo che fece la Regine,<br />

Madre di Dio Gesù Cristo, a un re che aveva<br />

molta sperenza in lei, perché gli fece ve<strong>de</strong>re presto<br />

dolore e piacere molto grandi entrambi per la sua merce<strong>de</strong>.<br />

Nel piccolo e nel gran<strong>de</strong>, in tutto fa merce<strong>de</strong>…<br />

Questo dolore fu a causa di una piccola bestia che molto amava<br />

il re, che aveva con sé e che manteneva molto bene,<br />

quella che i galiziani chiamano donezinna, e con lei faceva sortire<br />

gli uccelli <strong>de</strong>lle grotte in cui nessuno ve<strong>de</strong>.<br />

Nel piccolo e nel gran<strong>de</strong>, in tutto fa merce<strong>de</strong>…<br />

Ma questa e altre molte cose buone faceva,<br />

go<strong>de</strong>ndo e saltando, ove gran<strong>de</strong> piacere aveva<br />

quel Re; e perciò l'amava così tanto<br />

e pensava che Dio gli aveva fatto gran<strong>de</strong> merce<strong>de</strong> quando gliela die<strong>de</strong>.<br />

Nel piccolo e nel gran<strong>de</strong>, in tutto fa merce<strong>de</strong>…<br />

E perciò gli fece, per custodirla,<br />

un arca molto bene fatta, e la rinchiu<strong>de</strong>va <strong>de</strong>ntro<br />

per proteggerla <strong>de</strong>l male, poiché sospettava molto<br />

<strong>de</strong>l gatto, che ve<strong>de</strong> meglio la notte che il giorno.<br />

Nel piccolo e nel gran<strong>de</strong>, in tutto fa merce<strong>de</strong>…<br />

Un giorno succe<strong>de</strong>tte, mentre marciava per una strada,<br />

che la volse mettere fuori <strong>de</strong>ll'arca, e poiché essa era leggera,<br />

cad<strong>de</strong> fra i piedi <strong>de</strong>lle bestie, in modo tale<br />

che il Re disse con panico: «Santa Maria merce<strong>de</strong>!<br />

«Como Santa Maria guardou <strong>de</strong> morte ũa bestiola que chaman<br />

donezinna»<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee<br />

aos seus servos a Virgen, Madre do que todo vee.<br />

Desto direi un miragre gran<strong>de</strong> que fez a Reinna,<br />

Madre <strong>de</strong> Deus Jesu‐Cristo, a ũu rei que muito tiinna<br />

en ela sa asperança, ca lle fez veer aginna<br />

pesar e prazer mui gran<strong>de</strong> dũa ren por sa mercee.<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee...<br />

Este pesar foi por ũa bestiola que muit’ amava<br />

el‐Rei, que sigo tragia e a que mui ben criava,<br />

a que chaman donezinna os <strong>galego</strong>s, e tirava<br />

con ela aves das covas, e <strong>de</strong> taes home vee.<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee...<br />

Pero esta outras cousas muitas e bõas fazia<br />

trebellando e saltando, on<strong>de</strong> gran prazer havia<br />

aquel Rei; e por aquesto atan gran ben lle queria<br />

que tiinna que fezera Deus en dar‐lla gran mercee.<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee...<br />

E por esto lle fezera <strong>de</strong> fust’, en que a guardava,<br />

ũa arca mui ben feita, e <strong>de</strong>ntro a enserrava<br />

por que mal non recebesse, ca muito se receava<br />

do gato, que ena noite mellor ca no dia vee.<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee...<br />

On<strong>de</strong> ll’ avẽo ũu dia, indo per ũa carreira,<br />

que a quis tirar da arca; e com’ ela é ligeira,<br />

caeu ontr’ os pés das bestas, e foi en atal maneira<br />

que el‐Rei con coita disse: «Santa Maria, mercee!


