KLÂSİK TÜRK EDEBİYATI ÜZERİNE MAKALELER
KLÂSİK TÜRK EDEBİYATI ÜZERİNE MAKALELER
KLÂSİK TÜRK EDEBİYATI ÜZERİNE MAKALELER
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Kitap<br />
Vedat Ali TOK<br />
PROF. DR. ATABEY KILIÇ VE<br />
<strong>KLÂSİK</strong> <strong>TÜRK</strong> <strong>EDEBİYATI</strong><br />
<strong>ÜZERİNE</strong> <strong>MAKALELER</strong><br />
Atabey Kılıç,<br />
Klâsik<br />
Türk Edebiyatı<br />
alanında Kayseri’nin<br />
yetiştirdiği ilim adamlarımızdandır.<br />
Ege Üniversitesi<br />
mezunu, aynı üniversitede<br />
yüksek lisansını ve doktorasını<br />
tamamladı. Öğrendiğimize<br />
göre titiz, bunun<br />
yanında disiplinli olmakla soğukluğu<br />
aynı anlamda anlamış<br />
merhum Prof. Dr. Tunca<br />
Kortantamer’in rahle-i tedrisinden<br />
geçmiş olan Kılıç, hocasından<br />
ilmî disiplinini almış<br />
ama iyi ki diğer huylarını<br />
almamış.<br />
Atabey Kılıç, 2000 yılından<br />
beri Erciyes Üniversitesi Fen<br />
Edebiyat Fakültesi Türk Dili<br />
ve Edebiyatı Bölümü Eski Türk<br />
Edebiyatı Anabilim Dalı Başkanlığını<br />
ve 2004 yılından bu<br />
yana da Türk Dili Bölüm Başkanlığı<br />
görevini sürdürmektedir.<br />
66<br />
Kasım 2008<br />
Mîrzâ-zâde Ahmed Neylî ve<br />
Dîvânı, Mürîdî ve Pend-i Ricâl<br />
Adlı Mesnevîsi, Manzûme-i<br />
Keskin, 18. yy.’ın Meşhur Ailelerinden<br />
Mîrzâ-zâdeler, Ege<br />
Üniversitesi Merkez Kütüphanesi<br />
El Yazmaları Alfabetik Kataloğu,<br />
Bî-Nokta Tecellî Dîvânı,<br />
Eski Türk Edebiyatı Üzerine Yazılar,<br />
Ahmed Hamdî Belâgat-ı<br />
Lisân-ı Osmânî Atabey Kılıç’ın<br />
basılan kitaplarından bazıları…<br />
Kılıç, Turkish Studies dergisinde<br />
editörlük görevi de yapmaktadır.<br />
Belirli bir birikime ve tecrübeye<br />
sahip akademisyen yazarlarımızın<br />
makalelerini bir<br />
kitapta toplamaları okuyucu<br />
açısından son derece önemli,<br />
zira genellikle çeşitli akademik<br />
dergilere dağılan makalelere<br />
ulaşmak, araştırmacılar için<br />
büyük bir zaman kaybına yol<br />
açmaktadır. Klâsik edebiyatımızla<br />
ilgili makalelerini kitaplaştıran<br />
(kitaplaştırılan) yazar-<br />
larımız ve eserlerinden akla ilk<br />
gelen örnekler şunlardır: Mehmet<br />
Fuat Köprülü: Edebiyat<br />
Araştırmaları, Âmil Çelebioğlu:<br />
Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları,<br />
Abdulkadir İnan:<br />
Makaleler ve İncelemeler, Ahmet<br />
Hamdi Tanpınar: Edebiyat<br />
Üzerine Makaleler, Tunca Kortantamer:<br />
Eski Türk Edebiyatı:<br />
Makaleler, Mustafa İsen: Ötelerden<br />
Bir Ses: Divan Edebiyatı<br />
ve Balkanlarda Türk Edebiyatı<br />
Üzerine Makaleler, Günay<br />
