Marmaris Turizm Birliği Köyleri Kırsal Turizm Envanteri Projesi

MARMARİS TURİZM BİRLİĞİ KÖYLERİ 

KIRSAL TURİZM ENVANTERİ PROJESİ 

KIRSAL ENVANTER RAPORU 

28/06/2012 

Hatipirimi Mah. İsmet İnönü Cad. 192. Sok. No:2, 48700-Marmaris 

Tel: +90.252.413 44 30 - 413 44 35 (pbx) Fax: +90.252.413 44 38 

www.martab.gov.tr Elektronik posta: bilgi@martab.gov.tr 

Bu rapor T.C. Güney Ege Kalkınma Ajansı’nın desteklediği “MARMARİS TURİZM BİRLİĞİ KÖYLERİ KIRSAL 

TURİZM ENVANTERİ” projesi kapsamında hazırlanmıştır. 

İçerik ile ilgili tek sorumluluk Marmaris Turizm Birliği/Stratejipoll Araştırma ve Danışmanlık Ltd.Şti.’ne aittir ve 

T.C. Güney Ege Kalkınma Ajansı’nın görüşlerini yansıtmaz 

1

İ Ç İ N D E K İ L E R 

I – Yönetici Özeti…………………………………………………………………………………….. 3 

II - Genel Olarak Marmaris ve Ula İlçeleri……………………………………………….. 4 

III - Gökova ve Bozburun Yarımadası İklimi……………………………………………. 5 

IV - Gökova ve Bozburun Yarımadası Bitki ve Hayvan Varlığı……………….. 9 

V – Yöresel Yemek Kültürü…………………………………………………………………... 19 

VI – Yöresel Halk Kültürü……………………………………………………………………….. 27 

VII - KÖYLER 

01. Adaköy……………………………………………………………………………………….. 31 

02. Akçapınar Köyü………………………………………………………………………….. 51 

03. Bayır Köyü………………………………………………………………………………….. 77 

04. Çamlı Köyü…………………………………………………………………………………. 93 

05. Çetibeli Köyü………………………………………………………………………………. 128 

06. Gökçe Köyü………………………………………………………………………………… 151 

07. Hisarönü Köyü……………………………………………………………………………. 174 

08. Karacasöğüt Köyü………………………………………………………………………. 208 

09. Orhaniye Köyü……………………………………………………………………………. 229 

10. Osmaniye Köyü…………………………………………………………………………… 241 

11. Selimiye Köyü……………………………………………………………………………… 252 

12. Söğüt Köyü………………………………………………………………………………….. 265 

13. Taşlıca Köyü…………………………………………………………………………………. 279 

14. Turgut Köyü……………………………………………………………………………….. 315 

15. Yeşilbelde Köyü…………………………………………………………………………… 332 

2

I – YÖNETİCİ ÖZETİ 

Bilme ve onun türevi olan ‘bilgi’nin yolu, varlıkları fark etmekten, onları tespit edip kayıt 

altına almaktan geçer. Bu durumu en kısa yoldan ifade eden ve ilk elde muhasebe disiplinini 

akla getiren envanter sözcüğünün anlamı da, belirli bir tarihe ilişkin borç, alacak ve varlıkların 

miktarlarının ve değerlerinin, sayım, kontrol ve düzeltme yaparak saptanması olarak kabul 

edilir. Bu anlamda bilgiyi üretmenin ve zenginleştirmenin tek yolu, ona konu olan varlıkların 

belirlenmesi, tanımlanıp kayda geçirilmesi, düzenli olarak izlenip denetlenmesi ve olası 

değişikliklerden kaynaklanan düzeltmelerin güncellemeler yapılarak düzenlenmesidir. 

Gökova ve Bozburun Yarımadası toprakları, dünya ölçeğinde sahip olduğu zengin doğal, tarihi 

ve kültürel değerle bugüne kadar birçok uygarlığa konu olmuş; Anadolu’dan, Rodos’tan ve 

Balkanlar’dan göçüp gelen değişik uygarlıkların harmanlandığı topluluklara yurt olmuştur. 

Tarihin bin bir zahmetle biriktirdiği bu zengin kültürel mirası fark edip tespit etmek, kayıt 

altına alıp izlemek, denetleyip korumak bu toprakların geleceğini belirleyip yol haritasını 

çizdiğimiz bugünlerde büyük bir öneme sahiptir. Çünkü bugün ve gelecekte ne yapacağımız, 

elimizde ne olduğuna ve onu koruyup kollamamıza bağlıdır. Ama ne yazık ki, bugün elimizde 

olan birçok şeyi bilmiyoruz ya da farkında değiliz. 

Marmaris Turizm Birliği Köyleri Kırsal Turizm Envanteri Projesi, Gökova ve Bozburun 

Yarımadası’ndaki on beş köyün sahip olduğu doğal, tarihi, arkeolojik ve kültürel değeri; yani 

sahip olup bugüne kadar fark edemediğimiz ya da kayıt altına alamadığımız kültürel 

mirasımızı sürdürülebilir kırsal turizm etkinlikleri kapsamında değerlendirmek amacıyla 

oluşturulmuş önemli bir projedir. Bu proje, üzerinde yaşadığımız dünya harikası toprakları 

tanıma bilme doğrultusundaki büyük ve uzun soluklu bir çabanın ilk adımıdır. Bu anlamda, 

çok kısıtlı bir süre ve bütçe içinde yürütülen bu çalışma kapsamında tespit edilip düzenlenen 

birçok bilginin eksik ya da yanlış olma olasılığı da bulunmaktadır. Ancak, envanter 

sözcüğünün sözlük anlamından da bildiğimiz gibi, envanter çıkarmanın ruhu fark edip 

tanımlamaktan, kayıt altına alıp kontrol etmekten çok, düzeltmektir. İşte bu anlamda, 

önümüzdeki günlerde bizlere düşen görev, bu çalışma ile edinilen bilgileri yeni bilgilerle ve 

düzeltmelerle zenginleştirmek; böylelikle ele alıp incelediğimiz on beş köy boyutunda kırsal 

turizm çalışmalarının yapılabilmesine yardımcı olmaktır. 

3

II - GENEL OLARAK GÖKOVA VE BOZBURUN YARIMADASI 

Marmaris Turizm Birliği Köyleri Kırsal Turizm Envanteri Projesi kapsamında ele alınan köyler, 

Muğla-Marmaris karayolunun Sakar Geçidi’ndeki o harikulade manzara ile karşımıza çıkmaya 

başlar. Gökova Körfezi’nin masmavi enginliği içinde bizi fazlasıyla etkileyen yolculuğun bu ilk 

etabında, geçidin hemen altındaki Akyaka, ovayı ortasından bir bıçak gibi yaran okaliptüslü 

yol, leylekleri ile tanınan Akçapınar’ın kızgın ütü ile yapılan tostu, Gökçe Köyü’nde yol 

kenarından alınan narenciyeler, yol genişletmesi nedeniyle yere devrilen çam ağaçları, 

Çetibeli Jandarma Karakolu’ndaki rutin ve sıkıcı yol kontrolü, koyu yeşiliyle güzü okşayan 

sığla ormanları birdenbire karşımıza çıkan Marmaris Körfezi manzarası ile biter. Ama 

isterseniz sağdaki Çamlı ya da Karacasöğüt sapağından içeri girerek denize en kısa yoldan 

ulaşabilir; Çamlı’da nefis kokulu çilekleri yiyebilir, Karacasöğüt’ten taze sebze ve meyve 

alabilirsiniz. 

Yolculuğun Marmaris sonrasındaki ikinci etabında ise ya Nimara Mağarası ile ünlü Adaköy’e 

gidebilir ya da Hisarönü’ne doğru ilerleyerek sayısız körfez, koy ve azmak arasındaki 

sessizliğe, sakinliğe ulaşabilir, yolun sağındaki Yeşilbelde Köyü sapağından içeri girip yemyeşil 

bahçelerin içindeki evleri görebilir, Orhaniye’deki Kızkumu’nda yürüyebilir, Turgut Köyü’nde 

Turgut Şelalesi’ni ziyaret edebilir, Selimiye’de denize girebilir, Söğüt’te tepelerdeki kale 

kalıntılarını gezebilir, deniz kenarındaki lokantalarda her türlü deniz ürününü yiyebilir, 

Taşlıca’da Kırk Kuyular’ı görüp Serçe Limanı’na gidebilir, Bayır Köyü’ndeki anıt çınar ağacını 

ziyaret edip Osmaniye’den çam balı alabilirsiniz. Ama isterseniz bu yolculuğu yapmadan, 

gezip göreceğiniz bu güzel yerleri ziyaret etmeden önce bilinçli bir gezgin olarak bu köylerle 

ilgili olarak derlediğimiz bilgileri okuyup, bu bilgileri edindiğiniz yeni bilgi ve deneyimlerle 

zenginleştiriniz ki; bundan sonraki her gelişinizde, bu güzellikleri yeniden görebilmeniz için 

yapılan çalışmalara destek olunuz. 

4

III – GENEL OLARAK GÖKOVA VE BOZBURUN YARIMADASI İKLİMİ 

Akdeniz ikliminin hüküm sürdüğü Gökova ve Bozburun Yarımadası’nda yaz ayları sıcak ve 

kurak, kış ayları ise ılıman ve yağışlı geçer. 

Marmaris Meteoroloji Müdürlüğü’nden alınan bilgilere göre bölgenin 1980-2011 tarihleri 

arasındaki 32 yıllık gözleme süresi sonunda ortaya çıkan meteoroloji değerleri şu şekildedir: 

Ortalama Sıcaklık 

Değerleri 

Bölgenin ortalama sıcaklık 

değerleri, çevredeki diğer 

yerleşimlerde de 

görüldüğü gibi, Temmuz 

ve Ağustos aylarında en 

yüksek (28,5 C°) değerlere 

çıkmakta, Ocak ayında da 

en düşük (10 C°) değere 

inmektedir. 

Marmaris hava sıcaklığı 

son altı yılın sadece 4 

günü 0°’nin altına 

düşmüştür. 

Sıcaklığın Ulaştığı En 

Yüksek Değerler 

Hava sıcaklığının en 

yüksek değerlere ulaştığı 

zamanlar da, yine 

Temmuz ve Ağustos aylarına rastlamakta, sıcaklık bu aylarda 34,6°C’ye ulaşmaktadır. 

5

Sıcaklığın Ulaştığı En 

Düşük Değerler 

Sıcaklığın en düşük ve en 

yüksek değerleri 

arasındaki ısı farkı Ocak 

ayı için 8,1°C, Şubat ayı 

için 8,4°C, Mart ayı için 

8,9°C, Nisan ayı için 9,3°C, 

Mayıs ayı için 10,2°C, 

Haziran ayı için 11,1°C, 

Temmuz ayı 11,3°C, Ağustos ayı için 10,9°C, Eylül ayı için 10,2°C, Ekim ayı için 9,9°C, Kasım ayı 

için 8,8°C ve Aralık ayı için 7,8°C’dir. 

En Yüksek Sıcaklık Değerleri ve Tarihi (*) 

Gökova ve Bozburun Yarımadası’nda sıcaklığın aylara göre en yüksek değere ulaştığı tarihler 

ve sıcaklık değerleri şu şekilde olmuştur: 

Ocak ayı 26,8°C 31.01.2002 

Şubat ayı 21,7°C 07.02.2004 

Mart ayı 28,4°C 24.03.1981 

Nisan ayı 31,0°C 24.04.1981 

Mayıs ayı 36,0°C 12.05.2003 

Haziran ayı 42,2°C 25.06.2007 

Temmuz ayı 45,2°C 07.07.1988 

Ağustos ayı 42,6°C 12.08.2002 

Eylül ayı 40,7°C 01.09.2003 

Ekim ayı 37,0°C 02.10.1991 

Kasım ayı 31,6°C 01.11.1992 

Aralık ayı 22,0°C 02.12.2000 

6

En Düşük Sıcaklık ve Tarihi 

Yağışlı Gün Sayıları 

Gökova ve Bozburun 

Yarımadası’nın en fazla 

yağış aldığı aylar 13 gün ile 

Ocak ve Aralık ayları, hiç 

yağışın alınmadığı aylar ise 

Temmuz ve Ağustos 

aylarıdır. Bölgeye özellikle 

Ocak-Nisan döneminde 

yağmur yağmaktadır. 

Yağışların miktarı ise 

Aralık ayında 287,9 mm 

ile en yüksek değerine, 

1,7 mm ile de Ağustos 

ayında en düşük düzeyine 

ulaşmaktadır. 

Ocak ayı -2,4°C 18.01.2004 

Şubat ayı -3,4°C 16.02.2004 

Mart ayı -1,2°C 06.03.1983 

Nisan ayı 4,0°C 11.04.1985 

Mayıs ayı 6,0°C 14.05.1980 

Haziran ayı 12,7°C 04.06.1980 

Temmuz ayı 16,8°C 09.07.1982 

Ağustos ayı 16,7°C 19.08.1987 

Eylül ayı 13,8°C 28.09.1992 

Ekim ayı 7,1°C 29.10.2003 

Kasım ayı 1,5°C 13.11.1981 

Aralık ayı -1,0°C 28.12.1991 

7

Ortalama Güneşlenme Süresi 

Gökova ve Bozburun 

Yarımadası’ndaki hava, 

Türkiye’nin Ege ve Akdeniz 

kıyı şeridinde bulunan 

bütün yerleşim yerlerinde 

olduğu gibi yılın uzun bir 

döneminde güneşlidir. 

Havanın güneşli olduğu 

aylık değerler, aynen hava 

sıcaklığında olduğu gibi 

Haziran-Ağustos döneminde en yüksek değerlerine ulaşmakta; bu değerlerin miktarı Haziran 

ayı için 11,2 saat; Temmuz ayı için 11,6 saat; Ağustos ayı için de 11,1 saat olmaktadır. Bu 

nedenle, bölgede Nisan ayı başından Ekim ayı sonuna kadar denize girmek mümkündür. 

Deniz Suyu Sıcaklıkları Rüzgâr Hızı Değerleri 

Yararlanılan Kaynaklar 

1. Marmaris Ticaret Odası - Marmaris Yarımadası Sosyo-Ekonomik Analiz Ön Raporu 

2. Marmaris Meteoroloji İstasyonu Verileri 

8

IV - GÖKOVA VE BOZBURUN YARIMADASI BİTKİ VE HAYVAN VARLIĞI 

Marmaris ve Çevresi Turizm Alanı Altyapı Hizmet Birliği’ne (MARTAB) üye olan on beş köyün 

üzerinde bulunduğu Gökova ve Bozburun Yarımadası coğrafi alanları, 576,9 km² 

büyüklüğündeki Gökova Özel Çevre Koruma Bölgesi ile 1.441,39 km² büyüklüğündeki Datça- 

Bozburun Özel Çevre Koruma Bölgesi’ni, ayrıca bu iki bölge içinde yer alan 34.000 hektar 

büyüklüğündeki Marmaris Milli Parkı’nı kapsamaktadır. 

Datça ve Bozburun Özel Çevre Koruma Bölgesi’nde 167 karasal omurgasız, 110 balık türü, 4 

iki yaşamlı türü, 27 sürüngen türü, 123 kuş türü ve 45 memeli türü belirlenmiştir. 

Flora (Bitki Varlığı) 

Gökova ve Bozburun Yarımadası zengin flora ve faunası ile ekolojik yönden önemli ve özel bir 

bölge olup, Türkiye’nin en az bozulmuş alçak arazi Akdeniz bitki örtüsüne ev sahipliği 

yapmaktadır. Bunlar kireç taşı ve serpantin kayalar üzerinde çok iyi gelişmiş boylu maki ve 

garig formasyonuna ek olarak, zeytinlikler, Kızılçam (Pinus brutia) ve Günlük 

ormanları (Liquidambar orientalis), Sandal ağacı (Arbutus andrachne) ve Servi (Cupressus 

sempervirens) toplulukları büyük bir değer taşımaktadır. Bunu Karaçam, fıstık, sedir ve ardıç 

gibi iğneli ağaçlarla; meşe gibi yapraklı ağaçlar izler. Ayrıca, yer yer sandal, piren, akçakesme, 

defne, çitlembik ve keçiboynuzu gibi ağaçlar ve ağaççıklar vardır. Bakir kıyı ve kumullar deniz 

canlıları, sarp kayalıklar ise yaban hayatı açısından çok önemlidir. 

. 

Fauna (Hayvan Varlığı) 

Bölge fauna açısından da oldukça zengindir. Bölgenin hemen hemen her kesiminde rastlanan 

kanatlı hayvanlardan üveyik, bıldırcın, tahtalı keklik, karabatak, balıkçıl, çobanaldatan, 

kırlangıç, ağaçkakan, sığırcık, karatavuk, bataklık, karga, çaylak, çil, yaban ördeği, yaban kazı, 

dağ serçesi, kartal, şahin, atmaca ve baykuş bulunmaktadır. Ayrıca Datça ve Bozburun 

yarımadaları, kır kırlangıcı (Hirunda rustica), kızılsırtlı kırlangıç (H. Daurica), arı kuşu (Merops 

apiaster), karasağan (Apus apus) ve akkaranlı sağan (Apus melba) türlerinin göç yolları 

üzerinde bulunmaktadır. 

. 

9

Kıyılar deniz faunası açısından da zengindir. Yöre sularında bölgede bulunan balık türleri ile 

diğer deniz ürünlerinin (Ahtapot, istakoz, karabide) hepsi bulunmaktadır. Ayrıca Gökova 

kıyılarında, Lutra lutra (Su samuru) ile kuzey kesimlerde yunus balıklarının yaşadığı 

belirlenmiştir. 

Endemik Türler: Bölgede belirlenen 53 takson ülkemize özgü endemik bitkiler olup bu 

endemiklerin bazıları geniş yayılışlı, bazıları ise yöresel endemik olup popülasyonu zayıftır. 

Datça hurmasının (Phoenix theophrasti) Türkiye’deki en geniş yayılımını barındırmaktadır. 

Akarsu kenarları ve nehir yataklarında sığla (Liquidambar orientalis) ormanları yaygın olarak 

gelişmiştir. ⁽¹⁾ 

Karaboğazlı ötleğen (Sylvia reuppelli) ve boz kirazkuşu (Emberiza cineracea) gibi Akdeniz 

biyom kuş türleri ile ada doğanı (Falco eleonorae), tepeli karabatak (Phala crocorax aristotelis 

desmarestil), tavşancıl (Hieraaetus fasciatus) ve ada martısı (Larus audouinil) bölgede 

üremektedir. 

Bölgenin kıyı bölümleri Akdeniz fokları (Monachus monachus) için son derece önemli üreme 

ve yaşama alanlarıdır. Bölgede ayrıca dağ keçisi (Capra aegagrus), karakulak (Caracal 

caracal) ve su samuru (Lutra lutra) yaşamaktadır. 

Bölge bir çeşit kara semenderi olan Lyciasalamandra flavimembris için küresel ölçekte önem 

taşır. Ayrıca dar yayılışlı bir kertenkele türü olan Toros kertenkelesi (Lacerta oertzeni) 

bölgede yaşamaktadır. 

Osmanlı ateşi (Lycaena otomana), karagözlü mavi kelebek (Glaucopsyche alexis), büyük 

esmer (Maniola megala) ve sarı lekeli zıpzıp (Thymelicus acteon) kelebek türleri bölge için 

çok önemlidir. 

Gökova ile Bozburun Yarımadası’nı kapsayan bölge Ceriagrion georgifrey adlı kızböceğinin 

dünyada yaşadığı önemli alanlardan biridir. 

(1) - Güven E., Bozdoğan, M., İsfendiyaroğlu, S., Kılıç, D. T., Lise, Y. (2006) Türkiye’nin Önemli Doğa Alanları, Cilt 

I, Birdlife International & Doğa Derneği, s.202 

10

Halkın Kullandığı Bitkiler⁽²⁾ 

Sıra Bitkinin Latince Adı Yöresel Adı Yararlanma Biçimi 

01 Asparagus aphyllus L. Tilki 

Genç sürgünleri haşlanıp, yağda, yumurta ile pişirilerek 

yemek yapılır 

02 Atractylis gummifera L. Sakız dikeni Gövdesinden akan sütünden “diken sakızı” elde edilir. 

03 Calicotome villosa (Poiret) Link Azgan 

04 Ceratonia siliqua L. Harıp 

Genç sürgünleri haşlanıp, yağda, yumurta ile pişirilerek 

yemek yapılır. 

Genç sürgünlerinden börek yapılır. 

Olgun meyveleri doğrudan yenir 

Olgun meyveleri kaynatılarak tatlı (komposto) yapılır. 

Olgun meyveleri dövüldükten sonra hayvan yemi olarak 

kullanılır 

05 Cistus creticus L. Pamuklan Yaprakları ezilip, haricen yara tedavisinde kullanılır. 

06 Cistus salviifolius L. Pamuklan Yaprakları ezilip, haricen yara tedavisinde kullanılır. 

07 Crithmum maritimum L. Kereviz otu 

08 

Cupressus sempervirens L. var. 

Sempervirens 

09 Cyclamen hederifolium Aiton 

Selvi 

Domuz 

topalağı, 

kandil çiçeği 

10 Cynara cardunculus L. Peynir otu 

Toprak üstü kısımları haşlanıp zeytinyağı ve limon 

(suyu) katılarak salatası yapılır. 

Gövdesi eski evlerin tavanlarının yapımında 

kullanılmıştır. 

Yumrusu dövülüp belli bir miktar suyun içine konur, 

daha sonra süzülen su tütün fideliğine verilerek 

bitkilere zararlı böcekleri öldürücü olarak kullanılır. 

Püskül halinde saklanan kuru çiçekleri bir tas içinde 

ıslatıldıktan sonra peynir yapımında peynir mayası 

olarak kullanılır. 

11 Hypericum triquetrifolium Tura Kızılcırık Toprak üstü kısımları süpürge olarak kullanılır. 

12 Laurus nobilis L. Defne 

13 Lavandula stoechas L. subsp. stoechas Karaan, garan 

14 Lilium candidum L. Zambak 

15 Mentha pulegium L. Narpız 

16 

Micromeria juliana (L.) Bentham ex 

Reichb. 

17 Micromeria myrtifolia Boiss. et Hohen. 

Boğumlu ot, 

kırkboğum 

Boğumlu ot, 

kırkboğum 

Yaprakları “balık buğulama”ya lezzet ve koku verici 

olarak katılır. 

Çiçekli kısımlarından hazırlanan infüzyon dahilen 

kolesterol düşürücü olarak kullanılır. 

Çiçekli dalları evlerde süs bitkisi ve koku verici olarak 

kullanılır. (Datça yöresinin çok güzel ve hoş kokulu 

yabani bitkilerinden biridir.) 

Toprak üstü kısımlarından hazırlanan infüzyon dahilen 

mide bulantısını gidermek için kullanılır. 

Yapraklı ve çiçekli dallarından çay yapılır. 

Yapraklı ve çiçekli dallarından çay yapılır. 

11

18 Myrtus communis L. Mersin 

Meyvesi doğrudan yenir. 

Yapraklı dalları incir haşlanırken kaynayan suya koku 

verici olarak katılır. -İncir bandırması- 

19 Notobasis syriaca (L.) Cass. Kenger Taze gövdesi kabuğu soyulduktan sonra yenir. 

20 Olea europaea L. var. europaea Zeytin 

21 Origanum onites L. 

Kekik, incir 

kekiği 

22 Pancratium maritimum L. Tantaraş 

23 Quercus ithaburensis Decne. Palamut ağacı 

24 Raphanus raphanistrum L. Turp otu 

Meyvelerinden elde edilen yağ (zeytinyağı) haricen 

yara tedavisinde kullanılır. 

Çiçekli dallarından hazırlanan infüzyon, limon (suyu) 

katılarak dâhilen karın sancısını gidermede kullanılır. 

Çiçekli dalları demet halinde erkek ve/ veya dişi incir 

ağaçlarına asılarak döllenmeye yardımcı olarak 

kullanılır. Böylece döllenme yapan sineklerin bu 

ağaçlara gelmesi ve verimli ürün alınması sağlanır. 

Soğanı dövülüp bir bezle ağrılı yere sarılıp ağrı giderici 

(eklem ve adele ağrıları için) olarak ve romatizma 

tedavisinde kullanılır. 

Meyvesi (pilemit, palamut) küle gömülüp, kebap 

edilerek yenir. 

Bitkinin genç sürgünleri haşlanıp, zeytinyağı ve limon 

(suyu) katılarak salata yapılır. 

25 Salvia fruticosa Miller Adaçayı Yaprakları çay olarak kullanılır. 

26 Vitex agnus-castus L. Hayıt 

Alan Kullanımı 

Meyveleri dövülüp, sigara halinde sarılır, uyuşturucu 

kullananlar tarafından uyuşturucu yerine içilir. 

Yöre halkının ana geçim kaynakları tarım, balıkçılık, arıcılık-balcılık ve turizmdir. Bölgede 

tarıma elverişli arazilerin az olması ve tarım topraklarının düşük kalitesi nedeniyle çağlar 

boyunca bitki örtüsü tahrip edilmiş, orman arazileri açılarak tarım arazisine 

dönüştürülmüştür. Datça ve Bozburun Yarımadası’nda badem, bölge genelinde zeytin 

yetiştirilir. Günümüzde deniz kıyılarında ve denize yakın bölgelerde turizme geçiş hız 

kazanmıştır. Orman ürünleri, özellikle defne, kekik, keçiboynuzu, palamut, narpız, adaçayı, 

yüksük otu, biberiye, pelin otu ve diğer bitkiler toplanarak pazarlanmaktadır. 

(2) – Tuzlacı, E. (2004) Datça Yarımadası (Muğla) Florası ve Bu Yörede Halkın Yararlandığı Bitkiler, 14. Bitkisel 

İlaç Hammaddeleri Toplantısı, Bildiriler, 29-31 Mayıs 2002, Eskişehir, Eds. K.H.C.Başer ve N.Kırımer, s.415-417 

12

Tehditler 

Kıyıların turizme açılması bölge açısından en büyük tehdittir. Diğer önemli tehditler sırasıyla 

orman yangınları, doğal çevreye uygun olmayan ağaçlandırma, odun kömürü işletmeciliği, 

yeni yol açılması ve mevcut yolların genişletilmesi, kum çekimi, yasadışı kara avcılığı, plansız 

yapılaşma, balık çiftliklerinin varlığı, tekne sintilerinin yasadışı deşarjıdır. 

Koruma Çalışmaları 

1. Orman ve Su İşleri Bakanlığı: “Marmaris Milli Parkı Uzun Dönem Geliştirme Planı”nı 

uygulamaktadır. Ayrıca Marmaris ormanlarının ve ormanlardan üretilen ürünlerin Orman 

Yönetim Konseyi (FSC) sertifikalı olması için proje çalışmaları yürütülmektedir. 

2. Gökova – Akyaka’yı Sevenler Derneği (G.A. S.-Der), 2004 yılında başlattığı “Biyo-Gökova: 

Yerel Çözümlerle Gökova Havzası’nda Biyolojik Çeşitliliği Koruma ve Arttırma Projesi”ni 

yürütmüştür. Günümüzde ise Euromed Heritage IV kapsamında "Akdeniz'deki Su Mirası ile 

Birlikte Yeniden Keşfetmek" Projesinin Türkiye koordinatörü olarak; ayrıca “Gökova Özel 

Çevre Koruma Bölgesi Bütünleşik Deniz ve Kıyı Alanları Yönetim Planlaması Projesi”nde de 

de Sualtı Araştırmaları Derneği (SAD) ile birlikte çalışmaktadır. 

3. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü: Bölgeyi 

kapsayan Gökova Özel Çevre Koruma Bölgesi ve Datça-Bozburun Özel Çevre Koruma Bölgesi 

çalışmaları ise Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na bağlı Tabiat Varlıklarını Koruma Genel 

Müdürlüğü tarafından yürütülmektedir. 

Bakanlık bu çerçevede değişik üniversite ve araştırma kuruluşlarına, 

“Gökova Özel Çevre Koruma Bölgesi Biyolojik Zenginlikleri ve Yönetim Planı”nı, 

“Gökova Özel Çevre Koruma Bölgesi’ndeki Denizel Biyolojik Çeşitliliğin ve Denizel 

Çevre Sorunlarının Tespiti Raporu”nu, 

“Gökova İç Körfezi Sosyo-Ekonomik Raporu”nu, 

“Gökova İç Körfezinde Tarımsal ve Evsel Kaynaklı Kirlilik Raporu”nu; 

13

Türkiye’nin Deniz ve Kıyı Koruma Alanları Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi 

kapsamında Orman ve Su Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, 

Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Uluslararası Kalkınma Teşkilatı (UNDP) ve Küresel 

Çevre Fonu (GEF) ile birlikte “Gökova ve Datça-Bozburun Özel Çevre Koruma 

Bölgeleri'nde Mevcut Balıkçılık ve Sosyo-Ekonomik Araştırmaların İncelenmesi 

Raporu”nu; 

“Datça-Bozburun Özel Çevre Koruma Bölgesi Biyolojik Zenginlikleri ve Yönetim 

Planı”nı, 

“Datça-Bozburun Özel Çevre Koruma Bölgesi Sosyo-Ekonomik, Tarihi ve Kültürel 

Değerler Araştırması ile yapı envanterlerini” 

hazırlattırılmıştır. 

Ayrıca 2009 yılının Mayıs ayında Fethiye-Göcek, Foça, Köyceğiz-Dalyan, Gökova ve 

Datça-Bozburun özel çevre koruma bölgeleriyle Ayvalık adaları Tabiat Parkı’nda 

uygulanmak üzere başlatılan “Türkiye’nin Deniz ve Kıyı Koruma Alanları Sisteminin 

Güçlendirilmesi Projesi”; Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Tabiat Varlıklarını Koruma Genel 

Müdürlüğü tarafından, Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar 

Genel Müdürlüğü; Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel 

Müdürlüğü ortaklığında, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) uygulayıcı 

ortaklığıyla, Küresel Çevre Fonu (GEF) mali desteğiyle yürütülmektedir. 

4. Sualtı Araştırmaları Derneği (SAD-AFAG): 2005 yılında Akdeniz Foku Bilgi ve Kurtarma Ağı 

Projesini başlatmıştır. 

14

GÖKOVA VE BOZBURUN YARIMADASI ENDEMİK TAKSONLARI ⁽²⁾ 

Sıra 

No 

TAKSONLAR Endemik Tek Nokta 

Endemiği 

Kırmızı 

Listedekiler 

Küresel Ulusal 

Popülasyon 

Büyüklüğü 

BİTKİLER 

001 Aethionema saxatile ssp. creticum Var B1,B2 

002 Alkanna mughlae X Var A1,A2 

003 Allium bourgeaui ssp. cycladicum Var B1,B2 

004 Allium sandrasicum X Var A2 

005 Allium caricum X Var A1,A2 

006 Alyssum discolor X Var A1,A2 

007 Alyssum pterocarpum X Var A1,A2 

008 Arenaria saponariodies spp. Saponariodies X Var B1,B2 

009 Aristolochia guichardii Var A2,B1 

010 Arum creticum Var A2,B1 

011 Arum nickelli – Ege Bölgesi Var B1 

012 Biarum davisii ssp. marmarisensis X Var B1,B2 

013 Brassica tournefortii – Anadolu Var B1 

014 Bupleurum anatolicum X Var A2 

015 Campanula hagielia X Var A1,A2 

016 Centaurea austro-anatolica X Var A2 

017 Centaurea cariensis spp. Cariensis X Var B1 

018 Centaurea dichroa X Var A2 

019 Centaurium serpentinicola X Var A1,A2 

020 Cerastium dominici X Var A1,A2 

021 Colchicum lingulatum ssp. rigescens X Var B1,B2 

022 Coronilla glauca Var A2,B1 

023 Cyclamen trochopteranthium X Var A2 

024 Eryngium thorifolium X Var A2 

025 Fritillaria forbesii X Var A1,A2 

026 Fritallaria mughlae – Anadolu Var B1 

027 Fritallaria sibthorpiana ssp. sibtorpiana X Var B1,B2 

028 Gypsophila confertifola X Var A2 

029 Limonium effusum X Var A1,A2 

030 Linum arboreum Var A2,B1 

031 Liquidambar orientalis X Var A1,A2 

032 Muscari macrocarpum Var A2,B1 

033 Phoenix theophrasti X Var A2,B1 

034 Quercus aucheri X X Var A2 

035 Rhamhus pichleri X Var A2 

036 Roemeria carica X Var A1,A2 

037 Rostraria obtusiflora ssp. amblyantha Var B1,B2 

038 Rosularia serpentinica X Var A2 

039 Sedum eriocarpum ssp. caricum X Var B1 

15 

Kriter

Sıra 

No 


Endemiği 

Kırmızı 

Listedekiler 


Popülasyon 


040 Sideritis albiflora X Var A2 

041 Silene sordida X Var A1,A2 

042 Silene tunicoides X Var A2 

043 Silene urvillei X Var A1,A2 

044 Stachys chasmosericea X Var A1,A2 

045 Symphytum circinale X Var A2 

046 Thlaspi cariense X Var A1,A2 

047 Tordylium brachytaenium X X Var A1,A2 

048 Tordylium ebracteatum X X Var A1,A2 

049 Tulipia saxatilis Var A2,B1 

050 Vesbascum cariense X Var A2 

BİTKİLER 

051 Vesbascum mykales X Var A1,A2 

052 Vesbascum propontideum X Var A1,A2 

053 Vesbascum renzii X Var A2 

KUŞLAR 

001 Bubo bubo X Var (Üreme) C1 

002 Caprimulgus europaeus X Var (Üreme) C1 

003 Circaetus gallicus - Avrupa X Var (Üreme) C1 

004 Coracias garrulus - Avrupa X Var (Üreme) B1,C1 

005 Dendrocopos syriacus X Var (Üreme) C1 

006 Emberiza caesia X 

007 Emberiza cineracea X 

008 Falco eleonorae (Karadoğan) X 

009 Halycon smyrnensis - Anadolu X 

010 Hieraetus fasciatus (Tavşancıl)- Akdeniz X 

011 Hippolais olivetorum X 

Var (1996 

Üreme) 

Nadir (1996 

Üreme) 

10-15 Çift 

(2004 Üreme) 

1 Çift 

(Üreme) 

2-3 Çift 

(Üreme) 

Var (1996 

Üreme) 

012 Lanius nubicus X Var (Üreme) C1 

013 Larus audouinii (Ada martısı) X 

014 

Phalacrocorax aristotelis desmarestii 

(Tepeli karabatak) 

015 Sitta krueperi X 

016 Sylvia rueppelli X 

X 

20-30 Çift 

(Üreme) 

25-35 Çift 

(Üreme) 

Yaygın 

(Üreme) 

Yaygın 

(Üreme) 

MEMELİLER 

001 Capra aegagrus (Yaban keçisi) X Var A1,C1 

002 Caracal caracal - Orta Doğu X Var B1,C1 

003 Lutra lutra (Su samuru) X Var C1 

004 Monachus monachus (Akdeniz foku) X Var A1,C1 

16 

Kriter 

C1 

C1 

C1 

B1,C1 

B1,C1 

C1 

C1 

C1 

C1 

C1

Sıra 

No 


Endemiği 

Kırmızı 

Listedekiler 


Popülasyon 


005 Monachus monachus - Doğu Akdeniz X Var B1,C1 

ÇİFT YAŞAMLILAR 

001 Lyciasalamandra flavimembris X X Var 

17 

Kriter 

A1,A2,A4, 

C1 

SÜRÜNGENLER 

001 Caretta caretta X 20 Yuva A1,C1 

002 Caretta caretta - Akdeniz X 20 Yuva B1,C1 

003 Lacerta certzeni X Var 

A2,A4,C 

1 

004 Testudo graeca 

KELEBEKLER 

Var A1,C1 

001 Archonapollinus - Anadolu Var B1,C1 

002 Glaucopsyche alexis - Anadolu Var B1 

003 Lycaena ottomana Var A1 

004 Lycaena ottomana - Güney Anadolu Var B1,C1 

005 Maniola megala X Var A4,C1 

006 Pseudophilotes bavius - Anadolu Var B1,C1 

007 Thymelicus acteon - Anadolu 

KIZBÖCEKLERİ 

Var B1 

001 Ceriagrion georgifreyi Var 

A2,A4,C 

1 

KRİTERLER 

A1 - Küresel ölçekte tehlike altındaki türler için önemli alanların seçiminde kullanılmaktadır. 

A2 - Bu kriter dünyadaki yayılış alanları 50.000 km² veya daha az olan türler için kullanılmaktadır. 

A4 - Biyoma endemik türlerden bir ya da daha fazlasının küresel popülasyonlarının % 5 veya daha fazlasını 

barındıran alanlar için kullanılmaktadır. 

B1 - Bölgesel ölçekte tehlike altındaki alttür ya da alt popülasyonlar için önemli alanların seçiminde 

kullanılmaktadır. 

C1 - AB ölçeğinde tehlike altındaki türler için önemli alanların seçiminde kullanılmaktadır. 

(3) - Güven E., Bozdoğan, M., İsfendiyaroğlu, S., Kılıç, D. T., Lise, Y. (2006) Türkiye’nin Önemli Doğa Alanları, Cilt 

I, Birdlife International & Doğa Derneği, s.204-205


1. Devecioğlu, B., Eke, B. (2000) Marmaris Milli Parkı, Isparta 

2. Güven E., Bozdoğan, M., İsfendiyaroğlu, S., Kılıç, D. T., Lise, Y. (2006) Türkiye’nin 

Önemli Doğa Alanları, Cilt I, Birdlife International & Doğa Derneği, Atlas Keşif ve 

Macera Dergisi, Ankara-2006, s.202-205 

3. Kalyoncu, H., Barlas, M., Yıldırım, M. Z., Yorulmaz, B. (2008) Gastropods of Two 

Important Streams of Gökova Bay (Mugla,Turkey) and Their Relationships with Water 

Quality, International Journal of Science & Technology, Volume 3, No 1, 27-36, 2008 

4. Özhatay, N., Kültür, Ş., Aksoy, N. (1999) Check List of Additional Taxa to the 

Supplement Flora of Turkey II, Tr. J. of Botany, 23 (1999) 151-169, TUBİTAK, s. 151- 

169 

5. Şenol, S. G. (2006) Güney Ege Denizi Çeşme Antalya Arası Adaları Flora ve 

Vejetasyonu, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İzmir 

6. Tuzlacı, E. (2002) Datça Yarımadası (Muğla) Florası ve Bu Yörede Halkın Yararlandığı 

Bitkiler, 14. Bitkisel İlaç Hammaddeleri Toplantısı, Bildiriler, 29-31 Mayıs 2002, 

Eskişehir. 

7. Yeşilyurt, E. B., Akaydın, G. (2012) Endemic Plants and Their Threat Categories of 

Muğla Province (Turkey), Hacettepe J. Biol. & Chem., 2012, 40 (2), 195–212 

8. Yılmaz, M. (2010) Özel Çevre Koruma Bölgeleri Yönetimi ve Sürdürülebilir Çevre 

Koruma Anlayışının Oluşumuna Etkisi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 

9. Zeki, S. (2006) Gökova Özel Çevre Koruma Bölgesi Güneyi Üst İnfralittoral 

Makroalgleri Üzerine Araştırmalar, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 

İnternet Kaynakları 

1. Gökova Özel Çevre Koruma Bölgesi 

http://www.csb.gov.tr/gm/tabiat/index.php?Sayfa=sayfahtml&Id=945 

2. Datça-Bozburun Özel Çevre Koruma Bölgesi 

http://www.csb.gov.tr/gm/tabiat/index.php?Sayfa=sayfahtml&Id=942 

3. Ulusal Deniz Koruma Alanları Sistemi - http://www.dka.gov.tr/ 

18

V – YÖRESEL YEMEK KÜLTÜRÜ 

Gökova ve Bozburun Yarımadası’ndaki yerleşmelerdeki yemek kültürü, kavurmayı öngören 

konargöçer Yörük kültürüyle haşlamayı öngören Rodos ve Girit mutfağını birleştiren; bu 

nedenle de yer yer Anadolu mutfak kültürünü yer yer de Ege mutfağını örnekleyen; ama 

gelinde Akdeniz mutfağı özelliklerini gösteren bir yapıya sahiptir. 

Zengin bitki örtüsünün oluşturduğu yöre mutfağı, doğada yetişen her tür sebzeyi kullanmayı 

başarmıştır. Genellikle zeytinyağlıların ağırlıkta olduğu bu mutfakta zengin et yemeklerine de 

rastlamak mümkündür. 

Ege beslenmesinin genel özelliklerini yöre mutfağında görmek mümkündür. Sebze ve yabanıl 

bitkiler, zeytinyağlılar yöre beslenmesinde önemli bir yer tutar. Bölge nüfusunun büyük bir 

kısmını oluşturan Yörükler arasındaysa beslenmenin temel öğeleri et ve süttür. Sebze 

kurutma, pekmez, reçel, tarhana, keşkek yapımına dayalı ev içi beslenme geleneği, toplumsal 

değişime koşut bir süreç izler. Seracılığın yörede yaygınlaşmasının ardından, meyve ve sebze 

üretimi pazara yönelik bir nitelik kazanmıştır. 

Yöre mutfağında sebzeler yaygın olarak tüketilir. Baklagiller ve sebze çeşitleri en sık rastlanan 

yemeklerini oluşturur. Patlıcan en yaygın kullanılan sebzedir. Kızartma, salata ve tatlılarda sık 

sık kullanılır. Genellikle akşam yemekleri için hazırlanan yumurtalı patlıcanda; soğan, 

domates önce yağda kavrulur. İçine ince ince doğranmış patlıcan eklenir. Üstüne yumurta 

kırılır ve ateşten alınır. Ekşili biber de yörenin özgün kızartma yemeklerinden biridir. 

Salatalarda radika, devetabanı, "gelingülü" de denen gelincik, ebegümeci gibi yabani otlar 

yaygın biçimde kullanılır. Bu bitkilerden bazıları ise kurutulur ve kış için saklanır. Bölgede 

yaygın olarak kullanılan bitkilerden biri de bakladır. Öyle ki çiçek açmadan toplanan baklanın 

yapraklarından dahi salata yapılır: Bakla yaprakları önce tuzla iyice ovulur, sonra döğülmüş 

sarmısak, yağ, limon ya da korukla karıştırılır. 

19

Yabani otlar daha çok kavrularak yenir. Kimi zaman bunların birçoğu bir arada kavrulur. Bu 

tür yemekler genel olarak "ot kavurması" olarak adlandırılır. Kazayağı, turp otu, tekesakalı, 

kuşyüreği, sığırdili, tereotu, dalgan, devetabanı, ebegümeci, ıspanak, kişkincik, kuzukulağı, 

kapçık, ballık gibi bitkiler kavurmanın dışında da değişik biçimlerde tüketilir. Yağ, soğan ve 

salçayla hazırlanan sosla ya da bulgur veya pirinçle pişirilir. Kimi zaman da üzerine ekşilik 

katılır. 

Sebze yemeklerinin başında bamya, börülce "karnıkara", nohut ve fasulye gelir. Bunlar 

genellikle zeytinyağlı olarak tüketilir. Baklagiller genel olarak etle birlikte pişirilir. 

Tavuk, ciğer, "biryan" denen kuzu kapama, et kavurması ya da çiftlik kebabı yöre mutfağında 

sık rastlanan et yemeklerini oluşturur. Özellikle çam balı, yörenin özgün besin 

kaynaklarındandır. Kahvaltı ve öğle yemekleri arasında kullanılan baldan, "çıtırmak" denen 

bir tatlı da yapılır. Bu tatlıda kaynatılmış bala kavrulmuş susam konur ve kalıp kalıp 

kesildikten sonra yenir. 

Yörenin belli başlı yemekleri gruplar halinde şu şekilde sıralanabilir: 

Çorbalar 

1. Arapaşı çorbası 

2. Ballı çorba – Osmaniye Köyü 

3. Börülce çorbası, 

4. Ekmek dökmesi 

5. Kuru bakla çorbası 

6. Makarna / Erişte çorbası 

7. Mısır çorbası – Osmaniye Köyü 

8. Paça çorbası: Taşlıca 

9. Soğan çorbası 

10. Sütlü çorba 

11. Sütlü tarhana – Osmaniye Köyü 

12. Tarhana 

13. Un çorbası 

20

Et Yemekleri 

1. Büryan (Biryan): Büryan kebabı için özel büryan kuyusu gerekmektedir. Önceden 

besiye alınmış bir oğlak kesilir, iç organları alınır. Etin soğuması için biraz dinlendirilir. 

Hayvanın içi ve dışı tereyağı, salça, karabiber karışımı ile güzelce ovulur. Dışına iyi 

pişsin diye çizikler atılır. Etin aralarına isteğe göre domates ve biber yerleştirilir. 

Ayakları kıvrım yerlerinden kesilir ve içe doğru kıvrılır. Oğlağın ciğer zarının içine 

soğan, domates ve biber konur, göğüs boşluğuna yerleştirilir, oğlakla birlikte şişer. 

Oğlak hazır olunca daha önceden ısıtılmış büryan fırınına ayaklarından aşağıya doğru 

sallandırılır. Oğlağın altına bir tava koyarlar, damlayan yağların burada birikmesi için. 

Büryan kuyusunun ağzı bir sac ile kapatılır ve sacın etrafı çamurla sıvanır. Büryan 

piştikten sonra etin terlemesi için bir beze sarılır ve bekletilir. Daha sonra dipte 

biriken iç yağıyla pilav yapılır ve bu pilavla birlikte büryan servis edilir. ⁽¹⁾ 

2. Çopur: Et haşlanıp sadeyağda kızartılır. Ayrı bir kapta yağla kavrulan unun içine limon 

veya koruk ekşisi ile bir baş sarımsak konur. Kızartılan etler ise bu karışımın üzerine 

konup bir taşım kaynatıldıktan sonra servis edilir. ⁽²⁾ 

3. Köy tavuğu dolması: Osmaniye Köyü’nde yapılan bu yemeği hazırlamak için tavuk 

yıkanıp temizlenir. Ayrı bir tavada ciğeri, taşlığı ve bir su bardağı pirinçle birlikte 

tereyağında kavrulur. İçine karabiber katılır ve bir tencerede nohutla birlikte iyice 

haşlanır. Haşlandıktan sonra tavuk çıkarılır ve kızartılır. Tavuk kızarmadan önce 

üstüne salça sürülebilir. Tavuğun suyuyla çorba, pilav yapılır. ⁽³⁾ 

4. Ciğer kavurma: Taşlıca Köyü’nde yapılan bu yemeği hazırlamak için kesilen hayvanın 

karaciğeri biraz bekletilir. Kip küp doğranır. Yağda kavrulur. Daha sonra içine pirinç 

konur ve pilav şeklinde pişirilir. İçine isteğe göre baharat konur. ⁽⁴⁾ 

(1) - Çınar, A. A. (2007) Muğla ve Çevresi Sözlü Kültürü ve Toplumsal Değerleri, Muğla Belediyesi Yayınları - 4, 

Muğla – 2007, s.146 

(2) - Halıcı, N. (1981), Ege Bölgesi Yemekleri, Konya Kültür ve Turizm Vakfı, s.89 



Muğla – 2007, s.147 

21

Balık ve Diğer Deniz Ürünleri Yemekleri 

Balık ve deniz ürünleriyle yapılan yemek ve yiyecekler genel anlamda Muğla Mutfağında 

olmamakla birlikte Gökova ve Bozburun gibi balıkçılığın bir meslek olarak yapıldığı denize 

yakın yerleşimlerde ortaya çıkmaktadır. Bu yemek ve yiyeceklerin temelini oluşturan başlıca 

balık çeşitleri şunlardır: alaker, aksokan, karasokkan, karagöz, gelincik, çarpan, levrek, çupra, 

sarıağız, kılıç, patlakgöz, akya, kefal, takoz, ıspara, kulliz, izmarit, malaç, iskoroz, barbun, 

(çamur barbunu, Amerikan barbunu, kırmızı barbun, erişte), orfoz, lağos, istiridye, istire, 

tırança, zargana, ispirne, palamut, torik, orkinos, sinarit, mercav vb. 

1. Ahtapotlu pilav 

2. Alahoş (Az kızartılan balık yemeği): Orhaniye Köyü 

3. Daş (Taş) Kebabı: İşkoroz, sokan, akyal ve kefal balığı ile yapılır. Özellikle kabuklu 

balıklar tercih edilir. Balıkların pişirilme açısından çok büyük olmaması gerekir. ⁽⁵⁾ 

4. Ekşileme Balık: Balıklar kızartılır. Artan yağa un konup kavrulur ve limon, koruk ekşisi 

ile birlikte balıkların üzerine dökülür. Aksokkan, mercan, lapa (kupis) ve kefal balığı ile 

yapılanı daha çok tercih edilmektedir. ⁽⁶⁾ 

5. Fırında: Öncelikle palamut türü (İstanbul palamutu, beyaz palamut, çingene 

palamudu), kefal ve işkoroz balığı olmak üzere her türlü balık pişirilebilir. ⁽⁷⁾ 

6. Gökçopur: Sebzeli balık yemeği – Orhaniye Köyü 

7. Her tür balık ızgara ve buğulama: Takos, melenur (karagöz), barbunya, çupra ve 

palamut ile yapılanı daha çok tercih edilmektedir. 

8. Kalamar dolma: Akçapınar Köyü 

9. Karides dolma: Akçapınar Köyü 

10. Kızartma: Her türlü balık kızartması yapılabilir. Ancak aksokkan, karasokkan ve 

işkoroz balığı ile yapılanı daha fazla tercih edilmektedir. 

11. Pilaki: Sulu balık yemeklerindedir. Orfoz ve çarpan (iskorpit) gibi sert balıklarla yapılır. 

12. Pirinçli balık: Sulu balık yemeklerindendir. Çupra ve mersin balığı ile yapılanı daha çok 

tercih edilmektedir. 

(5) - Fidan, A. F. (2006) Turunç Balık Yemekleri, Muğlaname – Muğla ve İlçeleri Kültürü, Muğla, s.252 



22

13. Soğanlı: İşkoroz, sokkan, akyal ve kefal balığı ile yapılanı tercih nedenidir. Bu balık 

yemeğinde kullanılacak İşkoroz balığının Temmuz aylarında, sabah erken saatte 

avlanılması istenir. ⁽⁸⁾ 

14. Yedi baharlı: Sulu balık yemeklerindedir. İskorpit, orfoz, akya (kuzubalığı) ve kefal gibi 

daha yumuşak etli balıklar kullanılır. 

Sebze Yemekleri 

1. Bakla yoğurtlaması 

2. Bakla kavurması: Taşlıca Köyü’nde de yapılan bu yemeği yapmak için baklalar henüz 

iç yapmamış haldeyken, yani çok tazeyken ince ince doğranır ve haşlanır. Tavada 

soğan ve taze sarımsak kavrulur. Üzerine süzülen baklalar katılır. Kırmızıbiber 

serpilerek iyice kavrulur. ⁽⁹⁾ 

3. Börülce kavurması 

4. Börülce ekşilemesi 

5. Çıntar Kavurması 

6. Ebegümeci Kavurması 

7. Ekşili biber, 

8. Gali Patlıcan 

9. Hardal haşlaması 

10. Kabak çiçeği ve yaprağı sarması veya dolması: Selimiye Köyü 

11. Patlıcan galesi (Gali Patlıcan): Selimiye Köyü’nde yapıldığı bilinen bu yemeği yapmak 

için patlıcanlar bir parmak kalınlığında üç, dört santimetre uzunluğunda doğranır ve 

tuzlu suda bekletilir. Eğer patlıcanlar tazeyse sap kısımları biraz bırakılır ve ayaklı 

olarak doğranır. Domatesler ve soğanlar doğranıp içine yağ eklenir ve suyunu çekene 

kadar kavrulur. Ayrı bir kapta sarımsaklar dövülür ve biraz suyla birlikte yemeğe ilave 

edilir. Kaynadıktan sonra ocaktan indirilir ve servis yapılır. Bu yemek ayrıca soğanı, 

domatesi hiç kavurmadan bütün malzemeleri bir arada tencereye koyarak da 

pişirilebilir. Bunlar biraz kavrulduktan sonra suyu ve sarımsağı eklenir ve kaynatılır. ⁽¹⁰⁾ 



Muğla – 2007, s.143 


Muğla – 2007, s.141 

23

12. Sirken otlaşı 

13. Teltorlu Börülce 

14. Yağlı patlıcan / İmambayıldı: Taşlıca Köyü’nde de yapılan bu yemeği yapmak için 

patlıcanlar dört taraftan birer santimetre kalınlığında soyulur. Soyulan yerlerden 

bıçakla çizikler atılır. Acının çıkması için yarım saat tuzlu suda bekletilir. Kızgın yağda 

sıkılarak ve silinerek kızartılır. Soyulmuş sarımsaklar bütün halinde biraz kızartılarak 

daha önceden çizilmiş yerlerden sokulur. Patlıcanların yanında birkaç biber de 

kızartılır. Daha sonra soğanlar kavrulur, içine biraz salça ya da kırmızıbiber konulur. 

Doğranmış domatesler kavurulur. İçine bir su bardağı kadar su ilave edilir. 

Kaynadıktan sonra kızartılmış olan malzemeler konulur ve bir taşım kaynadıktan 

sonra ocaktan indirilir ve servis yapılır. ⁽¹¹⁾ 

15. Yoğurtlu biber 

Salatalar 

1. Taze fasulye salatası: Taşlıca 

Yabani Otlu Yemekler 

1. Otlu kavurma: Taşlıca 

2. Ot silkmesi 

3. Tilkişen kavurması 

4. Turpotu kavurması 

5. Turpotu ekşilemesi 

6. Sirken otlu aş 

7. Semizotu yoğurtlaması 

8. Çıntar kavurması 

9. Çıntar köftesi 

10. Çıntar kızartması 

11. Çıntar közlemesi 

12. Çıntar teltoru 

13. Kuzugöbeği kavurması 

14. Ot Ekşilemesi: Taşlıca 


Muğla – 2007, s.141 

24

Hamur İşleri - Tatlılar: 

1. Çıtırmak (Kıyam): Osmaniye ve Gökçe Köyü’nde yapılan çıtırmakı yaomak için susam 

yıkanır, biraz kavurulur. Balın içine katılıp iyice kaynatılır. Daha sonra küçük küçük 

yastıgeçin üzerine veya sinin üzerine dökülür. Çıtırmak yer fıstığından da yapılabilir. ⁽¹²⁾ 

2. Çintar böreği – Osmaniye Köyü’nde de yapılan bu böreği yapmak için meşe ağacı ya 

da pınar diplerindeki nemli ve ılık yerlerde kendiliğinden yetişen kırmızı renkli mantarı 

suyla tek tek güzelce temizledikten sonra geniş bir kapta yaklaşık 30-40 dakika 

haşlamak gerekir. Daha sonra ise küçük parçalar halinde doğranarak yapılacak 

böreğin iç harcı olarak kullanılır. ⁽¹³⁾ 

3. Höşmerim: Osmaniye Köyü 

4. Kaşık Helvası (Gadı Helvası): Osmaniye Köyü 

Keşkek: Keşkek, bölgedeki bütün köylerde düğün, mevlit, sünnet, askere uğurlama 

gibi önemli tüm etkinliklerde yapılan en önemli ve geleneksel yiyecektir. Geçtiğimiz 

yıllarda bu yemekte kullanılan buğday, her mahallede bulunan dibeklerde dövülmekle 

birlikte günümüzde genellikle bu iş hazırlanıp satılan buğdaylar kullanılmaktadır. 

Dövülen ya da bu iş için alınan buğday yıkanır ve ıslanır. Geceden ıslanan buğdaylar 

sabah kazanda kaynayan suyun içine katılır ve karıştırmadan iyice pişirilir. Altında 

dibini tutmaması için fazla ateş bulunmaz. Bu nedenle daha çok meşe ve pınar odunu 

kullanılır. Ayrı bir tencerede tavuklar haşlanır ve didilir. Eskiden içine kırmızı et de 

didilmekteydi; fakat günümüzde artık keşkeğe kırmızı et koyma yok denecek kadar 

azdır. Didilen bu tavuklar, buğdaylar iyice pişince içine eklenir ve tavuğun suyu yavaş 

yavaş içine katılır. Ayrı bir kapta eritilen tereyağı içine katılır. Eskiden keşkeğin içine 

kuyruk ve böbrek yağı katılmaktaydı fakat artık sadece tereyağı ya da margarin 

katılmaktadır. Bu işlemlerin bitiminde keşkek büyük tahta kepçelerle iyice dövülür. 

Eskiden bu dövme işlemini gençler yapmaktaydı. Günümüzde ise bu işlem 

makinelerle yapılmaktadır. 


Muğla – 2007, s.157 

(13) – Çınar, A. A. (2007) Muğla ve Çevresi Sözlü Kültürü ve Toplumsal Değerleri, Muğla Belediyesi Yayınları - 4, 

Muğla – 2007, s.152 

25

Keşkek iyice dövüldükten sonra üzerine soğumaması için bir tepsi ya da kapak 

kapatılır. Tabaklara koyulunca üstüne içinde kırmızıbiber bulunan tereyağı gezdirilir. 

Bu tereyağının içine mendile ya da bir tülbent parçasına sarılmış kırmızıbiber konulur, 

böylece kırmızıbiber yağda dağılmadan renginin tereyağına çıkması sağlanır. ⁽¹⁴⁾ 

5. Pişi (Langada, Yalıngada, Kürülce): Bayır, Hisarönü 

6. Zerde: Pirinçler ayıklanır ve yıkanır. Daha sonra haşlanır. Haşlandıktan sonra içine 

şeker ve tuz katılır. Biraz şekerle kaynadıktan sonra içine dövülmüş karanfil ve zerde 

sakızı katılır, karıştırılır. Tabaklara alınır ve soğuması beklenir. ⁽¹⁵⁾ 

Zerde bölgenin en geleneksel tatlılarından biridir. Düğünlerin, mevlitlerin ve 

davetlerin vazgeçilmezlerindendir. Fakat günümüzde düğünlerde zerde yapımı 

azalmış olup yerine helva verilmektedir. 

7. Sulu baklava: Bayır Köyü 

Reçel, Şurup ve Pestiller 

1. Kabak besteli: Kabaklar soyulur ve ince ince doğranır. Geceden sertleşmesi için 

sönmüş kireçle kireçlenir ve sabah yıkanır. Köpüğü sararan yani deli ağda olan şıranın 

içine bu kabaklar katılır ve iyice kaynatılır. Pekmez kıvamına gelince ocaktan indirilir. 

Ocaktan indirilince tat vermesi için dal fesleğen konur. Bestel aynı zamanda 

karpuzdan, portakaldan ve turunçtan da yapılabilir. ⁽¹⁶⁾ 


Muğla – 2007, s.149 

(15) – Çınar, A. A. (2007) Muğla ve Çevresi Sözlü Kültürü ve Toplumsal Değerleri, Muğla Belediyesi Yayınları - 4, 

Muğla – 2007, s.155 


Muğla – 2007, s.166 

26


1. Çınar, A. A. (2007) Muğla ve Çevresi Sözlü Kültürü ve Toplumsal Değerleri, Muğla 

Belediyesi Yayınları - 4, Muğla - 2007 

2. Çınar, A. A. (2006) Muğlaname – Muğla ve İlçeleri Kültürü Üzerine Makaleleler, 

Muğla 

3. Fidan, A. F. (2006) Turunç Balık Yemekleri, Muğlaname – Muğla ve İlçeleri Kültürü, 

Muğla 

4. Halıcı, N. (1981), Ege Bölgesi Yemekleri, Konya Kültür ve Turizm Vakfı 

5. Muğla Yemekleri - http://www.muglakulturturizm.gov.tr/belge/1-96490/mugla-mutfagi.html 

Özel Bilgiler 

1. Köy Muhtarlıklarının Verdiği Bilgiler 

2. Marmaris Turizm Altyapı Birliği (MARTAB) 

27

VI – GENEL OLARAK YÖRESEL HALK KÜLTÜRÜ 

GELENEK VE GÖRENEKLER 

Doğum 

Araştırmaya konu olan köylerde okuryazarlık oranının Türkiye ortalamalarının çok üstünde 

olması, turizm sektörünün uluslararası etkisi ve Yörük kültürünün geleneksel niteliği 

nedeniyle toplum içinde belirgin bir cinsiyet ayrımının bulunmadığı, bu nedenle doğumdaki 

cinsiyet farkının önemli olmadığı bilinmektedir. Geleneksel kültürün doğumla ilgili birçok 

ritüeli günümüz koşullarında unutulmuş olmakla birlikte doğum sonrasında çocuğun kırkı 

çıkmadan dışarı çıkmaması, ad vermede aile büyüklerine öncelik verilmesi, mevlit 

okutturulması gibi adetler halen devam etmektedir. 

