Baixar aquí o pdf - Consello da Cultura Galega

Xa que logo dende a disciplina da Plástica e Visual, dando cumprimento ao binomio “Saber
Ver, Saber Facer”, non podiamos deixar de valorar e agasallar a quen de xeito tan nobre empregou
o poder fascinador do debuxo para facer visible non só as ideas senón tamén o mundo.
Aplicámonos logo á tarefa de coñecer as súas obras, seleccionar e traspasar, previa inversión,
unha lámina a prancha de madeira (material moi querido por Xaquín Lorenzo, autor tamén de espléndidas
maquetas feitas coa punta da navalla) para, mediante o emprego das antigas técnicas xilográficas,
reactualizar, miradas por ollos novos, os vellos traballos de campo do grande investigador.
E así, as alumnas e os alumnos de cuarto da ESO que cursan Plástica e Visual, xunto cos seus
profesores, Juanjo Raíces, Pedro Ávila e Soledad Pite, colleron os lapis e as gubias para, con outra
linguaxe gráfica, reinterpretar a obra de D. Xaquín. Ledos e rebulideiros, traballando con entusiasmo,
foi xurdindo día a día este Agasallo de cores para Xaquín Lorenzo nas aulas do compostelán Instituto
Rosalía de Castro, moi preto do vello edificio que abrigou o Seminario de Estudos Galegos “Padre
Sarmiento”, do que el foi insigne director e sempre valorado mestre.
A xilografía ou gravado en madeira é a máis antiga das técnicas de gravado occidentais, e
aínda que en oriente temos constancia do seu pronto emprego, tanto para estampar sedas, como
para imprimir textos, en Europa non se coñecerán as primeiras impresións sobre papel ata a segunda
metade do século XIV, sendo a xilografía denominada Bois Protat, encontrada en Mâcon e feita
cara ao 1370, a que se ten por primeira prancha da época. Alcanzará amplo desenvolvemento, tanto
no gravado a fibra como a contrafibra, non só para a realización de naipes, senón tamén como medio
de elaborar e reproducir as estampas relixiosas, aínda que tamén se atopan estampas con outros
motivos gráficos. No século XV realizaranse os primeiros libros xilógrafícos, nos que tanto o texto
coma a ilustración estaban tallados en pranchas de madeira, e será a invención dos caracteres intercambiables
o que dará lugar á imprenta.
É a partir do 1460, a raíz do descubrimento do ourive florentino Maso Finiguerra, que atopa
novas maneiras de tratar o gravado en metal, ou talla doce, cando a xilografía irá caendo en desuso,
dadas as múltiples posibilidades que ofrecen os diversos ácidos empregados como mordentes para
obter múltiples valores tonais.
No século XX a técnica xilográfica foi posta en valor polos expresionistas alemáns do grupo
Die Brücke. Así, os pintores L. Kirchner, E. Nolde, O. Kokoschka ou a pintora e gravadora Käthe
Kollwitz, e mesmo o escultor Barlach, deixáronnos mediante esta técnica obras de enorme expresividade
e de trazos vigorosos que confiren ás súas estampacións un efecto de gran dramatismo.