KATAR'IN GENEL EKONOMİK DURUMU VE TÜRKİYE İLE ...

T.C. 

DOHA BÜYÜKELÇİLİĞİ 

TİCARET MÜŞAVİRLİĞİ 

KATAR’IN GENEL 

EKONOMİK DURUMU 

VE 

TÜRKİYE İLE 

EKONOMİK-TİCARİ 

İLİŞKİLERİ (2008) 

MAYIS 2009 

Doha

T.C. Doha Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği 

İÇİNDEKİLER 

BÖLÜM I – KATAR ..................................................................................................................................... 4 

1. SOSYAL VE EKONOMİK GÖSTERGELER .......................................................................................... 4 

1.1. Ülke Kimliği ............................................................................................................................................ 4 

1.2. Sosyal Göstergeler ................................................................................................................................... 4 

1.3. Enerji Göstergeleri ................................................................................................................................... 4 

1.4. Ekonomik Göstergeler ............................................................................................................................. 5 

2. KATAR HAKKINDA GENEL BİLGİLER ................................................................................................... 6 

2.1. Katar’ın Kısa Tarihçesi ............................................................................................................................ 6 

2.2. Siyasi ve İdari Durum .............................................................................................................................. 6 

2.2.1. Yasama.............................................................................................................................................. 6 

2.2.2. Yürütme ............................................................................................................................................ 7 

2.2.3. Yargı.................................................................................................................................................. 7 

2.3.Coğrafi, Demografik ve Sosyal Bilgiler.................................................................................................... 7 

2.3.1. Coğrafi Konumu, Yer Şekilleri, Akarsular ve Göller, İklim-Bitki Örtüsü ........................................ 7 

2.3.2. Nüfus................................................................................................................................................. 8 

2.3.3. Çalışma Hayatı ve İşgücü.................................................................................................................. 8 

2.3.4. Eğitim ve Sağlık................................................................................................................................ 9 

2.4. Yeraltı Kaynakları.................................................................................................................................. 10 

2.4.1. Petrol ............................................................................................................................................... 10 

2.4.2. Doğalgaz ......................................................................................................................................... 11 

3. KATAR’IN GENEL EKONOMİK DURUMU ........................................................................................... 11 

3.1. Katar Ekonomisi .................................................................................................................................... 11 

3.2. Genel Ekonomik Yapı............................................................................................................................ 12 

3.3. Ekonomik Politikalar ............................................................................................................................. 14 

3.4. Sektörel Değerlendirme ......................................................................................................................... 18 

3.4.1. Tarım............................................................................................................................................... 18 

3.4.2. İmalat Sanayii.................................................................................................................................. 19 

3.4.3. Ulaştırma ve Telekomünikasyon..................................................................................................... 21 

3.4.4. İnşaat ............................................................................................................................................... 22 

3.4.5. Hizmetler (Bankacılık, Turizm, Sigortacılık, Diğer Hizmetler)..................................................... 24 

3.4.6. Enerji............................................................................................................................................... 26 

3.4.7. Doğal Kaynaklar ............................................................................................................................. 27 

3.5. Mali Piyasalar ........................................................................................................................................ 27 

3.5.1. Para ve Sermaye Piyasaları ............................................................................................................. 27 

3.5.2. Yatırımlar ........................................................................................................................................ 28 

4. KATAR’IN EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLERİ ................................................................................ 31 

4.1. Genel Durum.......................................................................................................................................... 31 

4.2. Ödemeler Dengesi ve Sermaye Hareketleri ........................................................................................... 32 

4.2.1. Cari İşlemler Dengesi...................................................................................................................... 32 

4.2.2. Sermaye Hareketleri........................................................................................................................ 32 

4.2.3. Dış Borçlar ve Rezervler................................................................................................................. 32 

4.2.4. Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları......................................................................................... 33 

4.3. Yıl İçinde Alınan Ekonomik Önlemler ve Uygulamalar........................................................................ 34 

4.4. Dış Ticaret.............................................................................................................................................. 36 

4.4.1. Genel Durum................................................................................................................................... 36 

4.4.2. İhracat.............................................................................................................................................. 36 

4.4.3. İthalat .............................................................................................................................................. 37 

BÖLÜM II – TÜRKİYE – KATAR İLİŞKİLERİ ....................................................................................... 39 

1. TÜRKİYE İLE EKONOMİK ve TİCARİ İLİŞKİLER .............................................................................. 39 

1.1. Ekonomik İlişkilerin Genel Durumu.................................................................................................. 39 

1.2. Ticari İlişkilerin Genel Durumu............................................................................................................. 39 

1.2.1. Ticari İlişkilerin Gelişimi................................................................................................................ 39 

1.2.2. İkili Anlaşma ve Protokoller, KEK Toplantıları ............................................................................. 40 

1.3. Dış Ticaret İstatistikleri......................................................................................................................... 40 

1.3.1. Türkiye ile Dış Ticareti ................................................................................................................... 40 

1.3.2. İhracatımızda Başlıca Kalemler ...................................................................................................... 41 

1.3.3. İthalatımızda Başlıca Kalemler ....................................................................................................... 41 

2


2. KATAR PAZARINA İLİŞKİN PRATİK BİLGİLER................................................................................. 42 

2.1. Ticari İlişkilerde Yararlı Olabilecek Bilgiler ................................................................................................. 42 

2.1.1. Dış Ticaret ve Gümrük Mevzuatı.................................................................................................... 42 

2.1.2. Gümrük Vergileri............................................................................................................................ 42 

2.1.3. Muafiyetler...................................................................................................................................... 42 

2.1.4. İthalat Yasakları .............................................................................................................................. 43 

2.1.5. Diğer Kurallar ................................................................................................................................. 43 

2.1.6. Geçici İthalat ................................................................................................................................... 43 

2.1.7. Katar’a İhracatta Gerekli Belgeler .................................................................................................. 43 

2.2. Pazara Giriş............................................................................................................................................ 44 

2.2.1. Acentalar ......................................................................................................................................... 44 

2.2.2. Franchising...................................................................................................................................... 44 

2.2.3. Doğrudan Pazarlama ....................................................................................................................... 44 

2.2.4. Kamu Alımları (Mal Alımları)........................................................................................................ 45 

2.2.5. Dağıtım ve Satış Kanalları .............................................................................................................. 45 

2.2.6. Reklam ve İlan Olanakları............................................................................................................... 46 

2.2.7. Fiyatlandırma .................................................................................................................................. 47 

2.2.8. Satış Sonrası Hizmetler ................................................................................................................... 48 

2.2.9. Etiketleme ....................................................................................................................................... 48 

2.2.10. Standartlar ..................................................................................................................................... 48 

2.2.11. Ödeme Şekilleri............................................................................................................................. 48 

2.2.12. Kambiyo Kontrolü ........................................................................................................................ 48 

2.3. Katar Yabancı Sermaye Mevzuatı.......................................................................................................... 49 

2.3.1. Yabancı Sermaye Mevzuatı ............................................................................................................ 49 

2.3.2. Yabancı Sermayeye Yönelik Kısıtlamalar ...................................................................................... 49 

2.3.3. Yabancı Sermaye Yatırımlarına Sağlanan Avantajlar..................................................................... 50 

2.3.4. Yabancı Sermaye Yatırımları İçin İrtibat Bilgileri.......................................................................... 50 

2.4. Katar’da Yatırım .................................................................................................................................... 52 

2.4.1. Karar Süreci .................................................................................................................................... 52 

2.4.2. Katar Şirketler Kanunu.................................................................................................................... 52 

2.4.3. Şirket Kuruluşu ve Şirket Türleri .................................................................................................... 52 

2.4.4. Şube Açmak .................................................................................................................................... 54 

2.4.5. Ticari Temsilcilik Açmak................................................................................................................ 54 

2.5. Katar Vergi Mevzuatı............................................................................................................................. 55 

2.5.1. Vergi Sistemi................................................................................................................................... 55 

2.5.2. Vergi İdaresi.................................................................................................................................... 55 

2.5.3. Beyanname...................................................................................................................................... 56 

2.5.4. Muhasebe Kayıtları ......................................................................................................................... 56 

2.5.5. Vergi Hesaplanması ........................................................................................................................ 57 

2.5.6. Amortisman..................................................................................................................................... 57 

2.5.7. Vergilere İlişkin Diğer Hükümler ................................................................................................... 58 

2.5.8. Vergi Oranları ................................................................................................................................. 58 

2.5.9. Vergiden Muafiyet .......................................................................................................................... 58 

2.5.10. Diğer Vergiler ............................................................................................................................... 58 

3. DEĞERLENDİRME ve ÖNERİLER............................................................................................................ 59 

3.1. Değerlendirme........................................................................................................................................ 59 

3.1.1. Öneriler ........................................................................................................................................... 59 

3.2. Yararlı İrtibat Bilgileri ........................................................................................................................... 61 

3.2.1. İşadamları Örgütleri ........................................................................................................................ 61 

3.2.2. İthalatla İlgili Kuruluşlar................................................................................................................. 61 

3.2.3. Bazı Alıcı Kamu Kuruluşları ve İhale İlanları ................................................................................ 62 

3


BÖLÜM I – KATAR 

1. SOSYAL VE EKONOMİK GÖSTERGELER 

Aksi belirtilmediği sürece, veriler 2008 yılına aittir. 

1.1. Ülke Kimliği 

Devletin Adı Katar Devleti (State of Qatar) 

Başkenti Doha 

Yönetim Biçimi Emirlik 

Resmi Dili Arapça 

Dini İslam 

Para Birimi Katar Riyali (QR) 

Yıllık Ortalama Döviz Kuru 1 US $ = 3,64 QR (Sabit) 

Yüzölçümü 11.521 km² 

Nüfusu (2008 Temmuz Tahmini) 907.000 (%25’i Katarlı) (CIA) 

Yıllık Nüfus Artış Hızı %5,26 

Nüfus Yoğunluğu Km²’ye 72,7 kişi 

Mesai Günleri ve Saatleri Resmi Kurumlar; Pazar-Perşembe: 07:00-14:00 

Bankalar; Pazar-Perşembe: 07:30-13:30 

Özel Sektör; 08:00-13:00 ve 15:30-18:30 (Cuma 

hariç) 

Saat Farkı GMT +3 (Yaz saati uygulaması yoktur.) 

Türkiye yaz saati uygularken TSİ. 

Resmi Tatil Günleri 

(Dini tatiller hicri takvime göre 

belirlenmektedir) 

Uluslararası Telefon Kodu + 974 

1.2. Sosyal Göstergeler 

Yaz saati uygulaması sona erdiğinde TSİ +1 

Ulusal Gün : 18 Aralık 

Eid al Fitr (Ramazan Bayramı) 4 gün 

Eid al Adha (Kurban Bayramı) 5 gün 

Ortalama Yaşam Süresi 75,35 yıl 

Bebek Ölüm Oranı Binde 12,66 

Okuma Yazma Oranı % 89 

Eğitim Harcamaları (2007-8 bütçesi) 2,2 milyar $ (2008-09 bütçesi) 5,4 milyar $ 

Sağlık Harcamaları (2007-8 bütçesi) 1,3 milyar $ (2008-09 bütçesi) 2,5 milyar $ 

1.3. Enerji Göstergeleri 

Petrol Rezervi ve Üretim 15,2 milyar varil, 850.000 varil/gün 

Petrol İhracatı 600.000 varil / gün 

Rafineri Kapasitesi 137.000 varil / gün 

Doğalgaz Rezervi ve Üretim 25,7 trilyon m³, 

LNG İhracatı 35 milyon ton 

Elektrik Üretimi (2004) 12,4 milyar kWh 

Elektrik Üretim Kapasitesi (2004) 2,7 GW 

İç Enerji Tüketimi (2004) %79 Doğalgaz, %21 Petrol 

4


1.4. Ekonomik Göstergeler 

Yıllar 2007 2008 tah. 2009 tah 

Nominal GSYİH (milyar $) 71,0 

81,9 88,2 

GSYİH Artış Oranı (%) 25,2 14,8 9,5 

Reel GSYİH Artış Oranı (%) 7,8 9,5 6,5 

Enflasyon Oranı (%) 11,8 15,0 12,5 

İşgücü (2004) 437.561 (50.282’si Katarlı) 

İşsizlik Oranı (%) (2004) 4,3 

Nominal GSYİH Sektörel Dağılımı (%) (2007) Petrol-Gaz 56,5 

Petrol Dışı 43,5 

- İnşaat 5,7 

- Finansal hizmetler 12,3 

- İmalat 7,6 

- Ticaret ve Turizm 4,6 

-Ulaştırma ve Telekom 3,8 

GSYİH – Nominal Sektörel Büyüme Hızları 

(%) (2007) 

Dış Ticaret (milyar $) (2007) İhracat 42,0 

İthalat 22,0 

Denge 20,0 

Hacim 64,0 

Başlıca Ticaret Partnerleri 

(milyar $) 

Türkiye ile Dış Ticareti (milyon $) 

(DTM verileri) 

Petrol-Gaz 23,7 

Petrol Dışı 27,1 

- İnşaat 22 

- Finansal hizmetler 49 

- İmalat 21 

- Ticaret ve Turizm 27 

-Ulaştırma ve Telekom 37 

İhracat (2007) 

Borç Stoku (milyar $) (2008) 60,7 

Yabancı Sermaye Yatırımları (milyar $) 3,6 

Veriler QSA, CIA, IMF ve DTM kaynaklarından derlenmiştir. 

Japonya 17.042,0 

G. Kore 7.333,5 

Singapur 4.743,7 

Hindistan 2.664,0 

Tayland 1.923,1 

BAE 1.369,0 

İspanya 935,7 

Tayvan 508,2 

Pakistan 469,8 

Çin 333,2 

TÜRKİYE 29,6 

İhracat 1.074,4 

İthalat 159,4 

Denge 915,0 

Hacim 1.233,8 

İthalat (2007) 

ABD 2.506 

İtalya 2.261 

Japonya 2.193 

Almanya 1.706 

BAE 1.547 

G. Kore 1.336 

Çin 1.280 

S. Arabistan 1.078 

İngiltere 1.035 

Fransa 792 

TÜRKİYE 450 

5


2. KATAR HAKKINDA GENEL BİLGİLER 

2.1. Katar’ın Kısa Tarihçesi 

I. Dünya Savaşı sırasında Osmanlı İmparatorluğu’nun Arap Yarımadası’ndan 

çekilmesiyle birlikte, 1916 yılında Birleşik Krallık ile imzalanan protektora anlaşmasıyla 

Katar’ın savunma ve dış işleri Birleşik Krallık tarafından üstlenilmiştir. 

Katar’da petrol arama faalyetlerine 1935 yılında başlanmış, 1939 yılında Dukhan’da 

petrol bulunmuş ve ülkeden ilk petrol sevkıyatı 1949 tarihinde gerçekleştirilmiştir. 

Zamanla petrol gelirlerinin paylaşımına ilişkin olarak Al Thani ailesi içerisinde başlayan 

anlaşmazlıklar 1972 yılında Şeyh Khalifa bin Hamad al Thani’nin iktidara gelmesiyle son 

bulmuştur. 

Bu arada, Birleşik Krallığın bölgeden çekilmesiyle birlikte Katar Eylül 1971’de 

bağımsızlığını ilan etmiştir. Katar aynı tarihlerde Birleşmiş Milletler’e ve Arap Birliği’ne, 

1981 yılında da Körfez İşbirliği Konseyi’ne üye olmuştur. 

1995 yılında bir saray darbesiyle ülkenin yönetimi Şeyh Hamad bin Khalifa al Thani’ye 

geçmiştir. O tarihten bu yana, Katar sosyal ve ekonomik alanlarda reformlar yaparak hızlı 

bir kalkınma süreci sergilemektedir. 1997 yılında ilk kez ihracatı gerçekleştirilen 

doğalgaz, ülke kalkınmasının lokomotifidir. 

2.2. Siyasi ve İdari Durum 

2.2.1. Yasama 

Ülkede halihazırda 35 üyeli atamayla görev yapan bir Danışma Meclisi bulunmaktadır. 

Sözkonusu Meclis’in görevleri yasaların gözden geçirilmesi ve bağlayıcı olmayan 

tavsiyelerde bulunulmasıdır. 

2003 yılında yapılan referandumla kabul edilen ve 2005 yılı Haziran ayında yürürlüğe 

giren Anayasa’ya göre 45 sandalyeli bir Danışma Meclisi oluşturulması öngörülmektedir. 

Sözkonusu Meclisin 2/3 sandalyesi seçimle, geri kalanı ise Emirin atamasıyla göreve 

başlayacak ve yasa tekliflerini, Bütçe Kanunu’nu inceleme, Bakanlar Kurulu’nun ve 

Bakanların işlemlerini denetleme, yasa hazırlama yetkilerini kullanacaktır. 

Ancak Emir, ulusal çıkarları gerekçe göstererek Meclisin yetkilerini kullanmasını 

engelleyebilir. Diğer taraftan Emir’in Meclisi dağıtma yetkisi de bulunmaktadır. 

Sözkonusu Danışma Meclisi’nin kurulması için 2008 Mayıs ayında yeni bir Seçim 

Kanunu çıkarılmış olmakla birlikte, henüz seçimler yapılmamıştır. 

Ülkede siyasi partiler yasaktır. Bununla birlikte Anayasa, vatandaşların düşünce ve 

örgütlenme özgürlüğü olduğunu kabul etmektedir. 

6


2.2.2. Yürütme 

Katar, anayasal monarşidir. Tüm yetkiler Emir’de toplanmış olup, Bakanlar Kurulu ve 

Başbakan Emir tarafından atanmaktadır. 

Hamad bin Khalifa al Thani Emir – Savunma Bakanı 

Tamim bin Hamad al Thani Veliaht 

Bakanlar Kurulu 

Hamad bin Jassem bin Jabr al Thani Başbakan ve Dışişleri Bakanı 

Abdullah bin Hamad al Attiyah Başbakan Yrd, Enerji, Sanayi, Su ve Elektrik Bakanı 

Fahd bin Jassim al Thani İş ve Ticaret Bakanı 

Ahmed bin Nasser al Thani Ulaştırma ve İletişim Bakanı 

Hamad bin Abdelaziz al Kawari Kültür ve Miras Bakanı 

Sheikha bint Hamad al Mahmoud Eğitim Bakanı 

Ahmed Ghurab al Marri Vakıflar ve İslami İşler Bakanı 

Abdullah bin Mobarak al Midhadhi Çevre Bakanı 

Sheikha bint Ahmed al Mahmoud Eğitim Bakanı 

Youssuf Hussein Kamal Ekonomi ve Maliye Bakanı 

Abdullah bin Khaled al Thani İçişleri Bakanı 

Hassan Abdullah al Ghanem Adalet Bakanı 

Sultan bin Hassan al Dhabit al Dawsari Çalışma Bakanı 

Dr. Ghaliyah bint Mohammed al Thani Kamu Sağlığı Bakanı 

Abdelrahman bin Khalifa bin Abdelaziz al Thani Belediyeler ve Tarım Bakanı 

Nasser al Humaydi Sosyal İşler Bakanı 

Sultan bin Hassan al Dhabit al Dawsari Kabine İşlerinden Sorumlu Devlet Bakanı 

Ahmed Abdullah al-Mahmoud Dışişlerinden Sorumlu Devlet Bakanı 

Abdullah bin Nasser bin Khalifa al Thani İçişlerinden Sorumlu Devlet Bakanı 

Khalid bin Mohammed al Attiyah Uluslararası İşbirliğinden Sorumlu Bakanı 

Mohammed Saleh al Sada Enerji ve Sanayiden Sorumlu Devlet Bakanı 

Hamad bin Abdullah bin Mohammed al Thani Devlet Bakanı 

Hamad bin Suheim al Thani Devlet Bakanı 

2.2.3. Yargı 

Yargı reformu, Emirin öngördüğü modernleşme süreci içerisinde önemli bir adımı teşkil 

etmektedir. 2005 yılında uygulanmaya başlanan Anayasa’da yargının bağımsızlığı açıkça 

ifade edilmektedir. Diğer taraftan Anayasa’nın uygulanmasını izleyecek bağımsız bir 

mahkeme de Haziran 2008’de kurulmuştur. 

2004 yılı Ekim ayında çıkarılan bir yasa ile şeriat ve hukuk mahkemeleri birleştirilmiştir. 

Açılan davalar konusuna bağlı olarak ilgili mahkemeye yönlendirilmektedir. Özellikle 

evlilik, boşanma gibi aile hukukunu ilgilendiren konular için “aile mahkemesi” 

kurulmuştur. 

2.3.Coğrafi, Demografik ve Sosyal Bilgiler 

2.3.1. Coğrafi Konumu, Yer Şekilleri, Akarsular ve Göller, İklim-Bitki Örtüsü 

Katar gerek nüfus gerek yüzölçümü açısından küçük Körfez ülkelerinden bir tanesidir. 

Arap Yarımadası’nın doğu kıyısında yaklaşık 11.521 km²’lik bir alana sahiptir. Kıyı şeridi 

550 km, kara sınırı ise 60 km olup Suudi Arabistan’la komşudur. 

7


Ülkenin tamamına yakını düzlük olup, en yüksek rakım deniz yüzeyinden 40 m’dir. 

Ülkenin kuzeybatısında bazı tepeler, güneydoğusunda ise kum tepeleri bulunur. 

Ülkenin iklim yapısı çöl iklimidir. Yazın hava sıcaklığı 50ºC civarındadır. Yüzey suları ve 

bitki örtüsü yok denecek kadar azdır. Bazı kuyulardan yeraltı suyu çıkarılmakta ise de, 

suyun tamamı denizden arıtma yoluyla elde edilmektedir. 

2.3.2. Nüfus 

Katar’ın nüfusu, son nüfus sayımının yapıldığı 2004 yılında 744.029 olarak tespit edilmiş 

olmasına rağmen, Katar Planlama Konseyi hesaplanan nüfus artış hızı %5,26’ya göre 

yıllar boyunca istatistiklerini yayımlamıştır. 

Bununla birlikte, Katar İstatistik İdaresi, 2008 yılında rakamlarında önemli ölçüde bir 

revizyona giderek nüfusu 1,45 milyon olarak bildirmiştir. Bu rakamın ne derece sağlıklı 

olduğu kestirilememektedir. (Bu rakamlara göre Katrlı nüfusun toplam nüfusa oranı 

%14’tür.) 

CIA, Katar nüfusunun 2009 yılı Temmuz ayı itibariyle 833.285 olacağı tahmininde 

bulunmuştur. (Buna göre Katarlı nüfusun toplam nüfusa oranı %25 olmaktadır.) 

Katar’da yüksek bir nüfus artış hızı görülmekle birlikte, sözkonusu oran ülkenin 

sanayileşme ve yatırım çalışmaları kapsamında bu ülkeye gelen yabancıların sayısındaki 

artıştan kaynaklanmaktadır. Ülkede çalışan yabancıların çoğunluğu Hint altkıtası, 

Pakistan, Nepal ve Filipinler’den gelmektedir. 

Ülke nüfusunun %66,6’sı erkek, %47,5’i 29 yaşın altındadır. Bu oransızlıklar da yabancı 

işgücüne bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. 

Nüfusun %90’ı şehirlerde yaşamaktadır. Başkent Doha nüfusun 45,7’sini, 10 km 

uzaklıktaki Rayyan ise %36,7’sini barındırmaktadır. 

2.3.3. Çalışma Hayatı ve İşgücü 

Ülkenin işgücü neredeyse tamamıyla yabancı işçilere dayanmaktadır. 2004 sayım 

sonuçlarına göre 50.000 civarındaki Katarlı işgücünün %90’ından fazlası kamu 

sektöründe hizmet vermekte, %4’ü ise özel sektörde – aile işletmelerinde çalışmaktadır. 

Geri kalan işgücü (387.000) ise ağırlıklı olarak Hint altkıtası, Pakistan, Nepal ve 

Filipinler’den bu ülkeye çalışmaya gelen yabancılardır. 

Katar’da hükümet tarafından sürdürülen çalışmalar ağırlıklı olarak Katarlı işgücünün 

kalitesinin artırılarak özel sektörde istihdam edilmesini amaçlamaktadır. Bu çerçevede, 

ülkede faaliyet gösteren çok uluslu şirketlerle birlikte Katarlılar için yoğun mesleki eğitim 

programları düzenlenmektedir. 

Diğer taraftan ülkede işgücüne tanınan haklar da Katarlılarla sınırlı kalmaktadır. 2004 

yılında çıkarılan 18 sayılı Çalışma Yasası, 18 yaşını bitirmiş Katarlı çalışanların 100’den 

fazla Katarlı çalışanın istihdam edildiği işletmelerde örgütlenmesine izin vermektedir. 

Bununla birlikte, kamu işletmeleri sözkonusu uygulamanın dışında kalmaktadır. Ayrıca, 

Yasa yalnızca tek bir ulusal sendikaya izin vermekte ve sözkonusu örgütlenmelerin 

yurtdışında kurulmuş benzeri örgütlerle ortak çalışmalar yürütmesini de yasaklamaktadır. 

8


Sözkonusu Çalışma Yasası, işçilere grev ve toplu sözleşme hakkı tanımış olmakla birlikte 

pratikte işçilerle toplu sözleşme yapılmamakta, verilecek ücretler işveren tarafından 

serbest olarak belirlenmektedir. Katar’da yabancı işçiler için asgari ücret uygulaması 

(inşaat işçileri, hizmetçiler ve şoförler hariç) ve sosyal sigorta sistemi bulunmamaktadır. 

Diğer taraftan, ülkenin diğer yasal düzenlemeleri de grev hakkının kullanılmasını 

engellemektedir. Katar ILO Üyesi olmakla birlikte Çalışma Yasası, uluslararası kriterleri 

karşılamaktan uzaktır. 

