chempractice_chapter10

แบบฝึกหัด 10.1
1. การย่างแร่ที่น ามาใช้ในการถลุงทองแดง สังกะสี และพลวง มีวิธีการและหลักการทางเคมีอย่างไร
ตอบ ให้แร่นั้นท าปฏิกิริยากับออกซิเจนในอากาศ จะถูกออกซิเจนออกซิไดส์เกิดเป็นสารประกอบ
ออกไซด์
2. การถลุงแร่ดีบุก พลวง และสังกะสีที่เป็นสารประกอบออกไซด์ มีหลักการถลุงอย่างไร
ตอบ โดยน ามาเผากับถ่านโค้กในเตาถลุง โดยมีคาร์บอนหรือคาร์บอนมอนอกไซด์เป็นตัวรีดิวซ์
เพื่อแยกออกซิเจนออกจากแร่ จะได้โลหะที่ต้องการกับก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์
3. การถลุงแร่สังกะสีในประเทศไทย เพื่อผลิตสังกะสีให้บริสุทธิ์สูงถึงร้อยละ 99.95 ใช้หลักการใด
ตอบ ใช้หลักการเซลล์อิเล็กโทรไลต์แยกสารละลาย ZnSO 4 ที่เตรียมได้ด้วยกระแสไฟฟ้า
4. กระบวนการถลุงแร่โลหะมีวิธีแยกโลหะออกจากแร่ โดยวิธีใดบ้าง
ตอบ 1. การย่างแร่ การเปลี่ยนให้เป็นสารประกอบออกไซด์
2. การถลุงแร่ การใช้ธาตุคาร์บอนหรือในรูปของคาร์บอนมอนอกไซด์รีดิวซ์แร่ที่อยู่ในรูป
สารประกอบออกไซด์ให้เป็นธาตุโลหะ
3. การเติมกรด เบส หรือสารเคมีบางชนิด
5. การก าจัดสิ่งปนเปื้อนที่อยู่ในแร่ มีวิธีการอย่างไรบ้าง
ตอบ 1. เผากับออกไซด์ของซิลิคอน ก าจัดออกไซด์ของเหล็กออกจากการถลุงทองแดง
2. เติมผงสังกะสีเพื่อแยกโลหะ Cd 2+ Sb 3+ และ Cu 2+ ออกจากสารละลาย ZnSO 4 ในการถลุง
สังกะสีในประเทศไทย
3. เติมหินปูนเพื่อก าจัด SiO 2 ในการถลุงดีบุก
4. เติมโซเดียมคาร์บอนเพื่อก าจัดสารปนเปื้อนในการถลุงพลวง

แบบฝึกหัด 10.2
1. แร่รัตนชาติมีสมบัติต่างจากแร่ชนิดอื่นอย่างไร
ตอบ แร่รัตนชาติเป็นแร่อโลหะหรือสารประกอบอินทรีย์ที่เกิดในรูปผลึก มีความสวยงามคงทน
หายาก และได้รับความนิยม
2. เพชรและทับทิมมีองค์ประกอบทางเคมีและสมบัติต่างกันอย่างไร
ตอบ เพชรเป็นอัญมณีที่มีความแข็งแรงมากที่สุด มีค่าดัชนีของแสงหักเหแสง มีความถ่วงจ าเพาะ
มากกว่าทับทิมเป็นผลึกของธาตุคาร์บอนมีโครงสร้างเป็นร่างตาข่ายยึดกันด้วยพันธะเดี่ยว
มีความแข็งมาก ไม่น าไฟฟ้า แต่น าความร้อนได้ดี มีหลายสี ทับทิมมีส่วนประกอบหลักเป็น
อลูมิเนียมออกไซด์ มีสีชมพูถึงสีแดงเข้ม