Kut: Yazmalar Arasında (Eski<br />
Türk Edebiyatı Araştırmaları),<br />
Mine Mengi: Divan Şiiri Yazıları,<br />
İskender Pala: Akademik<br />
Divan Şiiri Araştırmaları…<br />
Prof. Dr. Atabey Kılıç’ın da<br />
Eski Türk Edebiyatına dair makaleleri<br />
Klâsik Türk Edebiyatı<br />
Üzerine Makaleler adıyla kitap<br />
hâline getirildi.<br />
Prof. Dr. Kılıç’ın Turkish<br />
Studies Yayınları arasında (An-
kara 2007) çıkan Klâsik Türk<br />
Edebiyatı Üzerine Makaleler’i<br />
554 sayfalık oldukça hacimli<br />
bir kitap. Eserde ağırlıklı olarak<br />
Atabey Kılıç’ın çeşitli dergilerde<br />
yayınlanan yazıları ile sempozyumlarda<br />
sunduğu bildirileri<br />
toplanmış. Kitabın başında<br />
öğrencilerinin yazdığı 1,5 sayfalık<br />
bir takriz bulunuyor ve öğrencileri<br />
onu “Erciyes Dağı gibi<br />
vakur ve müşfik, İzmir ovaları<br />
gibi velut ve bereketli…”<br />
şeklinde bir tasvirle sunuyor.<br />
Kitabın ilk makalesi Selçuk<br />
(Ayaslug) Kültür Tarihine<br />
Genel Bir Bakış. (s.<br />
1) Bu yazıyı ileride üzerinde<br />
çokça duracağı Mîrzâzâdeler<br />
ailesi ile ilgili makaleleri<br />
takip edecektir. Çünkü<br />
Kılıç’ın doktora çalışması<br />
Mîrzâ-zâde Ahmed Neylî ve<br />
Dîvânı üzerine…<br />
Osmanlı devletinin siyasî<br />
hayatında önemli bir mevkii<br />
bulunan Mîrzâ-zâdelerin<br />
kurucularından Mîrzâ Mehmed<br />
Efendi ve Mîrzâ-zâdelerle ilgili<br />
şecere kitabın ikinci önemli yazısını<br />
oluşturuyor. Kitapta aynı<br />
aileden Mehmed Sâ’id Efendi<br />
(s. 26), Mîrzâ Mustafa Efendi<br />
(s. 30) ve Şeyh Mehmed Efendi<br />
(s. 32) hakkında da birer<br />
makale bulunmaktadır. Neylîzâde<br />
Mehmed Hamîd Efendi<br />
(s. 50), Mîrzâ-zâde Ahmed<br />
Neylî ve Manzum Bir Mektubu<br />
(s. 61), Fıtnat Hanım’ın Mîrzâzâdeler<br />
Ailesi ile İlgili Tarih<br />
Manzumeleri (s. 134) ise yine<br />
bu minvalden sayılacak yazılar<br />
arasında.<br />
Mürîdî’nin Pend-i Ricâl (s.<br />
55) mesnevîsi ile ilgili kısa bir<br />
tanıtım yazısı alınmış kitaba;<br />
ancak Kılıç’ın bu mesnevî üzerinde<br />
yoğun bir emek sarf ettiğini<br />
ve eserin kitap hâlinde ilki<br />
Laçin, ikincisi Akademi Kitabevi<br />
tarafından olmak üzere iki<br />
baskısının yapıldığını biliyoruz.<br />
Fatih Devri Türk Edebiyatına<br />
Genel Bir Bakış (s. 74), ya-<br />
zarın Fatih devrinde yetişen<br />
önemli şairlerden bahsettiği bir<br />
sempozyum bildirisi.<br />
Cumhuriyet döneminde geleneğin<br />
izlerinin arandığı iki<br />
makale, Cumhuriyet Devri<br />
Türk Şiirinde Geleneğin Devamı:<br />
Aruz (s. 99) ve Cumhuriyet<br />
Döneminde Eski Türk Edebiyatı<br />
