Vivir en galego. Queremos. Podemos - Xunta de Galicia

vivir en GALEGO
QUEREMOS. PODEMOS
PROXECTO DE INNOVACIÓN EN NORMALIZACIÓN LINGÜÍSTICA
IES de Rodeira (Cangas) 2009-2010

- XUSTIFICACIÓN DO PROXECTO…………………………………..3
- OBXECTIVOS QUE SE PRETENDEN CONSEGUIR………………4
- DESENVOLVEMENTO: METODOLOXÍA, CONTIDOS E ACTIVIDADES
1.- Creamos contextos para que a xente nova viva en galego con outra
xente da súa idade.
1.1.- No instituto:
- Organizamos equipos de alumnado interesado…………...5
- Na aula……………………………………………………...7
- Co alumnado que vén de fóra……………………………..8
1.2.- Fóra do instituto:
- Creamos redes sociais con outros institutos………………8
- Contactamos con iniciativas culturais, deportivas ou
recreativas galeguizadas, dirixidas á xente nova…………...8
2.- Vivimos en galego no mundo………………………………………..9
3.- Vinculamos o uso do galego ás actividades que gustan á xente nova
3.1.- Deportivas…………………………………………………….9
3.2.- Musicais……………………………………………………….9
3.3.- Teatrais………………………………………………………10
3.4.- De cine e audiovisuais……………………………………….10
3.5.- De banda deseñada………………………………………….10
3.6.- Na rede e na telefonía móbil..................................................10
4.- Elaboramos material xuvenil en galego……………………….......10
5.- Divertímonos en galego……………………………………………11
6.- Aprendemos a querernos………………………………………….12
IMPLICACIÓN NO PROXECTO……………………………………..12
RECURSOS DO CENTRO……………………………………………..13
COLABORACIÓN CON INSTITUCIÓNS DO CONTORNO………14
NECESIDADES DE FORMACIÓN…………………………………...14
PLAN DE AVALIACIÓN………………………………………………14
DIFUSIÓN DO PROXECTO…………………………………………..14
2

XUSTIFICACIÓN DO PROXECTO A PARTIR DA
SITUACIÓN SOCIOLINGÜÍSTICA DO CENTRO
O instituto de Rodeira está situado no concello de Cangas, unha vila grande da
Península do Morrazo, situada na costa entre Vigo e Pontevedra.
Galego e castelán conviven como linguas empregadas habitualmente pola maioría das
familias do noso alumnado. O uso do galego é moi maioritario entre os avós e en moitos
casos entre pais e nais e entre eles e os avós. O seu uso descende entre pais e fillos e
entre irmáns pero aínda temos alumnado que di falar galego na casa.
Galego e castelán conviven igualmente nas interaccións comunitarias na vila de Cangas.
O galego predomina nas actividades tradicionais, vinculadas á pesca, ao mercado, aos
lugares de encontro da xente maior e é moito menor nos lugares de ocio da xente máis
nova. O galego é a lingua empregada no Concello de Cangas tanto no uso escrito como
no oral. Moitas entidades asociativas manteñen o galego como lingua habitual pero o
seu uso decreceu nas actividades coa xente nova e cos nenos e nenas.
O profesorado do noso centro mantén, en liñas xerais, unha actitude positiva cara á
utilización do galego no ámbito educativo e cara á súa normalización en todos os eidos.
Esta boa actitude concrétase no seu uso como lingua habitual en máis da metade do
profesorado do centro. No noso centro toda a documentación está en galego;
organízanse moitas actividades e case todas utilizan o galego como lingua, normalmente
escrita, para convocatorias, concursos, exposicións...; impártense tamén bastantes clases
en galego (sobre o 65% de media)... É unha lingua presente na zona e no centro... pero o
noso alumnado fala só en castelán.
Esta preocupación é o noso punto de partida. A innovación que poida presentar o noso
proxecto reside nun cambio de enfoque. O que se viña facendo era dar as clases e
utilizar o galego nas actividades e esperar que, nese contexto galeguizado, o alumnado
empregase tamén o galego. Obsérvase, efectivamente, un avance importante no uso
académico: len e escriben en galego coa mesma facilidade que en castelán e diríxense
en galego ao profesor de galego na aula ou cando teñen que realizar unha exposición
oral. Pero non se aprecia ningún cambio no uso do galego entre o alumnado na vida
diaria no instituto e fóra del. No contexto diglósico no que se moven asumen o galego
con normalidade na vida académica pero a lingua de relación do alumnado cos
compañeiros e compañeiras no instituto e fóra del é o castelán. O profesorado é
clasificado como colectivo que fala en galego pero o alumnado non se identifica con el
xa que pertence a outro colectivo que fala en castelán. Cómpren, por tanto, novos
enfoques con propostas que rompan estes prexuízos e lle fagan sentir que o galego é
unha lingua de comunicación válida para todos os contextos e todas as idades, facendo
que o galego forme parte da súa vida cotiá e sexa lingua non só para o estudo, senón
tamén para a diversión e o tempo de lecer; non só lingua das clases senón tamén das
relacións sociais con compañeiros e amigos, na rede, no deporte, na música... en
definitiva, que sintan que, se queren, poden VIVIR EN GALEGO.
3