Yabancı işgücünün çalışma izinleri İçişleri Bakanlığı’nca düzenlenmektedir. Katar’da 

çalışan her yabancı için bir kefil zorunludur. Bu nedenle, ülkede iş yapmak isteyen her 

yabancı şirketin yatırımı için getireceği yabancı çalışanların kefalet işlemlerini kefili / 

ortağı ile en başta çözmesi gerekmektedir. 

İçişleri Bakanlığı’nın ve kefilin kabulü ile yabancı işçinin kefaleti el değiştirebilmektedir. 

Bununla birlikte, İçişleri Bakanlığı’nın kabulüne bağlı olarak kefili hakkında geçerli bir 

şikayette bulunan çalışanın kefaleti bir başkasına geçebilir. 

Diğer taraftan, ikamet izni içerisinde kefalet yalnızca iki kere değiştirilebilir. Bir 

yabancının ikamet izni iptal edilirse, kişi Katar’a işçi vizesi ile 2 yıl içerisinde giriş 

yapamaz. 

Genel uygulama, özellikle inşaat sektöründe çalışanlara maaşın yanısıra, barınma 

imkanının da sağlanmasıdır. Katar Çalışma Sekreterliği, asgari standardın yakalanmasını 

sağlamak amacıyla işçilerin barındığı kampları denetlemekte ve gerekli gördüğü takdirde 

kapatmaktadır. 

2.3.4. Eğitim ve Sağlık 

Katar, eğitim ve sağlık alanlarında dünyanın önemli merkezlerinden biri haline gelmek 

yönünde yaptığı yatırımlarla diğer Körfez ülkelerinden farklılaşmaya çalışmaktadır. 

- Eğitim 

Katar Hükümeti 1970’lerin ortalarından bu yana eğitime büyük kaynak ayırmaktadır. 

Katar Emiri’nin eşi Şeyha Mozah bint Nasser Al-Missned’ın başkanlığını yaptığı Qatar 

Foundation şemsiyesi altında 1997 yılında başlatılan Education City projesi, Katar’ı 

eğitim alanında bölgede bir merkez haline getirmeyi amaçlamaktadır. 

Bu proje kapsamında, ABD’nin uluslararası üne sahip beş üniversitesi en yetkin oldukları 

ana bilim dallarında karma eğitim vermektedir. Weill Cornell Üniversitesi tıp (2002), 

Virginia Commonwealth Üniversitesi güzel sanatlar (2003), Texas A&M Üniversitesi 

mühendislik (2003), Carnegie Mellon Üniversitesi iş idaresi ve bilgisayar (2004), 

Georgetown Üniversitesi uluslararası ilişkiler (2005), Northwestern Ünversitesi 

gazetecilik (2008) alanlarında eğitim vermektedir. Qatar Foundation’ın gerçekleştireceği 

Sidra Tıp Merkezi için yapılacak yatırım miktarı ise yaklaşık 2,5 milyar $’dır. 

Katar’da ayrıca Hollanda kökenli CHN ve Kanada kökenli CNA Üniversitelerinin de 

şubeleri bulunmaktadır. Katar Üniversitesi ise 1977 yılında kurulmuştur. 

9


Ülkedeki yetişkinlerin okuma-yazma oranı 2004 yılı itibariyle %89’a ulaşmıştır. Bu oran 

genel anlamda Körfez ortalamasında olmasına rağmen kadınların okuma-yazma oranı 

bölgedeki diğer ülkelerden daha yüksektir. 

Katar’da 6 yıllık ilk öğrenim zorunludur. Katar İstatistik İdaresi rakamlarına göre ülkede 

2006 yılında 154.092 öğrenci öğrenim görmüştür. Diğer taraftan, 2007-2008 döneminde 

üniversitede öğrenim gören öğrenci sayısı ise 12.000 olmuştur. 

Katar eğitim sisteminin modernleştirilmesine yönelik olarak Rand Institute ile kapsamlı 

bir müfredat değişikliği çalışması da yürütülmekte ve bu çerçevede müfredatta ingilizce, 

bilim ve matematik derslerine ağırlık verilmesi öngörülmektedir. 

- Sağlık 

Katar’da sağlık hizmetlerinin seviyesi batı standartlarını yakalamıştır. Katar İstatistik 

İdaresi rakamlarına göre Katar’da 2007 yılındaki yatak kapasitesi 1.650, toplam sağlık 

personeli sayısı ise 1.775’ü doktor, 5.558’i hastabakıcı olmak üzere toplam 9.524’tür. 

Katar’da 2007 yılında 5 devlet hastanesi, 4 özel hastane, devlete ait 23 sağlık merkezi, 5 

acil çocuk kliniği, 6 poliklinik, 219 özel klinik faaliyet göstermiştir. Bunların yanısıra 1 

askeri hastane, 1 polis hastanesi, 1 spor sağlığı merkezi, 22 özel laboratuar ve 

görüntüleme merkezi bulunmaktadır. 

Katar’da sağlık hizmetlerinin kalitesinin yükselmesi ile yaşam süresi de uzamış ve 1975 

yılındaki 62’den 2008 yılında 75’e çıkmıştır. 

Ülkede ikamet izni sahibi her yabancı ve Katarlı sağlık hizmetlerinden ücretsiz 

yararlanmaktadır. Bununla birlikte, sözkonusu hizmetlerin bütçe üzerinde oluşturduğu 

baskılar, yeni bir reform sürecini başlatmıştır. Bu çerçevede, Sağlık Bakanlığı 2005 

yılında kaldırılarak bu Bakanlığın tüm faaliyetlerini yürütecek olan National Health 

Authority adıyla yeni bir birim oluşturulmuştur. Sözkonusu bütçe baskılarını azaltacak bir 

başka yöntem olarak da Hükümet tüm çalışanlar için zorunlu sağlık sigortasını hayata 

geçirmeyi planlamaktadır. 

2.4. Yeraltı Kaynakları 

2.4.1. Petrol 

Katar’da petrol 1939 yılında Dukhan’da bulunmuş ve ülkeden ilk petrol sevkıyatı 1949 

yılında gerçekleşmiştir. Diğer taraftan, denizde sürdürülen sondaj faaliyetleri sonucunda, 

1960’ta Idd-al Sharqi, 1965’te Maydan Mahzam ve 1969’da Bul Hanine’de petrol 

bulunmuştur. 

Katar’da karadaki petrol arama ve saha işletme faaliyetleri 1976’da, denizdeki arama ve 

işletme faaliyetleri ise 1991’de millileştirilmiştir. Bununla birlikte, Qatar Petroleum 

uluslararası petrol şirketleriyle üretim paylaşım anlaşmaları çerçevesinde yeni saha izinleri 

vermektedir. Katar’ın petrol rezervleri 15,2 milyar varil olarak belirlenmiştir. 

10


2.4.2. Doğalgaz 

Katar, doğalgaz bakımından Rusya ve İran’dan sonra dünyanın en büyük üçüncü, serbest 

doğalgaz açısından ise dünyanın en büyük rezervine sahiptir. Katar’ın yaklaşık 25,8 

trilyon m³’lük doğalgaz rezervleri, dünya rezervlerinin %15’ine tekabül etmekte olup, 160 

milyar varil petrole eşdeğerdir. Kuzey Sahası’ndaki gaz arama faaliyetleri 1987 yılında, 

üretim ise 1991 yılında başlamıştır. 

3. KATAR’IN GENEL EKONOMİK DURUMU 

3.1. Katar Ekonomisi 

2003 yılından 2008 yılının ortalarına kadar enerji fiyatlarının uluslararası piyasalarda 

yakaladığı rekor düzeyler, petrol ve doğalgaz ihracatçısı olan Katar ekonomisine son 

derece olumlu bir etkide bulunmuş, diğer taraftan, ülkenin doğalgaza dayalı sanayileşme 

programı da anılan büyüme hızının yakalanmasına yardımcı olmuştur. 

1990’ların ortalarında başlayan; liberalleşme, dışa açılma, ekonomik faaliyetlerin 

çeşitlendirilmesi ve sözkonusu yeni yapının ihtiyaç duyduğu kurumsal ve yasal reformlar 

sonucunda yakalanan bu süreçte, 2002-2008 yılları arasında GSYİH 19,7 milyar $’dan 

81,9 milyar $’a ulaşmıştır. 

Katar bu süreci takip ederek GSYİH’sını 2010-2011 yıllarında 100 milyar $’a çıkarmayı 

hedeflemektedir. Bu hedefin yakalanması için ise, önümüzdeki dönemde enerji, altyapı, 

turizm ve ulaştırma sektöründe yapılacak yatırımların 150 milyar $’ı aşması 

beklenmektedir. 

Bununla birlikte, hızlı ekonomik büyüme süreci içerisinde özellikle yüksek talebin ve 

yapılan büyük kamu harcamalarının sonucunda yaşanan yüksek enflasyon, ekonominin en 

büyük sorunu haline gelmiştir. 

Her ne kadar 2008’in ikinci yarısından itibaren küresel finans krizi etkisini Katar’da da 

göstermiş ve ekonomide hızlı bir soğuma yaşanmışsa da, enflasyonist baskının kısa 

vadede sona ermeyeceği değerlendirilmektedir. Enflasyon oranı 2008 yılında %15 olarak 

hesaplanmıştır. 

Özetle, 1995 yılında iktidarı ele geçiren Şeyh Hamad bin Khalifa al Thani’nin, 

borçlanarak ekonomik çeşitlendirme politikalarına hız verme düşüncesi, artan enerji 

fiyatlarının da etkisiyle bugün meyvelerini vermeye başlamış ve Katar kişi başına düşen 

88.000 $’ı aşan gelir ile bölgenin en iyi ekonomik performans gösteren ülkesi haline 

gelmiştir. Doğalgazın dünya ekonomisinde giderek artan önemi, Katar’ın güçlü ekonomik 

kalkınma politikalarının başarısını da perçinleyecektir. 

Riskler 

Büyük bir ekonomik çeşitlendirme programı sürdürülmekte ise de, Katar ekonomisinin en 

kırılgan yanı, ekonomide petrol ve doğalgazın ağırlığının son derece büyük olmasıdır. 

11


Yaptığı gaz anlaşmaları uzun vadeli olduğu için diğer hidrokarbon üreticilerine göre daha 

avantajlı olsa da, Katar’ın mali dengeleri, enerji fiyatlarının hızlı bir düşüş göstermesi 

durumunda kötü etkilenecektir. Nitekim 2008 yılı Temmuz ayında 147 $ / varil olan 

petrol fiyatının yıl sonunda neredeyse 1/3’e kadar düşmesi sonucunda, tüm Körfez 

ülkelerinde olduğu gibi Katar’da da, enerji sektöründekiler de dahil olmak üzere, bazı 

yatırım projelerinde ertelemelere gidilmiştir. 

İran’ın nükleer programı çerçevesinde yaşanan gerginlikler, Irak’taki gelişmeler ve 

bölgede giderek artan mezhepsel gerilim, Körfez’deki ABD Kuvvetlerinin en büyük 

üslerinin bulunduğu Katar’da yakından izlenmektedir. 

Bununla birlikte, yakalanan hızlı gelişme süreci ve yüksek gelir düzeyi Katar’ı bu 

bağlamda çıkabilecek ekonomik ve siyasi krizlere karşı daha güçlü kılmaktadır. 

3.2. Genel Ekonomik Yapı 

Katar’ın büyük hidrokarbon rezervleri, ülkenin hızla büyüyen ekonomisinin lokomotifi 

konumundadır. Petrol sektörü, her ne kadar doğalgazın ekonomideki payı giderek 

artmaktaysa da, Katar ekonomisinin temelini oluşturmaktadır. 2003 yılından 2008 yılı 

ortalarına kadar hızlı artış gösteren dünya enerji fiyatlarının yanısıra, doğalgazın da 

giderek daha etkin bir biçimde ihraç edilmesini ve kullanılmasını öngören Hükümet 

politikaları, son yıllarda Katar’da GSYİH’nın patlama yapmasını sağlamış ve 2002-2008 

yılları arasında GSYİH, 19,4 milyar $’dan 81,9 milyar $’a yükselmiştir. 

Dünya petrol ve doğalgaz fiyatlarının 2008 yılı Temmuz ayından itibaren hızlı bir düşüş 

göstermesine rağmen, Katar’ın ekonomik çeşitlendirme programının etkisiyle gerek petrol 

ve doğalgaz sektörünün, gerek bu sektörlerdeki gelişmelere eşlik eden diğer (petrol dışı) 

sektörlerin göstereceği performansın, GSYİH’daki hızlı büyümenin bir süre daha devam 

edeceğini ortaya koyduğu da bir gerçektir. Nitekim, Hükümet tüm kalkınma projelerini, 

GSYİH’nın 2010-2011 döneminde 100 milyar $’ı aşacağı öngörüsüyle yapmaktadır. 

Tablo : 1 Nominal GSYİH’in Sektörel Dağılımı ve Büyüme (milyon) 

Sektör 2003 2004 2005 2006 2007 2008** Büyüme (%) GSYİH İçindeki 

Oranı (%) 

Petrol ve Gaz 50.551 62.922 92.071 118.168 146.144 229.727 57,19 61,69 

Petrol Dışı 35.112 52.590 62.493 88.476 112.447 142.657 26,87 38,31 

- Tarım 201 210 216 233 250 268 7,20 0,07 

- İmalat 6.553 11.995 13.042 16.150 19.511 25.390 30,13 6,82 

- Su ve Elektrik 1.205 1.482 2.209 3.513 4.329 5.456 26,03 1,47 

- İnşaat 4.654 6.425 8.744 11.991 14.634 18.166 24,14 4,88 

- Ticaret ve Konaklama 4.345 6.148 6.869 9.452 12.002 13.311 10,91 3,57 

- Ulaşım 2.911 4.020 5.114 7.159 9.803 12.274 25,21 3,30 

- Finans ve Emlak 6.446 9.925 14.785 21.392 31.865 37.019 16,17 9,94 

- Diğer Hizmetler* 8.797 12.385 11.514 18.586 20.053 30.773 53,46 8,26 

Toplam GSYİH (QR) 

Toplam GSYİH ($) 

Kaynak: QSA 

85.663 115.512 154.564 

23.534 31.734 42.463 

206.644 

56.770 

258.591 

71.041 

372.384 

102.303 

44,01 100,00 

* Komisyon gelirleri, hükümetin diğer gelirleri, ithalat vergileri 

** Tahmini 

12


- Büyüme 

Ekonominin kamu ağırlıklı olması ve hidrokarbon sektörünün de gelirlerin en önemli 

kısmını teşkil etmesi, Katar’ın büyüme hızının doğrudan sözkonusu sektöre bağlı olması 

sonucunu doğurmaktadır. 

Katar petrolünün fiyatı, 2008 yılında ortalama 100 $/varil olarak gerçekleşmiştir. Petrol 

ihracatının miktar olarak 600.000 varil/gün civarında seyretmesine rağmen petrol 

fiyatındaki artışlar, diğer taraftan, ülkenin LNG ihracatı 2008 yılında bir önceki yıla göre 

%13 civarında artış göstererek 35 milyon ton olarak gerçekleşmesi Katar GSYİH’sını 

2008 yılında 100 milyar $ seviyesini getirmiş ve nominal %14,8, reel olarak ise %9,5 

oranında büyümesini sağlamıştır. 

- Enflasyon 

Katar’daki hızlı ekonomik büyüme, enflasyonist bir sürecin yaşanmasına yol açmaktadır. 

Ekonominin gösterdiği dinamik büyüme süreci, sözkonusu büyümenin karşılanması için 

gerekli alt ve üstyapı çalışmalarının aynı hızda gerçekleştirilememesi ve giderek artan 

talep, enflasyonun 2003 yılından beri yüksek seyretmesine neden olmaktadır. 

Ülkede giderek artan yabancı işgücünün talebiyle kiralarda meydana gelen büyük çaplı 

artış, enflasyonun temel nedeni olarak göze çarpmaktadır. Ayrıca sözkonusu talebi 

karşılamak amacıyla sürdürülmekte olan konut inşaatları ile kalkınma programı 

kapsamındaki büyük altyapı projeleri, inşaat sektöründeki maliyetlerin de hızla artış 

göstermesine neden olmuştur. 

Diğer taraftan, Katar Riyali’nin değerinin ABD Doları’na bağlı olarak sürekli olarak 

gerilemesi ise, ekonomisinin tamamı ithalata dayalı olan ve ithalatının %40’ını Euro 

bölgesinden gerçekleştiren Katar’da fiyatların hızla artmasının bir diğer nedeni olarak 

ortaya çıkmaktadır. 

Kalemler 

Tablo 2 : Enflasyon Endeksi (2001=100) 

2004 2005 2006 2007 2008 

Endeks Artış % Endeks Artış % Endeks Artış % Endeks Artış % Endeks Artış % 

Gıda ve içecekler 104,2 3,33 107,48 3,13 115,36 7,33 123,84 7,35 148,54 19,95 

Giysi ve ayakkabı 104,6 8,1 101,81 -2,67 114,46 12,43 128,86 12,58 144,06 11,80 

İkamet 139,55 16,22 176,19 26,25 221,94 25,97 287,04 29,33 343,32 19,61 

Mobilya ve ev eş. 101,91 3,35 106,67 4,67 110,87 3,94 116,87 5,41 125,88 7,71 

Sağlık 98,93 -1,42 103,34 4,46 104,55 1,17 105,83 1,22 110,30 4,22 

Ulaşım ve iletişim 95,98 3,66 99,7 3,88 101,56 1,87 103,51 1,92 113,18 9,34 

Eğitim, kültür 102,27 2,94 102,16 -0,1 104,53 2,32 109,71 4,96 120,52 9,85 

Çeşitli hizmetler 110,34 4,11 114,89 4,12 130,51 13,6 136,45 4,55 153,33 12,37 

Genel Endeks 109,48 6,8 119,13 8,81 133,23 11,84 151,55 13,75 174,36 15,05 

Kaynak: QSA 

13


Enflasyon, resmi rakamlara göre 2008 yılının ilk yarısında %16,59 olarak 

gerçekleşmiştir. Bununla birlikte, yılın üçüncü çeyreğinden itibaren etkisini gösteren 

küresel finans krizi ve resesyonun etkilerine bağlı olarak azalan güven ve Körfez’in 

genelinde düşen gayrımenkul fiyatları çerçevesinde bazı projelerin yavaşlaması veya 

ertelenmesi sonucunda gerilemeye başlamış ve yıl sonu itibariyle %15 olmuştur. 

Diğer taraftan yüksek enflasyonun bir diğer yansıması da, özellikle kalkınma projeleri için 

ihtiyaç duyulan yabancı işgücüne verilen ücretlerde görülmekte ve sözkonusu projelerin 

bütçeleri üzerinde de olumsuz etkide bulunmaktadır. 

3.3. Ekonomik Politikalar 

Katar Hükümeti tarafından uygulanan ekonomik politikalar temel olarak, ülkenin zengin 

yeraltı kaynaklarının da yardımıyla hızlı bir kalkınma sürecini yakalamayı, dışa açık ve 

dünyaya entegre bir ekonomi yaratmayı, güçlü ve aktif bir özel sektör oluşturarak 

ekonomide kamu kesiminin baskın rolünü azaltmayı amaçlamaktadır. 

- Ekonomik Çeşitlendirme 

Ekonomik yapının petrole olan bağımlılığını azaltmak isteyen Katar Hükümeti 1987 

yılında keşfedilen zengin doğalgaz kaynaklarını etkin bir biçimde kullanarak gelir 

kaynaklarını artırmayı öngören bir politika uygulamaktadır. 

Doğalgaz ihracatı, Katar’ın toplam ihracatının %40’ına ulaşmıştır. Sözkonusu oranın 

önümüzdeki dönemde daha da artması beklenmektedir. Katar, 2008 yılında 35 milyon ton 

civarında gerçekleşen LNG ihracatını 2011 yılında yılda 77 milyon ton düzeyine 

çıkarmayı hedeflemektedir. LNG tesisleri, Katar’ın imalat sanayiinin en önemli kolu 

olarak göze çarpmaktadır. 

Ayrıca, doğalgazdan petrol ürünleri üretilmesini ve ihraç edilmesini öngören “GTL – gas 

to liquids” teknolojisi konusunda da önemli adımlar atılmış bulunmaktadır. 

Diğer taraftan, ekonomik çeşitlendirme politikaları sadece doğalgaz ve buna bağlı sanayi 

tesislerinin kurulması ile sınırlı kalmamakta, bu politikaların önemli bir diğer yönünü de, 

enerji dışı alanlarda faaliyet gösterecek firmaların Katar’a çekilmesi oluşturmaktadır. 

Bu çerçevede, Ras Laffan ve Mesaieed Sanayi Bölgelerinin yanısıra; Qatar Science and 

Technology Park ve Qatar Financial Center kurularak, teknoloji ve finans alanlarında 

yabancı yatırımcıların bu iki “serbest bölgede” %100 yabancı sermayeli şirket kurarak 

faaliyet göstermelerine imkan tanınmıştır. 

- Yabancı Sermaye 

Katar Hükümeti ekonomik çeşitlendirme stratejilerinin etkinliğinin artırılması ve 

kalkınma politikalarına yabancı sermayenin de katkıda bulunması çerçevesinde ülkeye 

yabancı sermayenin çekilmesine büyük önem vermektedir. 

Bu bağlamda, 2000 yılından bu yana çeşitli yasal düzenlemeler yapılmış ve nispeten 

liberal bir yabancı sermaye mevzuatı oluşturulmaya çalışılmıştır. 

14


2000 yılı Ekim ayında çıkarılan 13 sayılı Participation of Non-Qatari Capital Law 

Katar’da yabancı sermaye yatırımlarını düzenlemektedir. Sözkonusu Kanun yabancı 

yatırımcıların, Ekonomi ve Maliye Bakanlığı’nın onayına bağlı olarak, Katar’da kurulacak 

şirketlerde %49 oranında pay sahibi olmalarını öngörmektedir. 

Bununla birlikte, tarım, sanayi, sağlık, eğitim, turizm sektörlerinde yapılacak yatırımlar ile 

ülkenin kalkınma politikalarına uygun bir biçimde enerji, maden ve diğer doğal 

kaynakların geliştirilmesi ve işletilmesine ilişkin proje yatırımlarında Ekonomi ve Ticaret 

Bakanı’nın yabancı yatırımcılara uygulanan %49’luk kısıtlamaya istisna getirebileceği ve 

%100 yabancı sermayeli yatırımlara izin verebileceği hususu da Kanun’da yer almaktadır. 

Diğer taraftan yabancı yatırımcıların; Doha Menkul Kıymetler Piyasası’nda (DSM) işlem 

yapabilmelerine ve Katar firmalarının hisselerine %25’lik limit dahilinde sahip 

olabilmelerine 2005, 50 yıllık bir süre için (50 yıl daha uzatılabilir) sanayi bölgelerinde 

arazi kiralayabilmelerine 2002, bazı gayrımenkul projeleri kapsamında 99 yıllığına konut 

sahibi olabilmelerine 2004 yılında izin verilmiştir. 

- Özelleştirme 

1990’lı yılların sonunda bütçedeki yoğun yatırımların yarattığı baskının aşılması amacıyla 

hayata geçirilen Katar’daki özelleştirme programı, kamu tarafından verilen hizmetlerin 

bütçeye olan yükünü azaltmak, etkinliğini artırmak ve özel sektörü motive etmek amacını 

taşımaktadır. 

1998 yılında, o dönemin Enerji, Sanayi, Elektrik ve Su Bakanlığı tarafından Ras Abu 

Fontas B enerji tesisinin işletme ve bakımı, çoğunluğu özel sektöre ait Qatar Electricity 

and Water Company’e (QEWC) devredilmesiyle başlayan özelleştirme uygulamaları, 

daha sonra, kamunun sahip olduğu şirketlerin hisselerinin bir kısmının menkul kıymetler 

piyasalarında halka arz edilmesiyle sürmüştür. 

Özelleştirme uygulamalarının yanısıra, kamu hizmetlerinin daha hızlı ve etkin bir biçimde 

sağlanmasına yönelik olarak özerk kurumlar oluşturulmaya başlanmıştır. 2000 yılında 

kurulan Qatar General Electricity and Water Corporation (Kahramaa), Elektrik ve Su 

Bakanlığı’nın yerini almış, personel sayısının düşürülerek daha etkin ve hızlı hizmet 

verilmesi açısından başarılı olmuştur. Sözkonusu örneği daha sonra, Sağlık Bakanlığı ve 

Ulaştırma Bakanlığı’nın kaldırılması ve sözkonusu Bakanlıkların görevlerinin özerk 

kurumlara devredilmesi süreci izlemiştir. 

- Maliye Politikaları ve Bütçe 

Katar’ın ekonomik yapısı tamamıyla petrol ve doğalgaza bağlıdır. GSYİH’ın %60’ından 

fazlası petrol ve gaz sektöründen sağlanmakta, diğer taraftan, büyük altyapı projeleri ve 

kamu hizmetleri gibi diğer önemli ekonomik faaliyetler de Qatar Petroleum’un (QP) bu 

gelirlerinden finanse edilmektedir. 

Katar Hükümeti’nin diğer bütçe gelirleri ise, yine devlet tarafından kurulan veya iştirak 

edilen Qatar National Bank, Qatar Telecom, Qatar General Electricity and Water 

Corporation gibi şirketlerin kar payları ve vergilerdir. Diğer taraftan, Hükümet’in 

giderlerini de kamu kesimine ödenen ücretler, faiz giderleri ve yatırımlar oluşturmaktadır. 

15


Bütçe yapısı petrol fiyatlarına bağlı olarak şekillendiğinden dolayı, hükümet özellikle 

1999 yılında petrol fiyatlarında yaşanan düşüşlerden sonra sıkı bir maliye politikası 

izlemeye başlamıştır. 

Zaman içerisinde petrol fiyatlarındaki artış ve doğalgaz gelirlerinin artması sonucunda, 

sıkı maliye politikalarından vazgeçilmiş ve kapsamlı altyapı projelerine büyük kaynak 

aktarılmaya başlanmıştır. 