Sünnet 

Günümüz koşullarında birçok aile sünneti doğumun hemen sonrasında yaptırmakla birlikte, 

köylerde geleneksel sünnet şölenleri yapılmakta; çocuklar için sünnet giysisi, odası ya da 

yatağı hazırlanmakta, sünnet öncesi kına gecesi düzenlenmekte, eskiden at ya da deve 

üstüne binilerek yapılan gezi şimdi arabalara binilerek yapılmakta, sünnet için köydeki 

herkese yazılı davetiye ya da hediyelik eşya şeklinde çağrı yapılmakta, sünnet olan çocuğa 

takı, para ya da verilmekte, sünnet sonrası düzenlenen yemekte içkiler içilip oyunlar 

oynanmakta ve silahlarla havaya ateş edilmekte, mevlit okutturulmaktadır. 

Evlenme 

Evlenme ile ilgili geleneksel kültür bugün çok değişmiş olmakla birlikte, kız arama, söz kesme, 

nişan, “oku dağıtma” (yakın akraba ve tanıdıklara davetiye olarak bardak, kibrit, havlu gibi 

eşyaları göndermek), takı takmak, çeyiz ve çeyiz sergileme gibi alışkanlıklar devam etmekte, 

her aile eskiden bir hafta ya da üç gün süren düğünleri bugün kına gecesi ve düğün gecesi 

şeklinde düzenlemekte, kına gecesinde kadınlar ve erkekler ayrı ayrı toplanarak eğlenmekte, 

düğün gecesi ise çoğu kez erkeğin evinde ya da kiralanan bir salon ya da bahçede yemek 

yiyerek, içki içerek, oyunlar oynayarak ve silahla havaya ateş ederek yapılmaktadır. Köy 

28

düğünleri genel olarak Muğla ve Marmaris’teki modern evlenme ritüellerinden etkilenmekte, 

her geçen gün geleneksel tutum ve davranışlar bırakılmakta ya da unutulmaktadır. 

Ölüm 

Ölüm törenleri, eskiden olduğu gibi kısa tutulmakta, vefat eden kişi genel olarak aynı gün 

içinde defnedilmekte, ölü evine taziyeye gidilerek ölünün yakınlarına en az bir hafta yiyecek, 

içecek götürmek suretiyle yardımcı olunmaktadır. Ölümden 52 gün sonra ise mevlit okutulur. 

Askere Uğurlama 

Her erkeğin askere gitmesi, asker olacak erkek ile ailesi ve arkadaşları için önemli bir olaydır. 

Bu nedenle her aile askere gidecek oğlu için kına gecesi düzenlenerek oğullarının arkadaşları 

ile eğlenmesini sağlamakta, uğurlama günü ise davul-zurna eşliğindeki bayraklarla süslenmiş 

araba konvoylarıyla ve silahlarla havaya ateş edilerek bir köy turu yapılmakta ve erkek, 

askere uğurlanmaktadır. 

Halk Sporları 

Eskiden yaygın olan yağlı güreşler, bugün yapılan birtakım girişimlerle canlandırılmak istense 

de eski önemini ve canlılığını, bir gelenek olma alışkanlığını kaybetmiştir. 

29


01. Çınar, A. A. (2007) Muğla ve Çevresi Sözlü Kültürü ve Toplumsal Değerleri, Muğla 

Belediyesi Yayınları – 4 

02. Kalaycı Durdu, Bircan (2006) Marmaris, Ortaca, Köyceğiz ve Ula’da Geçmişten 

Günümüze Tahtacı Türkmenler Arasında Evlilikle İlgili Gelenekler, Muğlaname – 

Muğla ve İlçeleri Kültürü, Muğla 

03. Karaca, B. (2008) 1522-1532 Tarihlerinde Menteşe Bölgesi Yörükleri, Fırat 


Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 18, Sayı: 2, s.403-440 

1. Köy Muhtarlıklarının Verdiği Bilgiler 


30

VII – KÖYLER 

Sayfa 

01. Adaköy……………………………………………………………………………………….. 31 

02. Akçapınar Köyü………………………………………………………………………….. 51 

03. Bayır Köyü………………………………………………………………………………….. 77 

04. Çamlı Köyü…………………………………………………………………………………. 93 

05. Çetibeli Köyü………………………………………………………………………………. 128 

06. Gökçe Köyü………………………………………………………………………………… 151 

07. Hisarönü Köyü……………………………………………………………………………. 174 

08. Karacasöğüt Köyü………………………………………………………………………. 208 

09. Orhaniye Köyü……………………………………………………………………………. 229 

10. Osmaniye Köyü…………………………………………………………………………… 241 

11. Selimiye Köyü……………………………………………………………………………… 252 

12. Söğüt Köyü………………………………………………………………………………….. 265 

13. Taşlıca Köyü…………………………………………………………………………………. 279 

14. Turgut Köyü……………………………………………………………………………….. 315 

15. Yeşilbelde Köyü…………………………………………………………………………… 332 

31

01. ADAKÖY 

Marmaris kent merkezinin güney ve güneydoğusunda yer alan; kuzeyinde Marmaris 

Belediyesi sınırları, doğusunda Köyceğiz ilçesi sınırları, batı ve güneyinde de denizle çevrili bir 

köy yerleşimidir. Yerleşimin coğrafi koordinatları 28° 18' 7'' Doğu, 36° 49' 3'' Kuzey şeklinde, 

denizden yüksekliği de ortalama olarak 9 m’dir. 

Yerleşimin Tarihi: Köy halkı aslen Bulgaristan göçmeni olup, tarihi kayıtlarda ilk kez 1308 

yılına ait Aydın Vilayeti Salnamesi’nde “Ada” ismi ile karşımıza çıkmakta ve bu isim 1326 

yılına ait Aydın Vilayeti Salnamesi ile Cumhuriyet döneminde ait resmi yayın ve belgelerde de 

varlığını sürdürmektedir. 

Hicri 1308 (M.1890-1891) tarihli Aydın Vilayeti Salnamesi kayıtlarına göre yerleşimdeki 35 

hanede toplam 159 kişi yaşamaktadır. Bu nüfus, Cumhuriyet döneminde yapılan 1935 tarihli 

genel nüfus sayımında 39’u erkek, 52’si kadın olmak üzere 91’e; 1940 tarihli genel nüfus 

sayımında 32’i erkek, 49’u kadın olmak üzere 81’e, 1945 tarihli genel nüfus sayımında 120’si 

erkek, 97’si kadın olmak üzere 217’ye; 1950 yılında yapılan genel nüfus sayımında 149’a; 

1955 yılında yapılan genel nüfus sayımında da 39’u erkek, 57’si kadın olmak üzere 96’ya 

ulaşmıştır. 

Yerleşim, 24 Nisan 1957 tarihindeki büyük deprem sonrasında su kaynaklarının yok olması 

üzerine Marmaris’e yönelik göç nedeniyle terk edilmiştir. Ancak 1970’li yıllarda bölgedeki 

turizm hareketinin gelişmesi ve 1983 yılında Aksaz Üs Komutanlığı inşaatlarının Aksaz 

Karaağaç Koyu’nda yapılmaya başlanması ve 1992 yılında hizmete açılması nedeniyle 

bölgedeki yerleşim yeniden canlanmıştır. 

İçişleri Bakanlığı İller İdaresi Genel Müdürlüğü kayıtlarına göre; Ada, Adaağzı, İnceburun, 

Kömürlük ve Yalancıboğaz yerleşimleri Adaköy’e bağlıdır. Bunun dışında kalan başlıca 

mevkilerin isimleri ise şu şekilde sıralanabilir: Adaköy, Aksaz Bayırı, Aykırmarçeşmesi, 

Büyükkargı, Çamurluk, Eğridere Sırtları, Geyikyurdu Sırtı, İncebel Sırtı, Kabagargılık, Kale 

Sırtları, Karabatak Taşı, Karaincir, Karataş Sırtı, Karayar, Kargıcık Sırtları, Kesmelik Sırtı, 

32

Kızılkum, Killik Sırtı, Kömürlük Sırtı, Küçükkargı, Kütüklüpınar, Sarıdüz, Sömekli, Tahtacı 

Sırtları, Tokataşıkovan, Traşdeğirmeni Sırtı, Üçtaş. 

NÜFUS VE DEMOGRAFİK ÖZELLİKLER 

Nüfus 

Adaköy’ün nüfusu, 2011 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) verilerine göre 4.801 

kişi olup bunun % 77’sini (3.697 kişi), köyün sınırları içindeki Aksaz Deniz Üssü’nde yoğun bir 

asker nüfusunun barınması nedeniyle erkekler oluşturmaktadır. 

Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi verileri, köy ölçeğinde yaş gruplarını vermediği için köyde 

yaşayanların hangi yaş kuşaklarında oldukları bilinmemektedir. 

Medeni Durum 

Yine aynı şekilde, bu nüfusun 2.389’u hiç evlenmemiş, 898’i erkek, 661’i kadın olmak üzere 

toplam 1.559’u evli; 40’ı erkek, 12’si kadın olmak üzere toplam 52’si boşanmış; 6’sı erkek, 9’u 

kadın olmak üzere toplam 15’inin eşi ölmüştür. 

Okuma Yazma Bilinirliği 

Nüfusun, 6+yaş ve 15+yaş gruplarında 22’si erkek, 19’u kadın olmak üzere toplam 22 kişi 

okuma yazma bilmemekte; 6+yaş grubuna göre 3.316’sı erkek, 880’i kadın olmak üzere 

toplam 4.196’sı (% 96,39); 15+ yaş grubuna göre 3.160’ı erkek, 707’si kadın olmak üzere 

toplam 3.867’si (% 96,10) okuma yazma bilmektedir. 

Eğitim Düzeyi 

Nüfusun, 6+ yaş grubunda 356’sı erkek, 170’i kadın olmak üzere toplam 526 kişi (% 12,08) 

herhangi bir okul bitirmeksizin okuma yazma bilmekte; 28’i erkek, 35’i kadın olmak üzere 

toplam 63 kişi (% 1,45) ilkokul, 1.115’i erkek, 44’ü kadın olmak üzere toplam 1.159 kişi (% 

26,63) ilköğretim okulu, 11’i erkek, 18’i kadın olmak üzere toplam 29 kişi (% 0,67) ortaokul 

veya dengi okulu, 1.077’si erkek, 311’i kadın olmak üzere toplam 1.388 kişi (% 31,89) lise 

33

veya dengi okul, 729’u erkek, 302’si kadın olmak üzere toplam 1.031 kişi (% 23,68) ise 

yüksekokul ve üzeri eğitim düzeyine sahiptir. 

Nüfusun, 15+ yaş grubunda 207’si erkek, 3’ü kadın olmak üzere toplam 210 kişi (% 5i22) 


toplam 63 kişi (% 1,57) ilkokul, 1.108’i erkek, 38’i kadın olmak üzere toplam 1.146 kişi (% 


veya dengi okulu, 1.077’si erkek, 311’i kadın olmak üzere toplam 1.388 kişi (% 34,49) lise 

veya dengi okul, 729’u erkek, 302’si kadın olmak üzere toplam 1.031 kişi (% 25,62) ise 

yüksekokul ve üzeri eğitim düzeyine sahiptir. 

YOL VE ULAŞIM 

Adaköy, Marmaris Kent Merkezi’ne 5, Muğla İl Merkezi’ne 56 km uzaklıktadır. 

Marmaris kent merkezinin güney-doğusunda yer alan ve Aktaş, Adaağzı, Yalancıboğaz, 

Cennet Adası ve Aksaz mevkilerinden oluşan bir yerleşimdir. Aktaş’ın Marmaris kent 

merkezine uzaklığı 3 km, Adağazı’nın uzaklığı 5 km, Yalancıboğaz’ın uzaklığı 9 km, Aksaz’ın 

uzaklığı ise 16 km’dir. 

Marmaris’ten gelip Aktaş’ta ikiye ayrılan yolun bir bölümü Adaağzı’ndan geçip Cennet 

Adası’nı anakaraya bağlayan ve Yalancıboğaz olarak adlandırılan 800 metrelik bir koridoru 

geçtikten sonra Cennet Adası’nda sonlanır. Aktaş’ta ikiye ayrılan yolun diğer bölümü ise 

Yırtma Tepe (587 m) ile Sünger Tepe’nin (661 m) arasından geçerek Aksaz’a ulaşır. 

Marmaris – Adaağzı - Marmaris arasındaki ulaşım, Marmaris merkezden her yarım saatte 

kalkan minibüslerle, Marmaris – Aksaz - Marmaris arasındaki ulaşım da Marmaris Otobüs 

Terminali’nden her 20 dakikada bir kalkan dolmuşlarla sağlanmaktadır. 

COĞRAFİ YAPI 

Köyün yasal sınırları, harita üzerinden kesin olarak bilinmediği ve belirlenemediği için; 

Adaköy’e ait arazilerin, Günücek Azmağı-Balan Dağı (990 m)-Küçükbalabandağı Tepesi (812 

34

m)-Göllü Burnu-Deliklikaya Burnu-Sarplı Burnu-Turnalı Burnu-Turnalı Kayası-Devetaşı Burnu- 

Alkaya Burnu-Kır Burnu-İnceburun-Günücek Azmağı hattı içinde kaldığı varsayılmıştır. Bu 

varsayımsal tanımlama ile belirlenen alan içindeki coğrafi işaretler ise şu şekilde sıralanabilir: 

BAŞLICA DAĞ VE TEPELER 

Bölgenin yükseklikleri bilinen başlıca dağ ve tepeleri, yükseklik sıralamasına göre aşağıdaki 

listede gösterilmiştir: 

Yüksekliği bilinen tepeler 

1. Balan Dağı (990 m): Aksaz Deniz Üssü’nün kuzeyinde olup üzerinde telsiz röle 

istasyonu ile 35 metrelik bir anten bulunmaktadır. 

2. Küçükbalaban Tepesi (812 m): Aksaz Deniz Üssü’nün kuzeyindedir. 

3. Kırzeytin Tepesi (705 m): Marmaris-Aksaz yolunun Adaağzı-Aksaz bölümünün 

kuzeyindedir. 

4. Sünger Tepe (661 m): Marmaris-Aksaz yolunun Adaağzı-Aksaz bölümünün 

güneyindedir. 

5. Dağardı Tepesi (636 m): Aksaz Deniz Üssü’nün güneybatısındadır. 

6. Yalabuk Tepe (607 m): Aksaz Deniz Üssü’nün kuzeybatısındadır. 

7. Kızılyurtbaşı Tepesi (588 m): Karaağaç Limanı girişinin batısındadır. 

8. Yırtma Tepe (587 m): Marmaris-Aksaz yolunun Adaağzı-Aksaz bölümünün 

kuzeyindedir. 

9. Esebendi Tepesi (557 m): Karaağaç Limanı girişinin batısında, Aksaz Deniz Üssü’nün 

güneydoğusundadır. 

10. Kargıcık Tepe (536 m) 

11. Ecesivrisi Tepe (479 m): Aksaz Deniz Üssü’nün güneyindedir. 

12. Arabekçi Tepesi (402 m): Yıldız Adası’nın ortasındadır. 

13. Asartepe (402 m) 

14. Delihurmabaşı Tepesi (370 m): Günücek Mesire Yeri ile Adaağzı arasında, Marmaris- 

Adaköy yolunun doğusundadır. 

15. Mezarlık Tepesi (374 m): Aksaz Deniz Üssü’nün kuzeyindedir. 

16. Akmaz Tepe (370 m) 

35

17. Göçüklü Tepe (340 m): Aksaz Deniz Üssü’nün kuzeyindedir. 

18. Telefon Tepe (320 m): Yalancıboğaz’ın doğusundadır. 

19. Adataşı Tepesi (276 m): Yıldız Adası’nın güneyindedir. 

Yükseklikleri bilinmeyen tepeler ise şu şekilde sıralanmıştır: 

1. Aktaş Tepesi: Adaağzı’nın kuzeybatısında ve deniz kenarındadır. 

2. Bakırcak Tepesi: Yıldız Adası’nın kuzeydoğusundadır. 

3. Bel Tepe: Marmaris-Aksaz yolunun Adaağzı-Aksaz bölümünün güneyindedir. 

4. Bozan Tepe: Marmaris-Aksaz yolunun Adaağzı-Aksaz bölümünün güneyindedir. 

5. Çamlık Tepe: Yıldız Adası’nın batısındadır. 

6. Çetili Tepe: Yıldız Adası’nın doğu kısmındadır. 

7. Çiftesivrisi Tepesi: Karaağaç Limanı girişinin batısındadır. 

8. Gökburun Tepesi: Adaağzı’nın batı yönündedir. 

9. Karatapan Tepesi: Marmaris-Aksaz yolunun Adaağzı-Aksaz bölümünün kuzeyindedir. 

10. Kızılsu Tepesi: Yıldız Adası’nın güneyindedir. 

11. Körmen Tepe: Yıldız Adası’nın güneybatısındadır. 

12. Kuzgunlu Tepe: Yıldız Adası’nın kuzeydoğusundadır. 

13. Küçükkırtıl Tepesi: Marmaris-Aksaz yolunun Adaağzı-Aksaz bölümünün kuzeyindedir. 

14. Mersintaş Tepesi: Yıldız Adası’nın Keçi Adası’na bakan kuzeybatı yüzündedir. 

15. Ortakum Tepesi: Yıldız Adası’nın güneydoğusunda, Gemiparlayan Koyu’nun güney 

ucundadır. 

16. Yelken Tepe: Adaağzı’nın kuzeyindedir. 

BURUNLAR: 

01. Delihurma Burnu: Albatros Marina’nın kuzeyindedir. 

02. Gökburun: Adaağzı Koyu’nun batısındadır. 

03. Kütüklü Burnu: Yalancıboğaz Mevkii’ndedir. 

04. Kömürlük Burnu: Yalancıboğaz Mevkii’ndedir. 

05. Kırselik Burnu: Yıldız Adası’nın kuzey yüzündeki Cennetadası Koyu’nun batısındaki 

burunun adıdır. 

06. Çapıevi Burnu: Yıldız Adası’nın kuzey yüzünde ve Bedir Adası’nın karşısındadır. 

36

07. Akburun: Yıldız Adası’nın kuzey yüzünde ve Bedir Adası’nın güneybatısındadır. 

08. İnce Burun: Yıldız Adası’nın Keçi Adası’na bakan yüzünde, kuzeybatı yönündedir. 

09. Kır Burnu: Yıldız Adası’nın batı yönünde ve Keçi Adası fenerinin karşısındadır. 

10. Alkaya Burnu: Yıldız Adası’nın güneyindedir. 

11. Aksu Burnu: Yıldız Adası’nın güneyindedir. 

12. Kütük Burnu: Yıldız Adası’nın güneydoğu yönünde, Alıçlı Koyu’nun güneyindedir. 

13. Dökük Burnu: Yıldız Adası’nın doğusundadır. 

14. Akyar Burnu: Yalancı Boğaz Mevkii’nin güneyindedir. 

15. Devetaşı Burnu: Karaağaç Yarımadası’nın güneyindedir. 

16. Turnalı Burnu: Karaağaç Yarımadası’nın güneydoğu yönündedir. 

17. Buğluca Burnu (36° 50,3’ N - 28° 27,1’ E): 

18. Sarplı Burnu: Kaarağaç Yarımadası’nın doğusunda, Karaağaç Limanı girişindedir. 

19. Deliklikaya Burnu (36° 49,9’ N - 28° 25,6’ E):Kaarağaç Yarımadası’nın doğusunda, 

Karaağaç Limanı girişindedir. 

20. Kargılı Burnu (36° 51,6’ N - 28° 26’ E): 

21. Göllü Burnu: Karaağaç Yarımadası’nın doğusunda, Karaağaç Limanı girişindedir. 

DENİZ FENERLERİ: 

01. İnce Burun Feneri (36° 48,9’ N - 28° 16’ E), 

02. Akburun Feneri (Aksaz Limanı), 

03. Aksaz Kayalık Feneri, 

04. Çanakçıburnu Feneri (Aksaz Limanı), 

05. Kargılıburnu Kayalık Feneri (Karaağaç Körfezi), 

06. Küllüburun (Delikkaya) Feneri (Karaağaç Körfezi), 

07. Turnalıkayası İşaret Şamandırası (Aksaz Limanı), 

08. Yılancık Adası Feneri (Karaağaç Körfezi) 

YARIMADALAR 

1. Yıldız (Cennet, Nimara) Yarımadası: Gerçekte bir yarımada olmakla birlikte Yıldız ya 

da günlük dilde Yıldız, Nimara ya da Cennet Adası olarak adlandırılan bölge yapılan 

yüzey araştırmalarına göre eski Ada Köyü kalıntılarının yer aldığı tepe üzerinde 

37

ulunan ve Helenistik döneme tarihlenen askeri bir garnizon niteliğindedir. Yaklaşık 

1,5 saatlik bir tırmanışla ulaşılan tepenin üzerinde sur duvarları ve bir gözetleme 

kulesine ait olması gereken kalıntılar mevcuttur. Bu nokta, Marmaris Körfezi, Rodos 

ve bölgenin iki tarafında yer alan boğazların izlenebileceği stratejik bir konuma 

sahiptir. Tepenin eteklerinde de birçok yapı kalıntısına ait temel izleri görülmektedir. 

Tümüyle ormanlarla kaplı olan bölge, Marmaris Körfezi’nin hemen girişindedir. 

Günübirlik tur teknelerinin uğrak yeridir ve hemen hemen her tekne burada mola 

verir. 

2. Karadağ Yarımadası 

KÖRFEZLER 

Marmaris Körfezi ile Karaağaç Körfezi arasında yer almaktadır. 

1. Marmaris Körfezi: Enlemi 36˚ 43΄ 54΄΄ K, boylamı 28˚ 18΄ 51΄΄ D olan Kadırga Burnu 

ile enlemi 36˚ 47΄ 18΄΄ K, boylamı 28˚ 24΄ 24΄΄ D olan Turnalı Burnunu birleştiren 

hattın iç kısmında kalan denizalanıdır. Bu körfez içinde yer alan Marmaris Limanı iç ve 

dış liman olmak üzere iki kısma ayrılmıştır. İç liman, Yıldız (Nimara, Cennet) Adası ile 

Keçi Adası fenerini birleştiren hattın iç kısmında, dış liman ise, liman sınırı ile iç liman 

sınırı arasında kalan deniz sahasıdır. 

2. Karaağaç Körfezi: Aksaz Deniz Üs Komutanlığı tesislerinin konumlandığı, tümü askeri 

KOYLAR 

bölge sınırlanmış bir körfezdir. 36° 48’ 48” E, 28° 27’ 42” E Gökyar Burnu ile 36° 47’ 

24” N, 28° 24’ 24” E Turnalı Burnu hattını birleştiren çizginin kuzey tarafı ile sahil 

arasındaki alan askeri yasak bölge olarak tanımlanmıştır 

01. Aktaş Koyu: Marmaris’ten Cennet Adası’na giderken Aksaz yol ayrımından hemen 

sonraki ve kıyısında Orange Resort Beach, Club Melle Mare ve Çarıkçı Otel gibi turistik 

tesislerin bulunduğu bir koydur. 

38

02. Adaağzı Koyu: Marmaris Limanı’nın güneydoğusunda, batısındaki burunun içine, 

kuzeye doğru girmiş küçük bir koydur. 

Koyun doğusunda bulunan Günlük Ormanları içinden bir azmak denize iner. Bu 

azmağın denize aktığı alan, koy ortalarına kadar sığlıktır. Bu kısımdan, güneyindeki 

Kütüklü Burun’a kadar uzanan mevkii içinde birçok tekne, demir tutan zemine 

demirleyerek alargada kalırlar. Özellikle yaz aylarında burada çok tekne demirlidir. 

Bölge, tepelerde çam ağaçları, kıyıda dev okaliptüs ağaçları ile yemyeşil bir görünüm 

sunar. 

Koy içinde, kıyıdaki otele ve yanındaki yazlık evlere ait plaj yüzme alanı güvenlik 

şamandırası vardır. Bu şamandıradan kalan kısma 5-8 metrelere demir atılıp, alargada 

veya batıdaki kıyıdan koltuk alarak kıçtankara kalınır. Doğu ve güney havaları hariç 

korunaklı bir koydur, demir tutar. 

03. Yıldız Adası ve Bedir Arası Koyları (Koordinat 28° 17. 71' E, 36° 49. 44' N): Marmaris 

Limanı’nın güneyinde bulunan Yıldız (Nimara, Cennet) Adası ile Bedir Adası arasında 

kalan bölgedir. 

Temiz fakat derin suyu olan mevkiinin etrafı sık zeytin ve çam ağaçları ile kaplı 

tepelerle çevrilidir. 

Adalar arasındaki dar kanalın güneydeki Yıldız Adası’nın en korunaklı yeri, kanalın 

batısındaki, Akburun’un altıdır (36°48’93”K-28°16’68”D). 

Burada derinlikler kıyıya doğru düşer. Koyun köşe noktasında, sık ağaçların arasında 

bir ev bulunur. Bu evin önünde güvenlik şamandıralarına dikkat ederek, 12-25 

metrelere yosunlu zemine demir atıp, batı kıyıdan koltuk alıp kıçtankara 

olunur. Batıya ve güneye kapalı bu mevki, kuzeye ve doğuya açıktır. Yaz sezonunda, 

genelde sakin bir şekilde barınmak mümkündür. 

39

Yıldız Adası’nın kuzey kıyısı, lodosun etkili olduğu zamanlarda, Marmaris rıhtımından 

kaçan teknelerin sığındığı yerdir. Akburun’un batısında da yine benzer bir koy 

mevcuttur. 

Aynı kanal içinde, Bedir Adası’nın güney kıyısında çok güzel bir girinti bulunur (36° 49’ 

71” K - 28° 17’ 41” D). 10-15 metrelere sahile demir atıp bağlanılabilir. Burası, kuzey 

rüzgârlarına en korunaklı yerdir. 

Bu bölge, günlük tur teknelerinin yoğun bir şekilde geldiği yerdir. 10.30-17.00 

saatlerinin dışında genellikle sessiz sakindir. 

04. Kömürlük Koyu: Yıldız (Nimara, Cennet) Adası ile Bedir Adası arasında kalan bölgede 

yer alır. 

05. Cennet Adası Koyu: Yıldız (Nimara, Cennet) Adası’nın Marmaris kent merkezine 

bakan yüzündedir. 

06. Kızılkum Koyu: Yıldız (Cennet) Adası’nın Keçi Adası’na bakan yüzündeki Kızılkum 

Koyu, mavi tur tekneleriyle günlük tekne turlarının uğrak noktasıdır. 

07. Abdireis Koyu: (28° 16. 55' E, 36° 47. 89' N) Marmaris Limanı girişinde doğuda kalan 

Yıldız (Cennet) Adası’nın güneybatısındaki Alkaya Burnu’nun batısındaki küçük 

koydur. 

Ağzı batıya açık, etrafı zeytin ağaçları ve makiliklerin olduğu dik tepelerle çevrilidir. 

Koy, doğu ve güneye kapalıdır. Dip yapısı çok güzel, ferah bir koydur. Koy, Marmaris 

Limanı ve içmelere giriş çıkış yapan tüm teknelerin trafiğine hâkim bir noktadadır. 

Girişin karşısındaki kıyı şeridinin tam ortasından küçük bir dil uzanır. Bu dilin güney 

tarafı demirlemeye daha uygundur. Kara bağlantısı olmayan, bakir bir koydur. Yaz 

aylarında, turizm sezonunun yoğun olduğu günlerde, tur tekneleri bu koyda durak 

yaparlar. Yolcularını yüzdürüp, başka koylara geçerler. 

40

Koyun güneyindeki burnun arkasında çok güzel bir mağara bulunur. Fosforlu Mağara 

adıyla anılan bu mağara bilinen ve rağbet gören bir yerdir. Koy içinden, botla ya da 

yüzerek gidilebilir. 

Tüplü dalış yapan teknelerin, bu bölgesinde dalış yaptıkları çok güzel noktalar vardır. 

08. Aksu Koyu: Yıldız (Nimara, Cennet) Adası’nın açık deniz tarafındadır. Dibe doğru 

masmavi derinleşmesi ile heyecan vericidir. Eğitim dalışları, tecrübeli dalgıçlar ve 

teknede olup da dalgıç olmayanlara hitap edecek tek koydur. 

09. Çamurluk Koyu: 

10. Alıçlı Koyu: Kütük Burnu’nun kuzeybatısındaki küçük bir koydur. 

11. Gemiparlayan Koyu: Yıldız Adası’nın doğusundadır. 

12. Küçük Sünger Koyu: Karaağaç Yarımadası’nın güneyindedir. 

13. Büyük Sünger Koyu: Karaağaç Yarımadası’nın güneyinde, Küçük Sünger Koyu’nun 

batısındadır. 

14. Başsen Koyu: Karaağaç Yarımadası’nın güneyinde, güneyli rüzgarlara tümüyle açık 

küçük bir koydur. 

15. Karaağız Koyu: 

16. Aksaz Koyu: Karaağaç Körfezi'nin batısında, askeri deniz üssünün bulunduğu koy 

askeri yasak bölge sınırları içinde bulunmaktadır. 

17. Bozburun Koyu: Yeri kesin olarak belirlenememekle birlikte Aksaz Koyu’nda yer alıp 

Köyceğiz ilçe sınırları içinde kalan Boz Burun’un yanındaki Yörükbükü Koyu’nun ikinci 

bir adı olabilir. 

41

18. Günnücek Koyu: 

19. Yörükbükü Koyu: Marmaris ile Köyceğiz arasındaki sınırda bulunan koy 340 m. 

yüksekliğindeki Göçüklü Tepe ile 431 m. yüksekliğindeki Çimelibaşı Tepesi arasında 

yer almakta ve Aksaz Deniz Üssü’nün tam karşısında bulunmaktadır. 

20. İncirlik Koyu: Karaağaç Körfezi’nin açığındaki Yılancık Adası’nın batısında olup askeri 

yasak bölge içinde bulunmaktadır. 

ADALAR VE KAYALIKLAR 

1. Bedir Adası: Yıldız (Nimara, Cennet) Adası ile Marmaris Limanı arasında kalan bir 

adadır. 

2. Keçi Adası: Marmaris Körfezi girişini Büyük ve Küçük Boğaz şeklinde ayıran adanın 

üstünde bir deniz feneri (36° 48’ N - 28° 15,5’ E) bulunmaktadır. 

3. Yılancık Adası: Karaağaç Limanı’nın ağzında bulunan Yılancık Adası, zengin bir bitki 

örtüsü (zeytin, çam, harup, maki) ile süslüdür. Üzerinde fener olan güney tarafındaki 

tepe 100 m’ye erişir. Sonra ada, kuzey burnuna doğru daralarak, tatlı bir meyille iner. 

Dik kayalar ve aralarında kırmızı toprak yarlar, kıyılarını çevreler. 

Adanın kuzey burnunu dönünce, sahil doğu yakasında geniş bir girinti yapar. İncirli 

Koyu olarak adlandırılan bu girintinin kuzey tarafı derindir. Güney tarafı ise, yol 

üstünde, yemek ve yüzme molaları için güzel bir uğrak yeridir. Burada su daha sığdır. 

Kıyıda kat kat olmuş kırmızı kayalar üst üste biner. 

Yılancık Adası, Karaağaç Limanı’nın “yasak sahası” içinde kalır. Karaya çıkmak ve 

yabancıların izinsiz girmesi yasaktır. 

4. Devetaşı Adası: Karadağ Yarımadası’nın Marmaris Körfezi tarafındaki ucu olan 

Devetaşı Burnu’nun önündeki döküntü kayalıklardan oluşan küçük bir adadır. 

42

5. Aksaz Adacığı: Aksaz Koyu içinde askeri yasak bölge içinde kalan küçük bir adadır. 

6. Turnalı Kayalığı (36° 46,5’ N - 28° 23,8’ E): Marmaris Boğazı’ndan 6 mil batı-güneybatı 

AZMAKLAR 

yönünde, sahilden 0,75 mil açıkta ve Yılancık Adası’nın 2 mil batısında Turnalı Kayası 

yer alır. 40-50 m’lik bir alana yayılan bu döküntü suyun 1 m altındadır ve kolay 

gözükmez. Dalgalı havalarda üzerinde dalga oluşur. Bu kaya, kırmızı bir şamandıra ile 

işaretlenmiştir. 

01. Günnücek Azmağı 

02. Adaağzı Azmağı 

03. Karasu Azmağı 

04. Kızılağaç Azmağı 

ÇAY VE DERELER 

Adaköy Muhtarlığı’nın verdiği bilgilere göre köy sınırları içinde toplam (43) dere 

bulunmaktadır. Köy muhtarlığının verdiği bilgilerle 1/25.000 ölçekli haritalar üzerinde yapılan 

incelemeler sonucunda aşağıdaki derelerin bilgisine ulaşılmıştır: 

01. Abdireis Deresi: Yıldız (Nimara, Cennet) Adası’ndaki Abdireis Koyu’na dökülmektedir. 

02. Akmaz Dere: Albatros Marina’nın doğusunda olup marinanın yanındaki Günücek 

Azmağı’ndan denize dökülmektedir. 

03. Aksaz Deresi’nin Aksaz Koyu içindedir. 

04. Aksazova Deresi: Aksaz Deniz Üssü içinden Aksaz Limanı’na boşalmaktadır. 

05. Aliağa Deresi: Adaağzı Koyu’nun doğusundadır. 

06. Bekir Deresi: Adaağzı Koyu’nun doğusundadır. 

07. Belbaşı Deresi: Adaağzı Koyu’nun doğusundan batıya doğru akıp Adaağzı Koyu’na 

dökülmektedir. 

43

08. Bozan Deresi: Karaağaç Yarımadası üzerinde kuzeyden güneye doğru yönelip 

Küçüksünger Koyu’nda denize dökülmektedir. 

09. Bozburun Deresi: Marmaris-Köyceğiz ilçe sınırının içinden geçtiği Yörükbükü Koyu’na 


10. Büyüksünger Deresi: Büyüksünger Koyu’na dökülmektedir. 

11. Çaylak Dere: Adaağzı Koyu’nun doğusundadır. 

12. Damlacık Deresi: Karadağ Yarımadası’ndaki Göllü Tepe’nin eteklerinden doğup 

Karaağaç Körfezi ağzından denize dökülmektedir. 

13. Esebendi / Eşebendi Deresi: Karadağ Yarımadası’ndaki Esebendi (557 m) Tepesi 

yakınındadır. 

14. Göllü Deresi: Karadağ Yarımadası’nın Karaağaç Körfezi girişine bakan yüzündeki Göllü 

Tepe yakınındadır. 

15. Hacıibrahim Deresi: Aksaz Deniz Üssü’nün batısında yer alıp Aksaz Limanı’na 


16. Harıplı Dere: Yıldız Adası’nın doğusundadır. 

17. Karanar Deresi: Adaağzı’nın kuzeyinden güneye doğru akıp Adaağzı Koyu’na 


18. Karasu Deresi: Aksaz Deniz Üssü’nün kuzeyinden güneye doğru akıp Aksaz Limanı’na 


19. Kargıcık Deresi’nin Kargıcık Tepe (536 m) civarında olduğu, 

20. Kırtıllı Deresi: Aksaz Deniz Üssü’nün kuzeyinde olup Aksaz Limanı’na dökülen Karasu 

Deresi ile birleşmektedir. 

21. Kırzeytin Deresi: Yırtma Tepe’nin (587 m) kuzeyinden batıya doğru akıp Adaağzı 

Koyu’na dökülmektedir. 

22. Kızılan /Kızılen Deresi: Karadağ Yarımadası’nın Kadırga Koyu’na bakan yüzündeki 

Dağardı Tepesi’nin yamaçlarından akıp güneyde denize dökülmektedir. 

23. Kızılyurt Deresi: Aksaz Deniz Üssü’nün güneyinden kuzeye doğru akıp Aksaz 

Limanı’na dökülmektedir. 

24. Küçüksünger Deresi: Karadağ Yarımadası üzerindeki Sünger Tepe (661 m) yakınında 

olup Küçüksünger Koyu’na dökülmektedir. 

25. Mezarlık Deresi: Aksaz Deniz Üssü’nün kuzeybatısında yer alıp Aksaz Limanı’na 


44

26. Sarıeğren Deresi: Kırzeytin Tepesi’nin (705 m) kuzeyinden batıya doğru akıp 

Marmaris Körfezi’ne dökülmektedir. 

27. Tahtacı Deresi: Aksaz Deniz Üssü’nün kuzeyindedir. 

28. Tömsü Deresi: Yıldız Adası’nın güneyindedir. 

29. Tuzakyurdu Deresi: Yıldız Adası’nın doğusundadır. 

30. Yaysu Deresi: Aksaz Deniz Üssü’nün batısında yer alıp Aksaz Limanı’na 


31. Yırtma Deresi: Adaağzı Koyu’nun doğusundadır. 

Aksu, Alıçlı, Böğürtlenli, Çaltıçukuru, Çamurluk, Çayağız, Deliktaş, Ece, Günnüklüsu, Hurmalı, 

Ilıca, Kabaçam, Kabakargı, Kabuk İskelesi, Kapılık, Karaincir, Kavaklı, Kazan, Kesmeliyar, 

Kızılkum, Kocameşe, Kuruduvar, Kuşyuvası, Pıynarlıtepe, Sömekli, Soğuksu, Tehnelli, 

Tıraşdeğirmeni, Turnalı, Uçbük ve Yazsuyu derelerinin yeri ise kesin olarak belirlenememiştir. 

GÖLETLER 

Adaköy Muhtarlığı’nca bildirilen bilgiler arasında yer alan Turnalı Göleti’nin yeri kesin olarak 

belirlenememiştir. 

DOĞAL SU KAYNAKLARI 

01. Yaysu Pınarı: Aksaz Deniz Üssü’nün batısındadır. 

TARİHİ VE ARKEOLOJİK DEĞERLER 

01. Nimara Mağarası: Yıldız (Nimara, Cennet) Adası’nın kuzeybatı yamacında ve 350 

metre yükseklikte yer alır. Mağara, doğal oluşumları ve ele geçirilen arkeolojik 

buluntuları nedeniyle 1999 yılında 1. derece arkeolojik ve doğal sit alanı olarak 

koruma altına alınmıştır. Mağaranın 60 m genişliğinde olan giriş kısmı orijinal olmayıp 

aşındırma ve tektonik nedenlerle bu kısımdaki kaya kütlesinin mağaranın içine 

düşmesi sonucu meydana geldiği belirlenmiştir. 

45

Mağaranın alt kotlarında yüksek olmayan dikitler, güneybatı yönünde ise yüksek 

sarkıt ve dikitlerle mağara sütunları yer almaktadır. 

Nimara Mağarası, Cennet Adası’nın en yüksek noktasında yer alan antik garnizon 

yerleşiminin güneybatısındadır. Mağaranın antik dönem kullanımı tamamen bu 

yerleşim halkı ile bağlantılıdır. Ele geçirilen buluntular, mağaranın bir tapınım yeri 

olduğunu kanıtlamaktadır. 1998 yılında mağarada kumtaşından yapılmış iki kadın 

heykelinin bulunması ve gün geçtikçe artan doğal ve arkeolojik tahribatın 

önlenebilmesi için Marmaris Belediye Başkanlığı’nın katkıları ile Marmaris Müze 

Müdürlüğü tarafından 2007 yılında mağarayı kurtarmak amacı ile kazı çalışmaları 

gerçekleştirilmiştir. 

Nimara Mağarası ve tepedeki garnizon kalesi kalıntıları 1999 yılında 1nci derece 

arkeolojik sit olarak, eski Adaköy yerleşimi kalıntılarının bir kısmı ise 2nci derece doğal 

sit olarak tescillenmiştir. 

02. Eren Dede Mezarı: Yıllarca ateş ya da fener yakarak denizcilere yardımcı olduğu 

söylenen Eren Dede’ye ait mezar, Yalancıboğaz’ın tam ortasında ve asfalt yolun 

kenarında bulunmaktadır. 

DOĞAL VE KÜLTÜREL DEĞERLER 

01. Günnücek Orman Parkı: Yalancıboğaz yolu üzerinde Marmaris şehir merkezine 1 

km uzaklıktaki kamp alanı, 26 hektarlık bir alanı kapsamakta ve 3.000 kişi/günlük bir 

kapasiteye sahiptir. Doğal varlığının çoğunu sığla (günnücek) ve defne ağaçları 

oluşturmaktadır. 

02. Marmaris Adaköy Yarımadası Yaban Hayatı Koruma Sahası: 721 hektarlık bir alanı 

kapsamaktadır. 1969 yılında Doğusu Bozburun Körfezi Batı sahilinden başlayıp 

Kurucabük Sivrisi Sırtı’nı takiben Gözetleme Tepesi’ne, Kuzeyi Gözetleme Tepesi’nden 

Küçükbalan - Çamlıdüz, Eğriderebaşı - Karakuz Tepe - Büyükbalan Zirvesi, Batısı 

Büyükbalan Zirvesi’nden Asmatepe sırtlarını takiben Yortma Tepe’ye, Güneyi Yırtma 

46

Tepeden başlayıp Karadağ Yarımadası’nın 231 Kuzey-Doğu sınırını takiben Aksaz 

Bayırı, Mezarlık Tepe ve Karasu Azmağı ve deniz ile çevrili sahada tesis edilmiştir. Asli 

ağaç türü kızılçamdır. Karasu Vadisi’nde Günlük (Sığla) orman parçaları mevcuttur. 

Bozuk orman sahasında maki florası bitkileri, fundalar, gramineler, otsu bitkiler 

vardır. 

Sahada yaban keçisi, yaban domuzu, çakal, tilki, ayı ve keklik vardır. Yaban keçisi diğer 

türlere nazaran daha fazladır. Sahanın tamamı Marmaris Milli Parkı içinde kalmıştır. 

Sahaya Marmaris - Aksaz yolu ile ulaşılır. 

03. Fosforlu Mağara (Akvaryum): Yıldız (Nimara, Cennet) Adası’nın güney yüzündeki 

Abdireis Koyu’nun hemen sonrasında deniz tarafından görülen mağara, küçük 

teknelerle ya da yüzerek girilebilen doğal bir oluşumdur. 

KAMUSAL HİZMETLER 

Köy muhtarlığının verdiği bilgiye göre 821 hanenin bulunduğu köyde herhangi bir eğitim 

kuruluşu, PTT şubesi ve sağlık kurumu yoktur. Köyün en önemli resmi kuruluşu Aksaz Deniz 

Üssü’dür. Adaköy’ün muhtarı M. Şükrü Denizhan’dır. 

Aksaz Deniz Üs Komutanlığı: Aksaz Deniz Üs Komutanlığı’nın ilk kuruluş planları 1960’lı 

yılların sonlarında başlamıştır. Türk Deniz Kuvvetleri’nin Akdeniz’deki gücünün ihtiyacına 

cevap verebilecek uygun bir yer bulmak için geniş kapsamlı çalışmalar yapılmış ve bu 

çalışmaların sonucunda Marmaris’in 13 km doğusunda bulunan Aksaz Karaağaç Koyu’nun 

deniz üssü için en uygun yer olacağı kararına varılmıştır. Bu kararın verilmesinde, Aksaz 

Karaağaç Koyu’nun doğal korunaklı bir liman olması, açık denize kolay çıkışı olması, Dalaman 

Havalimanı’na yakınlığı, Ege ve Doğu Akdeniz’e yakınlığı, doğal bir liman yapısına sahip 

olması ve iklim koşullarının uygun olması etkili olmuştur. Ayrıca 16ncı yüzyılın başlarında 

Osmanlı Amirali Piri Reis’in Aksaz-Karaağaç Koyu’nu bu kıyılarda büyük bir filoyu 

destekleyecek en uygun doğal liman olarak belirttiği kitaplarda yer almaktadır. Gerekli 

hazırlıkların tamamlanması sonrasında 1983 yılında inşaat faaliyetlerine başlanmış ve üssün 

ana yapılanması 1992 yılında tamamlanarak yüzer birlikler tarafından kullanılmaya 

47

aşlanmıştır. Üs, 2000 yılında bugünkü modern görünümüne kavuşarak konuşlu gemilere ve 

personeline hizmet verebilen; ayrıca yabancı ülke gemilerinin de tercih ettiği modern bir 

deniz üssü haline gelmiştir. 

1999 Gölcük - Adapazarı depreminden sonra 200 adet lojman, Güney Görev Grup 

Komutanlığı Karargâh Binası, 456 ere hizmet veren yatakhane ve 300 yatak kapasiteli subay / 

astsubay vardiya binası yapılmıştır. 

Aksaz Deniz Üssü, Aksaz Özel Eğitim Merkezi Komutanlığı sahasını da içerecek şekilde 

yaklaşık 8.000 hektarlık bir alan üzerinde kurulmuştur. Aksaz askeri limanında üç adet 

parmak iskele ve onarım rıhtımı, gemilerin aborda ve kıçtankara olmasına uygundur. 

Limanda, hizmet amaçlı küçük deniz araçları dahil 45 kadar muhtelif tonajdaki gemiye 

bağlanma yeri tahsis edilebilmektedir. 

Aksaz Deniz Üs Komutanlığı karargâh binasında yer alan Kayacan Muharebe Merkezi 

tarafından Akdeniz ve Ege’deki gemilere en son teknoloji ile haberleşme desteği 

sağlanmaktadır. 

Aksaz Helikopter Grup Komutanlığı Heliped’i her çeşit uçuş emniyeti, telsiz, radar tamir ve 

bakımı olanağına sahip olup 6 helikopter kapasitesine sahiptir. 

Aksaz Üssü’nü 2002 yılında 156 adet, 2003 yılında 136 adet, 2004 yılında 68 adet, 2005 

yılında 70 adet ve 2006 yılında 59 adet yabancı gemi ziyaret etmiştir. 

Aksaz Deniz Üssü’nde 856 adet lojmanın yanında 1 ilköğretim okulu; 1 kreş; kayıkhaneyi, halı 

sahaları, kondisyon merkezini, tenis kortlarını, basketbol sahalarını, tartan pisti, sauna ve 

bowling salonunu kapsayan açık ve kapalı spor tesisleri; kütüphane; internet kafe; aile 

kantini; 720 kişilik kültür merkezi; 100’er kişilik iki adet restoran ve cafe-bar; 1 adet pide- 

lahmacun fırını; 50 kişilik piknik alanı; 1 adet kokteyl salonu; 72 odalık subay / astsubay 

misafirhanesi bulunmaktadır. 

48

Köyceğiz ilçe sınırları içinde kalan Aksaz Özel Eğitim Merkezi’nde ise 432 motel, 1 kafeterya, 1 

çok amaçlı salon, 1 alakart restoran, 1 sinema salonu, spor tesisleri, plaj ve yüzme havuzu 

bulunmaktadır. ⁽¹⁾ 

KÖY ALTYAPISI 

Köyün kanalizasyon şebekesi yoktur. Fosseptik kullanılmaktadır. Arıtma sistemi yoktur. İçme 

suyu şebekesi bulunmaktadır. 

KÖY EKONOMİSİ 

Bulgaristan göçmeni olduğu bilinen köy halkının nüfus sayımlarına yansıyan büyük bir kısmı 

Aksaz Deniz Üssü’nde bulunan rütbeli ve rütbesiz askerler olduğu için köyde yerleşik olan 

nüfusun miktarı bilinememektedir. Bu nedenle sayımlarla ortaya çıkan nüfusun büyük bir 

kısmının askeri hizmetlerde ve turizm sektöründe çalıştığı, yerleşik köylü olarak 

tanımlanabilecek nüfusun hizmetler sektörü dışında az da olsa balcılık yaptığı söylenebilir. 

(1) - Aksaz Deniz Üssü Komutanlığı - http://www.dzkk.tsk.tr 

49

Yazılı Kaynaklar 

1. Arslan, R. (2011) Sosyal Siyasal ve Ekonomik Yönüyle Marmaris 1923-1960, 

Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Temmuz 2011, Muğla 

2. Boro, S. (2005) İstanbul’dan Antalya’ya Kadar Denizciler İçin Rehber, Genişletilmiş 4. 

Baskı, TEB Yayınları, Sh. 315 

3. Heikell, R. (2008) Türkiye ve Kıbrıs Deniz Kılavuzu, Denizler Kitabevi, 2008, İstanbul 

4. Soyluer, S. (2006) XX. Yüzyılın Başlarında Menteşe Sancağı'nın İdari ve Nüfus Yapısı, 

ÇTTAD, V/13, 2006/Güz, s.109-135 

5. 1326 Senesi Aydın Vilayeti Salnamesi 

6. T.C. Dâhiliye Vekâleti, Son Teşkilatı Mülkiyede Köylerimiz Adları, Hilal Matbaası, 

İstanbul, 1928 

7. Cumhuriyetin 50. Yılında Muğla, İzmir, 1973, s.83, 97 

8. Salname-i Vilayet-i Aydın, 1308, s.509 

9. T.C. Devlet İstatistik Enstitüsü Genel Nüfus Sayımı, 20 İlk Teşrin 1935; Kati ve 

Mufassal Neticeler; Muğla Vilayeti, Ankara, 1937, s.11 

10. T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü, 20 İlk Teşrin 1940, Genel Nüfus Sayımı, 

Vilayetler, Kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibariyle Nüfus ve Yüzey Ölçüsü, Ankara, 

1941, s.498 

11. T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü Genel Nüfus Sayımı, 21 Ekim 1945, Ankara, 

1945, s.471 

12. T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü Umumi Nüfus Sayımı, 23 Ekim 1950, 

Ankara, 1954, s.301 

13. T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü Genel Nüfus Sayımı, 23 Ekim 1955, Ankara, 

1961, s.399 

14. Muğla İl Çevre Durum Raporu 2006, T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı, Muğla Valiliği İl 

Çevre ve Orman Müdürlüğü 

15. Netsel Marina Değerleme Raporu, Prime Gayrimenkul Değerleme Raporu, 31 Aralık 

2010, Rapor No: 2010/TGYO/15, İstanbul 

16. Türkiye'de Köylere Bağlı Yerler Listesi, T.C. İçişleri Bakanlığı İller İdaresi Genel 

Müdürlüğü, https://www.e-icisleri.gov.tr/Anasayfa/MulkiIdariBolumleri.aspx 

50


1. Marmaris Kaymakamlığı - www.marmaris.gov.tr 

2. Marmaris Belediyesi - www.marmaris.bel.tr 

3. Marmaris Turizm Altyapı Birliği – www.martab.gov.tr 

4. Muğla İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü - http://www.muglakultur.gov.tr 

5. Türkiye İstatistik Kurumu - www.tuik.gov.tr 

6. Aktif Balıkadamlar Kulübü - www.aktifbalikadamlar.org.tr/?page_id=199 

7. Aksaz Deniz Üssü Komutanlığı - http://www.dzkk.tsk.tr 

8. Albatros Marina - www.albatrosmarina.com 

9. Marmaris Yacht Marina - www.yachtmarin.com 

10. Antmarin - www.antmarin.com.tr 

11. Anerissa Hotel - www.anerissahotel.com 

12. Hotel Çarıkçı - www.hotelcarikci.com 

13. Neilson Club Adaköy - www.neilson.co.uk 

14. Pupa Yacht Hotel - www.pupa.com.tr 

15. Sunmaris Bellemare Beach Hotel - www.sunmarishotels.com 

16. Suntopia Hotel Marmaris Imperial - www.suntopiahotels.com 

17. Greenhouse Beach Club - www.greenhousebeach.com 

18. Orange Beach Restaurant - www.orangeresortbeach.com 

19. Index Anatolicus - http://www.nisanyanmap.com/?yer=25497&haritasi=adak%C3%B6y 

Wikipedia - http://tr.wikipedia.org/wiki/Adak%C3%B6y,_Marmaris 

20. Google Earth 

Haritalar 

1. TR-312 Marmaris-Fethiye Denizcilik Haritası, Ölçek: 1:100.000 

2. TR-311 Bodrum Geçidi-Marmaris Denizcilik Haritası, Ölçek: 1:100.000 

3. 1/25.000 Ölçekli Haritalar – HGK (O 20-b1, O 20-b4 paftaları) 


3. Adaköy Muhtarlığı 


5. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Marmaris Müzesi 

51

02. AKÇAPINAR KÖYÜ 

Marmaris kent merkezinin kuzey ve kuzeydoğusunda yer alan; kuzeyinde Gökova ve Akyaka 

Belediyesi sınırları, doğusunda Ula İlçesi’ne bağlı Şirinköy, güneyinde Gökçe Köyü, batısında 

da Gökova Körfezi ile çevrelenmiş, Ula İlçesi’ne bağlı bir köy yerleşimidir. Yerleşimin coğrafi 

koordinatları 28° 21' 32'' Doğu, 37° 1' 32'' Kuzey şeklinde, denizden yüksekliği de ortalama 5 

m’dir. Adını, Çalçalar mevkiine giderken yolun hemen altındaki pınardan almaktadır. 

Yerleşimin Tarihi: Milattan önceki yıllarda kurulduğu söylenen ve adını köydeki pınardan 

alan Akçapınar, 1950 yılına kadar Gökova (Gökabad) Köyü’ne bağlı bir mahalle iken, bu 

tarihten sonra ayrı bir köy statüsüne kavuşmuştur. Köyde 2007 yılı verilerine göre 283 hane 

olup bunların yaklaşık 230’unda sürekli yaşanmaktadır. Köy halkının çoğunluğu Toros 

yörüklerinden olup Akmanlar, Sarılar, Aracılar ve Yıldırım boylarından geldikleri 

söylenmektedir. Yaşlılardan alınan bilgiye göre daha önceki yerleşimin Araplar Köyü olarak 

adlandırıldığı ve köy mezarlığının bugün bile orman içindeki mevcudiyetini koruduğu 

öğrenilmektedir. İçişleri Bakanlığı’nca 1944 yılında yayınlanan Türkiye Meskûn Yerler 

Kılavuzunda adı geçen köye 1950’li yıllarda yerleştirilen Balkan göçmenlerinin bir süre sonra 

Aydın’a yerleştikleri bilinmektedir. 

Bir dönem Şerefli, Gölcüklü ve Bekirağalar gibi toprak ağalarına ait olan bu topraklar, 

1950’den sonra satış yoluyla el değiştirmeye başlamıştır. 

Rodos seferin karadan giden Osmanlı ordusunun köyün önünden geçen tarihi yolu izleyerek 

ve 1940’lı yıllarda yıkılan köydeki tarihi taş köprüyü geçerek Marmaris’e gittiği rivayet 

edilmektedir. 

Daha önce Akçapınar Köyü’ne bağlı olan Ferek Mahallesi, 1989 yılında Akçapınar’dan 

ayrılarak Gökçe adıyla ayrı bir köy statüsüne kavuşmuştur. 

52

İçişleri Bakanlığı İller İdaresi Genel Müdürlüğü kayıtlarına göre; Çalça ve Domuzbeleni 

yerleşimleri Akçapınar Köyü’ne bağlıdır. Bunun dışında kalan başlıca mevkilerin isimleri ise şu 

şekilde sıralanabilir: Akçapınarönü ve Delikdede mevkileri. 

SMAPP III Gökova Projesi kapsamında gerçekleştirilen Gökova İç Körfezi Sosyo-Ekonomik 

Çalışması çerçevesinde köyde bulunan evlerdeki kat sayısının en fazla iki ve evlerin 

büyüklüğünün ortalama olarak üç oda, bir salon olduğu belirlenmiştir. 


Nüfus 

Akçapınar Köyü’nün nüfusu, 2011 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) verilerine 

göre 563 kişi olup bunun 284’ünü (% 50,44) erkekler, 279’unu (% 49,56) kadınlar 

oluşturmaktadır. Köyün 2007 yılı nüfusu 568, 2008 yılı nüfusu 575, 2009 yılı nüfusu 563, 2010 

yılı nüfusu 577’dir. 


Çalışması çerçevesinde köy nüfusunun yaz aylarında 2007 yılı verilerine göre 150 kişi kadar 

artış gösterdiği belirlenmiştir. Köydeki ortalama hane halkı büyüklüğü 5 kişidir. 1945 yılına 

kadar köyde 6 çocuklu aileler var iken bu gün çocuk sayısı en fazla üçtür. 

1988 yılından bu yana Özel Çevre Koruma alanı içinde bulunan Akçapınar, aynı zamanda SİT 

alanı olması nedeniyle köy halkı kendi çocukları için kendi arazilerinde ev yapamamakta ve 

bu durum gençler arasında göçü özendirmektedir. Ancak, yurt dışından gelip arsa alanlar ve 

iç göçlerle gelenler nüfus artışına neden olmaktadır. 



53

Medeni Durum 

Yine aynı şekilde, bu nüfusun 91’i (% 19,44) hiç evlenmemiş, 156’sı erkek, 155’i kadın olmak 

üzere toplam 311’i (% 66,45) evli; 16’sı erkek, 13’ü kadın olmak üzere toplam 29’u (% 6,20) 

boşanmış; 3’ü erkek, 34’ü kadın olmak üzere toplam 37’sinin (% 7,91) eşi ölmüştür. 


Nüfusun, 6+ ve 15+ yaş gruplarında toplam 3 kişi / kadın okuma yazma bilmemekte; 6+ yaş 

grubuna göre 260’ı erkek, 253’ü kadın olmak üzere toplam 513’ü (% 98,09); 15+ yaş grubuna 

göre 232’si erkek, 226’sı kadın olmak üzere toplam 458’i (% 97,86) okuma yazma 

bilmektedir. 


Nüfusun, 6+ yaş grubunda 37’si erkek, 50’si kadın olmak üzere toplam 87 kişi (% 16,63) 

herhangi bir okul bitirmeksizin okuma yazma bilmekte; 103’ü erkek, 114’ü kadın olmak üzere 

toplam 217 kişi (% 41,49) ilkokul, 40’ı erkek, 38’i kadın olmak üzere toplam 78 kişi (% 14,91) 

ilköğretim okulu, 15’i erkek, 6’sı kadın olmak üzere toplam 21 kişi (% 4,02) ortaokul veya 

dengi okulu, 54’ü erkek, 36’sı kadın olmak üzere toplam 90 kişi (% 17,21) lise veya dengi okul, 

11’i erkek, 9’u kadın olmak üzere toplam 20 kişi (% 3,82) ise yüksekokul ve üzeri eğitim 

düzeyine sahiptir. 

