Doç. Dr. Orhan ÇAKIR Ankara Üniversitesi, Ankara

More documents

Recommendations

Info

Parçacık Çarpıştırıcılarında Fizik Simulasyon Teknikleri Fizik modellemesi, temel model grup simetrileri ve alanlardan süreç hesaplama girdilerinin türetilmesinin otomatikleştirme çabasıdır. Tesir kesitleri, olay sayıları seçilen bir süreç için hesaplanabilir. Olay üretimi kısmında, diferansiyel tesir kesitinden çıkarılan istatistik dağılım izlenerek gelişigüzel olaylar üretilir. 1.1.1. Fizik Modelleme Fizik modelleme ve olay üretimi işleminin genel yapısı bu bölümde gösterilmiştir. Fizik modelini tanımlayan genel grup simetrileri ve alanlar (veya parçacıklar) tanımlarından bir Lagranjiyen (parçacık etkileşmelerinin fiziğini içinde bulunduran basit denklem sistemi) oluşturmak mümkündür. Ancak, bu işi yapacak tam otomatik bir yöntem henüz yoktur. Yine de sembolik hesap yapan dilleri kullanan programlar bu karmaşık işlemde teorik çalışanları destekleyen bir gelişme içindedir. Lagranjiyenden ve temel parametrelerden parçacık kütle dağılımları bağlaşım ifadeleri ve Feynman kuralları çıkarılabilir (MUSE ve LanHEP). Bu bilgi “model dosyası” denen dosyadan işlemin hepsinde kullanılacak şekilde hazırlanabilir. 1.1.2. Olay Üretimi On yıldan beri birkaç özel program paketi: GRACE, CompHEP, ALPHA olay üretimine giden son hesap aşamalarını otomatikleştirmeye çalışmıştır. Bu simulasyon zincirinin ilk halkasıdır. Verilen bir saçılma süreci için temel basamaklar aşağıdaki gibidir: - süreçte bulunan Feynman diyagramlarının çizilmesi - matris elemanı ifadelerinin bulunması Şekil 9. Feynman Diagramları O. Çakır, Ankara Üniversitesi I. ULUSAL PARÇACIK HIZLANDIRICILARI YAZ OKULU - Ankara 2005 8 e e γ,Z e e γ,Z e e e e
- faz uzayı üzerinden integralin alınması - toplam veya diferensiyel tesir kesitinin bulunması Parçacık Çarpıştırıcılarında Fizik Simulasyon Teknikleri Son olarak, herbiri son durum parçacıklarına karşı gelen dörtlü enerji-momentum vektörleri kümesi olarak toplam diferensiyel tesir kesitine göre olaylar gelişigüzel olarak üretilir. Güçlü etkileşmelerde saçılma son durumları, yalnız halde bulunmadığı fakat hadronlar içinde ikili ve üçlü gruplar halinde bulunan partonlar (kuark ve gluonlar) içermektedir. PYTHIA ve HERWIG gibi paket programların hadronlaşma algoritmaları bu partonların hadronlara dönüşümünün simulasyonunu içerirler. Böylece son olaylar çok sayıda Şekil 10. Proton-proton çarpışması O. Çakır, Ankara Üniversitesi I. ULUSAL PARÇACIK HIZLANDIRICILARI YAZ OKULU - Ankara 2005 9
Page 1 and 2: Doç. Dr. Orhan ÇAKIR Ankara Üniv
Page 3 and 4: Parçacık Çarpıştırıcıların
Page 7: Parçacık Çarpıştırıcıların
Page 11 and 12: 1.2. Hesaplama Parçacık Çarpış
Page 15 and 16: 1.4. Temel İşlemler Dedektörleri

Doç. Dr. Orhan ÇAKIR Ankara Üniversitesi, Ankara

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?