OBXECTIVO QUE SE PRETENDE ALCANZAR
A curto prazo
Que o alumnado do IES de Rodeira se sinta capaz de desenvolver en galego a súa vida
para que, se quere, poida escoller facelo.
Para iso é necesario:
- Superar os prexuízos que afirman que o galego non é lingua da xente nova,
transmitindo unha visión asociada a contextos vivos, poñéndoo en relación cunha
cultura de interese para a mocidade e con proxección de futuro.
- Ofrecer ao alumnado interesado espazos de encontro nos que superar os medos e irse
soltando a falar en galego.
- Ofrecer ao alumnado en xeral contextos nos que viva en galego.
- Crear espazos de debate nos que o alumnado se faga consciente de que reproduce
hábitos aprendidos e de que as actitudes positivas de valoración da nosa lingua deben
concretarse no uso da lingua xa que o mellor xeito de defendela é sempre facendo uso
dela.
- Facer ao alumnado consciente de cantas iniciativas existan ao seu redor, no seu
concello e noutros lugares de Galiza, para que os galegos e galegas poidamos
desenvolver en galego a nosa vida, especialmente as desenvolvidas por xente nova e
animalo a formar parte delas.
- Facer ao alumnado consciente de que vive nun mundo plurilingüe e axudarlle a
descubrir que a diversidade lingüística e cultural é unha riqueza para a humanidade.
A longo prazo
Que o galego sexa unha lingua viva entre a xente nova de Cangas.
Urxen proxectos nos institutos e aínda máis nos CPI e nas Escolas de Educación Infantil
que permitan ao noso alumnado ter a experiencia de “vivir en galego” se queremos frear
a tendencia de abandono da nosa lingua nas novas xeracións. Unha idea de liberdade
mal entendida afirma que cadaquén ten dereito a falar como queira pero esta afirmación
nunha sociedade en conflito lingüístico significa sempre a perda de uso da lingua
minorizada. En Cangas, a sociedade transmite a nenas e nenos e adolescentes a idea de
que estes grupos sociais son castelán-falantes. É ao que están habituad@s e polo tanto o
comportamento que repiten. Se o noso alumnado non ten a experiencia de vivir en
galego con outra xente da súa idade, é difícil que poida escoller facelo. O noso proxecto
quere crear eses contextos e dar a coñecer os que xa existen, transmitindo ao alumnado
esa visión do galego ligada ao mundo xuvenil que non atopan na rúa, e moi poucos na
casa. Para que entendan que en Cangas a xente nova pode, se quere, igual que fai a
xente maior, vivir en galego e que ese é o mellor xeito de manter viva unha lingua, a
nosa propia, un patrimonio que nos foi transmitido e que nós habemos de legar ás
xeracións que veñan detrás nosa.
4