Nüfusun, 15+ yaş grubunda 13’ü erkek, 25’i kadın olmak üzere toplam 38 Kişi (% 8,12) 


toplam 217 kişi (% 46,37) ilkokul, 36’sı erkek, 36’sı kadın olmak üzere toplam 72 kişi (% 

15,38) ilköğretim okulu, 15’i erkek, 6’sı kadın olmak üzere toplam 21 kişi (% 4,49) ortaokul 

veya dengi okulu,54’ü erkek, 36’sı kadın olmak üzere toplam 90 kişi (% 19,23) lise veya dengi 

okul, 11’i erkek, 9’u kadın olmak üzere toplam 20 kişi (% 4,27) ise yüksekokul ve üzeri eğitim 

düzeyine sahiptir 

54

SMAP III GÖKOVA PROJESİ ÇERÇEVESİNDE ÇETİBELİ KÖYÜNÜN SOSYO-EKONOMİK DÜZEYİ 

Prof. Dr. Nurgün OKTİK tarafından gerçekleştirilen SMAP III Gökova Projesi Gökova İç Körfezi 

Sosyo-Ekonomik Çalışması kapsamında Akçapınar, Çamlı, Gökçe, Gökova, Akyaka ve Çetibeli 

yerleşimleriyle Kıran Köyü Turnalı Mahallesi’nde 1737 kişilik örneklem üzerinden 125 

sorunun sorulduğu anket çalışmasının Akçapınar Köyü’nde yapılan bölümünde 74’ü erkek (% 

51), 72’si kadın (% 49) olmak üzere toplam 146 kişi ile (2011 yılı verilerine göre nüfusun % 

25,93’ü) görüşülmüş olup bu sayı toplam örneklemin % 8,41’ini oluşturmaktadır. Bu 

araştırmanın Akçapınar Köyü ile ilgili sonuçlarına göre anketi yanıtlayan; 

Anketi Yanıtlayanlara Göre Akçapınar Halkının Nüfus ve Aile Yapısı 

1. Katılımcıların % 51’i Akçapınar’da, % 23’ü çevre köy ve beldelerde, % 6’sı Muğla’da, % 

4’ü çevre illerde, % 6’sı Marmara, % 1’i İç Anadolu, % 6’sı Karadeniz, % 3’ü de Doğu 

Anadolu bölgesinde doğmuştur. 

2. Katılımcıların % 21’i 36-45, % 16’sı 26-35, % 20’si 46-55, % 13’ü 56-65, % 9’u 19-25 

yaş grubunda olup % 19’u 65 yaş ve üstünde, % 2’si de 18 yaş ve altında 

bulunmaktadır. 

3. Katılımcıların % 62’si Akçapınar’da 20 yıldan daha fazla, % 8’i 6-10 yıl arasında, % 2’si 

1-5 yıl arasında, % 16’sı 16-20 yıl arasında, % 12’si de 11-15 yıl arasında yaşadığını 

belirtmiştir. 

4. Katılımcıların % 33’ü iki, % 19’u bir, 19’u üç, % 8’i dört, % 5’i beş, % 1’i altı, % 1’i altı 

çocuktan fazla çocuklu olup geriye kalan % 14’ün çocuğu bulunmamaktadır. 

5. Katılımcıların % 12’sinin hanesinde (4), % 30’unun hanesinde (2), % 28’inin hanesinde 

(3), % 14’ünün hanesinde (1), % 8’inin hanesinde (5), % 1’inin hanesinde de (6) ve 

daha fazla kişi bulunmakta, % 7’si de yalnız yaşamaktadır. 

55

Anketi Yanıtlayanlara Göre Beslenme Alışkanlıkları ve Hastalıklar 

6. Katılımcıların % 55’i sebze, % 21’i et, % 24’ü de hem sebze hem de et ağırlıklı 

beslendiğini ifade etmiştir. 

7. Katılımcıların % 58’i kronik bir rahatsızlığa sahip olduklarını belirtirken geriye kalan % 

42’si böyle bir rahatsızlığının bulunmadığını belirtmiştir. 

8. Kronik bir rahatsızlığı olanların % 5’i depresyon, % 20’si diabet, % 6’sı epilepsi, % 3’ü 

kanser, % 10’u guatr hastası olduğunu, % 3’ü böbrek yetmezliğinin bulunduğunu 

belirtip; geriye kalan % 27’i ise daha farklı hastalıklara sahip olduklarını belirtmiş, % 

26’sı da rahatsızlığını belirtmekten kaçınmıştır. 

Anketi Yanıtlayanlara Göre İş Yaşamı, Sosyal Güvence, Yıllık Gelir ve Meslekler 

9. Katılımcıların % 11’i son bir hafta içinde çalıştığını, % 25’i son bir hafta içinde mevcut 

işini sürdürdüğünü, % 63’ü ise çalışmadığını ifade etmiştir. 

10. Katılımcıların % 48’i SSK, % 20’si Bağ-Kur, % 6’sı Emekli Sandığı güvencesine sahip 

olduğunu, % 22’si ise hiçbir sosyal güvenceye sahip olmadığını belirtmiştir. 

11. Katılımcıların % 45’i ev kadını, % 14’ü emekli, % 11’i işçi, % 10’u balıkçı, % 5’i çiftçi, % 

5’i esnaf, % 3’ü serbest iş, % 3’ü memur, % 1’i aşçı, % 1’i öğrenci, % 1’i zanaatkâr ve 

% 1’i de muhtar olduğunu söylemiştir. 

12. Katılımcıların % 31’i ücretsiz aile işçisi olduğunu, % 21’i kendi hesabına çalıştığını, % 

16’sı ücretli-maaşlı, % 10’u yevmiyeli, % 22’si de “diğer” konumlarda olduğunu 


13. Katılımcıların işlerinin girdiği sektörlere göre dağılımı ise; % 51 oranıyla ev kadınları ve 

emekliler, % 12 oranıyla balıkçılık, % 10 oranıyla esnaflık, % 5 oranıyla inşaat, % 5 

oranıyla ziraat ve ormancılık, % 2 oranıyla ticaret, % 1 oranıyla eğitimcilik, % 1 

56

oranıyla sağlık, % 1 oranıyla ulaşım hizmetleri, % 12 oranıyla da diğer sektörler 

şeklinde bir dağılım gösterdiği belirlenmiştir. 

14. Soruları yanıtlayan katılımcıların yaşadıkları hanede kaç kişinin çalıştığını ortaya 

koyan yanıtların dağılımı ise şu şekilde olmuştur: 1 kişi (% 41), 2 kişi (% 16), 3 kişi (% 

3), Dört kişi (% 3), Beş kişi (% 1), Yok (% 36) 

15. Katılımcıların % 64’ü yaşadığı hanede emekli bulunmadığını; % 34’ü bir, % 2’si iki adet 

emekli bulunduğunu belirtmiştir. 

16. Katılımcıların % 23’ü yaşadıkları hanede bir, % 5’i iki, % 6’sı üç işsiz bulunduğunu; 

geriye kalan % 65’i de yaşadıkları hanede işsiz biri olmadığını belirtmiştir. 

17. Katılımcıların % 66’sı yaşadıkları hanede 18 ve altındaki yaş gruplarından birinin 

bulunmadığını, % 17’si (1), % 14’ü (2), % 3’ü ise (3) kişi bulunduğunu belirtmiştir. 

18. Anketi yanıtlayanların % 6’sı eşinin, % 1’i anne ve babasının, % 7’si çocuklarının, % 

7’si sadece kendisinin hane dışında, % 79’u da aile fertlerinin hane içinde 

çalıştıklarını belirtmiştir. 

19. Katılımcıların % 21’i yaşadıkları haneye giren aylık gelirin 400.-TL.’dan az, % 34’ü 400- 

599.- TL., % 18’i 600-799.-TL., % 7’si 800-999.- TL., % 11’i 1.000-1.499.- TL., % 5’i 

1.500-2.499.- TL. aralığında olduğunu, % 1’i 2.500.- TL.’dan fazla geliri olduğunu, % 

3’ü de geliri olmadığını belirtmiştir. 

20. Katılımcıların % 31’i zor bir duruma düştüklerinde kendi akrabalarından, % 12’si 

bankalardan, % 4’ü eşinin akrabalarından, % 5’i komşularından, % 8’i 

arkadaşlarından, % 12’si çocuklarından, % 1’i yardım kuruluşlarından yardım 

aldığını, % 16’sı hiç kimseden yardım almadığını, % 11’i de başka yöntemleri 

denediğini belirtmiştir. 

57

Anketi Yanıtlayanlara Göre Toplumsal İlişkiler ve Yaşamdan Beklenenler 

21. Katılımcıların % 36’sı komşuluk ilişkilerinin çok iyi, % 56’sı iyi, % 4’ü orta, % 3’ü Kötü, 

% 1’i de çok kötü olduğunu belirtmiştir. 

22. Katılımcıların gelecekten beklentileri şu şekilde ortaya çıkmıştır: Sağlıklı bir yaşam 

sürmek isteyenler % 46, çocuklarına iyi bir gelecek sağlamak isteyenler % 21, şu 

anki yaşantısını sürdürmek isteyenler % 7, iyi bir iş ve gelir isteyenler % 6, ev sahibi 

olmak isteyenler % 5, işini geliştirip büyütmek isteyenler % 5, doğayla iç içe bir 

yaşam sürmek isteyenler % 4, işinde yükselmek isteyenler % 1, başka bir şehirde 

yaşamak isteyenler % 1, başka bir ülkede yaşamak isteyenler % 1, daha fazla 

seyahat etmek isteyenler % 1. 

23. Katılımcıların % 33’ü hanelerinden dışarıya göç verdiklerini, % 67’si ise vermediklerini 


24. Hanelerinden göç verenlerin % 64’ü bunun ailevi nedenlerle, % 23’ü ekonomik 

nedenlerle, % 13’ü de eğitim nedeniyle gerçekleştiğini söylemiştir. 

Anketi Yanıtlayanlara Göre Halkın Tüketim Düzeyi ve Statü 

25. Katılımcıların verdikleri yanıtları, Akçapınar genelinde değerlendirdiğimizde halkın % 

37’sinin temel gelirinin turizm ve ücretli işlerden, % 37’sinin emekli maaşlarından, % 

10’unun balıkçılıktan, % 6’sının tarımsal ürünlerden, % 4’ünün esnaflıktan, % 4’ünün 

faiz ve rant gelirlerinden, % 2’sinin arıcılıktan kaynaklandığı belirlenmiştir. 

26. Katılımcıların % 66’sı en çok beslenmeye, % 17’si sağlığa, % 13’ü eğitime, % 4’ü de 

kiraya harcama yaptığını ifade etmiştir. 

27. Katılımcıların % 88’i kendi üretimleri için sebze ve meyve yetiştirdiklerini, % 8’i 

hayvansal, % 4’ü de balıkçılık ürünleri ürettiklerini ifade etmiştir. 

58

28. Katılımcıların % 5’i satmak için balıkçılık yaptığını, % 6’sı sebze ve meyve 

yetiştirdiğini, % 2’si hayvancılık yaptığını, geriye kalan % 87 ise hiçbir üretimde 

bulunmadıklarını belirtmiştir. 

29. Katılımcıların % 57’si kendilerini diğer hanelerle aynı düzeyde görmekte, % 16’sı kendi 

durumlarının köydeki diğer hanelerden daha iyi, % 24’ü daha kötü olduğunu ifade 

etmiş, % 3’ü de herhangi bir kıyaslamada bulunmamıştır. 

Anketi Yanıtlayanlara Göre Mülkiyet Yapısı 

30. Ankete yanıt verenlerin % 20’si kiracı, % 79’u da ev sahibi olduğunu ifade etmiştir. 

31. Katılımcıların verdiği yanıtlara göre Akçapınar’daki yapıların % 34’ü 1920-1979 

döneminde, % 8’i 1980-1989 döneminde, % 19’u 1990-1999 döneminde, % 11’i 2000 

ve sonrasında yapıldığı, kiracı olup oturduğu bina hakkında bilgisi olmayanların ise % 

28 oranına ulaştığı belirlenmiştir. 

32. Anketi yanıtlayanların verdikleri yanıtlara göre Akçapınar’da yaşayanların % 

72’sinin oturduğu evin tapusu varken % 3’ünün tapusu bulunmamakta, % 25’inin de 

bu konuda bir fikri yoktur.. 

33. Katılımcıların % 80’inin tarım toprağı yoktur. Olanların sahip oldukları toprak miktarı 

ise şu şekilde dağılmaktadır: 1-5 dönüm arası toprağı olanlar % 13, 6-10 dönüm arası 

toprağı olanlar % 4, 11-20 dönüm arası toprağı olanlar % 3. 

34. Katılımcıların % 41’inin kendisine, % 7’sinin bir yakınına ait, % 5’inin kiraladığı 

araziyi kullandığı, %47’sinin ise hiçbir şekilde arazi sahibi olmadığı belirlenmiştir. 

35. Anketi yanıtlayanlarının % 19’unun bir bankaya, % 6’sının arkadaşlarına, % 3’ünün 

esnafa borcu varken % 70’inin herhangi bir yere borçlu olmadığı belirlenmiştir. 

59

Anketi Yanıtlayanlara Göre Birey-Mekân İlişkisi 

36. Anketi yanıtlayanların % 92’sinin yaşadığı yerden memnun olduğu, % 8’inin ise 

olmadığı belirlenmiştir. 

37. Yaşadığı yerden memnun olanların % 100’ünün memnuniyet nedeninin doğanın 

güzelliği olduğu anlaşılmıştır. 

38. Yaşadığı yerden memnun olmayanların % 100’ünün sosyal ortam eksikliğinden 

kaynaklandığı belirlenmiştir. 

Anketi Yanıtlayanlara Göre Tarımsal Yapı 

39. Anketi yanıtlayanların % 40’ı tarımla ilgili bilgileri aileden, % 4’ü aile dışından 

öğrendiği; % 56’sının da tarımla uğraşmadığı belirlenmiştir. 

40. Anketi yanıtlayanların % 61’i sulu, % 18’i kuru, % 3’ü hem sulu hem kuru tarım 

yaptıklarını, geriye kalan % 18’in ise tarımla uğraşmadığı belirlenmiştir. 

41. Katılımcıların % 26’sı artezyenden, % 1’i dere suyundan ve azmaklardan, % 3’ü su 

kanallarından su alarak sulu tarım yaptıklarını, geriye kalan % 70’in ise tarımla 

uğraşmadığı belirlenmiştir. 

42. Anketi yanıtlayanların % 22’sinin gübre kullanırken, % 19’unun kullanmadığı; geriye 

kalan % 59’un ise tarımla uğraşmadığı belirlenmiştir. 

43. Anketi yanıtlayanların % 8’inin suni, % 39’unun doğal gübre kullandığı; geriye kalan % 

53’ünün ise tarımla uğraşmadığı belirlenmiştir. 

44. Anketi yanıtlayanların % 13’ünün gübreyi bayiden, % 1’inin kendi hayvanından, % 

6’sının komşularından temin ettiği; geriye kalan % 80’inin tarımla uğraşmadığı 


60

45. Anketi yanıtlayanların % 2’sinin toprak analizi yaptırdığı, % 37’sinin yaptırmadığı; 

geriye kalan % 61’inin tarımla uğraşamadığı belirlenmiştir. 

46. Anketi yanıtlayanların % 2’sinin toprak analizini tarım müdürlüğüne, % 1’inin ziraat 

odasına tahlil ettirdiği; geriye kalan % 97’inin ise tarımla uğraşmadığı belirlenmiştir. 

47. Anketi yanıtlayanların % 27’sinin son beş yılda tarımsal üretimde azalma olduğu, % 

10’unun olmadığı konusunda görüşe sahip olduğu; geriye kalan % 63’ün ise tarımla 


48. Anketin yanıtlayanların % 13’ünün hanesinde 1 ila 5 adet, % 2’sinin hanesinde 6 ila 

10 adet, % 1’inin hanesinde 10’dan fazla büyükbaş hayvan bulunduğu; geriye kalan 

% 84’ünün hanesinde ise büyükbaş hayvan bulunmadığı belirlenmiştir. 

49. Anketi yanıtlayanların % 7’sinin hanesinde 1 ila 5 adet, % 2’sinin hanesinde 10 

adetten fazla küçükbaş hayvan bulunduğu; geriye kalan % 91’inin hanesinde ise 

büyükbaş hayvan bulunmadığı belirlenmiştir. 

50. Anketi yanıtlayanların % 19’unun hanesinde 1 ila 10, % 5’inin hanesinde 11 ila 20, % 

1’inin hanesinde 20 adetten fazla kümes hayvanı beslendiği; geriye kalan % 75’in ise 

kümes hayvanı beslemediği belirlenmiştir. 

51. Anketi yanıtlayanların % 5’inin hanesinde 1 ila 10 adet arı kovanı bulunduğu; geriye 

kalan % 95’inin ise arıcılık yapmadığı belirlenmiştir. 

52. Anketi yanıtlayanların % 20’si besledikleri hayvanları evde kendi tüketimleri için 

değerlendirmekte, % 9’u hem satıp hem evde değerlendirmekte, % 1’i satmakta; 

geriye kalan % 70’i ise hayvan beslememektedir. 

53. Anketi yanıtlayanların % 14’ünün organik tarım hakkında bilgisi varken % 52’sinin 

bilgisi bulunmamakta, % 34’ü ise tarımla ilgilenmemektedir. 

61

54. Anketi yanıtlayanların % 4’ü organik tarım yaparken, % 55’inin yapmadığı, % 41’inin 

de tarımla ilgilenmediği belirlenmiştir. 

55. Anketi yanıtlayanlardan 3 kişi (% 2) organik sebze, 5 kişi (% 4) organik meyve 

yetiştirdiğini 1’i (% 1) bunları pazarda sattığını, 5’i (% 3) de satmadığını; geriye kalan % 

94’ü de organik tarım yapmadığını söylemiştir. 

56. Anketi yanıtlayanların % 4’ü organik tarım yapmayı düşündüğünü, % 30’u 

düşünmediğini, % 66’sı da organik tarımla ilgilenmediğini belirtmiştir. 

57. Katılımcıların % 39’u balıkçılık, % 10’u deniz taşımacılığı, % 51’i yüzerek denizden 

yararlandığı belirtmiştir. 

58. Anketi yanıtlayanların % 33’ü son beş yılda balık türlerinde azalma olduğunu, % 5’i 

olmadığını düşünmekte; geriye kalan % 62 ise balıkçılıkla uğraşmamaktadır. 

59. Anketi yanıtlayanların % 21’i yeterince balık olmamasını, % 13’ünün balıkçılığın 

yeterince gelir getirmemesini balıkçılıkla ilgili en önem sorun olarak kabul ettiği; 

geriye kalan % 66’ının ise balıkçılıkla ilgilenmediği belirlenmiştir. 

60. Anketi yanıtlayanların % 12’sinin balıkçılık, % 7’sinin sulama, % 2’unun taşıma 

amaçlı kullandığı, % 79’un da azmaktan yararlanmadığı belirlenmiştir. 

61. Anketi yanıtlayanların % 24’ü çevrelerindeki azmaklarda balık türlerinin, % 16’sı suyun 

azaldığını, % 40’ı suyun kirlendiğini, % 20’si taşkınlarla yataklarının dolduğunu 

düşünmektedir. 

Anketi Yanıtlayanlara Göre Halkın SİT ve ÖÇK Algısı 

62. Anketi yanıtlayanların % 61’i SİT alanından haberdar olduğunu, % 39’u da haberdar 

olmadığını ifade etmiştir. 

62

63. Anketi yanıtlayanların % 30’unun SİT alanında mülkü olduğu, % 70’inin de olmadığı, 

% 7’sinin SİT alanında 1 ila 5 dönüm arasında, % 2’sinin 6 ila 10 dönüm arasında, % 

1’inin 11 ila 20 dönüm arasında, % 1’inin 30 dönümden fazla arazisi olduğu, % 

15’inin ise tüm arazilerinin SİT alanı içinde kaldığı; geriye kalan % 74’ünün ise SİT 

alanında arazisi olmadığı belirlenmiştir. 

64. Anketi yanıtlayanların % 44’ünün SİT ile ilgili sorunları olduğu; geriye kalan % 55’in ise 

mülkü olmadığı belirlenmiştir. 

65. Anketi yanıtlayanların % 11’i sınırlı yapılaşma olduğu takdirde, % 32’si SİT 

kaldırıldığı takdirde sorunun çözümleneceğini söylemekte; geriye kalan % 57’inin 

ise SİT alanı içinde arazisi bulunmamaktadır. 

66. Anketi yanıtlayanların % 39’u SİT ile ilgili sorunların Devlet, % 3’ü Çevre Bakanlığı, % 

5’i yerel yönetimler tarafından çözümleneceğine inanmakta; geriye kalan % 53’ün ise 

SİT alanı içinde arazisi bulunmamaktadır. 

67. Anketi yanıtlayanların % 12’si SİT alanı içindeki mülkleri ile ilgili sorunları tadilat ve 

tamirat yaparak, % 3’ü restore ederek, % 3’ü turizm amaçlı kullanarak, % 3’ü de 

satarak çözümlenebileceğine inanmakta; geriye kalan % 56’sının ise SİT alanı içinde 

mülkü bulunmamaktadır. 

68. Anketi yanıtlayanların % 51’i Özel Çevre Koruma Bölgesi içinde, % 49’u dışında 

yaşamaktadır. 

69. Anketi yanıtlayanların % 45’inin ÖÇK ile ilgili bir sorunu varken % 55’inin sorunu 

bulunmamaktadır. 

70. Anketi yanıtlayanların % 1’inin ağaç kesimi, % 1’inin av yasağı, % 25’inin ilaçlama, % 

8’inin yol konusunda imar sorunu olduğu, % 64’ünün ise herhangi bir sorununun 


63

71. Anketi yanıtlayanların % 3’ü arıcılık, % 2’si hayvan otlatma, % 33’ü mantar ve ot 

toplama, % 7’si piknik, % 55’i de yakacak temini konusunda ormandan 

yararlanmaktadır. 

Anketi Yanıtlayanlara Göre Turizm ve Etkisi 

72. Anketi yanıtlayanların % 7’si eğlence ve konaklama tesislerinde çalışarak, % 2’si 

balıkçılık, % 3’ü restorancılık yaparak, % 2’si tekne turları düzenleyerek katılmakta, 

geriye kalan % 93’ün ise turizmle herhangi bir ilgisi bulunmamaktadır. 

73. Anketi yanıtlayanların % 21’i turizmin köy yaşantısına katkısı olduğunu, % 79’u da 

olmadığını düşünmektedir. 

74. Anketi yanıtlayanların % 40’ı turizmin nüfus artışına etki ederek, % 33’ü kazançları 

arttırarak, % 2’si çevrenin kirlenmesine yol açarak, % 2’si suç oranını arttırarak, % 7’si 

eğitim düzeyinin yükselmesine yol açarak, % 7’si ormanların azalmasına yol açarak, % 

7’si yeni yolların yapılmasına neden olarak, % 2’si de çarpık kentleşmeye yol açarak 

değişime neden olduğunu düşünmektedir. 

75. Ankete katılanların % 16’sı turizm faaliyetlerinden gelir elde ederken geriye kalan % 

84’ün turizmden kaynaklanan herhangi bir geliri bulunmamaktadır. 

76. Ankete katılanların % 12’si turizm işçiliği, % 4’ü esnaflık yaparak gelir elde ederken 

geriye kalan % 84’ün ise turizmden kaynaklanan herhangi bir geliri bulunmamaktadır. 

77. Anketi yanıtlayanların % 22’si turizm işletmecisi, % 7’si turizm işçisi olarak turizmden 

yararlanmayı düşünmekle birlikte; % 71’inin bu konuda herhangi bir fikrinin olmadığı 


64

Anketi Yanıtlayanlara Göre Sedir Adası 

78. Anketi yanıtlayanların % 33’ü Sedir Adası’na gittiğini, % 67’si ise gitmediğini 


79. Anketi yanıtlayanların % 9’una göre Sedir Adası denize girilebilecek bir yer, % 7’sine 

göre özel kumu nedeniyle gidilen bir yer, % 4’üne göre gezi teknelerinin gittiği bir 

yer, % 3’üne göre Kleopatra’nın tatil yeri, % 5’ine göre ören yeri, % 15’ine göre 

hepsidir. Bilmiyorum yanıtını verenlerin oranı ise % 57’dir. 

80. Anketi yanıtlayanların % 81’ine göre Sedir Adası Çamlı Köyü’ne ekonomik katkıda 

bulunan, % 19’una göre de bulunmayan bir yerdir. 

81. Anketi yanıtlayanların % 10’u Sedir Adası nedeniyle aile bütçelerine katkıda 

bulunulduğunu, % 90’ı ise bulunulmadığını belirtmiştir. 

82. Ankete yanıt verenlerin % 2’si Sedir Adası nedeniyle gezi teknelerinin gelir elde 

ettiğini, % 2’si beldelerinin ünlendiğini, % 6’sı turist getirdiğini, % 4’ü ürünlerinin 

satılabildiğini, % 86’sı ise hiçbir katkısının bulunmadığını düşünmektedir. 

Anketi Yanıtlayanlara Göre Birey-Toplum İlişkileri ve Farkındalık 

83. Anketi yanıtlayanların % 17’sinin yaşadıkları bölge ile ilgili olarak beldede yapılan 

toplantı ve etkinliklere katıldığı, % 83’ünün ise katılmadığı belirlenmiştir. Katıldığını 

söyleyen 24 kişinin ise katıldığı etkinlik türüne göre dağılımı ise şu şekilde olmuştur: 

Dernek toplantılarına katılanlar 1 kişi, belde ile ilgili toplantılara katılanlar 7 kişi, 

SMAP III toplantılarına katılanlar 2 kişi ve tarımla ilgili toplantılara katılanlar 7 kişi. 

Katılmayan 123 kişinin oranı ise % 83’dür. 

84. Ankete katılanların % 1’i avcılıkla, % 18’i dikiş ve nakışla, % 1’i aşçılıkla, % 1’i arıcılıkla, 

% 1’i halk eğitimle ilgili kurslara katıldığını belirtirken geriye kalan % 78’i kurslara 

katılmadığını belirtmiştir. 

65

85. Anketi yanıtlayanların % 83’ü Akçapınar’a gelip yerleşenlerden memnun olduğu, % 

17’sinin de memnun olmadığı belirlenmiştir. 

86. Anketi yanıtlayanların % 18’i köylerinin daha iyi bir geleceği olması için turizmin 

gelişmesine yönelik daha fazla tanıtım yapılmasını, % 21’i çevre temizliğine önem 

verilmesini, % 11’i tarih, doğa ve kültürel değerlerin korunması suretiyle herhangi bir 

değişimin olmamasını, % 21’i sahil şeridinin düzenlenmesini, % 17’si yeni iş alanlarının 

açılmasını, % 11’i yapılaşmaya izin verilmesini, % 1’i yeni eğlence ve dinlence yerleri 

açılmasını istemiştir. 

87. Anketi yanıtlayanların % 28’i Akçapınar’daki sorunların çözümlenebilmesi için SİT’in 

kaldırılmasını, % 2’si kendilerine tarımsal destek yapılmasını, % 13’ü devletin halkla 

birlikte çalışmasını, % 3’ü ÖÇK’nın daha ılımlı olmasını, % 8’i eğitime ve 

bilinçlendirmeye önem verilmesini önerirken geriye kalan % 46 ise daha farklı 

yanıtlar vermiştir. 

88. Anket sorularını yanıtlayanların % 46’sı yörenin en önemli çevre sorunu olarak su 

kaynaklarının azalmasını, % 4’ü yöreye özgü türlerin kaybolmasını, % 2’si tarımsal 

kirliliği, % 3’ü verimli toprak alanlarının kaybını, geriye kalan % 45 ise daha farklı 

sorunları ifade etmiştir. 

89. Anketi yanıtlayanların % 39’u çevrelerindeki nesli tükenen hayvanların olduğunu, % 

48’i olmadığını söylerken % 13’ü de bu konuda herhangi bir fikirlerinin olmadığını 

ifade etmiştir. 

90. Anketi yanıtlayanların % 50’si yaşadıkları bölgede yöreye özgü kuşların olduğunu, % 

28’i olmadığını söylerken % 22’si de bu konuda herhangi bir fikirlerinin olmadığını 


91. Anketi yanıtlayanların % 12’si yaşadıkları çevrede arkeolojik alanların bulunduğunu, 

% 64’ü bulunmadığını söylerken, % 24’ü de bu konuda herhangi bir fikirlerinin 


66

92. Anketi yanıtlayanların % 14’ü köylerinde devlet görevlileri ya da sivil toplum 

kuruluşları tarafından toplantılar düzenlendiğini, % 86’sı düzenlenmediğini ifade 

etmiştir. 


kuruluşları tarafından düzenlenen toplantılara katıldığını, % 96’sı da katılmadığını 


94. Anketi yanıtlayanların % 78’i yaşadıkları bölgede balıkçılıkla, % 7’si turizmle ilgili 

kooperatif bulunduğunu belirtirken geriye kalan % 12’sinin de bu konuda bir bilgisinin 

olmadığı ortaya çıkmıştır. 

95. Ankete katılanların % 18’i kooperatif faaliyetlerine katılırken % 82’si 

katılmamaktadır. 

96. Anketi yanıtlayanların % 21’i yaşadıkları bölgedeki çevre sorunlarında 10 yıl öncesine 

göre daha iyi bir noktaya gelindiğini, % 41’i aynı noktada kalındığını düşünürken % 

38’i ise daha kötü bir noktaya ulaşıldığını ifade etmiştir. 

97. Anketi yanıtlayanların % 50’si yöre sorunlarını devletin, % 20’si muhtarlığın, % 3’ü 

valiliğin, % 2’si halkın, % 2’si belediyenin, % 23’ü de hepsinin birlikte çözeceğine 

inandığı belirlenmiştir. 

98. Anketi yanıtlayanların % 74’ü çevre koruma ile ilgili yasakları bildiğini, % 26’sı ise 

bilmediğini belirtmiştir. 

99. Anketi yanıtlayanlarından % 29’u çevre koruma ile ilgili olarak ağaç kesimi ve 

avlanma yasaklarını, % 29’u SİT ve ÖÇK kurallarını, % 15’i çevre temizliği ve ilaçlama 

ile ilgili yasakları bildiğini belirtirken % 27’si bu konuda bir şey bilmediğini ifade 

etmiştir. 

67

100. Anketi yanıtlayanların % 6’sı SMAP III Projesinden haberdar olduğu, % 94’ünün ise 

haberdar olmadığı belirlenmiştir. 


Akçapınar, Marmaris Kent Merkezi’ne 24 km, Muğla İl Merkezi’ne 30 km, bağlı olduğu Ula 

İlçe Merkezi’ne ise 10 km uzaklıktadır. E90 Muğla-Marmaris karayolu, yerleşimin ortasından 

geçmektedir. 

1938-1939 döneminde, Muğla Valisi Recai Güreli tarafından bölgedeki bataklıkları kurutmak 

amacıyla her aileye ikişer adet diktirilen ve deve kervanlarının zarar vermemesi için bekçi 

tutulan Avustralya kökenli okaliptüs (halk dilinde sulfata) ağaçlarının ortasında kalan ve 

bugün birçok filmde doğal bir plato olarak kullanılan eski yol köyün en önemli simgesidir. 

Köyün Marmaris ile olan ulaşımı, Marmaris Otobüs Terminali’nden kalkan Muğla, Bodrum, 

Köyceğiz, Dalyan otobüs ve minibüsleriyle sağlanmaktadır. Ayrıca Akyaka ve Ula ile ulaşımı 

sağlayan köy minibüsleri bulunmaktadır. 


Akçapınar Köyü, dünya harikası 

olarak nitelendirilen Gökova 

Bölgesi’nin tam ortasında 

bulunmaktadır. Gerek kendi 

kapladığı alan gerekse çevresindeki 

dağlar, tepeler, dere ve azmaklar, 

kanyonlar, körfez ve koylar, adalar 

ile bu alanlardaki zengin, farklı, 

korunmuş bitki ve hayvan varlığı ile ayrıcalıklı bir coğrafyanın içindedir. Köyün, “Uzun Plaj” 

olarak adlandırılan Gökova Körfezi kenarında denize çıkışı ve bir iskelesi / balıkçı barınağı 


68

Yerleşim alanı ve çevresindeki arazi batıdan denizle, diğer yönlerden ise yamaç ve dağlık 

arazilerle sınırlıdır. Düşük eğimli araziler, deniz kenarındaki alanlarda yer almaktadır. Bu 

alanlarda drenaj sorunları ve tuzlanma yoğunlaşmış durumdadır. 

Arazinin büyük bir kısmı yamaç ve dağlık arazilerle çevrili olduğu için eteklerde yamaç 

molozları, dere ağızlarında ise birikinti konileri yer almaktadır. Ovayı oluşturan kil, kum ve 

çakıldan oluşan alüvyon tabakasının kalınlığı 10-50 m arasında değişmektedir. Tarım yapılan 

arazi bu görünümüyle alüvyonlu bir karaktere sahiptir. Toprak organik madde yönünden 

genel olarak fakir, kireç yönünden zengindir. Ayrıca denize yakınlık nedeniyle tuzlanma 

tehlikesi ile karşı karşıyadır. 

Arazide yer alan sulama, drenaj ve taşkın önleme tesisleri günümüz koşullarında yetersiz 

olup taşkın halen bölgenin en önemli sorunlarından biridir. 


Akçapınar Köyü’ne ait arazilerin, Marmaris-Muğla-Köyceğiz Yol Ayrımı-Akçapınar (Kanlı 

Azmak) Azmağı Mendireği-Çalça Tepe (61 m)-Mersinlik Tepe-Hacıveli Tepesi-Marmaris- 

Muğla-Köyceğiz Yol Ayrımı hattı içinde kaldığı varsayılmıştır. Bu varsayımsal tanımlama ile 

belirlenen alan içindeki coğrafi işaretler ise şu şekilde sıralanabilir: 


Bölgenin yükseklikleri bilinen ya da bilinmeyen başlıca dağ ve tepeleri, yükseklik sıralamasına 

göre aşağıdaki listede gösterilmiştir: 

1. Mersinlik Tepe (61 m): Akçapınar köy merkezinin güneydoğusundadır. 

2. Çalça Tepe: Akçapınar köy merkezinin batısındadır. 

3. Hacıveli Tepesi: Akçapınar köy merkezinin güneydoğusundadır. 

AZMAKLAR 

1. Akçapınar Azmağı (Kanlıazmak): Piri Reis’in iki ciltlik Kitab-ı Bahriye kitabında Kemer 

Azmağı olarak geçmektedir. Akçapınar Azmağı’nın kaynağı, Muğla-Fethiye 

69

karayolunun Marmaris sapağından sonra 2 km mesafede, yolun kuzeydoğusunda yer 

alan Ataköy sınırlarından çıkmaktadır. Su, güneye doğru hareket ederek Muğla- 

Fethiye karayolunu keser; ovanın güneyinde, Akçapınar Köyü’nün doğusunda yer alan 

terk edilmiş Haşinbahçesi köyü ile Şirinköy’e 600 m yaklaştıktan sonra batıya doğru 

menderes yaparak Akçapınar köyü sınırlarına girer. 1 km kadar Akçapınar köyü 

içinden gittikten sonra köyün batısından geçen Muğla-Marmaris karayolu üzerindeki 

köprünün altından geçip 2 km kadar tarım alanları boyunca ilerleyip denize ulaşır. Piri 

Reis’inde söylediği gibi küçük deniz araçlarıyla denizden doğru gelip köye ulaşmak 

mümkündür. 

2. Eğri Azmak: Akçapınar (Kanlıazmak) Azmağı’nın denize yaklaştığı bölgede kuzeye 

yönelerek oluşturduğu son bölüme “Eğri Azmak” adı verilmektedir. 


1. Akçapınar Deresi: Akçapınar Köyü’nün güneyindeki dağlık arazilerden birkaç kol 

halinde doğmaktadır. Doğuş noktası Ataköy civarında olup Zeytinbeleni ya da 

Kırkayak Kaynağı olarak adlandırılan kaynaktan beslenmektedir. Denize dökülene 

kadar yaklaşık 20 km. boyunca yoğun tarım alanları ile kuşatılmış durumdadır. Drenaj 

alanı 50 hektar, 10 yıllık taşkın debisi 1,22 m³/s’dir. 

Akçapınar Köyü’nde kanalizasyon şebekesi bulunmadığı için Akçapınar Deresi, hem 

çıktığı bölgedeki Ataköy Köyü’nün hem de içinden geçtiği Akçapınar Köyü’nün 

atıklarıyla; ayrıca geçtiği tüm arazilerde yapılan tarımsal faaliyetler nedeniyle 

kirlenmektedir. 

Köyün içinden geçen Akçapınar Deresi, denizle buluştuğu bölgede oluşturduğu 

Akçapınar Azmağı ile Gökova Körfezi’ne ulaşmaktadır. 

DENİZ KIYISI HATTI 

Akçapınar Köyü’nün Gökova Körfezi’ne açılan sahilinde her hangi bir körfez, koy, ada ve 

yarımada bulunmamaktadır. 

70

Azmağın kuzeyindeki sahil, son yıllarda yapılan uçurtma sörfü etkinlikleri ile tanınmaya 

başlamıştır. 


Akçapınar Köyü’nün muhtarı M. Şükrü (Arap Şükrü) Aslan’dır. 

Köyde iki adet köy odası, üç kahve, iki fırın, bir de cami bulunmaktadır. Akçapınar’da 

kütüphane binası bulunmamakla birlikte kütüphaneye ihtiyaç duyulduğu belirlenmiştir. 

Eğitim: Akçapınar İlköğretim Okulu’nda 4 şube, 3 öğretmen ve 30 öğrenci bulunmaktadır. 

Okul binası oldukça bakımlıdır. Köydeki okullaşma oranı % 100’dür. Öğrenciler ilköğretimin 6, 

7 ve 8nci sınıfından itibaren taşımalı eğitim ile Gökçe Köyü’ne götürülmektedir. 

Sağlık: SMAPP III Gökova Projesi kapsamında gerçekleştirilen Gökova İç Körfezi Sosyo- 

Ekonomik Çalışması çerçevesinde köyde bir doktorla bir ebenin çalıştığı bir sağlık evi olduğu 

belirtilmekle birlikte Muğla İl Sağlık Müdürlüğü’nün web sayfası bilgilerine göre geçen süre 

içinde bu sağlık evinin kapatılarak hizmetlerin Gökçe Köyü’ndeki Aile Sağlığı Merkezi’ne 

kaydırıldığı belirlenmiştir. 

PTT: Akçapınar PTT Şube Müdürlüğü köy içindedir. 

İçmesuyu Şebekesi: Köydeki içme suyu şebeke suyu ile karşılanmaktadır. Daha önceki 

yıllarda köyden geçen pınarın suyu içilmekte iken fosseptiklerin suya sızması nedeniyle su 

içilmez hale gelmiştir. Fosseptiklerin boşaltılması Akyaka ve Gökova belediyeleri tarafından 

sağlanmaktadır. 

Katı Atık: Çöplerin toplanması ve dökümünde sorunlar yaşanmaktadır. Köydeki çöpler 

Akyaka Belediyesi ile ortak toplanmaktadır. 


Çalışması çerçevesinde muhtar ve Balıkçılar Kooperatifi’nin başkanı ile yapılan görüşme 

71

sırasında azmağın temizlenerek balıkçılık faaliyetlerinin düzenlenebileceği, dalyanın 

kurulması ile balık sayısının arttırılabileceği, mendirek yapılması ile balıkçılık faaliyetine olan 

ilginin artacağı vurgulanmıştır. Organik tarımın desteklenmesi ve butik otellerin yapılması ile 

köyün turizm anlamında da gelişebileceği vurgulanmıştır. 


Zanaatkârlık olarak eskiden çıkrıkçılar faaliyet gösterirken günümüzde köyde zanaatkâr 

bulunmamaktadır. Köy içerisinde üç restoran bulunmaktadır. Bunlardan birisi 2006 yazında 

ailevi nedenlerle kapanmıştır. Diğer ikisi, merkezde halen tüm yıl boyunca faaliyet 

göstermektedir. Ayrıca köyde köyün yerlisi olmayan bir fırın ve bir dondurmacı 


Arıcılık, köyde terk edilen geçim kaynaklarından biridir. SMAPP III Gökova Projesi kapsamında 

gerçekleştirilen Gökova İç Körfezi Sosyo-Ekonomik Çalışması çerçevesinde köyün kanaat 

önderleriyle yapılan görüşmelerde, nüfusun % 40’ının balıkçılıkla geçinirken, balıkçılıkla 

uğraşmayan halkın % 10’unun hayvancılık, % 10’unun çiftçilik, % 10’unun ticaret ve turizmle 

uğraştığı, geriye kalan % 30’unun da dışarıya çalışmaya gittiği belirlenmiştir. Köydeki işsizlik 

sorunu nedeniyle gençlerin yarısı Marmaris’te turizm sektöründe çalışmaktadır. 

Akçapınar Köyü’nde ağırlıklı olarak narenciye ve tek yıllık susam yetiştiriciliğinin yoğunlaştığı 

ve son yıllarda nar üretim alanlarının açılmaya başlandığı görülmektedir. Gökova Özel Çevre 

Koruma Bölgesi olarak yapılan 2009 tarihli envanter çalışmaları sonucunda Akçapınar 

Köyü’nde 67 dekar narenciye, 890 dekar tarla, 80 dekar okaliptüs ve 105 dekar nar üretim 

alanının bulunduğu, çiftçi sayısının ise toplam 71 olduğu belirlenmiştir. 


Çalışması çerçevesinde köydeki tarım arazilerinde sonbaharda arpa, yulaf; yazın susam, mısır 

yetiştirilmekte, kışları da narenciye üretimi yapılmaktadır. Sebzecilik, sadece ailelerin kendi 

ihtiyaçlarını karşılayabilecek kadar yapılmaktadır. Köyde tarımın bırakılmasının en büyük 

nedenlerinden birisi maliyetlerin artması ve karşılığında tatmin edici kar elde 

edilememesidir. Köyde on beş tane avokado ağacı bulunmaktadır. Daha önde, tarım arazisi 

72

olarak kullanılan sulu araziler varken, köyde şu an sulu arazi bulunmamaktadır. Köyün büyük 

sorunlarından birisi de sulama suyu sorunudur. Köydeki sulama sorununun bir kısmı SİT’e 

bağlı olarak meydana gelmektedir. Köyün içerisinden geçen pınar suyu, sulama için köylüler 

tarafından uygun bulunurken, SİT’ten dolayı suyun sulama için kullanılmasına ilişkin bir alt 

yapı oluşturulamamaktadır. 

Akçapınar Köyü, av sahası olarak genellikle Gökova İç Körfezi’ni kullanan bir su ürünleri 

kooperatifine sahiptir. SMAPP III Gökova Projesi kapsamında gerçekleştirilen Gökova İç 

Körfezi Sosyo-Ekonomik Çalışması çerçevesinde kooperatif başkanından alınan bilgiye göre 

köyde ortalama kırk beş aile balıkçılıkla geçinmektedir. Kooperatife kayıtlı üye sayısı 32, 

faaliyet gösteren balıkçı teknesi sayısı 40’dır. Balıkçı filosu, ortalama 8 metre uzunluğundaki 

ahşap teknelerden oluşmakta olup mevcut filonun ortalama yaşı 9,3 yıl, motor güçleri 27,6 

BG’dir. Akçapınar balıkçılarının büyük bir bölümü su ürünleri kooperatifi çatısı altında 

faaliyet göstermektedir. Köyde yaklaşık 250-300 civarında kişi balıkçılık yapmaktadır. 1973 

yılında kurulmuş S.S. Gökova ve Havalisi Akçapınar Su Ürünleri Kooperatifi, sadece Gökova 

Körfezi’nde değil tüm Güney Ege’deki en eski balıkçı kooperatiflerinden biridir. SMAPP III 

Gökova Projesi kapsamında gerçekleştirilen Gökova İç Körfezi Sosyo-Ekonomik Çalışması 

çerçevesinde kooperatifin varlığı, köy halkı tarafından gerekli ve faydalı bulunurken, 

kooperatif dayanışma merkezi olarak görülmektedir. Kooperatif tarafından daha önce de 

yürütülen dalyan projesinin tekrar canlanması için uğraşılmaktadır. Balıkçılığın önündeki en 

büyük engellerden birisi Kanlı Azmak’ın ağzında biriken topraktır. Azmağın önündeki birikme 

temizlenip engellenebilirse balıkçılığın köyde daha çok gelişeceği düşünülmektedir. Köyde 

lagos, mercan, karides, barbun, karagöz, palamut balıkları avlanmaktadır. 

Köy meydanında bulunan Köylü Gadın Mağazası’nda, köyde üretilen doğal gıdaların (reçel, 

turşu, bal, yağ, kuru ot, kurutulmuş gıda, pekmez, ezme, salça, tarhana, makarna, erişte, 

bulgur, zeytin, sabun vb.) satışı yapılmaktadır. 

Akçapınar, zengin bitki ve hayvan varlığı ile ekolojik yönden öneme sahip olup, Ege Bölgesi ve 

Akdeniz Bölgesi bitki örtüsü özelliklerini birlikte göstermektedir. Maki formasyonuna 

ilaveten, zeytinlik alanlar da önemli yer tutmaktadır. Leylekler başta olmak üzere bazı kuş 

türlerinin gözlemlenebildiği bir bölgededir. 

73

S.S. Gökova ve Havalisi Akçapınar Su Ürünleri Kooperatifi 

Kuruluş yılı 1973 

Kayıtlı ortak sayısı 32 

Aktif üye sayısı 15 

Sadece balıkçılıktan geçinen balıkçı sayısı 10 

Üye olmayanların sayısı 1 

Kayıt dışı tekne sayısı Yok 

Kooperatifin faaliyet alanındaki toplam balıkçı sayısı 33 

Kooperatife üye olma oranı % 97 

Aktif üye oranı % 47 

Kooperatifte çalışan sayısı 1 

Pazarlama faaliyeti-Mezat* Mezat Yok 

* Kooperatif, üyelerinin balığını pazarlamakta ancak mezat yapılmamaktadır 

Kaynak: Tokaç, A., Ünal, V., Tosunoğlu, Z., Akyol, O., Özbilgin, H., Gökçe, G. (2010) Ege Denizi Balıkçılığı, IMEAK 

Deniz Ticaret Odası İzmir Şubesi Yayınları, İzmir, s.328 

Akçapınar Leylek Köyü: Binlerce yıldır Afrika ile Gökova arasında mekik dokuyan leylekler; 

barınma, yumurtlama ve kuluçka döneminde Gökova düzlüğünde yer alan Akçapınar Köyü'nü 

kullanmakta ancak gelen leyleklerin sayısı her geçen yıl, mevcut elektrik telleri nedeniyle 

azalmaktadır. 

ÖZEL ÇEVRE KORUMA VE KÖY İLİŞKİLERİ 

Akçapınar Köyü, Gökova Özel Çevre Koruma Bölgesi kapsamındadır. SMAPP III Gökova 

Projesi kapsamında gerçekleştirilen Gökova İç Körfezi Sosyo-Ekonomik Çalışması 

çerçevesinde köy halkının özel çevre koruma yönetimi ile sorunları olduğu belirlenmiştir: 

Özel Çevre Koruma Kurulu’nun yürüttüğü doğayı koruma kararları doğrultusunda günlük 

yaşama zarar veren yaban hayvanları çoğalmaktadır. Özellikle son yıllarda domuzlar ve 

sivrisinekler rahatsız edici sayılara ulaşmıştır. SİT alanı nedeniyle, 1980 yılından beri imar 

sorunları yaşanmaktadır. Evlenen gençlerin oturabilecekleri evler olmadığından, aileleri ile 

yaşamak zorunda kalan gençler ya köyü terk etmekte ya da ekonomik olarak aktif 

74

olamamaktadır. Köyde yaşanan SİT sorunu nedeniyle köy gelişememektedir. Bu sorunlara 

karşın SİT veya ÖÇK’nın kalkmasını istemeyen halk, mevcut binaların 1994 yılında kabul 

edilen imar planının içinde değerlendirilmesi sonucunda sorunun ortadan kalkacağına 

inanmaktadır. Özellikle 1960 ile 1980 arasında yapılan binaların ÖÇK tarafından kabul 

edilmesinin halkın yaşamak için gerekli olan mevcut ev gereksinimini karşılayacağını 

belirtmektedirler. 

TOPLUMSAL ETKİNLİKLER 

Akçapınar köyü muhtarlığı, 2008 yılından bu yana Gökova Akçapınar Yağlı Pehlivan Güreşleri 

adıyla yarışmalar düzenlemekte olup internet kayıtlarında sadece 2010 yılında yapılan 3ncü 

yarışmanın haberlerine rastlanmıştır. 

YETİŞTİRDİĞİ ÜNLÜLER 

Halen Akyaka Belediye Başkanlığı görevine yapan Ahmet Çalça, Akçapınar doğumludur. 

AKÇAPINAR KÖYÜ VE TURİZM 

Akçapınar Köyü’nde 1960’larda turizm faaliyetleri söz konusuyken, bugün ÖÇK ve SİT 

nedeniyle turizm gelişememektedir. Ayrıca köyün sakinleri topraklarının birçoğunu yabancı 

ülke vatandaşlarına sattıklarından köylünün elinde bulunan toprak sayısı ve miktarı azalmış, 

bazı köylüler topraksız hale düşmüştür. 

Akçapınar sınırları içindeki sahil şeridi, köy muhtarlığı tarafından Özel Çevre Kurumu’ndan 

kiralanmakla birlikte, ÖÇK kuralları nedeniyle kıyı şeridinde herhangi bir altyapı hizmeti 

sunulamamaktadır. 

75



Baskı, TEB Yayınları. 

2. Heikell, R. (2008) Türkiye ve Kıbrıs Deniz Kılavuzu, Denizler Kitabevi, İstanbul 

3. Tokaç, A., Ünal, V., Tosunoğlu, Z., Akyol, O., Özbilgin, H., Gökçe, G. (2010) Ege 

Denizi Balıkçılığı, IMEAK Deniz Ticaret Odası İzmir Şubesi Yayınları, İzmir. 

4. Yusufoğlu, A. (2010) A Critical Review of The Tooles & Techniques Used Coastal 

Planning Case Study - Muğla-Gökova Special Enviromental Protection Area, Ankara, 

Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi 

5. Oktik, N. (2009) Gökova İç Körfezi Sosyo-Ekonomik Çalışması, SMAP III Gökova Projesi 

6. Oktik, N., Gökalp Y., Gaye, Değer, F. (2009), Katılımcı Bir Sosyolojik Çalışma Örneği 

Olarak SMAP III Gökova Projesi 

7. Bildirici, M. (2007), İdima'dan Gökova Akyaka'ya, Gökova-Akyaka’yı Sevenler Derneği 

8. Biyo-Gökova Project, (2004,)Gökova-Akyaka’yı Sevenler Derneği, 

9. Tuna, A. L., Çelik, V. (2009)Gökova İç Körfezinde Tarımsal ve Evsel Kaynaklı Kirlilik 

Çalışması, SMAP III Gökova Projesi 

10. TÜRSAB Milas - Bodrum Kırsal Kalkınma Projesi Fizibilite Çalışması (2011) Nihai 

Rapor. 

11. Akyaka-Gökova Yürüyüş Rehberi, Gökova-Akyaka’yı Sevenler Derneği 

12. Meskûn Yerler Kılavuzu (1944), T.C. İçişleri Bakanlığı. 




Müdürlüğü - https://www.e-icisleri.gov.tr/Anasayfa/MulkiIdariBolumleri.aspx 







06. Akçapınar İlköğretim Okulu - http://ula.meb.gov.tr/kurumlar/akcapinar.html 

76

07. Akçapınar PTT Şubesi - http://ptt.subeleri.net/mugla-ula-akcapinar-ptt-subesi.html 

08. Otistikler Derneği Misafirhanesi 

http://www.pansiyonara.com/memberbak2.asp?mem=488 

09. Köylü Gadın - http://www.koylugadin.com/ 

10. Vikipedi Gökova - http://tr.wikipedia.org/wiki/G%C3%B6kova_K%C3%B6rfezi 

11. Gökçe-Ferek Köyü Tanıtımı - http://www.gokce-ferek.com/tanitim.htm 

12. Muğla İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü 

www.muglakulturturizm.gov.tr/dosya/1.../h/kopya-konaklama-2.xls 

13. Bodur Çay Evi 

http://pazarvatan.gazetevatan.com/yazardetay.asp?sid=&yaid=54&hkat=54&hid=14 

302&yaz=Engin%20Ak%FDn 

14. Index Anatolicus 

http://www.nisanyanmap.com/?y=ak%C3%A7ap%C4%B1nar&t=ula&lv=1&u=1&ua=0 

15. Marmarisya 

Haritalar 

http://marmarisya.blogspot.com/2012/03/araciyla-marmaris-e- 

gelenlergelirkeeen.html 

4. TR-31 12a Gökova Denizcilik Haritası, Ölçek: 1:100.000 

5. 1/25.000 ölçekli HGK haritası (N 20-C4 paftası) 



77

03. BAYIR KÖYÜ 

Marmaris kent merkezinin güneybatısında kuzeyden Osmaniye Köyü, kuzey ve kuzeybatıdan 

Orhaniye, Turgut ve Söğüt köyleri, güneybatıdan Taşlıca Köyü, güneyden de denizle çevrili, 

Marmaris İlçesi Bozburun bucağına bağlı bir köy yerleşimidir. Köyün coğrafi koordinatları 28° 

10' 8'' D, 36° 43' 2'' K, denizden yüksekliği de ortalama 155 m’dir. 

Yerleşimin Tarihi: Bayır Köyü’nün antik çağdaki ismi Syrna’dır. Aynı ismi taşıyan bir Yunan 

köyü, yine aynı şekilde Yunanistan’ın dağlık bir bölgesi olan Batı Arkadia’da bulunmakta, aynı 

adı taşıyan ve Sirna olarak da adlandırılan 4 km²lik bir Yunan adası ise Dodacanese Takım 

Adaları içinde yer almaktadır. 

Köyün adı, Bilge Umar’a göre M.Ö. 2. bin yılda kullanılan Luwi ya da bunun M.Ö. 1. bin yıldaki 

ardılı olan Karia dilinden gelmektedir. Adın öz biçimi iki öğeden türetilmiştir: Su (wa)-(a)rna, 

Kutsal / Güzel Pınar. Gerçekten de, Syrna ismini veren güzel bir pınar bugün Bayır Köyü içinde 


Hicri 1308 (M. 1890-1891) tarihli Salname-i Vilayet-i Aydın kayıtlarına göre Bayır Köyü’ndeki 

61 hanede 344 kişi yaşamıştır. 

Köyün I. Dünya Savaşı öncesindeki nüfusu 480 İslam; 24 Eylül 1915 tarihli sayımdaki nüfusu 

ise 481 İslam olarak belirlenmiştir. 

Bugün köye bağlı dokuz mahalle bulunmaktadır: Camiyanı, Aşağı Mahalle, Derepınar, 

Yancağız, Kayalıözü, Kızılcaörtmen, Çiftlik, İndaş ve Belen mahalleleri. 

İçişleri Bakanlığı İller İdaresi Genel Müdürlüğü kayıtlarına göre bölgede yer alan Aşağı, 

Camiyanı, Çiftlik, Derepınar, Kayalıyüzü, Kayapınar, Kızılağaç, Kızılcaörtmen, Yancağız 

mevkileri Bayır Köyü’ne bağlıdır. Köyün kapladığı alanda mevki olarak tanımlanan diğer 

yerler, alfabetik sırasıyla şu şekildedir: Belenalanı, Çukuralan, Denizalan, Dikenalan, Gökbel, 

78

Ilımar, İnbaşı, Kirpiyeri, Kumlubük, Maşatalanı, Naldöken, Pıynaryoluiskelesi, Sarnıç, Sarpdibi, 

Yanıkçardak, Yokuşbaşı. 


Nüfus 

Orhaniye Köyü’nün nüfusu, 2011 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) verilerine 

göre 697 kişi olup bunun 372’sini (% 53,37) erkekler, 325’ini (% 46,63) kadınlar 


Yerleşimin 1935 yılı nüfusu 390, 1940 yılı nüfusu 404, 1945 yılı nüfusu 426, 1950 yılı nüfusu 

441, 1955 yılı nüfusu 467, 1970 yılı nüfusu 570, 1975 yılı nüfusu 612, 1980 yılı nüfusu 657, 

1985 yılı nüfusu 650, 1990 yılı nüfusu 563, 2000 yılı nüfusu 798, 2007 yılı nüfusu 709, 2008 

yılı nüfusu 732, 2009 yılı nüfusu 716, 2010 yılı nüfusu da 691’dir. Bu verilerin 

incelenmesinden de görüldüğü gibi Bayır Köyü’nün nüfusu, Türkiye ve Marmaris 

ortalamalarının aksine devamlı olarak azalmaktadır. Nitekim köy nüfusunun 2015-2040 

dönemindeki projeksiyonunu gösteren tahminler de bu durumu doğrulamaktadır. 

T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Özel Çevre Koruma Başkanlığı’nca 2010 yılında hazırlattırılan 

Datça – Bozburun Özel Çevre Koruma Bölgesi Sosyo-Ekonomik, Tarihi ve Kültürel Değerler 

Araştırması Kesin Raporu verilerine göre -0,0571 olan beş yıllık büyüme oranı üzerinden 

nüfus projeksiyonu 2015 yılı için 669, 2020 yılı için 631, 2025 yılı için 595, 2030 yılı için 561, 

2035 yılı için 529, 2040 yılı için de 499’dur. 



Medeni Durum 

Yine aynı şekilde, bu nüfusun 158’i (% 27,82) hiç evlenmemiş, 178’i erkek, 175’i kadın olmak 

üzere toplam 353’ü (% 62,15) evli; 10’u erkek, 9’u kadın olmak üzere toplam 19’u (% 3,35) 

boşanmış; 6’sı erkek, 32’si kadın olmak üzere toplam 38’inin (% 6,68) eşi ölmüştür. 

79


Nüfusun, 6+ ve 15+ yaş gruplarında 2’si erkek, 6’sı kadın olmak üzere toplam 8 kişi (% 1,23) 

okuma yazma bilmemekte; 6+ yaş grubuna göre 337’si erkek, 298’i kadın olmak üzere toplam 

635’i (% 97,99); 15+ yaş grubuna göre 297’si erkek, 258’i kadın olmak üzere toplam 555’i (% 

97,71) okuma yazma bilmektedir. 


Nüfusun, 6+ yaş grubunda 39’u erkek, 44’ü kadın olmak üzere toplam 83 kişi (% 12,81) 

herhangi bir okul bitirmeksizin okuma yazma bilmekte; 190’ı erkek, 185’i kadın olmak üzere 

toplam 375 kişi (% 57,87) ilkokul, 60’ı erkek, 43’ü kadın olmak üzere toplam 103 kişi (% 

15,90) ilköğretim okulu, 5’i erkek, 2’si kadın olmak üzere toplam 7 kişi (% 1,08) ortaokul veya 

dengi okulu, 28’si erkek, 17’si kadın olmak üzere toplam 45 kişi (% 6,94) lise veya dengi okul, 

15’i erkek, 7’si kadın olmak üzere toplam 22 kişi (% 3,40) ise yüksekokul ve üzeri eğitim 


Nüfusun, 15+ yaş grubunda 2’si erkek, 7’si kadın olmak üzere toplam 9 Kişi (% 1,58) herhangi 

bir okul bitirmeksizin okuma yazma bilmekte; 190’ı erkek, 185’i kadın olmak üzere toplam 

375 kişi (% 66,02) ilkokul, 57’si erkek, 40’ı kadın olmak üzere toplam 97 kişi (% 17,08) 

ilköğretim okulu, 5’i erkek, 2’si kadın olmak üzere toplam 7 kişi (% 1,23) ortaokul veya dengi 

okulu, 28’i erkek, 17’si kadın olmak üzere toplam 45 kişi (% 7,92) lise veya dengi okul, 15’i 

erkek, 7’si kadın olmak üzere toplam 22 kişi (% 3,87) ise yüksekokul ve üzeri eğitim düzeyine 

sahiptir. 


Orhaniye Köyü, Marmaris Kent Merkezi’ne 25 km, Muğla İl Merkezi’ne 75 km uzaklıktadır. 

Bayır-Marmaris-Bayır arasındaki ulaşım düzenli minibüs seferleri ile gerçekleştirilmektedir. 

Minibüsler her gün saat 07.00-15.00 arasında Bayır’dan, 10.00-18.00 arasında da 

Marmaris’ten hareket etmektedir. 