3. ถ้าต้องการท าอัญมณีให้มีความงดงามมากขึ้น จะมีวิธีการท าอย่างไร
ตอบ การเจียระไนท าให้อัญมณีมีความแวววาว เป็นประกาย การหุงพลอยท าให้มีสีสันสวยงามยิ่งขึ้น
การเคลือบสีท าให้มีสีสันมากขึ้น การอาบรังสีใช้เปลี่ยนสีของพลอย การฉายแสงเลเซอร์ก าจัด
รอยด่างด า
4. เพชรสังเคราะห์และเพชรเทียมต่างกันอย่างไร
ตอบ เพชรสังเคราะห์ คือ เพชรที่มีองค์ประกอบเป็นธาตุคาร์บอนเหมือนเพชร จะมีความแข็ง
ความถ่วงจ าเพาะ ค่าดัชนีหักเหของแสงและโครงสร้างผลึกเหมือนกับเพชรจากธรรมชาติ
แต่มีต้นทุนในการผลิตมีราคาสูงมาก ส่วนเพชรเทียมเป็นสารประกอบของธาตุต่าง ๆ หลายชนิด
มีการกระจายแสงสูงกว่าเพชรแท้ จึงท าให้มีประกายแวววาวและมีความถ่วงจ าเพาะสูงกว่า
เพชรแท้

แบบฝึกหัด 10.3
1. อุตสาหกรรมเซรามิกส์มีความส าคัญต่อการพัฒนาประเทศอย่างไร
ตอบ มีความส าคัญต่อเศรษฐกิจของประเทศ เพราะใช้วัตถุดิบภายในประเทศ เป็นการสร้างมูลค่าเพิ่ม
ให้กับวัตถุดิบ และเป็นอุตสาหกรรมพื้นฐานรองรับอุตสาหกรรมอื่น ๆ
2. การผลิตเซรามิกส์ แก้ว ปูนซีเมนต์ มีขั้นตอนการผลิตอย่างไร
ตอบ เซรามิกส์ น าวัตถุดิบมาผสมกัน ขึ้นรูป ตากแห้ง เผาดิบ หลังจากนั้นก็เคลือบแก้ว ให้ความร้อน
แก่วัตถุดิบจนท าให้สารประกอบคาร์บอเนต เปลี่ยนเป็นสารประกอบออกไซด์ รวมเป็นเนื้อเดียว
เรียกว่า น้ าแก้ว ลดอุณหภูมิน้ าแก้ว เพื่อให้มีความหนืดก่อนขึ้นรูป
3. การเคลือบเซรามิกส์ มีประโยชน์อย่างไร
ตอบ ผลิตภัณฑ์สวยงาม คงทน ป้องกันการเกิดรอยขีดข่วน
4. กระจกน าไปแปรรูปอะไรบ้าง
ตอบ กระจกเงา กระจกสะท้อนแสง กระจกนิรภัย กระจกฉนวน กระจกเสริมลวด กระจกกันกระสุน
5. ผลิตภัณฑ์เซรามิกส์ ผลิตภัณฑ์แก้วและปูนซีเมนต์ มีประโยชน์และโทษอย่างไรบ้าง
ตอบ 1. ถ้าเคลือบไม่ดีในผลิตภัณฑ์เซรามิกส์ อาจท าให้สารที่เคลือบหลุดออก และท าให้มีสารตะกั่ว
หลุดออกมาได้ เมื่อน าผลิตภัณฑ์ไปใช้จะท าให้ตะกั่วปนเปื้อนอาหารได้
2. ในขั้นตอนการผลิตทุกผลิตภัณฑ์ ต้องมีการป้องกันอย่างเคร่งครัด เพราะสารเคมีอาจรั่วไหล
ไปสัมผัสร่างกาย จนส่งผลต่อสุขภาพของคนเราได้ เพราะสารเคมีเหล่านั้นเป็นสารเคมีอันตราย