DESENVOLVEMENTO DO PROXECTO:
METODOLOXÍA, CONTIDOS E ACTIVIDADES
1.- CREAMOS CONTEXTOS PARA QUE A
XENTE NOVA “VIVA EN GALEGO” CON OUTRA
XENTE DA SÚA IDADE
1.1.- No instituto
Como animar ao alumnado a que se desenvolva en galego no instituto? Non é suficiente
con que o ambiente estea galeguizado nin con que fale o profesorado, temos mesmo
aulas nas que as clases son todas en galego menos lingua castelá e aínda así o alumnado
fala en castelán.
- ORGANIZAMOS EQUIPOS CO ALUMNADO INTERESADO EN
“VIVIR EN GALEGO”
A metodoloxía proposta parte de poñer en contacto ao alumnado do centro que xa se
desenvolve habitualmente en galego (case non temos) e ao que queira comprometerse a
empregalo máis na súa vida; ao que desexaría vivir en galego pero sente a presión social
maioritaria da súa idade a instalarse no castelán e non se sente capaz; e mesmo ao que
se sente atraído pola idea ou por outr@s compañeir@s e que nunca se parara a pensar
por que o galego a penas forma parte da súa vida.
Pasos a seguir para organizalos e poñelos a funcionar:
1.- Invitamos.
- Enquisas: detectamos actitudes.
Como levamos xa uns anos traballando deste xeito, pasámolas só nos grupos nos que
recibimos alumnado novo: 1º Bacharelato e 1º curso dos ciclos formativos.
Son enquisas abertas que preguntan por usos e actitudes para saber que alumnado
estaría interesad@ no tema da defensa e do uso do galego. A realidade é mellor do que
parece. A pesar de non usalo no instituto, si que hai alumnado que fala galego na casa,
cos veciños e con algúns amigos e, sobre todo coas avoas e os avós. Hai alumnado que
era galegofalante e que abandonou a lingua, case sempre no colexio, ao sentir a presión
do grupo. E alumnado que, non falando apenas, desexa falalo máis, que cre que o
galego debe ser a lingua de galegas e galegos. Falamos persoalmente con todas as
rapazas e rapaces que mostren unha actitude positiva e invitámolos a participar.
- Presentación do proxecto ao alumnado de 1º da ESO. O centro organiza para este
alumnado unha xornada de convivencia fóra da aula, para que se coñezan e para
presentarlle os proxectos que se desenvolven no centro e están abertos á súa
participación (normalización, biblioteca). A través de xogos explicamos os obxectivos
do proxecto e o funcionamento dos grupos onde poderá coñecer outro alumnado do
instituto que quere sentirse capaz de vivir en galego. Apúntanse se queren.
5

- Anuncios polo centro.
2.- Reunión do alumnado interesado: acudiron case cen. Todo o alumnado do centro ten
a posibilidade de apuntarse a esta rede ao longo das primeiras semanas de curso,
estivese ou non formando parte dela o ano anterior. Neste primeiro encontro
“recoñécense”, sentindo a forza do grupo, sentíndose moitos e acompañados. Pódese ir
incorporando o alumnado que queira ao longo do curso.
3.- Funcionamento.
Cun equipo tan grande é difícil traballar. Por iso creamos cinco grupos máis pequenos,
de alumnado da mesma idade aproximadamente, entre dez e vinte e cinco alumnas e
alumnos que se reúnen nun recreo un día á semana (temos dous diarios). Queremos
crear un espazo de inmersión lingüística e para iso esiximos asumir un compromiso
inicial: independentemente do punto de partida o galego será a lingua na que vivamos
mentres esteamos xuntos, nas nosas reunións e actividades. Pode parecer obvio pero o
noso alumnado ten tan interiorizado o uso do castelán no instituto que necesita pasar
polo esforzo dunha decisión pública e apoiada polo grupo para superar un prexuízo
inconsciente convertido en hábito. O feito de estar en pequeno grupo con outro
alumnado co que comparte compromisos axuda a que se sinta máis seguro. A partir de
aí habería que ir avanzando e aumentando o uso do galego na vida cotiá, propoñéndonos
pequenos retos (desenvolvernos en galego na clase de galego; nas clases nas que os
profes falan en galego; cando van a dirección, a sala de profesorado, a cafetaría, a
secretaría ou a conserxería onde van ser atendidos en galego; cando me falen en galego;
na rede; con descoñecidos; na casa; cos amigos...)
Cada participante terá un caderno no que irá anotando ás súas reflexións sobre calquera
feito relacionado co uso social da lingua, o seu e o que observa ao seu redor. Darán pé a
debates que axudarán a superar os prexuízos lingüísticos. Conversaremos sobre asuntos
do seu interese, proxectaremos e valoraremos actividades e encontros.
Haberá actividades nas que se xunten varios grupos e, polo menos dúas no curso, para o
grupo ao completo. A primeira será ao final do primeiro trimestre e consistirá nunha
festa no instituto para celebrar o compromiso que nos une. Cada grupo pequeno
aportará algo preparado previamente (dramatización, canción, xogo...). Ao final do
curso realizaremos unha saída, aínda por concretar, na que se fará balance do curso e se
asumirán retos para o verán.
Divertírmonos xunt@s é unha das claves para que o proxecto funcione. O grupo ten que
verse desde fóra como algo atractivo, do que o alumnado poida presumir. Aínda que
sexa necesario facer reunións serias procuramos ofrecerlle posibilidades de que asocien
vivir en galego con pasalo ben, co ocio e o lecer.
Crearase tamén unha rede social para os membros do Equipo, a que escollan
(probablemente tuenti), na que intercambiarán fotos e comentarios, afacéndose a
empregar o galego na rede.
O grupo non pode permanecer pechado en si mesmo. Ha de abrirse ao resto do
alumnado do centro, converténdose en axente normalizador:
- A través da imaxe: as nosas campañas publicitarias utilizarán fotografías do noso
alumnado, asociando xuventude e lingua.
6