80


Köyün yasal sınırları, harita üzerinden kesin olarak bilinmediği ve belirlenemediği için; Bayır 

Köyü’ne ait arazilerin, denizden Damlacık Kuyu-Kadırga Burnu-Hayırsız Burnu-Çiftlik Adası- 

Akyar Burnu-Kumlu Burnu; karadan ise Kumlu Burnu-Buğluca Tepesi-Oyuk Tepe (636 m)- 

Karaçalça Tepesi (436 m)-Günecebaşı Tepesi-Kuma Tepesi (613 m)-Türkmen Tepesi (491 m)- 

Eğlekbaşı Tepesi (626 m)-Söbüce Tepesi-Zeytindağ (616 m)-Karacabelen Tepesi-Damlacık 

Kuyu hattı içinde kaldığı varsayılmıştır. Bu varsayımsal tanımlama ile belirlenen alan içindeki 

coğrafi işaretler ise şu şekilde sıralanabilir: 





1. Gökdağ (782 m): Bayır Köyü’nün kuzeydoğusundadır. 

2. Güvenç Dağı (746 m): Bayır Köyü’nün güneydoğusundadır. 

3. Güver Dağı (718 m): Karaoğul Koyu’nun kuzeyindedir. 

4. Oyuk Tepe (636 m): Söğüt Köyü sınırındadır. 

5. Eğlekbaşı Tepesi (626 m): Osmaniye Köyü sınırındadır. 

6. Zeytindağı (616 m): Kumlubük’ün güneybatısında ve Osmaniye Köyü sınırındadır. 

7. Kuma Tepesi (613 m): Turgut Köyü sınırındadır. 

8. Karapınar Tepesi (538 m): Buruniçi Koyu’nun kuzeybatısındadır. 

9. Oyuk Tepe (494 m): Bayır Köyü’nün güneybatısındadır. 

10. Türkmen Tepesi (491 m): Turgut, Osmaniye ve Bayır Köyü sınırlarının kesiştiği 

noktadır. 

11. Tosunuçan Tepesi (435 m): Buruniçi Koyu’nun kuzeyindedir. 

12. Kuşyuvası Tepesi (362): Kumlubük’ün güneyindedir. 

13. Yumru Tepe (356 m): Çaycağız Koyu’nun kuzeybatısındadır. 

14. Seki Tepesi (173 m): Kunduzyuvası Koyu’nun kuzeyindedir. 

15. Akyar Tepe (171 m): Akyar Burnu’nun batısındadır. 

81


1. Ballıca Tepesi: Çiftlik Koyu’nun kuzeybatısındadır. 

2. Buğluca Tepesi: Bayırköy, Söğütköy ve Taşlıca sınırlarının birleşim noktasındadır. 

3. Çaycağız Tepe: Çaycağız Koyu’nun batısındadır. 

4. Dibecik Tepe: Zeytinli Burnu’nun kuzeyindedir. 

5. Doru Tepe: Akçam Burnu’nun kuzeyindedir. 

6. Ele Tepe: Kayalı Koyu’nun kuzeydoğusundadır. 

7. Günecebaşı Tepesi: Turgut Köyü sınırındadır. 

8. Hayırsız Tepe: Çaycağız Koyu ile Sarımersin Koyu arasında yarımadanın üzerindedir. 

9. Ilgın Tepe: Çiftlik Koyu’nun kuzeyindedir. 

10. İşaret Tepe: Akçam Burnu’nun kuzeyindedir. 

11. Karacabelen Tepesi: Sarımersin Koyu ile Kumlubük arasındaki kıstağın üzerinde ve 

Osmaniye Köyü ile olan sınırın üstündedir. 

12. Koçak Tepesi: Çiftlik Koyu’nun batısındadır. 

13. Kuz Tepe: Çaycağız Koyu ile Sarımersin Koyu arasındaki yarımadanın üzerindedir. 

14. Mandıra Tepe: Çaycağız Koyu’nun kuzeydeki girişindedir. 

15. Ortaca Tepe: Kumlubük’ün batısındadır. 

16. Sakız Tepesi: Kumlubük’ün güneydoğusundaki yarımadanın üzerindedir. 

17. Sandal Tepe: Gebekse Koyu’nun kuzeyindedir. 

18. Seki Tepe: Kunduzyuvası Koyu’nun kuzeyindedir. 

19. Sıracık Tepe: Bayır Köyü’nün güneybatısındadır. 

20. Söbüce Tepe: Osmaniye Köyü sınırındadır. 

21. Suluçukur Tepesi: Osmaniye Köyü sınırındadır. 

22. Tülü Tepe: Çiftlik Koyu’nun kuzeyindedir. 

23. Tülü Tepe: İncirli Koyu’nun kuzeyindedir. 

24. Tülü Tepe: Buruniçi Koyu’nun kuzeybatısındadır. 

25. Yumrutaş Tepe: Karaoğul Koyu’nun kuzeyindedir. 

BURUNLAR 

1. Kadırga Burnu (Cape Marmarice): Marmaris Körfezi’nin batı ucunu oluşturur ve 

üstünde bir fener yapısı vardır. 

82

2. Hayırsız Burnu: 

3. Pirenli Burnu: 

4. Yalıdağ Burnu: 

5. İnceburun: 

6. Akyar Burnu: 

7. Zeytinli Burnu: 

8. Kılıçlanmış Burnu: 

9. Akçam Burnu: 

10. Kumlu Burnu: 

DENİZ FENERLERİ 

1. Kadırga Burnu Feneri: Kadırga Burnu’nun ucunda olup Marmaris Körfezi’nin batı 

ucunu oluşturur. 

YARIMADALAR 

1. İnceburun Yarımadası: Gerbekse Koyu’nun oluşumunu sağlayan ve koyu güneyden 

KOYLAR 

çevreleyen ince, uzun bir yarımadadır. 

1. Kadırga – Çaycağız Koyu (36° 43’ 57” N – 28° 17’ 48” E): Kadırga Burnu’nun (Cape 

Marmarice) hemen kuzeyinde bulunan küçük bir koydur. Bu koyda doğulu rüzgârlara 

karşı koymak oldukça zordur. 

2. Korsaniçi Koyu: Kadırga Burnu ile Hayırsız Burnu arasında kalan bu koy Çayağız 

Koyu’nun güneyindedir. 

3. Sarımersin Koyu: Pirenli Burnu ile Yalıdağ Burnu arasındaki güneye bakan geniş 

körfezin doğusundaki, güneyli rüzgârlara açık bir koydur. 

83

4. Kunduzyuvası Koyu: Pirenli Burnu ile Yalıdağ Burnu arasındaki güneye bakan geniş 

körfezin batısında, batıya doğru bir giriş yaparak oluşan küçük bir koydur. 

5. Çiftlik Koyu (Phalarus) (36° 42’ 57” N – 28° 14’ 25” E): Bu geniş koyun önünde 

yüksek, kayalık Çiftlik Adası yer alır. Adanın her iki yanı derin geçittir. 

Çiftlik Koyu batı yönde girer, melteme liman yapar, güneye açıktır. Burada 5 ila 8 m. 

arasında demirlenir. Dip kum, yosun karışımıdır. Sahildeki her lokantanın önünden bir 

"L" iskele çıkar. Arzu eden onlara bağlayabilir. Meltem, arkadaki vadiden aşağı koyun 

içine doğru kuvvetli eser. Hafif de olsa solugan hissedilir. 

Koyun kuzey yakasında bir site ve yanında dört yıldızlı bir otel olan Green Platan Hotel 

bulunur. Güneybatı köşesinde yamacın eteği boyunca önü tonozlu bir iskele uzanır. 

Burası Alarga Sail Butique Otel & Yacht Club ASYC adında, yatçılara da hizmet veren 

güzel bir tesise aittir. Çiçekler içindeki kocaman bahçesinde, büyük bir yüzme havuzu, 

açık ve kapalı lokantaları, çamaşırhanesi vardır. Telefon ve faks hizmetleri verilir. 

İskelede su, elektrik bağlanır. 

Çiftlik Koyu'nun etrafını çevreleyen dağlar çam ormanı ile kaplıdır. Vadiden çıkan 

asfalt yol Marmaris ve İçmeler'den gelen Bayır Köyü yolu ile birleşir. 

6. Gerbekse Koyu (ince Koy) (36° 42’ 07” N – 28° 13’ 42” E): Sahile ince, alçak bir 

berzahla bağlı İnceburun Yarımadası doğu yönde yarım mil çıkar, üstündeki Gerbekse 

Koyu'nu meltemin soluganından korur. 

Batı ucuna doğru daralarak giren koy, kumsal bir plajda son bulur. Derin su, nihayete 

doğru sığlaşır; dipte bembeyaz kum, yosunun yerini alır. Demirleyip iki yakadan birine 

koltuk alınır. Meltem dar boğazdan içeri eser, tekneleri yandan bulur. Denizi parlak bu 

güzel koy, Marmaris'ten gelen günlük gezi motorlarının uğrak yeridir. Kıyıda eski bir 

kilise harabesi ve bir lokanta bulunur. 

84

7. İncirli Koyu: Akyar Burnu ile ileri çıkan ufak yarımada ile güneydeki küçük bir dil 

arasında kalan, güneyli rüzgârlara açık küçük bir koydur. 

8. Karaoğul Koyu: Akyar Burnu ile Zeytinli Burnu arasındaki iki bölümlü geniş körfezin 

batısında kalan etrafı dik yamaçlarla çevrili, güneyli rüzgârlara açık bir koydur. 

9. Kuşyuvası Koyu: Kılıçlanmış Burnu’nun bulunduğu kara parçasının doğuya doğru 

uzaması sonucunda ortaya çıkmış küçük bir koydur. 

10. Kayalı Koyu: Kılıçlanmış Burnu ile Kumlu Burnu arasında, batı yönünde kara içine 

girerek oluşan geniş körfezin doğu kısmında, kuzeye doğru ilerleyerek oluşan ve 

güneyli rüzgârlara açık bir koydur. 

11. Buruniçi (Armella) Koyu: Akçam ile Kumlu Burunlar arasında, yarım mile yakın 

genişlikteki yuvarlak Buruniçi Koyu yer alır. Etrafını dik ve yüksek dağlar çevreler. Hele 

kuzey yakası, denizden birkaç yüz metre dimdik yükselen haşin bir kayadır. Tabii, 

tepesinden aşağı meltem de kuvvetli iner. 

Pek az teknenin uğradığı Buruniçi Koyu'nda deniz derindir; ama kıyılarında 

demirlenecek birkaç elverişli yer vardır. 

Kumlu Burnu dönünce, sahilden 40-50 m. mesafede iki yüksek kaya sudan çıkar. Kıyı 

ile araları derindir. Onları geçer geçmez, içinde ancak orta boy bir teknenin manevra 

yapabileceği büyüklükte küçük bir koy güney yönde girer. Dip kum, denizi güzeldir. 

Ağzında demir bırakıp nihayetindeki plaja doğru çıma tutunca meltemde rahat yatılır. 

Etrafı alçak kayalık, sakin bir koydur. 

Geniş koyun güneybatı ucunda, sahil bir girinti yapar. Kıyıda, plajın üstündeki kırmızı 

toprak yar çökmüş gibi durur. Dip kumdur. 5 ila 8 metre arası demirleyip plaja koltuk 

alınırsa, tepeden inen rüzgâr ve meltemden etkilenmeden kalınır. Poyraz ile 

keşişlemeye açık, güzel, ferah bir yaz limanıdır. 

85

Buruniçi Koyu'nun poyraz ucunda, bıçakla kesilmiş gibi duran dik kayaların arasından 

bir fiyort, kuzeybatı yönde kıvrılarak 400-500 metre içeri girer. Nihayete doğru dip 

kumdur, alnında çakıllık bir plaj ve sonra alçak bir vadi uzanır. 8-10 metrede demir 

bırakıp plaja çıma tutunca, meltemde rahat yatılır. 

Ağzı güneye açıktır. İki yanı lüle lüle olmuş dik kayalar arasında, ilginç bir koydur 

burası. Sahilde birkaç eski harabe vardır. 


1. Çiftlik Adası: Çiftlik Koyu’nun girişinde olup İstanbul Ümraniye’deki Çesar Hasır Demir 

Çelik Fabrikası’nın sahibi Artvinli işadamı Nevzat Feyzioğlu’nun varislerine ait 80.620 

metrekare büyüklüğündeki adanın üstünde bir ana bina, misafirhane, iki hizmetli evi, 

atölye, jeneratör odası, biri yüzme havuzu olarak kullanılabilecek 4 sulama havuzu 

bulunmaktadır. Adanın 27.620 metrekaresi özel mülkiyette olup geriye kalan 53.000 

metrekaresi Hazineye aittir. Adada bulunan elektrik, telefon, su hattı Ulaştırma 

Bakanlığı’ndan alınan özel izinle denizin altından hat çekilerek bağlanmıştır. 

2. Buruniçi Kayaları: Kumlu Burnu ile Buruniçi Koyu arasında bulunan ufak kaya 

döküntüleridir. 


1. Apıca Dere: Kayalı Dere ile birleşip Kayalı Koyu’na dökülür. 

2. Arapoğlu Deresi: Gebekse Koyu’nun güneybatısından denize dökülmektedir. 

3. Belen Dere: Bayır Köyü yerleşiminin doğusundadır. 

4. Bozen Deresi: Bayır Köyü’n güneyinden denize dökülmektedir. 

5. Çaycağız Deresi: Doğudaki Çaycağız Koyu’na dökülmektedir. 

6. Çiftlik Deresi: Çiftlik Koyu’na dökülmektedir. 

7. Eşepınar Deresi: Kızılcaöğütmen Mahallesi’nden geçmektedir. 

8. Ilgın Dere: Çiftlik Koyu’na dökülmektedir. 

9. Kayalı Dere: Kayalı Koyu’na dökülmektedir. 

10. Kızılağaç Deresi: Bayır Köyü’n kuzeyindedir. 

86

11. Kunduz Deresi: Kunduzyuvası Koyu’na dökülmektedir. 

12. Kuzkaya Deresi: Buruniçi Koyu’na dökülmektedir. 

13. Ortabük Deresi: Çiftlik Koyu’na dökülmektedir. 

14. Yarımca Deresi: Pınaryoluiskelesi Mevkii’nden denize dökülmektedir. 

15. Yellice Dere: Bayır Köyü’n güneybatısındadır. 

ÇEŞMELER 

1. İkipınar Çeşmesi: Ilımar Mevkii’nin doğusunda ve deniz kenarındadır. 

2. Olacak Çeşme: Kızılcaöğütmen Mahallesi’nin kuzeybatısındadır. 

3. Sürtek Çeşme: Kayalı Koyu’nun kuzeybatısındadır. 

KUYULAR 

1. Damlacık Kuyusu: Bayır Köyü ile Osmaniye Köyü sınırında, Kumlubük’ün 

kuzeybatısında ve deniz kenarındadır. 




Araştırması Kesin Raporu verilerine göre toplam 230 hanenin bulunduğu köyde kamu 

kuruluşu olarak 1 cami, 1 sağlıkevi ve 1 İlköğretim okulu bulunmaktadır. Bayır Köyü’nün 

muhtarı Mustafa Alper’dir. 

Eğitim: Köydeki ilkokul, 1934 yılında açılan ilkokuldur. Okul binası 1957 yılındaki depremle 

yıkılınca 1961 yılında inşasına başlanan okul aynı yılın Aralık ayında iki derslikli olarak tekrar 

öğrenime başlamıştır. Okul binası o tarihten bu yana eklenen derslik ve binalarla bugünkü 

durumuna ulaşmıştır. 2004 yılında Muhittin Çoban İlköğretim Okulu adını alan okulda 1 

müdür, 1 müdür yardımcısı, 6 sınıf öğretmeni, 6 branş öğretmeni, 1 hizmetli görev 

yapmaktadır. 1-8 sınıflar itibariyle eğitim veren okulun şube sayısı 9, öğrenci sayısı da 

130’dur. Okul, taşımalı sistemle Osmaniye Köyü’ne de hizmet vermektedir. 

87

PTT: Köyde PTT şubesi bulunmamaktadır. 

Sivil Toplum Kuruluşu: Bulunmamaktadır. 

Sağlık Kuruluşu: Köye haftada iki gün aile hekimliği uygulaması kapsamında doktor 

gelmektedir. 


Bayır Köyü’nde içme suyu şebekesi bulunmakla birlikte kanalizasyon şebekesi, fosseptik ve 

arıtma tesisi yoktur. İçmesuyu şebekesinin yetersiz olduğu belirlenmiştir. Köy içi yollar 

genellikle kesme taşla döşelidir. 

KÖYÜN MİMARİ DOKUSU 

Bayır Köyü, dağınık ve organik bir yerleşime sahiptir. Vadi yamacında bulunan yerleşimin 

birbirinden uzak dokuz mahalleden oluşmaktadır. Köy merkezinin eskiden panayır alanı 

olarak kullanıldığı söylenmektedir. Köy genelinde bahçe teras uygulaması, diğer köylerde de 

görüldüğü gibi yaygındır. Yapıların % 70’i bir, % 30’u iki katlı yığma taş yapılardır. Çatılar ise 

kırma ve düz çatı şeklindedir. Orman ürünlerine dayalı olan ekonomik yapının ürünü olan 

hediyelik eşyaları satan yerlerle kahvehane ve çay bahçesi gibi turistik yerler anıt çınar ağacı 

ile köy meydanı civarında toplanmıştır. Bununla birlikte köy, sahildeki Çiftlik Koyu / Mahallesi 

sayesinde ikincil konutlarla dört yıldızlı bir otele ve pansiyonlara sahiptir. 

Köy merkezindeki caminin yerinde eskiden bir kilisenin var olduğu, 1960’lı yıllarda yıkılarak 

yerine caminin yapıldığı söylenmektedir. Cami yapımında kullanılan kilise yazıtları bugün de 

okunabilmektedir. 


1. Syrna Antik Yerleşimi: Syrna, antik çağda Rodos’a bağlı demeler (köyler) arasında yer 

almamakla birlikte; Asklepios Kutsal Alanı ile tanınmıştı. Söylenceye göre Troya 

savaşında Yunan birliklerinin hekimliğini üstlenen Asklepios oğlu Podaleirios (zambak 

88

gibi ak bacaklı), Karia kralının kızı Syrna ile evlenince, ödül olarak Chersonessos’u 

(Loryma ya da Bozburun Yarımadası) almış; Podaleiros da Chersonessos’ta kurduğu iki 

kentten birine eşinin adını vermişti. George E. Bean’e göre Bayır Camii’nin tabanında 

görülen geniş mermer blok üzerinde, M.Ö. 200 sıralarında kutsal yerde yürütülen 

onarım çalışmalarına katkıda bulunanlarının adları yazılıdır. 

Bilge Umar’a göre Syrna antik yerleşiminin kalıntıları, Bayır Köyü’nün 2 km kadar 

doğu-kuzeydoğusundaki Yancağız Tepesi’nin üzerindedir. Köyden bu tepe üstü 

düzlüğe, ilkçağ kentinin hala kullanılan, taş döşenmiş dar yolu izlenerek gidilir. 

Doruk düzlüğünde, kent surlarının bir bölümü ile birtakım yapıların temel kalıntıları 

görülmektedir. Doruğun biraz altında, güneydoğusunda içi oyulmamış sandık 

biçiminde, 2 metreye yakın uzunlukta tek parça, mezar üstü kapak taşları vardır. 

Burası muhtemelen kentin nekropolüdür. Bilge Umar’ın 1976’da köye yaptığı 

ziyarette gördüğü sunak taşı ile üzerinde bir yılan kabartmasının bulunduğu sütun 

parçası 1998 yılındaki ikinci ziyaretinde görülememiştir. Aynı şekilde George G. 

Bean’in köy camisinin tabanında gördüğünü söylediği yazıtlı taş parçaları da 

kaybolmuştur. Bölgede henüz bir yüzey araştırması ya da kazı yapılmamıştır. 

2. Gerbekilise (Gerbekese): George E. Bean’e göre burası bir Bizans ticaret merkeziydi. 

Gebekse Mevkii, 25-26 pafta, 1136-1137-1445 ve 1505 parsellerdeki kilise kalıntıları, 

İzmir 2 No.lu Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu’nun 19.12.1990 tarih ve 1682 

sayılı kararı ile I. Derece Doğal ve I. Derece Arkeolojik Sit Alanı olarak tescillidir. 

Bölgede henüz bir yüzey araştırması ya da kazı yapılamamıştır. 


1. Armelli Mağarası: 150 metre yükseklikte, + 62 metre derinlikte ve 95 metre 

uzunluğunda yatay bir mağaradır. 

89

2. Asarini Mağarası: 490 metre yükseklikte, - 45 metre derinlikte ve 66 metre 


3. Karadiken Mağarası: 400 metre yükseklikte, - 36 metre derinlikte ve 44 metre 


4. Bayır Çınarı Tabiat Anıtı: Cumhuriyet Meydanı 7 pafta, 317 parseldeki yaklaşık 1880 

yaşındaki çınar ağacı, İzmir 2 No.lu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 

12.10.1994 (21.02.1995?) tarih, 4242 sayılı kararı ile tescil edilmiş olup boyu 35 

metre, çapı 2,8 metre, çevresi 8,7 m², kapladığı alan 706 m². Bu ağacın etrafında 7 kez 

dönüldüğünde daha mutlu ve daha uzun yaşanacağı bir halk inanışı olarak kabul 

görmektedir. 

5. Bayır Akdeniz Selvisi Tabiat Anıtı: Anıt çınar ağacının 15 metre sol tarafında 2.300 

yaşında, 1,5 m çapında ve 50 metre boyunda bir Akdeniz Selvisi bulunmakla birlikte; 

bu ağaç bugüne kadar tescillenmemiştir. 

6. Özel Çevre Koruma Bölgesi: Bayır Köyü, Datça-Bozburun Özel Çevre Koruma Bölgesi 

kapsamındadır. 

90


Bayır Köyü’nün temel ekonomisi arıcılık-balcılık faaliyetine dayanır. T.C. Çevre ve Orman 

Bakanlığı Özel Çevre Koruma Başkanlığı’nca 2010 yılında hazırlattırılan Datça – Bozburun Özel 

Çevre Koruma Bölgesi Sosyo-Ekonomik, Tarihi ve Kültürel Değerler Araştırması Kesin Raporu 

verilerine göre köyde 150 hane arıcılık-balcılıkla, 1 hane balıkçılıkla uğraşmaktadır. Seracılık 

ve turizmden kısmi gelir elde edilmektedir. Hayvancılık ve tarla tarımıyla uğraşan hane 

yoktur. Köyün başlıca geçim kaynağı % 80 oranıyla orman ürünlerine (balcılık, arıcılık, 

adaçayı, defne ve kekik üretimi), % 20 oranıyla turizme dayanmaktadır. 

Köyde esnaf olarak 4 market, 1 marangozhane, 1 hediyelik eşya mağazası ve 2 kahvehane 

bulunmaktadır. Anıt çınar ağacının bulunduğu meydandaki Çınar Restoran köy tüzel kişiliği 

tarafından işletilmektedir. 

Köyün mahallesi olan Çiftlik Koyu’nda 1 adet dört yıldızlı otel, 1 butik otel, 1 adet pansiyon ve 

50 adet ikinci konut bulunmaktadır. 

Köy pazarı ise Cuma günleri kurulmaktadır. 

91




2. Bean, E. G. (2000), Eskiçağda Menderes’in Ötesi, Arion Yayınevi, İstanbul, s.163-164 

3. Bean, E. G. (1987) Karia, Cem Yayınevi, İstanbul 

4. Bean, E. G., Cook, J. M. (1957) The Carian Coast III BSA (52) 



6. Diler, A. (2004) Muğla’da Kültür ve Tabiat Varlıklarının Korunmasında Yaşanan 

Sorunlar: Kültürel ve Doğal Kaynak Yönetimi Ön Araştırması, İstanbul. 

7. Doğaner, S. Bozburun Yarımadası: Coğrafi Ortam ve İnsan, 


9. Jouanna, J. “The Birth of Western Medical Art”, Western Medical Thought from 

Antiquity to the Middle Ages, Mirko D.Grmek, s.25 

10. Moir, D. M. Outlines of the Ancient History of Medicine, s.14 

11. Strabon, Geopraphika Antik Anadolu Coğrafyası, Kitap XIV.2, C 65 4, s.219, Arkeoloji 

ve Sanat Yayınları, İstanbul-2009 


ÇTTAD, V/13, (2006/Güz), s. 109–135 

13. Umar, B (1999), Karia, Bir Tarihsel Coğrafya Araştırması ve Gezi Rehberi, İnkılap 

Yayınevi, İstanbul 

14. Umar, B (1993), Türkiye’deki Tarihsel Adlar, İnkılap Kitabevi, s.413 

15. “Bozburun; Mavi Gözler”, Atlas Aylık Coğrafya ve Keşif Dergisi, Mayıs 1995, Sayı: 26, 

s.82-92 

16. “Ege’nin Uzak Yarımadaları – Bozburun ve Reşadiye’nin Anatomisi”, Atlas Aylık Coğrafya 

ve Keşif Dergisi, Temmuz 1997, Sayı: 52, 110-128 

92







06. Index Anatolicus - http://www.nisanyanmap.com/?y=bay%C4%B1r&t=marmaris&lv=1&u=1&ua=0 


Müdürlüğü - https://www.e-icisleri.gov.tr/Anasayfa/MulkiIdariBolumleri.aspx 

08. Bayır Muhittin Çoban İlköğretim Okulu - http://bayirmuhittincobanioo.meb.k12.tr/ 

09. Bayırköy, Marmaris - http://tr.wikipedia.org/wiki/Bay%C4%B1rk%C3%B6y,_Marmaris 

10. Orman Genel Müdürlüğü 

http://web.ogm.gov.tr/Haberler/HaberGoruntule.aspx?List=b5227992-7788-41c4- 

8a38-24e745c3108e&ID=7334 

11. Ecoraft - http://www.ecoraft.com/siz.html 


01. Marmaris Turizm Altyapı Birliği (MARTAB) bilgileri. 

02. Bayır Köyü Muhtarlığı bilgileri. 

93

04. ÇAMLI KÖYÜ 

Marmaris kent merkezinin kuzeyinde yer alan; kuzeyinde Ula İlçesi’ne bağlı Akçapınar Köyü, 

doğusunda Marmaris İlçesi’ne bağlı Çetibeli, güney ve güneybatısında Marmaris İlçesi’ne 

bağlı Karacasöğüt Köyü, batısında da Gökova Körfezi ile çevrelenmiş, Marmaris İlçesi’ne bağlı 

bir köy yerleşimidir. Yerleşimin coğrafi koordinatları 28° 16’ 0” Doğu; 36° 59’ 12” Kuzey 

şeklinde, denizden yüksekliği de ortalama 15 m’dir. 

Yerleşimin Tarihi: Köyün en eski adı Hellence dilinde Kallipolis (Güzel kent) olup zaman 

içinde Gelibolu şekline dönüşmüştür. George E. Bean’e göre buranın Hellenistik ve Roma 

dönemlerinin Kallipolis’i olmadığı açıktır; çünkü kalıntılar burada bir kent olduğunu 

göstermemektedir. Bean’e göre “Kallipolis’in gerçek yeri, yaklaşık 9,6 km içerdeki Duran 

Çiftlik olarak adlandırılan yerde ele geçen bir yazıtta belirtilmiştir. Bu yazıt Kallipolisli bir kişi 

tarafından İmparatoriçe Domitia’ya adanmıştır. Duran Çiftlik’teki kalıntılar burada bir kutsal 

alan olduğunu ve daha sonra yerini bir kiliseye bıraktığını gösterir. Kallipolis ise, 1,6 km. 

kadar doğudaki Kızılkaya Köyü’nün yukarısındaki, yaklaşık 243,8 m yükseklikteki tepededir. 

Burada bugün çok az şey ayaktadır; fakat yamaçlara çömlek parçaları ve dağınık halde yapı 

taşları yayılmıştır. Zirvede oldukça kötü bir işçilikle inşa edilmiş bir kule bulunmaktadır. 

Kentin duvarları kaybolmuştur; fakat planı ayırt edilebilmektedir. Doğu kısımda, bir grup 

basit mezar bulunmuştur. Bunlar kenarlarda ince taşlardan ve üstte bir taş kapaktan 

oluşmaktadır. Kallipolis adı bu yerden kıyıdaki Gelibolu’ya, yani bugünkü Çamlı Köyü’ne 

ortaçağdaki bir tarihte taşınmış olmalıdır; fakat bunun da sadece bir tahmin olduğu 

unutulmamalıdır.” ⁽¹⁾ 

II. Beyazıd döneminde yapılan Menteşe Sancağı tahririnde, Gelibolu olarak adlandırılan bu 

yerleşimde 14 hanenin bulunduğu belirlenmiştir. 

Hicri 1308 (M. 1890-1891) tarihli Salname-i Vilayet-i Aydın kayıtlarına göre Gelibolu 

Köyü’ndeki 110 hanede 578 kişi yaşamaktadır. 

(1) - Bean, E. G. (2000), Eskiçağda Menderes’in Ötesi, Arion Yayınevi, İstanbul, s.161-163 

94

Köyün I. Dünya Savaşı öncesindeki nüfusu 469 İslam, 24 Eylül 1915 tarihli nüfus sayımındaki 

nüfusu 471 İslam ve 3 Eylül 1921 tarihli sayımdaki nüfusu ise 622 Müslim olarak 


İçişleri Bakanlığı İller İdaresi Genel Müdürlüğü kayıtlarına göre; Çetebel, Değirmenyanı, 

Erenbaşı, Gökbük, Ilıca, Köprüyanı, Köylük, Okulyanı, Taşbükü ve Taşhan yerleşimleri 

Akçapınar Köyü’ne bağlıdır. Bunun dışında kalan başlıca mevkilerin isimleri ise şu şekilde 

sıralanabilir: Darıcık, Delioğlankışlası, Dibekli Sırtları, Domuzçukuru, Gökboyun Mevkii, Kapılı, 

Karataş Gediği, Mezarlık Sırtları, Palanlı Sırtları, Pirenalan Sırtları, Somaklı Sırtları, 


Nüfus 

Çamlı Köyü’nün nüfusu, 2011 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) verilerine göre 

719 kişi olup bunun 370’ini (% 51,46) erkekler, 349’unu (% 48,54) kadınlar oluşturmaktadır. 



2010 yılı nüfusu da 703’dür. 


Çalışması verilerine göre köydeki hane sayısı 220, ortalama hane halkı büyüklüğü 4 kişidir. 

Yaz aylarındaki nüfusu yazlıkçılarla birlikte 2.000’i geçmektedir. 



Medeni Durum 

Yine aynı şekilde, bu nüfusun 117’si (% 20,14) hiç evlenmemiş, 203’ü erkek, 195’sı kadın 

olmak üzere toplam 399’u (% 68,67) evli; 13’ü erkek, 9’u kadın olmak üzere toplam 22’si (% 

3,79) boşanmış; 5’1 erkek, 38’i kadın olmak üzere toplam 43’ünün (% 7,4) eşi ölmüştür. 

95


Nüfusun, 6+ ve 15+ yaş gruplarında 1’i erkek, 7’si kadın olmak üzere toplam 8 kişi (% 1,21) 

okuma yazma bilmemekte; 6+ yaş grubuna göre 323’ü erkek, 303’ü kadın olmak üzere 

toplam 626’sı (% 94,42); 15+ yaş grubuna göre 281’i erkek, 263’ü kadın olmak üzere toplam 

544’ü (% 93,63) okuma yazma bilmektedir. 


Nüfusun, 6+ yaş grubunda 46’sı erkek, 53’ü kadın olmak üzere toplam 99 kişi (% 14,93) 


toplam 267 kişi (% 40,27) ilkokul, 63’ü erkek, 31’i kadın olmak üzere toplam 94 kişi (% 14,18) 

ilköğretim okulu, 11’i erkek, 5’i kadın olmak üzere toplam 16 kişi (2,41% 3,55) ortaokul veya 

dengi okulu, 55’i erkek, 42’si kadın olmak üzere toplam 97 kişi (% 14,63) lise veya dengi okul, 

24’ü erkek, 29’u kadın olmak üzere toplam 53 kişi (% 7,99) ise yüksekokul ve üzeri eğitim 


Nüfusun, 15+ yaş grubunda 7’si erkek, 18’i kadın olmak üzere toplam 25 Kişi (% 4,30) 


toplam 267 kişi (% 45,95) ilkokul, 60’ı erkek, 26’sı kadın olmak üzere toplam 86 kişi (% 14,80) 

ilköğretim okulu, 11’i erkek, 5’i kadın olmak üzere toplam 16 kişi (% 2,75) ortaokul veya 


24’ü erkek, 29’u kadın olmak üzere toplam 53 kişi (% 9,12) ise yüksekokul ve üzeri eğitim 






sorunun sorulduğu anket çalışmasının Çamlı Köyü’nde yapılan bölümünde 95’i erkek (% 54), 

81’ii kadın (% 46) olmak üzere toplam 176 kişi ile (2011 yılı verilerine göre köy nüfusunun % 

96

24,48’i) görüşülmüş olup bu sayı toplam örneklemin % 10,13’ünü oluşturmaktadır. Bu 

araştırmanın Çamlı Köyü ile ilgili sonuçlarına göre anketi yanıtlayan; 

Anketi Yanıtlayanlara Göre Çamlı Köy Halkının Nüfus ve Aile Yapısı 

01. Katılımcıların % 38’i Çamlı’da, % 19’u çevre köy ve beldelerde, % 8’i Muğla’da, % 12’si 

çevre illerde, % 4’ü Marmara, % 4’ü İç Anadolu, % 5’i Karadeniz, % 8’i Doğu Anadolu, 

% 2’si de Akdeniz bölgesinde doğmuştur. 

02. Katılımcıların % 9’u 19-25, % 16’sı 26-35, % 19’u 36-45, % 22’si 46-55, % 18’i 56-65, 

% 16’sı da 65 yaş ve üstü grubunda bulunmaktadır. 

03. Katılımcıların % 15’si 6-10 yıl, % 21’i 11-15 yıl, % 16’sı 16-20 yıl arasında, % 48’i de 20 

yıldan daha fazla bir süredir Çamlı’da yaşamaktadır. 

04. Katılımcıların % 15’i bir, % 43’ü iki, % 18’i üç, % 6’sı dört, % 3’ü beş, % 1’i altı, % 1’i 

altıdan fazla çocuklu olup geriye kalan % 13’ün çocuğu bulunmamaktadır. 

05. Katılımcıların % 15’inin hanesinde (1), % 29’unun hanesinde (2), % 14’ünün hanesinde 

(3), % 28’inin hanesinde (4), % 5’inin hanesinde (5), % 1’inin hanesinde de (6) ve daha 

fazla kişi bulunmakta olup yalnız yaşayanların oranı ise % 8’dir. 


06. Katılımcıların % 42’si sebze, % 10’u et, % 48’i de hem sebze hem de et ağırlıklı 


07. Katılımcıların % 39’u kronik bir rahatsızlığa sahip olduklarını belirtirken geriye kalan % 

61’i böyle bir rahatsızlığının bulunmadığını belirtmiştir. 

08. Kronik bir rahatsızlığı olanların % 3’ü depresyon, % 35’i diabet, % 3’ü epilepsi, % 6’sı 

kanser, % 6’sı guatr, % 9 böbrek yetmezliği hastası olduğunu belirtip; geriye kalan % 

38’i ise daha farklı hastalıklara sahip olduklarını belirtmiştir. 

97


09. Katılımcıların % 10’u son bir hafta içinde çalıştığını, % 41’i son bir hafta içinde mevcut 

işini sürdürdüğünü, % 49’u ise çalışmadığını ifade etmiştir. 

10. Katılımcıların % 32’si Bağ-Kur, % 7’si Emekli Sandığı, % 39’u SSK güvencesine sahip 

olduğunu, geriye kalan % 16’sı ise hiçbir sosyal güvenceye sahip olmadığını 


11. Katılımcıların% 27’si ev kadını, % 21’i çiftçi, % 16’sı işçi, % 10’u zanaatkâr, % 10’u 

emekli, % 5’i memur, % 5’i işletmeci, % 2’si esnaf, % 1’i balıkçı, % 1’i muhasebeci, % 

1’i muhtar, % 1’i serbest iş sahibi olduğunu belirtmiştir. 

12. Katılımcıların % 44’ü ücretsiz aile işçisi olduğunu, % 27’si kendi hesabına çalıştığını, 

19’u ücretli-maaşlı, % 5’i işveren, % 5’i yevmiyeli olduğunu belirtmiştir. 

13. Katılımcıların işlerinin girdiği sektörlere göre dağılımı ise % 23 oranıyla ziraat ve 

ormancılık, % 20 oranıyla esnaf, % 11 oranıyla inşaat, % 11 oranıyla ulaşım hizmetleri, 

% 8 oranıyla balıkçılık, % 8 oranıyla sağlık, % 5 oranıyla ticaret ve % 14 oranıyla diğer 

sektörler şeklinde bir dağılım gösterdiği belirlenmiştir. 



5), Dört Kişi (% 1), Yok (% 32) 

15. Katılımcıların % 59’u yaşadığı hanede emekli bulunmadığını; % 35’i bir, % 6’sı iki adet 

emekli bulunduğunu belirtmiştir. 

16. Katılımcıların % 9’u yaşadıkları hanede bir, % 6’sı iki, % 4’ü üç, % 1’i dört, % 1’i beş 

işsiz bulunduğunu; geriye kalan % 79’u da yaşadıkları hanede işsiz biri olmadığını 


98

17. Katılımcıların % 62’si yaşadıkları hanede 18 ve altındaki yaş gruplarından birinin 

bulunmadığını, % 15’i (1), % 20’si (2), % 3’ü ise (3) kişi bulunduğunu belirtmiştir. 

18. Anketi yanıtlayanların % 11’i eşinin, % 11’i çocuklarının, hane dışında, % 78’i de aile 

fertlerinin hane içinde çalıştıklarını belirtmiştir. 

19. Katılımcıların % 18’inin yaşadıkları haneye giren aylık gelirin 400.-TL’dan az, % 28’inin 

400-599.-TL. % 16’sının 600-799.- TL, % 10’unun 800-999.- TL., % 12’sinin 1.000- 

1.499.- TL., % 8’inin 1.500-2.499.- TL. aralığında, % 5’inin 2.500 ve üstünde olduğu; % 

3’ünün ise herhangi bir gelirinin olmadığı belirlenmiştir. 

20. Katılımcıların % 32’si zor bir duruma düştüklerinde akrabalarından, % 22’si 

bankalardan, % 11’i çocuklarından, % 8’i arkadaşlarından, % 8’i diğer kaynaklardan, 

% 1’i yardım kuruluşlarından yardım aldıklarını belirtmişlerdir. 


21. Katılımcıların % 19’u komşuluk ilişkilerinin çok iyi, % 69’u iyi, % 9’u orta, % 3’ü de çok 

kötü olduğunu belirtmiştir. 


sürmek isteyenler % 32, çocuklarına iyi bir gelecek sağlamak isteyenler % 19, şu 

anki yaşantımı sürdürmek % 15, doğayla iç içe bir yaşam sürdürmek % 10, ev sahibi 

olmak % 7, iyi bir iş ve gelire sahip olmak % 6, işimi geliştirip büyütmek % 3, kendi 

işimi kurmak % 3, daha fazla seyahat edebilmek % 2, zengin olmak % 1, başka bir 

şehirde yaşamak % 1, işimde yükselmek % 1. 

23. Katılımcıların % 43’ü hanelerinden dışarıya göç verdiklerini, % 57’si ise vermediklerini 


24. Hanelerinden göç verenlerin % 45’ü bunun ekonomik nedenlerle, % 44’ü ailevi, % 

11’i de eğitim nedeniyle gerçekleştiğini söylemiştir. 

99


25. Katılımcıların verdikleri yanıtları, Çamlı Köyü genelinde değerlendirdiğimizde halkın % 

37’sinin temel gelirinin tarımdan, % 31’inin otelcilik ve pansiyonculuktan, % 13’ünün 

turizmde ücretli işgücü olarak çalışmaktan, % 3’ünün hayvancılıktan, % 1’inin 

balıkçılıktan, % 1’inin esnaflıktan, % 1’inin faiz ve rant gelirlerinden, % 1’inin de 

taşımacılıktan kaynaklandığı belirlenmiştir. 

26. Katılımcıların % 44’ü en çok beslenmeye, % 18’i sağlığa, % 14’ü eğitime, % 6’sı 

giyime, % 5’i kiraya, % 4’ü yatırıma, % 1’i eğlenceye harcama yaptığını ifade 

etmiştir. 

27. Katılımcıların % 29’u kendi üretimleri için sebze ve meyve yetiştirdiklerini, % 29’u 

zeytincilik, % 6’sı arıcılık, % 2’si balıkçılık, % 2’si hayvancılık yaptıklarını, % 32’si ise 

kendileri için herhangi bir şey üretmediklerini ifade etmiştir. 

28. Katılımcıların % 25’i satmak için sebze ve meyve yetiştirdiğini, % 5’i arıcılık, % 1’i 

balıkçılık yaptığını belirtmiştir. 

29. Katılımcıların % 55’i kendilerini diğer hanelerle aynı düzeyde görmekte, % 13’ü kendi 

durumlarının köydeki diğer hanelerden daha iyi, % 32’si de daha kötü olduğunu ifade 

etmektedir. 


30. Ankete yanıt verenlerin % 11’i kiracı, % 75’i de ev sahibi olduğunu ifade etmiştir. 

31. Katılımcıların verdiği yanıtlara göre Çamlı Köyü’ndeki yapıların % 32’si 1920-1979 

döneminde, % 19’u 1980-1989 döneminde, % 12’si 1990-1999 döneminde, % 6’sı 

2000 ve sonrasında yapıldığı, kiracı olup oturduğu bina hakkında bilgisi olmayanların 

ise % 31 oranına ulaştığı belirlenmiştir. 

100

32. Anketi yanıtlayanların verdikleri yanıtlara göre Çamlı Köyü’nde yaşayanların % 

53’ünün oturduğu evin tapusu varken % 29’unun tapusu bulunmamaktadır. 

33. Katılımcıların % 77’sinin tarım toprağı yoktur. Olanların sahip oldukları toprak miktarı 

ise şu şekilde dağılmaktadır: 1 dönümden az toprağı olanlar % 4, 1-5 dönüm arası 

toprağı olanlar % 9, 6-10 dönüm arası toprağı olanlar % 4, 11-20 dönüm arası toprağı 

olanlar % 2, 21-30 dönüm arası toprağa sahip olanlar % 3 ve 30 dönümden fazla 

toprağa sahip olanlar % 1. 

34. Katılımcıların % 42’sinin kendisine ait tarım arazilerini kullandığı, % 4’ünün 

hazineye, % 4’ünün bir yakınına ait araziyi kullandığı, % 44’ünün ise hiçbir şekilde 

arazi sahibi olmadığı belirlenmiştir. 

35. Anketi yanıtlayanlarının % 26’sının bir bankaya, % 5’inin akrabalarına, % 3’ünün 

esnafa, % 3’ünün vergi dairesine borcu varken % 62’sinin herhangi bir yere borçlu 



36. Anketi yanıtlayanların % 89’unun yaşadığı yerden memnun olduğu, % 11’inin ise 


37. Yaşadığı yerden memnun olanların % 100’ünün memnuniyet nedeninin doğa 

güzelliğinden kaynaklandığı anlaşılmıştır. 


38. Anketi yanıtlayanların % 38’i tarımla ilgili bilgileri aileden, % 7’si aile dışından 

öğrendiği; % 55’inin de tarımla uğraşmadığı belirlenmiştir. 

39. Anketi yanıtlayanların % 36’sı sulu, % 6’sı kuru, % 2’si hem sulu hem kuru tarım 

yaptıklarını, geriye kalan % 56’ının ise tarımla uğraşmadığı belirlenmiştir. 

101

40. Katılımcıların % 20’si artezyenden, % 20’si su kanalından sulu tarım yaptıklarını, 

geriye kalan % 60’ın ise tarımla uğraşmadığı belirlenmiştir. 

41. Anketi yanıtlayanların % 34’ünün gübre kullanırken, % 9’unun kullanmadığı; geriye 

kalan % 57’inin ise tarımla uğraşmadığı belirlenmiştir. 

42. Anketi yanıtlayanların % 16’sının suni, % 11’inin doğal, % 6’sının hem suni hem 

doğal gübre kullandığı; geriye kalan % 67’inin ise tarımla uğraşmadığı belirlenmiştir. 

43. Anketi yanıtlayanların % 10’unun gübreyi bayiden, % 5’inin kendi hayvanından, % 

1’inin komşularından, % 5’inin kooperatiften, % 6’sının ziraat odasından temin 

ettiği; geriye kalan % 73’ünün tarımla uğraşmadığı belirlenmiştir. 

44. Anketi yanıtlayanların % 6’sının toprak analizi yaptırdığı, % 37’sinin yaptırmadığı; 

geriye kalan % 57’sinin tarımla uğraşamadığı belirlenmiştir. 

45. Anketi yanıtlayanların % 5’inin toprak analizini tarım müdürlüğüne, % 4’ünün ziraat 

odasına tahlil ettirdiği; geriye kalan % 91’inin ise tarımla uğraşmadığı belirlenmiştir. 

46. Anketi yanıtlayanların % 31’inin son beş yılda tarımsal üretimde azalma olduğu, % 

11’inin olmadığı konusunda görüşe sahip olduğu; geriye kalan % 58’in ise tarımla 


47. Anketin yanıtlayanların % 26’sının hanesinde 1 ila 5 adet, % 3’ünün hanesinde 6 ila 

10 adet büyükbaş hayvan bulunduğu, % 1’in hanesinde 10’dan fazla büyükbaş 

bulunduğu; geriye kalan % 70’inin hanesinde ise büyükbaş hayvan bulunmadığı 


48. Anketi yanıtlayanların % 14’ünün hanesinde 1 ila 5 adet, % 1’inin hanesinde 6 ila 10 

adet küçükbaş hayvan bulunduğu; geriye kalan % 85’inin hanesinde ise büyükbaş 

hayvan bulunmadığı belirlenmiştir. 

102

49. Anketi yanıtlayanların % 23’ünün hanesinde 1 ila 10 adet, % 5’inin hanesinde 11 ila 

20 adet, % 5’inin hanesinde de 20 adetten fazla kümes hayvanı bulunduğu; geriye 

kalan % 67’inin ise kümes hayvanı beslemediği belirlenmiştir. 

50. Anketi yanıtlayanların % 9’unun hanesinde 1 ila 10, % 4’ünün hanesinde 11 ila 40, % 

3’ünün hanesinde 41 ila 100, % 2’sinin hanesinde 100 ve daha fazla sayıda arı kovanı 

bulunduğu; geriye kalan % 82’sinin ise arıcılık yapmadığı belirlenmiştir. 

51. Anketi yanıtlayanların % 1’i besledikleri hayvanları sattıklarını, % 23’ü kendi ev 

tüketimleriyle değerlendirdiklerini, % 22’si hem satıp hem de evde 

değerlendirdiklerini belirtmekte; geriye kalan % 54’ün ise hayvancılık yapmadığı 


52. Anketi yanıtlayanların % 28’inin organik tarım hakkında bilgisi varken % 50’sinin bilgisi 

bulunmamakta; geriye kalan % 22 ise tarımla ilgilenmemektedir. 

53. Anketi yanıtlayanların % 7’si organik tarım yaparken, % 69’unun yapmadığı; geriye 

kalan % 24’ünün ise tarımla ilgilenmediği belirlenmiştir. 

54. Organik tarım yaptığını söyleyenlerden 9 kişi (% 6) organik sebze, 4 kişi (% 2) meyve, 1 

kişi bal yetiştirdiğini; 9’u bunları pazarda sattığını, 2’si satmadığını; geriye kalan % 

94’ü de organik tarım yapmadığını söylemiştir. 

55. Anketi yanıtlayanların % 10’u organik tarım yapmayı düşündüğünü, % 40’ı ise 

düşünmediğini; geriye kalan % 50’si ise tarımla ilgilenmediğini belirtmiştir. 

56. Katılımcıların % 19’u balıkçılık, % 3’ü deniz taşımacılığı, % 78’i yüzerek denizden 

yararlandığı belirtmekte; geriye kalan % 78 ise denizden yararlanmadığını 

söylemektedir. 

57. Anketi yanıtlayanların % 15’i son beş yılda balık türlerinde azalma olduğunu, % 6’sı 


103

58. Anketi yanıtlayanların % 14’ü yeterince balık olmamasını, % 1’inin balıkçılığın 


geriye kalan % 85’in ise balıkçılıkla ilgilenmediği belirlenmiştir. 

59. Anketi yanıtlayanların % 20’sinin bölgesindeki azmakları avcılık, % 30’unun 

balıkçılık, % 20’sinin sulama, % 30’unun taşıma amaçlı kullandığı belirlenmiştir. 

60. Anketi yanıtlayanların % 17’si çevrelerindeki azmaklarda balık türlerinin, % 43’ü suyun 

azaldığını, % 37’si suyun kirlendiğini, % 3’ü taşkınlarla yataklarının dolduğunu 



61. Anketi yanıtlayanların % 71’i SİT alanından haberdar olduğunu, % 29’u da haberdar 


62. Anketi yanıtlayanların % 54’ünün SİT alanında mülkü olduğu, % 46’sının da olmadığı, 

% 5’inin SİT alanında 1 ila 5, % 4’ünün 6 ila 10, % 5’inin 11 ila 20, % 1’in 20 ila 30 

dönüm arasında arazisi olduğu, % 3’ünün 30 dönemden fazla araziye sahip olduğu, % 

22’sinin ise tüm arazilerinin SİT alanı içinde kaldığı; geriye kalan % 60’ının ise SİT 


63. Anketi yanıtlayanların % 48’inin SİT alanında mülkünün olmadığı, % 51’inin ise 

imarla ilgili sorunları olduğu belirlenmiştir. 

64. Anketi yanıtlayanların % 20’si sınırlı yapılaşma olduğu takdirde, % 23’u SİT kaldırıldığı 

takdirde sorunun çözümleneceğini söylemekte; geriye kalan % 63’ün ise SİT alanı 

içinde arazisi bulunmamaktadır. 

65. Anketi yanıtlayanların % 30’u SİT ile ilgili sorunların Devlet, % 8’i Çevre Bakanlığı, % 

11’i yerel yönetimler tarafından çözümleneceğine inanmakta; geriye kalan % 51’in 

ise SİT alanı içinde arazisi bulunmamaktadır. 

104

66. Anketi yanıtlayanların % 23’ü SİT alanı içindeki mülkleri ile ilgili sorunları tadilat ve 

tamirat yaparak, % 6’sı restore ederek, % 4’ü turizm amaçlı kullanarak, % 2’si de 

satarak çözümlenebileceğine inanmakta; geriye kalan % 62’sinin ise SİT alanı içinde 


67. Anketi yanıtlayanların % 34’ü Özel Çevre Koruma Bölgesi içinde, % 35’i dışında 

yaşamakta, geriye kalan % 31’inin ise Özel Çevre Koruma Bölgesi ile ilgili bir bilgisi 


68. Anketi yanıtlayanların % 32’sinin ÖÇK ile ilgili bir sorunu varken % 68’inin sorunu 


69. Anketi yanıtlayanların % 12’sinin ağaç kesimi, % 9’unun imar, % 7’sinin halkın 

ihtiyaçlarının göz önüne alınmayışı, % 6’sının ilaçlama konularında orman idaresi ile 

sorunları olduğu, % 66’sının ise herhangi bir sorununun olmadığı belirlenmiştir. 

70. Anketi yanıtlayanların % 4’ü arıcılık, % 4’ü hayvan otlatma, % 29’u mantar ve ot 

toplama, % 8’i piknik, % 55’i de yakacak temini konusunda ormandan 



71. Anketi yanıtlayanların % 13’ü tekne turları yaparak, % 4’ü eğlence ve konaklama 

sektöründe çalışarak turizm faaliyetlerine katılmakta, geriye kalan % 83’ün ise 

turizmle herhangi bir ilgisi bulunmamaktadır. 

72. Anketi yanıtlayanların % 84’ü turizmin köy yaşantısına katkısı olduğunu, % 16’sı ise 


73. Anketi yanıtlayanların % 50’si kazançları arttırarak, % 13’ü nüfus artışına etki 

ederek, % 11’i ormanların azalmasına yol açarak, % 8’i çevrenin kirlenmesini 

sağlayarak, % 7’si eğitim düzeyine yükselmesini sağlayarak, % 7’si yeni yolların 

105

yapılmasına neden olarak, % 3’ü çarpık kentleşmeye neden olarak, % 1’i suç 

oranlarının artmasına neden olarak değişime neden olduğunu düşünmektedir. 

74. Ankete katılanların % 27’si turizm faaliyetlerinden gelir elde ederken geriye kalan % 

73’ün turizmden kaynaklanan herhangi bir geliri bulunmamaktadır. 

75. Ankete katılanların % 19’u turizm işçiliği yaparak gelir elde ederken geriye kalan % 

81’in ise turizmden kaynaklanan herhangi bir geliri bulunmamaktadır. 

76. Anketi yanıtlayanların % 20’si turizm işçisi, % 4’ü turizm işletmecisi, % 4’ü esnaf olarak 

turizmden gelir etmekte; geriye kalan % 74’ün ise turizmden kaynaklanan herhangi 

bir geliri bulunmamaktadır. 

77. Anketi yanıtlayanların % 14’ünün ürettiklerini satarak turizmden yararlanmayı 

düşünmekle birlikte; % 86’sının bu konuda herhangi bir fikrinin olmadığı 


Anketi Yanıtlayanlara Göre Sedir Adası 

78. Anketi yanıtlayanların % 73’ü Sedir Adası’na gittiğini, % 27’si ise gitmediğini 


79. Anketi yanıtlayanların % 10’una göre Sedir Adası denize girilebilecek bir yer, % 

6’sına göre özel kumu nedeniyle gidilen bir yer, % 2’sine göre gezi teknelerinin 

gittiği bir yer, % 2’sine göre Kleopatra’nın tatil yeri, % 2’sine göre ören yeri, % 

61’ine göre hepsidir. Bilmiyorum yanıtını verenlerin oranı ise % 17’dir. 

80. Anketi yanıtlayanların % 81’ine göre Sedir Adası Çamlı Köyü’ne ekonomik katkıda 

bulunan, % 19’una göre de bulunmayan bir yerdir. 

81. Anketi yanıtlayanların % 16’sı Sedir Adası nedeniyle aile bütçelerine katkıda 

bulunulduğunu, % 84’ü ise bulunulmadığını belirtmiştir. 

106

82. Ankete yanıt verenlerin % 32’si Sedir Adası nedeniyle gezi teknelerinin gelir elde 

ettiğini, % 18’i beldelerinin ünlendiğini, % 36’sı turist getirdiğini, % 14’ü ürünlerinin 

satılabildiğini düşünmektedir. 


83. Anketi yanıtlayanların % 20’sinin yaşadıkları bölge ile ilgili olarak beldede yapılan 

toplantı ve etkinliklere katıldığı, % 80’inin ise katılmadığı belirlenmiştir. Katıldığını 


Belde ile ilgili toplantılara katılanlar 33 kişi, tarımla ilgili toplantılara katılanlar 1 

kişi. 

84. Ankete katılanların % 7’si arıcılıkla, % 2’si aşçılıkla, % 2’si avcılıkla, % 2’si dikiş nakışla, 

% 1’i halk eğitimle ilgili kurslara katıldığını belirtirken geriye kalan % 86’sı kurslara 

katılmadığını belirtmiştir. 

85. Anketi yanıtlayanların % 80’i Çamlı Köyü’ne gelip yerleşenlerden memnun olduğu, 

% 20’sinin de memnun olmadığı belirlenmiştir. 

86. Anketi yanıtlayanların % 14’ü göçüp köylerine yerleşenlerin nüfus artışına neden olup 

mevcut yapıyı bozdukları, % 6’sı çevreyi, toplumsal düzeni ve yaşamı bozdukları için 

karşı çıktıklarını; geriye kalan % 80’nin ise göçüp yerleşenlerden memnun olduğu 


87. Anketi yanıtlayanların % 16’sı köylerinin daha iyi bir geleceği olması için turizmin 

gelişmesine yönelik daha fazla tanıtım yapılmasını, % 11’i çevre temizliğine önem 

verilmesini, % 19’u tarih, doğa ve kültürel değerlerin korunması suretiyle herhangi 

bir değişimin olmamasını, % 6’sı sahil şeridinin düzenlenmesini, % 2’si yeni iş 

alanlarının açılmasını, % 12’si yapılaşmaya izin verilmesini, % 10’u yerel 

yönetimlerin halkla daha fazla iletişim kurmasını, % 6’sı yeni eğlence ve dinlence 

yerleri açılmasını, % 9’u kooperatif kurulmasını, % 9’u de yöreye özgü kaynakların 

geliştirilmesini istemiştir. 

107

88. Anketi yanıtlayanların % 22’si Çamlı Köyü’ndeki sorunların çözümlenebilmesi için 

SİT’in kaldırılmasını, % 7’si kendilerine tarımsal destek yapılmasını, % 20’si devletin 

halkla birlikte çalışmasını, % 51’i ÖÇK’nın daha ılımlı olmasını önermektedir. 

89. Anket sorularını yanıtlayanların % 46’sı yörenin en önemli çevre sorunu olarak su 

kaynaklarının azalmasını, % 5’i yöreye özgü türlerin kaybolmasını, % 1’i tarımsal 

kirliliği, % 9’u verimli toprak alanlarının kaybını, geriye kalan % 39 ise daha farklı 


90. Anketi yanıtlayanların % 39’u çevrelerindeki nesli tükenen hayvanların olduğunu, % 

48’i olmadığını söylerken % 13’ü de bu konuda herhangi bir fikirlerinin olmadığını 


91. Anketi yanıtlayanların % 36’sı yaşadıkları bölgede yöreye özgü kuşların olduğunu, % 

27’si olmadığını söylerken % 37’si de bu konuda herhangi bir fikirlerinin olmadığını 


92. Anketi yanıtlayanların %66’sı yaşadıkları çevrede arkeolojik alanların bulunduğunu, % 

17’si bulunmadığını söylerken, % 17’si de bu konuda herhangi bir fikirlerinin 


93. Anketi yanıtlayanların % 10’u köylerinde devlet görevlileri ya da sivil toplum 

kuruluşları tarafından toplantılar düzenlendiğini, % 55’i düzenlenmediğini 

belirtirken, % 35’i de bu konuda herhangi bir fikrinin olmadığını ifade etmiştir. 

94. Anketi yanıtlayanların % 6’sı köylerinde devlet görevlileri ya da sivil toplum kuruluşları 

tarafından düzenlenen toplantılara katıldığını, % 94’ü de katılmadığını belirtmiştir. 

95. Anketi yanıtlayanların % 21’i yaşadıkları bölgede turizm, % 7’si tarım, % 2’si 

balıkçılık kooperatifi bulunduğunu belirtirken geriye kalan % 70’in bu konuda bir 

bilgisinin olmadığı ortaya çıkmıştır. 

108

96. Ankete katılanların % 6’sı kooperatif faaliyetlerine katılırken % 94’ü katılmamaktadır. 

97. Anketi yanıtlayanların % 14’ü yaşadıkları bölgedeki çevre sorunlarında 10 yıl 

öncesine göre daha iyi bir noktaya gelindiğini, % 47’si aynı noktada kalındığını 

düşünürken % 39’u ise daha kötü bir noktaya ulaşıldığını ifade etmiştir. 