Nel piccolo e nel gran<strong>de</strong>, in tutto fa merce<strong>de</strong>…<br />

Proteggete la mia donezinna, non la lasciate morire».<br />

E quelli che ci stavano ebbero gran<strong>de</strong> dolore<br />

perché il cavallo <strong>de</strong>l Re gli spinse il pie<strong>de</strong> su con tale forza<br />

che il Re disse: «A, uomini, chi la ve<strong>de</strong>?<br />

Nel piccolo e nel gran<strong>de</strong>, in tutto fa merce<strong>de</strong>…<br />

Datemela come volete, viva o morte<br />

e mi consolerò con lei come chi per<strong>de</strong> il consolo».<br />

Allora Santa Maria, la porta <strong>de</strong>i cieli, fece<br />

che sortisse vive sotto il pie<strong>de</strong> per la sua merce<strong>de</strong>.<br />

Nel piccolo e nel gran<strong>de</strong>, in tutto fa merce<strong>de</strong>…<br />

Allora tutti quanti erano presenti e vissero tale meraviglia<br />

che fece la Gloriosa, che è Madre e Figlia di Dio,<br />

nel fare che il cavallo, che così male con il suo pie<strong>de</strong> spinge,<br />

non la ammazzasse. E questo fece quello che tutto lo ve<strong>de</strong><br />

Nel piccolo e nel gran<strong>de</strong>, in tutto fa merce<strong>de</strong>…<br />

per piacere <strong>de</strong>lla Gloriosa, la sua Madre, a chi pregò<br />

il Re quando fu spinta dal pie<strong>de</strong> <strong>de</strong>l cavallo.<br />

Perciò sia egli bene<strong>de</strong>tto ed ella lodata,<br />

e entrambi abbiano sempre di noi pietà e merce<strong>de</strong>.<br />

Nel piccolo e nel gran<strong>de</strong>, in tutto fa merce<strong>de</strong>…<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee...<br />

Guarda‐me mia donezinna que a non perça per morte».<br />

E quantos ali estavan houveron gran <strong>de</strong>sconorte,<br />

ca lle pose o cavalo d’el‐Rei o pé atan forte<br />

sobr’ ela, e el‐Rei disse: «Ai, varões, quen a vee?<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee...<br />

Da<strong>de</strong>‐mi‐a qual quer que seja, sequer viva, sequer morta,<br />

e conortar‐m’‐ei con ela come quen se mal conorta».<br />

Enton fez Santa Maria, a que é dos ceos porta,<br />

que <strong>de</strong> so o pé saisse viva pola sa mercee.<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee...<br />

Enton quantos ali eran e viron tal maravilla<br />

que fezo a Groriosa, que é <strong>de</strong> Deus Madr’ e Filla,<br />

en fazer que o cavalo, que con seu pé tan mal trilla,<br />

non a matasse. E esto fez aquel que todo vee<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee...<br />

per prazer da Groriosa, sa Madr’, a que comendada<br />

a houv’ el‐Rei, u do pee do cavalo foi trillada.<br />

Por én seja el bẽeito e ela seja loada,<br />

e sempr’ ambos <strong>de</strong> nós hajan pieda<strong>de</strong> e mercee.<br />

Eno pouco e no muito, en todo lles faz mercee...


«Come Santa Maria portò con sé l'anima di un fratre che dipinse il<br />

suo nome in tre colori».<br />

Quella che por la sua gran<strong>de</strong> bellezza è chiamata Fiore <strong>de</strong>i fiori<br />

molto di più gli piace quando lodano il suo nome di altri lodi.<br />

Di ciò dirò un miracolo, secondo mi fu raccontato<br />

che udì a un monaco buono e bene ordinato<br />

e che le ore di questa Vergine diceva molto volentieri<br />

e più gran<strong>de</strong> piacere aveva in questo che in altri piaceri.<br />

Quella che per la sua gran<strong>de</strong> bellezza è chiamata Fiore <strong>de</strong>i fiori…<br />