3. ทุกผลิตภัณฑ์ให้ประโยชน์ท าวัสดุก่อสร้าง ฉนวนไฟฟ้า อุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์และ
คอมพิวเตอร์ ของช าร่วย ตลอดจนใช้ในวงการแพทย์ กระดูกเทียม ฟันปลอม สถาปัตยกรรม ถนน
เพื่ออ านวยความสะดวกแก่มนุษย์

แบบฝึกหัด 10.4
1. จงบอกหลักการทางวิทยาศาสตร์ที่ใช้ในการผลิตเกลือสมุทร และเกลือสินเธาว์
ตอบ เกลือสมุทร มีหลักการทางวิทยาศาสตร์ คือ การตกตะกอน การระเหย การตกผลึก ความสามารถ
ในการละลายได้ต่างกัน
เกลือสินเธาว์ มีหลักการทางวิทยาศาสตร์ คือ การละลาย การกรอง การระเหย การตกผลึก
2. เกลือสมุทรและเกลือสินเธาว์ใช้ประโยชน์ต่างกันอย่างไร
ตอบ เกลือสมุทรเหมาะที่จะใช้ในการบริโภค เพราะมีไอโอดีนสูง
เกลือสินเธาว์ เหมาะส าหรับใช้ในโรงงานอุตสาหกรรม เพราะมีโซเดียมคลอไรด์สูงมาก
มีแคลเซียม แมกนีเซียม และความชื้นต่ า
3. การผลิตเกลือสินเธาว์มีกระบวนการท าน้ าเหลือให้บริสุทธิ์อย่างไร
ตอบ 1. เติมสารละลาย NaOH ก าจัดไอออน Mg 2+
2. เติมสารละลาย BaCl 2 ก าจัดไอออน SO 4
2–
3. เติมสารละลาย Na 2 CO 3 ก าจัดไอออน Ca 2+ และ Ba 2+
4. เติมสารละลาย HCl ก าจัดไอออน CO 3
2–
4. การผลิตเกลือสินเธาว์ก่อให้เกิดปัญหาต่อสิ่งแวดล้อมอย่างไร
ตอบ ท าให้แผ่นดินทรุด จึงท าเหมือนละลายเกลือชั้นล่างที่อยู่ลึกจากผิวดินประมาณ 200 เมตร
โดยน้ าเกลือออกมาจากพื้นที่ได้ประมาณร้อยละ 10 – 15 เท่านั้น และให้เหลือเกลือไว้ เพื่อการ
ค้ ายันประมาณร้อยละ 85 – 90 เมื่อสูบน้ าเกลือขึ้นมาแล้วจะต้องมีการอัดน้ าจมลงไปในชั้น
น้ าเกลือใต้ดิน
5. ธาตุไอโอดีนมีประโยชน์ต่อร่างกายอย่างไร และควรบริโภคเกลือชนิดใดจึงจะไม่ขาดธาตุไอโอดีน
ตอบ ประโยชน์ต่อร่างกาย คือ ป้องกันโรคคอพอก และควรบริโภคเกลือสมุทร

แบบฝึกหัด 10.5
1. สารละลายโซดาแอชมีสมบัติเป็นกรดหรือเบส จงอธิบายพร้อมทั้งเขียนสมการ
ตอบ มีสมบัติเป็นกรดอ่อน เพราะเกิด OH – ดังสมการ
Na 2 CO 3 (s)
2Na + (aq) + CO 3– (aq)
2–
CO 3 (aq) + H 2 O(l)
HCO 3– (aq) + OH – (aq)
2. นักเรียนคิดว่าโซเดียมคลอไรด์และโซดาแอชมีความส าคัญต่ออุตสาหกรรมในประเทศไทยอย่างไร