98. Anketi yanıtlayanların % 37’si yöre sorunlarını devletin, % 27’si muhtarlığın, % 11’i 

valiliğin, % 2’si halkın, % 6’sı belediyenin, % 30’u da hepsinin birlikte çözeceğine 


99. Anketi yanıtlayanların % 76’sı çevre koruma ile ilgili yasakları bildiğini, % 24’ü ise 


100. Anketi yanıtlayanlarından % 49’u çevre koruma ile ilgili olarak ağaç kesimi ve avlanma 

yasaklarını, % 22’si SİT ve ÖÇK kurallarını bildiğini belirtirken % 29’u bu konuda bir şey 

bilmediğini ifade etmiştir. 

101. Anketi yanıtlayanların % 16’sı SMAP III Projesinden haberdar olduğu, % 84’ünün 


ise haberdar olmadığı belirlenmiştir. 

Çamlı Köyü, Marmaris Kent Merkezi’ne 20 km, Muğla İl Merkezi’ne 50 km uzaklıktadır. Köye 

D400 Muğla-Marmaris karayolunun Gökbük Mevkii (Muğla-Marmaris karayolunun 43ncü 

kilometresi) ile Marmaris Barajı önünden (Marmaris-Muğla karayolunun 12nci kilometresi) 

olmak üzere iki ayrı noktasından giriş yapıp, ortada akan Kocaalan Çayı’nın iki yakasını bir 

vadi boyunca izleyen iki ayrı yoldan ulaşılmaktadır. Marmaris Barajı kavşağından giriş yapan 

yol daha çok kullanılmaktadır. 

Çamlı-Marmaris-Çamlı arasındaki ulaşım, S.S. 159 No.lu Taşıma Kooperatifine ait minibüslerle 

yaz aylarında günde 10 kez, kış aylarında ise günde 3 kez yapılan seferlerle karşılanmaktadır. 

109


Çamlı Köyü, kuzeyden (Çetibeli Köyü) gelen Günnücek Deresi ile birleşip vadi boyunca akan 

ve Çamlık Koyu yakınında büyük bir azmak oluşturan Kocaalan Çayı boyunca bir vadinin iki 

yakasına kurulmuş dağınık yerleşimlerden oluşmaktadır. Yerleşimin olduğu başlıca mahalle 

ve mevkileri Bucakalan, Gökbük, Köprüyanı, Köybüşü, Köylük, Okulyanı, Taşbükü, Taşhan 

mevkileri ile İncekum Plajı ve Boncuk Koyu’dur. Köyün bazı bölgelerinde site şeklinde 

düzenlenmiş yerleşimler bulunmaktadır. 

Köyün yasal sınırları, harita üzerinden kesin olarak bilinmediği ve belirlenemediği için; Çamlı 

Köyü’ne ait arazilerin, Akçakapız Burnu-Orata (Orta) Ada Deniz Feneri-Ördek Kayası-Domuz 

(Karaca) Burnu-Kargı Burnu-Kızıl Tepe-Göktaş Tepesi (427 m) Çevlik Tepe-Çevik Tepe- 

Gökbükbaşı Tepesi (353 m)- Aktaş Tepe-Sandal Tepe (344 m)-Kızılbaşı Tepesi-Akçakapız 

Burnu hattı içinde kaldığı varsayılmıştır. Bu varsayımsal tanımlama ile belirlenen alan içindeki 






1. Göktaş Tepesi (427 m): Karacasöğüt Köyü sınırındadır. 

2. Kışla Tepe (414 m): Değirmenyanı Mahallesi’nin batısındadır. 

3. Ören Tepe (371 m): Gökbük Mahallesi’nin güneybatısındadır. 

4. Sandallı Tepe (344 m): Okulyanı Mevkii’nin doğusundadır. 

5. Kızılbaşı Tepesi (337 m): Bucakalanı Mahallesi’nin güneybatısındadır. 

6. Yanıkkale Tepesi (333 m): Değirmenyanı Mahallesi’nin batısındadır. 

7. Böğürtlencik Tepesi (306 m): Değirmenyanı Mahallesi’nin batısındadır. 

8. Baklatarlası Tepesi (98 m): Çamlı Koyu’nun kuzeyindedir. 

9. Tülübelen Tepesi (94): Muğla-Marmaris karayolu Çamlı Köyü girişindeki orman 

bakımevinin kuzeyindedir. 

110


1. Aktaş Tepe: Muğla-Marmaris Yolu üzerindeki sığla ormanının kuzeyinde ve Çetibeli 

Köyü sınırındadır. 

2. Asar Tepe: Marmaris-Muğla karayolunun kenarında ve Çevlik Tepe’nin tam 

karşısındadır. 

3. Avlubozuk Tepesi: Boncuk Koyu’nun kuzeydoğusundadır. 

4. Çevik Tepe: Marmaris Barajı’nın kuzeybatısında, Marmaris-Muğla karayolunun 

kenarındadır. 

5. Curabelen Tepesi: Boncuk Koyu’nun doğusundadır. 

6. Çevlik Tepe: Marmaris Barajı’nın batısında, Marmaris-Muğla karayolunun 

kenarındadır. 

7. Gökbükbaşı Tepesi: Muğla-Marmaris karayolunun doğusunda, Marmaris Barajı’nın 

kuzeyindedir. 

8. Hacıvelitaşı Tepesi: Boncuk Koyu’nun doğusundadır. 

9. Kara Tepe: Ilıca Mahallesi’nin güneybatısındadır. 

10. Kezbel Tepe: Bucakalan Mahallesi’nin güneybatısındadır. 

11. Kızılağaç Tepesi: Karaca Koyu’nun doğusundadır. 

12. Kızılbaşı Tepesi: Çamlı Koyu’nun batısında ve Çetibeli Köyü sınırındadır. 

13. Kızılbayır Tepesi: Çamlı Koyu’nun kuzeyindedir. 

14. Kızıltepe: Karacasöğüt Köyü sınırında, Boncuk Koyu’nun güneydoğusundadır. 

15. Koy Tepe: Sedir (Şehir) Adası’nın doğusundadır. 

16. Köy Tepe: Azmak’ın olduğu Kapılı Mevkii’nin batısındadır. 

17. Küçükasar Tepesi: Çetibeli Yangın İlk Müdahale Ekibi Binası ile Marmaris Barajı’nın 


18. Gözleme Tepe: Sedir (Şehir) Adası’nın doğusundadır. 

19. Medinetaşı Tepesi: Okulyanı Mevkii’nin doğusundadır. 

20. Ortaca Tepe: Karacasöğüt Köyü sınırındadır. 

21. Pirenalan Tepesi: Taşbükü’nün kuzeydoğusundadır. 

22. Yurt Tepe: Taşbükü’nün kuzeydoğusundadır. 

111

BURUNLAR 

1. Akçakapız Burnu: Çetibeli Köyü sınırındadır. 

2. Çapa Burnu: Orata (Orta) Adası’nın kuzeydoğusundadır. 

3. Domuz (Karaca) Burnu: Taşbükü’nün güneyindeki uzun dilin ucundadır. 

4. Kargı Burnu: Karaca Koyu’nun kuzey ucudur. 


1. Orta Ada Deniz Feneri: Orata (Orta) Adası’nın kuzey-batı ucunda bir deniz feneri 

KOYLAR 


1. Çamlı Koyu: Kocaalem Çayı’nın geniş ve uzun bir azmak oluşturarak denize ulaştığı 

bölgedeki koydur. Kuzeybatısında Çamlı ya da Gelibolu Adası olarak adlandırılan 

küçük bir ada bulunmaktadır. 

2. Taşbükü: Köyün güneybatısında, Çapa Burnu ile Domuz (Karaca) Burnu arasında 

bulunan bir koydur. Kuzeybatısında Sedir (Şehir), Orata ve Küçük adalar bulunur. 

Koyun sahilinde 1/3’lük payı Devlet Planlama Teşkilatı’na, 2/3’lük payı Merkez 

Bankası’na ait 600 kişilik bir dinlenme tesisi terkedilmiş bir vaziyette bulunmaktadır. 

3. Boncuk Koyu: Domuz (Karaca) Burnu ile Kargı Burnu arasındaki Boncuk Koyu’nda 

ADALAR 

Çamlı Köyü Muhtarlığı’nca işletilen İncekum Plajı ile Orman ve Çevre Bakanlığı’ndan 

kiralanan arazi üzerinde kurulan Boncuk Karavan Kampı Tesisleri bulunmaktadır. 

1. Sedir (Şehir) Adası: Eski adı sırasıyla Kedrai, Kadrai ve Sideyri’dir. Şehir Adası olarak 

da anılmaktadır. Alanı 1 km²’den az olup en yüksek yeri 16 m’dir. 

2. Orata (Orta) Ada: 

112

3. Küçük Ada: Orata (Orta) Ada ile anakara arasında yer alan ve antik dönemlerde 

mezarlık alanı olarak kullanılmış küçük bir adadır. 

4. Çamlı (Gelibolu) Adası: Çamlı Koyu’nun güneyinde bulunan küçük bir adadır. 19.800 

metrekare büyüklüğündeki ada özel mülkiyettedir. 


1. Aktaş Deresi: Muğla-Marmaris yolu paralelinde akıp Kocaalan Çayı ile birleşmektedir. 

2. Değirmendere: Ilıca Mahallesi’nin batısından gelip Kocaalan Çayı ile birleşmektedir. 

3. Dünek Deresi: Çamlı Koyu’nun kuzeyinden Çamlı Koyu’na dökülmektedir. 

4. Gökbük Deresi: Gökbük Mevkii’nden akıp Kocaalan Çayı ile birleşmektedir. 

5. Günnücek Deresi: Çetibeli Köyü’nden gelip Gökbükü Mevkii’nde Kocaalan Çayı ile 

birleşen küçük bir deredir. 

6. Kale Dere: Ilıca Mahallesi’nin batısından gelip Kocaalan Çayı ile birleşmektedir. 

7. Kapılı Dere: Çamlı Koyu’nun kuzeyinden Çamlı Koyu’na dökülmektedir. 

8. Karataş Deresi: Bucakalan Mahallesi’nin güneyinden doğup kuzeye doğru ilerleyen ve 

Çamlı Koyu’ndan denize dökülen bir deredir. 

9. Kışlıca Deresi: Göktaş Tepesi’nin (427 m) kuzeydoğusundadır. 

10. Kocaalan Çayı: Yapımına 1998 yılında başlanıp 2005 yılında işletmeye alınan 

Marmaris Barajı’nı oluşturan Kocaalan Çayı, baraj sonrasında köy yerleşimlerinin 

bulunduğu vadi içindeki Gökbük, Köprüyanı, Köybüşü ve Köylük mevkilerini geçerek 

ve sahile yaklaştığında geniş bir azmak ve bataklık alan oluşturarak Çamlık Koyu’ndan 

denize dökülür. 

11. Müslüm Deresi: Köylük Mevkii’nin kuzeyinden güneye akıp Çamlık Koyu’na 


12. Suuçan Deresi: Gökbük Mevkii’nden akıp Kocaalan Çayı ile Birleşmektedir. 

KUYULAR 

1. Tatlısu Kuyusu: Taşbükü’ndedir. 

113

DOĞAL SU KAYNAKLARI 

2. Karapınar: Köprüyanı Mahallesi’ndedir. 

PLAJLAR 

1. Kleopatra Plajı: 30 m X 15 m boyutlarında oldukça küçük bir plajdır. Bu plaj, 

Anadolu’nun hiçbir kıyısında bir benzerinin görülmediği kumuyla meşhurdur. Bu eşsiz 

kumun ünlü Romalı komutan ve hatip Marcus Antonius tarafından Kleopatra için 

Mısır’dan getirildiği söylencesi adanın ve bu sahilin, Kleopatra adıyla anılmasına 

neden olmuştur. Kristal kumlar, karbonatlı çamurun bir çekirdek etrafında 

birikmesinden meydana gelmiştir. Deniz suyuna karışan karbonatça zengin tatlı 

sulardaki karbonat, ince bir kum tanesi etrafında halkalar halinde biriken oolit ve 

pizolit kumları oluşturmaktadır. Sedir Adası kumsalında ooid kumu meydana getiren 

etkenler bugüne kadar kesin olarak saptanamamıştır. 

2. İncekum Plajı: Boncuk Koyu’nda bulunan İncekum Plajı, Çamlı Köyü Muhtarlığı’nca 

işletilmektedir. Plaj yoluna arabaların girişi yasak olup ulaşım traktörlerin çektiği ve 

“çekçek” denilen römorklarla sağlanır 


1) Kedreai Antik Yerleşimi: Rodos Peraiası içinde, Gökova Körfezi’ni Datça-Bozburun 

Yarımadası’na kara ve denizden bağlayan ticari ve stratejik konumuyla önemli bir geçiş yolu 

üzerindeki Kedreai, kıyı Karya’nın Helenleşme sürecindeki yapısal durumunu belgeleyen 

önemli bir yerleşmedir. Kedreai’de ilk araştırmalar, 19. yüzyıl sonunda bölgeyi ziyaret eden 

seyyah raporlarına yansıyan araştırmalara konu olmuştur. 

19. yüzyılın sonu, 20nci yüzyılın başında kenti ziyaret eden Diehl, Cousin, Deschamps ve 

Guidi'nin yazılarında bu iki ada Şehiroğlu adası ya da Şehiradası olarak geçmektedir. 1954 

yılında Bean ve Cook tarafından kentte yüzey araştırmaları yapılmıştır. En son yüzey 

araştırması 2005, 2006, 2007, 2008, 2010 ve 2011 yıllarında Adnan Diler ve ekibi tarafından 

yapılmıştır. 

114

Yerleşim, Rodos Peraiası’nın en önemli köylerinden (deme) biridir. Eski adı sırasıyla Kedreai, 

Kadrai, Sideyri ve Şehiroğlu’dur. Şehir Adası olarak da anılmaktadır. Kıyıdan 185 m uzaklıktaki 

adanın büyüklüğü 1 km²’den az olup en yüksek yeri 16 m’dir. Yaklaşık 804 metre 

uzunluğundaki ada, ortada bir kıstakla ikiye ayrılmıştır. 

Kedreai adının Luwi dilinden geldiği sanılmaktadır. Büyük olasılıkla da Hellen dilinden 

değişerek "Kadra halkının kenti" anlamında Kedreai veya Kadrai olmuştur. Ksenephon’un, 

halkını yarı Yunanlı-yarı Barbar olarak tanımladığı bu yerleşimin tarihçesi ve kuruluşu ile ilgili 

bilgiler sınırlıdır. Miletoslu Hekataios, M.Ö. 6. yüzyılda buradaki yerleşimden bahseder. Kent, 

M.Ö. 404-428'de Karia Birliği’ne, daha sonra da Attika Delos Deniz Birliği’ne katılarak yıllık 

3.000 drahmi aidat vermiş; M.Ö. 439’da bu tutar 2.000 drahmiye düşürülmüştür. Ksenophon, 

M.Ö. 405-406 tarihli Atina-Sparta savaşında Spartalı kumandan Lysandros’un Kedreai'yi 

kuşattığını, Atinalıların yanında yer alan kenti ele geçirdiğini ve halkını cezalandırmak için esir 

pazarında sattığını söyler. Bu olaydan sonra Kedreai eski parlak günlerine bir daha 

kavuşamamıştır. Kentte yaşayan halkın bir kısmının Karyalı olduğu anlaşılmaktadır. Çünkü 

Ksenephon halk için “Kedreati” demiştir. Kedreai Kenti'ne ait sikke bulunamamıştır. Kentin 

kendi adına para basmadığı düşünülmektedir. 

Kent M.Ö. 11. yüzyılda Rodos egemenliğine girmiş ve bu durum dini inançta bir değişime 

neden olmuştur. M.Ö. II-I. yüzyıllarda yerleşimin iki önemli kültü olan Apollon Pythios ve 

Apollon Kedrieus kültlerinin aynı rahip tarafından idare edildiği bilinir. 

Yazıtlardan Rhodoslu bir heykeltıraş olan Simias'ın M.Ö. 2. yüzyılda burada yaşadığı 

öğrenilmektedir. M.S. 1. yüzyılda İmparator Vespasianus adına bir şeref payesi dikilmiştir. 

Kedreai'nin yakınındaki Gelibolu Vadisi'nde yapılan araştırmalarda ortaya çıkarılan amphora 

atölyeleri ve çeşitli kaleler antik dönemde bu bölgenin önemli bir yer olduğuna işaret 

etmektedir. Ancak vadide ya da yakınlarında bir kent ya da demos (köy) yoktur. Barındırdığı 

kamu binaları göz önünde bulundurularak Kedreai'nin Gelibolu arazisine sahip olabileceği 

öne sürülmüştür. Özerk bir kent olan Kedreai'nin; komşu demoslardan daha sivil karakterli 

bir yapıda olduğu da belirtilmekte ve aynı zamanda Rodos için deniz üssü görevi üstlenmiş 

olabileceği belirtilmektedir. 

115

Kedreai antik yerleşiminin Klasik Çağdaki varlığı bilinse de yerleşim en parlak dönemini, 

kalıntılardan ve yazıtlardan da anladığımız kadarıyla Hellenistik Dönemde yaşamıştır. 

Surlar: Adada Hellenistik döneme ve öncesine ait ayakta kalan en önemli kalıntılar surlardır. 

Adayı neredeyse ortadan ikiye ayıran kıstağın doğu bölümü yaklaşık 350 metre 

uzunluğundaki surlarla çevrilidir. Tiyatronun doğu yanından kuzey ve güneye yönelen surlar, 

adanın kıyı çizgisine yakın yükseltileri izleyerek sivil ve dinsel yapıları çepeçevre 

kuşatmaktadır. Ayrı surlar Roma ve Bizans döneminde de onarılarak kullanılmıştır. 

Suru destekleyen kare planlı kulelerden güneyde olanı oldukça iyi korunmuş durumdadır. 

Genişlikleri aynı uzunlukları farklı olan bloklar bosajlıdır. Bu açıdan kule Hellenistik Dönem 

işçiliği yansıtmaktadır. 2008 yılında yapılan araştırmalarda tiyatronun doğusundan geçen 

surların en geç Hellenistik çağda inşa edildiği anlaşılmıştır. Kuzey surlar biri batıda diğeri 

doğuda olmak üzere iki kule ile güçlendirilmiştir. Kuzey surların doğusundaki kule 

diğerlerinden daha büyük boyutlardadır. Kulenin inşa edildiği kuzeydoğu köşenin topografik 

olarak oldukça alçak ve savunma bakımından zayıf olması nedeniyle yapı, kuleden çok bir iç 

kale görünümündedir. Girişinin batı duvarında olduğu tespit edilmiştir. Doğu surlarının orta 

kesiminin batısından güneye doğru dik bir şekilde uzayıp daha sonra batıya yönelen 

Hellenistik gelenekte bosajlı bloklardan oluşturulmuş oldukça sağlam duvarların büyük 

olasılıkla adanın en eski yapı terası duvarları olduğu düşünülmektedir. Bu duvarların 

Kedreai'de sur ve yapı duvarlarında görülmeyen çerçeveli isodom tekniğiyle yapıldığı 

saptanmıştır. 

Surla çevrili alanın içinde Hellenistik ve Roma Dönemi'ne tarihlenen kamusal yazıtlar ile 

Hellenistik Dönem çanak çömleği; ayrıca sigillata (bir tür seramik bezemesi) ve Bizans 

Dönemi malları bulunmuştur. M.Ö. 4. yüzyıllara ait olan siyah firnişli parça azdır. 

Tiyatro: Adanın en dikkat çekici diğer bir yapısı da tiyatrosudur. Bu tiyatro Peraia’da olduğu 

bilinen üç tiyatrodan biridir. Sağlam olarak günümüze ulaşan tiyatro, kuzey yamaçta, kent 

yerleşiminin merkezinde, doğu yanından geçen surların dışında konumlanmıştır. İnşasında 

yerel kalker ve konglomera kullanılmıştır. Girişteki tabelada 5.000 kişilik olduğu belirtilmekle 

birlikte 2.000 kişilik olduğu hesaplanmıştır. Tiyatronun kentin boyutlarına göre büyük olması, 

116

Kedreai'nin zaman zaman düzenlediği oyunlara başka kentlerden gelenler olduğu 

düşüncesiyle açıklanmaktadır. Tiyatronun sahne binası büyük ölçüde tahrip olmuş, buna 

karşın caveası (oturma sıraları) oldukça iyi korunmuştur. Yapının, zeytin ağaçlarıyla kaplanmış 

bugünkü görünümünde 15-16 oturma sırası sayılabilmektedir. Sol yandaki oturma sıralarının 

üstten ikisinin devrilip zamanla yok olduğu, eğiminden anlaşılmaktadır. Henüz toprak altında 

bulunan sahne kenarındaki iki sıra da eklenince yaklaşık 20 sıralı bir tiyatro olabileceği 

sonucuna ulaşılır. Kedreai tiyatrosunu tek kademeli ve sekiz merdivenli yolla üçgen şeklindeki 

9 kısma (cunei) ayrılmıştır; ancak diazoma izine rastlanmamıştır. Sahne binasının yüksekliği 

ortalama 16 ayak olmalıdır. Sahne binasının arkasında sütunlu bir galeri olduğu 

düşünülmektedir. Ancak sahne binasına ait kalıntılar henüz kazılmadığından kesin yargılara 

varmak zordur. Bosajlı taşlarla gerçekleştirilen mükemmel duvar işçiliği, tiyatronun 

Hellenistik kaynaklı olduğunun önemli bir kanıtıdır. 

Agora: Yerleşmenin batısında ve limanın yakınındadır. İşçilik açısından M.Ö. 4. yüzyıla işaret 

eden bir duvarın agoraya ait olduğu düşünülmüştür. Burada, normal olarak çoğunluğu Pazar 

yerini süsleyen tipte çok sayıda yazıt ele geçmiştir. Bu yazıtlar Kedreai’da kutlanan en 

azından üç tane atletik festival olduğundan söz eder ki; buna göre yerleşimin bir stadiona 

sahip olması gerekir. Ancak tüm araştırmalara karşın bu stadionun yeri bulunamamıştır. 

Tapınak / Kutsal Alan: Dor düzeninde yapıldığı anlaşılan tapınak, kentin merkezine yakın bir 

yerdedir. Kutsal alana girişi sağlayan kapılara ait eşik ve söveler mevcuttur. Kutsal alan 

içindeki tapınağın planı kesin olarak anlaşılamamıştır. Bunun nedeni sonradan kiliseye 

çevrilmesinden kaynaklanır. Tapınağın duvarlarını oluşturan bloklar bosajlıdır. Tapınak 

civarında ele geçen mimari malzemeden; yapıda Dor düzeninin uygulandığı anlaşılmıştır. 

Kutsal alanda bulunan üç silindirik sunaktan ikisi bukranion (boğa motifli) ve girland motifli; 

üçüncüsü ise yılan kabartmalıdır. Araştırmacılar yılanın Apollon ile ilişkili kutsal bir hayvan 

olduğunu belirtmektedir. Ayrıca, İtalyan araştırmacılar tarafından bulunmuş olan iki yazıttan, 

Apollon'un Kedreai'nin baş tanrısı olduğu; Apollon Kadrieus ve Apollon Pythios olarak anıldığı 

ve bu tapınağın da kendisine ithaf edildiği belirtilmiştir. 2008 yılında Diler ve Gümüş 

tarafından yapılan yüzey araştırmasında büyük olasılıkla tapınağın kuzey portikosuna 

(sütunlu giriş kapısı) ait olabilecek sütun stylobatı (sütunların üzerine oturtulduğu taş temel) 

117

saptanmıştır. Stylobat blokları üzerinde sütun oturma yerleri ile dübel yuvaları 

görülebilmektedir. 

Sarnıç: 2006 ve 2007 yıllarında A. Diler ve ekibi tarafından yapılan yüzey araştırması 

kapsamında yapılan çalışmalarda kıstağın güneyinde denize yakın alandaki yoğun bitki 

dokusunun altında gizlenmiş bulunan su kuyusu, adada sarnıçlardan başka su kuyularından 

da su sağlandığını göstermesi bakımından önem taşımaktadır. 

Konut Alanları: Kedreai'nin, Klasik Dönem'e ait konut alanları tespit edilememiştir. 

Antik Liman: Antik limanla ilgili kalıntılar ve limanı çevreleyen yapıların varlığı, 2006 ve 2007 

yıllarında A. Diler ve ekibi tarafından yapılan yüzey araştırması kapsamında yapılan 

çalışmalarda da görüldüğü gibi, adanın kuzey doğu bölümünde, ada ile anakara arasındaki 

bölümde görülmektedir. Ayrıca Sedir Adası'nın kuzeyindeki küçük adanın kıyısında; bir 

kayalıkta gözlenen girintinin küçük bir gemiyi içine alabilecek boyutta olduğu ve tersane işlevi 

taşıyabileceği ileri sürülmüştür. Zamanında çevrede sedir ağacının yoğun olması da bu görüşü 

desteklemektedir. 

Nekropolis (Mezarlık Alanı): Sedir Adası'ndaki yerleşimin karşısındaki Koy Tepe ve Gözleme 

Tepe üzerinde ve kıyısındadır. Roma Dönemi'ne tarihlenen nekropoliste; kütlevi tarzda inşa 

edilen mezarlar Knidos ve Iasos'takileri, büyük taş lahitler ise Keramos'takileri andırmaktadır. 

2006 ve 2007 yıllarında Adnan Diler ve ekibi tarafından yapılan yüzey araştırması kapsamında 

iç limanın gerisinde güney kıyıya yakın yerde yoğun bitki örtüsü altında gizlenmiş duvar 

uzantılarının benzerleri ana karada görülen etrafı dört yönde duvarlarla sınırlandırılmış 

"temenos mezar" denilebilecek türden bir mezara ait olduğu anlaşılmıştır. 

İşlik: 2006 ve 2007 yıllarında A. Diler ve ekibi tarafından yapılan yüzey araştırması 

kapsamında bulunan Roma dönemi mezarının kuzeydoğu yakınında üzerinde 0.74x0.86x0.47 

m boyutlarında niş şeklinde yuva olan blok, baskı-kolu pres tekniğinde işletilen yağ 

işliklerinde kullanılan pres kalasının ucunun desteklenmesi amacıyla kullanılan bir işlik 

döşemi ortaya çıkmıştır. Bu da yakında bulunan bir işliğin varlığını kanıtlamaktadır. 

118

Tarihi kaynaklarda adanın Bizans dönemine ait çok az bilgi bulunmaktadır. Buna karşın 

adadan günümüze ulaşan kalıntıların büyük bir kısmı Bizans dönemine aittir. Kalıntılar bize 

adanın Bizans döneminde önemli bir ticari ve dinsel merkez durumunda olduğunu 

göstermektedir. 

Kıstığın doğu tarafında sahil boyunca denizin içinde surlara doğru karada izleri bugün bile 

takip edilebilen liman yapıları adadaki ticari yapılaşmanın günümüze ulaşan kalıntılarıdır. 

19. yüzyılda adayı ziyaret eden gezgin ve araştırmacılar kentteki ticari etkinliklerin merkezi 

agora olarak bu yapıyı göstermişlerdir. Agora, Bizans dönemine kadar çeşitli değişikliklere 

uğramış, günümüze Bizans dönemindeki biçimi ile ulaşmıştır. Geniş bir alanı kaplayan bu 

Bizans yapısı bir avlu etrafında yan yana sıralanan mekânlardan oluşmaktadır. Bu yapıda 

Helenistik, Roma ve Bizans dönemlerine ait duvar dokularını bir arada görmek mümkündür. 

Bizans dönemi varlığının en önemli yapıları hiç kuşkusuz dini yapılardır. Adada ikisi kıstağın 

batı tarafında olmak üzere beş büyük kilise ile birçok şapel bulunmaktadır. Bu kiliselerden en 

büyüğü kıstağın batı tarafında yer alan ve Büyük Bazilika olarak adlandırılan yapı, adanın 

Bizans dönemine ait kalıntılarındandır. Karia'nın en büyük bazilikalarından biri olan yapı, 

35.50 x 19 metre boyutlarında, üç nefli, tek apsisli, sütunlu bazilikal tasarıdadır. Orta nefi 

taşıyan mimari elemanlar ve zemini yer yer korunmuştur. Yoğun taş dolgu altında kalmış 

kalıntıya ilişkin, iyi işçilikli çok sayıda bezemeli mimari parça bulunmaktadır. Yapıda devşirme 

malzemeye yoğun bir şekilde yer verilmiştir. Yapı V-VI. yüzyıllara tarihlenmektedir. 

Kıstağın doğu tarafında surla çevrili alanın içinde adanın ikinci büyük bazilikası 

bulunmaktadır. Yapı içinde erken döneme tarihlenebilecek birçok mimari plastik eser 

bulunmaktadır. Sedir Adası’nın bir diğer kilisesi doğu limanı kıyısında yer almaktadır. Apsisleri 

denizin içinde olan yapının bazı noktalarında taban mozaikleri görülmektedir. 

Orata (Orta) Adası: Sedir Adası’nın kuzeyindeki Orata Adası’ndaki kalıntılara genel olarak 

bakılırsa, bunların gösterdikleri işçilik ve yapı tekniğin daha çok Bizans geleneğini yansıttığını 

söyleyebiliyoruz. Adanın yüksek noktasındaki bir gözetleme kulesi dışında olasılıkla tersane 

119

olabilecek bir yapı yanında şapel ve kıyıda yerleşik bir kaç liman yapısı dışında yapı kalıntısı 

görülmez. 

Küçük Ada: Orata (Orta) Ada ile anakara arasındaki Küçük Ada ise antik dönemlerde, kıyıdan 

rahatlıkla görülebilen lahdin de kanıtladığı gibi nekropol (mezarlık) alanı olarak kullanılmıştır. 

2) Taşhan: Taşhan Park & Texile Outlet olarak adlandırılan alışveriş merkezinin karşısında ve 

yol kenarında bulunup, Türkiye Kültür Mirası Kataloğunda 109/118 sıra numarası kayıtlı olan 

tarihi Taşhan binasıdır. 

3) Halıcı Ahmet Urkay Arkeoloji ve Etnografya Müzesi: 3.000 metrekarelik bir alanda 

arkeolojik ve etnografik eserleri sergileyen müzenin kurucusu işadamı Ahmet Urkay’ın 1995 

yılında koleksiyonerlik belgesi alarak başlattığı taşınır kültür varlıklarını toplama işi 2005 

yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın izniyle bir müzeye dönüşmüştür. 

Müzenin arkeolojik eserlerin sergilendiği bölümünde M.Ö 3000 ‘den itibaren çeşitli dönem 

eserleri sergilenmektedir. Hellenistik, Roma, Bizans devirlerine ait taş, pişmiş toprak, cam, 

bronz eserler arasında kandiller, testiler, koku şişeleri, kâseler, takılar sayılabilir. Mermerden 

yapılma eserler arasında mimari parçalar önemlidir. Ayrıca arkeoloji bölümündeki büyük 

pithoslar da görülmeye değerdir. 

Müzenin etnografik bölümü ise binanın her katındaki bölümlerle bahçedeki eserlerden 

oluşmaktadır: 

1. Giriş Katı: Türk evi şeklinde döşenen 4 oda ve vitrinlerde el yazması Kuran-ı Kerim’ler, yazı 

takımları, uçkur peşkir, giysi gibi el işlemeleri yanında seramikler, bakır mutfak eşyaları kahve 

takımları, ziller, çanlar, anahtarlar, Osmanlı kılıç ve tüfekleri, teraziler, saatler, gramofonlar 

ve fotoğraf makineleri sergilenmektedir. 

2. Üst Kat: Ahşap eserler bölümünde evlere ait ahşap kapı, pencere ve dolaplar, sobalar, 

mangalar, sandıklar, beşikler sergilenmektedir. Bu bölümde ayrıca tarım araçları da 

sergilenmektedir. 

120

3. Alt Kat: Bu kattaki halı ve kilim bölümünde çok sayıda halı ve kilim sergilenmektedir. 

Müze Bahçesi: Çeşme taşları, ocak taşları, kuyu ağızlıkları, dibekler ve taş eserler 


Müze haftanın her günü ücretsiz olarak ziyarete açıktır. 

4) Çamlı-Çınar Amphora Atölyesi: Hellenistik dönem boyunca ekonomisinin önemli 

bölümünü şarap ihracatının oluşturduğu Rodos devletiyle, ona bağlı olarak yönetilen Rodos 

Peraiası’nda, bağcılık ve şarap üretimi önemli bir yer tutmaktaydı. G. Bean ve J.M. Cook, 

bölgede yaptıkları yüzey araştırmalarında, Peraia’nın kuzey sınırının başlangıcını oluşturan 

Kallipolis civarında üç amphora atölyesinden söz etmektedirler. J.Y. Empereur’un Kallipolis’te 

(Gelibolu) yaptığı yüzey araştırmalarında, M.Ö. I – M.S. II. yüzyıllar arasında üretilen Geç 

Rodos amphoralarının çöplükleri belirlenmiştir. Büyük boyutlu bir amphora üretimini işaret 

eden seramik çöplüklerinin yakınında ele geçen gül sembollü bir eponym (Simylinos) 

mühürü, buradaki üretimin Hellenistik dönemde başlamış olabileceğini göstermektedir. 

Çamlı Köyü’nün sınırları içinde 1984 yılında Ersin Doğer ve A.Kaan Şenol tarafından yapılan 

yüzey araştırmalarında, Geç Rodos amphora üretiminin düşünülenden daha yoğun olduğunu 

gösteren seramik çöplükleri ortaya çıkarılmıştır. 1995 yılında, Muğla-Marmaris karayolunun 

Çamlı Köyü yol ayrımının 3 km kuzeybatısında bulunan Çınar mevkiinde, köy suyolu döşeme 

çalışmaları sırasında çevreye yayılan amphora atıkları, daha önce bilinmeyen bir amphora 

atölyesinin ortaya çıkmasını sağlamıştır. 

Diğer Tescilli Kültür Varlıkları 

Gelibolu (Galliopolis) Yerleşimi: I. ve III. Derece Arkeolojik Sit / Türkiye Kültür Mirası Kataloğu - 

Sıra No: 29/118 


1) Çamlı Köyü, Gökova Özel Çevre Koruma Bölgesi alanında bulunmaktadır. 

121

2) Bucak Orman Dinlenme Yeri (B Tipi) 

Marmaris-Muğla kara yolunun 15. km’sindeki Çamlı Köyü sapağından 5 km. uzaklıktaki Çamlı 

(Kerme) Körfezi üzerinde 10 hektarlık bir alandadır. 11.06.2004 tarihinde hizmete girmiş olup 

büfe, WC, telefon, su, yol ve elektrik hizmetleri mevcuttur. Turistik ve tarihi Sedir Adası’na 

deniz motorları buradan kalkmaktadır. 

3) Köyde ayrıca Hediye ve Halil Koçyiğit tarafından işletilen bir perma kültür sanat evi 



Çamlı Köyü’nün muhtarı Özkan Kalkan’dır. 


Çalışması verilerine göre köyde bir sağlık evi, bir köy odası, bir kahve, bir kütüphane, bir 

cami, 3 kooperatif (deniz taşımacılığı, dolmuşçuluk ve Muğla’ya bağlı arıcılık kooperatifi), 3 

restoran ve 3 otel vardır. 

Çamlı Köyü’nde 2007 yılı verilerine göre 220 hane bulunmaktadır. 

Eğitim: Çamlı Köyü’nde herhangi bir eğitim kurumu olmayıp Çetibeli Köyü’ndeki Ali Fikret 

Bilgin İlköğretim Okulu’na taşımalı sistemle giden öğrencilerin bir kısmı özel servis araçlarıyla 

bir kısmı da S.S. 220 No.lu öğrenci servisi ile taşınmaktadır. SMAPP III Gökova Projesi 

kapsamında gerçekleştirilen Gökova İç Körfezi Sosyo-Ekonomik Çalışması verilerine göre 

Çetibeli’ne giden öğrencilerin sayısı 43, Marmaris’e giden öğrencilerin sayısı 43, Muğla’ya 

giden öğrencilerin sayısı ise 3’dür. 

PTT: Çamlı Köyü’nde PTT şubesi yoktur. 

Sağlık Kuruluşu: Çamlı Köyü’nde herhangi bir sağlık kuruluşu yoktur. 

122


Çamlı Köyü’nde içme suyu şebekesi bulunmakla birlikte kanalizasyon şebekesi yoktur. 


Çamlı Köyü’nün temel ekonomisi arıcılık-balcılık, meyve tarımı (çilek), hayvancılık ve balıkçılık 

gibi tarımsal faaliyetlerle turizme dayanır. Ancak, 1996’da yaşanan yangın felaketi nedeniyle 

izleyen yıllarda arıcılık yok denecek kadar azalmakla birlikte son yıllarda tekrar artmaya 

başlamıştır. Köyde arıcılık yapan 45 hanenin yaklaşık olarak 10.184 adet kovanı 


Yetiştirilen başlıca meyveler portakal, mandalina, greyfurt, kivi, avokado, üzüm, ceviz, erik, 

elma, şeftali, yaban dağ çileği ve çilektir. Köyde hane başına düşen tarım arazisi miktarı 

ortalama olarak 10 dönümdür. 

Yerleşimdeki yaklaşık 65 hane büyükbaş hayvan beslemekte ve her haneye ortalama 3 adet 

büyükbaş hayvan düşmektedir. Bunun yanında az da olsa bazı haneler koyun, keçi gibi 

küçükbaş hayvan da beslemektedir. 

Köyde son yıllarda gelişen sektör, yeme-içme ve eğlence tesislerinin artması birlikte ortaya 

çıkan turizme yönelik servis sektörü olmuştur. Kahvaltı, öğle ve akşam yemekleri ile düğün ve 

eğlence (paintball, at safari) organizasyonları yapan bu tesisler, özellikle yakındaki Marmaris 

ilçe merkezinin ihtiyaçlarını karşılamaktadır. Bu hizmetlere yaz aylarında köy muhtarlığı ve SS 

Deniz Taşıcılar Kooperatifi tarafından üstlenilen Sedir Adası tekne gezileri ile İncekum Plajı 

işletmeciliği eklenmekte; böylelikle köyün temel ekonomik faaliyetleri turizm çerçevesinde 

yoğunlaşmaktadır. 

Yaz aylarında Sedir Adası tekne gezilerini gerçekleştiren SS Deniz Taşıyıcılar Kooperatifi’nin 

toplam 24 teknesi bulunmaktadır. Ayrıca, Çamlı-Marmaris-Çamlı arasındaki ulaşım hizmeti, 

SS 159 No.lu Taşıma Kooperatifi’ne üye olan minibüslerle, Çetibeli Ali Fikret Bilgin İlköğretim 

Okulu’na gidip gelen öğrencilerin taşıma hizmeti de SS 220 No.lu Öğrenci Servisi’ne üye olan 

araçlarla sağlanmaktadır. 

123


Çalışması tespitlerine göre köydeki sorunların başında, Azmak’tan ekonomik olarak 

yararlanamama ve imar sorunu gelmektedir. Mevcut imar sorunları nedeniyle köylünün 

işyerlerinin ve evlerinin çoğu ruhsatsız ve tapusuzdur. Çamlı Köyü, üçüncü derece SİT alanı ve 

ÖÇK bölgesidir. Köylünün düşüncesine göre ÖÇK ve Özel İdare birbirleriyle çelişmektedir. 

Köylü, geleceği ile ilgili yatırım ve planlamalarda oldukça karamsar ve umutsuzdur. İmarın bu 

bölgeye gelmesi söz konusu olursa köylü toprağını pansiyonculuk, motelcilik ya da daha 

küçük işletmelerle değerlendirebileceğini düşünmektedir. Köylü çok büyük işletmeler 

düşünmemekle beraber köyün gelişimi için ÖÇK’ndan destek beklemektedir. 

Çamlı Köyü Muhtarlığı’nca bildirilen diğer ticari işletmeler ise aşağıdaki listede sıralanmıştır: 

Ticari İşletmeler 

01. Şah Petrol – Shell Marmaris-Muğla Karayolu, 10. Km, Taşhan Mevkii 

02. Taşhan Tekstil 1900 m² alanda tekstil mağazası, 150 m² alanda kafeterya 

Marmaris-Muğla Karayolu, 10. Km. Taşhan Mevkii 

http://www.sahpetrol.com.tr/ 

03. AC Motor - Apache Cycles Motor kiralama, motor aksesuarı satışı ve motor bakımı 


http://www.apachecycles.com/ 

04. Baysal İş Merkezi Polyester tekne imalatı ve onarımı 


05. Petrol Ofisi Marmaris-Muğla Karayolu, 10. Km. Taşhan Mevkii 

06. Bilgin Beton 90 mᶾ/saat kapasiteli 1 adet beton santrali, 

Taşhan Mevkii, Karacasöğüt Yol Kavşağı 

http://www.bilgingroup.com.tr 

07. Servet Mobilya Köprüyanı Mevkii, Çamlı Köyü 

08. Filiz-Akın Market Köprüyanı Mevkii, Çamlı Köyü 

09. Yasemin Büfe Köybüşü Mevkii, Çamlı Köyü 

10. Gölgecan Market Köylük Mevkii, Çamlı Köyü 

11. Cengiz Market Köylük Mevkii, Çamlı Köyü 

12. Çamlı Büfe Köylük Mevkii, Çamlı Köyü 

124

Site Yerleşimleri 

01. Karia-İdyma Villaları www.karia-idyma.com 

125






04. Bresson, A. (1991), Recueil Des Inscriptions De La Peree Rhodienne, Paris 

05. Diler, A. (2007) Kedreai Sedir Adası, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul 

06. Diler, A. (2004), Bodrum Yarımadası, Leleg Yerleşimleri Pedasa, Mylasa Damlıboğaz 

ve Kedreai (Sedir Adası) Yüzey Araştırması - 2003, 22. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 

2.Cilt, s.137-146 

07. Diler, A. (2006), Bodrum Yarımadası, Leleg Yerleşimleri Pedasa, Mylasa, Damlıboğaz 

(Hydai), Kedreai (Sedir Adası), Kissebükü (Anastasioupolis) ve Mobolla Kalesi Yüzey 

Araştırmaları 2004-2005, 24. Araştırma Sonuçları Toplantısı (2006), 2.Cilt, s.479-500 

08. Diler, A., Türkoğlu, S., Çörtük, U., Gümüş, Ş. (2008) Bodrum Yarımadası Leleg 

Yerleşimleri, Pedesa, Aspat, Kissebükü (Anastasioupolis), Mylasa Sarıçay Ovası, 

Damlıboğaz (Hydai), Pilav Tepe, Kedreai (Sedir Adası) ve Mobolla Yüzey Araştırmaları 

2006-2007, 26. Araştırma Sonuçları Toplantısı (2008), 1. Cilt, s.125-142 

09. Diler, A., Gümüş, Ş. (2009) Bodrum Yarımadası Leleg Yerleşimleri, Pedesa, Adalar, 

Aspat, Kissebükü (Anastasioupolis), Milas Damlıboğaz (Hydai), Sedir Adası (Kedreai) 

ve Muğla (Mobolla) Kalesi Yüzey Araştırmaları 2008, 27. Araştırma Sonuçları 

Toplantısı (2009), 1. Cilt, s.101-120 

10. Diler, A., Özer, B., Gümüş, Ş., Özcan, H.Ö., Elmas, M., Novaliç, A. (2010) Bodrum 

Yarımadası Leleg Yerleşimleri, Adalar, Aspat, Kissebükü (Anastasioupolis), Mylasa 

Damlıboğaz (Hydai), Pilavtepe ve Sedir Adası Yüzey Araştırmaları 2009, 28. Araştırma 

Sonuçları Toplantısı (2010), 3. Cilt, s.187-206 

11. Diler, A., Gümüş, Ş. (2011) Bodrum Yarımadası Leleg Yerleşimleri, Adalar, Aspat, 

Kissebükü (Anastasioupolis), Mylasa-Damlıboğaz (Hydai), Kedreai (Sedir Adası) ve 

Karacaada Yüzey Araştırmaları 2010, 29. Araştırma Sonuçları Toplantısı (2011), 3. Cilt, 

s.439-462 

12. Doğaner, S. (1999), Gökova Körfezi’nde Yat Turizminin Coğrafi Koşulları, İ.Ü. Edebiyat 

Fakültesi Coğrafya Bölümü Dergisi, İstanbul, Sayı:7, s.55-74 

126

13. Doğer, E., Şenol, A. K. (1996), “Rodos Peraiası’nda İki Yeni Amphora Atölyesi”, Digital 

Library for International Research, Arkeoloji Dergisi, 59-73, İzmir 

14. Girgin, M., Ertürk, M. Sedir Adası ve Çevresinin Jeomorfolojisi, Doğu Coğrafya Dergisi 

23, s.251-262 

15. Lenger, D. S. (2011), Antik Çağda Karia Bölgesinde Bal, Acta Turcica Çevrimiçi Tematik 

Türkoloji Dergisi, Yıl III, Sayı 1/1, Ocak 2011, s.28-35 



18. Oktik, N., Gökalp Yılmaz, G., Değer, F. (2009), Katılımcı Bir Sosyolojik Çalışma Örneği 


19. Öter, Z., Turizmin Yerel Kalkınmaya Katkısı: Gökova Beldesi’nin Kültür Mirasının 

Turizm Kanalıyla Pazarlanması, 


ÇTTAD, V/13, (2006/Güz), Sh. 109–135 



22. Umar, B. (1993), Türkiye’deki Tarihsel Adlar, İnkılap Kitabevi, s.413 













07. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları Envanteri – www.kulturvarliklari.org 

08. Sedir Adası - http://www.sediradasi.com 

127

09. Carians - http://en.wikipedia.org/wiki/Carians 

10. Karyalılar - http://tr.wikipedia.org/wiki/Karyal%C4%B1lar 

11. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü 

http://web.ogm.gov.tr/birimler/merkez/odundisiurun/Dkmanlar/Mesire%20Yerleri% 

20Sube%20Mudurlugu/MES%C4%B0RE%20YERLER%C4%B0%20CETVEL%C4%B0%202 

4.05.2012.pdf 

12. Halıcı Ahmet Urkay Müzesi - http://www.haliciahmeturkaymuzesi.net/ 

http://www.kulturvarliklari.gov.tr/TR,44044/mugla-marmarishalici-ahmet-urkay-muzesi.html 

13. Tay Project 

http://www.tayproject.org/TAYages.fm$Retrieve?CagNo=5279&html=ages_detail_t.html& 

layout=web 


Haritalar 

01. TR-311 Gökova Denizcilik Haritası, Ölçek: 1:100.000 

02. 1/25.000 HGK Haritası (0 20-a2, 0 20-b1 ve N 20-c4 paftaları) 



02. Çamlı Muhtarlığı’nın yazılı olarak verdiği bilgiler. 

128

05. ÇETİBELİ KÖYÜ 

Marmaris kent merkezinin kuzeyinde yer alan; kuzeyinde Ula İlçesi’ne bağlı Gökçe Köyü, 

doğusunda Çamlı Köy, güneyinde Karacasöğüt Köyü ile çevrelenmiş; Marmaris İlçesi’ne bağlı 

bir köy yerleşimidir. Yerleşimin coğrafi koordinatları 28° 18’ 11” D - 36° 59’ 58” K şeklinde, 

denizden yüksekliği de ortalama 550 m’dir. 

Yerleşimin Tarihi: Önceleri Çamlı Köyü’nün bir mahallesi olup daha sonra köy statüsüne 

kavuşan yerleşimin tarihi antik döneme kadar gitmektedir. Köyün ilk yerleşimi 1850 yıllarına 

dayanmaktadır. Eski zamanlarda dağ yamaçlarında dağınık olan yerleşim, zamanla anayol 

kenarına kaymıştır. Çetibeli Köyü, Gökabad (Gökova) Ovası ile bu ovanın limanı konumundaki 

Marmaris arasındaki deve kervanı yollarının geçtiği dağlık bir geçit üzerinde bulunmaktadır. 

Bu nedenle stratejik bir önemi bulunmaktadır. 

Köyün isminin nereden kaynaklandığı konusunda iki farklı görüş bulunmaktadır: 

Bunlardan birincisi genellikle bu yörede yetişen çeti bitkisi ile ilişkilendirilir. Latince ismi 

Sarcopoterium spinosum olan bu bitki ekilip biçilmeyen, kıraç ve işe yaramaz arazilerde çok 

bol yetişir. Küçük küçük dikenleri olan, çok yıllık otsu bir bitkidir. Her ne kadar işe 

yaramadıkları düşünülse de, çok iyi bir erozyon mücadele bitkisidir. Çeti bitkisinin halkı 

tıbbında da bir değeri olduğu; tohumunun hemoraide karşı dıştan uygulandığı, bitki kökünün 

kum sancısında kaynatılarak içildiği söylenmektedir. Ayrıca, develerin dikenli olan bu bitkiyi 

taze oldukları dönemde severek yedikleri de bilinmektedir. 

Köy ismi ile ilgili ikinci görüş ise bu bölgede yol kesen çetelerle ilgilidir. Bugünkü köyün 

bulunduğu Erenbaşı denilen yerde çok eskilerde yolları keserek eşkıyalık yapan çeteler 

nedeniyle buraya önceleri “Çetebeli” dendiği, bu ismin daha sonraları Çetibeli’ne dönüştüğü 

söylenir. 

Yerel söylencelere göre bölgeye gelen her Yörük ailesi, burada bulduğu 18 ayrı su 

kaynağından birine yerleşmiş. Bu su kaynaklarının bir kısmı zaman içinde kurumakla birlikte 

129

ir kısmı varlıklarını halen sürdürmektedir. Bugün isimlerini bildiğimiz Asardibi, Kavakdibi, 

Cevizdibi, Günlükdibi, Topalderesi gibi isimler Yörük ailelerinin yerleştiği su kaynaklarına 

işaret etmektedir. 

Köyün ilk yerleşik ailesinin Karaveli ismini taşıması nedeniyle bu ailenin yaşadığı mevkiye 

Karaveli mevkii denmiş ve bu isim o günden bu yana aynen kalmıştır. Bölgedeki ilk su 

değirmenin kaldığı bölgeye de Değirmenyanı denmiştir. 

Bugün köyde Kızlan, Karaveliler ve Değirmenyanı isimli üç mahalle bulunmaktadır. Bunun 

dışındaki mevki ve yer adları ise şu şekildedir: Asaralanı, Asarboyu, Asarderesi, Asardibi, 

Asartepesi, Cevizdibi, Çatalgedik, Gâvurçanağı, Günlükdibi, Kavakdibi, Kavaklıhavuz, 

Kocakurdun Yeri, Topalderesi. 1/25.000 ölçekli haritada belirlenen mevki adları ise 

Çatalgediği, Çepiçkırı, Efeleryurdu, Günücekgerisi, Karaboynuz, Kavakalan, Kayabaşıtepe, 

Kocaesmer, Küçükgöltepe, Meşelialan, Namazlar Gediği, Sarıdüz, Sığınovası, Sığınovası 

Gediği, Sırtlanini Sırtı’dır. 

Çetibeli Köyü’nde 2007 yılı verilerine göre toplam 119 hane bulunmaktadır. 


Nüfus 

Çetibeli Köyü’nün nüfusu, 2011 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) verilerine göre 

380 kişi olup bunun 189’unu (% 49,74) erkekler, 191’ini (% 50,26) kadınlar oluşturmaktadır. 

2007 yılı nüfusu 386, 2008 yılı nüfusu 396, 2009 yılı nüfusu 388, 2010 yılı nüfusu da 391’dir. 



130

Medeni Durum 

Yine aynı şekilde, bu nüfusun 90’ını (% 28,12) hiç evlenmemiş, 100’ünü erkek, 100’ünü kadın 

olmak üzere toplam 200’ü (% 62,50) evli; 7’si erkek, 9’u kadın olmak üzere toplam 16’sı (% 

5,00) boşanmış; 1’i erkek, 13’ü kadın olmak üzere toplam 14’ünün (% 4,38) eşi ölmüştür. 


Nüfusun, 6+ ve 15+ yaş gruplarında 2’si erkek, 4’ü kadın olmak üzere toplam 6 kişi (% 1,51) 

okuma yazma bilmemekte; 6+ yaş grubuna göre 177’si erkek, 177’si kadın olmak üzere 

toplam 354’ü (% 98,06); 15+ yaş grubuna göre 160’ı erkek, 153’ü kadın olmak üzere toplam 



Nüfusun, 6+ yaş grubunda 16’sı erkek, 30’u kadın olmak üzere toplam 46 kişi (% 12,74) 

herhangi bir okul bitirmeksizin okuma yazma bilmekte; 50’si erkek, 70’i kadın olmak üzere 

toplam 120 kişi (% 33,24) ilkokul, 37’si erkek, 33’ü kadın olmak üzere toplam 70 kişi (% 19,39) 

ilköğretim okulu, 9’u erkek, 19’u kadın olmak üzere toplam 28 kişi (% 7,76) ortaokul veya 


17’si erkek, 12’si kadın olmak üzere toplam 29 kişi (% 8,03) ise yüksekokul ve üzeri eğitim 


Nüfusun, 15+ yaş grubunda 1’i erkek, 9’u kadın olmak üzere toplam 10 Kişi (% 3,12) herhangi 

bir okul bitirmeksizin okuma yazma bilmekte; 50’si erkek, 70’i kadın olmak üzere toplam 120 

kişi (% 37,50) ilkokul, 35’i erkek, 30’u kadın olmak üzere toplam 65 kişi (% 20,31) ilköğretim 

okulu, 9’u erkek, 10’u kadın olmak üzere toplam 19 kişi (% 5,94) ortaokul veya dengi okulu, 

48’i erkek, 22’si kadın olmak üzere toplam 70 kişi (% 21,87) lise veya dengi okul, 17’si erkek, 

12’si kadın olmak üzere toplam 29 kişi (% 9,06) ise yüksekokul ve üzeri eğitim düzeyine 

sahiptir. 

131





sorunun sorulduğu anket çalışmasının Çetibeli Köyü’nde yapılan bölümünde 43’ü erkek (% 

61), 27’si kadın (% 39) olmak üzere toplam 70 kişi ile (2011 yılı verilerine göre nüfusun % 

18,42’si) görüşülmüş olup bu sayı toplam örneklemin % 4,03’ünü oluşturmaktadır. Bu 

araştırmanın Çetibeli Köyü ile ilgili sonuçlarına göre anketi yanıtlayan; 

Anketi Yanıtlayanlara Göre Çetibeli Halkının Nüfus ve Aile Yapısı 

01. Katılımcıların % 30’u Çetibeli’nde, % 54’ü çevre köy ve beldelerde, % 3’ü Muğla’da, % 

9’u çevre illerde, % 4’ü de Doğu Anadolu bölgesinde doğmuştur. 

02. Katılımcıların % 30’u 36-45, % 20’si 26-35, % 16’sı 46-55, % 14’ü 56-65, % 13’ü 19-25 

yaş grubunda olup % 6’sı 65 yaş ve üstünde, % 1’i de 18 yaş ve altında 


03. Katılımcıların % 47’si Çetibeli’nde 20 yıldan daha fazla, % 29’u 6-10 yıl arasında, % 

17’si 1-5 yıl arasında, % 4’ü 16-20 yıl arasında, % 3’ü de 11-15 yıl arasında yaşadığını 


04. Katılımcıların % 33’ü iki, % 26’sı bir, 14’ü üç, % 3’ü dört, % 3’ü beş çocuklu olup 

geriye kalan % 21’in çocuğu bulunmamaktadır. 

05. Katılımcıların % 34’ünün hanesinde (4), % 29’unun hanesinde (2), % 25’inin hanesinde 

(3), % 10’unun hanesinde (1), % 1’inin hanesinde (5), % 1’inin hanesinde de (6) ve 

daha fazla kişi bulunmaktadır. 

132


06. Katılımcıların % 63’ü sebze, % 7’si et, % 21’de hem sebze hem de et ağırlıklı 


07. Katılımcıların % 69’u kronik bir rahatsızlığa sahip olduklarını belirtirken geriye kalan % 

31’i böyle bir rahatsızlığının bulunmadığını belirtmiştir. 

08. Kronik bir rahatsızlığı olanların % 23’ü depresyon, % 13’ü diabet, % 13’ü epilepsi, % 

8’i kanser, % 4’ü guatr hastası olduğunu belirtip; geriye kalan % 35’i ise daha farklı 

hastalıklara sahip olduklarını belirtmiştir. 


09. Katılımcıların % 13’ü son bir hafta içinde çalıştığını, % 30’u son bir hafta içinde mevcut 

işini sürdürdüğünü, % 57’si ise çalışmadığını ifade etmiştir. 

10. Katılımcıların % 23’ü Bağ-Kur, % 17’si Emekli Sandığı, % 40’ı SSK güvencesine sahip 

olduğunu, geriye kalan % 20 ise hiçbir sosyal güvenceye sahip olmadığını 


11. Katılımcıların % 30’u ev kadını, % 13’ü işçi, % 12’si serbest iş, % 10’u çiftçi, % 10’u 

emekli, % 9’u memur, % 3’ü aşçı, % 3’ü öğrenci, % 2’si işletmeci, % 2’si zanaatkâr, % 

1’i muhasebeci, % 1’i de balıkçı olduğunu söylemiştir. 

12. Katılımcıların % 39’u ücretli-maaşlı, % 28’i ücretsiz aile işçisi olduğunu, % 26’sı kendi 

hesabına çalıştığını, % 4’ü yevmiyeli, % 3’ü de işveren olduğunu belirtmiştir. 

13. Katılımcıların işlerinin girdiği sektörlere göre dağılımı ise % 16 oranıyla ziraat ve 

ormancılık, % 14 oranıyla ulaşım hizmetleri, % 13 oranıyla ticaret, % 11 oranıyla 

balıkçılık, % 10 oranıyla esnaf, % 10 oranıyla inşaat, % 7 oranıyla eğitim ve % 19 

oranıyla diğer sektörler şeklinde bir dağılım gösterdiği belirlenmiştir. 

133



16), Yok (% 1) 

15. Katılımcıların % 66’sı yaşadığı hanede emekli bulunmadığını; % 26’sı bir, % 7’si iki, % 

1’i de yaşadıkları hanede üç adet emekli bulunduğunu belirtmiştir. 

16. Katılımcıların % 14’ü yaşadıkları hanede bir, % 6’sı iki, % 5’i üç, % 1’i dört işsiz 

bulunduğunu; geriye kalan % 74’ü de yaşadıkları hanede işsiz biri olmadığını 


17. Katılımcıların % 52’si yaşadıkları hanede 18 ve altındaki yaş gruplarından birinin 

bulunmadığını, % 26’sı (1), % 21’i (2), % 1’i ise (3) kişi bulunduğunu belirtmiştir. 

18. Anketi yanıtlayanların % 9’u eşinin, % 3’ü anne ve babasının, % 5’i çocuklarının, % 

5’i sadece kendisinin hane dışında, % 78’i de aile fertlerinin hane içinde çalıştıklarını 


19. Katılımcıların % 39’u yaşadıkları haneye giren aylık gelirin 1.000-1.499.- TL, % 13’ü 

400-599.-TL, % 12’si 800-999.-TL, % 10’u 1.500-2.499.-TL. aralığında olduğunu, % 10’u 

400.-TL’nın altında, % 9’u da 2.500 ve üstünde gelirlerinin olduğunu belirtmiştir. 

20. Katılımcıların % 41’i zor bir duruma düştüklerinde akrabalarından, % 26’sı 

bankalardan yardım aldıklarını, % 7’si hiç kimseden yardım almadığını, % 4’ü eşinin 

akrabalarından, % 3’ü komşularından yardım aldığını, % 13’ü de başka yöntemleri 

denediğini belirtmiştir. 


21. Katılımcıların % 28’i komşuluk ilişkilerinin çok iyi, % 60’ı iyi, % 6’sı orta, % 6’sı da çok 

kötü olduğunu belirtmiştir. 

134


sürmek isteyenler % 29, çocuklarına iyi bir gelecek sağlamak isteyenler % 26, iyi bir 

iş ve gelir isteyenler % 10, ev sahibi olmak isteyenler % 10. 