Questo era un chierico molto buono e con soddisfazione leggeva<br />

le Vite <strong>de</strong>i Santi Padri e scriveva anche molto bene;<br />

ma in ogni posto ove trovava il nome di Santa Maria<br />

gli faceva uno scritto molto bello con tre colori.<br />

Quella che per la sua gran<strong>de</strong> bellezza è chiamata Fiore <strong>de</strong>i fiori…<br />

Il primo era oro, colore ricco e bello<br />

somigliante alla Vergine, nobile e preziosa;<br />

l'altro era azzurro, colore molto meraviglioso<br />

che si assomiglia al cielo quando è nel suo splendore.<br />

Quella che per la sua gran<strong>de</strong> bellezza è chiamata Fiore <strong>de</strong>i fiori…<br />

Il terzo lo chiamano rosa, poiché è il colore rosso;<br />

poiché ogni di questi colori si assomiglia molto<br />

alla Vergine, che è ricca, molto santa e che uguale a lei<br />

mai ci fu bellezza, perché è la migliore <strong>de</strong>lle migliori.<br />

Quella che per la sua gran<strong>de</strong> bellezza è chiamata Fiore <strong>de</strong>i fiori…<br />

Quando questo nome il monaco portava con sé<br />

<strong>de</strong>lla Vergine Santa Maria, di cui era molto amico,<br />

spesso lo baciava per vincere l'inimico,<br />

il diavolo che sempre cerca di farci commettere errori.<br />

Quella che per la sua gran<strong>de</strong> bellezza è chiamata Fiore <strong>de</strong>i fiori…<br />

«Como Santa Maria levou a alma dun fra<strong>de</strong> que pintou o seu nome<br />

<strong>de</strong> tres coores»<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores,<br />

mui máis lle praz quando loan seu nome que doutras loores.<br />

Desto direi un miragre, segundo me foi contado,<br />

que avẽo a un monge bõo e ben ordinnado<br />

e que as horas <strong>de</strong>sta Virgen dizia <strong>de</strong> mui bon grado,<br />

e maior sabor havia <strong>de</strong>sto que doutras sabores.<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

Este mui bon clerigo era e mui <strong>de</strong> grado liia<br />

nas Vidas dos Santos Padres e ar mui ben escrivia;<br />

mais u quer que el achava nome <strong>de</strong> Santa Maria<br />

fazia‐o mui fremoso escrito con tres colores.<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

A primeira era ouro, coor rica e fremosa<br />

a semellante da Virgen nobre e mui preciosa;<br />

e a outra d’ azur era, coor mui maravillosa<br />

que ao ceo semella quand’ é con sas esplandores.<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

A terceira chaman rosa, porque é coor vermella;<br />

on<strong>de</strong> cada ũa <strong>de</strong>stas coores mui ben semella<br />

aa Virgen que é rica, mui santa, e que parella<br />

nunca houv’ en fremosura, ar é mellor das mellores.<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

Ond’ aqueste nome santo o monge tragia sigo<br />

da Virgen Santa Maria, <strong>de</strong> que era muit’ amigo,<br />

beijando‐o ameu<strong>de</strong> por vencer o ẽemigo<br />

diabo que sempre punna <strong>de</strong> nos meter en errores.<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...


Succe<strong>de</strong>va che una volta giaceva molto malato<br />

di una gran<strong>de</strong> malattia che soffriva;<br />

ma nonostante così giacesse, in testa sempre gli veniva<br />

essere uno <strong>de</strong>i più grandi lodatori <strong>de</strong>lla Vergine santa.<br />

Quella che per la sua gran<strong>de</strong> bellezza è chiamata Fiore <strong>de</strong>i fiori…<br />