Katar’ın bütçesi hazırlanırken, hemen hemen tüm Körfez ülkelerinde olduğu gibi, petrol 

fiyatlarına ilişkin projeksiyonlar düşük fiyatlar üzerinden yapılmaktadır. Bu nedenle, 

bütçe hazırlanırken öngörülen açıklar, yıl içerisinde petrol fiyatlarının yüksek 

gerçekleşmesi sonucunda kapanmıştır. Bütçenin fazla vereceği ilk kez 2005-06 

döneminde öngörülmüştür. 

2008-2009 yılı bütçesi hazırlanırken de petrol fiyatının varil başına 55 $ olması ve 

bütçenin büyük yatırım projelerine rağmen 7,7 milyar QR’lık fazla vermesi planlanmıştır. 

Buna mukabil Katar petrolünün fiyatının 2008 yılı ortalamasının 100 $/varil seviyelerinde 

gerçekleştiği dikkate alındığında sözkonusu fazlanın çok daha yüksek boyutlarda olduğu 

değerlendirilmektedir. Elde edilen ilave kaynağın da, uluslararası piyasalarda Katar 

Yatırım İdaresi’nce sürdürülen yatırımlar çerçevesinde değerlendirileceği tahmin 

edilmektedir. 

Tablo 3 : Katar Bütçesi (milyon QR) 

Bütçe Dönemi 2004/05 2005/06 2006/07* 2006/07 2007/08* 2008/09* 

Bütçe Gelirleri 30.716 55.232 56.900 61.531 72.457 103.660 

Cari Giderler 21.771 27.810 34.600 30.676 42.833 73.000 

Yatırım Giderleri 5.245 7.798 19.900 16.141 22.880 30.660 

Toplam Giderler 27.016 35.608 54.600 46.817 65.713 95.995 

Bütçe Fazlası 3.700 19.624 2.300 14.714 6.744 7.665 

Bütçe Fazlası / GSYİH (%) 4,3 17,1 1,2 9,6 3,2 2,4 

Kaynak: QSA 

* Bütçe öngörüleridir. Diğer rakamlar gerçekleşen verilerdir. 

2003/04 

Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Katar arasında gerçekleştirilen 2007 yılı görüşmeleri 

sonucunda hazırlanan ve 2008 yılı başında yayımlanan raporda, ülkedeki GSYİH artış 

oranının 2012 yılına kadar yıllık ortalama % 12 civarında gerçekleşmesinin beklendiği 

bildirilmiştir. 

Raporda yüksek enflasyona dikkate çekilerek, yüksek enflasyonun kontrol altına alınması 

için kamu harcamaları ve özellikle kamu ücret artışlarının azaltılması, kapsamlı altyapı 

projelerinin yıllara yayılması ve arz sıkıntılarının aşılmasına yönelik çalışmalara hız 

verilmesi yönündeki IMF önerilerine yer verilmiştir. 

16


2008- 2009 Bütçesi 

Katar’ın 2008-2009 bütçesi 1 Nisan 2008 tarihinde açıklanmıştır. Bütçe rakamları, 

ekonominin hızlı büyümesine paralel bir biçimde, bir önceki bütçe dönemine göre 

%40’tan fazla bir artış göstermiştir. 

Buna göre, bütçenin gelir kalemlerinin %43’lük bir artış ile 28,4 milyar $, gider 

kalemlerinin ise %46’lık bir artışla 26,3 milyar $ olması; bütçe fazlasının ise 2 milyar $ 

seviyesinde gerçekleşmesi öngörülmüştür. 

Bütçe programına göre, Hükümetin 2008-2009 döneminde eğitim sektörüne 5,4 milyar $, 

sağlık sektörüne ise 2,5 milyar $ aktarması, toplam altyapı yatırım harcamalarının ise bir 

önceki döneme göre %200’den fazla bir artışla 8,4 milyar $ olması planlanmıştır. 

2009- 2010 Bütçesi 

Katar’ın 2009-2010 dönemi bütçesi ana hatlarıyla, geçmiş döneme göre bir miktar 

kesintiye gidilmesine rağmen, kamu harcamalarına ağırlık verilmek suretiyle dünya finans 

krizinin Katar ekonomisi üzerindeki etkilerini minimize etmeye yöneliktir. 

Katar’ın 2009-2010 yılı bütçesinde petrol fiyatının 40 $/varil olarak baz alınmış, bu 

çerçevede, Katar’ın yeni bütçe döneminde bütçe gelirlerinin 88,7 milyar QR, yatırım 

harcamalarının 37,9 milyar QR olması, bütçe açığının ise 5,8 milyar QR gerçekleşmesi 

öngörülmüştür. 

Yeni bütçeye ilişkin Katar iş çevrelerince getirilen yorumlarda, dünya petrol fiyatlarındaki 

düşüşten, diğer Körfez ülkeleri gibi Katar’ın da etkilendiği, bununla birlikte, bütçe 

hazırlanırken öngörülen petrol fiyatının gerçekçi bulunduğu, sözkonusu fiyatın 

yükselmesi halinde zaten düşük olarak algılanan bütçe açığının kolaylıkla kapanabileceği, 

Hükümetin yatırım harcamalarında geçen bütçeye göre düşük sayılabilecek bir kesintide 

bulunmasının da krizin piyasaya etkilerinin silinmesi açısından memnuniyetle karşılandığı 

belirtilmektedir. 

Diğer taraftan, Katar’ın bu yıl içerisinde devreye girmesi planlanan LNG tesisleriyle 

birlikte yıllık LNG ihracat kapasitesinin %50 oranında artacağı da gözönünde 

bulundurulduğunda, ülkenin diğer Körfez ülkelerinden daha farklı bir konumda olduğu 

değerlendirilmektedir. 

Yeni bütçe rakamları çerçevesinde Katar’ın 2009-2010 bütçe döneminde yatırım 

projelerine aktarılan kaynaklarla yeni projelerden ziyade sürdürülen projelerin bir an önce 

tamamlanmasına öncelik verildiği anlaşılmakta ve bu bağlamda, elektrik ve su sektöründe 

planlanan yatırımlarının sürmesinin, Ashghal’in 5 yıllık plan dahilindeki alt ve üstyapı 

projelerinin ise, ihalelerde ertelemelerle gerçekleşmesinin, stratejik projeler olarak 

adlandırılabilecek Doha Yeni Uluslararası Havalimanı, Yeni Doha Limanı gibi projelerin 

bir duraklama olmaksızın devam etmesi beklenmektedir. 

17


- Para Politikaları 

Hükümet tarafından uygulanmakta olan para politikasının temeli Katar Riyali’nin ABD 

Doları’na bağlı çıpasını korumaya yöneliktir. Bu çerçevede, geçtiğimiz dönemlerde 

Katar’daki faiz oranları, FED faiz oranlarına paralel dar bir bantta ayarlanmıştır. 

Bununla birlikte, ABD Doları’nın son yıllarda sürekli değer kaybetmesi, Katar’daki 

enflasyonun önemli nedenlerinden bir tanesini oluşturduğundan, FED’in 2007-2008 

dönemindeki faiz indirimleri, Katar Merkez Bankası’nca (QCB) enflasyonu kontrol 

amaçlı olarak takip edilmemiştir. QCB mevduat faizlerini indirirken kredi faizlerini 

korumuş, ayrıca piyasaya nakit akışını azaltabilmek adına tüketici kredilerini sınırlamış ve 

munzam karşılık oranlarını da yükseltmiştir. Katar, küresel kriz dolayısıyla ülkeden 

sermaye çıkışını önlemek amacıyla 2008 Ekim ayından itibaren faiz indirimlerini 

tamamen durdurmuştur. 

Katar’ın da üyesi olduğu KİK, 2010 yılında ortak bir para birimine geçilmesini 

öngörmektedir. KİK üyelerinin tamamının para birimlerinin ABD Doları’na çıpalanması, 

ortak para biriminin uygulanması için bir zemin oluşturmaktaydı. Bununla birlikte, 2007 

yılı Mayıs ayında Kuveyt’in ABD Doları çıpasından vazgeçtiğini açıklaması, KİK üyesi 

ülkelerin tamamının da benzeri bir uygulamaya geçebileceği yönünde spekülasyonlara 

neden olmuştur. 

Katar, 2007-2008 arası dönemde revalüasyon gidilmeyeceğini müteaddit defalar ortaya 

koymuştur. Nitekim, finans krizinin ardından Doların değer kazanması sonucunda 

sözkonusu spekülasyonlar sona ermiştir. 

Bununla birlikte, KİK Merkez Bankası’nın nüvesini oluşturacak Ortak Para Konseyi’nin 

2010’da kurulması kararının ardından tekrar işlemeye başlayan süreç içerisinde, KİK 

Parasal Birliği’ne katılacak ülkelerin para birimlerini doğrudan ABD Doları yerine bir kur 

sepetine bağlayacakları, bu aşamada da para birimlerinin değerlerinde bir takım 

sapmaların olacağı beklenmektedir. 

3.4. Sektörel Değerlendirme 

3.4.1. Tarım 

İklimin elverişsizliği ve su kaynaklarının yetersizliği, tarım sektörünün Katar GSYİH’sı 

içerisindeki payının %0,1 gibi son derece marjinal bir düzeyde gerçekleşmesine neden 

olmaktadır. Katar’ın ekilebilir arazisi, toplam yüzölçümünün %0,7’sine tekabül etmektedir 

ve tamamı devlete aittir. 

Devletçe sağlanan tüm teşviklere rağmen, sektöre Katarlılar tarafından yatırım 

yapılmamaktadır. Tarımdaki işgücünün tamamı da yabancılardır. Çalışabilir nüfusun 

%2,3’ü tarım sektöründe istihdam edilmektedir. 

Ülkenin tarımsal üretimi son derece kısıtlı olup, bazı sebzeler ve hurma ile sınırlıdır. Katar 

gıda ihtiyacının tamamını ithalat yoluyla karşılamaktadır. 

18


3.4.2. İmalat Sanayii 

Katar’ın imalat sanayiini kurma çabaları büyük ölçüde ülkenin zengin doğalgaz 

kaynaklarını girdi olarak kullanacak projelere yoğunlaşmıştır. Bu bağlamda, doğalgaz 

sıvılaştırma (LNG) ve doğalgazdan petrol ürünleri üretimi (GTL) sanayileşme programının 

temelini oluşturmaktadır. 

Katar’ın doğalgaza dayalı sanayileşme programı, Şeyh Hamad bin Khalifa al Thani’nin 

1995 yılında iktidara gelmesinin ardından hızlanmış ve bu bağlamda, yalnızca LNG 

sektöründe Katar’a çekilen yabancı sermaye miktarı 70 milyar $’ı aşmıştır. 

Bununla birlikte, doğalgaza dayalı projelerin büyük bir hızla artması üzerine, 2005 yılında 

doğalgazın ihracını öngören yeni projeler askıya alınmış olup, sözkonusu moratoryumun 

2013 yılına kadar sürmesi beklenmektedir. Bu süre zarfında çalışmaların daha çok 

kaynakların daha etkin işletilmesi ile doğalgaz ihracatının Katar imkanlarıyla sağlanmasına 

yönelik projelere yoğunlaşması beklenmektedir. 

İmalat sanayi 2007 yılında yaklaşık 5,4 milyar $’lık katkıyla Katar GSYİH’nın %7,55’ini 

oluşturmuştur. Bir önceki yıla göre nominal olarak yaklaşık %21,1 büyüyen sektörün 

GSYİH içindeki payının, çeşitlendirme politikaları sonucunda daha da artması 

beklenmektedir. Katar 2007-2011 yılları arasında GTL ve rafinaj alanlarında 33 milyar $, 

petrokimya alanında 4,1 milyar $, KOBİ’ler başta olmak üzere diğer imalat dalları için ise 

9,5 milyar $ olmak üzere toplam 46,6 milyar $’lık yatırım yapmayı planlamaktadır. 

- LNG 

Katar’da LNG sektörü giderek önemini artıran bir sektör haline gelmiştir. 1984 yılında 

kurulan Qatargas ve 1992 yılında kurulan Ras Gas, sözkonusu sektörde faaliyet gösteren 

iki firmadır. 

Sözkonusu her iki şirket de Qatar Petroleum’un Shell, ExxonMobil, ConocoPhillips gibi 

uluslararası petrol şirketleriyle kurduğu ortaklıklar çerçevesinde faaliyet göstermektedir. 

Anılan şirketler tarafından üretilen LNG, başta Japonya, G. Kore, İspanya’ya ihraç 

edilmekte olup, önümüzdeki dönemde de bu ülkelerin yanısıra Hindistan, Fransa, İngiltere 

ve ABD’ne ihraç edilecektir. 

Katar’ın LNG ihracatı entegre proje anlayışı çerçeesinde yürütülmektedir. QP, üretilen 

LNG’yi hedef pazarlara ulaştırmak üzere, 2010 yılında sahip olacağı 56 gemiyle dünyanın 

en büyük LNG tanker filolarından birini kurmaktadır. 

Diğer taraftan sözkonusu filo ile taşınacak LNG’nin hedef pazarlarda boşaltılacağı 

terminallerde de QP hissesi bulunmaktadır. QP halihazırda İngiltere, ABD ve İtalya’da 

sözkonusu doğalgaz terminallerine yatırımlarını sürdürmektedir. 

- GTL 

Dünyanın en büyük LNG ihracatçısı haline gelen Katar bir yandan da “GTL-gas to liquids” 

teknolojisine yoğunlaşmaktadır. Doğalgazdan petrol ürünleri üretmeyi ve ihraç etmeyi 

öngören Oryx GTL (34.000 varil/gün) ve Pearl GTL (140.000 varil/gün) bu kapsamda 

sürdürülen projelerdir. 

19


Oryx GTL teknik sorunlar nedeniyle tam kapasitesine ulaşamamıştır. Pearl GTL projesi 

ise yüksek maliyet artışları ve gecikmelerle sürdürülmektedir. 

Artan maliyetler GTL alanında ConocoPhillips, ExxonMobil ve Marathon Oil’in 

gerçekleştirecekleri daha büyük kapasitedeki 3 GTL yatırımının 2006 ve 2007 yıllarında 

iptalini doğurmuştur. 

- Petrokimya 

Ülkenin büyük doğalgaz kaynakları, Katar’ın hızla gelişen bir petrokimya sanayii 

kurmasını da sağlamıştır. Katar yıllık 8,5 milyon ton petrokimya ürünü ihracatı 

gerçekleştirmektedir. 

Petrokimya alanındaki tesisler de, petrol ve gaz sektöründe olduğu gibi, genelde yabancı 

firmalar ve bankalar tarafından finanse edilmekte, geri ödemeler ise tesislerden elde 

edilecek gelirlere bağlı olarak gerçekleşmektedir. 1990’lı yıllarda Asya’da yaşanan kriz, 

Katar petrokimya sanayiinin ana alıcılarının sözkonusu ülkeler olması nedeniyle ülkeyi 

olumsuz etkilemiştir. Buna mukabil petrokimya alanındaki yatırımlar sürdürülmüştür. 

Halihazırda petrokimya sektöründeki firmaların karlılık oranı giderek artmaktadır. 

Sektörde faaliyet gösteren firmalar; QAPCO-Qatar Petrochemical Co., QAFCO-Qatar 

Fertiliser Co., QAFAC-Qatar Fuel Additives Co., QVC-Qatar Vinyl Co., Q-Chem-Qatar 

Chemical Co., ve SEEF olarak sayılabilir. 

Diğer taraftan, Qatofin, RLEC-Ras Laffan Ethylene Cracker, QP-Shell Petrokimya 

Tesisleri, Ras Laffan Condensate Refinery Projeleri de sürdürülmektedir. 

Katar, 2012 yılında petrokimya ürünleri ihracatını 28 milyon ton / yıl seviyesine çıkarmayı 

öngörmektedir. Bu amaçla yapılacak yatırımların toplam tutarı ise yaklaşık 12 milyar $’ı 

bulacaktır. 

- Rafinaj 

Katar’ın ilk rafinerisi 1975 yılında Mesaieed’de kurulmuştur. 6.000 varil/gün kapasiteli 

sözkonusu tesisin kapasitesi daha sonra ikiye katlanmış, 1984 yılında günlük 50.000 varil 

kapasiteli Qatar Petroleum Refinery’nin kurulmasıyla Katar net petrol ürünü ihracatçısı 

haline gelmiştir. 

2002 yılı Ocak ayında açılan ilave tesislerle Qatar Petroleum Refinery’nin kapasitesi 

137.000 varil/gün’e çıkmıştır. 

Diğer taraftan, 2010 yılında faaliyete geçmesi öngörülen 200.000 varil/gün rafinaj 

kapasitesine sahip Shaheen Rafinerisi yatırımı 2008 yılı Aralık ayında alınan bir kararla 

süresiz ertelenmiş bulunmaktadır. 

Diğer taraftan Katar, halihazırda 4 tesis ile doğalgazdan yılda 875.000 ton etan, 735.000 

ton propan ve 490.000 ton bütan üretmektedir. Sözkonusu ürünler Qapco, Qafco, Q-Chem 

ve Qafac tarafından girdi olarak kullanılmakta ayrıca ihracatı da gerçekleştirilmektedir. 

20


- Metalurji 

Katar ucuz enerji kaynaklarını girdi olarak kullanarak metalürji konusunda da bölgede 

önemli bir ülke haline gelmek arzusundadır. 

Bu bağlamda, 1978 yılında kurulan QASCO-Qatar Steel Co., Körfez’deki ilk entegre 

demir-çelik tesisidir. Tesis 2007 yılında 4,2 milyon ton çelik kütük, çelik çubuk ve civata 

üretmiştir. 

Öte yandan, QP ile Hydro (Norveç) firmaları 2004 yılı sonunda %50-%50 ortaklıkla 

Mesaieed’te kurulması öngörülen QATALUM ilk aşamada yılda 585.000 ton alüminyum 

işleyecektir. Müteahhitliği SNC Lavalin (Kanada) tarafından üstlenilen tesisin 2010 yılında 

hizmete girmesi öngörülmektedir. 

3.4.3. Ulaştırma ve Telekomünikasyon 

Katar, hızlı büyümenin mevcut altyapıya getirdiği yükü karşılamak amacıyla, ayrıca 

ekonomik çeşitlendirme politikaları kapsamında bir araç olarak gördüğü ulaştırma 

sektörünü stratejik bir alan olarak belirlemiş bulunmaktadır. 

Ülkenin tanıtılması açısından bir araç olarak görülen Qatar Airways, mevcut 68 uçağı ile 

dünyanın 80 noktasına uçuş yaparken Doha’yı yeni bir transit merkezi haline 

getirmektedir. Bu çerçevede, Qatar Airways’in 2013 yılında 110’a ulaşacak filosu için yeni 

bir hub olacak 11 milyar $ tutarındaki 50 milyon yolcu kapasiteli Yeni Doha Uluslararası 

Havalimanı’nın inşaatı devam etmektedir. Havalimanının en büyük projesi olan terminal 

inşaatı TAV tarafından Japon Taisei Firmasıyla birlikte sürdürülmektedir. Projenin 3. 

aşamasının da 2009 içinde ihale edilmesi öngörülmektedir. 

Ülkede Doha, Ras Laffan ve Mesaieed’de 3 liman bulunmaktadır. Doha Limanı ülkenin 

ithalatı için faaliyet gösterirken, Ras Laffan LNG, Mesaieed ise petrol ve petrokimya ihraç 

limanlarıdır. 

Doha Limanı’nın sınırlı kapasitesinin yeterli olmadığı gerçeğinden hareketle, ilk aşaması 6 

milyar $’a mal olması öngörülen 6 milyon konteyner kapasiteye sahip olacak Doha 

yakınlarında yeni bir limanın proje çalışmaları sürdürülmektedir. Projenin 2009 yılının ilk 

çeyreği içinde ihale edilmesi beklenmektedir. 

Katar ve Bahreyn’i deniz üzerinde kurulacak 40 km’lik bir köprü ile birbirine bağlayacak 

olan, yaklaşık 3 milyar $’a mal olacak “Dostluk Köprüsü” de ulaştırma sektöründeki 

önemli projelerden birisi olarak ortaya çıkmaktadır. 

Sözkonusu proje kapsamında Qatari Diar, Vinci, Hochtief, CCC, International Dredging ve 

Qatar Dredging firmaları tarafından oluşturulan konsorsiyumun inşaata 2009 yılı Haziran 

ayı içerisinde başlaması öngörülmektedir. 

Ayrıca Diar, 2008 yılı Ağustos ayında Alman Demiryolları DB ile stratejik bir işbirliği 

anlaşması imzalamış olup, KİK çerçevesinde hayata geçirilecek KİK Demiryolu Ağı 

kapsamında Katar’ın demiryolu ve Doha’nın 140 km’lik hafif raylı ve metro altyapısının 

sağlanmasına yönelik bir projeler bütünü üzerinde çalışmalara başlamıştır. 

21


Supreme Council of Information and Communication Technology – ictQATAR, uzun 

yıllar QTel’in monopol olarak sürdürdüğü Katar telekomünikasyon sektörünü düzenlemek 

amacıyla 2004 yılında kurulmuştur. 

2006 yılında çıkarılan Telekomünikasyon Kanunu ile kamu şirketi QTel’in monopol 

konumu sona ermiş ve ictQATAR, ülkedeki tüm iletişim pazarını düzenlemek ve 

liberalleştirmekle yetkilendirilmiştir. Bu çerçevede, lisans verme, hizmetlerin kapsamını 

belirleme ve ulusal iletişim ve bilgi teknolojileri stratejisini oluşturma, rekabet koşullarını 

düzenleme gibi hususlar ictQATAR’a bırakılmıştır. 

Bu çerçevede, iletişim sektöründe liberalleşme ve sektör rekabete açılmış ve 2007 Ekim 

ayı içerisinde yapılan bir ihaleyle Vodafone Qatar QSC ülkenin ikinci GSM operatörü 

haline gelmiş ve 28 Haziran 2008 tarihinde lisans alarak 1 Mart 2009’dan itibaren sınırlı da 

olsa hizmet vermeye başlamıştır. 

Vodafone Qatar QSC’nin ortaklık yapısı aşağıdaki gibidir; 

- Vodafone Qatar Foundation LLC %45 (İngiliz Vodafone Group PLC’nin %51, Qatar 

Foundation’un %49 payı bulunmaktadır) 

- Katar kurumsal yatırımcıları %15 (Askeri emeklilik fonu %3,3 , askeri krediler fonu 

%3,4 , Qatar Foundation %5, Sağlık ve Eğitim Fonu %3,3) 

- DSM’de işlem görecek %40 

Diğer taraftan, sabit hat alanında QTel’in yanısıra ikinci bir operatörün daha devreye 

girmesine ilişkin ihale de 2008 Eylül ayında tamamlanmış ve Vodafone Qatar QSC sabit 

hat lisansını da almıştır. 

Halihazırda QTel’in data iletişimindeki tekel rolü kalkmış olmasına rağmen, örneğin uydu 

iletişimi alanında gerekli yasal düzenlemeler yapılmadığı için fiilen QTel’in monopol 

konumu sürmektedir. 

Öte yandan posta hizmetlerinde kamu kuruluşu olan Qatar Postal Corporation’ın (QPost) 

tekel konumu devam etmektedir. Ülke içerisinde her türlü posta ve kargo hizmeti Qpost 

tarafından verilmektedir. Ülkede yurt içi kurye şirketlerinin faaliyet göstermesi yasal 

açıdan mümkün değildir. Buna mukabil, uluslararası kurye hizmetleri verilmektedir. 

Uluslararası büyük kurye şirketlerinin hemen hemen tamamı Katar’da faaliyet 

göstermektedir. 

Sektör 2,7 milyar $ ile GSYİH içinde %4’lük bir paya sahiptir. 

3.4.4. İnşaat 

1990’lı yılların ikinci yarısından itibaren başlayan doğalgaz yatırımlarıyla birlikte inşaat 

sektörü Katar ekonomisindeki önemli sektörlerden biri haline gelmiştir. 2002 yılından 

2008 yılına kadar sektör nominal olarak 5 kat büyüme kaydeden sektör, bir yandan altyapı 

projelerine hız verilmesi, diğer yandan ülkeye hızla gelen yabancı işgücünün konut 

talebinin karşılanması amacıyla yapılan yatırımlarla güç kazanmıştır. 

22


Katar Bayındırlık İdaresi Ashghal’in, 2007/08-2011/12 arasındaki 5 yılı kapsayan dönem 

için hayat geçirmeyi planladığı 66 projenin toplam maliyetinin 16,2 milyar $ olacağı 

tahmin edilmektedir. Sözkonusu projelerin 8,2 milyar $ tutarındaki 29 adedi yol projesi, 3 

milyar $ tutarındaki 16 adedi bina projesi ve 4,9 milyar $ tutarındaki 21 adedi su ve 

kanalizasyon projesidir. 

- 29 adet yol projesi içerisinden Salwa Yolu, Kuzey Yolu–North Road (4 Faz), Dukhan 

Otoyolu (3 Faz), Umm Birkah Yolu, Doha Çevreyolu-Doha Expressway (çeşitli Fazlar), 

Mesaimeer Yolu, 55. Karayolu, Lusail Caddesi, Al Markhia ve TV Kavşakları ile Wakrah 

Yolu Projeleri yol projelerinin; 

- Tıp Kulesi (Medical Tower), Olimpiyat Köyü, Wakrah Hastanesi, Deniz Bilimleri ve 

Balıkçılık Araştırmaları Merkezi, Al Khor Çevre Parkı, Emirlik Yat Rıhtımı, Ruwais 

Limanı Geliştirme Projesi ve çeşitli sağlık merkezleri ve okul inşaatları bina projelerinin; 

- Sanayi Bölgesi (Industrial Area), Wakrah, Maither ve Doha Club yakınlarındaki pompa 

istasyonlarının inşaası ve mevcut tesislerin iyileştirilmesi çalışmaları su ve kanalizasyon 

projelerinin, 

başlıcaları olarak değerlendirilebilir. 

