201352_oanalizmay%C4%B1s

Irak’taki zengin petrol kaynakları, sadece Irak’ın, Irak’taki Kürtlerin veya
Türkiye’nin değil, ABD başta olmak üzere bütün büyük güçlerin ve
yükselen devletlerin ilgisini çekmektedir. O nedenle, söz konusu kaynaklar
için verilen mücadele bölgesel değil küresel bir mücadeledir.
Barzani’nin Türkiye’nin desteğini alması,
Maliki’nin ise İran’dan destek görmesi, Irak siyasetindeki
ayrışmayı gösterdiği kadar, bölgesel
saflaşmayı da ortaya koymaktadır. Çünkü nüfusunun
üçte ikisi Şii olan Irak’ta İran’ın etkisi
belirgindir ve Tahran hem Irak hem de Suriye
üzerinden Lübnan Şiilerine ve Hizbullah’a nüfuz
etmektedir. Filistin’de El Fetih ve Hamas
arasında uzlaşma sağlandıktan sonra Hamas
üzerindeki İran ve Suriye etkisinin önemli ölçüde
kırılacağını hesaplayan ABD ise Suriye’de de
Müslüman Kardeşler çizgisinde bir kadronun
işbaşına gelmesiyle bölgede ağırlığı artan İran’ın
daha da yalnızlaştırılacağını hesaplamaktadır.
Bu yolla İran’a yakın duran ve Akdeniz’e kadar
uzanan bir Şii hilalinin önünün kesileceğini düşünmektedir.
Türkiye’nin Barzani’yle gelişen
ilişkilerinin, Maliki’nin İran’la daha çok yakınlaşmasına
ve Talabani’nin İran’a yönelmesine
zemin hazırladığını düşündüğü için de son dönemlerde
daha dengeli bir siyaset izlemektedir.
O nedenledir ki Barzani de hem Irak merkezi
hükümetiyle Rusya’nın gelişen ilişkilerine karşı
bir önlem olarak, hem de Moskova’nın bölgede
artan ağırlığını dikkate alarak son dönemlerde
Rusya’ya da sıcak mesajlar vermektedir. Kuzey
Irak’ta Rusya’nın milli enerji şirketi Gazprom’a
yüzde 1 hisse verilmiştir. Bu hisse miktarı her ne
kadar simgesel olsa da politik açıdan önemlidir
ve ucu açık bir adımdır. Bu adım, Rusya’nın hem
merkezi hükümet hem de bölgesel yönetim üzerinde
artan ağırlığının işaretidir. Kısa süre önce
Türkiye’den özür dileyen İsrail’in de hem Barzani
ile çok yakın ilişkilere sahip olduğu hem de Rusya
ve Azerbaycan ile ilişkilerini hızla geliştirdiği
unutulmamalıdır.
Ayrıca şu soruyu da sormak gerekir. Irak’ta geniş
yetkileri olan, kendi başkanı, başbakanı, ba-
kanlar kurulu, meclisi, ordusu, emniyet gücü,
istihbarat örgütü, bayrağı, resmi dili, eğitim
kurumları, yarısı özel olan 24 üniversitesi, askeri
okulları, bankaları, şirketleri olan, Bağdat
üzerinde etkisi bulunan, Irak parlamentosunda
Kürt siyasi partilerinden seçilen 75 milletvekili
olan Kürtler, Irak’tan kopmayı ne kadar istemektedirler?
Irak’ın cumhurbaşkanı, başbakan
yardımcısı, genelkurmay başkanı, hükümetteki 6
bakan Kürt’tür. Ayrıca çok sayıda üst düzey bürokrat
(ordu, emniyet, istihbarat örgütü dahil)
Kürt’tür. Bunca mevzi kazanılmışken, Irak’tan
kopup Türkiye’ye yamanmak Kürtlere ne yarar
getirecektir? Nitekim Cumhurbaşkanı Celal Talabani,
verdiği bir mülakatta (14. 04. 2012’de El
Cezire’den Jane Arraf’a) “Irak’ta tüm haklarımız
var. Kürtlerin çoğunluğu anayasaya evet diyerek
Irak’ta yaşamaya karar verdiler” demiştir. 4 Dolayısıyla,
bağımsız bir Kürt devleti isteyenlerin
kendilerince öne sürdükleri gerekçeler kadar,
toprak bütünlüğünü korumayı başarmış, bağımsızlığını
ve egemenliğini güçlendirmiş bir Irak’ın
parçası olarak kalmak isteyen Kürtlerin de kendilerince
haklı gerekçeleri vardır.
Görüldüğü üzere Irak’taki zengin petrol kaynakları,
sadece Irak’ın, Irak’taki Kürtlerin veya
Türkiye’nin değil, ABD başta olmak üzere bütün
büyük güçlerin ve yükselen devletlerin ilgisini
çekmektedir. O nedenle, söz konusu kaynaklar
için verilen mücadele bölgesel değil küresel bir
mücadeledir. Ülkeler tüm devlet kapasiteleri ve
olanca kuvvetleriyle, bütün güç unsurlarını seferber
ederek bölgeye yüklenmektedirler. ABD
ve İsrail, Irak’ın kuzeyinde doğup, İran, Suriye ve
Türkiye aleyhine büyüyecek bir Kürt devletinin
Akdeniz’e ulaşmasının, bu devletin yaşaması için
şart olduğunun bilincindedirler. Ancak Irak’ta-
Mayıs 2013 - Cilt: 5 - Sayı: 53
İnceleme
85