L'abate e i monachi andarono a ve<strong>de</strong>rlo<br />

e poiché lo vi<strong>de</strong>ro infelice, misero da lui un frate<br />

come compagnia; e poi restarono lì<br />

per un po' e poi se ne andarono, ma la Signora <strong>de</strong>lle signore<br />

Quella che per la sua gran<strong>de</strong> bellezza è chiamata Fiore <strong>de</strong>i fiori…<br />

Apparse davanti al frate che l'accompagnava, dormendo,<br />

e vi<strong>de</strong> che man mano si accostava al letto<br />

e gli diceva: «Non avere paura, poiché ti farò salire<br />

con me a<strong>de</strong>sso in Paradiso, dove vedrai i maggiori.<br />

Quella che per la sua gran<strong>de</strong> bellezza è chiamata Fiore <strong>de</strong>i fiori…<br />

Poiché quando tu dipingevi il mio nome di tre colori,<br />

ti porterò lassù in cielo, dove vedrai gli Apostoli,<br />

e nel Libro <strong>de</strong>lla Vita scritto fra le scritture<br />

sarai fra quelli che non muoiono, né hanno tristezze né dolori».<br />

Quella che per la sua gran<strong>de</strong> bellezza è chiamata Fiore <strong>de</strong>i fiori…<br />

Allora portò con sé la sua anima la santa Regina.<br />

E il frate si risvegliò e andò dal letto;<br />

e poiché lo trovò morto fece suonare il campanello,<br />

secondo era stabilito dai santi dottori.<br />

Quella che per la sua gran<strong>de</strong> bellezza è chiamata Fiore <strong>de</strong>i fiori…<br />

Ci arrivò l'abate con il convento,<br />

che erano tutti insieme ottanta o cento;<br />

e il monaco gli disse: «Signori, per compiacervi,<br />

vi dirò tutto quello che ho visto, se volete ascoltarmi».<br />

Quella che per la sua gran<strong>de</strong> bellezza è chiamata Fiore <strong>de</strong>i fiori…<br />

Allora raccontò quello che aveva visto, secondo vi ho raccontato;<br />

e l'abate presto lo fece scrivere<br />

per distruggere le opere <strong>de</strong>ll'oste male<strong>de</strong>tto,<br />

che ci vuole portare ove sempre abbiamo paura…<br />

Quella che per la sua gran<strong>de</strong> bellezza è chiamata Fiore <strong>de</strong>i fiori…<br />

E dopo che seppero il fatto, lodarono volentieri<br />

la Vergine Santa Maria, la Signora di pietà;<br />

e se in qualche cosa sbagliarono per ignoranza,<br />

cercarono di evitare di essere peccatori.<br />

Quella che per la sua gran<strong>de</strong> bellezza è chiamata Fiore <strong>de</strong>i fiori…<br />

On<strong>de</strong> foi ũa vegada que jazia mui doente<br />

dũa grand’ enfermida<strong>de</strong>, <strong>de</strong> que era én possente;<br />

e pero assi jazia, viinna‐lle sempre a mente<br />

<strong>de</strong> seer da Virgen santa un dos seus máis loadores.<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

O aba<strong>de</strong> e os monges todos veer o vẽeron,<br />

e poi‐lo viron maltreito, un fra<strong>de</strong> con el poseron<br />

que lle tevesse companna; e pois ali esteveron<br />

un pouco, foron‐se logo. Mais a Sennor das sennores<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

apareceu ao fra<strong>de</strong> que o guardav’, en dormindo,<br />

e viu que ao leito se chegava passo indo,<br />

e dizia‐lle: «Non temas, ca te farei ir sobindo<br />

mig’ ora a paraiso, u veeras os maiores.<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

Ca por quanto tu pintavas meu nome <strong>de</strong> tres pinturas,<br />

levar‐t’‐ei suso ao ceo, u veras as aposturas,<br />

e eno Livro da Vida escrit’ ontr’ as escrituras<br />

seras ontr’ os que non morren, nen han coitas nen doores».<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