ตอบ เป็นวัตถุดิบในอุตสาหกรรมสิ่งทอ ปิโตรเลียม สบู่ ผงซักฟอก กระดาษ แก้ว สารเคมี
3. ในกระบวนการผลิตโซดาแอช ถ้าแก๊สแอมโมเนียรั่วจะเกิดผลเสียอย่างไร
ตอบ มีผลต่อระบบหายใจ เพราะเมื่อแก๊สถูกความชื้นจะมีสมบัติเป็นแก๊ส ถ้าลงสู่แหล่งน้ าจะเกิด
ผลเสียต่อการเกษตร
4. การผลิตโซดาแอชด้วยกระบวนการโซลเวย์มีข้อดีและข้อเสียอย่างไร
ตอบ ข้อดี ใช้เงินทุนต่ า ไม่ต้องมีโรงงานผลิตแก๊สแอมโมเนีย วัตถุดิบมีในประเทศไทย
ข้อเสีย ใช้น้ าจืดมาก น้ าทิ้งมีอุณหภูมิสูง CaCl 2 มีประโยชน์น้อย ยากต่อการก าจัด
แบบฝึกหัด 10.6
1. ในการเตรียมสารฟอกขาวโซเดียมไฮโปคลอไรด์ เพราะสาเหตุใดจึงต้องแช่สารละลาย
โซเดียมไฮดรอกไซด์ในน้ าแข็ง
ตอบ เพื่อให้แก๊สคลอรีนละลายลงในสารละลายโซเดียมไฮดรอกไซด์ได้ดีขึ้น เพราะแก๊สจะระเหย
ได้ช้าลงที่อุณหภูมิต่ า
2. สารฟอกขาวช่วยท าให้เสื้อผ้าขาวขึ้น แต่ถ้าใช้ในปริมาณมากเกินไปจะเกิดผลสีอย่างไร
ตอบ จะท าให้ผ้าเปื่อยขาดได้ง่าย เพราะเป็นสารที่มีความกัดกร่อนสูง

แบบฝึกหัดท้ายบท
1. จงบอกหลักการทั่วไปที่ใช้ในการถลุงแร่โลหะที่เป็นสารประกอบออกไซด์หรือซัลไฟด์
พร้อมทั้งยกตัวอย่าง
ตอบ ถ้าเป็นสารประกอบออกไซด์ จะใช้ C หรือ CO เป็นตัวรีดิวซ์แร่ให้เป็นโลหะ เช่น
SnO 2 (s) + 2CO(g)
Sn(s) + 2CO 2 (g)
สารประกอบซัลไฟด์ ต้องน ามาเผาในอากาศเพื่อก าจัดซัลเฟอร์ออกก่อน แล้วจึงรีดิวซ์ด้วย
ธาตุ C หรือ CO เช่น
2Sb 2 S 3 (s) + 9O 2 (g)
2Sb 2 O 3 (s) + 6SO 2 (g)
2Sb 2 O 3 (s) + 3CO(g)
2Sb(s) + 3CO 2 (g)
2. การตรวจสอบอัญมณีเพื่อพิสูจน์ว่าเป็นของแท้ต้องตรวจสอบสมบัติใดบ้าง
ตอบ ตรวจสอบความแข็ง ความถ่วงจ าเพาะ ดัชนีหักเหของแสง
3. จงยกตัวอย่างผลิตภัณฑ์เซรามิกส์ที่ใช้ในชีวิตประจ าวัน
ตอบ กระเบื้อง อิฐ ถ้วยชาม เครื่องสุขภัณฑ์ วัสดุก่อสร้าง แก้ว อุปกรณ์ไฟฟ้า
4. ประเทศไทยมีทรัพยากรใดที่สามารถน ามาใช้ผลิตปุ๋ย ซึ่งเป็นธาตุอาหารหลักของพืชได้
ตอบ มีก๊าซธรรมชาติและอากาศเพื่อใช้ผลิตปุ๋ยไนโตรเจน เช่น ปุ๋ยยูเรีย เป็นต้น
มีแร่โพแทสใช้ผลิตปุ๋ยโพแทสมีหินฟอสเฟตใช้ผลิตปุ๋ยฟอสเฟต
5. การตั้งโรงงานปุ๋ยแห่งชาติมีประโยชน์อย่างไร