- A través da presenza e da palabra: implicaranse na preparación e posta en marcha de
diferentes actividades e campañas de difusión da nosa lingua dentro e fóra do centro,
indo polas aulas para explicarllas aos seus compañeiros; o alumnado maior será, en vez
do profesor, o que explique en galego as exposicións da biblioteca para o alumnado
máis novo ou o que presente os nosos invitados e invitadas; serán reporteir@s en galego
á procura de entrevistas e reportaxes para a revista...
Coñecerá iniciativas galeguizadoras do seu contorno e descubrirá que o galego está máis
presente do que pensaba (está moi estendido o prexuízo de que en Cangas ninguén
desenvolve a súa vida en galego) reforzando a súa visión do galego como lingua propia
dunha comunidade da que se sentirá parte.
- A través da rede: os temas de debate dos grupos levaranse a un foro en Internet que xa
leva un ano funcionando (http://groups.google.es/group/vaidelinguas), abríndose a toda
a comunidade educativa. A través dese foro comentaranse novas de interese
relacionadas coa persistencia dos prexuízos lingüísticos e cos avances normalizadores
da nosa lingua. No blog http:/lingualiza.blogspot.com haberá información das
actividades do Equipo e enlaces de interese.
- NA AULA.
Ao longo do curso escolar, o noso alumnado permanece moitas horas vivindo dentro da
aula. Contamos con moito profesorado que dá as clases en galego pero queremos ir máis
alá. Ao estar o material en galego é tamén frecuente que o alumnado escriba en galego
exercicios e exames. Só algún alumnado se dirixe en galego ao profesorado, máis nos
niveis máis altos. Pero a lingua que alumnos e alumnas utilizan entre eles é o castelán.
Para romper esta diglosia (profesorado,galego; alumnado,castelán), propoñemos que o
profesorado parta do pequeno grupo de alumnado que se reúne nos recreos.
Invitarémolo a algunha reunión para que coñeza a este grupo máis motivado e conte na
aula co seu apoio. Á vez, o alumnado terá que saír da seguridade do grupo pequeno e
sentirase comprometido pola confianza que o profesorado deposita nel. Rota a diglosia,
será mais fácil ir enganchando outro alumnado que queira decidirse a falar en galego,
especialmente se o profesorado o valora.
Tamén probamos en cursos pasados con bos resultados algunha experiencia de
alumnado que vai a outra aula (normalmente alumnado maior ás aulas d@s pequen@s)
para expoñer algún tema que resulte de interese. Seguiremos desenvolvendo actividades
deste tipo nas que é o alumnado e non o profesorado o que se converte en modelo
lingüístico en galego, rompendo así prexuízos establecidos.
- CO ALUMNADO QUE VÉN DE FÓRA
No centro coidamos a acollida do alumnado inmigrante, procurando non asimilalo
senón axudalo a integrarse. Nas aulas e nas actividades que realizamos procuramos que
todas as linguas do alumnado inmigrante sexan recoñecidas e visibles simbolicamente,
resultando de gran axuda para educar na diversidade e no intercambio cultural. Cando se
traballa deste xeito o alumnado inmigrante, aínda que fala maioritariamente castelán,
entende e apoia o traballo normalizador a favor do galego porque o identifica co desexo
7