Araştırmalarına Genel Bir<br />
Bakış (s. 122) başlıkları ile veriliyor.<br />
Atabey Kılıç’ın, hemşehrileri<br />
ile ilgili yazıları da kitabında<br />
yer alan ilgi ile okunabile-<br />
cek yazılarından… Bu bölümde<br />
zikredeceğimiz makaleleri şunlar:<br />
Develili âşık Seyrânî’nin<br />
mahlası ile ilgili görüşlerin sergilendiği<br />
Bir Mahlas Problemi:<br />
Seyrânî mi Seyrâni mi<br />
(s. 87), Kayserili hükümdarşair<br />
Kadı Burhâneddin’in bir<br />
gazelinin şerh edildiği Kadı<br />
Burhâneddin’in Bir Gazelinden<br />
Hareketle (s. 466), Kayserili<br />
yazar Emir Kalkan’ın TYB<br />
tarafından ödüllendirilen Kayseri<br />
kültürüne dair yazdığı kitapla<br />
ilgili görüş ve düşüncelerin<br />
anlatıldığı Kanatsız Kuşlar<br />
Şehrine Dair (s. 524) ve yazar<br />
Süleyman Sağlam’ın kitaplarının<br />
tanıtıldığı Kayseri Âşığı<br />
Bir Yazar: Süleyman Sağlam<br />
(s. 527).<br />
Bildiğimiz kadarıyla Kılıç,<br />
epey bir zamandır çalışmalarını<br />
klâsik edebiyatımızdan iki<br />
konu üzerine yoğunlaştırıyor.<br />
Bunlardan biri manzum sözlükler.<br />
Bu guruptaki makaleleri<br />
kitapta Manzum Sözlüklerimizden<br />
Manzûme-i Keskin (s.<br />
229), Mevlânâ Müzesi Kitaplığı<br />
4026’da Kayıtlı Manzum<br />
Sözlük Mecmûası Hakkında (s.<br />
234), Süleymaniye Kütüphanesi<br />
Reşid Efendi 977’de Kayıtlı<br />
Manzum Sözlük Mecmuası<br />
Hakkında (s. 241), Türk Klâsik<br />
Şiirinde Manzum Sözlükler ve<br />
Bazılarındaki Bedene Ait Unsurlar<br />
(s. 252), Türkçe-Arapça<br />
Manzum Sözlüklerimizden<br />
Sübha-i Sıbyân -1- (İnceleme)<br />
(s. 270), Türkçe-Arapça Manzum<br />
Sözlüklerimizden Sübha-i<br />
Sıbyân -2- (Metin) (s. 282),<br />
Türkçe-Farsça Manzum Sözlüklerden<br />
Tuhfe-i Vehbî (Me-<br />
67
tin) (s. 318), Türkçe-Farsça<br />
Manzum Sözlüklerden Tuhfe-i<br />
Şâhidî (Metin) (s.372), Manzum<br />
Sözlüklerimizden Sübha-i<br />
Sıbyân Şerhi Hediyyetü’l-<br />
İhvân (s. 410) başlıkları ile veriliyor.<br />
Kılıç’ın üzerinde durduğu<br />
ikinci sâha ise şerh ve belâgat.<br />
Şerh ve belâgatle ilgili makaleleri<br />
ise şunlar: Dağılmış İncileri<br />
Toplamak: Şerh Tasnifi Denemesi<br />
(s. 416), Ahmed Hamdî<br />
Belâgat-ı Lisân-ı Osmânî’si<br />
(s. 433), Altıparmak Mehmed<br />
Efendi ve Şerh-i Telhîs-i<br />
Miftâhı’nda Şerh Metodu (s.<br />
437).<br />
Yazarın şerh uygulamalarını<br />
ihtiva eden yazılarına baktığımız<br />
zaman da Klâsik Şiirimizde<br />
Beşerî Aşka Dair (s.<br />
151), Nef’î’nin Bir Beyti Üzerine<br />
Düşünceler (s. 463), Kadı<br />
Burhâneddin’in Bir Gazelinden<br />
Hareketle (466), Taşlıcalı Yahya<br />
Bey’in Bir Beyti Üzerine Düşünceler<br />