23. Katılımcıların % 27’si hanelerinden dışarıya göç verdiklerini, % 73’ü ise vermediklerini 


24. Hanelerinden göç verenlerin % 58’i bunun ailevi nedenlerle, % 26’sı ekonomik 

nedenlerle, % 16’sı da eğitim nedeniyle gerçekleştiğini söylemiştir. 


25. Katılımcıların verdikleri yanıtları, Çetibeli genelinde değerlendirdiğimizde halkın % 

40’ının temel gelirinin turizm ve ücretli işlerden, % 22’sinin tarımsal ürünlerden, % 

20’sinin emekli maaşlarından, % 7’sinin faiz ve rant gelirlerinden kaynaklandığı 


26. Katılımcıların % 46’sı en çok beslenmeye, % 14’ü sağlığa, % 11’i eğitime, % 11’i de 

kiraya harcama yaptığını ifade etmiştir. 

27. Katılımcıların % 58’i kendi üretimleri için sebze ve meyve yetiştirdiklerini, % 28’i ise 

kendileri için herhangi bir şey üretmediklerini ifade etmiştir. 

28. Katılımcıların % 38’i satmak için sebze ve meyve, % 13 bal, % 6’sı zeytin, % 6’sı 

hayvansal ürünler ürettiğini belirtmiştir. 

29. Katılımcıların % 51’i kendilerini diğer hanelerle aynı düzeyde görmekte, % 21’i kendi 

durumlarının köydeki diğer hanelerden daha iyi, % 27’si de daha kötü olduğunu ifade 

etmektedir. 


30. Ankete yanıt verenlerin % 41’i kiracı, % 59’u da ev sahibi olduğunu ifade etmiştir. 

135

31. Katılımcıların verdiği yanıtlara göre Çetibeli’ndeki yapıların % 16’sı 1920-1979 

döneminde, % 15’i 1980-1989 döneminde, % 15’i 1990-1999 döneminde, % 10’u 



32. Anketi yanıtlayanların verdikleri yanıtlara göre Çetibeli’nde yaşayanların % 77’sinin 

oturduğu evin tapusu varken % 23’ünün tapusu bulunmamaktadır. 

33. Katılımcıların % 89’unun tarım toprağı yoktur. Olanların sahip oldukları toprak miktarı 


toprağı olanlar % 3, 6-10 dönüm arası toprağı olanlar % 3 ve 21-30 dönüm arası 

toprağa sahip olanlar %1. 

34. Katılımcıların % 40’ının kendisine, % 4’ünün bir yakınına ait araziyi kullandığı, % 

54’ünün ise hiçbir şekilde arazi sahibi olmadığı belirlenmiştir. 

35. Anketi yanıtlayanlarının % 47’sinin bir bankaya, % 4’ünün ev sahibine borcu varken % 

45’inin herhangi bir yere borçlu olmadığı belirlenmiştir. 


36. Anketi yanıtlayanların % 91’inin yaşadığı yerden memnun olduğu, % 9’unun ise 


37. Yaşadığı yerden memnun olanların % 75’inin memnuniyet nedeninin doğanın 

güzelliği, % 16’sının nedeninin yaşadığı yerin memleketi olmuş olması, % 9’unun 

nedeninin de insan ilişkileri olduğu anlaşılmıştır. 

38. Yaşadığı yerden memnun olmayanların % 50’sinin memnuniyetsizlik nedeninin 

sosyal ortam eksikliğinden, % 33’ünün nedeninin yüksek kiralardan, % 17’sinin 

nedeninin memleketi olmayışından kaynaklandığı belirlenmiştir. 

136


39. Anketi yanıtlayanların % 28’i tarımla ilgili bilgileri aileden, % 9’u aile dışından 

öğrendiği; % 63’ünün de tarımla uğraşmadığı belirlenmiştir. 

40. Anketi yanıtlayanların % 24’ü sulu, % 1’i kuru, % 12’si hem sulu hem kuru tarım 

yaptıklarını, geriye kalan % 63’ün ise tarımla uğraşmadığı belirlenmiştir. 

41. Katılımcıların % 16’sı artezyenden, % 10’u dere suyundan ve azmaklardan, % 10’u su 

kanallarından su alarak sulu tarım yaptıklarını, geriye kalan % 64’ün ise tarımla 


42. Anketi yanıtlayanların % 33’ünün gübre kullanırken, % 4’nün kullanmadığı; geriye 

kalan % 63’ün ise tarımla uğraşmadığı belirlenmiştir. 

43. Anketi yanıtlayanların % 28’inin suni, % 6’sının doğal gübre kullandığı; geriye kalan % 

66’sının ise tarımla uğraşmadığı belirlenmiştir. 

44. Anketi yanıtlayanların % 9’unun gübreyi bayiden, % 3’ünün kendi hayvanından, % 

3’ünün komşularından, % 9’unun kooperatiften, % 12’sinin ziraat odasından temin 

ettiği; geriye kalan % 64’ünün tarımla uğraşmadığı belirlenmiştir. 

45. Anketi yanıtlayanların % 8’inin toprak analizi yaptırdığı, % 29’unu yaptırmadığı; geriye 

kalan % 63’ünün tarımla uğraşamadığı belirlenmiştir. 

46. Anketi yanıtlayanların % 4’ünün toprak analizini tarım müdürlüğüne, % 4’ünün 

ziraat odasına tahlil ettirdiği, % 29’unun tahlil yaptırmadığı; geriye kalan % 63’ün ise 

tarımla uğraşmadığı belirlenmiştir. 

47. Anketi yanıtlayanların % 27’sinin son beş yılda tarımsal üretimde azalma olduğu, % 

10’unun olmadığı konusunda görüşe sahip olduğu; geriye kalan % 63’ün ise tarımla 


137

48. Anketin yanıtlayanların % 7’sinin hanesinde 1 ila 5 adet, % 1’inin hanesinde 6 ila 10 

adet büyükbaş hayvan bulunduğu; geriye kalan % 92’sinin hanesinde ise büyükbaş 

hayvan bulunmadığı belirlenmiştir. 

49. Anketi yanıtlayanların % 4’ünün hanesinde 1 ila 5 adet küçükbaş hayvan bulunduğu; 

geriye kalan % 96’ının hanesinde ise büyükbaş hayvan bulunmadığı belirlenmiştir. 

50. Anketi yanıtlayanların % 11’inin hanesinde 1 ila 10, % 6’sının hanesinde 11 ila 20, % 

4’ünün hanesinde 20 adetten fazla kümes hayvanı beslendiği; geriye kalan % 79’un 

ise kümes hayvanı beslemediği belirlenmiştir. 

51. Anketi yanıtlayanların % 4’ünün hanesinde 11 ila 40 adet, % 4’ünün hanesinde 41 ila 

100 adet, % 1’inin hanesinde 100 ve daha fazla sayıda arı kovanı bulunduğu; geriye 

kalan % 91’inin ise arıcılık yapmadığı belirlenmiştir. 

52. Anketi yanıtlayanların % 21’i besledikleri hayvanları evde kendi tüketimleri için 

değerlendirmekte, % 9’u hem satıp hem evde değerlendirmekte, % 4’ü satmakta; 

geriye kalan % 66’sı ise hayvan beslememektedir. 

53. Anketi yanıtlayanların % 34’ünün organik tarım hakkında bilgisi varken % 66’sınn 

bilgisi bulunmamaktadır. 

54. Anketi yanıtlayanların % 6’sı organik tarım yaparken, % 94’ünün yapmadığı 


55. Anketi yanıtlayanlardan 4 kişi (% 6) organik sebze yetiştirdiğini 1’i bunları pazarda 

sattığını, 3’ü de satmadığını; geriye kalan % 94’ü de organik tarım yapmadığını 

söylemiştir. 

56. Anketi yanıtlayanların % 16’sı organik tarım yapmayı düşündüğünü, % 84’ü ise 

düşünmediğini belirtmiştir. 

138


57. Anketi yanıtlayanların % 60’ı SİT alanından haberdar olduğunu, % 40’ı da haberdar 


58. Anketi yanıtlayanların % 27’sinin SİT alanında mülkü olduğu, % 73’ünün de 

olmadığı, % 7’sinin SİT alanında 1 ila 5 dönüm arasında, % 10’unun 6 ila 10 dönüm 

arasında, % 6’sının 11 ila 20 dönüm arasında arazisi olduğu, % 9’unun ise tüm 

arazilerinin SİT alanı içinde kaldığı; geriye kalan % 69’unun ise SİT alanında arazisi 


59. Anketi yanıtlayanların % 63’ünün SİT ile ilgili sorununun bulunmadığı, % 37’sinin ise 


60. Anketi yanıtlayanların % 18’i sınırlı yapılaşma olduğu takdirde, % 19’u SİT 

kaldırıldığı takdirde sorunun çözümleneceğini söylemekte; geriye kalan % 63’ün ise 


61. Anketi yanıtlayanların % 32’si SİT ile ilgili sorunların Devlet, % 2’si Çevre Bakanlığı, % 

2’si yerel yönetimler tarafından çözümleneceğine inanmakta; geriye kalan % 64’ün ise 


62. Anketi yanıtlayanların % 14’ü SİT alanı içindeki mülkleri ile ilgili sorunları tadilat ve 

tamirat yaparak, % 9’u restore ederek, % 9’u turizm amaçlı kullanarak, % 3’ü de 

satarak çözümlenebileceğine inanmakta; geriye kalan % 65’inin ise SİT alanı içinde 


63. Anketi yanıtlayanların % 50’si Özel Çevre Koruma Bölgesi içinde, % 17’si dışında 

yaşamakta, geriye kalan % 33’ünün ise Özel Çevre Koruma Bölgesi ile ilgili bir bilgisi 


139

64. Anketi yanıtlayanların % 47’sinin ÖÇK ile ilgili bir sorunu varken % 53’ünün sorunu 


65. Anketi yanıtlayanların % 6’sının ağaç kesimi, % 17’sinin av yasağı, % 11’inin ilaçlama, 

% 4’ünün yol konusunda orman idaresi ile sorunları olduğu, % 53’ünün ise herhangi 

bir sorununun olmadığı belirlenmiştir. 

66. Anketi yanıtlayanların % 4’ü arıcılık, % 2’si hayvan otlatma, % 29’u mantar ve ot 




67. Anketi yanıtlayanların % 10’u eğlence ve konaklama tesislerinde çalışarak, % 7’si 

çevredeki turizm bölgelerinde çalışarak turizm faaliyetlerine katılmakta, geriye kalan 

% 83’ün ise turizmle herhangi bir ilgisi bulunmamaktadır. 

68. Anketi yanıtlayanların % 30’u turizmin köy yaşantısına katkısı olduğunu, % 70’i de 


69. Anketi yanıtlayanların % 29’u turizmin nüfus artışına etki ederek, % 18’i kazançları 

arttırarak, % 15’i çevrenin kirlenmesine yol açarak, % 10’u suç oranını arttırarak, %8’i 

eğitim düzeyinin yükselmesine yol açarak, % 8’i ormanların azalmasına yol açarak, % 

7’si yeni yolların yapılmasına neden olarak, % 5’i de çarpık kentleşmeye yol açarak 


70. Ankete katılanların % 19’u turizm faaliyetlerinden gelir elde ederken geriye kalan % 

81’in turizmden kaynaklanan herhangi bir geliri bulunmamaktadır. 

71. Ankete katılanların % 19’u turizm işçiliği yaparak gelir elde ederken geriye kalan % 

81’in ise turizmden kaynaklanan herhangi bir geliri bulunmamaktadır. 

140

72. Anketi yanıtlayanların % 19’u turizm işçisi olarak turizmden gelir ederken geriye 

kalan % 81’in ise turizmden kaynaklanan herhangi bir geliri bulunmamaktadır. 

73. Anketi yanıtlayanların % 8’i turizm işletmecisi olarak, % 4’ü doğa turizmi yaparak, % 

4’ü ürettiklerini satarak, % 4’ü turizm sektöründe çalışarak turizmden yararlanmayı 

düşünmekle birlikte; % 78’inin bu konuda herhangi bir fikrinin olmadığı, % 4’ünün de 

turizme taraftar olmadığı belirlenmiştir. 


74. Anketi yanıtlayanların % 16’sının yaşadıkları bölge ile ilgili olarak beldede yapılan 

toplantı ve etkinliklere katıldığı, % 84’ünün ise katılmadığı belirlenmiştir. Katıldığını 


Dernek toplantılarına katılanlar 4 kişi, belde ile ilgili toplantılara katılanlar 3 kişi, 


75. Ankete katılanların % 9’u avcılıkla, % 7’si dikiş ve nakışla, % 3’ü arıcılıkla, % 3’ü halk 

eğitimle ilgili kurslara katıldığını belirtirken geriye kalan % 77’si kurslara katılmadığını 


76. Anketi yanıtlayanların % 65’i Çetibeli’ne gelip yerleşenlerden memnun olduğu, % 

35’inin de memnun olmadığı belirlenmiştir. 

77. Anketi yanıtlayanların % 15’i köylerinin daha iyi bir geleceği olması için turizmin 

gelişmesine yönelik daha fazla tanıtım yapılmasını, % 13’ü çevre temizliğine önem 

verilmesini, % 13’ü tarih, doğa ve kültürel değerlerin korunması suretiyle herhangi bir 

değişimin olmamasını, % 13’ü sahil şeridinin düzenlenmesini, % 12’si yeni iş 

alanlarının açılmasını, % 10’u yapılaşmaya izin verilmesini, % 9’u yerel yönetimlerin 

halkla daha fazla iletişim kurmasını, % 7’si yeni eğlence ve dinlence yerleri açılmasını, 

% 5’i kooperatif kurulmasını, % 4’ü de yöreye özgü kaynakların geliştirilmesini 

istemiştir. 

141

78. Anketi yanıtlayanların % 18’i Çetibeli’ndeki sorunların çözümlenebilmesi için SİT’in 

kaldırılmasını, % 12’si kendilerine tarımsal destek yapılmasını, % 3’ü turizmin 

geliştirilmesini, % 2’si devletin halkla birlikte çalışmasını, % 1’i ÖÇK’nın daha ılımlı 

olmasını, % 1’i eğitime ve bilinçlendirmeye önem verilmesini önerirken geriye kalan 

% 63 ise daha farklı yanıtlar vermiştir. 

79. Anket sorularını yanıtlayanların % 27’si yörenin en önemli çevre sorunu olarak su 

kaynaklarının azalmasını, % 17’si yöreye özgü türlerin kaybolmasını, % 10’u tarımsal 

kirliliği, % 4’ü verimli toprak alanlarının kaybını, geriye kalan % 41 ise daha farklı 


80. Anketi yanıtlayanların % 33’ü çevrelerindeki nesli tükenen hayvanların olduğunu, % 

56’sı olmadığını söylerken % 11’i de bu konuda herhangi bir fikirlerinin olmadığını 


81. Anketi yanıtlayanların % 40’ı yaşadıkları bölgede yöreye özgü kuşların olduğunu, % 

29’u olmadığını söylerken % 31’i de bu konuda herhangi bir fikirlerinin olmadığını 


82. Anketi yanıtlayanların % 13’ü yaşadıkları çevrede arkeolojik alanların bulunduğunu, 

% 63’ü bulunmadığını söylerken, % 24’ü de bu konuda herhangi bir fikirlerinin 


83. Anketi yanıtlayanların % 17’si köylerinde devlet görevlileri ya da sivil toplum 

kuruluşları tarafından toplantılar düzenlendiğini, % 53’ü düzenlenmediğini belirtirken, 

% 30’u da bu konuda herhangi bir fikrinin olmadığını ifade etmiştir. 

84. Anketi yanıtlayanların % 10’u köylerinde devlet görevlileri ya da sivil toplum 

kuruluşları tarafından düzenlenen toplantılara katıldığını, % 90’ı da katılmadığını 


142

85. Anketi yanıtlayanların % 26’sı yaşadıkları bölgede çevre, % 1’i balıkçılık, % 1’i tarım 

kooperatifi bulunduğunu, % 1’i de eğitimle ilgili dernek bulunduğunu belirtirken 

geriye kalan % 70’in bu konuda bir bilgisinin olmadığı ortaya çıkmıştır. 

86. Ankete katılanların % 3’ü kooperatif faaliyetlerine katılırken % 97’si 


87. Anketi yanıtlayanların % 22’si yaşadıkları bölgedeki çevre sorunlarında 10 yıl öncesine 

göre daha iyi bir noktaya gelindiğini, % 36’sı aynı noktada kalındığını düşünürken % 

42’si ise daha kötü bir noktaya ulaşıldığını ifade etmiştir. 

88. Anketi yanıtlayanların % 28’i yöre sorunlarını devletin, % 16’sı muhtarlığın, % 10’u 

valiliğin, % 9’u halkın, % 4’ü belediyenin, % 33’ü de hepsinin birlikte çözeceğine 


89. Anketi yanıtlayanların % 60’ı çevre koruma ile ilgili yasakları bildiğini, % 40’ı ise 


90. Anketi yanıtlayanlarından % 50’si çevre koruma ile ilgili olarak ağaç kesimi ve 

avlanma yasaklarını, % 16’sı SİT ve ÖÇK kurallarını, % 6’sı çevre temizliği ve ilaçlama 

ile ilgili yasakları bildiğini belirtirken % 28’i bu konuda bir şey bilmediğini ifade 

etmiştir. 

91. Anketi yanıtlayanların % 9’u SMAP III Projesinden haberdar olduğu, % 91’inin ise 

haberdar olmadığı belirlenmiştir. 


Çetibeli Köyü Marmaris’e 16, Muğla’ya 40 km uzaklıktadır. Köy, D400 Muğla-Marmaris 

karayolu üzerinde olduğu için herhangi bir ulaşım sorunu yoktur. 

143


Bir dağ geçidi üzerinde bulunan Çetibeli Köyü’nün engebeli bir coğrafi yapısı vardır. 

Köyün yasal sınırları, harita üzerinden kesin olarak bilinmediği ve belirlenemediği için; Çamlı 

Köyü’ne ait arazilerin, Akçakapız Burnu-Kızılbaşı Tepesi-Sandal Tepe (344 m)-Aktaş Tepe- 

Gökbükbaşı Tepesi-Küçükbalabandağı Tepesi (812 m)-Marmaris-Ula-Köyceğiz ilçe sınırları 

kesişimi-Çakalyurdu Tepesi-Türkyurdu Tepesi-Kızılasar Tepesi-Deniz Kenarı hattı içinde kaldığı 

varsayılmıştır. Bu varsayımsal tanımlama ile belirlenen alan içindeki coğrafi işaretler ise şu 

şekilde sıralanabilir: 





1. Küçükbalabandağ Tepesi (812m): Bölgenin en yüksek tepesi olan Balaban Dağı’nın 

(990 m) kuzeydoğusundadır. 

2. Bütüktopan Tepe (581 m): Çetibeli Köyü yerleşim merkezinin güneydoğusundadır. 

3. Kartal Tepe (540 m): Çetibeli Köyü yerleşim merkezinin güneydoğusundadır. 

4. Küçüktopan Tepesi (477 m): Çetibeli Köyü merkezinin güneyindedir. 

5. Göktaşsivrisi Tepesi (441 m): Marmaris Baraj Gölü’nün kuzeyindedir. 

6. Sandal Tepe (344 m): Çamlı Köyü sınırındadır. 

7. Kaynaküstü Tepe (370 m): Marmaris Baraj Gölü’nün doğusundadır. 

8. Sırtlanini Tepesi (382 m): Denize ve Gökçe Köyü sınırına yakındır. 

9. Kaynaküstü Tepe (370 m): Marmaris Baraj Gölü’nün kuzeydoğusundadır. 

10. Esenkırı Tepesi (335 m): Akçakapız Plajı’nın güneyindedir. 

11. Gürleyikbaşı Tepesi (334 m): Marmaris Baraj Gölü’nün kuzeydoğusundadır. 

12. Günnücek Tepesi (311 m): Çetibeli Köyü merkezinin güneyindedir. 

13. Balıkkaya Tepesi (209 m): Çetibeli Köyü yerleşim merkezinin doğusundadır. 

144


1. Aktaş Tepe: Çamlı Köyü sınırındadır. 

2. Alaca Tepe: Marmaris Baraj Gölü’nün kuzeyindedir. 

3. Asar Tepesi: Çetibeli Köyü merkezinin kuzeybatısındadır. 

4. Balkiraz Tepe: Marmaris Baraj Gölü’nün doğusundadır. 

5. Çakalyurdu Tepesi: Gökçe Köyü sınırındadır. 

6. Çambalık Tepe: Marmaris Baraj Gölü’nün güneydoğusundadır. 

7. Çilekli Tepe: Muğla-Marmaris karayolunun kenarında ve Çetibeli Köyü merkezinin 

güneybatısındadır. 

8. Erenbaşı Tepe: Çetibeli Köyü yerleşim merkezinin doğusundadır. 

9. Gökçeasar Tepe: Çetibeli Köyü merkezindedir. 

10. Harkış Tepe: Marmaris Baraj Gölü’nün kuzeydoğusundadır. 

11. İkiz Tepe: Marmaris Baraj Gölü’nün güneydoğusundadır. 

12. Kargacık Tepe: Marmaris Baraj Gölü’nün kuzeydoğusundadır. 

13. Kızıl Tepe: Muğla-Marmaris karayolunun kenarında ve Çetibeli Köyü merkezinin 

güneybatısındadır. 

14. Kızıl Tepe: Köyceğiz ilçe sınırına yakındır. 

15. Kızılasar Tepe: Gökçe Köyü sınırındadır. 

16. Kızılbaşı Tepesi: Çamlı Köyü sınırındadır. 

17. Kızılkaya Tepesi: Akçakapız Plajı’nın doğusundadır. 

18. Kocagöl Tepe: Denize ve Gökçe Köyü sınırına yakındır. 

19. Kocagöl Tepe: Akçakapız Plajı’nın güneyindedir. 

20. Kocakır Tepesi: Çetibeli Köy merkezinin batısındadır. 

21. Sığınovasıbaşı Tepe: Marmaris Baraj Gölü’nün kuzey doğusundadır. 

22. Sığlabaşı Tepesi: Çetibeli Köyü yerleşim merkezinin doğusundadır. 

23. Topan Tepe: Akçakapız Plajı’nın doğusundadır. 

24. Türkyurdu Tepesi: Gökçe Köyü sınırındadır. 

25. Yeşil Tepe: Marmaris Baraj Gölü’nün kuzeydoğusundadır. 

BURUNLAR 

1. Akçakapız Burnu: Köyün denize tek çıkış noktası olan Akçakapız Plajı’ndadır. 

145

KOY VE PLAJLAR 

1. Akçakapız Plajı: Yolu henüz açılmamıştır. Orman yolu 1-2 km daha yapıldığı takdirde 

plaja ulaşmak mümkün olacaktır. (Kaynak: Murat Çoban) 


1. Akçakapız Deresi (?) Kaynak kişi Murat Çoban derede su olmadığını söylüyor. 

2. Darıcık Dere: Çetibeli Köyü’nün güneyinde olup güneyden kuzeye doğru akmaktadır. 

3. Dereotu Deresi: Marmaris Barajı’nın kuzeyindedir. 

4. Eğri Dere: Marmaris Baraj Gölü’nün kuzeyinde olup baraj gölüne dökülmektedir. 

5. Güçtaşı Deresi: Çetibeli Köyü yerleşim merkezinin içinden, kuzeyden güneye doğru 

akmaktadır. 

6. Günlüklü Dere: Çetibeli Köyü yerleşim merkezinin içinden, kuzeyden güneye doğru 

akmaktadır. 

7. Günnücek Deresi: Çetibeli Köyü yerleşim merkezinin güneyinde olup Muğla- 

Marmaris karayoluna paralel olarak kuzeyden güneye akmaktadır. 

8. Gürleyik Deresi: Marmaris Baraj Gölü’nün kuzeyinde olup kuzeyden güneye doğru 

akıp baraj gölüne dökülmektedir. 

9. Karanlık Dere: Çetibeli Köyü yerleşim merkezinin içinden akmaktadır. 

10. Kargılı Dere: Çetibeli Köyü yerleşim merkezinin doğusundadır. 

11. Keklikalan Deresi: Çetibeli Köyü yerleşim merkezinin doğusundadır. 

12. Killice Deresi: Gökçe Köyü ile olan sınır boyunca akıp denize ulaşmaktadır. 

13. Kireçocağı Deresi: Muğla-Marmaris karayolu boyunca akmaktadır. 

14. Kocalar Çayı: Marmaris Barajı Gölü’nün doğusundadır. 

15. Kurt Dere: Çetibeli Köyü yerleşim merkezinin güneyinde olup güneyden kuzeye doğru 

akmaktadır. 

16. Oturak Deresi: Çetibeli Köyü yerleşim merkezinin güneydoğusundadır. 

17. Pasakçık Deresi: Marmaris Baraj Gölü’nün kuzeydoğusundadır. 

18. Sarıaliçardağı Deresi: Marmaris Baraj Gölü’nün kuzeyinde olup kuzeyden güneye 

doğru akıp baraj gölüne dökülmektedir. 

19. Sigara Deresi: Gökçe Köyü sınırına yakındır. 

20. Suuçan Deresi: Çetibeli Köyü yerleşim merkezinin güneydoğusundadır. 

146

21. Topan Dere: Çetibeli Köyü yerleşim merkezinin güneydoğusundadır. 

ŞELALELER 

Köyde birine araçla ulaşılabilen iki adet şelale olduğu söyleniyor. (Kaynak: Murat Çoban) 

ÇEŞMELER 

Kurt Çeşme: Muğla-Marmaris karayolu üzerindedir. 

DOĞAL SU KAYNAKLARI - PINARLAR 

Keklikalan Pınarı: Çetibeli Köyü yerleşim merkezinin doğusundadır. 


Asar Tepe: Köyün hemen yakınındaki tepenin üstünde antik dönemlere ait bir gözetleme 

kulesi bulunmaktadır. Bu yerleşimle ilgili herhangi bir yüzey araştırması ya da bilimsel bir kazı 

çalışması yapılmadığı için burası ile ilgili olarak söylenenlerin doğruluğu sınanmamıştır. 

Kızıl Hisar: (?) Kaynak: Murat Çoban 

Sarnıç: (?) Kaynak: Murat Çoban 

Karataş: Gözetleme kulesidir. 


Köy doğal sit alanı içinde olması nedeniyle doğal ve fiziki yönden pek fazla bozulmamıştır. 

1/5.00 ölçekli nazım imar planı ile 1/1.000 ölçekli Uygulama İmar Planı, 06.07.2005 tarihinde 

Valilik, Muhtarlık ve Özel Çevre Koruma Özel Koruma Genel Müdürlüğü tarafından ortaklaşa, 

2009 tarihli imar planı revizyonu ise doğrudan doğruya Özel Çevre Koruma Genel Müdürlüğü 

tarafından hazırlanmıştır. 

Çetibeli Köyü’nde 4 adet sivil mimari örneği bulunmaktadır (?). 

147

1. Sığla Ormanı 

Marmaris ve çevresinin en önemli bitki zenginliği olan sığla ağacı (liquidamber 

orientalis) Çetibeli-Marmaris arasında yoğun olarak bulunur. 

2. Çetibeli Orman Dinlenme Yeri – B Tipi 

Beş hektarlık bir alanı kapsayan orman dinlenme yeri Marmaris-Muğla kara yolunun 

20. km’sindedir. Kızılçam, çınar ve sığla ağaçları ile kaplı 5 hektarlık bir alanda 1984 

yılında kurulmuştur. Yol kenarı ve günübirlik bir sahadır. Muğla mimarisine uygun kır 

gazinosu ile çok kaliteli suyu olan bir çeşmesi vardır. 

3. Akçakapız Mağarası: Bilgiyi veren Murat Çoban’a göre mağaranın içi 30-40 keçiyi 

alacak büyüklüktedir. 


Çetibeli Köyü’nün muhtarı Özgür Özden’dir. 

Eğitim: Köydeki Çetibeli Ali Fikret Bilgin İlköğretim Okulu 2000-2001 yılında açılmış olup Sekiz 

(8) dersliği ve Bir (1) anaokulu sınıfı vardır. 

PTT: Çetibeli Köyü’nde PTT şubesi yoktur. 

Sağlık Kuruluşu: Çetibeli Köyü’nde herhangi bir sağlık kuruluşu yoktur. 


Çetibeli Köyü’nde içme suyu şebekesi bulunmakla birlikte kanalizasyon şebekesi yoktur. 


Çetibeli Köyü’nün temel ekonomisi arıcılık-balcılık, meyve tarımı ve hayvancılık gibi tarımsal 

faaliyetlerle turizme dayanır: 

148

Köyün geçmişten bu yana geçim kaynağı hayvancılıktır. Arıcılık ve tarım daha sonra gelir. 

Gençler ise turizm sektöründe çalışmaktadır. 

Balcılık antik dönemden bu yana devam eden bir faaliyettir. Yoğun kıvamıyla ünlü olan çam 

balı, bu yörede önemli bir geçim kaynağıdır. Eskiden örme kovanlarla hurma, kavak ve çam 

ağacından ya da günlük ağacından oyulup yapılan kovanlar kullanılmakla birlikte bugün fenni 

kovanlar tercih edilmektedir. Kovanlar, dağ ve tepelerde “taş avlu” denilen yerlere 

konulmaktadır. Kaynak kişi olan Murat Çoban’a göre, dağlarda Türklerden önce buralarda 

yaşayanlara ait taş avlular da bulunmakta. 

Köyde ayrıca yer fıstığı ve pırasa yetiştirilmektedir. 

SMAP III Gökova Projesi Gökova İç Körfezi Sosyo-Ekonomik Çalışması verilerine göre köyün 

topraklarının bir kısmı büyük şehirlerden gelen yerleşimciler ve yabancı uyruklulara satılarak 

orman ve doğayla iç içe evler yapılmaktadır. Bunun dışında köyün Marmaris’e yakın ve 

kiraların da ucuz olması nedeniyle konut kirası köy halkı için önemli bir gelir kaynağı 

olmuştur. 

149


01. Atay, İ. (1985) Sığla Ağacının (Liquidambar orientalis Mill.) Önemi ve Silvikültürel 

Özellikleri. 

02. Baran A. (2010), Hekatomnidler Öncesinde Karia Mimarisi, Ankara 


04. Bean, G. E. Bean, Cook, J. M. (1957) The Carian Coast III BSA (52) 

05. Bozkurt, Y., Göker, Y., Kurtoğlu, A., Sığla Ağacının Bazı Özellikleri. 


07. Kurt, L (2008) Anadolu Sığla Ağacı (Günlük Ağacı), Özel Çevre Koruma Kurulu 










13. “Muğla – Son Amber Sığla”, Atlas Aylık Coğrafya ve Keşif Dergisi, Nisan 2006, Sayı:157, 

s.34-54 

14. “Ayrıca Marmaris”, Atlas Aylık Coğrafya ve Keşif Dergisi, Mart 2006, Sayı:156, s.72-79 









07. Wikipedia - http://tr.wikipedia.org/wiki/%C3%87etibeli,_Marmaris 

150

08. Türkiye’nin Arkeolojik Yerleşimleri Projesi - Tay Project 

http://www.tayproject.org/TAYages.fm$Retrieve?CagNo=5514&html=ages_detail_t. 

html&layout=web 

09. Çetibeli Ali Fikret Bilgin İlköğretim Okulu - http://okulweb.meb.gov.tr/48/07/714929/page/okul.html 

10. Türkiye Arkeolojik Yerleşimler Projesi (TAY) – Karataş 

http://www.tayproject.org/TAYmaster.fm$Retrieve?YerlesmeNo=15414&html=masterdetail.ht 

ml&layout=web 


Haritalar 

1. 1/25.000 Ölçekli HGK Haritası (0 20-b1, 0 20-c4 paftaları) 



02. Çetibeli Köyü Muhtarlığı bilgileri. 

151

06. GÖKÇE KÖYÜ 

Marmaris kent merkezinin kuzey ve kuzeydoğusunda yer alan; kuzeyinde Ula İlçesi’ne bağlı 

Akçapınar Köyü, doğusunda Ula İlçesi’ne bağlı Şirinköy, güneyinde Marmaris İlçesi’ne bağlı 

Çetibeli Köyü, batısında da Gökova Körfezi ile çevrelenmiş, Ula İlçesi’ne bağlı bir köy 

yerleşimidir. Yerleşimin coğrafi koordinatları 28° 20’ 47” Doğu; 37° 1’ 15” Kuzey şeklinde, 


Yerleşimin Tarihi: Köyün ilk yerleşimcileri olan Akman, Sarı, Aracı ve Yıldırım boylarına ait 

Yörükler Teke yöresinden gelmiştir. Daha sonra Hisarönü’nden ve Denizli Kozdağı’ndan 

gelenler olmuştur. Yerleşim, köy düzenine 1939’lu yıllarda geçmiştir. İlk kurulduğu yıllarda 

Ferek adıyla Gökova Köyü’ne, daha sonra da Akçapınar Köyü’ne bağlı bir mahalleydi. 1989 

yılında Gökçe ismiyle köy statüsüne kavuşmuştur. 

Köyün, Akçapınar Köyü’nden ayrıldıktan sonra hızla büyüyüp nüfus olarak Akçapınar Köyü’nü 

geçmesinin nedeni, Hazineye ait (138) adet parselin arsa olarak köylüye dağıtılmış olmasıdır. 

Gökçe Köyü’nde 2007 yılı verilerine göre toplam 630 hane bulunmaktadır. 

Köy sınırları içindeki mevkiler ise Dereyurt ve Delikdede mevkileridir. 


Nüfus 

Gökçe Köyü’nün nüfusu, 2011 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) verilerine göre 

1,328 kişi olup bunun 650’sini (% 48,95) erkekler, 678’ini (% 51,05) kadınlar oluşturmaktadır. 

Köyün 2007 yılı nüfusu 1.301, 2008 yılı nüfusu 1.437, 2009 yılı nüfusu 1.401, 2010 yılı nüfusu 

da 1.346’dır. 



152

Medeni Durum 

Yine aynı şekilde, bu nüfusun 165’i (% 16,30) hiç evlenmemiş, 384’ü erkek, 389’u kadın olmak 

üzere toplam 773’ü (% 76,38) evli; 14’ü erkek, 20’si kadın olmak üzere toplam 34’ü (% 3,36) 

boşanmış; 4’ü erkek, 36’sı kadın olmak üzere toplam 40’ının (% 3,95) eşi ölmüştür. 


Nüfusun, 6+ ve 15+ yaş gruplarında toplam 1 kişi / kadın okuma yazma bilmemekte; 6+ yaş 

grubuna göre 576’sı erkek, 594’ü kadın olmak üzere toplam 1.170’ü (% 98,82); 15+ yaş 

grubuna göre 494’ü erkek, 504’ü kadın olmak üzere toplam 998’i (% 98,62) okuma yazma 

bilmektedir. 


Nüfusun, 6+ yaş grubunda 102’si erkek, 144’ü kadın olmak üzere toplam 246 kişi (% 20,78) 


toplam 366 kişi (% 30,91) ilkokul, 97’si erkek, 103’ü kadın olmak üzere toplam 200 kişi (% 

16,89) ilköğretim okulu, 22’si erkek, 20’si kadın olmak üzere toplam 42 kişi (% 3,55) ortaokul 

veya dengi okulu, 147’si erkek, 100’ü kadın olmak üzere toplam 247 kişi (% 20,86) lise veya 

dengi okul, 40’ı erkek, 29’u kadın olmak üzere toplam 69 kişi (% 5,83) ise yüksekokul ve üzeri 

eğitim düzeyine sahiptir. 

Nüfusun, 15+ yaş grubunda 27’si erkek, 58’i kadın olmak üzere toplam 85 Kişi (% 8,40) 


toplam 366 kişi (% 36,17) ilkokul, 90’ı erkek, 99’u kadın olmak üzere toplam 189 kişi (% 

18,68) ilköğretim okulu, 22’si erkek, 20’si kadın olmak üzere toplam 42 kişi (% 4,15) ortaokul 

veya dengi okulu,147’si erkek, 100’ü kadın olmak üzere toplam 247 kişi (% 24,41) lise veya 

dengi okul, 40’i erkek, 29’u kadın olmak üzere toplam 69 kişi (% 6,82) ise yüksekokul ve üzeri 


SMAP III Gökova Projesi kapsamında gerçekleştirilen Gökova İç Körfez Sosyo-Ekonomik 

Çalışması sonucunda köyde yaşayan gençlerin genellikle meslek lisesi mezunu olduğu, 

153

gençlerin genellikle iki yıllık meslek yüksekokullarını kazandığı ve fakülte mezunu olan 

gençlerin köyde yaşamadığı belirlenmiştir. 

SMAP III Gökova Projesi kapsamında gerçekleştirilen Gökova İç Körfez Sosyo-Ekonomik 

Çalışması sonucunda, köyde çocuksuz aileler de bulunmakla birlikte, ailelerin sahip olduğu 

çocuk sayısının ortalama olarak iki, köydeki evlerin 1/3’ünün iki katlı, evlerin de genellikle üç 

odalı olduğu belirlenmiştir. 

Gökçe Köyü dışarıya göç vermemekle birlikte köye dışarıdan gelerek yerleşen yabancı ve yerli 

göçmenlerle, Aksaz Deniz Üssü’nde çalışanların Gökçe Köyü’nde oturmayı tercih etmeleri 

dönemsel nüfus hareketliliğine ve kiralık ev sayısının artışına neden olmaktadır. Bu çerçevede 

köyün yakınında imara açık olan arazilerde köy evlerinden farklı olarak villa tipi konutlar 

oluşmaya başlamış olup bu konutlar genel olarak yabancılara satılmaktadır. Köyde pansiyon, 

otel gibi konaklama tesisleri bulunmamakla birlikte köy merkezine uzak bir bölgede Osmanlı 

Konakları adı verilen villalar yapılmış ve bu villalar günlük ya da haftalık olarak kiraya 

verilmeye başlamıştır. Bu işletmenin sahibi köy halkından birisi değildir. 

SMAP III GÖKOVA PROJESİ ÇERÇEVESİNDE GÖKÇE KÖYÜNÜN SOSYO-EKONOMİK DÜZEYİ 




sorunun sorulduğu anket çalışmasının Gökçe Köyü’nde yapılan bölümünde 160’ı erkek (% 

57), 119’u kadın (% 43) olmak üzere toplam 279 kişi ile (2011 yılı verilerine göre nüfusun % 

21’i) görüşülmüş olup bu sayı toplam örneklemin % 16,06’sını oluşturmaktadır. Bu 

araştırmanın Gökçe Köyü ile ilgili sonuçlarına göre anketi yanıtlayan; 

Anketi Yanıtlayanlara Göre Gökçe Halkının Nüfus ve Aile Yapısı 

01. Katılımcıların % 30’u Gökçe Köyü’nde, % 27’si çevre köy ve beldelerde, % 5’i 

Muğla’da, % 7’si çevre illerde, % 3’ü Marmara, % 13 İç Anadolu, % 4’ü Karadeniz ve % 

11’i de Doğu Anadolu bölgesinde doğmuştur. 

154

02. Katılımcıların % 26’sı 36-45, % 25’i 26-35, % 20’si 46-55, % 10’u 56-65, % 10’u 19-25 

yaş grubunda olup % 8’i 65 yaş ve üstünde, % 1’i de 18 yaş ve altında 


03. Katılımcıların % 49’u Gökçe Köyü’nde 20 yıldan daha fazla, % 15’i 6-10 yıl arasında, % 

7’si 1-5 yıl arasında, % 13’ü 16-20 yıl arasında, % 16’sı da 11-15 yıl arasında yaşadığını 


04. Katılımcıların % 40’ı iki, % 21’i bir, 15’i üç, % 4’ü dört, % 5’i beş çocuklu olup geriye 

kalan % 15’inin çocuğu bulunmamaktadır. 

05. Katılımcıların % 29’unun hanesinde (4), % 25’inin hanesinde (2), % 27’sinin hanesinde 

(3), % 7’sinin hanesinde (1) ve % 7’sinin hanesinde (5) kişi bulunmaktadır. 


06. Katılımcıların % 60’ı sebze, % 13’ü et, % 27’si de hem sebze hem de et ağırlıklı 


07. Katılımcıların % 61’i kronik bir rahatsızlığa sahip olduklarını belirtirken geriye kalan % 

39’u böyle bir rahatsızlığının bulunmadığını belirtmiştir. 

08. Kronik bir rahatsızlığı olanların % 4’ü depresyon, % 20’u diabet, % 25’i epilepsi, % 

19’u kanser, % 19’u guatr hastası, % 4’ü böbrek yetmezliği olduğunu belirtmiştir. 


09. Katılımcıların % 15’i son bir hafta içinde çalıştığını, % 26’sı son bir hafta içinde mevcut 

işini sürdürdüğünü, % 59’u ise çalışmadığını ifade etmiştir. 

10. Katılımcıların % 21’i Bağ-Kur, % 18’i Emekli Sandığı, % 41’i SSK güvencesine sahip 

olduğunu, geriye kalan % 20 ise hiçbir sosyal güvenceye sahip olmadığını 


155

11. Katılımcıların % 31’i ev kadını, % 10’u işçi, % 9’u çiftçi, % 8’i emekli, % 11’i memur, % 

6’sı zanaatkâr, % 5’i işsiz, % 3’ü muhasebeci, % 3’ü serbest iş, % 2’si aşçı, % 1’i 

öğrenci, % 1’i işletmeci, % 2’si de balıkçı olduğunu söylemiştir. 

12. Katılımcıların % 29’u ücretli-maaşlı, % 26’sı ücretsiz aile işçisi olduğunu, % 21’i kendi 

hesabına çalıştığını, % 3’ü yevmiyeli, % 2’si de işveren olduğunu belirtmiştir. 

13. Katılımcıların işlerinin girdiği sektörlere göre dağılımı ise % 48 oranıyla ev kadınları ve 

emekliler, % 13 oranıyla ziraat ve ormancılık, % 7 oranıyla esnaf, % 5 oranıyla inşaat, 

% 5 oranıyla ulaşım hizmetleri, % 4 oranıyla ticaret, % 3 oranıyla balıkçılık, % 3 

oranıyla eğitim ve % 9 oranıyla diğer sektörler şeklinde bir dağılım gösterdiği 




4), 4 kişi (% 1), 5 kişi (% 1), Yok (% 29) 

15. Katılımcıların % 65’i yaşadığı hanede emekli bulunmadığını; % 30’u bir, % 4’ü iki, % 1’i 

de yaşadıkları hanede üç adet emekli bulunduğunu belirtmiştir. 

16. Katılımcıların % 17’si yaşadıkları hanede bir, % 6’sı iki, % 3’ü üç işsiz bulunduğunu; 

geriye kalan % 74’ü de yaşadıkları hanede işsiz biri olmadığını belirtmiştir. 

17. Katılımcıların % 49’u yaşadıkları hanede 18 ve altındaki yaş gruplarından birinin 

bulunmadığını, % 26’sı (1), % 21’i (2), % 3’ü (3), % 1’i de (4) kişi bulunduğunu 


18. Anketi yanıtlayanların % 12’si eşinin, % 15’i çocuklarının, % 5’i sadece kendisinin 

hane dışında, % 68’i de aile fertlerinin hane içinde çalıştıklarını belirtmiştir. 

156

19. Katılımcıların % 31’i yaşadıkları haneye giren aylık gelirin 1.000-1.499.- TL, % 19’u 

400-599.-TL, % 9’u 800-999.-TL, % 10’u 1.500-2.499.-TL. aralığında olduğunu, % 12’si 

400.-TL’nın altında, % 4’ü da 2.500 ve üstünde gelirlerinin olduğunu belirtmiştir. 

20. Katılımcıların % 28’i zor bir duruma düştüklerinde akrabalarından, % 22’si 

bankalardan yardım aldıklarını, % 21’i hiç kimseden yardım almadığını, % 10’u 

arkadaşlarından, % 5’i eşinin akrabalarından, % 4’ü çocuklarından, % 3’ü 

komşularından yardım aldığını, % 9’u da başka yöntemleri denediğini belirtmiştir. 


21. Katılımcıların % 27’si komşuluk ilişkilerinin çok iyi, % 65’i iyi, % 5’i orta, % 2’si kötü, % 

1’i de çok kötü olduğunu belirtmiştir. 


sürmek isteyenler % 29, çocuklarına iyi bir gelecek sağlamak isteyenler % 22, iyi bir 

iş ve gelir isteyenler % 10, ev sahibi olmak isteyenler % 10, doğa ile iç içe yaşamak 

isteyenler % 7, şu anki yaşantısını sürdürmek isteyenler % 5, işini geliştirmek 

isteyenler % 4, başka bir şehirde yaşamak isteyenler % 4, işinde yükselmek 

isteyenler % 2, daha fazla seyahat etmek isteyenler % 2, zengin olmak isteyenler % 

2, başka bir ülkede yaşamak isteyenler % 1 

23. Katılımcıların % 31’i hanelerinden dışarıya göç verdiklerini, % 69’u ise vermediklerini 


24. Hanelerinden göç verenlerin % 52’si bunun ailevi nedenlerle, % 32’si ekonomik 

nedenlerle, % 16’sı da eğitim nedeniyle gerçekleştiğini söylemiştir. 


25. Katılımcıların verdikleri yanıtları, Gökçe Köyü genelinde değerlendirdiğimizde halkın % 

33’ünün temel gelirinin turizm ve ücretli işlerden, % 19’unun emekli maaşlarından, % 

13’ünün faiz ve rant, % 12’sinin esnaflık, % 7’sinin tarımsal ürünlerden, % 5’inin 

157

otelcilik ve pansiyonculuk, % 5’inin taşımacılık, % 4’ünün arıcılık, % 1’inin balıkçılık, % 

1’inin hayvancılık gelirlerinden kaynaklandığı belirlenmiştir. 

26. Katılımcıların % 45’i en çok beslenmeye, % 15’i sağlığa, % 12’si eğitime, % 12’si 

kiraya, % 6’sı giyime, % 3’ü yatırıma, % 2’si de eğlenceye harcama yaptığını ifade 

etmiştir. 

27. Katılımcıların % 49’u kendi üretimleri için sebze ve meyve yetiştirdiklerini, % 2’si 

zeytincilik yaptıklarını, % 47’si ise kendileri için herhangi bir şey üretmediklerini ifade 

etmiştir. 

28. Katılımcıların % 14’ü satmak için sebze ve meyve, % 6'sı hayvansal ürünler 

ürettiğini, % 80’i de herhangi bir şey üretmediğini belirtmiştir. 

29. Katılımcıların % 56’sı kendilerini diğer hanelerle aynı düzeyde görmekte, % 14’ü kendi 

durumlarının köydeki diğer hanelerden daha iyi, % 27’si daha kötü olduğunu ifade 

etmekte, % 3’ü de herhangi bir kıyaslama yapmamaktadır. 


30. Ankete yanıt verenlerin % 38’i kiracı, % 59’u da ev sahibi olduğunu ifade etmiştir. 

31. Katılımcıların verdiği yanıtlara göre Gökçe Köyü’ndeki yapıların % 23’ü 1920-1979 

döneminde, % 17’si 1980-1989 döneminde, % 15’i 1990-1999 döneminde, % 10’u 



32. Anketi yanıtlayanların verdikleri yanıtlara göre Gökçe Köyü’nde yaşayanların % 

64’ünün oturduğu evin tapusu varken % 6’sının tapusu bulunmamakta, % 30’unun 

da bu konuda bir fikri bulunmamaktadır. 

158

33. Katılımcıların % 75’inin tarım toprağı yoktur. Olanların sahip oldukları toprak miktarı 


toprağı olanlar % 14, 6-10 dönüm arası toprağı olanlar % 4 ve 21-30 dönüm arası 

toprağa sahip olanlar % 1. 

34. Katılımcıların % 23’ünün kendisine ait araziyi kullandığı, % 77’inin ise hiçbir şekilde 

arazi sahibi olmadığı belirlenmiştir. 

35. Anketi yanıtlayanlarının % 24’ünün bir bankaya, % 5’inin akrabalarına, % 2’sinin 

arkadaşlarına, % 2’sinin esnafa borcu varken % 63’ünün herhangi bir yere borçlu 



36. Anketi yanıtlayanların % 91’inin yaşadığı yerden memnun olduğu, % 9’unun ise 


37. Yaşadığı yerden memnun olanların % 92’sinin memnuniyet nedeninin doğanın 

güzelliği, % 3’ünün insan ilişkileri, % 3’ünün mecburiyet, % 2’sinin de yaşadığı yerin 

memleketi olduğu anlaşılmıştır. 

38. Yaşadığı yerden memnun olmayanların % 99’unun memnuniyetsizlik nedeninin 

sosyal ortam eksikliğinden kaynaklandığı belirlenmiştir. 


39. Anketi yanıtlayanların % 36’sı tarımla ilgili bilgileri aileden, % 8’i aile dışından 

öğrendiği; % 56’sının da tarımla uğraşmadığı belirlenmiştir. 

40. Anketi yanıtlayanların % 34’ü sulu, % 3’ü kuru, % 5’i hem sulu hem kuru tarım 

yaptıklarını, geriye kalan % 58’in ise tarımla uğraşmadığı belirlenmiştir. 

159

41. Katılımcıların % 44’ü artezyenden, % 7’si su kanallarından su alarak sulu tarım 

yaptıklarını, geriye kalan % 49’un ise tarımla uğraşmadığı belirlenmiştir. 

42. Anketi yanıtlayanların % 36’sının gübre kullanırken, % 7’sinin kullanmadığı; geriye 

kalan % 58’in ise tarımla uğraşmadığı belirlenmiştir. 

43. Anketi yanıtlayanların % 26’sının suni, % 4’ünün hem suni hem doğal gübre kullandığı; 

geriye kalan % 70’inin ise tarımla uğraşmadığı belirlenmiştir. 

44. Anketi yanıtlayanların % 15’inin gübreyi bayiden, % 5’inin komşularından, % 11’inin 

ziraat odasından temin ettiği; geriye kalan % 69’unun tarımla uğraşmadığı 


45. Anketi yanıtlayanların % 6’sının toprak analizi yaptırdığı, % 37’sinin yaptırmadığı; 

geriye kalan % 57’sinin tarımla uğraşamadığı belirlenmiştir. 

46. Anketi yanıtlayanların % 4’ünün toprak analizini tarım müdürlüğüne, % 3’ünün 

ziraat odasına tahlil ettirdiği, geriye kalan % 93’ün ise tarımla uğraşmadığı 


47. Anketi yanıtlayanların % 28’inin son beş yılda tarımsal üretimde azalma olduğu, % 

12’sinin olmadığı konusunda görüşe sahip olduğu; geriye kalan % 60’ının ise tarımla 


48. Anketin yanıtlayanların % 13’ünün hanesinde 1 ila 5 adet, % 2’sinin hanesinde 6 ila 

10 adet, % 1’inin hanesinde 10 hayvandan fazla büyükbaş hayvan bulunduğu; 

geriye kalan % 84’ünün hanesinde ise büyükbaş hayvan bulunmadığı belirlenmiştir. 

49. Anketi yanıtlayanların % 8’inin hanesinde 1 ila 5 adet küçükbaş hayvan bulunduğu; 

geriye kalan % 92’sinin hanesinde ise büyükbaş hayvan bulunmadığı belirlenmiştir. 

160

50. Anketi yanıtlayanların % 19’unun hanesinde 1 ila 10, % 4’ünün hanesinde 11 ila 20, 

% 1’inin hanesinde 20 adetten fazla kümes hayvanı beslendiği; geriye kalan % 

76’sının ise kümes hayvanı beslemediği belirlenmiştir. 

51. Anketi yanıtlayanların % 4’ünün hanesinde 1 ila 10 adet, % 2’sinin hanesinde 11 ila 40 

adet arı kovanı bulunduğu; geriye kalan % 94’ünün ise arıcılık yapmadığı 


52. Anketi yanıtlayanların % 24’ü besledikleri hayvanları evde kendi tüketimleri için 

değerlendirmekte, % 11’i hem satıp hem evde değerlendirmekte, % 24’si satmakta; 

geriye kalan % 63’ü ise hayvan beslememektedir. 

53. Anketi yanıtlayanların % 35’inin organik tarım hakkında bilgisi varken % 47’sinin bilgisi 

bulunmamakta, % 18’inin de tarımla ilgisi bulunmamaktadır. 

54. Anketi yanıtlayanların % 2’si organik tarım yaparken, % 3’ünün yapmadığı, % 

95’inin de tarımla ilgisinin bulunmadığı belirlenmiştir. 

55. Anketi yanıtlayanlardan 9 kişi (% 3) organik sebze, 9 kişi (% 3) organik meyve, 9 kişi (% 

3) organik bal, 9 kişi (% 3) organik tahıl, 10 kişi (% 4) organik zeytin yetiştirdiğini 3’ü 

bunları pazarda sattığını, 6’sı da satmadığını; geriye kalan % 91’i de organik tarım 

yapmadığını söylemiştir. 

56. Anketi yanıtlayanların % 18’i organik tarım yapmayı düşündüğünü, % 28’i 

düşünmediğini, % 54’ü de tarımla ilgilenmediğini belirtmiştir. 

57. Katılımcıların % 27’si balıkçılık, % 3’ü deniz taşımacılığı, % 70’i yüzerek denizden 

yararlandığı belirtmiştir. 

58. Anketi yanıtlayanların % 23’ü son beş yılda balık türlerinde azalma olduğunu, % 3’ü 


161

59. Anketi yanıtlayanların % 3’ü yeterince balık olmamasını, % 33’ünün balıkçılığın 


geriye kalan % 64’ünün ise balıkçılıkla ilgilenmediği belirlenmiştir. 

60. Anketi yanıtlayanların % 70’inin balıkçılık, % 18’inin avcılık, % 6’sının sulama, % 

6’sının taşıma amaçlı kullandığı belirlenmiştir. 

61. Anketi yanıtlayanların % 26’sı çevrelerindeki azmaklarda balık türlerinin, % 26’sı 

suyun azaldığını, % 33’ü suyun kirlendiğini, % 15’i taşkınlarla yataklarının dolduğunu 



62. Anketi yanıtlayanların % 57’si SİT alanından haberdar olduğunu, % 43’ü de haberdar 


63. Anketi yanıtlayanların % 25’inin SİT alanında mülkü olduğu, % 75’inin de olmadığı, 

% 6’sının SİT alanında 1 ila 5 dönüm arasında, % 4’ünün 6 ila 10 dönüm arasında, % 

1’inin 11 ila 20 dönüm arasında, % 1’inin 30 dönümden fazla arazisi olduğu, % 

13’ünün ise tüm arazilerinin SİT alanı içinde kaldığı; geriye kalan % 75’inin ise SİT 


64. Anketi yanıtlayanların % 62’sinin SİT ile ilgili sorununun bulunmadığı, % 38’inin ise 


65. Anketi yanıtlayanların % 16’sı sınırlı yapılaşma olduğu takdirde, % 16’sı SİT 

kaldırıldığı takdirde sorunun çözümleneceğini söylemekte; geriye kalan % 68’in ise 


66. Anketi yanıtlayanların % 32’si SİT ile ilgili sorunların Devlet, % 2’si Çevre Bakanlığı, % 

8’i yerel yönetimler tarafından çözümleneceğine inanmakta; geriye kalan % 58’in ise 


162

67. Anketi yanıtlayanların % 10’u SİT alanı içindeki mülkleri ile ilgili sorunları tadilat ve 

tamirat yaparak, % 5’i restore ederek, % 5’i turizm amaçlı kullanarak, % 1’i de 

satarak çözümlenebileceğine inanmakta; geriye kalan % 79’unun ise SİT alanı içinde 


68. Anketi yanıtlayanların % 47’si Özel Çevre Koruma Bölgesi içinde, % 18’i dışında 

yaşamakta, geriye kalan % 35’inin ise Özel Çevre Koruma Bölgesi ile ilgili bir bilgisi 


69. Anketi yanıtlayanların % 33’ünün ÖÇK ile ilgili bir sorunu varken % 67’sinin sorunu 


70. Anketi yanıtlayanların % 1’inin ağaç kesimi, % 2’sinin av yasağı, % 14’ünün ilaçlama, % 

13’ünün imar, % 2’sinin artan domuz varlığı konusunda orman idaresi ile sorunları 

olduğu, % 1’inin halkın ihtiyaçlarının göz önüne alınmadığına inandığı, % 67’sinin ise 

herhangi bir sorununun olmadığı belirlenmiştir. 

71. Anketi yanıtlayanların % 4’ü arıcılık, % 2’si hayvan otlatma, % 29’u mantar ve ot 




72. Anketi yanıtlayanların % 73’ü eğlence ve konaklama tesislerinde çalışarak, % 2’si 

tekne turları düzenleyerek, % 1’i restorancılık yaparak turizm faaliyetlerine 

katılmakta, geriye kalan % 24’ün ise turizmle herhangi bir ilgisi bulunmamaktadır. 

73. Anketi yanıtlayanların % 38’i turizmin köy yaşantısına katkısı olduğunu, % 62’si de 


74. Anketi yanıtlayanların % 35’i turizmin nüfus artışına etki ederek, % 31’i kazançları 

arttırarak, % 9’u çevrenin kirlenmesine yol açarak, % 5’i suç oranını arttırarak, % 6’sı 

163

eğitim düzeyinin yükselmesine yol açarak, % 5’i ormanların azalmasına yol açarak, % 

6’sı yeni yolların yapılmasına neden olarak, % 3’ü de çarpık kentleşmeye yol açarak 


75. Ankete katılanların % 14’ü turizm faaliyetlerinden gelir elde ederken geriye kalan % 

86’sının turizmden kaynaklanan herhangi bir geliri bulunmamaktadır. 

76. Ankete katılanların % 11’i turizm işçiliği, % 4’ü esnaflık yaparak gelir elde ederken 

geriye kalan % 85’in ise turizmden kaynaklanan herhangi bir geliri bulunmamaktadır. 

77. Anketi yanıtlayanların % 19’u turizm işçisi olarak turizmden gelir ederken geriye 

kalan % 81’in ise turizmden kaynaklanan herhangi bir geliri bulunmamaktadır. 

78. Anketi yanıtlayanların % 26’sı ürettiklerini satarak, % 3^’ü turizm işçisi olarak, % 2’si 

doğa turizmi yaparak turizmden yararlanmayı düşünmekle birlikte; % 66’sının bu 

konuda herhangi bir fikrinin olmadığı, % 3’ünün de turizme taraftar olmadığı 



79. Anketi yanıtlayanların % 15’inin yaşadıkları bölge ile ilgili olarak beldede yapılan 

toplantı ve etkinliklere katıldığı, % 85’inin ise katılmadığı belirlenmiştir. Katıldığını 


Dernek toplantılarına katılanlar 7 kişi, belde ile ilgili toplantılara katılanlar 19kişi, 


80. Ankete katılanların % 7’si avcılıkla, % 5’i dikiş ve nakışla, % 2’si arıcılıkla, % 1’i halk 

eğitimle ilgili kurslara, % 2’si Kur’an kurslarına katıldığını belirtirken geriye kalan % 

83’ünün kurslara katılmadığını belirtmiştir. 

81. Anketi yanıtlayanların % 73’ü Gökçe Köyü’ne gelip yerleşenlerden memnun olduğu, 

% 27’sinin de memnun olmadığı belirlenmiştir. 

164

82. Anketi yanıtlayanların % 12’si köylerinin daha iyi bir geleceği olması için turizmin 

gelişmesine yönelik daha fazla tanıtım yapılmasını, % 7’si çevre temizliğine önem 

verilmesini, % 13’ü tarih, doğa ve kültürel değerlerin korunması suretiyle herhangi bir 

değişimin olmamasını, % 12’si sahil şeridinin düzenlenmesini, % 10’u yeni iş 

alanlarının açılmasını, % 13’ü yapılaşmaya izin verilmesini, % 13’ü yerel yönetimlerin 

halkla daha fazla iletişim kurmasını, % 9’u yeni eğlence ve dinlence yerleri açılmasını, 

% 5’i kooperatif kurulmasını, % 6’sı da yöreye özgü kaynakların geliştirilmesini 

istemiştir. 