Ashghal 2008-2009 bütçe döneminde çeşitli yol inşaatları için 4 milyar $, kanalizasyon ve 

su arıtma sistemleri için 2 milyar $, aralarında laboratuarları, çeşitli klinikler ve 

Kardiyoloji Kulesi’nin yanısıra, Hamad Medical City içerisinde 4 hastane, Wakra 

Hastanesi, 2008 yılında 40 okul ve 30 anaokulu, 2009 yılında ise 20 okul inşaasının yer 

aldığı kamu binaları yatırımları için 2 milyar $ olmak üzere toplam 8 milyar $’lık kaynak 

tahsis etmiştir. 

Çeşitli sektörlerde yakalanan yüksek performans, Katar’daki gayrımenkul yatırımlarını da 

hızlandırmıştır. The Pearl, Lusail City, Urjuan City, Al Waab City gibi karma (ticari ve 

iskan) kullanım amaçlı gayrımenkul geliştirme projelerinin de aralarında yer aldığı sektör 

yatırımlarının toplam bedeli yaklaşık 20 milyar $’dır. 

Bununla birlikte ekonominin hızlı büyümesi ve Katar’ın hemen her alanda başladığı 

kapsamlı yatırım projeleri yıllar içerisinde ülkedeki piyasa dengelerini bozarak, yüksek bir 

enflasyonist baskı oluşturmuştur. 

Her ne kadar enflasyon rakamlarının 2006 yılında %11,8, 2007 yılında %14,8 ve nihayet 

2008 yılı için %15 olarak gerçekleştiği açıklansa da, reel enflasyonun, sözkonusu 

rakamların çok daha üzerinde olduğu, sözkonusu rakamların özellikle inşaat malzemeleri 

sektöründe gerçek durumu yansıtmadığı, bu sektördeki fiyat artışlarının neredeyse 

katlamalarla gerçekleştiği de bir başka vakıadır. 

Katar’ın başta inşaat demiri ve çimento olmak üzere inşaat malzemelerinin çok büyük bir 

kısmını yurtdışından tedarik etmek zorunda olması ve S. Arabistan ve Hindistan’ın 2008 

yılı içerisinde çimento ihracatını ülke içerisindeki projeler nedeniyle yasaklamaları, 

sözkonusu fiyat artışının en önemli nedeni olarak ortaya çıkmıştır. 

23


Ayrıca, Katar’ın temel inşaat malzemeleri sektöründeki oligopollerin kırılması 

konusunda etkin bir çaba göstermemesi, diğer taraftan Doha Limanı’nın düşük kapasitesi 

nedeniyle yeterli malzeme tedarikine imkan vermemesi de fiyat artışlarındaki diğer 

etkenler olarak sıralanabilir. Ardarda başlatılan projeler işgücü teminini de zaman 

içerisinde giderek zorlaştırmıştır. 

Diğer taraftan, 2008 yılı ortasında Ashghal’in Katar’da faaliyet gösteren hemen tüm 

müteahhitlik firmalarının ortak sorunu haline gelen maliyet artışlarını önlemek ve malzeme 

temininden kaynaklanan gecikmeleri ortadan kaldırmak amacıyla inşaat malzemeleri 

tedariğinde faaliyet gösteren kamu kuruluşu niteliğindeki firmalarıyla anlaşmalar yaparak 

bu malzemelerin fiyatlarını sabitlemek konusundaki çalışmaları da başarılı sonuç 

vermemiştir. 

Katar’da sürdürülen projelerin en önemli yönlerinden bir tanesini kamu ihalelerinin “sabit 

fiyatlı” olarak gerçekleştirilmesi oluşturmaktadır. Bu anlamda, müteahhitlik firmaları gerek 

yüksek fiyat artışlarından dolayı, gerek projelerdeki değişikliklerin fiyatlara 

yansıtılmaması nedeniyle önemli risklerle karşılaşmışlardır. 

Ülke şartlarından kaynaklanan zorlukların farkına varan S. Arabistan ve Kuveyt’in fiyat 

artışlarına imkan sağlayan daha esnek kontratlar imzalamaya başlamalarına rağmen 

Katar’ın sabit fiyatlı kontratlarda ısrarı, özellikle enerji sektöründe sürdürülen projelerde 

çok büyük gecikmelere yol açmaktadır. 

İnşaat sektörü 2007 yılında bir önceki yıla göre %22 oranında nominal büyüme sergilemiş 

ve 4 milyar $ ile GSYİH’a %5,66 katkıda bulunmuştur. 

3.4.5. Hizmetler (Bankacılık, Turizm, Sigortacılık, Diğer Hizmetler) 

Katar’da halihazırda 17 banka faaliyet göstermektedir. Sözkonusu bankaların 6’sı Katar 

orijinli (Ahli Bank, Al Khaleeji Bank, Commercial Bank of Qatar, Doha Bank, 

International Bank of Qatar ve Qatar National Bank; ayrıca 3 özel finans kurumu – Masraf 

Al Rayan, Qatar Islamic Bank ve Qatar International Islamic Bank) olup sektörün %80’i 

sözkonusu bankalarca kontrol edilmektedir. 

Diğer taraftan, Arab Bank, Bank Saderat Iran, HSBC, Mashreqbank, BNP Paribas, 

Standard Chartered ve United Bank ülkede faaliyet gösteren 7 uluslararası bankadır. 

Ağırlıkla bir kamu bankası olan Qatar National Bank (QNB), toplam mevduatın %50’sini 

elinde tutmakta ve hükümetin finansal aktivitelerinin hemen hemen tamamını 


Bankaların en önemli faaliyeti yakın zamana kadar kamunun sürdürdüğü yatırım 

projelerinin finansman ihtiyacını karşılamak olarak gelişmişse de, kamunun finansman 

gücünün hızla artması sonucunda ticari bankalara olan ihtiyacının azalması, bankaların 

tüketici odaklı faaliyetlere daha çok odaklanmasını ve rekabetin artmasını sağlamıştır. 

Bununla birlikte, 2008 yılı içerisinde gerek QCB’nin enflasyonu kontrol altına almaya 

yönelik olarak daha sıkı para politikası izlemeye başlaması, gerek küresel finans krizi 

bankacılık sisteminin sarsılmasına neden olmuştur. 

24


Katar bankacılık sistemi küresel finans krizinden sınırlı bir biçimde etkilenmekle birlikte, 

özellikle Katar piyasasında bulunan aktiflerinin ağırlıklı olarak gayrımenkul yatırımlarına 

dayalı olması nedeniyle bu piyasadaki hızlı fiyat düşüşlerinden olumsuz etkilenmiştir. 

Ayrıca ekonomideki yavaşlama nedeniyle gerek özel sektör, gerek tüketici harcamalarında 

ani bir durağanlık, giderek artan kredi maliyetleri ve faiz hadlerindeki sıkışıklık nedeniyle 

azalan karlılık Katar bankalarının bilançolarına olumsuz bir biçimde yansımıştır. 

Hükümet tarafından yapılan büyük kamu harcamalarının bankaların iş hacminin önemli bir 

kısmını oluşturmasına rağmen, küresel resesyonun uzun sürmesi durumunda, başta enerji 

ve ekonomik daralmaya daha duyarlı olan turizm sektörlerindeki yatırım programlarının 

revize edilmesi durumunda sektör daha da olumsuz etkilenecektir. 

2008 yılı son çeyreğinde Doha Menkul Kıymetler Borsası’nın (DSM) bankacılık 

sektörünün tetiklemesiyle hızla düşmesi sonucunda Hükümet 2008 yılı Ekim ayında 

DSM’de işlem gören bankaların hisselerinin %20’sinin Katar Yatırım İdaresi (QIA) 

tarafından yaklaşık 5,3 milyar $’a satın alınmasına karar vermiştir. 

Bununla birlikte, DSM Endeksi’ndeki hızlı değer kaybının sürmesi üzerine Hükümet 2009 

yılı Mart ayında yaklaşık 6 milyar $’a mal olacak yeni bir paket açıklamış ve Katar Merkez 

Bankası kanalıyla DSM’de işlem gören bankaların portföylerindeki hisse senetlerini satın 

almıştır. 

Nitekim, menkul kıymetler piyasasındaki dalgalanmanın banka bilançoları üzerindeki 

olumsuz etkilerini ortadan kaldırması ve zamanlaması itibariyle de risklerin daha da 

artmasını engellemesi bakımından olumlu değerlendirmekle birlikte, bu yeni karar, Katar 

bankacılık sisteminin yapısal sorunlarına çözüm getirmemektedir. 

Yeni kararın bankaların son dönemde giderek katılaşan kredi politikalarında kapsamlı bir 

değişikliğe yol açmayacağı, özellikle özel sektörün finansman arayışında yararlı 

olmayacağı değerlendirilmektedir. Aksi durumda ise piyasaya ani likidite girişi, Katar 

ekonomisinde zaten mevcut bulunan arz-talep dengesizliğini körükleyerek enflasyonun 

kontrol edilememesi sonucunu doğurabilecektir. 

5 yerli 4 yabancı ortaklı firmanın faaliyet gösterdiği sigortacılık sektörü küresel krize 

ekspoze olmuş ve Katar dışındaki yükümlülükleri dolayısıyla doğrudan etkilenmiştir. 

Sektörün prim yaratabilmesi için Hükümetin özel sağlık ve gayrımenkul sigortalarını 

zorunlu kılacak bir çalışmaya başladığı duyumları alınmaktadır. 

Katar ekonomik çeşitlendirme politikaları kapsamında turizm alanında da önemli adımlar 

atmaktadır. 2010 yılı sonuna kadar yaklaşık 15 milyar $’lık yatırım gerçekleştirecek olan 

Katar, Arabistan Yarımadası’nda bir kültür merkezi haline gelmeyi öngörmektedir. 

Katar 2006 Asya Oyunları’nın ev sahipliğini üstlenmek için önemli yatırımlar 

gerçekleştirmiş ve spor alanında önemli tesisleri tamamlamıştır. Katar’ın 2016 

Olimpiyatlarını üstlenmek için yaptığı başvuru başarısız olsa da, ülke 2011 Asya 

Kupası’nın ev sahipliğini üstlenmiştir. 2018 Dünya Kupası için de başvuruda bulunan 

Katar, 2011 Asya Kupası için bir yeraltı stadyumu yapılmasını öngörmektedir. 

25


Katar, hızla büyüyen ekonominin yarattığı ihtiyaçların karşılanması ve ülkenin bir transit 

merkezi haline getirilebilmesi amacıyla kapsamlı yatırımlar yürütmektedir. 

İslam Eserleri Müzesi’nin tamamlanması, otantik Souq Waqif’in restorasyonu gibi 

çalışmalar, Doha’nın bir kültür ve turizm merkezi haline gelmesini, Qatar Airways’in 

yatırımları ve Yeni Doha Uluslararası Havalimanı ise, ülkenin dünyanın önde gelen transit 

merkezlerinden biri haline gelmesini amaçlamaktadır. 

Katar Turizm ve Fuarlar İdaresi’nin stratejik planı, Katar’da iş ve kongre turizmini 

geliştirmektir. 

Bu amaçla, her ne kadar 2009 yılında çalışmaları durdurulmuş olsa da, projelendirilen 

Doha Yeni Fuar Merkezi’nde 50.000 m2’lik bir fuar alanının yanısıra, çeşitli restoranlar ve 

bir oteli içeren 112 katlı bir kule buluncaktır. Ayrıca Education City içerisinde 2.500 

kişilik bir auditorium ve 500 kişilik bir tiyatro bulunduran Convention Center’in inşaatı da 

sürdürülmektedir. 

Ülkedeki lüks otel odası sayısının 2011 yılında 25.000’e çıkarılması, ayrıca Ulusal 

Müzenin ve diğer müzelerin yenilenmesi, yeni bir Kültür Köyü’nün inşasını da 

önümüzdeki 5 yılda turizm sektöründe hayata geçirilecek diğer başlıca projeler arasında 

yer almaktadır. 

3.4.6. Enerji 

Katar Elektrik ve Su İdaresi Kahramaa, ülkenin kapsamlı yatırım projeleri ve hızlı nüfus 

artışı ile giderek artan elektrik ve su ihtiyacının karşılanmasına yönelik olarak 5 yıllık bir 

program sürdürmektedir. 

Bu bağlamda, öncelikle enerji sektöründe 2008-2010 döneminde, yıllık %12’lik ortalama 

talep artışı öngörüsü çerçevesinde, toplam kurulu gücün 4.200 MW’tan 7.900 MW’a, 

günlük su desalinizasyonu miktarının ise 662,4 milyon litreden 1,1 milyar litreye 

çıkarılması planlanmaktadır. 

2003 yılına kadar başlıcaları Ras Abu Fontas A ve B (kapasiteleri 618 MW ve 990 MW) 

olmak üzere toplam 7 elektrik santrali bulunan Katar’da, enerji talebinin yılda ortalama 

%12 oranında artması, yeni enerji tesislerinin yapımında yabancı sermayenin katılımının 

yolunu açmıştır. Bu çerçevede ilk olarak 2003 yılının ortasında Ras Laffan Power Co.’ya 

ait tesisler faaliyete geçmiş, ardından Ras Laffan’da Ras Laffan Power Station B devreye 

alınmıştır. Halihazırda Japon Marubeni firması Mesaieed’te yeni bir bağımsız elektrik 

santrali yapımını sürdürmektedir. 

Ayrıca Kahramaa, Elektrik Dağıtım Şebekesi Geliştirme Projesi’nin 9. aşama ihalelerini de 

2009-2010 yılı bütçe dönemi içinde yapacaktır. Bu kapsamda, 99 trafo kurulması, 22 ana 

trafo merkezi inşası, 8 ana trafo merkezinin iyileştirilmesi, 297 km’lik yer altı kablolaması, 

62 km’lik havai iletim hattı inşası planlanmaktadır. 2007 yılında 7.aşaması (2 milyar $), 

2008 yılında 8. aşaması (2,8 milyar $) ihale edilen sözkonusu Elektrik Dağıtım Şebekesi 

Geliştirme Projesi kapsamında kurulacak trafoların 2012-2013 yıllarında devreye alınması 

öngörülmektedir. 

26


Diğer taraftan Kahramaa çeşitli rezervuarların ve 183 km’lik boru hattı iletim hattının 

inşası ile Ras Abu Fontas ve Ras Abu Fontas A Santrallerinden elde edilen suyun 

Kahramaa ana iletim hatlarına bağlanması projelerini de 2009 yılı içerisinde ihale edecektir 

Geçtiğimiz 8 yılda elektrik üretim ve dağıtımı için yapılan toplam harcama 7,8 milyar $ 

olup, 2008-2010 yılında bu sektörde yapılacak toplam yatırımın 7,5 milyar $ olması, 

sözkonusu yatırımların %75’inin elektrik üretim ve dağıtımı, %25’inin ise su sektörü için 

yapılması planlanmaktadır. 

3.4.7. Doğal Kaynaklar 

Katar’ın petrol rezervleri yaklaşık 15,2 milyar varildir. Sözkonusu petrol kaynağının 50 yıl 

boyunca işletilebileceği öngörülmektedir. Ülkenin petrol sahalarının toplam büyüklüğü 

46.840 km² olup, toplam 18 bloğa ayrılmıştır. Idd al-Shargi, Al Shaheen, Al Khaleej, Al 

Rayyan ve Al Karkara Sahaları sözkonusu bloklarının başlıcalarıdır. 

Katar, günde ortalama 850.000 varil petrol üretmekte olup, sözkonusu üretiminin çok 

büyük bir kısmını Asya ülkelerine ihraç etmektedir. Petrol üretiminin 2010 yılında günde 1 

milyon varil’e çıkarılması öngörülmektedir. 

Diğer taraftan Katar’ın önemli bir diğer kaynağı da 25,8 trilyon m³’e ulaşan ve Rusya ve 

İran’dan sonra dünyanın en büyük 3. rezervine sahip olduğu doğalgazdır. Dünya doğalgaz 

rezervlerinin %15’ine sahip olan Katar, sözkonusu kaynakları yaklaşık 200 yıl boyunca 

işletebilecektir. 

Mevcut LNG projeleri hayata geçirildiğinde Katar’ın 2012 yılında 77 milyon ton LNG 

ihracatı gerçekleştirmesi beklenmektedir. Katar Hükümeti doğalgazı petrokimya 

sektöründe bir girdi olarak kullanacak yatırımların yanısıra, enerji yoğun sanayi tesislerinin 

ihtiyaç duyduğu enerjinin üretiminde de kullanmaktadır. 

Petrol ve gaz Katar ekonomisindeki en önemli sektördür. 2007 yılında GSYİH’nın %56,5’i 

bu sektörden elde edilmiştir. 

3.5. Mali Piyasalar 

3.5.1. Para ve Sermaye Piyasaları 

Doha Menkul Kıymetler Borsası 1998’de kurulmuştur. Halihazırda 43 hisse senedinin 

işlem gördüğü Borsa, Ortadoğu’nun en canlı piyasalarından bir tanesidir. 

DSM 2000-2005 yılları hızlı bir değer kazanmış, ancak bu tarihten itibaren hızlı değer 

kayıpları yaşanmıştır. 

Küresel krizden önce Haziran ayı sonu itibariyle 11.800 civarında olan endeks, özellikle 

Eylül ayından itibaren bankaların iyi açıkladığı 2008 yılı 3. çeyrek sonuçlarına rağmen, bu 

sektörün tetiklemesiyle tamamen çökmüştür. Ekim ayında Hükümetin DSM’de işlem 

gören bankaların %20’sinin QIA tarafından satın alınması kararına rağmen çöküş sürerek 

Endeks Ekim ayı sonunda 7.300, Aralık ayı sonu itibariyle 6.800, 2009 Ocak başında 

5.250 seviyelerini görmüştür. 

27


Endeksin Mart ayı başında 4.300’lü seviyelere kadar gerilemesi üzerine, Hükümet bu 

defa bankaların bilançolarının düzeltilmesi ve kriz nedeniyle durağanlaşan ekonomiye 

banakalardan fon akışının sağlanması amacıyla budefa, bankaların yatırım portföylerinde 

bulunan DSM’de işlem gören hisselerin tamamını QCB ile koordinasyon halinde satın 

alınması kararını almıştır. 

Sözkonusu karar, piyasa tarafından olumlu bir biçimde algılanmış olup, endeks Mart ayı 

ortalarında 5.200 civarına kadar yükselmiştir. 

Katar yaklaşık 150 milyar $ tutarındaki kapsamlı altyapı projelerini fazla veren bütçesinin 

yanısıra uluslararası finans piyasalarından gerçekleştirdiği borçlanmalarla finanse 

etmektedir. 

Körfez ülkeleri yıllardan beri bütçelerini hazırlarken, dünya enerji fiyatlarında 

yaşanabilecek ani şoklardan bir ölçüde kendilerini izale edebilmek açısından, petrol 

fiyatını muhafazakar bir yaklaşımla öngörmektedirler. Katar da bu eğilimi izlemektedir. 

2008-2009 bütçe döneminde petrol fiyatı ortalama 55 $/varil olarak hesaplanmıştır. 

Gerçekte çok daha yüksek gerçekleşen petrol fiyatları Katar’ın uzun vadeli petrol 

kontratları nedeniyle doğrudan yansımasa da, bütçenin planlanandan daha büyük bir fazla 

vermesini, kamu harcamalarının daha rahat yapılmasını sağlamıştır. 

Bununla birlikte, içeride ve uluslararası planda sürdürülen yatırım projelerinin %65-70 

oranında dış finansmanla gerçekleştiği de bir başka vakıadır. Nitekim, bir finans serbest 

bölgesi olan Katar Finans Merkezi’nin (QFC) kuruluşundaki temel amaçlardan bir tanesi, 

Katar’ın kapsamlı yatırım projelerinde daha kolay finansman temin edilmesidir. 

2005 yılı Mayıs ayında kurulan Qatar Financial Center (QFC), bu kuruluşların “serbest 

finans bölgesi” içerisinde faaliyet göstermeleri için önemli bir altyapı imkanı 

sağlamaktadır. QFC’de sunulan teşvikler; 3 yıl vergi muafiyeti, akabinde düşük vergi 

oranı, %100 yabancı sermayeli firma kurma hakkı ve şeffaf yönetim ilkeleri olarak 

sıralanabilir. 

3.5.2. Yatırımlar 

Katar’ın oldukça geç bir tarihte bulunan doğalgazı işleyip ihraç edecek tesisleri dış 

finansman ile kurmaya başladığı 1990’lı yılların ortaları, petrol fiyatlarının son derece 

düşük seyrettiği bir döneme denk gelmektedir. 1996-1999 arasındaki bütçeleri sürekli 

olarak açık veren Katar, petrol fiyatlarının hızla yükselmeye başladığı 2003’e kadar dış 

borçlarını ödemek adına sıkı bir maliye politikası izlemek durumunda kalmıştır. 

Diğer taraftan, 1995 yılında gerçekleşen iktidar değişikliği de, daha önceki dönemde 

biriken servetin ülke tarafından etkin bir biçimde kullanılamamasına sebep olmuştur. 

Bu nedenle, Katar’ın servet birikimine diğer Körfez ülkelerinden daha geç bir tarihte 

başladığını söylemek mümkündür. Nitekim, Katar Yatırım İdaresi (QIA) 2003 yılında 

kurulmuş bulunmaktadır. 

28


Katar Hükümeti, yakalanan hızlı ekonomik gelişmenin sürdürülebilirliğini sağlamak ve 

petrol fiyatlarında yaşanabilecek şokların ekonomiye etkisini azaltmak amacıyla, diğer 

Körfez ülkeleri gibi uluslararası piyasalarda çeşitli yatırımlar yapmaktadır. QIA’nın 

yönetmekte olduğu yatırım portföyü, küresel finans krizi öncesinde 60 milyar $ olarak 

tahmin edilmekteydi. 

QIA’in sözkonusu yatırım portföyü içerisinde, bir yandan iştirak ettiği çeşitli fonlar 

kanalıyla Çin, Vietnam ve İngiltere’de finans alanlarındaki yatırımları, diğer taraftan 

kendisine bağlı Qatari Diar ve Barwa adlı şirketlerle dünyada 32 ülkede gerçekleştirdiği 

gayrımenkul yatırımları yer almaktadır. 

QIA, İngiliz sağlık kuruluşu Four Seasons’ın tamamına, İngiliz perakende zinciri 

Sainsbury’nin %25’ine, Londra Menkul Kıymetler Borsası LSE’nin %23’üne, İskandinav 

Menkul Kıymetler Borsası OMX’in %9’una, Fransız yayın grubu Lagerdere’in %6’sına 

sahiptir. QIA dolaylı olarak EADS içerisinde de küçük oranlı bir pay sahibidir. 

QIA, son kriz öncesinde Fransız firması Cegeleg’in tamamını, İngiliz gayrımenkul şirketi 

Chelsfield Partners’in %20’sini, İsviçre bankası Credit Suisse’nin %2’sini satın almış, 

İngiliz Barclays Bank’da ise ilave %8’lik pay alarak payını %16’ya çıkarmıştır. 

Katar’ın uluslararası planda enerji yatırımlarını ise ülkenin büyük enerji kaynaklarını 

işleten Qatar Petroleum’un yatırım kolu olarak 2006 yılında kurulan Qatar Petroleum 

International Company (QPIC) gerçekleştirmektedir. QPIC 2010 yılına kadar ülke dışında 

yaklaşık 20 milyar $’lık bir yatırım portföyüne ulaşmak istemektedir. Bu çerçevede, 

ABD’li Occidental ile yapılan işbirliği ile Panama’da 7 milyar $’a mal olacak 350.000 

varil / gün kapasiteli bir rafineri, Tunus Hükümeti ile imzalanan bir anlaşma ile Tunus’ta 

2 milyar $’a mal olacak 150.000 varil /gün kapasiteli bir rafineri, Conoco Phillips (%10) 

ve ExxonMobil’le (%20) işbirliği halinde ABD’nin Teksas Eyaleti’nde 2,2 milyar $’a mal 

olacak 15 milyon ton kapasiteli bir LNG çevrim terminali ile ExxonMobil (%45) ve 

İtalyan Edison’la (%10) işbirliği halinde İtalya’da bir başka LNG çevrim terminali 

yatırımına başlamıştır. QPIC, 2007 yılı Temmuz ayında uluslararası pazarlarda enerji 

konusunda ortak yatırımlar gerçekleştirmek üzere Shell ile bir MOU da imzalamıştır. Bu 

MOU’nun bir uzantısı olarak 2008 Ağustos ayında QPIC, Shell ve PetroChina, Çin’de 

büyük bir petrokimya kompleksi yatırımına da hazırlanmaya başlamıştır. 

Qatar Petroleum aynı zamanda, İngiltere’de bu ülkeye ihraç edilecek Katar LNG’sinin 

boşaltılacağı 12 milyar $’lık South Hook Terminali’nin yapım ve işletimini ExxonMobil 

ile birlikte gerçekleştirmektedir. 

Katar’ın yurtdışı yatırımlarının önemli bir veçhesini de ülkenin telekomünikasyon 

kuruluşu QTel’in Kuveyt, Umman ve Pakistan’da gerçekleştirdiği yatırımlar 

oluşturmaktadır. Qtel, 2007 yılı Mart ayında Kuveyt merkezli Wataniya 

Telecommunications’ın %51’ini 3,2 milyar $’a satın almış ve sözkonusu şirketin, Kuveyt, 

Tunus, Cezayir, Maldivler, Filistin, Suudi Arabistan ve Irak’taki yatırımlarında sözsahibi 

olmuştur. Diğer taraftan Qtel, Irak’ta kurulu Asiacell’in %30’una da sahip bulunmaktadır. 