Enton levou <strong>de</strong>l a alma sigo a Santa Reinna.<br />

E o fra<strong>de</strong> espertou logo e foi ao leit’ aginna;<br />

e pois que o achou morto, fez sõar a campainna<br />

segund’ estableçud’ era polos seus santos doctores.<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

Mantenente o aba<strong>de</strong> chegou i con o convento,<br />

que eran i <strong>de</strong> companna ben oiteenta ou cento;<br />

e aquel monge lles disse: «Sennores, por cousimento<br />

o que vi vos direi todo, se m’ én for<strong>de</strong>s oidores».<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

Enton contou o que vira, segundo vos hei ja dito;<br />

e o aba<strong>de</strong> tan toste o fez meter en escrito<br />

pera <strong>de</strong>struir as obras do ẽemigo maldito,<br />

que nos quer levar a logo u sempr’ hajamos pavores...<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...<br />

E pois souberon o feito, loaron <strong>de</strong> voonta<strong>de</strong><br />

a Virgen Santa Maria, a Sennor <strong>de</strong> pieda<strong>de</strong>;<br />

e se en algũa cousa ll’ erraran per necida<strong>de</strong>,<br />

punnaron <strong>de</strong> se gardaren que non fossen pecadores.<br />

A que por gran fremosura é chamada Fror das frores...


«Questa prima è <strong>de</strong>dicata a Maggio».<br />

Bene venga, Maggio, e con allegrezza;<br />

perciò pregheremmo a Santa Maria<br />

che chieda a suo Figlio<br />

che egli chi protegga di <strong>de</strong>viazioni e pazzie.<br />

Bene venga, Maggio, e con allegrezza.<br />

Bene venga Maggio, con salute,<br />

perciò preghiamo a quella <strong>de</strong>lla gran<strong>de</strong> virtù<br />

che chieda a Dio di aiutarci sempre<br />

contro il <strong>de</strong>monio e dall'alto chi protegga.<br />

Bene venga, Maggio, con salute.<br />

Bene venga, Maggio, e con lealtà,<br />

perché preghiamo a quella di gran<strong>de</strong> bontà<br />

che abbia sempre pietà di noi<br />

e ci protegga di ogni cattiveria.<br />

Bene venga, Maggio, e con lealtà.<br />

Bene venga, Maggio, con molte ricchezze;<br />

e noi preghiamo che ci siano nobiltà<br />

molto grandi in sé, che ci protegga<br />

di tristezze e dolori e anche di viltà.<br />

Bene venga, Maggio, con molte ricchezze.<br />

Bene venga, Maggio, coperto di frutti;<br />

«Esta primeira é das maias»<br />

Ben vennas, Maio, e con alegria;<br />

por én roguemos a Santa Maria<br />

que a seu Fillo rogue toda via<br />

que el nos guar<strong>de</strong> d’ err’ e <strong>de</strong> folia.<br />

Ben vennas, Maio, e con alegria.<br />

Ben vennas, Maio con toda sau<strong>de</strong>,<br />

por que roguemos a <strong>de</strong> gran vertu<strong>de</strong><br />

que a Deus rogue que nos sempr’ aju<strong>de</strong><br />

contra o <strong>de</strong>m’ e <strong>de</strong>s i nos escu<strong>de</strong>.<br />

Ben vennas, Maio, con toda sau<strong>de</strong>.<br />

Ben vennas, Maio, e con lealda<strong>de</strong>,<br />

por que roguemos a <strong>de</strong> gran bonda<strong>de</strong><br />

que sempre haja <strong>de</strong> nós piada<strong>de</strong><br />

e que nos guar<strong>de</strong> <strong>de</strong> toda malda<strong>de</strong>.<br />