de supervivencia da súa lingua propia, con frecuencia minorizada. Temos constancia,
por exemplo, da experiencia de identificación entre a situación do galego e a do bérber
por parte de alumnas marroquís.
Prestamos tamén especial atención ao alumnado que vén de fóra de Galiza, instalado no
castelán. É moi importante evitar que vexa o galego como un obstáculo e reforzar
calquera avance no seu achegamento ao galego. Se vencemos os prexuízos e a actitude é
aberta, aprenden galego con facilidade.
Este curso temos alumnado de fóra que se apuntou para practicar o galego nos pequenos
grupos de conversa. Seguiremos a súa evolución e procuraremos o apoio d@s
compañeir@s galeg@s na aprendizaxe da lingua (voluntariado lingüístico).
1.2.- FÓRA DO INSTITUTO
- ESTABLECEMOS REDES CON OUTROS INSTITUTOS,
BUSCANDO FACER AMIG@S QUE VIVAN EN GALEGO
É necesario romper o prexuízo de que a xente nova non fala galego. Para iso
organizaremos INTERCAMBIOS con institutos de maioría de alumnado galegofalante.
Un día virán el@s a Cangas e outro día visitaremos nós a súa vila. Xa temos confirmado
o intercambio con Melide para o alumnado máis novo. E proxectamos facer outro con
Catoira ou Rianxo para o alumnado maior.
A partir destes encontros procuraremos que o contacto permaneza a través da telefonía
móbil e das mensaxes e correos electrónicos. E, se é posíbel, organizar algunha sesión
de videoconferencia.
2.6.- CONTACTAMOS CON INICIATIVAS GALEGUIZADORAS
DO CONTORNO
- O noso centro xa desenvolveu unha campaña con FECIMO para a galeguización do
pequeno comercio. Eles fixeron un primeiro reparto do adhesivo elaborado por nós “En
galego, se ti queres”, garantindo a atención na nosa lingua como marca de calidade.
Agora o noso alumnado está a complementar este reparto polas tendas.
- Estableceremos novos contactos con asociacións culturais, deportivas ou recreativas
de diverso tipo que se desenvolvan en galego e estean dirixidas á xente nova. Será o
propio alumnado o que nos poña en contacto con iniciativas que coñeza, coas que
estableceremos, na medida do posible, canles de colaboración e cooperación.
- Buscaremos modelos de identificación para o noso alumnado que desenvolvan a súa
vida en galego.
8

2.- VIVIR EN GALEGO NO MUNDO
2.1.- Achegarémonos á realidade lingüística de Cataluña ou Euskadi, de países europeos
como Suíza, Bélxica ou Luxemburgo ou doutros lugares do mundo a través da rede, da
experiencia vivida polo noso alumnado que chegou de fóra ou de xente destes lugares
que traiamos ao centro.
2.2.- Achegarémonos á lingua portuguesa buscando que o alumnado descubra o valor
engadido do galego como lingua de comunicación coas comunidades de fala portuguesa
a través de saídas a Portugal e de visitas ao centro de persoas destes lugares.
3.- VINCULAR O USO DO GALEGO ÁS
ACTIVIDADES QUE GUSTAN Á XENTE NOVA
3.1.- DEPORTIVAS:
- Contactaremos con actividades deportivas da contorna que traballen con nenos e
nenas e xente nova e teñan como lingua habitual o galego.
- Traeremos ao centro algún deportista coñecido que desenvolva a súa vida en galego
para que conte a súa experiencia e entrevistalo para a revista Abre os ollos.
- Faremos sendeirismo e rutas pola natureza.
3.2.- MUSICAIS:
- Investigaremos a presenza do galego no conservatorio, escolas de música, e grupos de
música tradicionais e modernos da contorna así como dos locais nos que os grupos soen
actuar.
- Seguiremos mercando música en galega de todos os estilos para a biblioteca do centro.
- Daremos a coñecer as páxinas de Internet onde poden baixar de balde música en
galego e as páxinas onde poden atopar información dos grupos que lle gusten.
- Transmitiremos ao alumnado o legado da nosa música e baile tradicional (magosto)
- Cantaremos o Himno Galego na celebración das Letras Galegas e na festa de
graduación do alumnado de 2º de Bacharelato.
- Daremos a coñecer e fomentar o intercambio entre o alumnado de música en galego
de rock, pop, heavy, hiphop... Abrir carpetas coa música en galego preferida polo
alumnado nos ordenadores da biblioteca para facilitar que a graven nos mp3. Empregar
esta música nas festas que organicemos.
- Organizaremos un obradoiro de hiphop.
- Organizaremos, se é posíbel, algunha actuación en directo ou asistir a un concerto.
- Organizaremos unha charla con Xurxo Souto, ex-compoñente dos Diplomáticos de
Monte Alto e colaborador na radio e na televisión en programas musicais.
- Memorizaremos anacos de cancións para cantar nas marchas e excursións.
3.3.- TEATRAIS:
- Animaremos ao noso alumnado a formar parte dos dous grupos de teatro da ANPA.
Asistir ás súas representacións e apoiar o seu traballo.
- Saíremos ao teatro para gozar de espectáculos en galego.
9