29


QTel, 2008 yılı Haziran ayında Singapur merkezli STT’nin %30’unu 1,4 milyar $’a satın 

alarak bu şirketteki payını %40’a yükseltmiştir. Qtel STT’nin sahip olduğu Asia Mobile 

Holding kanalıyla Endonezya, Singapur, Kamboçya ve Laos’ta GSM alanında faaliyet 

göstermektedir. QTel Danimarkalı TDC ile birlikte Umman’da faaliyet gösteren Nawras 

Telecom’da da pay sahibidir. Nawras, Umman’daki ikinci sabit hat şebekesine de yatırım 

yapmaya hak kazanmıştır. 

QTel’in %78’ine sahip olduğu, Suudi AA Turki Ailesi ile ortak olarak kurulan ACTL 

şirketi de Pakistan’da Burraq Telecom’un %75’ini satın alarak bu ülkede genişbant 

internet hizmeti verecektir. ACTL Ürdün’de de bu alanda bir lisans sahibidir. 

QTel, Ortadoğu ve Kuzey Afrika bölgelerinde veri hizmetleri alanında faaliyet gösteren 

en büyük şirket olan NavLink’te de %38’lik paya sahiptir. QTel’in NavLink’teki diğer 

ortağı ise %38’lik payla AT&T’dir. 

ABD’deki emlak piyasasında başlayan ve İngiltere ve Avrupa’ya yayılarak küresel bir 

finans krizi haline gelen gelişmelerin Katar üzerine olan etkilerini doğrudan ve dolaylı 

olarak ikiye ayırmak mümkündür. 

Katar’ın servet birikimine diğer Körfez ülkelerinin aksine oldukça geç bir tarihte başlamış 

olması, diğer taraftan izlediği yatırım stratejisi, küresel finans krizinden doğrudan 

etkilenmesi riskini oldukça azaltmıştır. Zira Katar, en azından bu aşamada bir finansör 

değil, finansman arayışında bulunan bir ülkedir. 

Katar yatırımlarının ağırlıklı bölümünü doğrudan gayrımenkul, perakende ve finans 

sektörüne ve telekomünikasyon-enerji gibi uluslararası altyapı projelerine yapmaktadır. 

Sözkonusu alımlar genelde somut ve finansal mantığa sahip olduğu olduğu kadar “Katar” 

markasının da tanınmasını sağlayacak prestij projeleridir. 

Bu nedenle, QIA’nın finans krizinden doğrudan etkilenmediği değerlendirilebilir. Bununla 

birlikte, bazı bankaların ve özel yatırımcıların, düşük miktarda da olsa, türev kağıtlardan 

oluşan zararlarının önümüzdeki dönemde ortaya çıkması da mümkündür. 

Küresel finans krizi Katar üzerindeki asıl etkisini dolaylı olarak göstermektedir. 

Kısa vadede Katar’ın en önemli sorunu, yatırımlarını gerçekleştirmek için ihtiyaç 

duyduğu finansmanı uluslararası piyasalardan kriz öncesindeki kadar rahat temin 

edemeyebilecek olmasıdır. Halihazırda krizin boyutlarının tam olarak belirlenememiş 

olması, diğer taraftan çeşitli hükümetler tarafından açıklanan kurtarma paketlerinin, 

küresel resesyonu önlemek konusunda yetersiz kalması, uluslararası finans piyasasındaki 

işlemleri geciktirmekte ve maliyetini artırmaktadır. 

Nitekim, Qatar Petroleum’un yatırımları için uygun maliyetli kredi bulmakta zorlanması 

üzerine, Katar Hükümeti’nin önümüzdeki dönemde enerji sektöründeki yatırımları finanse 

etmek amacıyla bono ihracı çalışmalarına başlamış bulunmaktadır. 

30


Uzun vadeli olarak güvenilir bir borçlanıcı konumundaki Katar’ın, piyasadaki pratik 

nedenlerden dolayı finansman temininde karşılaştığı güçlükler, Katar’daki yatırım 

projelerinde aksamaları beraberinde getirmektedir. Nitekim, yatırımlarının % 65-70’ini 

uluslararası piyasalardan kredi yoluyla finanse eden Katar, global finans krizi 

çerçevesinde enerji projelerinde bazı ertelemelere gitmek zorunda kalmıştır. 

QIA’nın yatırımlarının miktar olarak büyük çoğunluğunun İngiltere ve Fransa’da 

bulunduğu, diğer taraftan, yine önemli miktarda yatırımı finans kuruluşlarına yaptığı 

dikkate alındığında, gerek gayrımenkul piyasalarındaki büyük düşüşlerin, gerek 

uluslararası bankacılık sisteminde yaşanan büyük kayıpların sözkonusu yatırımların 

değerinde önemli ölçüde (%25 ila 40 arasında bir rakam telaffuz edilmektedir) düşüşlere 

yol açtığı bir vakıadır. Sözkonusu kayıpların ancak orta - uzun vadede telafi edilebileceği 

değerlendirilmektedir. Krizin ardından QIA’nın özellikle İngiltere’deki gayrımenkul 

yatırımları ile finans sektöründeki yatırımlarının önemli ölçüde değer yitirdiği ve 

portföyün 30 milyar $’a gerilediği tahmin edilmektedir. 

Diğer taraftan Katar’ın gerek iç pazardaki altyapı projelerini, gerek dış pazardaki 

yatırımlarını finanse etmek üzere yaptığı borçlanmadan kaynaklanan yükümlülükleri 

bulunmaktadır. QIA şirketlerinden Qatari Diar’ın 2009 yılı yükümlülükleri için gereken 

finansmanın 15 milyar $ düzeyinde olduğu öğrenilmiştir. Diğer taraftan, Katar Devleti’nin 

60 milyar $ civarındaki dış borcunun yaklaşık %35’lik kısmı kısa vadeli olup, 2009 yılı 

içerisinde ödenmesi veya yeniden yapılandırılması gerekmektedir. 

Sözkonusu yeniden yapılandırma için finansman ihtiyacının temininde önemli bir zorluk 

yaşanmayacağı düşünülmekle birlikte, QIA’nın en azından 2009 yılının ilk yarısı 

içerisinde hızlı bir yatırım imkanı arayışı içerisinde olmayacağı tahmin edilmektedir. 

Nitekim, 2009 yılı Mart ayı içerisinde QIA İcra Direktörü Hussein Al Abdullah QIA’nın 

önümüzdeki 6 ay içerisinde önemli bir alım yapmayacağını, orta vadede ise alımlarını 

emtia piyasasına yoğunlaştıracağını dile getirmiştir. 

4. KATAR’IN EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLERİ 

4.1. Genel Durum 

Katar geleneksel bir enerji ihracatçısı ülke olarak son yıllarda hızla artan hidrokarbon 

fiyatlarının etkisiyle büyük cari işlemler fazlası vermektedir. 

Sözkonusu cari işlemler fazlasının, yeni LNG tesislerinin devreye alınması ve petrokimya 

tesisleri için yapılan yatırımların da etkisiyle artacak olan ihracat çerçevesinde 

önümüzdeki dönemde daha da artması da beklenmektedir. Diğer taraftan, Katar’ın ithalatı 

da sürdürülen kalkınma projelerinin ve nüfus ve gelir artışının tüketim talebine yansıması 

sonucunda artış kaydetmektedir. Qatar Airways’in ve LNG sevkıyatları için kurulan 

Nakilat’ın son yıllarda gerçekleştirdiği hızlı atılımla özellikle taşımacılık gelirlerinde hızlı 

bir artış kaydedilmekle birlikte, giderek artan ithalat ve enerji sektöründeki yatırımların 

etkisiyle hizmetler sektörünün getirdiği açık büyümektedir. Doğalgaz ve petrokimya 

alanında sürdürülen kapsamlı sanayi projeleri ülkeye önemli ölçüde yabancı sermaye 

girişini sağlamaktadır. Bununla birlikte, yabancı şirketlerin ve yabancı işgücünün giderek 

artan kar ve para transferleri ile Katar’ın yükselen dış borç ödemeleri, ödemeler dengesi 

bilançosunda cari transferler kaleminin sürekli açık vermesine yol açmaktadır. 

31


4.2. Ödemeler Dengesi ve Sermaye Hareketleri 

Tablo 4: Ödemeler Dengesi (milyon $) 

Yıllar 2003 2004 2005 2006 2007 

A. Cari İşlemler Hesabı 5.754 7.552 7.482 9.459 8.265 

1. Mal 9.024 13.275 16.698 19.240 20.015 

İhracat 13.382 18.685 25.762 34.051 42.020 

İthalat -4.359 -5.410 -9.064 -14.811 -22.005 

2. Net Hizmet ve Transferler -3.270 -5.723 -9.216 -9.781 -11.750 

B. Sermaye ve Finans Hesabı (Net) -1.523 -3.625 -2.999 -4.019 2.217 

C. Genel Denge 4.231 3.927 4.484 5.440 10.482 

D. Rezervler -4.231 -3.927 -4.484 -5.440 -10.482 

Kaynak: QSA 

4.2.1. Cari İşlemler Dengesi 

Katar 1996-2000 yılları arasında sürekli dış ticaret fazlası vermesine rağmen, ilk defa 

1999 yılında cari işlemler fazlası vermeye başlamıştır. 2002 yılından 2008 ortalarına 

kadar, gerek dünya enerji fiyatlarının kaydettiği hızlı yükselişler, gerek 1999-2002 

arasında Katar’ın önemli bir risk üstlenerek uluslararası piyasalardan borçlanmak suretiyle 

gerçekleştirdiği doğalgaza dayalı yatırımlar sonucunda hızla artan ihracat, bir yandan 

sürdürülmekte olan altyapı projeleri, bir yandan da giderek artan tüketim talebine bağlı 

olarak artan ithalata rağmen, cari işlemler dengesinde fazla verilmesinde en önemli role 

sahiptir. 

2008 yılı sonu itibariyle, GSYİH’nın %22,8’i oranında yaklaşık 18,7 milyar $’lık dış 

ticaret fazlası verileceği tahmin edilmektedir. 2007 yılında ise bu oran %28,1 olarak 

gerçekleşmiştir. 

Cari transferler kalemindeki açık ise, 2003’ten bu yana hızla artış gösteren yabancı 

işgücünün ülke dışına çıkardığı gelirler doğrultusunda yıldan yıla büyümektedir. 

4.2.2. Sermaye Hareketleri 

2006 yılı ödemeler dengesi bilançosu incelendiğinde, Katar’ın sermaye ve mali hesaplar 

kalemlerinde yaklaşık 2 milyar $’lık bir fazla verdiği görülmektedir. Sözkonusu 

kalemlerde ayrıntılı bir biçimde veri bulunmamakla birlikte, anılan rakamlar, Katar’a 

petrol ve gaz sektöründe giren yabancı sermayenin bir yansımasını da göstermektedir. 

4.2.3. Dış Borçlar ve Rezervler 

Katar tarihsel olarak düşük bir borçlanma gereksinimi içerisinde olmuştur. Bununla 

birlikte, Kuzey Sahasında bulunan doğalgaz alanlarının geliştirilmesi kapsamında yapılan 

yatırımların çok önemli bir kısmı, orta ve uzun vadeli borçlanmayla karşılanmıştır. 

Bu çerçevede, 1992 itibarıyla 1,5 milyar $ olan dış borçlar 2001 yılında 15,2 milyar $, 

2006 yılı sonunda 29,8 milyar $, 2008 yılı sonunda ise IMF tahminlerine göre 60,7 milyar 

$’a ulaşmıştır. Sözkonusu borçlanmanın en önemli bölümü QP tarafından gaza dayalı 

sanayileşme politikası kapsamında yeterli finansman sağlanabilmesi amacıyla yapılmıştır. 

32


Küresel finans krizi nedeniyle Katar’ın yatırımlarını gerçekleştirmek için ihtiyaç 

duyduğu finansmanı uluslararası piyasalardan kriz öncesindeki kadar rahat temin 

edememesi, özellikle Qatar Petroleum’un yatırımları için uygun maliyetli kredi bulmakta 

zorlanması, Katar Hükümeti’nin 1999 ve 2003 yılları arasında üç kez gerçekleştirdiği 

uluslararası tahvil ihracı çalışmalarına 2009 yılı içinde tekrar başlamasına yol açmıştır. 

4.2.4. Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları 

Dünyanın en büyük serbest doğalgaz rezervi olan Kuzey Sahası’nın etkin bir biçimde 

işletilmesi, Katar Hükümeti’nin ana kalkınma stratejisi olarak öne çıkmaktadır. 

Geçtiğimiz dönemde hızla artan enerji fiyatları, sözkonusu stratejinin başarılı bir sonuç 

vermesini sağlamış ve yabancı sermayenin de petrol ve gaz sektöründe kümelenmesine 

yol açmıştır. 

Yabancı sermaye Hükümetin kalkınma stratejisinin en önemli unsurlarından birini teşkil 

etmektedir. 

Katar gibi insani kaynaklar açısından kısıtlı bir ülkenin büyük kalkınma hamlesinin dış 

kaynaklar olmaksızın gerçekleştirilmesinin son derece güç olduğunu bilen Hükümet de 

petrol ve gaz sektörünün ekonomideki ağırlığını azaltmayı ve gaza dayalı sanayileşmeyi 

ön plana çıkaran çeşitlendirme politikasının bir uzantısı olarak yabancı yatırımcı 

sermayeye karşı yeni bir yaklaşım içerisine girmiştir. 2000 yılında yeni bir yabancı 

sermaye yasası çıkarılarak yatırım ortamı daha elverişli bir hale getirilmeye çalışılmıştır. 

Katar’ın 2010 yılına kadar 75 milyar $’ı doğalgaz ve petrol sektöründe olmak üzere 

toplam 150 milyar $’lık yatırım yapılmasını öngörülen kalkınma programı ülkeye yabancı 

yatırımcıların ilgisini giderek artırmaktadır. 

Yabancı sermaye yatırımları konusunda Katar’da yayımlanan herhangi bir istatistik 

bulunmamakla birlikte, UNCTAD raporları, 2001-2005 döneminde ülkenin yabancı 

sermaye stokunun 1,9 milyar $’dan 6,1 milyar $’a çıktığını ortaya koymaktadır. 

Sözkonusu rakamların da gerçeği yansıtmadığı değerlendirilmektedir; zira USTR 2005 

yılında Katar’daki ABD yatırımlarının toplam değerini 5,4 milyar $ olarak bildirmiştir. 

Çeşitli kaynaklara göre, Katar’daki toplam yabancı sermaye stokunun yaklaşık 11,9 

milyar $ olduğu tahmin edilmektedir. 

Her ne kadar yayımlanan bir istatistik bulunmasa da, petrol ve gaz sektöründeki 

konumlarına bakıldığında, Katar’daki en büyük yabancı sermayenin ABD’ye ait olduğu 

tahmin edilmektedir. Bununla birlikte, sürdürülmekte olan projeler, çeşitli ülkelerden 

başka yatırımcıların da Katar’a yönelmesini sağlamaktadır. Örneğin 5 milyar $ tutarındaki 

Al Shaheen petrol sahası geliştirme projesi Danimarkalı Maresk firmasınca üstlenilmiş, 

Norveçli Hydro firması ise yaklaşık 4,5 milyar $’a mal olacak Qatalum alüminyum 

tesisleri için QP ile %50-%50 oranında bir ortaklık kurmuş bulunmaktadır. 2007 ve 2008 

yıllarında Vodafone Katar telekom piyasasına giren ikinci şirket olmuştur. 2008 yılında 

ülkeye 3,6 milyar $ yabancı sermaye girişi olduğu tahmin edilmektedir. 

33


Katar’ın önümüzdeki dönemde de yabancı yatırımcılar için Körfez Bölgesi’nde önemli 

bir ülke olma özelliğini koruyacağı değerlendirilmektedir. Sürdürülen projelere bağlı 

olarak, ülkeye girecek yabancı sermaye miktarının 2009-2011 yılları arasında yıllık 

ortalama 3,1 milyar $ olması öngörülmektedir. 

4.3. Yıl İçinde Alınan Ekonomik Önlemler ve Uygulamalar 

Dünya genelinde yaşanan finans krizi ve buna bağlı olarak hızla düşen dünya enerji 

fiyatlarına rağmen 2008 yılı Katar ekonomisinin hızlı gelişim sürecini sürdürdüğü bir yıl 

olmuştur. Büyüme hızının 2008 yılı sonu itibariyle nominal %14,5-16 civarında 

gerçekleştiği tahmin edilmektedir. 

Sözkonusu yüksek büyümenin en önemli nedeni, Temmuz ayına kadar rekor kıran 

hidrokarbon fiyatları ve buna bağlı olarak hızlanan kamu harcamaları olarak 

değerlendirilebilir. 

Öte yandan, yıllardan beri sürdürülen hızlı yatırım programı nedeniyle bozulan arz-talep 

dengesine bağlı olarak yüksek seyreden enflasyon, 2008’in üçüncü çeyreğinden itibaren 

etkisini gösteren global resesyonun etkilerine bağlı olarak gerilemeye başlamış ve yıl sonu 

itibariyle %15 olmuştur. 

ABD’den başlayarak, Avrupa ve dünya geneline yayılan finans krizi Katar’daki etkilerini 

2008 Eylül ayından itibaren göstermeye başlamıştır. 

Finansal kriz ilk etapta bankacılık sektörü kanalıyla kendisini göstermiş, DSM’de 

bankacılık sektörü kağıtlarının tetiklemesiyle büyük bir çöküş yaşanmış, bankalar da 

bilançolarını düzeltmek ve riskleri azaltmak adına piyasayı fonlamayı durdurmuşlardır. 

Krizin boyutlarının küresel anlamda tam olarak belirlenememiş olması ve çeşitli 

hükümetler tarafından açıklanan kurtarma paketlerinin küresel resesyonu önlemek 

konusunda yetersiz kalması, Katar’ın % 65-70’ini uluslararası piyasalardan kredi yoluyla 

finanse ettiği yatırımları için ihtiyaç duyduğu finansmanı uluslararası piyasalardan kriz 

öncesindeki kadar rahat temin edememesine de neden olmuştur. 

Sonuç olarak bir yandan menkul kıymetler piyasasının ve bankacılık sektörünün 

zayıflaması, bir yandan da dünya genelinde görülen resesyon nedeniyle düşen talep 

sonucunda yatırımlarda bir durağanlık yaşanmıştır. 

Katar Hükümeti, bu gelişmeler üzerine, ilk etapta küresel finans krizinden etkilenen Katar 

bankacılık sektörüne destek olmak amacıyla 2008 yılı Ekim ayında Doha Menkul 

Kıymetler Borsası’nda (DSM) işlem gören bankaların hisselerinin %20’sini Katar Yatırım 

İdaresi (QIA) tarafından yaklaşık 5,3 milyar $’a satın almıştır. 

Bu karara rağmen DSM Endeksi’ndeki hızlı değer kaybının sürmesi üzerine yaklaşık 6 

milyar $’a mal olacak yeni bir paket açıklanmış ve Katar Merkez Bankası kanalıyla 

DSM’de işlem gören bankaların portföylerindeki hisse senetlerini de 2009 yılı Mart ayı 

içerisinde satın almıştır. 

34


Diğer taraftan, kriz ve reseyon nedeniyle düşen talebe bağlı olarak, petrol ve petrokimya 

alanlarında sürdürülen yatırımlar durdurulmuştur. Bu bağlamda, ilk etapta 9 milyar $’lık 

Al Shaheen Rafinerisi ile 2,6 milyar $’lık Mesaieed Petrokimya Tesisi yatırımları bir 

süreliğine ertelenmiş bulunmaktadır. 

Ayrıca, yaşanan mortgage krizi, Katar ve Dubai gibi spekülatif hareketlerle gelişen 

gayrımenkul piyasasında da önemli fiyat düşüşlerine yol açmıştır. 

Gayrımenkul piyasasında faaliyet gösteren Al Aqaria (Qatar Real Estate Investment Co.) 

ile %45’i kamuya ait Barwa birleşme çalışmalarına başlamıştır. Gayrımenkul yatırım 

şirketlerinin konsolidasyonuna 2009 yılında da devam edilebileceği değerlendirilmektedir. 

Piyasadaki konsolidasyon çalışmaları başka sektörlerde de devam etmektedir. Bu 

bağlamda ulaştırma sektöründe Qatar Shipping ile Qatar Navigation ve Gulf Warehousing 

ile Qatar Agility, gıda sektöründe ise Mawashi (kombina) ve Al Meera (süpermarketler 

zinciri) şirketleri birleşme çalışmalarını sürdürmektedir. 

Tüm bu gelişmelere rağmen, finansal krizin etkisinin Katar için çok sarsıcı olmayacağı 

değerlendirilmektedir, zira 2009 yılı içerisinde yeni LNG tesislerinin devreye alınması 

sonucunda nakit akışının tekrar sağlanacağı beklenmektedir. 

İngiltere ve ABD’ne ihraç edilecek yıllık 8,5 milyon ton kapasiteli 2 adet LNG tesisinin 

2009 yılı içinde devreye alınması planlanmaktadır. Bu bağlamda, ülkenin yıllık LNG 

ihracatı 2010 yılına kadar toplam 62 milyon ton’a ulaşacaktır. Yıllık büyümenin ise %10 

ila 13 bandında gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. 

Bununla birlikte, dünyadaki resesyonun etkisiyle dünya enerji talebinde meydana gelen 

azalışın ve petrol fiyatlarındaki ani düşüşün, 2009-2010 bütçesinin hazırlık çalışmaları 

kapsamında yeniden değerlendirileceği, bu dönemde yatırım projelerine aktarılan bütçede 

yeni projeler yerine daha ziyade sürdürülen projelerin bir an önce tamamlanmasına 

öncelik verileceği değerlendirilmektedir. 

Bu bağlamda, Kahramaa’nın elektrik ve su sektöründe planlanan yatırımlarının sürmesi, 

Ashghal’in 5 yıllık plan dahilindeki alt ve üstyapı projelerinin ise, ihalelerde kısa süreli 

ertelemelere rağmen aksamadan sürmesi beklenmektedir. 

Ayrıca stratejik projeler olarak adlandırılabilecek Doha Yeni Uluslararası Havalimanı, 

Yeni Doha Limanı gibi projelerin devamında bir duraklama beklenmemektedir. 

Öte yandan, yaşanan global krizin etkisiyle dünya genelinde olduğu gibi Körfez’de ve 

özellikle Dubai’de inşaat sektöründe yaşanan ani duraklamanın etkisiyle inşaat 

malzemeleri fiyatlarında bir gerileme görülse de, orta vadede Katar piyasasındaki yapısal 

etkenler nedeniyle bu alanda kapsamlı bir iyileşme görülmeyeceği de tahmin 

edilmektedir. 

35


4.4. Dış Ticaret 

4.4.1. Genel Durum 

Katar dış ticareti, uluslararası enerji fiyatlarına bağlı olarak şekillenmektedir. Diğer 

taraftan, tamamlanmış veya sürdürülmekte olan petrol ve gaz sektöründeki yatırımlar, 

altyapı geliştirme programı ve sanayi, eğitim ve turizm sektöründeki yatırımlarla artan 

ihracat ve ithalata bağlı olarak dış ticaret hacmi son yıllarda katlanarak gelişmektedir. 

1998 yılında 5 milyar $ düzeyinde bulunan ihracat, 2007 yılında 42 milyar $ düzeyine 

ulaşmıştır. 2008 yılı verileri henüz açıklanmamış olmakla birlikte ihracatın 57 milyar $ 

civarında olması beklenmektedir. Ham petrol, Katar ihracatının temelini oluşturmakta, 

ancak payı göreli olarak giderek azalmaktadır. LNG, diğer petrol türevleri, petrokimya 

ürünlerinin ihracattaki ağırlığı giderek artmaktadır. 2008 yılında petrol dışı ihracatın, ilk 

kez petrol ihracatının üzerinde gerçekleştiği tahmin edilmektedir. 

Katar’ın ithalatı ise 2007 yılında 22 milyar $’a ulaşmıştır. Katar’da sürdürülen kalkınma 

projeleri çerçevesinde doğan makine-ekipman ve inşaat malzemeleri ihtiyacı, sözkonusu 

ithalat artışının temel nedenidir. 

Genel olarak Katar, önemli ölçüde ticaret fazlası vermektedir. 2007 yılında ticaret fazlası 

20 milyar $ düzeyine ulaşmıştır. Son yıllarda hızla gelişen ekonomi ile birlikte ithalat 

artışı ihracat artışından hızlı olarak gelişmişse de, ihracatta ana kalem olan enerji 

kaynaklarının uluslararası piyasa fiyatlarındaki artış dolayısıyla sözkonusu ticaret fazlası 

sürmektedir. 