ตอน ประเทศไทยควรตั้งโรงงานผลิตปุ๋ย เพราะประเทศไทยเป็นประเทศเกษตรกรรม ต้องใช้ปุ๋ยเป็น
จ านวนมาก
6. การผลิตกรด H 2 SO 4 มีผลต่อสิ่งแวดล้อมหรือไม่ อย่างไร
ตอบ การผลิตกรด H 2 SO 4 มีผลต่อสิ่งแวดล้อม เพราะต้องใช้แก๊ส SO 2 ซึ่งเป็นแก๊สพิษ อาจรั่วไหลเข้าสู่
บรรยากาศ SO 2 เป็นอันตรายต่อระบบหายใจของสิ่งมีชีวิต รวมกับไอน้ าจะเป็นกรด H 2 SO 4
ท าให้สิ่งก่อสร้างผุกร่อนเร็ว ท าให้น้ าฝนจะเป็นฝนกรด
7. การผลิตปุ๋ยซุปเปอร์ฟอสเฟต มีสารมลพิษที่เป็นอันตรายเกิดขึ้นหรือไม่ และจะแก้ไขได้อย่างไร
ตอบ การผลิตปุ๋ยซุปเปอร์ฟอสเฟตจะเกิดสารพิษ HF ซึ่งระเหยง่าย วิธีแก้ไข คือ ให้ท าปฏิกิริยากับ
Na 2 CO 3 หรือ CaCO 3
8. อุตสาหกรรมเคมี มีความส าคัญต่อการพัฒนาประเทศอย่างไร
ตอบ อุตสาหกรรมเคมี มีความส าคัญต่อการพัฒนาประเทศมาก คือ สามารถแปรสภาพวัตถุดิบ
ราคาถูกให้เป็นสารที่มีมูลค่าเพิ่มขึ้น ช่วยลดดุลการค้าลดการสูญเสียเงินตราต่างประเทศ

9. อุตสาหกรรมเคมีก่อให้เกิดมลพิษใดได้บ้าง และจะมีวิธีป้องกันแก้ไขได้อย่างไร
ตอบ มลพิษที่เกิดจากอุตสาหกรรมเคมี ได้แก่
- มลพิษทางน้ า เช่น เกิดจากสาร Hg Pb Cd กรดหรือเบสและสารอินทรีย์ ซึ่งท าให้น้ าเสีย
- มลพิษทางอากาศ เช่น เกิดฝุ่นละออง เกิดก๊าซพิษ เช่น SO 2 , CO , NH 3 , HF , CO 2 , CFC
- มลพิษทางดิน เช่น วัสดุเหลือทิ้ง ขยะมูลฝอย สารพิษต่าง ๆ ตกค้างในดิน
การป้องกัน คือ ใช้สารที่เป็นพิษให้น้อยลง เช่น ใช้สิ่งทดแทนที่ไม่เกิดพิษหรือเปลี่ยน
กระบวนการผลิตที่ท าให้มีของเสียน้อยลง
10. กระบวนการผลิตปุ๋ยอินทรีย์ และปุ๋ยเคมีใช้หลักการวิทยาศาสตร์ใดบ้าง
ตอบ การเกิดปฏิกิริยาเคมี เช่น การหมักในการผลิตปุ๋ยอินทรีย์
การท าปฏิกิริยาเคมี การละลาย การตกผลึก ในการผลิตปุ๋ยเคมี
11. ปุ๋ยอินทรีย์และปุ๋ยเคมีมีประโยชน์ต่อการเพิ่มผลผลิตทางการเกษตรอย่างไร
ตอบ เป็นการเพิ่มอาหารให้กับพืชเพื่อให้เจริญงอกงามได้ดี
12. การใช้ปุ๋ยเคมีในปริมาณและต่อเนื่องเป็นเวลานาน ๆ จะท าให้ดินเป็นกรด ดินแข็งและเสื่อมสภาพ
เป็นเพราะเหตุใด
ตอบ เพราะเกิดการสะสมของสารเคมีในดิน