83. Anketi yanıtlayanların % 5’i Gökçe Köyü’ndeki sorunların çözümlenebilmesi için 

SİT’in kaldırılmasını, % 40’ı kendilerine tarımsal destek yapılmasını, % 11’i yöreye 

özgü türlerin korunmasını önerirken geriye kalan % 44 ise daha farklı yanıtlar 

vermiştir. 

84. Anket sorularını yanıtlayanların % 11’i yörenin en önemli çevre sorunu olarak su 

kaynaklarının azalmasını, % 29’u yöreye özgü türlerin kaybolmasını, % 5’i tarımsal 

kirliliği, % 7’si verimli toprak alanlarının kaybını, geriye kalan % 48 ise daha farklı 


85. Anketi yanıtlayanların % 37’si çevrelerindeki nesli tükenen hayvanların olduğunu, % 

50’si olmadığını söylerken % 13’ü de bu konuda herhangi bir fikirlerinin olmadığını 


86. Anketi yanıtlayanların % 11’i yaşadıkları bölgede yöreye özgü kuşların olduğunu, % 

56’sı olmadığını söylerken % 33’ü de bu konuda herhangi bir fikirlerinin olmadığını 


87. Anketi yanıtlayanların % 11’i yaşadıkları çevrede arkeolojik alanların bulunduğunu, 

% 56’sı bulunmadığını söylerken, % 33’ü de bu konuda herhangi bir fikirlerinin 


165


kuruluşları tarafından toplantılar düzenlendiğini, % 55’sı düzenlenmediğini 

belirtirken, % 30’u da bu konuda herhangi bir fikrinin olmadığını ifade etmiştir. 

89. Anketi yanıtlayanların % 8’i köylerinde devlet görevlileri ya da sivil toplum 

kuruluşları tarafından düzenlenen toplantılara katıldığını, % 92’si de katılmadığını 


90. Anketi yanıtlayanların % 9’u yaşadıkları bölgede eğitim, % 6’sı tarım, % 17’si turizm 

konusunda kooperatif bulunduğunu belirtirken geriye kalan % 68’in bu konuda bir 

bilgisinin olmadığı ortaya çıkmıştır. 

91. Ankete katılanların % 8’i kooperatif faaliyetlerine katılırken % 92’si 


92. Anketi yanıtlayanların % 21’i yaşadıkları bölgedeki çevre sorunlarında 10 yıl öncesine 

göre daha iyi bir noktaya gelindiğini, % 44’ü aynı noktada kalındığını düşünürken % 

35’i ise daha kötü bir noktaya ulaşıldığını ifade etmiştir. 

93. Anketi yanıtlayanların % 20’si yöre sorunlarını devletin, % 3’ü muhtarlığın, % 22’si 

valiliğin, % 10’u halkın, % 25’i belediyenin, % 20’si de hepsinin birlikte çözeceğine 


94. Anketi yanıtlayanların % 10’ı çevre koruma ile ilgili yasakları bildiğini, % 90’ı ise 



Gökçe Köyü, Marmaris Kent Merkezi’ne 22 km, Muğla İl Merkezi’ne 32 km, bağlı olduğu Ula 

İlçe Merkezi’ne ise 12 km uzaklıktadır. E90 Muğla-Marmaris karayolu, yerleşimin ortasından 

geçmektedir. 

166

Köyün Marmaris ile olan ulaşımı, Marmaris Otobüs Terminali’nden kalkan Muğla, Bodrum, 

Köyceğiz, Dalyan otobüs ve minibüsleriyle sağlanmaktadır. Ayrıca Akyaka ve Ula ile ulaşımı 

sağlayan köy minibüsleri bulunmaktadır. 


Gökçe Köyü, dünya harikası olarak nitelendirilen Gökova Bölgesi’nin tam ortasında 

bulunmaktadır. Gerek kendi kapladığı alan gerekse çevresindeki dağlar, tepeler, dere ve 

azmaklar, kanyonlar, körfez ve koylar, adalar ile bu alanlardaki zengin, farklı, korunmuş bitki 

ve hayvan varlığı ile ayrıcalıklı bir coğrafyanın içindedir. Köyün Gökova Körfezi kenarında 

denize çıkışı ve bir iskelesi / balıkçı barınağı bulunmaktadır. 

Yerleşim alanı ve çevresindeki arazi batıdan denizle, diğer yönlerden ise yamaç ve dağlık 

arazilerle sınırlıdır. Düşük eğimli araziler, deniz kenarındaki alanlarda yer almaktadır. Bu 

alanlarda drenaj sorunları ve tuzlanma yoğunlaşmış durumdadır. 

Arazinin büyük bir kısmı yamaç ve dağlık arazilerle çevrili olduğu için eteklerde yamaç 

molozları, dere ağızlarında ise birikinti konileri yer almaktadır. Ovayı oluşturan kil, kum ve 

çakıldan oluşan alüvyon tabakasının kalınlığı 10-50 m arasında değişmektedir. Tarım yapılan 

arazi bu görünümüyle alüvyonlu bir karaktere sahiptir. Toprak organik madde yönünden 

genel olarak fakir, kireç yönünden zengindir. Ayrıca denize yakınlık nedeniyle tuzlanma 

tehlikesi ile karşı karşıyadır. 

Arazide yer alan sulama, drenaj ve taşkın önleme tesisleri günümüz koşullarında yetersiz 

olup taşkın halen bölgenin en önemli sorunlarından biridir. 

Köyün yasal sınırları, harita üzerinden kesin olarak bilinmediği ve belirlenemediği için; Gökçe 

Köyü’ne ait arazilerin, Çakalyurdu Tepesi-Türkyurdu Tepesi-Kızılasar Tepesi-Deniz Kıyısı- 

Akçapınar Azmağı-Çalça Tepe (61 m)-Mersinlik Tepe-Çakalyurdu Tepesi hattı içinde kaldığı 



167





1. Büyükerenbaşı Tepesi (240 m): Gökçe Köyü merkezinin güneybatısındadır. 

2. Kaletepe (237 m): Ferek Deresi’nin denize döküldüğü azmağın güneybatısındadır. 

3. Çalça Tepe (61 m): Köy merkezi ile deniz arasında ve Akçapınar Köyü sınırındadır. 


1. Çakalyurdu Tepesi: Gökçe Köy merkezinin güneydoğusundadır. 

2. Hacıtepe: Gökçe Köy merkezinin güneybatısındadır. 

3. Kızılasar Tepesi: Çetibeli Köyü sınırındadır. 

4. Mersinlik Tepe: Gökçe köy merkezinin doğusunda ve Akçapınar Köyü sınırındadır. 

5. Türkyurdu Tepesi: Gökçe Köy merkezinin güneyindedir. 


1. Ferek Çayı: Gökçe Köyü’nün doğusundaki Karaböğürtlen Dağları’nın batı yüzü ile 

güneyindeki Marmaris-Aksaz dağlarının kuzey kısımlarından oluşan havza alanında 

toplanan yağış suları yüzey akışa geçerek bu derenin kaynağını oluşturmaktadır. 

Gökçe Köyü’nün doğusunda dereye güneyden gelen trapez kesitli 5 m taban 

genişliğinde, 4 m yan yükseklikte ve oldukça geçirgen zeminli Sağla Deresi ile birleşen 

8 km uzunluğundaki Ferek Deresi, Gökçe Köyü’nün içinden geçerek Akçapınar 

Azmağı’nın güneyinden Gökova Körfezi’ne dökülmektedir. 

2. Sağla / Sığla / Salsa Deresi: Köyün güneyindeki yükseltilerden doğan dere köy içinde 

Ferek Çayı ile birleşmektedir. 

168

ŞELALELER 

1. Gökçe Şelalesi: Köyün güneyindeki dağlık arazideki bir vadide bulunmaktadır. Suyun 

30 metreden aşağı döküldüğü, 120 metre yükseklikteki şelale, muhtemelen Sağla / 

Sığla / Salsa Deresi üzerinde ya da onun kolları üzerindedir. 


Gökçe Köyü’nün muhtarı Mustafa Aracı’dır. 

Köyde iki cami, bir kahve, bir köy odası bulunmakta olup köy odası Halk Eğitim Merkezi 

tarafından kullanılmaktadır. Köyün kütüphane ihtiyacı köydeki ilköğretim okulunun 

kütüphanesince karşılanmaktadır. 

Eğitim: Gökçe Zeynep Gönen İlköğretim Okulu’nda 1 müdür, 1i müdür yardımcısı, 18 

öğretmen, 2 hizmetli çalışmakta olup 12 adet dersliği, 230 öğrencisi bulunmaktadır. Bağış 

karşılığı yapılmış yeni ve bakımlı okul binasında fen bilgisi ve bilgisayar laboratuvarı 

bulunmaktadır. Okulda sekiz yıllık örgün eğitimin tamamı yapılırken çevre köylerden 6, 7 ve 

8nci sınıflar taşımalı eğitimle öğrenci getirilmektedir. 

Köyde okul dışında, cami bünyesinde de Kur’an kursu eğitimi verilmektedir. Aynı zamanda 

Köy Odası’nda yapılan Halk Eğitim Merkezi kurslarında boyama, dikiş ve mefruşat eğitimi 

verilmektedir. 

PTT: Gökçe PTT Şube Müdürlüğü, köy içindedir. 

Aile Sağlığı Merkezi: Muğla İl Sağlık Müdürlüğü’ne bağlı (4) nolu Ana Sağlık Merkezi (ASM), 

köy merkezindedir. 


İçme Suyu: Köyün su sorunu bulunmamaktadır. Mevcut kaynaklardan toplanan su, şebeke ile 

köydeki hanelere dağıtılmaktadır. Şebeke suyu dışında evlerin bahçelerinde bulunan kuyular 

da hem içme hem de sulama suyu ihtiyacını karşılamaktadır. Köy içme suyunun kalitesinin 

yüksek olması nedeniyle çevre köylerden gelip bidonlarla su alındığı görülmektedir. 

169

Katı Atık / Çöp: Köyün ciddi sorunlarından birisi çöp toplama ve dökme faaliyetidir. Köye 

tahsis edilmiş bir çöp kamyonu olmadığı gibi, çöpleri atmaları için gösterilen bir alan da 

bulunmamaktadır. Çöpleri gömme yöntemi ile yok eden köyün kanalizasyon sistemi de 

yoktur. 

Karayolu ve Trafik: Köyün ortasından geçen ve köyü ikiye bölen şehirlerarası yol nedeniyle 

sıkça trafik kazası yaşanmakta, bunun için üst geçit yapılmasını isteyen köy halkı ilgili 

kurumlara dilekçe gönderilmiş olmasına karşın yanıt alınamamasından ve gereğinin 

yapılmamasından şikâyetçidir. 


Köyde zanaatkâr olarak bir demir ustası, altı marangoz atölyesi bulunmaktadır. Marangoz 

atölyeleri Datça ilçesine kadar uzanan bir alanda hizmet vermektedir. Köyde ayrıca altı inşaat 

ustası bulunmaktadır. 

Gökçe Köyü’nde herhangi bir balıkçı kooperatifi ya da birlik bulunmamakta olup denize kıyısı 

olmasına karşın balıkçılık yapan bir kişi bulunmaktadır. Balıkçılık, köy halkı tarafından gelir 

elde edilen bir ekonomik faaliyet olarak değil, hobi olarak kabul edilmektedir. 

Köyün sınırları, ayrıldığı Akçapınar Köyü ile adeta içiçe geçmiştir. İki köyü birbirinden ayıran 

Akçapınar (Kanlı) Azmağı’nda balıkçılık yapılmadığı için bu azmak adeta Akçapınar Köyü’nün 

kullanımına terk edilmiştir. 

Köyün başlıca geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır. Arıcılık ve ormancılıkla geçinen yoktur. 

Hane başına düşen toprak ortalama 3-4 dönümdür. Toplam toprak miktarı dokuz yüz 

dönüme yakındır. 

Gökçe Köyü’nde ağırlıklı olarak narenciye yetiştiriciliğinin yoğunlaştığı görülmektedir. Gökova 

Özel Çevre Koruma Bölgesi olarak yapılan 2009 tarihli envanter çalışmaları sonucunda Gökçe 

Köyü’nde 1.120 dekar narenciye(portakal, limon, mandalina), 338 dekar tarla ve 32 dekar 

okaliptüs üretim alanının bulunduğu; ayrıca, 1.000 adet büyükbaş hayvanın mevcut olduğu 

ve çiftçi sayısının (116) olduğu belirlenmiştir. 

170

Köy halkının bir kısmı zeytincilikle uğraşmakla birlikte zeytin ağaçlarından çok fazla verim 

alınamamaktadır. Bahar aylarında yer fıstığı, susam ve darı üretilirken, diğer geçim kaynağı 

olan hayvancılık için yulaf üretilmektedir. Hayvancılığa bağlı olarak elde edilen süt ürünleri 

hem halkın hem de Gökova’daki mandıranın olanakları ile pazarlanmaktadır. 

Köyün başka bir geçim kaynağı ise taşımacılıktır. Taşımacılık hem nakliyecilik hem de yolcu 

taşımacılığı olarak yapılmaktadır. 

Köyde gençlere yönelik iş alanı bulunmamaktadır. Bu nedenle, gençlerin hepsi Marmaris’e, 

turizm alanında çalışmaya gitmektedir. 

Köyde 4 market (Can Market), iki lokanta, dört berber, bir internet cafe, bir emlakçi, bir 

eczane ve bir adet de fırın mevcuttur. 

ÖZEL ÇEVRE KORUMA VE KÖY İLİŞKİLERİ 

Köy için hazırlanan imar planları halk açısından sorun olarak kabul edilmekte; ayrıca bu 

sorunlara parsel sahipleri arasındaki anlaşmazlık sorunları eklenmektedir. 

SMAP III Gökova Projesi Gökova İç Körfezi Sosyo-Ekonomik Çalışması kapsamında köy halkı 

ile yapılan görüşmelerde köy halkı Özel Çevre Koruma Kurulu’nun kendilerine yardımcı 

olmadığını belirterek yakınmışlardır. Köylülerin anlattığına göre, köy içinden geçen su 

kanalını temizlemek isteyen köy halkına ÖÇK tarafından işin projesiz olarak yapıldığı 

gerekçesiyle engel olunmuştur. Yağmurlarda kanalın genellikle taşma sınırına geldiği, şayet 

taşarsa köydeki bütün evleri su basacağı ifade edilmektedir. Aynı şekilde çok kirli olan sahil 

şeridini temizleme kalktıklarında da, ÖÇK’nın bu iş için köy muhtarlığından para talep ettiği 

belirtilmektedir. Köy halkının ÖÇK ile ilgili diğer bir şikâyeti ise korunmaları nedeniyle sayıları 

artan domuzların ve sivrisineklerin verdiği zararlarla ilgilidir. 

TOPLUMSAL ETKİNLİKLER 

Köyün bir futbol takımı ve bu takımın çalışıp maç yaptığı futbol sahası bulunmaktadır. 

171







04. Yusufoğlu, A. (2010) A Critical Review of The Tooles & Techniques Used Coastal 

Planning Case Study - Muğla-Gökova Special Enviromental Protection Area, Ankara, 

Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi 

05. Oktik, N. (2009) SMAP III Gökova Projesi Gökova İç Körfezi Sosyo-Ekonomik Çalışması 



07. Bildirici, M. (2007), İdima'dan Gökova Akyaka'ya, Gökova-Akyaka’yı Sevenler Derneği 

08. Biyo-Gökova Project, (2004,)Gökova-Akyaka’yı Sevenler Derneği, 

09. Tuna, A. L., Çelik, V. (2009)Gökova İç Körfezinde Tarımsal ve Evsel Kaynaklı Kirlilik, 

Gökova Projesi SMAP III 

10. TÜRSAB Milas-Bodrum Kırsal Kalkınma Projesi Fizibilite Çalışması – Nihai Rapor 

(2011) 

11. Akyaka-Gökova Yürüyüş Rehberi, Gökova-Akyaka’yı Sevenler Derneği 









06. Gökçe Köyü - http://www.gokce-ferek.com/ 

07. Gökçe Zeynep Gönen İlköğretim Okulu - http://www.gokcezeynepgonenio.meb.k12.tr/ 

08. Vikipedi Gökova - http://tr.wikipedia.org/wiki/G%C3%B6kova_K%C3%B6rfezi 

09. Gökçe-Ferek Köyü Tanıtımı - http://www.gokce-ferek.com/tanitim.htm 

172

10. Muğla İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü - www.muglakulturturizm.gov.tr/dosya/1.../h/kopya- 

konaklama-2.xls 

11. Index Anatolicus http://www.nisanyanmap.com/?y=ak%C3%A7ap%C4%B1nar&t=ula&lv=1&u=1&ua=0 

12. Marmarisya - http://marmarisya.blogspot.com/2012/03/araciyla-marmaris-e-gelenlergelirkeeen.html 

Haritalar 

01. TR-31 12a Gökova Denizcilik Haritası, Ölçek: 1:100.000 

02. 1/25.000 ölçekli HGK Haritası (N 20-c4 paftası) 


01. Marmaris Turizm Altyapı Birliği (MARTAB) bilgileri 

02. Gökçe Köyü Muhtarlığı bilgileri 

173

07. HİSARÖNÜ KÖYÜ 

Marmaris kent merkezinin güneybatısında 76 km²’lik bir alanı kaplayan, kuzeyden 

Karacasöğüt köyü, batıdan Datça ilçesi, doğudan Marmaris ve İçmeler belediyeleri, 

güneydoğudan Osmaniye ve Orhaniye köyleri, güneyden de Hisarönü Körfezi ile çevrili, 

Marmaris İlçesi’ne bağlı bir köy yerleşimidir. 

Yerleşimin coğrafi koordinatları 28° 8’ 26” D; 36° 47’ 51” K, denizden yüksekliği de ortalama 

30 m’dir. 

Yerleşimin Tarihi: Hisarönü Köyü antik dönemlerde savunma ve tapınma amacıyla Hisarönü 

Körfezi’nin bitiminde, kıyıdan 1,5 km uzaklıktaki tepe ve yamaçlarda kurulmakla birlikte; son 

yıllarda gelişen turizm faaliyetleri nedeniyle deniz kıyısındaki ovaya inerek kıyı boyunca 

denize paralel doğrusal bir gelişme göstermiştir. Köy, bugünkü durumu itibariyle doğrusal ve 

dağınık bir yerleşim dokusuna sahiptir. 

Yerleşime, Menteşe Beyliğinin egemenliğine girdiği 13. yüzyıla kadar “Rena”, Menteşe Beyliği 

ve Osmanlı İmparatorluğu döneminde “Asarönü”, 1923 sonrasında da “Hisarönü” adı 

verilmiştir. Köye bağlı Değirmenyanı mahallesinin eski adı ise, 1936 yılı kayıtlarına göre, 

yerleşimin içinden geçen dere ile aynı adı taşımaktadır: “Erküs” 

Hicri 1308 (M. 1890-1891) tarihli Salname-i Vilayet-i Aydın kayıtlarına göre Hisarönü 



nüfusu 406 İslam ve 3 Eylül 1921 tarihli sayımdaki nüfusu ise 339 Müslim, 3 Gayri Müslim 

olarak belirlenmiştir. 

Köye bağlı üç mahalle bulunmaktadır: Değirmenyanı, Bördübet ve köy yerleşiminin 

bulunduğu Merkez (?) mahalle. 

174

İçişleri Bakanlığı İller İdaresi Genel Müdürlüğü kayıtlarına göre bölgede yer alan 

Değirmenyanı, Dereağzı, Kargıcakdibi, Karşıyaka, Oymalı, Soğuksu ve Yuv(a)cık mevkileri 

Hisarönü Köyü’ne bağlıdır. Köyün kapladığı alanda mevki olarak tanımlanan yerler, alfabetik 

sırasıyla şu şekildedir: Akmusluktepe, Bağla Gediği, Başyurt, Bingeşik, Bodrum, Çatalca, 

Çökertme, Karaağaç, Kerdime/Kerdeme, Kocagedik, Kocakür, Limanbaşı, Madeniskele, 

Madennergizli Tenhalık ve Yukarınergizli Mevkii. 

Kerdime / Kerdeme Mevkii ya da Plajı denilen ve yerleşim merkezinde bulunan bölgenin adı, 

o bölgede çok bulunan su teresinin (Sumancasi, Nasturtium officinale) yerel adından 

kaynaklanmaktadır. 


Nüfus 

Hisarönü Köyü’nün nüfusu, 2011 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) verilerine 

göre 2.214 kişi olup bunun 1.138’ini (% 51,40) erkekler, 1.076’sını (% 48,60) kadınlar 




1985 yılı nüfusu 985, 1990 yılı nüfusu 1.213, 2000 yılı nüfusu 3.027, 2007 yılı nüfusu 2.191, 

2008 yılı nüfusu 2.131, 2009 yılı nüfusu 2.129, 2010 yılı nüfusu da 2.142’dir. Bu verilerin de 

gösterdiği gibi; Hisarönü Köyü, çevredeki köylerden farklı olarak hem çevre yerleşimlerden 

hem de Türkiye içi ve dışı alanlardan göç alarak nüfusunu devamlı arttıran bir yerleşimdir. 

Yoğun göç alan köyün yazlık nüfusu, 20.000 kişiye kadar çıkmaktadır. 



Araştırması Kesin Raporu verilerine göre 0,1888 olan beş yıllık büyüme oranı üzerinden nüfus 

projeksiyonu 2015 yılı için 2.626, 2020 yılı için 3.122, 2025 yılı için 3.712, 2030 yılı için 4.413, 

2035 yılı için 5.246, 2040 yılı için de 6.236’dır. 

175



Medeni Durum 

Yine aynı şekilde, bu nüfusun 414’ü (% 23,26) hiç evlenmemiş, 609’u erkek, 580’i kadın olmak 

üzere toplam 1.189’u (% 66,84) evli; 48’i erkek, 48’i kadın olmak üzere toplam 96’sı (% 5,40) 

boşanmış; 14’ü erkek, 66’sı kadın olmak üzere toplam 80’inin (% 4,50) eşi ölmüştür. 


Nüfusun, 6+ ve 15+ yaş gruplarında 4’ü erkek, 39’u kadın olmak üzere toplam 43 kişi (% 2,42) 

okuma yazma bilmemekte; 6+ yaş grubuna göre 1.022’si erkek, 915’i kadın olmak üzere 

toplam 1.937’si (% 96,51); 15+ yaş grubuna göre 902’si erkek, 808’i kadın olmak üzere 

toplam 1.710’u (% 96,12) okuma yazma bilmektedir. 


Nüfusun, 6+ yaş grubunda 139’u erkek, 149’u kadın olmak üzere toplam 288 kişi (% 14,35) 

herhangi bir okul bitirmeksizin okuma yazma bilmekte; 360’ı erkek, 353’ü kadın olmak üzere 

toplam 713 kişi (% 35,53) ilkokul, 194’ü erkek, 160’ı kadın olmak üzere toplam 354 kişi (% 

17,64) ilköğretim okulu, 66’sı erkek, 32’si kadın olmak üzere toplam 98 kişi (% 4,88) ortaokul 

veya dengi okulu, 198’i erkek, 168’i kadın olmak üzere toplam 367 kişi (% 18,29) lise veya 

dengi okul, 65’i erkek, 52’si kadın olmak üzere toplam 117 kişi (%5,83) ise yüksekokul ve 

üzeri eğitim düzeyine sahiptir. 

Nüfusun, 15+ yaş grubunda 25’i erkek, 57’si kadın olmak üzere toplam 82 Kişi (% 4,61) 

herhangi bir okul bitirmeksizin okuma yazma bilmekte; 360’ı erkek, 353’ü kadın olmak üzere 

toplam 713 kişi (% 40,08) ilkokul, 188’i erkek, 145’i kadın olmak üzere toplam 333 kişi (% 


veya dengi okulu, 198’i erkek, 168’i kadın olmak üzere toplam 367 kişi (% 20,63) lise veya 

dengi okul, 65’i erkek, 52’si kadın olmak üzere toplam 117 kişi (% 6,58) ise yüksekokul ve 


176


Hisarönü Köyü, Marmaris Kent Merkezi’ne 23 km, Muğla İl Merkezi’ne 65 km uzaklıktadır. 

Köy merkezine, Marmaris-Datça arasındaki D400 karayolunun Hisarönü Körfezi öncesindeki 

sapaktan sola dönülerek ulaşılır. D400 Karayolunun büyük bir kısmı, köy arazisinin içinden 

geçer. 

Köyde, Hisarönü – Marmaris arasında günde sekiz sefer yaparak ulaşımı sağlayan bir 

Minibüsçüler Kooperatifi ile 1 adet taksi durağı bulunmaktadır. Marmaris-Hisarönü-Marmaris 

arasındaki minibüs seferleri saat başlarında olmak üzere, yaz aylarında saat 24.00’e, kış 

aylarında da saat 21.00’e kadar devam eder. 

JEOLOJİK YAPI VE DEPREMSELLİK 

Köy yerleşiminin bulunduğu alan, küçük derelerin birleşerek bir azmakla Hisarönü Körfezi’ne 

döküldüğü Aspiran (Asparan)-Değirmenyanı-Kocakür hattında gelişen kuvarterner alüvyon 

bir dolgunun üzerinde bulunmaktadır. Hisarönü Körfezi çevresinde ultrabazik kayaçlardan 

oluşan tepelerin eteklerinde, tamamen peridotit ve serpantinleşmiş peridotit çakıllarından 

oluşan, alüvyon yelpazesi ortamında çökelmiş konglomeralar bulunmaktadır. 

Uzak ve yakın geçmişte büyük depremlerle sarsılan bölge 1nci derece deprem kuşağında yer 

almaktadır. Aletsel dönemde gerçekleşen birçok deprem arasındaki en büyüğü, 9 Temmuz 

1956 tarihli 7,5 şiddetindeki Amargos – Güney Ege depremidir. 



Hisarönü Köyü’ne ait arazilerin, denizden Gökova Körfezi’ndeki Küfe Koyu’ndan başlayıp Veli 

Bükü’ne kadar devam eden; Marmaris – Datça sınırı olarak bilinen Veli Bükü-Bencik Koyu 

hattından sonra Bencik Koyu’ndan başlayıp Hisarönü Körfezi’ndeki Hüseyinağa Burnu’na 

kadar devam eden; karada ise Hüseyinağa Burnu-Eren Dağı-Çatalbaşı Tepesi-Aşlama Tepe- 

Gökbayır Tepe-Sekinebaşı Mevkii-Başyurt Mevkii-Ala Tepe ve Küfre Koyu hattı içinde kalan 

177

alan içinde yer aldığı varsayılmıştır. Bu varsayımsal tanımlama ile belirlenen alan içindeki 





1. Eren Dağı (842 m): Bölgenin en yüksek tepesidir. Yerel halkın Pazarlık olarak 

adlandırdığı tepede Hemithia Kutsal Alanı bulunmaktadır. 

2. Kızılkaya Tepesi (585 m): Hisarönü Köyü’nün Orhaniye Köyü ile sınırı üzerindedir. 

3. Asar (Hisar) Tepe (491 m): Antik dönemde etrafı denizle çevrili olan, bugün ise 

yerleşim alanının içinde ve deniz kenarında, Kerdime Mevkii ile Limanbaşı Mevkii 

arasında, Club Rena’nın hemen arkasındaki üç tepeden ortadakidir. Diğer tepeler ise 

Oyuklu ve Zelle tepeleridir. Denize en yakın olan tepe, Zelle Tepesi’dir. Asar (Hisar) 

Tepesi ile yanındaki Oyuklu Tepe’nin üstünde ve her ikisinin arasındaki belde 

Bybassos antik yerleşimi kalıntıları bulunmaktadır. 

4. Oyuklu Tepe (482 m): Antik dönemde etrafı denizle çevrili, bugün ise yerleşim 

alanındaki Aile Sağlık Merkezi ile Anıt Çınar Ağacı arasındaki yolun batısında kalan 

tepedir. Üstünde Bybassos antik yerleşiminin kalıntıları bulunmaktadır. 

5. Honozbaşı Tepesi (441 m): Yukarı Bördübet yerleşiminin doğusunda, Aşağı Bördübet 

yerleşiminin de güneydoğusundadır. 

6. Ala Tepe (427 m): Küfre Koyu’nun doğusunda, bölgenin en yüksek tepesidir. 

7. Aşlama Tepe (379 m): Hisarönü yerleşiminin doğusunda, Marmaris-İçmeler yolunun 

yakınındadır. 

8. Andızlı Tepe (363 m): Hisarönü Köyü merkezinin kuzeyindedir. 

9. Alataş Tepesi (342 m): Ala Tepe’nin güneydoğusundadır. 

10. Çöpçöpü Deresi (325 m): Hisarönü Köyü merkez yerleşiminin kuzeydoğusundadır. 

11. İmamderekayası Tepesi (319 m): Golden Key Hotel tesislerinin bulunduğu Bördübet 

Koyu’nun doğusundadır. 

12. Dikilikoca Tepesi (278 m): Eski Ergos yerleşiminin, yeni Değirmenyanı Mahallesi'nin 


13. Yanıktepe (230 m): Kocegedik Mevkii’nin güneyindeki tepedir. 

178

14. Karakol Tepesi (181 m): Kapıcık Koyu’nun güneydoğusundadır. 

15. Ummanca Tepe (179 m): Gökova Körfezi’ne bakan kıyılardaki Çatalca Burnu’nun 

doğusundadır. 

16. Karamehmet Tepe (174 m): Yukarı Bördübet yerleşimi ile Aşağı Bördübet yerleşimi 

arasındadır. 

17. Boztepe (166 m): Hisarönü Körfezi’nde, Select Maris Otel’inin bulunduğu Tavşan 

Bükü’nün kuzeyinde, Bencik Koyu’ndaki Kocabaş Bükü’nün ise doğusundadır. 

18. Karaağaç Tepesi (166 m): Yediadalar’ın doğusundadır. 

19. Kurudere Tepesi (165 m): Golden Key Hotel tesislerinin bulunduğu Bördübet Koyu ile 

Club Amazon tesislerinin bulunduğu Küçükgünlük Koyu arasındadır. 

20. Dilberoğlu Tepesi (163 m): Hisarönü Körfezi’nde Çamurlu Koy ile Sucağız Koyu 

arasındaki tepedir. 

21. Recepgelenkaya Tepesi (161 m): Hasanhüseyin Ada’nın kuzey doğusundadır. 

22. Yaylacık Tepe (137 m): Yukarı Bördübet Mahallesi’nin kuzeydoğusundadır. 

23. Sivrikaya Tepesi (128 m): Hisarönü Körfezi’nde, Akbük’le İnbükü arasındaki çıkıntıda 

yer alır. 

24. Yavansubaşı Tepesi (127 m): Gökova Körfezi’ne bakan kıyılarda, ucunda Mersincik 

Burnu’nun bulunduğu yarımada üzerindedir. 

25. Kocasalih Tepesi (94 m): Gökova Körfezi’ne bakan kıyılarda, Göllübük Burnu’nun 

doğusundadır. 

26. Gökağaç Tepesi (70 m): Yediadalar’ın güneyinde ve Karaağaç Koyu’nun batısında yer 

alan yarımadanın üzerindedir. 


1. Aksazkayası Tepesi: Kapıcık Koyu’nun doğusunda ve iç kısımlardadır. 

2. Baykuşönü Tepesi: Yediadalar bölgesindeki Saklı Koy’un güneydoğusundadır. 

3. Bozukevli Tepesi: Gökova Körfezi’ndeki Küfre Koyu’nun güneydoğusundadır. 

4. Canavar Tepe: Hisarönü Köyü merkez yerleşimi ile Değirmenyanı Mahallesi 


5. Çağılbaba Tepesi: Değirmenyanı Mahallesi’nin kuzeybatısında kalmaktadır. 

6. Çamurlu Tepe: Değirmenyanı Mahallesi’nin güneyindedir. 

179

7. Çatalbaşı Tepesi: Bölgenin en yüksek tepesi olan Eren Dağı’nın kuzeydoğusundadır. 

8. Dam Tepe: Aşağı Mahalle yerleşiminin doğusunda olup eteklerinden çıkan Dam Dere, 

köy yerleşiminin içinden akıp denize ulaşır. 

9. Defnedalı Tepesi: Eski Ergos yerleşiminin, yeni Değirmenyanı Mahallesi’nin 

kuzeybatısındadır. 

10. Dikilitaş Tepesi: Eski Ergos yerleşiminin, yeni Değirmenyanı Mahallesi’nin 


11. Dökük Tepe: Aşağı Mahalle yerleşiminin doğusundadır. 

12. Dövensekisi Tepesi: Yerleşim merkezinde yer alan Kocagedik Mevkii’nin 

güneyindedir. 

13. Gökağaç Tepesi: Gökova Körfezi’ndeki Yedi Adalar’ın kuzeyinde, Gökağaç Limanı’nın 

kuzeydoğusundadır. 

14. Gökbayır: Değirmenyanı Mahallesi’nden geçen Marmaris-Datça karayolunun 

kuzeyindedir. 

15. Göllübük Tepesi: Ucunda Taneli Burnu’nun yer aldığı ve batıdan Göllübük, doğudan 

Çamaltı Koyu ile çevrelenen yarımadanın üzerindedir. 

16. Göz Tepe: Yukarı Bördübet Mahallesi’nin kuzeydoğusundadır. 

17. Hacıhasankaya Tepesi: Aşağı Mahalle yerleşiminin doğusundadır. 

18. Harita Tepe: Değirmenyanı Mahallesi’nin kuzeybatısındadır. 

19. İkiçam Tepesi: Yediadalar’ın doğusunda, Club Amazon tesislerinin yer aldığı 

Küçükgünlük Koyu’nun kuzeyindedir. 

20. İncirliüstü Tepe: Marmaris-Datça karayolu üstündeki Çayır Mevkii’nin 


21. Kapıcıkada Tepesi: Golden Key Hotel tesislerinin bulunduğu Bördübet Koyu ile Club 

Amazon tesislerinin bulunduğu Küçükgünlük Koyu’nun arasındaki Kapıcık Ada’nın 

üstündedir. 

22. Kara Tepe: Bencik Koyu’ndaki otelin kuzey yönündedir. 

23. Karakaya Tepesi: Aşağı Bördübet yerleşiminin güneydoğusundadır. 

24. Kargıcak Tepe: Kargıcak Mahallesi’nin güneyindedir. 

25. Keçiboynuzuağacı Tepesi: Amazon Kamp alanının kuzeyindedir. 

26. Keçikesilen Tepe: Club Amazon’un bulunduğu Küçükgünlük Koyu ile Çatalca Koyu 


180

27. Kengerli Tepe: Değirmenyanı Mahallesi’ndeki Hisarönü Orman Deposu’nun 

karşısındaki tepedir. 

28. Kırıkgedik Tepesi: Uzunöz Ovası ile eski Ergos yerleşimi, yeni Değirmenyanı Mahallesi 

arasında kalan Eşek Burnu’nun kuzeyindedir. 

29. Kırkkısrak Tepesi: Hisarönü Körfezi kıyısındaki UCPA Hisarönü Hotel ile Bora Bora 

Butik Marine Otel’in hemen arkasındaki tepedir. 

30. Kızılkaya Tepesi: Hisarönü Köyü merkezinin kuzeyindedir. 

31. Killik Tepe: Yukarı Bördübet yerleşiminin ortasındadır. 

32. Kovagedik Tepesi: Hisarönü ile Turgut köyleri arasındaki tepedir. 

33. Kocaharman Tepesi: Aşağı Bördübet yerleşiminin güneydoğusundadır. 

34. Küçükyokuş Tepesi: Değirmenyanı Mahallesi’nin kuzeybatısındadır. 

35. Köklüeylik Tepesi: Hisarönü Köyü’nün Orhaniye Köyü ile sınırındadır. 

36. Maden Tepe: Gökova Körfezine bakan kıyıdaki Saklı Koy’un güneyindedir. 

37. Mestantarla Tepesi: Yukarı Bördübet yerleşiminin kuzeydoğusundadır. 

38. Mezar Tepe: Değirmenyanı Mahallesi’nden geçen Marmaris-Datça karayolunun 

hemen yanında ve kuzeyindedir. 

39. Öküzçökek Tepesi: Hisarönü köy merkezinin güneyindedir. 

40. Ördekbakacak Tepesi: Marmaris-Datça karayolunun Hisarönü yol ayrımının 

bulunduğu bölgedeki Kocakür Mevkii’nin hemen yanındadır. 

41. Palanlı Tepe: Değirmenyanı Mahallesi’nin hemen yanında ve güneyindedir. 

42. Sucağız Tepe: Sucağız koylarının kuzeyindedir. 

43. Suçıkan Tepe: Aşağı Mahalle yerleşiminin güneyindedir. 

44. Türkmen Tepe: Köy yerleşiminin merkezinde, Anıt Çınar Ağacının güneydoğusunda 

yer alan tepedir. 

45. Yelkentepe: Marmaris-Datça karayolu üstündeki Hisarönü Orman Deposu ile 

Hisarönü yol ayrımı arasında ve yolun batısındadır. 

46. Yolayrımı Tepesi: Yukarı Bördübet yerleşiminin doğusundadır. 

47. Zelle Tepe: Antik dönemde etrafı denizle çevrili, bugün ise denizin çekilmesi 

nedeniyle Kocagedik Mevkii’ndeki Golden Key Hisarönü Oteli’nin kuzeyinde kalan 

tepedir. 

48. Zeytinliyurtbaşı Tepesi: Küfre Koyu’nun doğusundadır. 

181

BURUNLAR 

Yerleşimin Gökova Körfezi’ne bakan batı kıyılarından başlayıp Balıkaşıran Koyu’na kadar; 

daha sonrasında Hisarönü Körfezi’ndeki Bencik Koyu’ndan başlayıp yine aynı körfezdeki 

Hüseyinağa Burnu’na kadar devam eden sahilinde birbirini izleyen burunları: 

1. Babuş Burnu: Yediadalar’ın doğusunda ve Babuş Bükü’nün ucundadır. 

2. Taneli Burun: Çamaltı Koyu ile Göllübük Koyu arasındaki küçük yarımadanın batı 

ucundadır. 

3. Göllübük Burnu: Çatalca Koyu ile Göllübük arasındaki ince uzun yarımadanın 

ucundadır. Bulunduğu yarımadanın üstü yarısına kadar çamlık ondan sonrası çıplak, 

makiliktir. 

4. Mersincik Burnu: Çatalca Koyu’nun güneyindeki yarımadanın ucundadır. Üzerinde 

beyaz bir fener kulesi olan burun denize dik iner. Etrafı 30-40 m döküntü, sığ 

kayalıktır. 

5. Çatalca Burnu: Çatalca Burnu’nun 150 m lodos yönünde, en sığ yerinde yarım metre 

derinlik olan bir kaya topluluğu, 30-40 m²lik bir alana yayılır. 

6. Çilekli Burnu: Gökova Körfezi tarafında, Veli Bükü ile Çilekli Koyu arasındadır. 

7. Karaburun: Select Maris Hotel’in bulunduğu Tavşan Bükü’nün batısındaki 

yarımadanın ucundadır. 

8. Kuyulu Burun: Hisarönü Körfezi’ndeki Çamurlu Koyu’nun güneyinde yer alan 

burundur. 

9. Sarpburun: Hisarönü Körfezi kıyısındaki Kocakür Mevkii’nde, Marmaris Resort 

Hotel’in yakınındaki burundur. 

10. Hüseyinağa Burnu: Hisarönü Körfezi kıyısında, Hisarönü Köyü ile Turgut Köyü 

arasındaki burundur. 


1. Mersincik Burnu Deniz Feneri 

182


Hisarönü Körfezi’nde Akbük’e dökülen Ergüs (veya Ergos) Çayı, Bozburun yarımadası’nın en 

büyük çayıdır. Akbük’te kıyıda bataklık bir alan oluşturduğundan bu koy yerleşim alanı olarak 

uygun değildir ve kıyıda kurulmakta olan turistik tesislerin bu yönde ilerlemesini sınırlamıştır. 

Yerleşimin diğer akarsuları ise aşağıda alfabetik olarak listelenmiştir: 

1. Ahmetözü Deresi 

2. Akbük Deresi 

3. Akgöz Deresi 

4. Akgözyurdu Deresi 

5. Akürünlük Deresi 

6. Başyurt Deresi 

7. Baykuş Deresi 

8. Çağılbaşı Deresi 

9. Çatal Dere 

10. Çubucak Deresi 

11. Dam Deresi 

12. Defnedalı Deresi 

13. Dereağzı Deresi 

14. Dörtdüvelli Deresi 

15. Eğri Dere 

16. Fasiyeyurdu Deresi 

17. Günlük Deresi 

18. Günlüklü Deresi 

19. Harlık Deresi 

20. Honoz Deresi 

21. Hurmalık Deresi 

22. İçmeceağzı Deresi 

23. İmamdüşen Deresi 

24. İmreler Deresi 

25. İnbükü Deresi 

26. İncirli Dere 

183

27. Kaklık Deresi 

28. Karaboğaz Deresi 

29. Karamehmet Deresi 

30. Karamersin Deresi 

31. Kayacık Deresi 

32. Kayalı Dere 

33. Kırkpınar Deresi 

34. Kırzeytin Deresi 

35. Kızılavlu Deresi 

36. Kurt Deresi 

37. Kuru Dere 

38. Pazarlık Deresi: 

39. Sandalcık Deresi 

40. Sekinebaşı Deresi 

41. Sivaslı Deresi 

42. Yelken Dere 

43. Yol Deresi 

44. Zeytin Deresi 

45. Zeytinliyurt Deresi 

PINARLAR 

1. Aksıkaplık Pınarı 

2. Çatalgözü Pınarı 

3. Günlük Pınarı: Club Amazon girişine yakındır. 

4. Hatip Pınarı 

5. Kabasakız Pınarı 

6. Karapınar 

7. Kocapınar 

8. Olucak Pınarı 

9. Yavansu Pınarı 

10. Yay Pınarı 

184

KOYLAR 

Gökova Körfezi Tarafı 

1. Babuş Bükü: (36° 47’ 8” N - 28° 02’ 5” E) Bu koyun güney sahillerinde, peş peşe üç 

koy vardır. Ortadaki ancak bir teknelik ufacık bir girinti yapar. Önündeki burnun 

önünde döküntü denilen kayalıklar vardır. En sondaki en genişidir. Hepsinin çevresi 

çam ağaçlarıyla kaplıdır. Meltem rüzgârında barınmaya uygundur. Küfre Koyu’nun 

kalabalık ve dolu olduğu zamanlarda guletler kıçtankara bağlanırlar. 

2. Saklı Liman: Uzun Liman’ın en sonundaki bölümüdür. Uzun Liman’ın ortasında 

güneydoğudan gelen küçük bir derenin oluşturduğu sığ kumsal geçildikten sonra su 

tekrar derinleşir. İşte bu kısma Saklı Liman denir. Daralarak giren koyun sonunda, bir 

burnun arkasına saklanmış yusyuvarlak bir havuz bulunmaktadır. Burundan sonra 

derinlik 2 metrenin altına düşer. Ortalarda 1,5 metre olur ve kenarlara doğru sığlaşır. 

Bu kısımdan çıkan bir orman yolu, yukarıdaki Küfre-Bördübet yoluna çıkar. 

3. Uzun Liman (36° 52’ 00” N - 28° 03’ 01” E): Uzun Liman girişinin kuzey yakasını üstü 

düz yüksek bir tepe oluşturur. Kıyısı kayalık ve düz olup belirgin bir burunla batıda son 

bulur. Girişin güneyinden, karaya alçak bir boyun ile bağlı, uzaktan ada gibi gözüken 

bir yarımada çıkar. Aradaki geçit derindir. Koy, içeri girince genişleyip açılır. Yarım 

milden fazla doğu yönde giren koy, yarıdan sonra, gene daralarak bir havuzda son 

bulur. 

4. Karaağaç Limanı (36° 51’ 5” N - 28° 01’ 2” E): Güneye doğru giren geniş bir koydur. 

Koyun lodos köşesinde ve 10 metre yosun zeminde demirlendiği takdirde meltem 

rüzgârlarından korunulabilir. 

5. Bekar Liman (Gökağaçbükü) (36° 51’ 24” N - 28° 01’ 47” E): 150 metreye yaklaşan 

çapıyla bir havuzdan farksızdır. Ortalarda 3 m olan derinlik, kıyılara doğru azalır. 

Birkaç teknenin sığınabileceği bu koy her türlü rüzgâra karşı korunaklıdır. Dip beyaz ve 

sarı kumdur. Koyun çevresini, özellikle de güney yakasını, gövdelerine sarmaşıklar 

185

sarılmış asırlık çam ağaçları süsler. Çamaltı’na doğru giden toprak yol yürüyüş için 

uygun bir parkurdur. 

6. Balıkçı Koyu (36° 52’ 31” N - 28° 01’ 18” E) 

7. Çamaltı Koyu (36° 51’ 6” N - 28° 00’ 5” E): Gökağaç Limanı’nın alçak güneybatı 

köşesinde hem denizi hem sahili pırıl pırıl, kumlu birkaç koy oluşur. Plajında, denize 

eğilmiş belirgin bir çam ağacının bulunduğu koy, Çamlık Koyu’dur. Alt ucunda, 

Bodrum Çevre Gönüllüleri tarafından yaptırılmış bir çöp toplama evi vardır. Koy, batı 

ve meltem rüzgârlarına karşı korunaklıdır. Bördübet-Küfre orman yolundan sapan bir 

toprak yok, Çamaltı Koyu’na kadar ulaşır. 

8. Göllübük: Taneli Burnu ile Göllübük Burnu arasında kalıp kendi içinde birçok küçük 

koyu barındıran batıya açık büyük bir koydur. 

9. Mine Koyu (36° 50’ 4” N - 28° 01’ 8” E): Giriş kısmında kuzey kısmından çıkan bir kum 

bankı bulunmaktadır. İç kısmı sığdır. Çevresi çam ormanları ile çevrili koy her rüzgâra 

karşı korunaklıdır. İçeri giren derede, ağaçların devrilerek yolu kapadığı yere kadar 

küçük bir tekne ile gezilebilir. 

10. Çatalca Koyu: Çatalca Koyu, Mersincik Koyu ile onun yarım mil kuzey doğusundaki 

Çatalca Burnu arasında, doğu yönde, 1milden fazla daralarak giren, büyük bir koydur. 

İki yanı makilik, yüksek bir arazi yapısına sahiptir. İçeri doğru girdikçe, güney 

tarafındaki tepeler ağaçlanmaya, yeşillenmeye başlar. Kuzey yakası dik bir kayalıktır. 

Koy ilerledikçe daralıp derinliği azalır. 

11. Mezar Koyu (36° 49’ 9” N - 28° 01’ 9” E): Mersincik Burnu’ndan 1,5 mil, Çatal Ada’dan 

0,5 mil doğuda bir burun, keşişleme yönünde çıkar. Onun doğusundaki Mezar Koyu 

melteme karşı korunaklıdır. Dip kum, derinler yosundur. Koyun arkasındaki plaj ve 

içeri giren vadi ağaçlıktır. 

12. Kargılı Bük: Küçükgünlük (Amazon) Koyu ile Mezar Koyu arasındadır. 

186

13. Küçükgünlük (Amazon) Koyu (36° 49’ 46” N - 28° 03’ 02” E): Bördübet Limanı’nın 

poyraz ucunda, iki yamacı sık çam ormanı ile kaplı Maden Koyu, fiyort gibi içeri girer. 

Koyun içi, kuzey yakasından çıkan alçak bir kum burnunun başladığı yere kadar 

derindir. Burada 6 ila 10 metre arasında demir atılarak kalınabilir. Dibi balçık-kum 

olup, mükemmel demir tutar. 

Batı-lodos rüzgârları hariç, her havaya kapalı olan koya, meltem batıya döndüğü 

zamanlar hafif soluğan girer. 

Kum burnunun önünde Amazon Kampı’nın iskelesi ve plajı vardır. Tahta iskeleden 

itibaren 2 m derinlik hattı, doğu yönde, karşı sahile doğru uzanır. İskeleye yakın beyaz 

bir şamandıra, bu sığlığı işaretler. Ondan sonra yer alan içerideki geniş koy sığdır. 

Sonuna doğru bir azmak içeri doğru kıvrılır. Üzerine koca çam ağaçlarının eğildiği 

azmak, yılan gibi kıvrıla kıvrıla içerideki Amazon Kampı’nın iskelesine kadar gider. 

14. Kapıcık Koyu (36° 49’ 6” N - 28° 03’ 5” E): Bördübet Koyu’nun kuzeydoğu ucunda, 

batıya doğru çıkan bir yarımada, karaya alçak bir berzahla bağlanır. Kapıcık Koyu bu 

yarımadanın doğusunda kalır. Melteme ve kuzey rüzgârlarına kapalıdır. 3-4 metrede 

demirleyip, koyun batı ve kuzey yakasında kalınabilir. 

Koca çam ağaçları ile kaplı kuzey yakası, Bördübet Mahallesi’nin mesire yeridir. Datça 

Yolundan sapan toprak yol, Bördübet, Küfre, Malderesi, Söğüt üzerinden Marmaris 

yoluyla birleşir. Bu orman yolu, Kapıcık Koyu’nun üstünden geçer. 

15. Bördübet Koyu: Bördübet Koyu’nun 1,5 millik sahili rüzgâr alan bir yerdir. Buradaki 

tek barınak Kapıcık Koyu’dur. 

16. Çilekli Koyu (36° 48’ 1” N - 28° 03’ 2” E): Çilekli Burnu’nun etrafında, döküntü taşlar 

10-15 m yayılır. Kıyı, Çilekli Koyu’nda hafif bir kavisle batıdan güneye döner. Etrafını 

çam ağaçlarının süslediği bu küçük koyda, birkaç tekne kalabilir. Her rüzgâra korunaklı 

187

olan koyun dip kumu çok güzeldir. Koyun doğusundaki burnun önündeki döküntü 

kayalıklar ise 70-80 metre kadar öne çıkar. 

17. Veli Bükü: Velibükü’nün batı burnu önünde, kıyıdan 100 metre kadar açıkta, üstü 

sapan gibi iki çatalla ayrılmış, bilhassa batıdan gelirken belirgin bir kaya vardır. Kıyı ile 

arasındaki geçidin ortası 7 metre derinliktedir. 

Velibükü, iki yamacı çıplak, makilik, ağzı geniş, keşişleme yönünde daralarak giren bir 

koydur. İki yakası da düzdür. Geniş ve sığ bir koyla sonlanır. Koy karayel ve meltem 

rüzgârlarına açıktır. 

Velibükü’nün doğu burnundan 100 metre kadar açıkta, birkaç karış yüksekliğinde 

kayalar vardır. Kıyı ile arasındaki geçit 4 m derinliktedir. 

Hisarönü Körfezi Tarafı 

18. Bencik Koyu (36° 46’ 45” N - 28° 02’ 31” E): Yılan gibi kıvrıla kıvrıla 1,5 mil kadar 

Datça Yarımadası’nın içine giren bir koydur. Bencik Koyu’nun geniş ağzında adı gibi diş 

diş kayalardan oluşmuş Dişlice Adası bulunmaktadır. Adanın 100 metre kadar kuzey 

ucunda, sudan yüksek bir kayanın üzerinde, meltemin hırçın dalgaları kırılır. 

Çam ormanları, Bencik Koyu’nun dantel gibi işlenmiş koyların çevresinde denize kadar 

iner. 

Büyük koya girince doğudan bir burun çıkar. Onu geçtikten sonra, koyun tüm batı 

yakası boyunca, küçük küçük birçok koy vardır. Meltem genellikle tepelerin 

arkasından eser. Bencik Koyu içinde, her havada barınılacak bir köşe bulmak 

mümkündür. 

Koyun doğu yakasında demirlemeye en uygun yerinde, Maden Tetkik Arama (MTA) 

Kurumu’nun bir dinlenme tesisi vardır. Bu tesis yakın zamanda mahkeme kararı ile 

Orman ve Su İşleri Bakanlığı’na devredilmiştir. 

188

a. Buğday Bükü: Bencik Koyu’nun içeri doğru giren bir azmakla sonuçlanan, 

kuzeydeki en son bölümüdür. Dibi sığ olan bük ile Gökova tarafındaki 

Balıkaşıran Koyu arasındaki düz bir hat, Datça Yarımadası’nın en dar 

bölümünü oluşturur. 

b. Kesili Bükü: Bencik Koyu’ndaki MTA tesislerinin plajını oluşturan, koyun doğu 

yakasındaki bir koydur. 

c. Kocabaş Bükü: Bencik Koyu’nun giriş kısmını iç kısımdan ayıran doğudaki 

küçük yarımadanın arkasında kalan ve günlük ormanlarıyla çevrelenen güzel 

bir koydur. Üst kısmından otele giden asfalt yol geçmektedir. 

d. Döşeklibükü Koyu: Bencik Koyu’nun girişinde ve doğu sahilinde iki küçük 

yarımadanın ileriye doğru çıkarak oluşturduğu koyda yukardaki otelin küçük 

bir plajı bulunmaktadır. 

19. Tavşan Bükü (36° 45’ 8” N - 28° 03’ 3” E): Tavşan Bükü’nde geçitten sonra geniş 

koyun batı yakası boyunca 7-8 metre kum-yosuna demir atılabilir. Bunun dışında 

koyun kuzeybatısındaki otelin altında, batı yönde giren küçük bir koyda da demir 

atılabilir. Bu koyun dibi ince beyaz kumdur. Buradaki ilginç biçimli kayalar, Tavşan 

Bükü’nün en önemli özelliğidir. Ayrıca, otel sınırının doğusunda, yan yana iki koy 

vardır. Bunlardan batı yönünde olanı daha küçüktür. Burada 12-15 metrede 

demirlenebilir. 

20. Sucağız Koyları: Tavşan Adası’nın 1 mil kadar poyraz yönünde, içi küçük burunlarla 

ayrılmış geniş Sucağız Koyu bulunur. Koyun çevresini çam ve günlük ağaçları çevreler. 

Sucağız Koyu içinde demirlenecek güzel köşeler vardır. Batıdan itibaren: 

A- Karasüleyman Bükü – Bu koy, melteme ve soluğana en korunaklı olanıdır. 10 

metre civarında demirlenebilir. 

189

B- Birinci koyun üstünde ve dil gibi denize çıkan burnun batısında kalan koy: Plajın 

önündeki 8-10 metre ince saz-kum üzerine demir atılabilir. Bu koy, çamların plajı 

süslemesi nedeniyle Sucağız koyları arasındaki en güzel koydur. 

C- Dilin kuzeyindeki koy: Çevresini günlük ağaçlarının kapladığı koyun dibi kum- 

yosundur. Bu koydaki plajın batı ucu önüne demirlenebilir. 

D- Yüksek bir burunla ayrılan en doğudaki geniş koy: Sahili çam ormanı, denizi pırıl 

pırıl kumdur. Bu koy güzel olmakla birlikte meltem ve soluğana karşı koruma 

sağlamaz. 

21. Hisarönü Limanı: Geniş Hisarönü Limanının kuzeyindeki çamlık ve kumsal sahil, 

Orman İşletmesi’ne ait Çubucak kamp sahasıdır. Marmaris yolu önünden geçer. Kamp 

ve plajın önü melteme ve soluğana açıktır. 

Hisarönü Limanı’nın batısında üst üste iki koy vardır: İn Bükü ve altındaki Çamurlu 

Koyu. Güneyde ise Orhaniye Koyu uzanır. 

22. Çamurlu Koy: İn Bükü’nün güneyinde, daha geniş ve açık olan koydur. Etrafı çamlıktır. 

Koyun ortasından çıkan kayalık bir burun, plajı ikiye böler. Güneydekinde küçük bir 

kamp yeri vardır ve yukarıdan bir yol iner. 

Kıyıda 10-15 metrede kum-yosun zemine demirlenebilir. Koy melteme ve kuzey 

rüzgârlarına kapalıdır. 

23. İnbükü (Tahtacıoğlu, Emel Sayın) Koyu (36° 46’ 17” N - 28° 04’ 04” E): Etrafı yüksek 

ve çam ormanı ile kaplı İn Bükü’nün kuzey yakasında, plaj ve arkasındaki ağaçların 

altına saklanmış Çabucak’a bağlı küçük bir kamp alanı vardır. Yukarıdan araba yolu 

iner. 

24. Tahtacıoğlu Bükü: İnbükü Koyu’nun güneyinde çamlık, kayalık bir yarımada vardır. 

Kıyı o yarımadanın içinde bir girinti yaparak Tahtacıoğlu Bükü’nü oluşturur. Burada 5- 

190

8 metreye demirlenebilir. Doğu ve keşişleme hariç, her rüzgâra kapalı, güzel bir 

koydur. 


1. Yediadalar: Çam ormanları ile kıyı önündeki dört ada, kıyı ile aralarındaki 2 milden 

fazla uzaklık içinde koca bir körfez oluşturur. Bu alanın içinde yer alan, her havada 

barınılacak sayısız koy, burada kalmak isteyen her tekneye birbirini rahatsız etmeden 

kalma fırsatını verir. 

a. Küçük Ada: Sahilleri denize dik iner ve bu nedenle plajları yoktur. Çıplak, 

kayalık ve adını veren bir özelliğiyle, küçük bir adadır. 

b. Zeytinli Ada: Sahilleri denize dik iner ve bu nedenle plajları yoktur. Adalar 

arasında en yüksek olanıdır ve güney yamacı zeytinliktir. 

c. Uzun Ada: Sahilleri denize dik iner ve bu nedenle plajları yoktur. Kuzeyi çıplak, 

güney yakası tek tük çamlıktır. 

d. Martılı Ada: Alçak (25 m) ve çıplak bir adadır. Güney yakasında ve özellikle de 

doğu burnu üzerinde, denize girmek için çok güzel kumsalları olan plajlar 

vardır. Buraya botla gelinebilir. 

2. Çatal Ada: Mezar Koyu’nun 0,5 mil batısında, sahile döküntü taşlarla bağlıdır. Hemen 

ucunda, diş gibi sivri bir kaya yükselir. Çatal Ada’nın önündeki su üstü kayaları, 

uzaktan belli olur. 

3. Hasanhüseyin Adası: Çilekli Koyu’nun kuzeyindeki burnun ucunda bulunmaktadır. 

4. Tavşan Adası: Tavşan Bükü’nün karşısındadır. 

191


Tarihi ve arkeolojik değerler açısından çok zengin olan Hisarönü Köyü’nde Bybassos, Kargıcak 

Tepe ve Kapıcık Ada antik yerleşimleri dışında birçok çiftlik yapısı, amphora atölyesi 

bulunmaktadır: 

I- Bybassos Antik Yerleşimi: Hisarönü Köyü’ndeki Hisartepe üzerinde bulunan antik 

yerleşimin, eski çalışmaların etkisiyle Rodos’un demesi olan Erine olduğu düşünülse de, 

1961’de J.M. Cook, Hisarönü Köyü’nün Erine değil, Bybassos olduğunu belirlemiştir. 

Bybassos, (Trakheia Chersonnesos = Bozburun Yarımadası) Chersonessoslular’ın Koinon’unun 

bir üyesiydi. Karia’ya özgü olan bu siyasal birliğe üye olan yerleşim, Erken Hellenistik 

Dönemden itibaren Rodos egemenliği altında olduğundan Rodos’un bir demesi (köyü) 

olmuştur. 

491 metre yüksekliğindeki Asar (Hisar) Tepe üzerinde surlarla çevrili antik yerleşim, hem Asar 

(Hisar) Tepe’yi hem de komşu yükselti olan Oyuklu Tepe’yi ve ikisi arasındaki beli 

kapsamaktadır. Yerleşime giriş, Doğudaki bir kapıdan sağlanmıştır. Buradaki evler, surların 

yanında uzanmakta ve güneyde de bir kayayla sınırlanmaktadır. Yerleşimin su ihtiyacını 

karşılayan sarnıçlardan iki tanesi burada bulunmaktadır. 