4.4.2. İhracat 

Tablo 5: İhracatta başlıca pazarlar (milyon $) 

2002 2003 2004 2005 2006 2007 

Japonya 5.125,5 6.158,2 7.778,8 10.303,8 11.139,3 17.042,0 

G. Kore 1.737,1 2.477,7 2.933,2 4.058,0 4.098,1 7.333,5 

Singapur 1.017,0 1.273,6 1.694,8 2.111,5 2.916,5 4.743,7 

Hindistan 101,9 147,8 1.005,8 896,2 1.263,7 2.664,0 

Tayland 375,3 398,9 511,8 522,8 914,0 1.923,1 

BAE 436,0 369,2 616,2 1.175,8 1.332,1 1.369,0 

İspanya 22,5 150,5 346,7 246,7 382,1 935,7 

Tayvan 27,2 87,4 255,2 654,4 530,5 508,2 

Pakistan 16,5 16,2 116,8 208,8 261,5 469,8 

Çin 116,5 258,0 208,8 376,9 382,1 333,2 

Kaynak: QSA 

36


Tablo 6: İhracatta başlıca kalemler (milyon $) 

2002 2003 2004 2005 2006 2007 

Mineral Yakıtlar ve Ürünleri 9.913 12.180 16.191 22.863 30.551 37.614 

Petrol ve Ürünleri 6.176 7.523 9.730 14.153 17.548 20.813 

Gaz 3.737 4.657 6.461 8.710 13.002 16.801 

Kimyasallar 495 619 1.770 1.970 2.643 3.356 

Plastikler (Polyethylene) 255 260 396 613 1.109 1.332 

Gübreler 187 279 395 685 674 896 

Organik Kimyasallar 0 0 708 526 618 827 

İnorganik Kimyasallar 47 74 227 125 225 265 

Diğerleri 5 6 44 21 18 35 

Demir Çelik 231 274 374 402 367 422 

Diğerleri 132 120 116 103 65 99 

Re-eksport 207 190 234 423 424 529 

TOPLAM 10.978 13.382 18.685 25.762 34.050 42.020 

Kaynak: QSA 

Tablo 7: LNG ihracatı (milyon ton) 

2002 2003 2004 2005 2006 2007 

G. Kore 5,1 5,8 6 6,2 6,7 8,2 

Japonya 6,3 6,8 6,9 6,2 6,4 6,4 

Hindistan 0 0,3 2 4,5 5 6,2 

İspanya 1,3 1,5 3,2 3,7 3,7 3,5 

ABD 0,7 0 0,2 0 0,4 1,7 

Diğer 0,1 0 0,1 1,6 2,9 5 

Toplam 13,5 14,4 18,4 22,2 25,1 31 

Kaynak: QSA 

4.4.3. İthalat 

Tablo 8: İthalatta başlıca ülkeler (milyon $) 

2002 2003 2004 2005 2006 2007 

ABD 528 596 577 1.163 1.621 2.506 

İtalya 366 364 203 650 1.523 2.261 

Japonya 427 513 313 1.171 1.973 2.193 

Almanya 284 473 316 924 1.533 1.706 

BAE 285 326 379 647 991 1.547 

G. Kore 145 243 112 455 901 1.336 

Çin 128 166 184 520 957 1.280 

S. Arabistan 252 291 571 575 839 1.078 

İngiltere 309 393 307 576 820 1.035 

Fransa 169 163 1.606 425 635 792 

Kaynak: QSA 

37


Tablo 9: Başlıca ithal kalemleri (milyon $) 

2002 2003 2004 2005 2006 2007 

Makine ve ekipman 1.240,4 1.567,9 1.272,0 3.311,3 5.932,1 8.681,3 

Metaller ve ürünleri 475,5 729,1 746,4 1.664,3 3.232,4 4.439,3 

Taşıtlar 542,6 609,9 385,2 1.428,6 2.433,2 2.648,6 

Çimento, çakıl ve taşlar 161,5 229,9 233,5 504,9 742,3 1.065,1 

Gıda Maddeleri 421,2 422,3 395,1 567,0 772,3 948,6 

Kimyasallar 264,0 283,2 277,5 530,8 663,5 894,2 

Optik ve ölçüm aletleri 131,3 190,9 192,3 368,7 497,5 544,0 

Mobilya 92,0 105,8 102,7 220,1 407,7 420,6 

Tekstil ve ürünleri 170,3 177,2 173,6 235,7 383,2 398,4 

Plastik ve ürünleri 74,5 83,0 112,6 173,4 265,4 342,9 

Değerli taş ve mücevherler 50,3 48,9 92,3 137,6 185,2 324,2 

Uçaklar ve parçaları 109,3 134,3 1.685,7 135,4 130,8 292,6 

Diğerleri 319,2 314,8 335,4 783,0 765,1 1.004,9 

Toplam 4.052,2 4.897,3 6.004,4 10.060,7 16.410,7 22.004,7 

Kaynak: QSA 

38


BÖLÜM II – TÜRKİYE – KATAR İLİŞKİLERİ 

1. TÜRKİYE İLE EKONOMİK ve TİCARİ İLİŞKİLER 

1.1. Ekonomik İlişkilerin Genel Durumu 

Türkiye ile Katar arasındaki ekonomik ilişkiler, genel anlamda potansiyeli yansıtmaktan 

uzaktır. Esas itibariyle 1997 yılından bu yana doğalgaz ihracatına başlayan Katar, petrol 

fiyatlarının düşük seyrettiği 2003 yılına kadar, sürdürülen yatırımların bozduğu kamu 

maliyesi dengeleri nedeniyle ekonomik anlamda oldukça zor dönemler geçirmiştir. 

Bununla birlikte, petrol fiyatlarının artmaya başlaması ve ardı ardına devreye alınan LNG 

tesisleriyle hızlı bir ekonomik büyüme trendine giren Katar, son dönemde uluslararası 

planda önemli yatırımlar içerisine girmiş bulunmaktadır. Hidrokarbon fiyatlarının 2003 

yılından itibaren gösterdiği hızlı artışlar, bu kaynakların ihracatçısı Körfez ülkelerinin, 

dünya mal ve hizmet ticareti açısından taşıdığı önemi perçinlemiş, Körfez Bölgesi’nin 

küçük devletlerinden birisi olan Katar da, petrol ve doğalgaz fiyatlarının izlediği bu 

eğilimden en olumlu biçimde yararlanan ülkelerin başında yer almıştır. 

Katar enerji fiyatlarının ulaştığı rekor seviyelerle birlikte artan gelirlerinin bir kısmını, 

gerek ekonominin tek kaynağa bağımlılığını azaltmak, gerek küresel ekonomideki yüksek 

oranlı büyümeden yararlanarak milli gelir artışını daha istikrarlı bir hale getirmek 

amacıyla uluslararası piyasalarda yaptığı yatırımlara ayırmaktadır. Diğer Körfez 

ülkelerine göre uluslararası yatırım piyasalarına geç girmiş olmasına rağmen Katar, hızla 

artan gelirlerinin de etkisiyle uluslararası piyasalarda agresif bir yatırım stratejisi 

izlemektedir. 

Bu çerçevede, Ekonomi ve Ticaret Bakanlığı bünyesinde kurulan Katar Yatırım İdaresi 

(QIA Qatar Investment Authority), 70 milyonluk nüfusu ve gelisen tüketici profili ile 

Türkiye’ye de ilgisini belirtmektedir. 

Bu çerçevede, QIA ve Türkiye Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı (TYDTA) arasında 

kapsamlı bir işbirliği başlatılmış, bu çerçevede, QIA’in GAP kapsamında olası yatırımları, 

Katar’ın olası gayrımenkul yatırımları değerlendirilmeye başlanmıştır. Diğer taraftan, 

arada geçen sure zarfında QIA şirketlerinden Barwa ve Qatari Diar Türkiye’de şirket 

kurma çalışmalarını tamamlamışlardır. 

1.2. Ticari İlişkilerin Genel Durumu 

1.2.1. Ticari İlişkilerin Gelişimi 

Türkiye ile Katar arasındaki ticari ilişkilerin genel seyri incelendiğinde, Katar’ın 2003 

yılından itibaren, uluslararası enerji fiyatlarına bağlı olarak yakaladığı gelişim çizgisi ve 

başlayan yoğun yatırımlar çerçevesinde ülkemizden gerçekleştirilen ithalatın artışına bağlı 

olarak şekillendiği görülmektedir. 

39


Ülkemizden Katar’a yönelik gerçekleşen ihracatın ağırlıkla demir-çelik mamullerinden 

oluştuğu, diğer taraftan ihracatımızda diğer başlıca kalemlerin ise elektrikli makine ve 

cihazlar, taşıt araçları, inşaat malzemeleri, mobilyalar, ev tekstili ürünleri ve gıda olduğu 

gözlemlenmektedir. 

Öte yandan, Katar’dan yapılan ithalatımızda ise spot alımlarla gerçekleşen az miktarda 

doğalgaz, plastik ve mamulleri ile kimyevi ürünler yer almaktadır. 

1.2.2. İkili Anlaşma ve Protokoller, KEK Toplantıları 

Türkiye ile Katar arasındaki “Ekonomik ve Teknik İşbirliği Anlaşması”, 11 Mart 1985 

tarihinde Ankara’da imzalanmıştır. 

Sözkonusu Anlaşma ile kurulmuş olan “Ekonomik ve Teknik İşbirliği Karma 

Komisyonu”nun I. Dönem Toplantısı 18-20 Mayıs 1991 tarihlerinde Doha’da, II. Dönem 

Toplantısı 21-22 Ekim 2001 tarihlerinde Ankara’da, III. Dönem Toplantısı ise 19-21 

Kasım 2006 tarihlerinde İstanbul’da yapılmıştır. 

İki ülke arasında Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması ile Çifte 

Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması 25.12.2001 tarihinde Ankara’da imzalanmış ve 

2008 yılı içerisinde yürürlüğe girmiştir. 

Müzakerelerine Kasım 2005’de başlanılan Türkiye-Körfez İşbirliği Konseyi Serbest 

Ticaret Anlaşması’nın müzakerelerine devam edilmektedir. 

1.3. Dış Ticaret İstatistikleri 

1.3.1. Türkiye ile Dış Ticareti 

Tablo 10: Türkiye - Katar Ticari İlişkileri ($) 

Yıllar İhracat İthalat Denge Hacim 

2001 8.401.617 5.778.600 2.623.017 14.180.217 

2002 15.572.109 10.659.114 4.912.995 26.231.223 

2003 15.688.124 8.310.338 7.377.786 23.998.462 

2004 35.026.233 17.727.120 17.299.113 52.753.353 

2005 82.045.274 50.724.941 31.320.333 132.770.215 

2006 342.146.852 66.410.724 275.736.128 408.557.576 

2007 449.962.648 29.643.014 420.319.634 479.605.662 

2008 1.074.403.441 159.352.943 915.050.498 1.233.756.384 

40


1.3.2. İhracatımızda Başlıca Kalemler 

Tablo 11: Katar’a Başlıca İhraç Kalemlerimiz ($) 

Madde Adı 2005 2006 2007 2008 

Demir ve çelik 32.461.859 239.592.896 279.967.482 711.705.174 

Elektrikli makina ve cihazlar 10.145.289 20.144.958 72.738.943 132.901.190 

Metallerden nihai ürünler 5.901.826 15.224.002 27.801.179 95.783.998 

Diğer ulaşım araçları 0 0 40.920 24.507.887 

Sıhhi tesisat,ısıtma,aydınlatma ile ilgili çeşitli eşya 1.550.295 10.335.043 7.652.847 17.431.101 

Değişik sanayi kollarında kullanılan makina ve cihazlar 793.796 5.210.778 4.229.405 10.247.005 

Metal dışı mineral mamuller 2.094.704 5.097.396 5.622.063 9.676.624 

Kara ulaşım araçları 14.896.400 18.608.243 13.389.578 9.565.140 

Mobilyalar 1.206.274 2.089.313 3.051.631 8.419.851 

Belirli sanayi kollarında kullanılan makina ve cihazlar 825.765 4.713.274 6.905.015 7.983.447 

Organik kimyasal ürünler 140 299 90.246 7.468.570 

Giyim eşyası ve aksesuarları 1.415.534 1.877.226 3.045.613 3.825.045 

Tekstil elyafı ve mamulleri 1.881.427 4.202.949 2.611.662 3.726.497 

Kauçuk ve mamulleri 1.388.697 1.473.257 2.015.869 3.519.144 

Plastikten mamuller 876.143 1.477.819 1.897.451 3.366.553 

Taşkömürü katranı ve ham petrolden ürünler 1.485 2.427 1.465.711 2.761.482 

Sebzeler,meyvalar ve mamulleri 512.062 727.603 1.192.664 2.442.274 

Tütün ve mamulleri 0 0 161.487 2.011.554 

Metal işleme makinaları 476.120 1.004.440 1.842.255 2.002.973 

Süt ürünleri,yumurta,dondurma 934.650 1.070.251 1.309.971 1.472.096 

Diğer 4.680.803 9.292.672 12.928.649 13.583.828 

TOPLAM 82.045.274 342.146.852 449.962.648 1.074.403.441 

1.3.3. İthalatımızda Başlıca Kalemler 

Tablo 12: Katar’dan Başlıca İthal Kalemlerimiz ($) 

Madde Adı 2005 2006 2007 2008 

Organik kimyasal ürünler 78.792.521 

Havagazı,su gazı,fakir gaz petrol gazları,doğal gaz 26.960.235 38.356.374 1.391.556 31.265.847 

Plastikler ve mamulleri 22.021.738 20.420.876 24.449.295 23.379.795 

Anorganik kimyasallar,radyoaktif,nadir elementlerin bileşikleri 12.726 17.288.239 

Kimya sanayiinin diğer ürünleri 6.653.285 1.191.377 6.407.180 

Deri,kösele,ham post 1.287.702 110.220 67.585 1.277.299 

Elektrikli makina ve cihazlar 45.593 2.001 1.040.490 522.022 

Tekstil elyafı ve mamulleri 37.910 513.262 691.927 202.148 

Mobilyalar 5.417 43.271 

Süt ürünleri,yumurta,dondurma 34.499 

Demir ve çelik 17.569 16.191 32.337 

Çeşitli mamul eşya 161.074 3.261 11.308 28.212 

Diğer 193.120 329.837 786.750 79.573 

TOPLAM 50.724.941 66.410.724 29.643.014 159.352.943 

41


2. KATAR PAZARINA İLİŞKİN PRATİK BİLGİLER 

2.1. Ticari İlişkilerde Yararlı Olabilecek Bilgiler 

2.1.1. Dış Ticaret ve Gümrük Mevzuatı 

DTÖ üyeliği ve Körfez İşbirliği Konseyi Gümrük Birliği’nin (KİKGB) 1 Ocak 2003 

tarihinde yürürlüğe girmesi, Katar’ın gümrük mevzuatının önemli ölçüde basitleşmesini 

sağlamıştır. Buna rağmen, uygulamada halen sağlanamayan yeknesaklık ve zaman zaman 

bürokrasiden kaynaklanan sorunlar, gümrük işlemlerinin uzamasına ve komplike hale 

gelmesine neden olmaktadır. 

KİKGB çerçevesinde üye ülkeler, ortak gümrük mevzuatı ve tarifesi uygulamaktadırlar. Bu 

çerçevede, KİKGB’e giren ürünler, Gümrük Birliği Alanına giriş yaptıkları ilk noktada 

gümrük işlemine tabi tutulmaktadır. 

2.1.2. Gümrük Vergileri 

1 Ocak 2003 tarihinde yürürlüğe giren Körfez İşbirliği Konseyi Gümrük Birliği (KİKGB) 

çerçevesinde, Katar’a ithalatta gümrük vergisi oranı malın CIF fatura fiyatının %5’i olarak 

uygulanmaktadır. Mal fiyatının FOB olduğu hallerde CIF fiyat, FOB fiyatın %15 fazlası 

olarak belirlenir. 

Bununla birlikte, aşağıdaki ürünlerin ithalatında gümrük vergisi oranı %0’dır; 

- Canlı hayvanlar, 

- Taze sebze ve meyveler, 

- Deniz ürünleri, 

- Buğday, pirinç, mısır 

- Un, 

- Çay ve kahve, 

- Şeker, 

- Yem bitkileri, 

- Baharatlar, 

- Süttozu, 

- Tohumlar 

Diğer taraftan, aşağıdaki ürünlerin ithalatında farklı gümrük vergisi oranları uygulanmaktadır; 

- Çimento %20 (Halihazırda %0 olarak uygulanmaktadır) 

- Çelik (10 mm ve üzeri) %20 (Halihazırda %0 olarak uygulanmaktadır) 

- Çelik levhalar %20 

- Üre %30 

- Müzik aletleri ve sanat eserleri %15 

- Tütün ve tütün mamulleri %100 

- Alkollü içkiler %100 

2.1.3. Muafiyetler 

KİKGB çerçevesinde, KİK üyesi ülke menşeli mallar gümrük vergisinden muaftır. Diğer 

taraftan, Büyük Arap Serbest Ticaret Alanı içerisinde yer alan Katar, GAFTA doğrultusunda 

Arap ülkeleri orjinli mallara gümrük vergisini kaldırmıştır. 

42


Ayrıca, Katar Hükümeti ve devlet şirketlerine ait her çeşit eşya ile diplomatik temsilciliklerin 

ithal ettikleri eşyalar, hayır amaçlı kullanılacak eşyalar, kişisel eşyalar, kullanılmış ev eşyaları, 

yolcu beraberi eşya ve hediyeler gümrük vergisinden muaftır. 

Katar Sınai Kalkınma Bankası tarafından finanse edilen projeler ile ülkede yapılan kapsamlı 

endüstriyel yatırımlar kapsamında ithal edilecek ekipman ve makineler de gümrük 

vergisinden muaftır. 

Avrupa Komisyonu’nun http://mkaccdb.eu.int adresinden ulaşılabilecek olan Market Access 

Database, pek çok ülkenin uyguladığı gümrük tarifeleri hakkında bilgi vermektedir. 

2.1.4. İthalat Yasakları 

Katar’a alkollü içkiler, silah ve mühimmat, ilaçlar ve patlayıcı maddelerin ithalatı izne tabidir. 

Domuz ve domuz ürünleri, pornografik materyaller ve uyuşturucu maddelerin ithalatı 

yasaktır. Tüm yazılı ve görsel medya malzemeleri sansüre tabidir. 

Katar, Arap Birliği’nin İsrail boykot uygulamasına katılmakta olup, ülkeye İsrail mallarının 

ithalatına izin verilmemektedir. 

2.1.5. Diğer Kurallar 

Katar’da mal ithalatı için ithalat lisansına sahip olmak gerekmektedir. Sözkonusu lisans, 

yalnızca Katar Ekonomi ve Ticaret Bakanlığı’na tescilli Katarlı ithalatçılara verilir. 

2.1.6. Geçici İthalat 

Ülkede sürdürülen projeler kapsamında kullanılacak olan ağır iş makineleri ve ekipman, yarı 

mamul maddeler, fuar ve sergilere katılım amaçlı getirilen eşyalar, tamir veya bakım için 

getirilen makine ve ekipman, yük taşıma amaçlı konteynerler ve ticari numunelerin geçici 

ithalatı, ithalatı yapılacak eşya için ödenmesi gereken gümrük vergisi kadar teminatın banka 

teminat mektubu veya nakden yatırılması halinde mümkündür. Geçici ithalat Gümrük 

İdaresinin ön onayına tabidir. Geçici ithalat izni 6 aylık süre için verilir ve 6 ay daha 

uzatılabilir. 

2.1.7. Katar’a İhracatta Gerekli Belgeler 

Katar’a ithalatta gümrük işlemlerini gerçekleştirmek için aranan belgeler menşe 

şehadetnamesi, fatura, yükleme listesi ve üreticinin İsrail boykot beyannamesidir. Ayrıca 

hayvansal ürünlerin ihracatında, sağlık sertifikası, “helal sertifikası”, radyasyon arilik belgesi 

ile bitkisel ürünlerde bitki sağlık sertifikası bulunmalıdır. 

Faturada mutlaka malın üreticisinin adı, açık adresi olmalı ve kaşesi bulunmalıdır. Sevkıyata 

ilişkin tüm belgelerin Dışişleri Bakanlığı Konsolosluk Dairesi ve Katar Devleti Ankara 

Büyükelçiliği’nden tasdik ettirilmesi gerekmektedir. 

Diğer taraftan, satış amaçlı olmayan “numune”ler, ayrı bir fatura ile sevk edilmeli ve faturanın 

üzerinde mutlaka “not for resale” ibaresi ile fiyat (“value for customs purposes”) 

bulunmalıdır. Diğer taraftan yükleme listesinde paketlerin sayısı ve ağırlığı yer almalıdır. 

43


2.2. Pazara Giriş 

2.2.1. Acentalar 

Katar’a ihracat yapmak isteyen firmalar, çoğunlukla acentaları aracılığıyla faaliyet 

göstermektedir. Katarlı bir firma ile acentalık ilişkisi kurmak isteyen firmaların 8/2002 sayılı 

Katar Ticari Acentalar Kanunu’nu incelemeleri tavsiye edilmektedir. 

Sözkonusu Kanunun en önemli iki prensibi; acentalık yetkisinin yalnızca Katar 

vatandaşlarına verilmesi ve çalışılan acentanın her şart altında yetkili acenta (exclusive 

agency) olarak kabul edilmesidir. 

Bu nedenle firmalarımızın ticari temas kuracakları Katarlı firmayı doğru tespit etmeleri, 

ileriye dönük kapsamlı bir işbirliği hedefleniyorsa bir acentalık anlaşması yapmaları önem 

arz etmektedir. 

Acentaların, Katar’da yaptıkları mal satışından alabilecekleri komisyon oranı %5’i aşamaz. 

Diğer taraftan, başka Katarlı ticari kuruluşlar da acentalık verilen malı ithal ederlerse, yetkili 

acentaya %5 komisyon ödemek durumundadırlar. 

Acentalık verilirken taraflar yapılan acentalık anlaşmasının Arapça nüshası Ekonomi ve 

Ticaret Bakanlığı Ticari Tescil Bölümü’nde kayıt altına alınır. Bakanlık sözkonusu acentalık 

sözleşmesinden kaynaklanan sorunlar konusunda hakemlik görevi de yapar. Bununla birlikte, 

anlaşmazlık aşılamıyorsa yerel mahkemeler sözkonusu davaya bakabilirler. 

2.2.2. Franchising 

Katar’da franchising hızla gelişen bir iş yöntemidir. Katarlı yatırımcılar, başarısını kanıtlamış 

yöntemler çerçevesinde istikrarlı bir gelir getiren yatırım olarak gördükleri franchising 

konusunda istekli davranmaktadırlar. 

Ağırlıkla ABD firmalarının kontrolünde gelişen pazarda gıda işletmelerinin yanısıra, spor 

merkezleri, oto kiralama, tekstil ve hazır giyim, emlak komisyonculuğu da franchise 

yönteminin hızla yayıldığı sektörlerdir. 

Yüksek alım gücüne sahip genç nüfus, ülkede çalışmak için bulunan yalnız yaşayan 

yabancıların çokluğu, alternatif eğlence imkanlarının kısıtlılığı ve Türkiye’ye olan ilgi, 

özellikle gıda sektöründe franchise vermek isteyen firmalarımız açısından cazip fırsatlar 

yaratabilecektir. 

2.2.3. Doğrudan Pazarlama 

Katar mevzuatlarına göre yabancı firmalar ürettikleri mal ve hizmeti piyasaya, kural olarak, 

acentaları kanalıyla sunabilirler. Bununla birlikte, bir kamu ihalesi kapsamında faaliyet 

gösteren yabancı firmalar doğrudan mal ithalatı gerçekleştirebilirler. Öte yandan, Katar’da 

kurulacak temsilcilikler kanalıyla pazarlama faaliyetleri yürütülebilir. Bununla birlikte, 

temsilcilik ofisleri de doğrudan ithalat yapamazlar. 

44


2.2.4. Kamu Alımları (Mal Alımları) 

Hükümet, Katar’ın en büyük mal ve hizmet alımcısıdır. Hükümet tarafından gerçekleştirilen 

alımlar, 8/1976 sayılı Kanun kapsamında düzenlenmektedir. Maliye Bakanlığı’na bağlı 

Central Tenders Committee (CTC), özellikle mal alımlarına yönelik kamu ihalelerinin 

önemli bir kısmını ele almaktadır. 

CTC hakkında gerekli bilgiler ve ihale ilanları, kuruluşun web sitesi www.ctc.gov.qa 

üzerinden incelenebilir. 

CTC mal alım ihalelerini büyük çoğunlukla yerel kaynaklardan temin etmektedir. Diğer 

taraftan, açılan ihalelerin teklif verme süreleri de son derece kısadır. Bu çerçevede, taşıt 

araçlarından, büro makinelerine kadar üretici firmaların Katar kamu alımlarından pay 

alabilmeleri ancak etkin bir acenta vasıtasıyla mümkün olabilmektedir. 

Diğer taraftan, Qatar Petroleum (www.qp.com.qa), Kahramaa (www.kahramaa.com.qa), 

National Health Authority (www.nha.gov.qa) gibi kuruluşlar, kendi ihalelerini iç ihale 

birimleri vasıtasıyla gerçekleştirmektedirler. Sözkonusu kuruluşlara mal satmak isteyen 

firmaların veya ürettikleri ürünlerin sözkonusu kuruluşlarca açılan ihalelere katılan 

firmalarca kullanılmasını isteyen firmaların, sözkonusu kuruluşlarca “tedarikçi listesine” 

alınmaları gerekmektedir. 

İhalelerde genel olarak yerel bankalardan teminat mektubu talep edilmektedir. İhalelerde, 

büyüklüğe bağlı olarak değişmekle birlikte, katılım için %5, performance bond olarak ise 

%10 tutarında teminat mektubu alınır. 

Kamu ihalelerinde genellikle kontratın %20’si teminat mektubu karşılığında peşin olarak 

ödenir. Hakedişler ödenirken işveren kuruluş hakedişin belirli bir kısmını (iş sonuna kadar – 

kesin kabule kadar) tutmaktadır. Sözkonusu kesintilere faiz uygulanmaz. Bu nedenle, 

firmaların ödemelerden kaynaklanacak gecikmeyi ve kayıpları teklif aşamasında dikkate 

alması gerekmektedir. 

İhale dokümanları aksi belirtilmedikçe Arapça doldurulmalıdır. İstenen standartlar 

çoğunlukla İngiliz standartları olmakla beraber, son dönemde ABD standartlarının da bazı 

ihalelerde arandığı gözlemlenmektedir. 

2.2.5. Dağıtım ve Satış Kanalları 

Katar, küçük, ithalata yönelik ve rekabetçi bir pazar olduğundan, pazarlama açısından 

acentalar önemli bir rol oynamaktadırlar. Diğer bir ifadeyle, malın pazardaki başarısı, acenta 

veya distribütörün pazarlama ağının yaygınlığı ve etkinliği ile doğru orantılıdır. 