Ben vennas, Maio, e con lealda<strong>de</strong>.<br />

Ben vennas, Maio, con muitas requezas;<br />

e nós roguemos a que ha nobrezas<br />

en si mui gran<strong>de</strong>s, que nos <strong>de</strong> tristezas<br />

guard’ e <strong>de</strong> coitas e ar d’ avolezas.<br />

Ben vennas, Maio, con muitas requezas.<br />

Ben vennas, Maio, coberto <strong>de</strong> fruitas;


e noi preghiamo che sempre ci siano<br />

doppie mercedi da fare, che molte<br />

volte ci sia chi ci difenda dal <strong>de</strong>monio e le sue lotte<br />

Bene venga, Maggio, coperto di frutti.<br />

Bene venga, Maggio, con buoni sapori;<br />

e noi preghiamo e faciamo lodi<br />

a quella che sempre per i peccatori<br />

chiese a Dio, che ci protegga da dolori.<br />

Bene venga, Maggio, con buoni sapori.<br />

Bene venga, Maggio, con vacche e tori;<br />

e noi preghiamo che i nostri tesori<br />

siano di Gesù Cristo, che li mori<br />

il cielo confonda, che siano bianchi o biondi.<br />

Bene venga, Maggio, con vacche e tori.<br />

Bene venga, Maggio, allegro e senza rabbia;<br />

e noi preghiamo a chi ci fa guadagnare<br />

beni dal suo Figlio, che ci dia una così gran<strong>de</strong><br />

forza che faccia uscire i mori <strong>de</strong>lla Spagna.<br />

Bene venga, Maggio, allegro e senza rabbia.<br />

Bene venga, Maggio, con molti bestiami;<br />

e noi preghiamo che i peccati<br />

ci siano perdonati da Dio,<br />

e che non ci allontani dal suo Figlio<br />

Bene venga, Maggio, con molti bestiami.<br />

Bene venga, Maggio, con buona estate;<br />

e noi preghiamo alla Vergine <strong>de</strong>lla pianura<br />

che ci protegga dall'uomo cattivo<br />

e dall'ardito e dal turpe birbo.<br />

Bene venga, Maggio, con buona estate.<br />

Bene venga, Maggio, con pane e con vino;<br />

e noi preghiamo che Dio bambino<br />

porti nelle braccia, che ci dia una via<br />

per fare una festa con lei.<br />

Bene venga, Maggio, con pane e con vino.<br />

Bene venga, Maggio, tranquillo e non irato;<br />

e noi preghiamo che il nostro scudo<br />

ci protegga <strong>de</strong>l pazzo ardito<br />

e <strong>de</strong>ll'uomo irato e sconosciuto.<br />

Bene venga, Maggio, tranquillo e non irato.<br />

e nós roguemos a que sempre duitas<br />

ha sas merces <strong>de</strong> fazer én muitas<br />

que nos <strong>de</strong>fenda do <strong>de</strong>m’ e sas luitas.<br />

Ben vennas, Maio, coberto <strong>de</strong> fruitas.<br />

Ben vennas, Maio, con bõos sabores;<br />

e nós roguemos e <strong>de</strong>mos loores<br />

aa que sempre por nós pecadores<br />

rog’ a Deus, que nos guar<strong>de</strong> <strong>de</strong> doores.<br />

Ben vennas, Maio, con bõos sabores.<br />

Ben vennas, Maio, con vacas e touros;<br />

e nós roguemos a que nos tesouros<br />

<strong>de</strong> Jeso‐Cristo é, que aos mouros<br />

cedo cofonda, e brancos e louros.<br />

Ben vennas, Maio, con vacas e touros.<br />

Ben vennas, Maio, alegr’ e sen sanna;<br />

e nós roguemos a quen nos gaanna<br />

ben <strong>de</strong> seu Fillo, que nos dé tamanna<br />

força, que saian os mouros d’ Hespanna.<br />

Ben vennas, Maio, alegr’ e sen sanna.<br />

Ben vennas, Maio, con muitos gãados;<br />

e nós roguemos a que os pecados<br />

faz que nos sejan <strong>de</strong> Deus perdõados,<br />

que <strong>de</strong> seu Fillo nos faça privados.<br />