- Potenciaremos as dramatizacións na aula e nas actividades que se organicen.
- Traeremos ao centro algún contacontos. Fomentar as actividades de contacontos entre
o alumnado.
- Organizaremos algún espectáculo de maxia.
3.4.- DE CINE E AUDIOVISUAIS
- Mercaremos para a biblioteca cine, curtametraxes, documentais... en galego.
- Rodaremos co alumnado pequenas curtametraxes en galego.
- Gravaremos anuncios e publicidade en galego centrados nos intereses da xente nova.
- Subtitularemos en galego algunha serie ou película estranxeira.
3.5.- DE BANDA DESEÑADA
- Mercaremos para a biblioteca banda deseñada en galego e dala a coñecer entre o
alumnado.
- Daremos a coñecer entre o alumnado maior a revista de humor Retranca e entre o
máis novo a revista xuvenil de historieta Galimatías.
- Traeremos ao centro a “o Bicheiro”, colaborador habitual do Faro de Vigo.
3.6.- NA REDE E NA TELEFONÍA MÓBIL
Existe hoxe en día, moi especialmente para a xente nova, un xeito de comunicarse ao
que o galego non pode quedar alleo: o mundo de telefonía móbil e Internet. Potenciando
estes usos relacionamos a nosa lingua coa modernidade e o futuro e conseguimos que o
alumnado se desenvolva en galego neses ámbitos onde tan a gusto está.
- Campaña para galeguizar os móbiles do alumnado.
- Creación de rede sociais, potenciando o contacto virtual en galego: messenger,
fotolog, tuenti, facebook, foros, blogs, videoconferencias, mensaxes de móbil...
- Concurso de declaracións de amor polo móbil en San Valentín.
- Daremos a coñecer a presenza nada desprezábel do galego na rede sobre todo a través
de páxinas web, blogs... e o uso de correctores e tradutores.
4.- ELABORAMOS MATERIAL XUVENIL EN
GALEGO
Non sempre resulta fácil vivir en galego. Reflexionaremos co alumnado e
descubriremos pequenas cousas da súa vida cotiá que non poden atopar na nosa lingua.
Tentaremos deseñalas nós e mesmo facerllas chegar aos seus destinatari@s. Por
exemplo:
- Folletos para o Nadal de agasallos en galego.
- Invitacións de aniversario en galego coas que poderiamos agasallar aos nenos dos
centros de primaria adscritos ao noso.
- Postais de parabéns para vodas, nacementos...
- Adhesivos para os paquetes de regalo: “Desexo que che guste”, “Feliz aniversario”...
10

- Murais, pósters e postais de amor para San Valentín. Utilizaremos poemas e cancións
en galego e noutras linguas con tradución ao galego.
- Adhesivos, chapas, pulseiras, bolis... será o alumnado quen escolla o que máis lle
guste levar.
- Descubriremos que a presenza do galego nos medios de comunicación escritos non é
tanta como nos gustaría e contribuiremos a ampliala publicando o número 8 da nosa
revista Abre os ollos, un medio de comunicación en galego de toda a comunidade
educativa.
- Descubriremos tamén que o galego dos libros de texto é demasiado serio para levalo
de festa. Afondaremos no rexistro coloquial traballando as expresións e frases feitas que
poderiamos incorporar á linguaxe xuvenil. Poden levar a equivalencia noutros idiomas.
Deseñaremos unha colección de marcapáxinas ou escolleremos algunha para facer
camisetas.
5.- DIVERTÍMONOS EN GALEGO
Utilizaremos dinámicas nas actividades do centro que rompan coa seriedade e a
formalidade das clases e introduzan xeitos divertidos de celebrar e aprender. Por
exemplo:
- Na primeira reunión que fixemos este curso coa xente que se anotou ao ENDL
alertamos dunha enfermidade que estaba a afectar a Galiza facendo que nen@s e xente
nova esquecesen a súa lingua. Agradecemos a presenza de voluntarios para someterse a
un tratamento experimental para buscarlle cura. Repartimos caixas de pílulas de
caramelo dun medicamento chamado “galego” acompañado do seu prospecto coas
doses recomendadas, os efectos secundarios, as contraindicacións, a composición...
(elaborado a partir dun texto de Sechu Sende).
- Na primeira actividade de sendeirismo, organizamos unha xincana de xogos: para
superar o medo ao ridículo, para aprender a apoiarse no grupo, para medir o sentido do
humor e para probar a resistencia e a imaxinación dos aspirantes a “vivir en galego”
- No Día da Muller defenderemos a corresponsabilidade no fogar cunha Xincana de
tarefas domésticas (coser un botón, facer unha torta, unha cama, limpar o po e aspirar,
pasar o ferro e tender, sempre falando en galego).
- Piruletas con forma de corazón premiarán a participación nas actividades de San
Valentín e unha torta de gominolas, os mellores murais. Mp3 e mp4 tamén son premios
moi ben recibidos.
- Unhas chuches moi especiais para a celebración das Letras Galegas, porque pintan as
linguas de azul.
11