Katar’da iş yapmak isteyen firmaların, pazarın koşullarını ve tüketicinin alışkanlıklarını 

bilen, yaygın bir dağıtım ağına ve sağlam ilişkilere sahip firmalar ile kuracakları ilişkilerin 

pazardaki başarılarına büyük katkı sağlayacağı açıktır. 

Diğer taraftan, kamu sektörünün de ihaleler çerçevesinde mal alımları yaptığı dikkate 

alındığında, işbirliği yapılacak Katarlı firmanın seçiminde kamu alımları konusunda gerekli 

prosedürleri bilmesi, açılan ihaleleri ve değişen mevzuatı sürekli olarak takip etmesi önemli 

kriterler olarak ortaya çıkmaktadır. 

45


2.2.6. Reklam ve İlan Olanakları 

Katar’da en yaygın reklam biçimi, billboardlar ve broşürlerdir. Öte yandan, gazete ilanları, 

radyo ve TV reklamları da ürün tanıtımı için kullanılan diğer yöntemlerdir. Mevcut PR 

şirketleri, promosyon faaliyetlerini yürütmek konusunda uzmanlaşmışlardır. 

Katar’da 3 ingilizce ve 3 arapça gazete yayımlanmaktadır. Bunlar; 

Gulf Times (İngilizce) 

P.O. Box 2888, Doha, State of Qatar, 

Tel: (974) 446 66 21, Faks: (974) 435 04 74, 

Email: editor@gulf-times.com, 

http://www.gulf-times.com 

The Peninsula (İngilizce) 


Tel: (974) 466 39 45, Faks: (974) 466 39 65, 

Email: penqatar@qatar.net.qa, 

http://www.thepeninsulaqatar.com 

Qatar Tribune (Ingilizce) 


Tel: (974) 442 20 77, Faks: (974) 441 67 90, 

E-mail: editor@qatar-tribune.com 

http://www.qatar-tribune.com 

Al-Sharq (Arapça) 


Tel: (974) 466 13 54, Faks: (974) 466 24 62, 

Email: alsharq1@al-sharq.com, 

http://www.al-sharq.com 

Al-Watan (Arapça) 


Tel: (974) 466 08 10, Faks: (974) 466 42 06, 

Email: alwatan@qatar.net.qa, 

Website: http://www.al-watan.com 

Al-Raya (Arapça) 


Tel: (974) 446 66 18, Faks: (974) 432 00 80, 

Email: edit@raya.com, 

http://www.raya.com 

Devlete ait Qatar Radio and Television Corporation, Qatar Television (QTV) ve Qatar 

Broadcasting Service (QBS) Radyosunu işletmektedir. Her iki kuruluş da yayınlarında 

reklamlara yer vermektedir. 

Qatar Broadcasting Service (QBS) 


Tel: (974) 849 42 22, Faks: (974) 482 28 88. 

46


Qatar Television, 


Tel : (974) 486 45 75, Faks: (974) 486 45 11. 

Öte yandan, merkezi Katar’da bulunan ve Arap ülkelerinde son derece etkili olan Al-Jazeera 

Televizyonu da reklam imkanı sunmaktadır. 

Al-Jazeera 


Tel: (974) 488 56 66 , 489 48 01, Faks: (974) 488 53 33 

http://www.aljazeera.net 

Sözkonusu radyo ve TV istasyonlarına reklam veren, diğer taraftan, Katar’da billboard 

kiralayarak yaygın reklam imkanı sağlayan Q Media Firması’nın irtibat bilgileri ise aşağıda 

yer almaktadır. 

Q Media 


Tel: (974) 428 28 28, Faks: (974) 428 28 29 

Email: info@qatarad.com 

http://www.qmediame.com 

2.2.7. Fiyatlandırma 

Ürün fiyatlandırması, Katar’ın dünyanın hemen hemen her ülkesinden çok çeşitli malların 

bulunduğu küçük bir pazar niteliği taşıması nedeniyle son derece önemlidir. 

Enflasyonun rekor seviyelere ulaştığı bu dönemde tüketiciler fiyatları yakından takip etmekte 

ve fiyat değişikliklerine ani reaksiyon vermektedirler. 

Bu nedenle, gıda maddeleri başta olmak üzere pek çok alanda Katar pazarına mal sevkeden 

firmalar, ürünlerin fiyatında zaman zaman önemli indirimler yaparak tüketici alışkanlıkları 

oluşturmak ve pazar payını artırmak yönünde çaba sarf etmektedirler. Bununla birlikte 

yapılan promosyonların ve reklamların etkinliğinin seçilen acentanın veya distribütörün 

tecrübesine bağlı olduğu unutulmamalıdır. 

Fiyatlandırmada malın özelliğine bağlı olarak gümrük vergileri ve CIF ulaştırma maliyetleri 

önemli faktörleri oluşturmaktadır. Katar’da halihazırda KDV ve ÖTV bulunmamaktadır. 

Fiyatlandırma Katar Riyali üzerinden yapılmalıdır. Katar’da yaygın olarak tedavülde bulunan 

banknot kupürleri ve madeni paralar aşağıda yer almaktadır. Bu bilgiler, özellikle şekerleme, 

çikolata, bisküvi-gofret, ciklet gibi çocuklara hitap eden ürünlerin fiyatlandırılması ile 

pazarda önemli bir yer tutan yabancı işgücüne hitap eden malların fiyatlandırılmasında 

yardımlar sağlayabilecektir; 

Madeni paralar: 25, 50 Dirhem 

Banknotlar: 1, 5, 10, 50, 100, 500 QR 

47


2.2.8. Satış Sonrası Hizmetler 

Satış sonrası servis ve müşteri hizmetleri, Katarlı acentanın / distribütörün sorumluluğunda 

değerlendirilir. İthalatçı şirketler, genelde ithal ettikleri ürünler için yedek parça 

bulundurmakta, ayrıca pazar payına bağlı olarak yetkili servis ağı da kurmaktadırlar. 

2.2.9. Etiketleme 

Etiketler ürün ve marka adını, üretim ve son kullanma tarihlerini, ürünün menşeini, üreticinin 

adını ve adresini, ağırlığını, muhteviyatı hakkındaki tüm bilgileri içermelidir. Gıda 

ürünlerinin ambalajları mutlaka arapça / ingilizce veya arapça olmalıdır. 

Ürünlerin üretim ve son kullanma tarihleri ambalajda basılı olmalıdır. Sözkonusu bilgilerin 

üzerinde değişiklik yapılamaz veya bir etiketle tarih değişikliği yapılamaz. 

2.2.10. Standartlar 

Standardları geliştirme ve uygunluk denetimini yapma görevi, Ekonomi ve Ticaret Bakanlığı 

gözetiminde bağımsız faaliyet gösteren Qatar General Organization for Standards and 

Metrology’ye (QGOSM) verilmiştir. Bununla birlikte, Ulusal Sağlık İdaresi, Enerji ve Sanayi 

Bakanlığı ve Belediye İşleri ve Tarım Bakanlığı, yetki alanlarına giren konularda sözkonusu 

kuruluşa görüş ve önerilerini iletmektedir. 

QCOSM laboratuarları halihazırda gıda ve inşaat malzemelerini test etmekte ve ölçüm 

aletlerinin kalibrasyonunu gerçekleştirmektedir. Önümüzdeki döneme ilişkin planlar 

arasında, sözkonusu laboratuarların elektrik ekipmanı ve oyuncakların da test edilmesine 

imkan sağlayacak şekilde geliştirilmesi yer almaktadır. 

Katar ürün sertifikalandırma işlemlerini ISSO standartları çerçevesinde üreticinin uygunluk 

sertifikası, bildirimi veya ihraç ülkesindeki akredite edilmiş laboratuarların raporlarına göre 


2.2.11. Ödeme Şekilleri 

Katar Merkez Bankası, yerel bankaların nakit fazlalıklarını dış ticaretin finansmanında 

kullanmasına onay vermektedir. Bu çerçevede yerel bankalar, ithalatçılara verilen L/C’lerin 

%75’ine kadar kısa vadeli kredi de kullandırabilmektedir. 

L/C, Katar’daki en yaygın ödeme biçimidir. Bununla birlikte firmalar; avans ödemesi veya 

doğrudan transfer gibi diğer ödeme biçimlerini de kullanmaktadırlar. Diğer ödeme 

şekillerinin kullanılması Katarlı firma ile kurulan ilişkinin yakınlığına bağlıdır. 

Halihazırda dış ticaretin finansmanı konusunda faaliyet gösteren 7 yerel (Qatar National 

Bank-QNB, Doha Bank, Commercialbank, Al Ahli Bank, Qatar Islamic Bank, International 

Islamic ve International Bank of Qatar) ve 7 uluslararası banka bulunmaktadır. (HSBC, 

Mashreq Bank, Arab Bank, BNP Paribas, Standard Chartered Bank, United Bank ve Bank 

Saderat Iran) 

2.2.12. Kambiyo Kontrolü 

Katar Riyali halihazırda ABD Doları’na çıpalı olarak sabit 1 $ = 3,64 QR üzerinden işlem 

görmektedir. 

48


Katar’da yurtdışına para transferine ilişkin bir kısıtlama bulunmamaktadır. Bununla birlikte, 

100.000 QR üzerindeki para transferlerinde veya para aklama şüphesiyle zaman zaman çeşiti 

kısıtlamalar uygulanabilmektedir. 

2.3. Katar Yabancı Sermaye Mevzuatı 

2.3.1. Yabancı Sermaye Mevzuatı 

Katar Hükümeti ülkenin kalkınma politikalarına yabancı sermayenin de katkıda bulunmasına 

önem vermektedir. Bu bağlamda, 2000 yılından bu yana çeşitli yasal düzenlemeler yapılmış 

ve nispeten liberal bir yabancı sermaye mevzuatı oluşturulmaya çalışılmıştır. 

2000 yılı Ekim ayında çıkarılan 13 sayılı Yabancı Sermaye Kanunu (Participation of Non- 

Qatari Capital Law), Katar’da yabancı sermaye yatırımlarını düzenlemektedir. 

Diğer taraftan, sözkonusu Kanunun yanısıra, bir teknoloji serbest bölgesi olarak Katar Bilim 

ve Teknoloji Parkı’nın kurulmasını öngören 36 sayılı Kanun (2004), bir finans serbest 

bölgesi olarak Katar Finans Merkezi’nin kurulmasını öngören 7 sayılı Kanun (2005) ve 27 

sayılı yeni Ticaret Kanunu (2006), sözkonusu yabancı sermaye mevzuatının diğer halkalarını 

oluşturmaktadır. 

Katar ayrıca, Ekonomi ve Ticaret Bakanlığına bağlı olarak faaliyet gösteren Yatırım 

Geliştirme Dairesi ile ülkede yatırım yapmak isteyen yabancı yatırımcılar için kapsamlı bir 

destek sağlamaktadır. 

Kısaca özetlemek gerekirse, Katar yabancı sermaye mevzuatı, yabancı yatırımcılara kambiyo 

kontrolü olmaksızın döviz transferi imkanı sağlamakta, bu ülkede özellikle imalat sektöründe 

yapılacak yatırımlarda ucuz enerji, arazi tahsisi, projede kullanılan makine ve ekipman 

ithalatında gümrük vergisi istisnası gibi teşvikler sunmaktadır. 

Diğer taraftan, ülkede gelir vergisi sistemi bulunmadığından çalışanların kazançlarından 

kesinti yapılmamaktadır. Ayrıca, kurulan firmaya, Hükümetin kabulüne bağlı olarak, 10 

yıllık bir kurumlar vergisi istisnası da uygulanmaktadır. 1997 yılında kurulan Katar Sınai 

Kalkınma Bankası (QIDB) da özel sektör firmalarına uygun faizli kredi imkanları 

sunmaktadır. 

2.3.2. Yabancı Sermayeye Yönelik Kısıtlamalar 

13 sayılı Yabancı Sermaye Kanunu’nun (2000-Participation of Non-Qatari Capital Law) 2. 

maddesinde yabancı yatırımcıların, ekonominin her sektöründe bir veya daha fazla sayıda 

Katarlı ortakla birlikte şirket kurabilecekleri, ancak sözkonusu şirketlerde yabancı sermaye 

oranının %49’dan fazla olamayacağı hususuna yer verilmekte, ayrıca yabancı sermayenin, 

bankacılık, sigortacılık, ticari acentalık alanlarında yatırım yapması yasaklanmakta ve 

gayrımenkul alımı engellenmektedir. (Yabancıların çeşitli tahsisli alanlarda gayrımenkul 

edinebilmelerine ilişkin yasa 2004’te çıkarılmıştır.) 

Bununla birlikte, yine aynı maddede, tarım, sanayi, sağlık, eğitim, turizm sektörlerinde 

yapılacak yatırımlar ile ülkenin kalkınma politikalarına uygun bir biçimde enerji, maden ve 

diğer doğal kaynakların geliştirilmesi ve işletilmesine ilişkin proje yatırımlarında Ekonomi 

ve Ticaret Bakanı’nın yabancı yatırımcılara uygulanan %49’luk kısıtlamaya istisna 

getirebileceği ve %100 yabancı sermayeli yatırımlara izin verebileceği hususu yeralmaktadır. 

49


Anılan maddede ayrıca, sözkonusu istisna için yerel hammaddelerin optimum ölçüde 

kullanımını sağlayacak, ihracata dönük, yeni bir ürünün üretilmesini veya modern bir 

teknoloji kullanımını sağlayacak, uluslararası önemde bir sanayi kolunun ülkede yerleşimini 

sağlayacak ve yerel işgücünün yetiştirilmesine önem veren projelere öncelik verileceği de 

belirtilmektedir. 

Sözkonusu Kanun’un 3. maddesi, bir kamu hizmetinin verilmesini veya bir kamu 

yatırımından yararlanılmasını kolaylaştıracak bir kontrat üstlenen yabancı firmalara, 

sözkonusu kontratı ifa etmekle sınırlı kalacak şube açma izni verilebileceğini de 

öngörmektedir. 

2.3.3. Yabancı Sermaye Yatırımlarına Sağlanan Avantajlar 

Katar’ın ana kalkınma stratejisi büyük doğalgaz rezervinin etkin bir biçimde 

işletilmesidir. Bu bağlamda, ihtiyaç duyulan bilgi ve sermaye birikiminin dışardan ve 

özellikle uluslararası firmalardan temin edilebilecek olması gerçeğinden hareket eden 

Katar Hükümeti, petrol ve gaz sektörünün ekonomideki ağırlığını azaltmayı ve gaza 

dayalı sanayileşmeyi ön plana çıkaran çeşitlendirme politikasının bir uzantısı olarak 

yabancı yatırımcı sermayeye karşı yeni bir yaklaşım içerisine girmiştir. 

2000 yılında yeni bir yabancı sermaye yasası çıkarılarak yatırım ortamı daha elverişli bir 

hale getirilmeye çalışılmıştır. Diğer taraftan, yabancı sermayenin yalnızca petrol ve 

doğalgaz sektörüne değil, ekonominin diğer sektörlerine de yatırım yapmasını 

özendirecek bir takım teşvikler de uygulamaya konulmuştur. 

Bu bağlamda, Katar Hükümeti yabancı sermayenin iştirakiyle oluşturulacak joint 

venture’lar için, ucuz doğalgaz (1 milyon BTU için 0,60 ila 0,75 $), ucuz elektrik (1 kWh 

için 1,78 cent), sanayi bölgelerinde ucuz arazi kiralama imkanı (yıllık metrekare kira 

ücreti 1 QR) sunmakta ve kiralanacak araziye gerekli altyapıyı sağlamaktadır. 

Kurulacak tesisler için makine-ekipman ve yedek parça temininde gümrük vergisinden 

muafiyet, üretilecek mamuller için ara malı ithalatında sözkonusu mal yerel pazarda 

yoksa gümrük vergii muafiyeti, (fiilen bulunmamakla birlikte) ihracat vergisinden 

muafiyet ve 5 yıllık süre için (5 yıl daha uzatılabilmektedir) kurumlar vergisi muafiyeti 

sağlamaktadır. 

2.3.4. Yabancı Sermaye Yatırımları İçin İrtibat Bilgileri 

Ministry of Economy and Commerce Investment Promotion Department 

PO Box 22355 Doha, State of Qatar 

Tel: +974 494 5522 Faks: +974 493 3054 

Email: ipd@mec.gov.qa 

www.investinqatar.com.qa 

Ministry of Municipal Affairs and Agriculture Commercial Permits Section 

(Ticari İzin Talepleri) 


Tel: +974 4337577 Faks: +974 4411464 

www.mmaa.gov.qa 

50


Ministry of Interior Commercial Registration Section 

(Ticaret Sicil Numarası) 


Tel: +974 4890249 Faks: +974 4864071 

Email: info@moi.gov.qa 

www.moi.gov.qa 

Ministry of Energy and Industry Department of Industrial Development 

(Sanayi Projeleri İzinleri) 


Tel: +974 484 6444 Faks: +974 483 2024 

Email: did@qatar.net.qa 

www.mei.gov.qa 

Supreme Council of Environment and Natural Reserves Section 

(Sanayi Projeleri için İzin) 


Tel: +974 4437171 Faks: +974 4415246 

Email: qatarenv@qatarenv.org 

www.qatarenv.org 

Urban Planning and Development Authority Engineering Acceptance Committee 

(Müşavirlik Büroları İzinleri) 


Tel: +974 4955555 Faks: +974 4955594 

Email: gm@up.org.qa 

www.up.org.qa 

Qatar Tourism Authority Licensing Department 

(Turizm Firmaları İzinleri) 


Tel: +974 4628555 Faks: +974 4628500 

Email: info@qatartourism.gov.qa 

www.qatartourism.gov.qa 

National Health Authority Department of Medical Licensing 

(Sağlık Projeleri İzinleri) 


Tel: +974 4473111 Faks: +974 4321592 

Email: info@nha.org.qa 

www.nha.org.qa 

Ministry of Education Department of Private Education 

(Okul İzinleri) 


Tel: +974 4941184 Faks: +974 4941164 

Email: info@moe.edu.qa 

www.moe.edu.qa 

51


Supreme Education Council Higher Education Institute Department 

(Yüksek Öğrenim İzinleri) 


Tel: +974 4559555 Faks: +974 4659444 

Email: info@sec.gov.qa 

www.english.education.gov.qa 

2.4. Katar’da Yatırım 

2.4.1. Karar Süreci 

Katar’da iş yapmak isteyen firmaların faaliyet alanlarına göre, şirket kurmak, şube açmak, 

ticari temsilcilik kurmak veya acentalık vermek gibi çeşitli seçeneklerden kendileri için en 

uygununu seçmeleri gerekmektedir. 

2.4.2. Katar Şirketler Kanunu 

Katar’daki şirketlerin kuruluş ve yapıları 5 sayılı Şirketler Kanunu (2002-Commercial 

Companies Law) ve sözkonusu Kanun’un bazı maddelerinde değişiklik yapan 16 sayılı 

Kanun (2006) çerçevesinde düzenlenmektedir. 

Bu çerçevede, Katar’da faaliyet gösterecek şirketler; Simple Partnership Company (Basit 

Ortaklık Şirketi), Joint Partnership Company (Karma Ortaklık Şirketi), Joint Venture 

Company (Ortak Girişim Şirketleri), Public Shareholding Company (Halka Açık Şirketler), 

Limited Shares Partnership Company (Sınırlı Ortaklık Şirketleri), Limited Liability 

Company (Limited Şirket), One Person Company (Şahıs Şirketi), Holding Company 

(Holdingler) olarak sınıflandırılmıştır. 

Bununla birlikte, joint-venture ve limited şirketler dışında, yabancıların Katar’da şirket 

kurmalarında ve kurabilecekleri şirket türlerinde çeşitli kısıtlamalar bulunmaktadır. 

(Esas itibariyle Katar’da devlet tarafından verilen imtiyazlar çerçevesinde petrol ve gaz 

sahalarında faaliyet gösteren şirketler ve Hükümet ile özel sektörün birlikte kurdukları proje 

bazlı şirketler yabancı sermaye mevzuatı dışında bulunmaktadır.) 

2.4.3. Şirket Kuruluşu ve Şirket Türleri 

Son dönemde yakalanan hızlı kalkınma süreci, ekonominin her alanında girişilen büyük 

yatırımlar ve sağlanan çeşitli teşvikler, Katar’da şirket kurmayı cazip hale getirmektedir. 

Bununla birlikte, Katar’da şirket kurmak, bazı istisnalar dışında, Katarlı ortağın %51 

çoğunluk payına sahip olmasını gerektirmekte ve bu faktör çoğu zaman caydırıcı 

olabilmektedir. 

Ancak, tarım, sanayi, sağlık, eğitim, turizm sektörlerinde yapılacak yatırımlar ile ülkenin 

kalkınma politikalarına uygun bir biçimde enerji, maden ve diğer doğal kaynakların 

geliştirilmesi ve işletilmesine ilişkin proje yatırımlarında %100 yabancı sermayeli yatırımlara 

izin verilebileceği hususu Yabancı Sermaye Kanunu’nda yer almaktadır. 

52


- Limited Liability Company (Limited Şirket) 

Limited şirketler, kuruluşlarının kolay olması ve ortakların şirketin yükümlülüklerinden 

sermaye payları ölçüsünde sorumlu olmaları gibi nedenlerle yabancı yatırımcılar tarafından 

en çok tercih edilen şirket türüdür. 

LLC’ler, şirketin yükümlülüklerinden payları ölçüsünde sorumlu 2 ila 50 ortaktan oluşan 

şirketlerdir. LLC’lerde, istisnai durumlar hariç olmak üzere şirket sermayesinin %51’inin 

Katarlı olması esastır. Şirketin sermayesinin tamamı ödenmiş en az 200.000 QR olması, her 

hissenin değerinin 10 QR’dan yüksek olması şarttır. Şirket halka hisse arz ederek sermaye 

artırımına gidemez, ortakların payları da serbest bir değişime tabi değildir. Ortaklardan biri 

ayrılmak istediğinde, alımda öncelik diğer ortaklardadır. 

Şirketin her sene elde ettiği karın %10’u, kümülatif olarak şirket sermayesinin %50’sine 

ulaşana kadar yurtdışına transfer edilemez. 

Şirket unvanında Limited Liability Company ibaresinin bulunması zorunludur. LLC’ler 

sigortacılık, bankacılık veya fon yönetimi alanlarında faaliyet gösteremezler. Bir LLC 

kurulurken; Ekonomi ve Ticaret Bakanlığı’nın formatında bir şirket senedi arapça olarak 

hazırlanır ve ortakların tamamınca imzalanır. Sözkonusu belgede; 

- Şirketin adı ve merkezi, 

- Kuruluş amacı, 

- Kurucuların adları, uyrukları, ikamet yerleri, meslekleri ve sahip oldukları paylar, 

- Şirketin faaliyet süresi, 

- Şirketin sermayesi (nakdi veya diğer), sözkonusu sermayenin bölündüğü hisse sayısı 

ve değerleri, 

- Şirket yöneticilerinin bilgileri, 

- Kar ve zararın ne ölçüde paylaşılacağı, 

yeralır. Şirket ortaklarının kar ve zarar paylaşımı, hisse oranını yansıtmak zorunda değildir. 

Şirket kurulurken gerekli diğer belgeler ise yabancı ortağın ticaret sicili ve şirket belgelerinin 

tasdikli örnekleri ve arapça çevirileri ile kurulacak yeni şirketin sermayesinin tamamının 

ödenmiş olduğuna dair banka evraklarıdır. 

Sözkonusu belgeler ile birlikte Ekonomi ve Ticaret Bakanlığı’nda geçici tescil tamamlanır. 

Şirketin ofisi için yapılan kira kontratı ile Belediye İşleri ve Tarım Bakanlığı’ndan (Ministry 

of Municipal Affairs and Agriculture) lisans ve akabinde İçişleri Bakanlığı Göçmenlik 

Dairesi’nden (Ministry of Interior-Immigration Office) ticaret sicil numarası alınır. 

Kesin tescil yapıldıktan sonra şirket sermayesi, şirket yöneticileri adına serbest bırakılır. 

Sözkonusu kayıt işlemlerin takibi için bir aracı –“mandoub” kullanılmaktadır. 

%100 Yabancı Sermayeli Şirket Kurulumu için yapılması gereken işlemler Yatırım Geliştirme 

Dairesi’nin www.investinqatar.com.qa adresli internet sitesinden öğrenilebilir. 

53


- Joint Venture Company (Ortak Girişim Şirketleri) 

“Joint-venture”lar, iki ya da daha fazla tüzel kişinin oluşturduğu bir şirket türüdür. Bu tür 

ortaklıkların hukuki bir kişiliği yoktur, dolayısıyla ticaret siciline kayıt prosedürüne tabi 

değildirler. Şirket senedi, ortak girişim şirketinin temel belgesidir. 

Bu tür ortaklıklarda kararlar, şirket senedinde aksi belirtilmediği sürece, ortakların tamamının 

oyu ile alınır. Yabancıların oluşturduğu ortak girişim şirketleri, münhasıran Katarlılar veya 

Katarlı şirketler tarafından yürütülebilecek ticari faaliyetlerde bulunamazlar. 

2.4.4. Şube Açmak 

13 sayılı Katar Yabancı Sermaye Kanunu’nun 3. maddesi, bir kamu hizmetinin verilmesini 

veya bir kamu yatırımından yararlanılmasını kolaylaştıracak bir kontrat üstlenen yabancı 

firmalara, sözkonusu kontratı ifa etmekle sınırlı kalacak şekilde sermayesinin tamamı yabancı 

firmaya ait bir şube açma izni verilebileceğini öngörmektedir. 

Bu çerçevede, bir kamu ihalesi üstlenen yabancı müteahhitlik şirketi; 

- Kamu kurumu ile imzalanan kontrat, 

- Ticaret sicili ve şirketle ilgili diğer belgelerin tasdikli suretleri ve arapça çevirisi, 

- Şirketin şubesinin yetkilisine verilen vekaletin tasdikli örneği ve arapça çevirisi, 

ile birlikte Ekonomi ve Ticaret Bakanlığı Yatırım Geliştirme Dairesi’ne başvurmak 

zorundadır. 