Ben vennas, Maio, con muitos gãados.<br />

Ben vennas, Maio, con bõo verão;<br />

e nós roguemos a Virgen <strong>de</strong> chão<br />

que nos <strong>de</strong>fenda d’ home mui vilão<br />

e d’ atrevud’ e <strong>de</strong> torp’ alvardão.<br />

Ben vennas, Maio, con bõo verão.<br />

Ben vennas, Maio, con pan e con vinno;<br />

e nós roguemos a que Deus mininno<br />

troux’ en seus braços, que nos dé caminno<br />

por que sejamos con ela festinno.<br />

Ben vennas, Maio, con pan e con vinno.<br />

Ben vennas, Maio, mans’ e non sannudo;<br />

e nós roguemos a que noss’ escudo<br />

é, que nos guar<strong>de</strong> <strong>de</strong> louc’ atrevudo<br />

e d’ hom’ ẽaio e <strong>de</strong>sconnoçudo.<br />

Ben vennas, Maio, mans’ e non sannudo.


Bene venga, Maggio, allegro e bello<br />

per la Madre <strong>de</strong>l Re glorioso<br />

preghiamo che ci protegga dall'uomo<br />

molesto e da quello falso e bugiardo<br />

Bene venga, Maggio, allegro e bello.<br />

Bene venga, Maggio, con buone prelibatezze;<br />

e noi preghiamo nei nostri canti<br />

alla Santa Vergine, davanti ai suoi alteri,<br />

che ci difenda da grandi dolori.<br />

Bene venga, Maggio, con buone prelibatezze.<br />

Ben vennas, Maio, alegr’ e fremoso;<br />

por end’ a Madre do Rei grorioso<br />

roguemos que nos guar<strong>de</strong> do nojoso<br />

hom’ e <strong>de</strong> falso e <strong>de</strong> mentiroso.<br />

Ben vennas, Maio, alegr’ e fremoso.<br />

Ben vennas, Maio, con bõos manjares;<br />

e nós roguemos en nossos cantares<br />

a Santa Virgen, ant’ os seus altares,<br />

que nos <strong>de</strong>fenda <strong>de</strong> gran<strong>de</strong>s pesares.<br />

Ben vennas, Maio, con bõos manjares.


«Questa prima racconta come fece il cielo e la terra e il mare e il<br />

sole e la luna e le stelle e tutte le cose che esistono, e come fece<br />

l'uomo a sua somiglianza».<br />

Come possiamo a Dio gradire<br />

tutto quanto per noi fece.<br />

Per noi fece il cielo, terra e mare,<br />

che altrimenti non ci sarebbero;<br />

a chi questo non volesse cre<strong>de</strong>re<br />

vuole negare la pietà di Dio.<br />

Come possiamo a Dio gradire…<br />

Da come fece e creò la luce<br />

è palese il suo fatto, amici miei;<br />

ma ancora di più quando per salvare i suoi<br />

chiuse il suo fuoco nella Vergine.<br />

Come possiamo a Dio gradire…<br />

E come fece e estese i cieli,<br />

somiglia opera di una gran<strong>de</strong> mente;<br />

ma fu ancora maggiore, per qui questo sappia ve<strong>de</strong>re,<br />

quando da essi scese per farsi uomo.<br />

Come possiamo a Dio gradire…<br />

E quando fece la terra, mostrò quanto<br />

potere aveva, ma chi voglia misurare,<br />

oltre la terra, per redimerci,<br />

andò per essa e soffrii gran<strong>de</strong> male.<br />

Come possiamo a Dio gradire…<br />

«Esta primeira é <strong>de</strong> com’ el fez o ceo e a terra e o mar<br />

e o sol e a lũa e as estrelas e toda‐las outras cousas<br />

que son, e como fez o home asa semellança»<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer<br />

quantos bẽes el por nós foi fazer.<br />

Por nós fez el ceo, terra e mar,<br />

ca pera si non havia mester;<br />

e quen aquesto creer non quiser,<br />

a pieda<strong>de</strong> <strong>de</strong> Deus quer negar.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...<br />