(s. 470) gibi yazılarını<br />
görüyoruz.<br />
Akademik yazıların ortalama<br />
bir okuyucuya soğuk geldiğini<br />
biliriz. Yazar, bunu da düşünmüş<br />
olmalı ki kitabında güncel<br />
konularda yazdığı dikkat çekici<br />
yazılarına da yer vermiş. Bunlar,<br />
bir Çanakkale gezisindeki,<br />
gezilen, görülen yerlerin ilgi çekici<br />
özelliklerini yansıtmanın<br />
yanında duygu çeşnisi ile renklendirilmiş<br />
birer günlük özelliği<br />
de taşıyan popüler yazılardır.<br />
Çanakkale Günlüğü I-II, Alçıtepe<br />
Sargı Yeri III, Çanakkale-<br />
Alçıtepe- Ezineli Yahya Çavuş<br />
68<br />
Kasım 2008<br />
Şehitliği IV (s. 529-552) başlıklı<br />
bu yazılar bir klâsik edebiyat<br />
akademisyeninin Çanakkale’ye<br />
Çanakkale Savaşlarına bakışının<br />
resmidir.<br />
Kitabın son yazısı, yazarla tarafımdan<br />
yapılan mülakat metni<br />
(s.549). Mülakatı şöyle yeniden<br />
okuduğum zaman gördüm<br />
ki Kılıç’ın, okuyucusuna ödenmemiş<br />
bir borcu var. Zira kendisine<br />
sorduğum sorulardan<br />
biri gelecekte ne tür çalışmalar<br />
düşündüğü (mealinde) idi.<br />
Prof. Dr. Kılıç, bu soruya Eski<br />
Türk Edebiyatı araştırmaları el<br />
kitabı hazırlamayı düşündüğünü<br />
ve popüler tarzda da “…mahallemizin<br />
renkli, yorgun, göçkün,<br />
sadece hayal perdemizde<br />
saklı kalan simalarını, çocuklarımıza,<br />
bizden sonra gelecek<br />
olanlara da anlatmak istiyorum.”<br />
diyerek eski Kayseri’yi<br />
hatırlatacak bir hâtıralar kitabı<br />
yazmayı hedeflediğini söylemişti.<br />
Bunları yazarın borç hanesinde<br />
bırakıp altını da kalın<br />
bir çizgi ile çizmek gerekiyor…<br />
Söz mülâkattan açılmışken<br />
Atabey Kılıç’ın üniversitelerimizdeki<br />
eğitim öğretime dair<br />
görüşlerini de okuyucularımızla<br />
paylaşmak isterim. Şöyle diyor<br />
Kılıç:<br />
“Öncelikle herhâlde çalışacak<br />
akademisyen bulmalı. Öğrenci<br />
yetiştirmek de bilimsel çalışmaların<br />
içerisinde bulunmak<br />
da son derece gerekli ve üstelik<br />
çok zevkli bir meşgale. Ne yazık<br />
ki çoğumuz bir hayli tatminkâr<br />
olan ders ücretinin cazibesine<br />
kapılıyoruz, bir kısmımız da<br />
mecburen fazla derse giriyoruz.<br />
Üniversitelerimizde yeterli<br />
akademik kadronun olmadığı<br />
bilinen bir gerçektir. Öncelikle<br />
kadroların artırılması gerekecek.<br />
Tabiî bir mesele de eleman<br />
yetiştirmek. Yazık ki şu an<br />
çalışmakta olduğum birim için<br />
bunun yeterince yerine getirildiğini<br />
söyleme imkânım yok.<br />
Üniversitelerin çözülmesi<br />
gereken yığınla probleminin<br />
olduğunu çoğu insan bilmektedir.<br />