6.- APRENDEMOS A QUERERNOS
Fomentaremos o orgullo polo propio e a necesidade de defendelo, apoiando as
iniciativas sociais que loiten polo noso patrimonio cultural e lingüístico pero tamén
ambiental e paisaxístico, buscando un desenvolvemento económico sostíbel.
- Difundiremos e apoiaremos iniciativas neste sentido na rede: Galiza non se vende,
Ciberirmandades da Fala, MNL, Plataforma Queremos Galego, Plataforma Prolingua...
- Publicaremos na revista novas e reportaxes que incidan nestes valores.
- Convocaremos o concurso de fotografía da natureza e do patrimonio: Galiza en fotos.
FALAMOS GALEGO: PREMIO ÁS INICIATIVAS NORMALIZADORAS.
Entregaremos, por terceiro ano consecutivo, unha placa con este lema na celebración
das Letras Galegas, distinguindo a colectivos que defenden o galego como lingua viva
co seu uso diario e normalizado.
IMPLICACIÓN NO PROXECTO
- O noso non é un proxecto novo senón que parte do traballo realizado polo Equipo de
Normalización Lingüística que leva xa cinco anos traballando no centro. O seu estudo
da realidade e a experiencia de cinco anos de acertos e fracasos xustifica que sexa esta a
liña de traballo do proxecto. Garante ademais a súa continuidade pois non é unha
proposta que parta de cero nin xurda da improvisación senón que existe xa un camiño
andado e o convencemento de que foi na dirección correcta aínda que quede moito por
facer e avancemos moi de vagar. O alumnado implicado non deixou de medrar curso a
curso. O proxecto do curso pasado, Falamos galego, comezou xa a traballar moitos
aspectos que agora cómpre afianzar. O proxecto deste curso xa está en marcha. Case cen
alumnos e alumnas responderon á nosa chamada, a comezos deste curso, para formar
parte dos pequenos grupos e xa comezamos coas reunións e actividades. Repite o
alumnado do curso pasado e súmase outro novo. Certo é que parte deste alumnado
chega sen falar apenas en galego pero a maioría ten xa interiorizado o compromiso de
que, entre nós, só nos relacionamos en galego. Son conscientes de que a súa é unha
escolla libre, pois deciden voluntariamente entrar nos equipos. Cadaquén avanza ao seu
ritmo pero vanse vendo avances.
- Este proxecto non sería posíbel sen a implicación dun Equipo Directivo que apostou
pola normalización do centro como unha das súas prioridades, o que garante os medios
e a estabilidade necesaria para o seu desenvolvemento.
- Participa tamén profesorado que forma parte do grupo de traballo da Biblioteca do
Centro, un dos nosos mellores eixes dinamizadores.
- Participa profesorado da ESO, do Bacharelato, dos ciclos formativos e do ensino de
adultos, toda a nosa oferta educativa, o que facilita a difusión do proxecto entre todo o
alumnado do centro.
12