Sözkonusu başvurunun kabulünün ardından, Ekonomi ve Ticaret Bakanlığı’nda geçici tescil 

tamamlanır. Şirketin ofisi için yapılan kira kontratı ile Belediye İşleri ve Tarım 

Bakanlığı’ndan (Ministry of Municipal Affairs and Agriculture) lisans ve akabinde İçişleri 

Bakanlığı Göçmenlik Dairesi’nden (Ministry of Interior-Immigration Office) ticaret sicil 

numarası alınır. 

Sözkonusu şubenin kontrata bağlı olarak İthalatçılar ve Müteahhitlik Firmaları sicillerini de 

alması gerekebilir. 

Şubelerin faaliyetleri, istisnalar bulunmakla birlikte, vergiye tabidir. 

2.4.5. Ticari Temsilcilik Açmak 

Katar’da, yerel ortağa ihtiyaç duyulmaksızın gerçekleştirilebilecek bir diğer yerel yerleşim 

biçimi ise ticari temsilciliklerdir. Katar’da ticari temsilcilik açmak isteyen yabancı firmalar; 

- Ticaret sicili ve şirketle ilgili diğer belgelerin tasdikli suretleri ve arapça çevirisi, 

- Açılacak ticari temsilciliğin yetkilisine verilen vekaletin tasdikli örneği ve arapça 

çevirisi, 

ile birlikte Ekonomi ve Ticaret Bakanlığı Yatırım Geliştirme Dairesi’ne başvurmak 

zorundadır. 

54


Sözkonusu başvurunun kabulünün ardından, Ekonomi ve Ticaret Bakanlığı’nda geçici tescil 

tamamlanır. Şirketin ofisi için yapılan kira kontratı ile Belediye İşleri ve Tarım 

Bakanlığı’ndan (Ministry of Municipal Affairs and Agriculture) lisans ve akabinde İçişleri 

Bakanlığı Göçmenlik Dairesi’nden (Ministry of Interior-Immigration Office) ticaret sicil 

numarası alınır. 

Yurtdışında yerleşik firmaların Katar’daki temsilcilikleri; pazar araştırmalarını, reklam ve 

promosyon hizmetlerini, yerel şirketler ve kamu kuruluşları ile bağlantıları yürütürler ve ana 

firmanın faaliyetlerinde kullanacağı ham ve yarı mamul maddelerin Katar’dan ihracatına 

yönelik olarak Katarlı firmalar ile imzalanan sözleşmeleri yürütebilirler. 

Bununla birlikte, sözkonusu temsilcilikler, ihracat ve ithalat yapamaz, satış işlemi 

gerçekleştiremez, şubesi oldukları firma haricinde başka firmaların mal ve hizmetlerine 

yönelik tanıtım faaliyeti sürdüremez, tüketiciler ile doğrudan temas kuramazlar. 

2.5. Katar Vergi Mevzuatı 

2.5.1. Vergi Sistemi 

Katar Vergi Sistemi 1993 yılında çıkarılan 11 sayılı Kanun çerçevesinde düzenlenmektedir. 

Sözkonusu Kanun’a göre Katar’da sürdürülen her türlü iş faaliyeti (uğraş, meslek, hizmet, 

ticaret, bir kontratın yerine getirilmesi veya kar amaçlı her türlü diğer iş) vergiye tabidir. 

Bu çerçevede, Katar’da üstlenilen projelerden elde edilen karlar, herhangi firmanın sahip 

olduğu varlıkların satışından elde edilen karlar, acentalık anlaşması veya ticari mümessillik 

karşılığı Katar’da veya üçüncü ülkelerde elde edilen komisyon gelirleri, kira gelirleri, 

müşavirlik ve danışmanlık gelirleri, bir markanın, tasarımın veya fikri mülkiyet hakkının 

satışı, kiralanması veya imtiyaz hakkının verilmesi sonucunda elde edilen gelirler, daha önce 

silinen borçların ödenmesi halinde elde edilen gelirler veya tasfiye halinde elde edilen gelirler 

doğrudan vergilendirilir. 

Diğer taraftan, mükellefin Katar’da elde ettiği gelirler sonucunda üçüncü ülkelerdeki 

bankalardan elde edilen faiz gelirleri de vergiye tabidir. 

Katar’da iş yapan yabancı ortaklı firmalar veya yabancı firmanın Katar’da kurmuş olduğu 

şubeler, vergi mükellefidir. Katar’da yalnızca, Katarlıların ve KİK üyesi ülkelerin 

vatandaşlarının sahip olduğu işler vergiden muaftır. 

Diğer taraftan, Katar’da elde edilen maaş ve ücretler gelir vergisi (kişisel), sosyal sigorta 

kesintisi veya diğer kesintilerden muaftır. 

2.5.2. Vergi İdaresi 

Katar vergi sisteminde gelir gregoryen takvimi çerçevesinde hesaplanır. Bununla birlikte, 

mükellefler 31 Aralık dışında bir tarihte biten 12 aylık bir dönem için gelir hesaplanmasını da 

talep edebilirler. Mükellefin ilk vergi dönemi 12 aydan eksik veya fazla olabilir, ancak bu süre 

6 aydan az veya 18 aydan fazla olamaz. 

Mükellefin faaliyeti geçici ise veya 6 aydan daha kısa sürüyorsa, mükellef faaliyetinin sona 

eriş tarihini bir dilekçe ile vergi idaresine bildirir. 

55


2.5.3. Beyanname 

Vergi beyannameleri, mali yılın bitiminden itibaren 4 ay içerisinde doldurulmalıdır. Bu süre 

Ekonomi ve Ticaret Bakanlığı’nın Vergi Dairesi’nce uzatılabilir, ancak her koşulda uzatım 

süresi 8 ayı aşamaz. 

Verginin ödenme tarihi, beyannamenin vergi idaresince incelenip kabul edildiği tarihtir. 

Bununla birlikte, verginin ödenme tarihi de, mükellefin gerekçeli başvurusu incelenmek 

suretiyle azami 8 ay ertelenebilir. İdare, sözkonusu ertelenme süresinde verginin taksitler 

halinde ödenmesini de kabul edebilir. 

Beyanname verilmemesi, mükellefe Bakanlıklar veya kamu kuruluşlarından yapılan 

ödemelerin durdurulması sonucunu doğurur. Diğer taraftan, 11 sayılı Kanun’a göre İdare’nin 

vergi ödemeyen mükellefin mallarına el koyma hakkı da vardır. İdare, vergisini ödemeyen 

mükellefin alacaklılarından da vergi tahsili yoluna gidilebilir. 

Gecikme cezası, aylık bazda ödenecek verginin %2’si veya 10.000 QR (hangisi daha fazla 

ise) olarak hesaplanır. Gecikme cezası günlük olarak hesaplanır, ancak toplam vergi borcunun 

%24’ünü aşamaz. 

2.5.4. Muhasebe Kayıtları 

Mükellef kayıtlarını, vergi idaresinden aksine bir izin almadığı sürece, Katar Riyali olarak 

tutmak zorundadır. 

Vergi idaresi, mükellefin Katar’da tuttuğu muhasebe kayıtlarını inceleme hakkına sahiptir. 

Sözkonusu dokümanların arapça tutulmasına gerek yoktur. Diğer taraftan dokümanların, 

beyannamenin vergi idaresine teslimi tarihinden itibaren 5 yıllık bir süre için muhafaza 

edilmesi zorunludur. 

Sermayesi veya yıllık karı 100.000 QR’ı aşan her firma, mali denetçiler tarafından 

hazırlanmış bir mali durum raporunu da beyanname ile birlikte sunmak zorundadır. 

Sözkonusu mali durum raporu Katar Ekonomi ve Ticaret Bakanlığı’na kayıtlı bir muhasebeci 

tarafından hazırlanmalıdır. 

Beyanname ve mali durum raporu sunulduktan sonra vergi idaresi, beyannameyi inceler. Bu 

süreçte idarenin firmaya aydınlatıcı sorular sorma hakkı da bulunmaktadır. Bu durum 

özellikle ana üstlenici-taşeron ilişkisi içerisinde firmalar açısından önem taşımaktadır; 

genellikle bazı masraf kalemlerinin ayrıntılı açıklanması veya ücretin hesaplanması 

istenebilir. 

Diğer taraftan idare, mükellefin beyannamesinin doğru olmadığına kanaat getirirse veya 

mükellef beyanda bulunmaz, muhasebe kayıtlarını sunamaz veya idare tarafından istenen 

bilgileri veremez ise, idare tahmini bir kar üzerinden bir değerlendirme raporu hazırlar. 

Mükellef sözkonusu değerlendirme raporuna 30 günlük bir süre içerisinde geçerli nedenlerle 

itiraz hakkına sahiptir. Mükellefin itirazı yine idare tarafından değerlendirilir. Sözkonusu 

itiraz hakkı kullanılmazsa, idarenin hazırladığı rapor vergiye esas teşkil eder. 

Bununla birlikte, mükellefin itiraz hakkını kullanmasından sonra idarece verilecek yeni karar 

da mükellef tarafından uygun bulunmazsa, konu Vergi Temyiz Komitesi’ne intikal eder. 

Diğer taraftan mükellef veya idare konuyu Vergi Mahkemesi’ne de sunulabilir. 

56


2.5.5. Vergi Hesaplanması 

Vergi borcu İngiliz ve Amerikan muhasebe uygulamaları temelinde, sunulan mali durum 

raporu çerçevesindeki karlar, amortisman giderleri ve diğer mali unsurlar gözönünde 

bulundurularak hesaplanmaktadır. 

Genel olarak herhangi bir varlığın satışından elde edilen sermaye artışları, gelir olarak 

değerlendirilmektedir. Diğer taraftan Katar’da sürdürülen bir faaliyetin sonucunda elde edilen 

kazançlar ve sözkonusu kazançlardan elde edilen gelirler ve karlar da vergiye tabidir. 

Mükellef mal temini ve montajını öngören kontratının tüm değerini beyan etmek zorundadır. 

Mükellefin Katar dışından temin etmiş olduğu mal ve diğer hizmetlerin bedeli, geçerli 

dokümanlarla beyan edildiği takdirde masraf olarak kabul edilir. 

Faiz giderleri, ödenen kiralar, işgücü giderleri ve maaşlar, çalışanlara verilen işsonu 

tazminatları, emeklilik sigortası giderleri, diğer vergi giderleri, vergi idaresince kabul edilen 

silinmiş borçlar vergiden düşülür. 

Bununla birlikte, vergilendirilen faaliyete ilişkin olmayan kişisel ve diğer giderler, vergi 

cezaları ve diğer mali cezalar, sigorta tarafından karşılanabilecek tüm kayıplar, arazi 

bedellerinde ve diğer giderlerde artışa yol açan amortisman payları, bir şubenin merkez 

ofisinin giderlerine ilişkin yaptığı harcamaların toplam gelirlerine (taşeronluk giderleri, ithal 

edilen makine ve ekipman bedelleri, şirketin Katar dışındaki faaliyetlerinden elde edilen 

gelirler düşülür) oranının %3,5’i aşması, vergi matrahının hesaplanmasında dikkate alınmaz. 

Öte yandan firmanın yalnızca Katar’da şubesi varsa, şubenin merkez için yaptığı harcamaların 

oranı cironun %3’üdür. 

2.5.6. Amortisman 

Vergi matrahının hesaplanmasında kullanılan amortisman oranları aşağıda yer almaktadır. 

Beyannamede sözkonusu oranların aşılması halinde aşan oranlar dikkate alınmaz, sözkonusu 

oranların aşağısında bir oran kullanıldığında ise herhangi bir hak iddia edilemez. 

Varlıklar Yıllık Amortisman 

Oranı (%) 

Binalar (Ofisler, meskenler, depolar, hastaneler) 5 

Yollar ve köprüler 5 

Depolama tankları ve boru hatları 5 

Deniz taşıtları 7,5 

Akaryakıt ve servis istasyonları binaları ve yolları 20 

Bu listelemede bulunmayan diğer tesisler, makineler ve tıbbi ekipman, 15 

Ofis mobilya ve ekipmanı 15 

İnşaat ve yol makineleri, atölyeleri ve ekipmanları 15 

Çekiciler 15 

Otomobil ve motosikletler 20 

Uçaklar 25 

Delme ve yüzey düzeltme araçları 15 

Ağır vasıtalar 20 

İş makinelerinin bakımında kullanılan makineler 15 

Rafinerilerde kullanılan makineler, boru hatları ve küçük tanklar 10 

Bilgisayar ekipmanı 33,3 

57


2.5.7. Vergilere İlişkin Diğer Hükümler 

Taşeronlar, vergi idaresinden vergi borçları bulunmadığına dair ibraname almadan, ana 

müteahhitlerden ve diğer kamu kurumlarından son ödeme taksidini alamazlar. Bu durum ana 

müteahhit için de geçerlidir. Ana müteahhit taşeronlarının ve bu firmalarla yaptığı kontratların 

listesini vergi idaresine iletmekle mükelleftir, sözkonusu firmalarla yapılan kontratlardaki 

fiyat değişikliklerini de idareye bildirmek zorundadır. 

Taşeronların son ödeme taksidini almak için ana müteahhit firmaya sunduğu ibranameler, ana 

müteahhit tarafından iş sonunda vergi idaresine sunulur. 

2.5.8. Vergi Oranları 

Kar (QR) Vergi Oranı (%) 

0-100.000 0 

100.001-500.000 10 

500.001-1000000 15 

1000001-1500000 20 

1500001-2500000 25 

2500001-5000000 30 

5000001 ve üzeri 35 

2.5.9. Vergiden Muafiyet 

Ekonomik faaliyetlere vergi istisnası tanınması bir komite tarafından kararlaştırılır. İlgili 

komite ekonomik faaliyetleri; yatırımın sanayi, tarım, ihracat, maden ve petrol, turizm, 

iletişim alanlarında, veya Katar’ın ihtiyaç duyduğu ekonomik ve sosyal açılardan getirisi 

bulunan alanlarda olup olmadığına, ekonomik faaliyetin Katar’ın kalkınma planları 

doğrultusunda olup olmadığına ve ilgili Hükümet birimlerinden gerekli onayın alınıp 

alınmadığına bağlı olarak inceler. Sözkonusu incelemede, projenin karlılığı, sürdürülen diğer 

projelere olabilecek katkıları, ülke içindeki kaynakların neölçüde kullanıldığı, projenin 

ödemeler dengesine olabilecek etkileri, modern teknolojilerin ülkeye getirilmesi ve Katarlılara 

sağlayacağı istihdam imkanları kriterleri de kullanılır. 

Vergi istisnası tanınmış bir projeyi üstlenen bir müteahhit de vergi istisnasından yararlanmak 

amacıyla başvuruda bulunabilir. Bununla birlikte, vergi istisnası tanınan her mükellef de 

muhasebe kayıtlarını tutmalı ve mali yılın bitimiden itibaren 4 ay içerisinde kayıtlarını vergi 

idaresine iletmek mecburiyetindedir. 

2.5.10. Diğer Vergiler 

Katar’da kişisel vergiler, KDV, satış vergisi, emlak vergisi ve stopaj yoktur. 

58


3. DEĞERLENDİRME ve ÖNERİLER 

3.1. Değerlendirme 

Dünya enerji fiyatlarının yüksek seyrettiği 2002-2008 dönemi ağırlıkla bu ürünleri ihraç eden 

Körfez ülkelerinin dünya mal ve hizmet ticareti açısından en önemli pazarlardan biri haline 

gelmesini sağlamıştır. 

Dünyanın bu bölgesinde sürdürülmekte olan veya planlama safhasını tamamlamış alt ve 

üstyapı projeleri stoğunun 2 trilyon $’ı aşmış olması, diğer taraftan, satın alım gücü zaten 

yüksek olan bölge pazarının daha da artan gelirleriyle lüks tüketimi iyice artırmaları bunu 

pekiştiren nedenlerdir. 

Diğer taraftan, bölge ülkeleri enerji fiyatlarında geçmiş dönemde yaşanan dalgalanmaların 

ekonomileri üzerindeki olumsuz etkilerini de gözönünde bulundurarak, elde ettikleri gelirlerin 

bir kısmını uluslararası piyasalarda istikrarlı gelir getirecek doğrudan yatırımlara veya portföy 

yatırımlarına yönlendirmişlerdir. 

2008 yılında tüm dünyada etkisini gösteren küresel finans krizi bölge ülkelerinde de olumsuz 

etkilerini hissettirmiş ve özellikle müteahhitlik sektöründe planlanan yatırım projelerinde 

ertelenmelere yol açmışsa da, dünya ekonomisinin resesyondan çıkış yolunda artacak enerji 

talebi çerçeveinde, bölge yine güçlü mali yapısını elde edecektir. 

Bu çerçevede, dünyanın en büyük 3. doğalgaz yataklarına sahip Katar da, sözkonusu doğal 

zenginliği, kapsamlı yatırım programı ve kişi başına yüksek geliri ile Körfez Bölgesi’nde mal 

ve hizmet ihracatçılarımız için önemli imkanlar sunmaya devam edecektir. 

3.1.1. Öneriler 

Potansiyel arz eden sektörler 

Katar’a yönelik ihracatımızın hızlı bir artış içerisinde olduğu açıklıkla gözlemlenmektedir. 

Bununla birlikte, ihraç ürünlerimizin çeşitliliği sınırlı kalmaktadır. 

2001 yılında 8,4 milyon $’ını ihracatımızın teşkil ettiği 14,2 milyon $’lık ticaret hacmi, 2007 

yılı sonu itibariyle 450 milyon $’ını ihracatımızın teşkil ettiği 480 milyon $’a ulaşmış 

bulunmaktadır. 2008 yılında ise Katar’a ihracatımız, ilk kez 1 milyar $’ı aşmıştır. 

Bununla birlikte, ticaret verilerinin ayrıntılı bir biçimde incelenmesi sonucunda, ticaretimizin 

büyük ölçüde tek kaleme bağlı olduğu, ihracatımızın %75 ini demir çeliğin, %65’ini ise inşaat 

demir-çeliğinin teşkil ettiği görülmektedir. 

Küresel ekonomik kriz çerçevesinde, Katar’da da etkilerini hissettiren inşaat sektöründeki 

yavaşlama, tek kaleme bağlı ihracatımızı olumsuz etkileyecektir. 

Bu nedenle, sürdürülebilir ihracat artışının ancak ihraç kalemlerinin çeşitlendirilmesi ile 

mümkün olabileceği değerlendirilmektedir. 

Bu çerçevede, Katar’da başta makine ve tezgahlar, iş makineleri, otomotiv ve yedek parçaları, 

inşaat malzemeleri ve kimyasalları, mobilya, ev tekstili, mücevherat ve gıda sektörlerinde 

ayrıca, müteahhitliğin yanısıra, turizm ve sağlık olmak üzere çeşitli hizmet alanlarında da 

ülkemiz firmaları açısından önemli bir potansiyel bulunmaktadır. 

59


Türkiye KİK Serbest Ticaret Anlaşması 

Türkiye ile Körfez ülkeleri arasında hızla gelişen ticari ve ekonomik ilişkilerin daha kapsamlı 

bir işbirliğine dönüşmesi amacıyla, Türkiye ile KİK arasında 30 Mayıs 2005 tarihinde 

Manama’da imzalanan Ekonomik İşbirliği Çerçeve Anlaşması kapsamında STA 

görüşmelerine başlanmış ve 3 tur müzakere gerçekleştirilmiştir. 

STA’nın, en kısa süre içerisinde sonuçlandırılması, yalnızca mal ticareti açısından değil, 

kapsamlı altyapı projelerini yürürlüğe koyan ve bu bağlamda hizmet ticaretimiz açısından da 

önemli bir pazar konumuna gelen KİK ülkeleri ile ekonomik ilişkilerin daha da geliştirilmesi 

ve bu ülkelerde artan pazar imkanlarından daha etkin bir biçimde yararlanılması açısından 

büyük önem arz etmektedir. 

KİK tarafının hizmet ticareti alanında arzu edilen ölçüde bir liberalleşmeyi kabul etmesi 

halinde, ülkemiz firmalarının karşılaştırmalı olarak üstün bulunduğu bazı sektörlerde 

yapacakları yatırımlarla KİK ve çevre ülkelerce sunulan pazar imkanlarını değerlendirmeleri 

mümkün görülmektedir. 

Etkin tanıtım imkanları 

Türk firmalarının Katar’daki varlıkları aslen müteahhitlik sektörüne bağlıdır. Ülkemiz 

firmalarının sürdürmekte olduğu projelerin toplam tutarı, firmalarımızın pazara ilk giriş tarihi 

olan 2002 yılından bu yana hızla artmıştır. Firmalarımız, sürdürdükleri projeleriyle, işveren 

kuruluşlar nezdinde olumlu bir Türk imajının oluşmasına önemli katkılarda bulunmuşlardır. 

Bununla birlikte, Türkiye’nin ekonomik potansiyelinin her veçhesiyle tanıtılmasının uzun ve 

zorlu bir süreç olduğu da bir gerçektir. 

Türk malı imajının yerleştirilmesinin, Türk sanayinin ve müteşebbisinin bugün geldiği 

noktanın, hemen her pazarda olduğu gibi Körfez’de ve Katar özelinde yansıtılması büyük 

önem arz etmektedir. Bu çerçevede, Katar’a yönelik gerçekleştirilecek tanıtım faaliyetlerine 

etkin bir katılım sağlanması yararlı olacaktır. 

Firmalarımızın gerek fuar ve ticaret heyetlerine katılımlarında, gerek ikili iş görüşmelerinde 

kapasitelerini tanıtacak, kolay kullanılabilecek, nitelikli katalog, cd gibi tanıtım materyallerini 

hazırlamalarında fayda bulunmaktadır. 

Hukuki destek 

Hedef pazarın her yönüyle tanınmaya çalışılması ve Katar’daki büyük iş potansiyelinin etkin 

bir biçimde değerlendirilmesini engelleyen iş yapma koşullarının da iş çevrelerimizce 

bilinmesi gerekmektedir. Bu bağlamda, yapılacak faaliyetlerde mutlak surette yerel bir hukuk 

bürosundan destek alınması yararlı olacaktır. 

60


3.2. Yararlı İrtibat Bilgileri 

3.2.1. İşadamları Örgütleri 

Katar Ticaret ve Sanayi Odası (Qatar Chamber of Commerce & Industry) 

Adres : P.O. Box 402, Doha, Katar 

Tel : (974) 4559111 

Faks : (974) 4661697 

Email : info@qcci.org 

Web : http://www.qcci.org 

Katar İşadamları Derneği (Qatari Businessmen Association) 


Tel : (974) 4353120 

Fax : (974) 4353834 

Web : www.qataribusinessmen.org 

3.2.2. İthalatla İlgili Kuruluşlar 

Gümrük ve Liman İdaresi (Customs and Ports Authority) 


Tel : (974) 4411149 

Faks : (974) 4414959 

Standartlar ve Ölçüm Kuruluşu (General Organization for Standards and Metrology) 


Tel : (974) 4408651 

Faks : (974) 4479052 

Enerji ve Sanayi Bakanlığı Sanayi İşleri Dairesi 

(Ministry of Energy and Industry, Department of Industrial Affairs) 


Tel : (974) 4832121 / 22 / 23 / 24 

Faks : (974) 4832024 

Doha Belediyesi – (Gıda Denetleme Bölümü) 

(Doha Municipality) 


Tel : (974) 4684757 

Faks : (974) 4684980 

Belediyeler ve Tarım Bakanlığı Hayvan Sağlığı İşleri Bölümü – (Canlı Hayvan İthalatı) 

(Ministry of Municipal Affairs and Agriculture) 


Tel : (974) 4653083 

Faks : (974) 4663163 

Belediyeler ve Tarım Bakanlığı – (Bitki Sağlığı İşleri Bölümü) 

(Ministry of Municipal Affairs and Agriculture, Agricultural Development Department) 


Tel : (974) 4492666 

Faks : (974) 4322002 

61


Ulusal Sağlık İdaresi Merkez Laboratuarları – (İthal Gıdalar Denetleme Birimi) 

(National Health Authority, Directorate of Central Laboratories) 


Tel : (974) 4417676 

Faks : (974) 4353769 

Ulusal Sağlık İdaresi Koruyucu Sağlık Müdürlüğü – (Gıda İthalat Kuralları ve 

Politikası) (National Health Authority, Directorate of Preventive Health) 


Tel : (974) 4473211 

Faks : (974) 4421063 

3.2.3. Bazı Alıcı Kamu Kuruluşları ve İhale İlanları 

Ashghal – Bayındırlık İşleri İdaresi 


Tel : (974) 4950000 

Faks : (974) 4950999 

Web : www.ashghal.gov.qa 

Qatar Petroleum (Bağlı Kuruluşların İrtibat Bilgileri İnternet Sitesinde yer almaktadır.) 


Tel : (974) 4402000 

Faks : (974) 4831125 

Web : www.qp.com.qa 

Su ve Elektrik İşleri İdaresi 

(Qatar General Electricity and Water Corporation - Kahramaa) 


Tel : (974) 4845551 

Faks : (974) 4845599 

Web : www.kahramaa.com.qa 

Qatar Telecom (Q-Tel) 


Tel : (974) 4400333 

Faks : (974) 4830003 

Web : www.qtel.com.qa 

Hamad Medical Corporation 


Tel : (974) 4392262 

Faks : (974) 4423399 

Web : www.hmc.org.qa 

Central Tendering Committee 


Tel : (974) 4378111 

Faks : (974) 4439360 

Web : www.ctc.gov.qa 

62

KATAR'IN GENEL EKONOMİK DURUMU VE TÜRKİYE İLE ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?