Maalesef ilk elden bilimsel<br />
çalışmaların yapılması gereken<br />
üniversiteler de eğitime genel<br />
bütçeden ayrılan paydan dolayı<br />
bilhassa ekonomik sebeplerden<br />
kaynaklanan ciddî sıkıntılarla<br />
karşı karşıyadır. Bunların<br />
halli hâliyle siyasîlerin duyarlılığına,<br />
başarısına ve bakış açısına<br />
bağlı.”<br />
Şüphesiz ki bir ilim adamının<br />
alanı ile ilgili yazacağı akademik<br />
yazı ve kitapları onun<br />
saygınlığını önemli ölçüde artıracaktır.<br />
Atabey Kılıç da klâsik<br />
edebiyat alanında yaptığı çalışmalarıyla<br />
bunu hak etmiş görünüyor.<br />
Ne var ki akademik alanın<br />
dışındaki genel okuyucu<br />
kitlesine hitap edebilecek eserlerin<br />
daha fazla okunduğu ve<br />
edebiyat âleminde bâkî kaldığı<br />
bir vakıa. Edebiyat ilmini bilen<br />
insanların ortaya koyacağı<br />
edebî eserlerin daha sağlam<br />
olacağı da muhakkak. Prof. Dr.<br />
Atabey Kılıç’ın, özellikle yaşadığı<br />
şehre dair yazacakları, daha<br />
çok dikkat çeker kanaatimizi<br />
belirtip, bu tür yazılara ağırlık<br />
vermesini temenni ederek noktalayalım<br />
yazımızı…
Kitaplık<br />
Âşık Durdu Mehmet Yoksul<br />
(Âşık Mahfuzi)<br />
Hayatı ve Şiirleri<br />
Hazırlayanlar:<br />
Yaşar ALPARSLAN - SerdarYAKAR<br />
Ukde Yayınları<br />
Tel: 0344 225 13 00<br />
Aklım Kalbimde Kaldı<br />
Murat ÇİFTKAYA<br />
Nesil Yayınları<br />
Tel: 0212 551 32 25<br />
Sufi Psikolojisi<br />
Kemal SAYAR<br />
Timaş Yayınları<br />
Tel: 0212 511 24 24<br />
Türklerin Tarihi<br />
Recep Şükrü APUHAN<br />
Timaş Yayınları<br />
Tel: 0212 511 24 24<br />
Şafak Taarruzu<br />
Ahmet Süreyya DURNA<br />
Başsaray Yayıncılık<br />
Tel: 0532 417 28 46<br />
AFSGD<br />
4. Kültürlerarası<br />
Film Festivali<br />
Fest-i Kült<br />
13-20 Kasım 2008<br />
Üç yıldır gerçekleştirilen 27-28 Ocak<br />
tarihlerinde Alaska ABD’de düzenlenen<br />
yan projeyle sınırların ötesine açılan<br />
AFSGD Kültürlerarası Film Festivali, geçtiğimiz<br />
yıl 23-29 Kasım tarihleri arasında<br />
Ankara sanatseverleriyle buluşmuştu. Bu<br />
yıl dördüncüsü düzenlenecek Fest-i Kült,<br />
festival kapsamında ilk kez düzenlenecek<br />
film yarışmaları ile daha canlı olarak Kızılay<br />
Büyülü Fener Sineması’nda 14-20 Kasım<br />
tarihleri arasında seyircisi ile buluşmayı<br />
hedefliyor.<br />
Ödül Töreni ve Açılışı:<br />
13 Kasım 2008<br />
Film Gösterimleri:<br />
14-20 Kasım 2008<br />
Film Nasıl Çekilir Atölye Çalışması:<br />
15-16 Kasım 2008<br />
Ankara Kültür Avı Atölye Çalışması:<br />
17-19 Kasım 2008<br />
Kapanış : 20 Kasım 2008<br />
www.festikult.com<br />
69
Change language