De com’ el fez a luz e a criou,<br />

ben semella seu feit’, amigos meus;<br />

pero máis foi u por salva‐los seus<br />

o seu lume na Virgen enserrou.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...<br />

E u os ceos fez e esten<strong>de</strong>u,<br />

ben semella obra <strong>de</strong> mui gran sén;<br />

mas maior foi, a quen o catar ben,<br />

u por seer home <strong>de</strong>les <strong>de</strong>cen<strong>de</strong>u.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...<br />

E u a terra fez, mostrou ben qual<br />

po<strong>de</strong>r havia; mas quen comidir,<br />

por máis terra u por nos remiir<br />

andou en ela e sofreu gran mal.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...


E quando la luna e il sole che brilla<br />

creò, fece una gran<strong>de</strong> e molto nobile opera;<br />

ma ancora di più quando negri<br />

diventarono quando per noi morii nella croce.<br />

Come possiamo a Dio gradire…<br />

E quando le stelle fece, so bene<br />

che non fu gran<strong>de</strong> lavoro per lui;<br />

ma più gran<strong>de</strong> fu quando da loro guidati<br />

dai Re fu adorato il Re.<br />

Come possiamo a Dio gradire…<br />

E quando i pesci, come io appresi,<br />

creò le acque, come è scritto,<br />

fu gran<strong>de</strong> cosa; ma ancora maggiore<br />

quando su di esse andò per noi qui.<br />

Come possiamo a Dio gradire…<br />

E quando gli uccelli creò<br />

li fece volare per l'aria,<br />

e molto fu; ma vi dico anche<br />

che di più fece per noi quando per l'aria salii.<br />

Come possiamo a Dio gradire…<br />

E quando gli animali, come dicono gli scritti,<br />

ne fece più di mille,<br />

molto fu; ma quando nella povera<br />

mangiatoia fra di essi giocò felice.<br />

Come possiamo a Dio gradire…<br />

E quando l'uomo fece molto belo<br />

e gli die<strong>de</strong> intelletto e ragione,<br />

molto fu, ma ancora di più nella sua passione<br />

per salvarlo e la sua morte molto cru<strong>de</strong>le.<br />

Come possiamo a Dio gradire…<br />

E u a lũa e o sol que luz<br />

criou, grand’ obra e mui nobre fez;<br />

pero máis foi u chus negros ca pez<br />

tornaron u por nós pres mort’ en cruz.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...<br />

E u as estrelas fez, <strong>de</strong> certo sei<br />

que en faze‐las non fillou afan;<br />

pero máis foi u per elas a pran<br />

dos Reis foi aorado por Rei.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...<br />

E u os peixes, per com’ aprendi,<br />

criou das aguas, com’ escrito jaz,<br />

gran cousa foi; mas mui maior assaz<br />

u sobr’ elas andou por nós aqui.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...<br />

E u as aves, com’ el por ben viu,<br />

que voassen no aire fazer quis,<br />

muito foi; mas <strong>de</strong>sto vos faço fis<br />

que máis fez por nós u per el subiu.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...<br />

E u bestias, per com’ o escrito diz,<br />

fez <strong>de</strong> naturas muitas máis ca mil,<br />

muito foi; pero máis u eno vil<br />

presev’ ontr’ elas jouv’ o mui fiiz.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...<br />

E u fez home apost’ e mui bel<br />

a que <strong>de</strong>u entendiment’ e razon,<br />

muito foi; pero máis u pres paxon<br />

po‐lo salvar e morte mui cruel.<br />

Como po<strong>de</strong>mos a Deus gra<strong>de</strong>cer...

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!