- A implicación do profesorado do noso centro coa lingua galega é destacado: arredor
do 70% do profesorado imparte en galego as súas clases, creando un contexto favorábel
para a aplicación do proxecto. Tentaremos que tod@s el@s colaboren desde a súa
práctica docente no desenvolvemento do proxecto.
RECURSOS DO CENTRO
- Tiñamos unha pequena aula de Normalización Lingüística dotada con mapas,
ordenador, canón, aparello de música e con armario para o material pero vímonos
desbordados polo alumnado e estamos a utilizar a aula de usos múltiples, a máis grande
que ten o centro.
- Hai canóns en case todas as aulas.
- O centro dispón de cinco aulas de ordenadores dispoñíbeis nos recreos e polas tardes e
con posibilidades de utilización en horas soltas durante o período lectivo. Hai tamén
ordenadores e impresora na sala do profesorado. Nos departamentos e en Dirección hai
varios portátiles a disposición do profesorado.
- A Biblioteca conta cun elevado número de volumes, moitos en galego especialmente
de literatura, xuvenil e de adultos, en todos os xéneros. Conta tamén con material
audiovisual, películas, documentais e música en galego. O seu proxecto foi premiado e
conta cun orzamento importante que permite a compra do material que resulte de
interese nas actividades e proxectos que se desenvolven. Ten tres ordenadores a
disposición do alumnado.
- O centro dispón dunha cámara de vídeo, de tres cámaras fotográficas e de varios
aparatos de música.
COLABORACIÓN CON INSTITUCIÓNS DO
CONTORNO
- Concello de Cangas (Cultura, Xuventude, Deportes)
- FECIMO (Federación de Comerciantes e Industriais do Morrazo)
- Cos outros institutos de Cangas (IES Montecarrasco, IES María Soliño)
- Cos centros de primarias adscritos (CEIP A Rúa, CEIP Castrillón)
- Con institutos cos que fagamos os intercambios
- Con outras entidades culturais, asociativas, recreativas e deportivas do Morrazo,
propostas polo alumnado.
13

NECESIDADES DE FORMACIÓN
O profesorado implicado neste proxecto comprométese a participar en actividades
formativas nos seguintes eidos:
- Organización de actividades de animación sociolingüística para reforzar as
actitudes positivas e superar os prexuízos. Obradoiros de xogos. Calquera outra
vinculada coa dinamización lingüística.
- O galego e as novas tecnoloxías. Redes sociais en Internet. Deseño de materiais.
PLAN DE AVALIACIÓN
- A organización en grupos pequenos ofrece unha posibilidade inmediata de avaliación.
As dificultades e os avances, a experiencia vivida, debe ser escrita no caderno e
comentada e debatida no grupo. De non facerse así, sabemos que o alumnado tende a
abandonar. Se o obxectivo é que vivan máis en galego, será o propio alumnado o que
terá que valorar os avances. Esta avaliación será asunto a tratar dun xeito habitual en
reunións e encontros. As conclusións tiradas levarán a reorientar o proxecto e centrarse
no que resulte máis útil.
- Haberá tamén reunións periódicas do profesorado implicado nas que se irá
comentando o desenvolvemento do proxecto e reorientando as actuacións se fose
preciso. Tamén faremos unha avaliación final na que o profesorado cubrirá unha
enquisa deseñada para tal fin na que se valorará o grao de cumprimento do obxectivo
xeral (que o noso alumnado se sinta capaz de desenvolver en galego a súa vida), a
achega de cada unha das actividades realizadas a dito cumprimento e, en función disto,
cales debemos seguir desenvolvendo. Pediranse ademais novas ideas que axuden a
mellorar un proxecto que nace con intención de permanecer para cursos sucesivos.
DIFUSIÓN DO PROXECTO
- Informouse ao Claustro e ao Consello Escolar.
- No centro:
A campaña de presentación levouse a cabo mediante 57 fotos espalladas polos
taboleiros dos corredores do centro. Nelas o protagonista era o alumnado, nas
actividades que fixemos o curso pasado no centro, asociando deste xeito galego e xente
nova. Cada foto levaba un verbo de acción en 1ª persoa do plural (xuntámonos, rimos,
cantamos, soñamos...) Estas accións recollíanse todas nos carteis da campaña. O
alumnado que se anotou voluntariamente e o profesorado implicado no proxecto
14

manterán ao resto do alumnado informado de todas as iniciativas que se vaian
desenvolvendo.
- Entre as familias:
A coordinadora do proxecto presentará o proxecto nas reunións con pais e nais que se
organicen no centro a principio de curso e tamén nas reunións da ANPA solicitando a
súa implicación activa.
- Na comunidade:
Co Concello, a través das concellerías implicadas (xuventude, cultura, deporte). A
través do propio alumnado e do profesorado que vive en Cangas e no Morrazo que nos
poñerá en contacto coas iniciativas deportivas e culturais en galego que coñece. A través
da rede.
Procuraremos a presenza da prensa nas actividades organizadas tentando resaltar nas
novas publicadas a presenza do uso da nosa lingua.
Cangas, 30 de setembro de 2009
Visto e prace do director A coordinadora do proxecto
Asdo.: Juan Bouza Rodríguez Asdo.: Mª Xosefa Martínez Fernández
15