Yerleşimi çevreleyen 

surların dört ayrı evrede 

yapıldığı anlaşılmaktadır. 

Birinci evre M.Ö. 7. İla 6. 

yüzyıllara 

tarihlendirilmektedir. Bazı 

yerlerde 4,50 metre 

yüksekliğine kadar 

korunan bu arkaik surun 

büyük bölümünü takip 

etmek mümkündür. Bu 

192

evreye ait surların kapısı bugünkü patika üzerindedir. Bastion veya kulesi olmayan sur, 

savunma için hassas noktalarda dikdörtgen dönüşlerle şekillenmektedir. 

İkinci evre Klasik Dönemde düzgün yontulmuş taşlarla poligonal bir teknikle inşa edilmiştir. 

Bu dönemde yerleşim alanını batı ve kuzeye doğru genişleten sur, güney ve doğuda arkaik 

suru tekrar kullanarak birçok yerini sağlamlaştırmıştır. Klasik dönemde savaş ve savunma 

tekniklerinin gelişimi doğrultusunda sur üzerine batı, güneybatı, güneydoğu, doğu ve 

kuzeyde olmak üzere beş adet bastion eklenmiştir. 

İkinci evreyi oluşturan Klasik Dönem suru içindeki güneydoğu bastionu, muhtemelen M.Ö. 4. 

Yüzyıla rastlayan Hekatomnidler Döneminde daha kaliteli bir isodomos tekniğiyle inşa 

edilmiştir. 

Geç Bizans Dönemine tarihlendirilen en son sur evresinde yoğun olarak devşirme 

malzemelerin kullanıldığı belirlenmiştir. Bu dönemde arkaik surun arkasında batıya doğru bir 

yapı yine harç ve keramik parçalarının kullanılması suretiyle yapılmış olup, bu yapının 

doğusunda ikinci bir küçük kapı bulunmaktadır. Surun batıda bulunan kapısı ise iyi korunmuş 

durumdadır. Surun büyük kısmı, arkaik surların bulunduğu yerde inşa edilmiştir. Bu nedenle, 

bazı yerlerde surun aynı noktasında üç evrenin üst üste korunduğu görülmektedir. 

Tepede bulunan iç kale yapısı, içindeki bir trikonchos, bir tonozlu mekân ve bir kubbeli 

mekânla büyük ve gösterişli bir görünüme sahiptir. Bu yapının inşa edildiği dönemde surların 

güneydoğu bastionu üzerine büyük ve tonozlu bir sarnıç yapılmıştır. 

Asar Tepe ve çevresindeki seramik buluntularına göre Bybassos’ta M.Ö. 6.-2. yüzyıllar 

arasında kesintisiz bir yerleşim olduğu, M.S. 4.–6. ve 11.–12. yüzyıllarda, yani Erken ve Geç 

Bizans dönemlerinde tekrar yerleşim yeri olarak kullanıldığı anlaşılmıştır. 

2005-2010 döneminde yürütülen ve halen sürdürülen yüzey araştırmaları sırasında 

Bybassos’un hemen batısında, Hellenistik Döneme tarihlendirilen ve içinde altı adet stel 

kaidesi ile bir mezar odasının bulunduğu gösterişli bir mezar yapısı belirlenmiştir. 

193

Kutsal Mağara: Asar (Hisar) Tepe’nin üstündeki yerleşimin altındaki ve Güneydoğudaki 

kayanın içinde kutsal bir mağara bulunmaktadır. Mağaranın içi birkaç metreden sonra çok 

daralmaktadır. Mağaranın içinde az miktarda ve düşük kalitede keramik bulunmuştur. 

Oyuk Tepe Yerleşimi: Asar (Hisar) Tepe üzerindeki antik yerleşim, iki yükselti arasındaki bel 

üzerinden uzanarak Oyuktepe’ye doğru devam etmektedir. Yerleşimin bu bölgesinde 

çoğunlukla küçük taşlardan yapılmış evler bulunmaktadır. Ayrıca, Asar (Hisar) Tepe ile Oyuklu 

Tepe arasındaki belde büyük bir mağara daha bulunmaktadır. 

Oyuklu Tepe, Dr. Christoph Gerber tarafından ayrıntılı olarak incelenmiştir. Bu incelemeler 

sırasında, oldukça sarp ve kayalık olan tepenin üzerinde ve yamaçlarında, Kalkolitik Çağa ait 

keramik ve obsidiyen buluntulara rastlanmıştır. Tepenin güney yamacının dibinde, bir iş 

makinasının yaptığı tahribata ait dolgu toprağında Kalkolitik Çağa ait mermer bir kaba ait 

parçalar, keramikler ve aynı döneme ait bir duvar ortaya çıkarılmıştır. Kalkolitik Çağda çok az 

rastlanan mermer kap, bu buluntu yerinin özel önem taşıdığını göstermektedir. 

Antik Dönemde tepenin zirvesine bir kutsal alan kurulmuş olmalıdır. En yüksek kayanın üstü 

yontularak düz bir şekle getirilmiş ve yanına bir kaya merdiveni yontulmuştur. Üzerinde üstü 

kapalı bir yapı olduğu, çatı kiremitlerinden ve bir bloktan anlaşılmaktadır. Aynı şekilde iki 

kaya daha düzleştirilmiş olup birine kaya kabı oyulmuştur. Bunun örneklerine Hitit ve Frig 

yerleşimleriyle Loryma’da rastlanmaktadır. Biraz daha aşağıda bir sarnıç, stel için kullanılan 

bir kaya oyuğu ve küçük, basamaklı bir kaide belirlenmiştir. 

Kutsal Alan: Asar (Hisar) Tepe ile Oyuklu Tepe arasındaki belden Güneye doğru ve Oyuklu 

Tepe’nin kuzey eteğindeki büyük bir kaya terası üzerinde, kuzeyi dik kayalarla sınırlandırılan 

büyük bir kutsal alan bulunmaktadır. Batı-doğu yönünde 105 metre, güney-kuzey yönünde 

en az 80 metrelik alan, büyük ve düzgün kesilmiş taş bloklardan inşa edilmiş teras duvarıyla 

çevrilmiştir. Güneyine ise yüksek bir teras duvarı yapılmıştır. Kaba taşlardan yapılan bu 

duvar, bölgedeki erken arkaik surlarına benzemektedir. Terasta, tapınak yapısının duvar 

izlerini izlemek mümkündür. Tapınağa ait yapı elemanları bütün terasta ve altındaki yamaca 

yayılmış durumdadır. Tapınak sıra dışı bir plana sahiptir: Tapınakta üç paralel duvarla 

194

elirlenmiş yan yana iki ayrı kült mekânı vardır. Bunlardan birisinin önünde iki kaba sütun 

bulunmuş olup, sütunlarla tapınağın iç duvarları, ince kırmızı bir sıva ile kaplanmıştır. 

Barındırdığı dini yapılarla kutsal alanın, Bybassos’un kutsal merkezi olarak yorumlanması 

olasıdır. Bu alan, Loryma’daki Apollon Kutsal Alanı gibi, yerleşimin dışında bulunmakta olup 

oldukça büyük bir araziye sahiptir. Yüzey araştırmaları kutsal alanın hangi tanrıyla ilişkili 

olduğunu aydınlatacak sonuçları henüz vermemektedir. Bununla birlikte bu alanın Oyuklu 

Tepe ile organik bir bağı olduğu kesindir. Loryma Apollon ve Kastabos Hemithea kutsal 

alanları birlikte değerlendirildiğinde bir kayanın yanında veya etrafında gelişen bu dini 

alanların, Anadolu’ya ait kült geleneğinin devamını gösterdiği düşünülebilir. 

Antik Liman: Antik Liman, Asar (Hisar) Tepe’nin kuzey eteğinde, bugünkü sahilden 200-300 

metre uzaktaki tarlaların altında bulunmaktadır. Bu arazi, Antik Dönemde deniz olup erozyon 

sonucunda dolmuştur. Yüzeyde, sadece tarlaya uzanan dikdörtgen bir yapı buradaki bir 

limana işarettir. 

Erken Bizans Limanı: Bybassos yerleşimine ait ikinci bir liman Zelle Tepesi’nin kuzey 

eteğinde, Kerdime Mevkii’nde bulunmaktadır. Sahilde beş binanın duvarları, önünde kırmızı 

harçtan oluşan bir taban ve batı tarafında bir fırın belirlenmiştir. Suyun içinde, kaba taş 

bloklardan oluşan bir limanın rıhtımı bulunmaktadır. Rıhtım inşaatı için, antik taş bloklar ve 

kaideler, devşirme malzemesi olarak kullanılmıştır. Hellenistik ve Erken Bizans evresinde 

kullanılan bu limanın mendirekleri küçük olmakla birlikte kapalı bir alan yaratması açısından 

gemiler için önemli bir fonksiyonu gerçekleştirmiş olmalıdır. 

Kerde(i)me Mevkii, 5 parselde bulunan Erine Antik Kenti, İzmir 2 No.lu Kültür ve Tabiat 

Varlıkları Koruma Kurulu’nun 23.06.1993 tarih ve 3387 sayılı kararı ile I. Derece Arkeolojik Sit 

Alanı olarak tescillidir. 

II – Kastabos Hemithea Kutsal Alanı: Hisarönü yerleşiminin güneydoğusunda bulunan 842 

metre yükseklikteki Eren Dağı’nın yamaçlarında, 269 metre yükseklikteki bir alanda 

bulunmaktadır. Yöre halkı tarafından “Gâvur Pazarı”, “Asarlık” ya da “Pazarlık” olarak anılır. 

Kastabos adının aslının Luvi kökenli Kastaba olduğu düşünülmektedir. Kastaba, “tapınak 

195

düzlüğü” anlamına gelir. Kastabos kenti, yarı tanrıça Hemithea tapınağının etrafında oluşmuş 

küçük bir yerleşimdi. 

Bizanslı tarihçi Diodoros, Chersonessos’daki Kastabos’ta, Hemithea’nın bir kutsal alanı 

olduğunu söyler ve Apollon tarafından kurtarılıp Chersonessos’a getirilen Molpadia ve 

Parthenos kardeşler hakkında bir öykü anlatır: 

“Parthenos olarak adlandırılan biri, Chersonessos’taki Bubastos’da (Bybassos) 

bulunan bir kutsal alanla onurlandırılmıştır. Bu arada Molpadia, Kastabos’a gelmiş ve 

tanrısal bir epiphany (duygu) nedeniyle Hemithea (yarı tanrıça) adını almıştır ve tüm 

Chersonessos’ta onurlandırılmıştır. Kutsal alanı zamanla komşu kentler ve daha 

uzaklardan gelenler tarafından saygıyla anılan kurbanlar verilen ve değerli sunular 

getirilen daha büyük bir tapınak haline gelmiştir. Ve sonunda kutsal alan, bir bekçi 

tarafından korunmamış ve güçlü bir duvarla çevrilmemiş olmasına karşın sunu 

armağanlarıyla dolup taşmıştır.” ⁽¹⁾ 

George E. Bean tarafından Gölenye (İçmeler) yakınında bulunan bir yazıt, kutsal alanının 

Bybassos halkının denetiminde olduğunu söylemektedir. 

Dağlık bir orman alanında bulunan Kastabos (Pazarlık) Hemithea Kutsal Alanı Batı-doğu 

yönünde yaklaşık 350 m, güney-kuzey yönünde yaklaşık 250 m boyutlarındaki bir alanı 

kaplamaktadır. Kutsal alanın en önemli yapısını barındıran tapınak terası, bir tepenin sırtında 

yer almaktadır. Platformu destekleyen duvarlar güzel taş işçiliğiyle çok iyi durumdadır. 

Platformun üstündeki mimari yapılar ise bu sırtın üzerinde, her iki yamacında ve 

güneybatısındaki derenin çevresinde bulunmaktadır. 

Tapınak: Hemithea Tapınağı, tapınağa uygun yer sağlamak amacıyla inşa edilmiş bir 

platformun üzerindedir. İon düzenindeki tapınak, çok az Dor özelliği de taşır ve M.Ö. 4. 

Yüzyılın 2. Yarısına tarihlenir. Tapınak, bazı kalıntıları ele geçen daha erken bir kutsal yapının 

üzerine inşa edilmiştir. Planı basittir; derin bir pronaos ve bir celladan oluşur; opisthodomosu 

yoktur. Uzun kenarlarda 11 sütun, kısa kenarlarda 6 sütun vardır. Dikkat çeken bir durum, 

(1) – Cook, J.M.; Plommer, W.H. Sanctuary of Hemithea at Kastabos, Cambridge University Press, New York – 

1966, s.162; Diodorus Siculus: Library of History, Volume II, Books 2.35-4.58 (Loeb Classical Library No. 303) (v. 

2), Translated: Charles Henry Oldfather, 1994. 

196

kabartmalarla süslü, altar gibi bir yapıdır. Bu, pronaosta hemen cellaya girilen kapının 

önünde durur. Amacı ve tarihi bilinememektedir. Bir diğer alışılmadık özellik, platformun üç 

kenarını çevreleyen süslü duvarlar ve düzensiz aralıklarla, farklı boyutlarda inşa edilmiş küçük 

kare planlı yapılardır. Hemithea Kutsal Alanı, bir tedavi merkezi ve Karya Chersonessosu’nun 

siyasal toplantı merkezi olarak kullanıldığı için, bu yapılar buraya gelen insanlar için inşa 

edilmiştir. M.Ö. 3. Yüzyılın başında, Kastabos geniş bir yenileme ve genişletme görmüş olup 

bugün görülen yapıların çoğu o döneme aittir. 

Hemithea, hastalara şifa veren bir tanrıydı ve kutsal alanda kuluçka döneminde tedavi etme 

yöntemini uyguluyordu. Diodoros’a göre, tanrıça hastayı dikkatle izliyor ve onları uykularında 

tedavi ediyordu. Özellikle çocuk doğuran kadınlara yardımcı oluyordu; birçok ümitsiz 

durumdaki hastayı tekrar sağlığına kavuşturmuştu. 

Hemithea Kutsal Alanında 

periyodik olarak kutlanan ve 

Kastabeia adı verilen bir 

festivalin düzenlendiği 

bilinmektedir. Bu festivalin, 

önemli hastalıkların kuluçka 

döneminde yapıldığı tahmin 

edilmektedir. Kutsal alanın 

çevresinde spor yapmaya 

uygun stadion gibi yapıya 

rastlanmadığı için bu festivalde spor müsabakaları yerine tiyatro yapısının kullanıldığı tiyatro 

oyunlarının oynandığı, müzikal yarışmaların yapıldığı sanılmaktadır. Festivalin çok rağbet 

gördüğü Gölenye’de (İçmeler) bulunduğu anlaşılmaktadır. Söz konusu yazıtta, çok büyük bir 

kalabalığın olduğundan insanların binalara sığmadığı ve mali açıdan zarara uğradıkları 

anlatılır. Bu durumun, alanın genişletilmesi için tapınağa yakın uygun bir alan olmaması 

nedeniyle büyük zorluklar yarattığı açıktır. Sözü edilen dönem M.Ö. 2. yüzyıldır ve kazılar 

ışığında Hemithea Kutsal Alanı’nın (Pazarlık) ve tapınağın bu dönemden sonra önemini 

yitirdiği anlaşılmaktadır. Roma döneminde varlığını sürdürdüğüne ilişkin de pek az veri vardır. 

Bu düşüş, kısmen festivalin daha uygun bir alanda yapılması gerekliliğine bağlanabilir. Fakat 

197

öte yandan Rodoslular için genel anlamda bir çöküş dönemi söz konusudur. 4. yüzyılda 

tapınağın kurulması sadece Bybassos demesinin değil, aslında Rodos devletinin bir 

çalışmasıdır. Gölenye (İçmeler) yazıtında Rodoslular tarafından çıkarılan kararnameyi öne 

süren de bir Bybassosludur. Bybassoslular, Amos tarafından onurlandırılmıştır ve başka bir 

yazıttan öğrendiğimize göre de tapınak Hygassos Köyü’nden Parthenos tarafından 

adanmıştır. Tapınak, iki yüzyıl boyunca gelişmesini sürdürmekle birlikte aniden önemini 

yitirmiştir. Bunun nedeni ise muhtemelen gelişen Roma İmparatorluğu karşısında Rodos’un 

eski önemini ve gücünü kaybetmesi; ayrıca çevre denizlerde korsanların artan egemenliği 

nedeniyle denizaşırı yolculukların yapılamaz hale gelmesidir. 

Tiyatro: Derenin üst kotunda Chersonessos’un üç tiyatrosu arasında yer alan orta ölçekli bir 

tiyatro bulunmaktadır. Tiyatroda, cavea’nın oturma sıralarının bir bölümü, güneydeki 

analemma duvarı ve sahne binasının üç proskenion pilasterleri ile arka duvarı mevcuttur. 

Kastabos tiyatrosu, bir su toplama vadisine yerleştirildiğinden sel riski altındadır. Tiyatronun 

ikinci kademesi bu nedenle yok olmaktan kurtulamamıştır. Cavea’nın bazı oturma sıraları, 

güneydeki analemma duvarı ve sahne binasının üç proskenion pliasterleri ile arka duvarı 

mevcuttur. Toplam sıra sayısının yaklaşık 28, kapasitenin ise 3.300 kişi olduğu tahmin 

edilmektedir. Denizden 269 metre yükseklikte olan tiyatro batıya bakmaktadır. 

Diğer kalıntılar, çoğunlukla küçük teraslar üzerindeki bir-iki mekânla yapılardır. 

Tiyatronun hemen güneybatısında, bunlardan daha büyük yönetsel bir işlevi olduğu 

düşünülen bir yapının en az dört adet mekânı bulunmaktadır. Kutsal alanın kuzey yamacında 

bulunan iki adet yapı kalıntısı ise olasılıkla kaynak binalara aittir. Diğer yapıların ise buraya 

gelenlerin sağlığı ve yönetimi ile ilgili olduğu söylenebilir. 

Kutsal alanın çekirdeği, tapınak yapısı olmayıp onun hemen batısındaki kayadır. Kutsal Alan, 

M.Ö. 7. yüzyılda bu kayanın çevresinde, kayaya hiç dokunulmadan oluşmaya başlamıştır. 

Kayanın kuzey tarafındaki üç adet doğal oyuğun, Antik Dönemde faal olan bir su kaynağı 

olduğu düşünülmektedir. 

198

Hemithea Kutsal Alanı, bir tedavi merkezi ve Karya Chersonessosu’nun siyasal toplantı 

merkezi olarak kullanıldığı için, buraya gelen insanlar için küçük teraslar üzerinde yapılar inşa 

edilmiştir. M.Ö. 3. yüzyılın başında, Kastabos geniş bir yenileme ve genişletme görmüş olup 

bugün görülen yapıların çoğu o döneme aittir. 

III - Kargıcak Tepe Antik Yerleşimi: 

Hisarönü köy merkezinin kuzeydoğusunda 

bulunan Kargıcak Tepe üzerindeki 

yerleşimin antik simi bilinmemekle birlikte, 

M.Ö. 6. yüzyıl ile 1. yüzyıllar arasına 

tarihlendirilen yapım evrelerine sahip 

olduğu belirlenmiştir. Surlarda, biri arkaik, 

biri klasik iki evreyi izlemek mümkündür. 

Evler genellikle küçük boyutta ve 1-2 

mekânlıdır. Kuzeyde, kayalık bir bölgede, 

bir kutsal alan bulunmaktadır. Orada bir 

kaya sunağı ile üç adet kaya havuzu 


Genel olarak, bu yerleşim yeri Arkaik ve 

Klasik Dönemlerde Bybassos’la benzerlik göstermektedir. Ancak, Bybassos’tan farklı olarak, 

Hellenistik Dönemdeki yerleşimi yoğun değildir ve Geç Hellenistik Dönemde terk edilmiş 

olmalıdır. Kargıcak’ta, Bybassos’takinin aksine Bizans Dönemine tarihlendirilen bir evre 

belirlenememiştir. Bizans yerleşiminin olmaması yapıların daha iyi korunmasını sağlamıştır. 

IV – Kapıcık Ada Antik Yerleşimi: Hisarönü Köyü Bördübet Mevkii’ndeki Golden Key Hotel’in 

arazisinde bulunan Kapıcıkada antik yerleşimi, Karya Chersonesos’un kuzeyindeki Aperios 

Bölgesi içinde kalmaktadır. Aperios, Chersonesos’tan ayrı ve özerk bir Karya koinon’u (Birlik) 

idi ve Hellenistik Dönem’de, Physkos (Marmaris) ve Chersonesos’la birlikte Rodos’a ait 

olmuştu. 

199

Yarımadada, iki parmaklı bir tepe üzerinde, içinde yaklaşık 50 evi barındıran ve bir sur ile 

çevrilmiş bir yerleşim alanı bulunmaktadır. Yerleşimi çevreleyen surlarda, Güneyde tepenin 

sırtındaki bir arkaik evre ile denize doğru inen ve bugünkü Golden Key Hotel plajının arazisini 

içeren bir Klasik evreyi ayırmak mümkündür. Klasik evrede ortaya çıkan bu genişlemeden 

sonra, arkaik sura ait malzemelerin yeni ev ve merdivenlerin yapımı sırasında kullanılarak 

kısmen tahrip edildiği anlaşılmaktadır. Yapılan yüzey araştırmaları sırasında surların üzerinde 

üç ayrı kulenin varlığı belirlenmiş olup, bu kulelerden birinin yarımadanın karadan girişine 

hakim bir noktada olduğu görülmüştür. 

Kuzeybatıdaki burunda, geç arkaik döneme ait birçok keramik ve bir terrakotta parçasının 

bulunması nedeniyle bu alanda bir kutsal alanın bulunduğu tahmin edilmektedir. 

Yarımada üzerinde yapılan yüzey araştırmasına göre bu yerleşimin, M.Ö. 6 ila 2. yüzyıllar 

arasında kullanıldığı tahmin edilmektedir. Yerleşimdeki evlerin, alttaki yumuşak ve kırılgan 

kahverengi kayanın oyulması 

suretiyle oluşturulan 

platformlar üzerine kerpiç 

ve/veya ahşaptan yapıldığı ve 

bazılarının iki katlı olduğu 

düşünülmektedir. 

Ayrıca, Batıdaki iki burun 

arasındaki koyda, bir erken 

Bizans limanı bulunmuştur. Rıhtımın moloz taşlarla yapıldığı ve üzerine harç atıldığı, bu 

rıhtımın çevresine de bir sıra küçük yapının sıralandığı belirlenmiştir. 

Yerleşimin nekropol alanı ise yarımadanın karşısındaki kıyının yaklaşık 40 m genişliğindeki bir 

bölgede uzanmaktadır. Bu konumuyla Nekropol alanının yerleşimden görülmesinin mezarlar 

için önemli olduğu anlaşılmaktadır. Nekropol, 1970’li yıllarda, Club Amazon’a giden yolun 

inşaatı sırasında; ayrıca 2000’li yıllardaki büyük orman yangını sonrasında yeni fidelerin derin 

çukurlar açılması suretiyle dikilmesi sırasında tahrip olmuştur. 

200

Antik ismi bilinmeyen bu yerleşim, Bybassos, Köklü Dağ veya Kargıcak Tepesi antik kentleri ile 

aynı boyuttadır; ancak savunma sistemi olarak aynı güvenliğe sahip değildir. Yarımadadaki 

konumuna göre ve antik limanı henüz bilinmemekle birlikte, bu yerleşim özellikle bir liman 

kenti olarak kullanılmış olmalıdır. Yerleşime ait tarım arazilerinin ise yaklaşık 1 km kuzeyinde, 

içinde Golden Key Hoteli’nin bulunan ovada olduğu düşünülmektedir. 

V – Hisarönü – Çubucak Keramik Atölyeleri: Hisarönü (Bybassos) Köyü civarında tespit 

edilen ve büyük boyutlu bir üretimi kanıtlayan en önemli bulgu, üretici Hieroteles’e ait olan 

atölye ve amphora atık tabakalarıdır. M.Ö. 3. yüzyılın ikinci çeyreğinden itibaren faaliyete 

başlayan üreticinin, aynı yüzyılın son çeyreğine kadar kesintisiz olarak amphora ürettiği 

bilinmektedir. Ersin Doğer başkanlığında gerçekleştirilen kazı çalışmaları, söz konusu alanda, 

M.Ö. 3. yüzyıl içinde birden fazla üreticinin faaliyette bulunduğunu, bu nedenle de bu alanın, 

belirli dönemlerde birden fazla atölye içeren, günümüzde sanayi sitesi olarak adlandırılan bir 

görünümde olabileceğini göstermiştir. M.Ö. 3. yüzyıldaki bu yoğun amphora üretiminin 

ardından, Roma İmparatorluk Döneminin başlarında bu alandaki atölyelerde, literatürde 

“Geç Rhodos amphoraları” olarak tanımlanan mühürsüz mahmuz kulplu amphoraların 

üretilmiş olduğu tespit edilmiştir. 

Bulunan amphora mühürlerinin ayrımı sonucunda belirlenen amphora atölyeleri şu şekilde 

belirlenmiştir: Astos Atölyesi, Hieroteles Atölyesi, Anaksilas Atölyesi, Nikolaos Atölyesi, 

Dionysios Atölyesi, Herakleitos Atölyesi. 

Çubucak Keramik Atölyelerinin bulunduğu Çubucak Mevkii Cilt No.39, Sayfa No.15, Sıra 

No.12 ve Cilt No.39, Sayfa No.14, Sıra No.11’de yer alan taşınmazlarda sınırları belirlenen 

alan, İzmir 2 No.lu Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu’nun 31.10.1990 tarih ve 1544 

sayılı kararı ile III. Derece Arkeolojik Sit Alanı olarak tescil edilmiştir. 

201


1) Çubucak Orman İçi Dinlenme Yeri (A Tipi): 

Marmaris - Datça kara yolunun 22. kilometresi üzerinde ve Hisarönü Körfezi kıyısında 

1971 yılında tesis edilmiştir. 34 hektarlık bir alanda kurulan tesis, kızılçam, mersin, defne 

ve sığla ağaçları ile kaplıdır. 1.800 m sahil şeridi vardır. 400 çadır, 35 karavan ve 1.000 kişi 

/ gün ziyaretçi kapasitelidir. Bu tesise yönelik talep fazla olduğu için çadır sayısı sezonun 

yoğun günlerinde 850’ye kadar çıkmaktadır. Alış-veriş üniteleri, sıhhi tesis kompleksleri, 

spor sahası, su, elektrik, telefon ve kanalizasyon tesisi mevcuttur. Yerleşim projesine 

uygun bütün tesisler yapılmıştır. 

2) İnbükü Orman İçi Dinlenme Yeri (A Tipi): 

Hisarönü Körfezi kıyısında, Çubucak’tan 16 Km. mesafede, 10 hektarlık bir alanda 1984 

yılında tesis edilmiştir. İnbükü, Çökertme ve Mağara koyu olmak üzere 3 koydan ibarettir. 

150 Çadır, 20 karavan kapasitelidir. Sığla, Defne, Mersin ve Kızılçam ağaçları ile kaplıdır. 

Atık su arıtma tesisi 2004 yılında, 500 kişi/Gün kapasiteli Paket Tipi Biyolojik Atık Su 

Arıtma Tesisi yapılmıştır. Marmaris-Datça minibüsleri sahanın 3 km. uzağından 

geçmektedir. 

3) Anıt Çınar Ağacı: Hisarönü Köyü Kerdime /Kerdeme Mevkii’nde bulunan tarihi çınar 

ağacı tescillenmiştir. 




Araştırması Kesin Raporu verilerine göre toplam 1.700 hanenin bulunduğu köyde kamu 

kuruluşu olarak 3 cami, 1 Aile Sağlığı Merkezi ve 3 okul bulunmaktadır. 

Hisarönü Köyü’nün muhtarı M. Şükrü Denizhan’dır. 

202

Eğitim: Köyde eğitim, eğitmen Yaşar Şengül tarafından başlatılmış ve 1946 yılında, Aksu Köy 

Enstitüsü mezunu Hasan Hüseyin Akdeniz tarafından sürdürülmüştür. 1956 yılına 

gelindiğinde Köy İhtiyar Heyeti tarafından 2 derslikli bir okul binası yapılmıştır. 1968- 1969 

eğitim yılında okulun 61 öğrencisi ve 2 öğretmeni bulunmaktaydı. 

Bugün ise köy içindeki üç okuldan sadece biri (Hisarönü Hüseyin Durmaz İlköğretim Okulu) 

faal durumdadır ve 1-8 yıl sınıflara eğitim vermektedir. 2000 yılında hizmete giren okul 

binasındaki ısıtma kaloriferle sağlanmaktadır. 11 dersliği, 1 ana sınıfı, 1 fen ve teknoloji 

laboratuvarı, 1 bilişim teknolojileri sınıfı, 1 müdür odası, 1 müdür yardımcısı odası, 1 

öğretmenler odası ve 1 yemekhanesi bulunan okulda 1 müdür, 1 müdür yardımcısı, 8 sınıf 

öğretmeni, 9 öğretmen ve 1 hizmetli görev yapmaktadır. Köy içinde mahalleler arası taşımalı 

eğitim vardır. 



Kooperatif: Hisarönü – Marmaris arasındaki ulaşımı sağlayan 1 adet Minibüsçüler Kooperatifi 


Sağlık Kuruluşu: Köyde 5 No.lu Aile Sağlığı Merkezi bulunmaktadır. 


Hisarönü Köyü’nde içme suyu şebekesi bulunmakla birlikte kanalizasyon şebekesi, fosseptik 

ve arıtma tesisi yoktur. Köy içmesuyu şebekesinde yaz aylarında artezyen suyu, kış aylarında 

da kaynak suları kullanılmaktadır. 


Hisarönü Köyü, Hisarönü Körfezinin bitimindeki dağ eteği ile deniz kenarındaki hafif eğimli bir 

ovada kurulmuştur. 

203



Araştırması Kesin Raporu verilerine göre Hisarönü Köyü, vadi boyunca doğrusal olarak 

gelişen eski (yukarı) ve yeni aşağı mahallelerden oluşmaktadır. Geleneksel yapıların 

bulunduğu eski (yukarı) yerleşim merkezi bir vadi içine saklanmış gibidir. Bu bölgede Datça 

Yarımadası’nın genelinden farklı olarak dış sofalı büyük programlı iki tane konut örneğinin 

yanı sıra; yarımada genelinde rastlanan taş ev mimarisine uygun yapılar bulunmaktadır. 

Köydeki yapı dokusu genel olarak betonarme olup bu dokunun yüzdesi her geçen yıl 

artmakta, taş örgülü geleneksel yapı dokusundan vazgeçilmektedir. Yapı stokunun % 70’i tek, 

% 28’i iki olup üç katlı olan sadece 7 bina bulunmaktadır. Yapıların büyük bir çoğunluğu 

bahçeli ev tipinde olup % 15’inde düz beton, % 85’inde de kırma çatı yapılmıştır. 

Köy yerleşimindeki seçkin yapı olarak 170 yıllık iki adet konak bulunmaktadır. Bu konaklardan 

biri “Bekir Ağa Konağı”, diğeri de “Eski Goca Muhtarın Konağı” adıyla bilinmektedir. “Bekir 

Ağa Konağı”nın Simi (Sömeki) Adası’ndan gelen Rum ustalar tarafından yapıldığı söylenir. 

Hisarönü Köyü, Datça-Bozburun Özel Çevre Koruma Bölgesi kapsamındadır. 


Hisarönü Köyü’nün temel ekonomisi arıcılık-balcılık, hayvancılık ve balıkçılık gibi tarımsal 

faaliyetlerle turizme dayanır. T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Özel Çevre Koruma 

Başkanlığı’nca 2010 yılında hazırlattırılan Datça – Bozburun Özel Çevre Koruma Bölgesi 

Sosyo-Ekonomik, Tarihi ve Kültürel Değerler Araştırması Kesin Raporu verilerine göre köyde 

5-10 hane balıkçılıkla, 50 hane arıcılıkla, 20 hane de balıkçılıkla uğraşmaktadır. Yürütülen 

tarımsal faaliyetler daha çok hane gereksinimlerini karşılamak üzere yapılmaktadır. Köyde 

ayrıca 20 adet balıkçı teknesi bulunmaktadır. 

Köyde esnaf olarak 8 market, 10 restoran, 1 eczane, toplamda 30 tekne yapım yeri, 

marangozhane, mermerci, demir ve alüminyum doğrama atölyesi, 2 kahvehane ve jandarma 

204

karakolu bulunmaktadır. 35-30 Pazarcının katıldığı köy merkezindeki pazar Perşembe, 

Değirmenyanı Mahallesi’ndeki Pazar ise Pazar günü kurulmaktadır. 

Köyün en tanınmış tarımsal ürünü çiçek ve çam balıdır. 

Köyde muhtarlığa ait birçok amaçlı kültür merkezi ile kütüphane halka hizmet vermekte olup 

muhtarlığa ait bir bina Türk Telekom telefon santraline tahsis edilmiştir. 

Köyde emekli nüfus oldukça fazladır. 

Köy halkının temel sorunları, yetersiz imar planı ve altyapı tesislerinden kaynaklanmaktadır. 

205





03. Bean, E. G. (1987) Karia, Cem Yayınevi, İstanbul - 1987 

04. Bean, E. G., Cook, J. M., (1957) The Carian Coast III BSA (52), 1957 



06. Cook, J.M.; Plommer, W.H. (1966) Sanctuary of Hemithea at Kastabos, Cambridge 

University Press, New York – 1966 


Sorunlar: Kültürel ve Doğal Kaynak Yönetimi Ön Araştırması, İstanbul, Kasım 2004 

08. Diodorus Siculus, Library of History, Volume II, Books 2.35-4.58 (Loeb Classical 

Library No. 303) (v. 2), Translated: C.H.Oldfather, 1994 

09. Doğer, E. (1996) Hisarönü/Çubuk Rodos Amphora Atölyeleri Kazısı, 18. Kazı Sonuçları 

Toplantısı, 1996, Cilt 2, s. 235-254 

10. Doğer, E. (1998) 1997 Yılı Marmaris Hisarönü-Çubucak Kazıları, 20. Kazı Sonuçları 

Toplantısı, 1998, Cilt 2, s.439-446 

11. Doğer, E., Şenol, A. K. (1999) 1998 Yılı Marmaris Hisarönü-Çubucak Seramik 

Atölyeleri Kazısı, 21. Kazı Sonuçları Toplantısı, 1999, s.293-304 


ve Sanat Yayınları, İstanbul 2009 


14. Held, W., Şenol Cankardaş, G., Şenol, A. K. (2006) 2005 Yılı Bybassos Araştırması, 24. 

Araştırma Sonuçları Toplantısı Cilt.1, 2006, s.37-50 





206







20. Kaşer, N. (2010) Hisarönü Körfezi’ndeki Deniz Seviyesi Değişimi, Sedimantasyonu ve 

Bölgedeki Eski Çağ Kıyı Yerleşimleri Üzerindeki Etkileri, Yayınlanmamış Doktora Tezi, 

Haziran 2010, İzmir 


ÇTTAD, V/13, (2006/Güz), s. 109–135 

22. Suna D., Bozburun Yarımadası: Coğrafi Ortam ve İnsan, 

23. Umar, B. (1999), Karia, Bir Tarihsel Coğrafya Araştırması ve Gezi Rehberi, İnkılap 









06. Index Anatolicus - http://www.nisanyanmap.com/?yer=25501&haritasi=hisar%C3%B6n%C3%BC 



08. Hisarönü Hüseyin Durmaz İlköğretim Okulu - http://hisaronu.meb.k12.tr/ 


Haritalar 

01. TR-3111 Gökova Denizcilik Haritası, Ölçek: 1:100.000 

02. 1/25.000 Ölçekli HGK Haritası (O 20-a3 ve O 20-a4 paftalar) 

207



2. Marmaris Müzesi bilgileri. 

3. Hisarönü Köyü Muhtarlığı bilgileri. 

208

08. KARACA / KARACASÖĞÜT KÖYÜ 

Marmaris kent merkezinin kuzeybatısında yer alan; kuzeyinde Gökova Körfezi ve Çamlı Köyü, 

doğusunda Çetibeli, güneyinde Yeşilbelde Köyü ile çevrelenmiş; Marmaris İlçesi’ne bağlı bir 

köy yerleşimidir. Yerleşimin coğrafi koordinatları 28° 11’ 21 Doğu; 36° 55’ 49” Kuzey 

şeklinde, denizden yüksekliği de ortalama 15 m’dir. 

Yerleşimin Tarihi: George E. Bean’e göre antik dönemde Rodos Peraia’sının (Peræa 

Rhodiorum) bir kısmı olarak bilinen bu tenha bölge, sözcüğün gerçek anlamı olan deneyimsiz, 

beceriksiz nitelemesi ile bağlantılı olarak “yapısız”, “açık olan” anlamında Apeiros (απείρος) 

olarak adlandırılıyordu ve bilindiği kadarıyla Euthena ve Amnistos isimli iki Rodos köyünü 

(demesini) içeriyordu. 

İçişleri Bakanlığı İller İdaresi Genel Müdürlüğü kayıtlarına göre bölgede yer alan Ayın, Bayır, 

Buzağıotu, Dereözü, Ovacık, Söğüt, Naltaş ve Tuzla mevkileri Karacasöğüt Köyü’ne bağlıdır. 

Bunun dışında kalan başlıca mevkilerin isimleri ise şu şekilde sıralanabilir: Asmalı, Ateştepe 

Sırtları, Başyokuş Sırtı, Başyurt, Bodrum Sırtları, Boynuzseki Sırtları, Büyükbuzaotu, Çakal 

Sırtı, Çiçekli Sırtı, Düzüntaşı Sırtı, Göllüçukur, Günlükormanı, Günlükyağı, İnişyurdu, Karalı 

Sırtı, Kargı Sırtları, Kaya Sırtı, Kepenekli Sırtı, Kocaayın, Kocabel Sırtı, Kocaova, Küçükayın, 

Küfre, Löngöz, Öküzotluğu Sırtı, Pirenlidüz Sırtı, Sekinebaşı, Uzunburun Sırtı, Yastıkdüzü. 


Nüfus 

Karacasöğüt Köyü’nün nüfusu, 2011 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) verilerine 

göre 635 kişi olup bunun 315’ini (% 49,61) erkekler, 320’unu (% 50,39) kadınlar 




2010 yılı nüfusu 617’dir. 

209



Medeni Durum 

Yine aynı şekilde, bu nüfusun 98’i (% 19,10) hiç evlenmemiş, 181’i erkek, 179’u kadın olmak 

üzere toplam 360’ı (% 70,18) evli; 8’i erkek, 5’i kadın olmak üzere toplam 13’ü (% 2,53) 

boşanmış; 5’i erkek, 37’i kadın olmak üzere toplam 42’sinin (% 8,19) eşi ölmüştür. 


Nüfusun, 6+ ve 15+ yaş gruplarında 3’ü erkek, 6’sı kadın olmak üzere toplam 9 kişi (% 1,51) 

okuma yazma bilmemekte; 6+ yaş grubuna göre 287’si erkek, 288’i kadın olmak üzere toplam 

575’i (% 96,48); 15+ yaş grubuna göre 243’ü erkek, 249’u kadın olmak üzere toplam 492’si (% 



Nüfusun, 6+ yaş grubunda 43’ü erkek, 43’ü kadın olmak üzere toplam 86 kişi (% 14,43) 

herhangi bir okul bitirmeksizin okuma yazma bilmekte; 147’si erkek, 169’u kadın olmak üzere 

toplam 316 kişi (% 53,02) ilkokul, 53’ü erkek, 44’ü kadın olmak üzere toplam 97 kişi (% 16,28) 

ilköğretim okulu, 12’si erkek, 3’ü kadın olmak üzere toplam 15 kişi (% 2,52) ortaokul veya 

dengi okulu, 21’i erkek, 18’i kadın olmak üzere toplam 39 kişi (% 6,54) lise veya dengi okul, 

11’i erkek, 11’i kadın olmak üzere toplam 22 kişi (% 3,69) ise yüksekokul ve üzeri eğitim 


Nüfusun, 15+ yaş grubunda 3’i erkek, 8’i kadın olmak üzere toplam 11 Kişi (% 2,14) herhangi 

bir okul bitirmeksizin okuma yazma bilmekte; 147’si erkek, 169’u kadın olmak üzere toplam 

316 kişi (% 61,60) ilkokul, 49’u erkek, 40’ı kadın olmak üzere toplam 89 kişi (% 17,35) 

ilköğretim okulu, 12’si erkek, 3’ü kadın olmak üzere toplam 15 kişi (% 2,92) ortaokul veya 

dengi okulu, 21’i erkek, 18’i kadın olmak üzere toplam 39 kişi (% 7,60) lise veya dengi okul, 

11’i erkek, 11’i kadın olmak üzere toplam 22 kişi (% 4,29) ise yüksekokul ve üzeri eğitim 


210


Köy halkının aslen Bulgaristan göçmeni olduğu Karacasöğüt Köyü, Ovacık, Bayır, Tuzla, Karaca 

Çiftliği, Büyükbuzağıotu, Küçükbuzağıotu, Sarıdana gibi mahalle ve mevkilere sahip bir 

yerleşimdir. Karaca Koyu kenarındaki Söğütkent Sitesi ile Okluk Koyu’nda Cumhurbaşkanlığı 

Yazlık Konutu köyün önemli yerleşimleridir. Ayrıca 8 Eylül 1988-12 Mayıs 1993 tarihleri 

arasında tekneyle dünya turu yapan Haluk Karamanoğlu’nun kurduğu Karaca Koyu’ndaki 

Gökova Yelken Kulübü, köyü dünyaya açan önemli bir yelken ve yatçılık merkezidir. 

Karacasöğüt Köyü, Marmaris Kent Merkezi’ne 25 km, Muğla İl Merkezi’ne 56 km uzaklıktadır. 

Köye, D400 Muğla-Marmaris karayolu kenarındaki Marmaris Barajı’nın tam karşısındaki 

Karacasöğüt kavşağından giriş yapıp önce tepesinde ve yamaçlarında Euthena antik 

yerleşiminin bulunduğu Altın Sivrisi Tepesi’nin çevresini dolaştıktan sonra varılan Ovacık 

mevkiini, daha sonra da Bayır Mahallesini (mevkiini) geçtikten sonra ulaşılmaktadır. 


Karacasöğüt Köyü, içinde bulunduğu coğrafi alanın, dağlar ve tepeler, vadiler, dantel gibi işli 

körfez, koy ve azmaklar, küçük dere ve bataklıklar şeklinde ortaya çıkan dalgalı karakteri 

nedeniyle dağınık bir yerleşime sahiptir. 


Karacasöğüt Köyü’ne ait arazilerin, Kargıburnu-Nergis Burnu-Tuztutan Burnu-Koyun Burnu- 

Teke Burnu-Göllübük Burnu-Taneli Burnu-Küfre Koyu-Ala Tepe (427 m)-Sekinebaşı Mevkii— 

Karakuz Tepesi-Ezmer Tepe-Dumaninen Tepesi-Aytepe (401 m)-Göktaş Tepesi (427 m)- 

Kızıltepe-Kargıburnu hattı içinde kaldığı varsayılmıştır. Bu varsayımsal tanımlama ile 





211


1. Ala Tepe (427 m): Hisarönü Köyü sınırındadır. 

2. Alaca Tepe: Hisarönü Köyü sınırına yakındır. 

3. Altın Sivrisi Tepesi (541 m): Bugün üzerinde yangın gözetleme kulesi bulunmaktadır. 

4. Asmalı Tepe (480 m): Malderesi Koyu’nun güneybatısındadır. 

5. Burunsuz Tepe (172 m): Malderesi Koyu’nun batısındadır. 

6. Göktaş Tepesi (427 m): Çamlı Köyü sınırındadır. 

7. Aytepe (401 m): Yeşilbelde Köyü ile Beldibi Belediyesi sınırındadır. 

8. Gökkaya Tepesi (398 m): Ovacık Mahallesi’nin kuzeybatısıdır. 

9. Kaya Tepe (385 m): Ayın Koyu’nun güneybatısındadır. 

10. Kocabel Tepesi (364 m): Ayın Körfezi’nin güneybatısındadır. 

11. Canavar Tepe (329 m): Ayın Körfezi’nin güneybatısındadır. 

12. Karatopan Tepesi (312 m): Küfre Koyu’nun kuzeydoğusundadır. 

13. Böğürtlencik Tepesi (306 m): Karaca Koyu’nun doğusundadır. 

14. Yassı Tepe (298 m): Hırsız Liman’ın doğusundadır. 

15. Somaklıkaya Tepesi (284 m): Bayır Mahallesi’nin güneyindedir. 

16. Deligöz Tepesi (271 m): Ayın Koyu’nun güneybatısındadır. 

17. Kargıdüzü Tepesi (244 m): Karaca Koyu’nun doğusundadır. 

18. Karatopan Tepesi (188 m): Tuzla Koyu’nun doğusundadır. 

19. Kaklık Tepe (173 m): Küfre Koyu’nun kenarındadır. 

20. Burunsuz Tepe (172 m): Malderesi Koyu’nun batısındadır. 

21. Sazan Tepe (142 m): Değirmen Bükü (Deremen)’nün doğusundadır. 

22. Kargı Tepe (139 m): Küfre Koyu’nun kuzeybatısındadır. 

23. Teke Tepe (137 m): Teke Yarımadası’nın ucundadır. 

24. Küfrebaşı Tepesi (133 m): Akçabük (Küçük Hırsız Koyu)’ün kuzeydoğusundadır. 

25. Tuzla Tepe (73 m): Tuzla Koyu’nun kuzeyindeki yarımadanın ucundadır. 

26. Küçükokluk Tepesi (69 m): Okluk Koyu’nun doğusundadır. 


1. Ağtaşı Tepesi: Yeşilbelde Köyü sınırında ve Ovacık Mahallesi’nin güneybatısındadır. 

2. Anbar Tepe: Ayın Koyu’nun güneyindedir. 

3. Aykırı Tepe: Karacasöğüt Köy merkezindedir. 

212

4. Ayrıklı Tepe: Ayın Körfezi’nin güneybatısındadır. 

5. Bağla Tepe: Karaca Koyu’nun doğu kenarındadır. 

6. Ballısu Tepesi: Löngöz Koyu (Kargılı Bükü)’nun doğusundadır. 

7. Başpınar Tepesi: Ayın Körfezi’nin güneybatısındadır. 

8. Belenavlu Tepesi: Karacasöğüt Köyü merkezinin güneyindedir. 

9. Böğürtlencik Tepesi: Burunsuz Tepe, 

10. Çardak Tepe: Bayır Mahallesi’nin güneyindedir. 

11. Çatalpıynar Tepesi: Karaca Koyu’nun kuzey yanında ve kenarındadır. 

12. Çavdar Tepe: Buzağıotu Mahallesi’nin doğusundadır. 

13. Çırpı Tepe: Bayır Mahallesi’nin kuzeyindedir. 

14. Çiçekli Tepe: Köremen adalarının güneyindedir. 

15. Çobankale Tepeleri: Karacasöğüt Köyü güneyindedir. 

16. Defnelibük Tepesi: Zeytinli Koyu’nun doğusundadır. 

17. Dımdım Tepe: Karacasöğüt Köyü’nün güneydoğusundadır. 

18. Dumaninen Tepesi: Yeşilbelde Köyü sınırındadır. 

19. Eğritepebaşı Tepesi: Küfre Koyu’nun kuzeydoğusundadır. 

20. Evler Tepe: Bayır Mahallesi’nin güneyindedir. 

21. Hamzalı Tepe: Karaca Koyu’nun kenarındadır. 

22. Harıp Tepe: Yeşilbelde Köyü sınırındadır. 

23. Havuz Tepe: Okluk Koyu’nun doğusundadır. 

24. İntepe: Ovacık Mahallesi’nin güneybatısındadır. 

25. Karakuz Tepesi: Malderesi Koyu ile Yeşilbelde Köyü sınırları arasındadır. 

26. Karataş Tepesi: Değirmen Bükü (Deremen) ile Karacasöğüt Köyü arasındadır. 

27. Kazan Tepe: Bayır Mahallesi’nin güneybatısındadır. 

28. Kevkelik Tepe: Bayır Mahallesi’nin batısındadır. 

29. Kızılalan Tepesi: Yeşilbelde Köyü sınırındadır. 

30. Kızıl Tepe: Çamlı Köyü sınırındadır. 

31. Kocabel Tepe: Ballısu Koyu’nun güneyindedir. 

32. Kocaçukur Tepesi: Söğüt Koyu ile Sazanlı Koyu arasındadır. 

33. Konuralan Tepesi: Ovacık Mahallesi’nin kuzeybatısındadır. 

34. Köleme Tepe: Ayın Koyu’nun batısındadır. 

35. Kundak Tepe: Okluk Koyu’nun doğusundadır. 

213

36. Makras Tepe: Karacasöğüt Köyü merkezinin güneyindedir. 

37. Nergizlibaşı Tepe: Tuzla Koyu’nun kuzeyindedir. 

38. Odun Tepe: Ovacık Mahallesi’nin kuzeybatısındadır. 

39. Ortaca Tepe: Çamlı Köyü sınırındadır. 

40. Palamutçuk Tepesi: Karaca Koyu’nun doğusundadır. 

41. Peynircik Tepesi: Karaca Koyu’nun doğusundadır. 

42. Sabırlı Tepe: Yeşilbelde Köyü sınırındadır. 

43. Suludere Tepesi: Çiçekli Koyu’nun güneybatısındadır. 

44. Suuçan Tepesi: Sazanlı Koyu’nun doğusundadır. 

45. Tahtacı Tepe: Okluk Koyu’nun doğusundadır. 

46. Tefenli Tepe: Ayın Körfezi’nin batısındadır. 

47. Tilkiyuvası Tepesi: Ovacık Mahallesi’nin kuzeybatısındadır. 

48. Uzun Burun: Yeşilbelde Köyü ile Hisarönü Köyü sınırlarına yakındır. 

49. Yanıkharman Tepesi: Karacasöğüt Köyü’nün doğusundadır. 

50. Yanık Tepe: Ovacık Mahallesi’nin kuzeybatısındadır. 

51. Zeytinli Tepe: Okluk Koyu’nun doğusundadır. 

BURUNLAR 

1. Kargı Burnu: Karaca Koyu’nun kuzey ucudur. 

2. Dedek Burnu: Söğüt Koyu’nun doğudaki ucudur. 

3. Küçükyalı Burnu: Söğüt Koyu’nun batıdaki ucudur. 

4. Andızlı Burnu: Karaca Koyu’nun batı ucudur. 

5. Sazan Burnu: Sazanlı Koyu’nun kuzeydeki ucudur. 

6. Oklu Burnu: Okluk Koyu’nun kuzeyindeki yarımadanın ucudur. 

7. İnce Burun: Ayın Körfezi’nin batıdaki ucudur. 

8. Çiçekli Burun: Köremen adalarının güneyindedir. 

9. Kargılı Burnu: Löngöz Koyu’nun (Kargılı Bükü) doğudaki ucudur. 

10. Nergis Burnu: Löngöz Koyu’nun (Kargılı Bükü) kuzeybatı yanındadır. 

11. Tuztutan Burnu: Tuzla Koyu’nu kuzeyden çeviren yarımadanın ucundadır. 

12. Koyun Burnu: Karamuk Resifi’nin karşısındaki yarımadanın ucundadır. 

214

13. Teke Burnu: Hırsız Limanın güney kenarını oluşturan ince, uzun yarımadanın 

ucundadır. 

14. Deka Burnu: Göllü Ada’nın karşısındaki kara parçasının ucundadır. 


1. Koyun Burnu Feneri: (36⁰ 55’ 6” Kuzey, 28⁰ 01’ 3” Batı) 

YARIMADALAR 

1. Teke Yarımadası: Teke Yarımadası yüksektir. Yarısına kadar çamlık, gerisi çıplaktır. 

KOYLAR 

Sahilleri denize dik kayalık şeklinde iner. Sonunda yer alan Teke Burnu, denize dik 

inen kayalık bir burundur. 

1. Karaca Koyu: Söğüt Koyu’nun kuzeyinde Karaca Adası ve sahilinde Karaca Koyu 

uzanır. Karaca Koyu melteme açık, sahili kumsal, büyük bir koydur. Geniş bir ova 

kıyıdan başlar, içerdeki dağlara kadar uzanır. 

2. Söğüt Koyu: (36° 56’ 7” Kuzey, 28° 11’ 5” Batı) Batıda Küçükyalı, doğuda Dedek adlı iki 

yüksek burun arasından girilen Söğüt Koyu yarım mil çapında, yuvarlak koca bir 

limandır. Karacasöğüt Köyü burunları takip eden iki yamacın arasında alçak bir ova 

içinde uzanır. Bend Deresi’nin denize ulaştığı kuzey bölgesinde Karaca Çiftliği mevkii, 

Söğüt Deresi’nin denize ulaştığı ve Dedek Burnu ile Küçükyalı Burnu arasındaki güney 

kısımdaki derin koyda ise aralarında Uğur Alacakaptan gibi ünlü isimlerin bulunduğu 

Söğüt Kooperatifi evleri, üç ayrı iskele ve bol miktarda küçük restaurant vardır. 

İskelelerden biri Sadun & Oda Boro çiftinden sonra “Deriska” isimli teknesiyle dünya 

turu yapan ikinci Türk olan Haluk Karamanoğlu’nun sahibi olduğu Global Sailing ve 

Gökova Yelken Kulübü’ne aittir. Diğerini ise uzun yıllar Martı ve Setur gibi yat 

şirketleri işletmiştir. Koyun güneybatısında bulunan ve elektrikle su bağlantısı 

bulunan muhtarlığa ait ahşap iskeleye ise 30-40 gulet bağlanabilir. 

215

Koydaki bütün iskelelerde (Martı Marina?, Köy İskelesi ve Global Sailing) su, elektrik 

(220 V), duş ve tuvalet bulunmaktadır. Koyun suları çok temiz olduğu için buraya 

“Ballısu Koyu” da denmektedir. Koyun etrafındaki tepeler dik ve kayalık olmasına 

karşın sık bir çam ormanıyla kaplı. 

3. Çanak Koyu (Keşr): (Büyük Çanak - 36⁰ 56’ 47” N - 28⁰ 10’ 26 E”, Küçük Çanak - 36⁰ 

56’ 54” N - 28⁰ 10’ 41” E) Söğüt’ün hemen batısında yer alan fiyorda benzer girinti. 

Denizden koyun girişini seçmek güç ama girişin hizasına ulaşıldığında koyun 

sonundaki beyaz ev görülebilmektedir. Koy, sonuna doğru iki kola ayrılıyor. Derinlik 

kolların girişinde 6-7 metre civarında olmakla birlikte doğu kolda 2 metrenin altına 

düşüyor. Koy, sık ormanlık yamaçların altında, her yönden korunaklı bir barınaktır. 

4. Sazanlı Koyu: Sazan Burnu ile Pirendüzü Düzlükleri ve Küçüada Tepeleri arasında kalıp 

Sazan Tepe’nin altında yer alan bir koydur. İki yanı denize dik kaya iner. Girişte 20 m 

civarında olan derinlik koyun ortalarında 5 metreye, sahilde ise 1 metreye iner. Koy, 

çakıllık bir plajla son bulur. Geniş koyun ortalarında sığ bir kaya vardır. 

5. Zeytinli Koyu: Küçükada Tepeleri’nin yer aldığı yarımadanın içinde ve Zeytinliada’nın 

karşısında yer alan koydaki derinlik 20 metre civarındadır. 

6. Değirmen (Deremen, Gemi Batıran) Bükü: (36⁰ 56’ 05” N - 28⁰ 10’ 00” E) Gökova 

Körfezi’nin bu en büyük koyunun iç kısmında Hırsız, İngiliz ve Malderesi limanlarıyla 

kıyısında Cumhurbaşkanlığı Köşkünün yer aldığı Okluk Koyu bulunur. Koyun girişteki 

derinliği 20, kıyılardaki derinliği de 1 metre civarındadır. Bük güneye doğru 2 mil 

kadar girer ve içi yarım milden geniştir. 

7. Okluk Koyu: (36° 55’ 1” Kuzey, 28° 10’ Batı) Değirmen Bükü’nün doğu tarafında, 

kuzeydoğuya doğru kıvrılan kolda yer alır. Kuzey girişinin açığındaki bir kayada 1995 

yılında Sadun Boro tarafından ünlü heykeltıraş Tankut Öktem’e yaptırılan bronz 

denizkızı heykeli vardır. Kuzey yakasını, kayalık inen çamlık bir tepe oluşturur. Koyun 

içi derindir. Ortalarda 12 metreyi bulur, ilerledikçe 7-8 metreye iner. İskelenin ucuna 

yakın kısımda derinlik 2 metre civarındadır. Koyda iki restoran (Denizkızı Restoran – 

216

Mustafa Efe) ve önlerinde uzun birer T iskele vardır. Su, elektrik, duş, tuvalet, 

restoran ve mini market mevcuttur. 

8. Malderesi Koyu: Değirmen Bükü’nün en güney ucundadır. Bu koya dökülen Mal 

Deresi dahil üç ayrı azmak nedeniyle koyun sonu bataklıktır. Koyun doğu kesimi ise 

Cumhurbaşkanlığı köşkü nedeniyle yasak bölge ilan edilmiştir. 

9. Hırsız Koyu: (36° 55’ 4” Kuzey, 28° 09’ 6” Batı) Değirmen Bükü’nün batı bölümünde, 

kuzeye doğru giriş yapan ve İngiliz Limanı’ndan önce gelen bir koydur. İki yakası 

kayalık Hırsız Koyu, kuzey yönde girer ve geniş bir kumsalda sığlaşarak son bulur. Dibi 

kumdur. 

10. Çanak Koyu - İngiliz Limanı: (36⁰ 55’ 20” N - 28⁰ 09’ 26” E) Hırsız Koyu’nun batısındaki 

dik kayalık burnu dönünce, ayrı bir fiyort karşımıza çıkar. Biraz daha ilerleyince koy, 

sapan gibi iki kola ayrılır. Biri kuzeye devam eder, diğeri batıya döner. Her ikisinin de 

yarıdan sonrası sığ, dibi ise kumluktur. Değirmen Bükü’nün batı kolunda, kuzeye 

doğru kıvrılan bir limandır. Girintinin sonunda çamur birikmesi vardır. Her yönden 

mükemmel derecede korunaklıdır. “İngiliz Limanı” adı, İngiliz Kraliyet Donanması’nın 

özel bir birimi olan Special Boat Squadron’un burayı 2. Dünya Savaşı’nda üs olarak 

kullanmasından kaynaklanmaktadır. 

11. Kocayalı Koyu: Ayın Koyu’nun doğusunda yer alan küçük bir koydur. 

12. Ayin Koyu: (36⁰ 55’ 13” N - 28⁰ 08’ 46” E): İçinde küçük bir restaurantın bulunduğu 

sessiz, sakin bir koydur. Kocaayın Deresi’nin oluşturduğu azmak ovanın içinden gelip 

plajın batı ucunda denize kavuşur. İçi derinse de ağzında kum birikir. İçimi tatlı bir su 

tulumbası plajın ortasında kalır. Bu koyda Martı Giova Butik Otel’e ait inşaat devam 

etmektedir. 

13. Defneli Koyu: 

217

14. Çiçekli Koyu: İnce Burun ile Çiçekli Burun arasındaki Köremen Adaları’nın 

güneydoğusunda kalan Çiçekli Koyu’nun arkasındaki düz ovada tarlalar göze çarpar. 

15. Kamilkırığı Koyu: Çiçekli Burnu’nun batısındaki koyun, doğuya doğru içe girmiş 

bölümüdür. 

16. Ballısu Koyu: (36° 56’ 1” Kuzey, 28° 06’ 7” Batı) Löngöz’ün 1 mil kadar doğusuna 

düşen Ballısu Koyu, tamamen melteme kapalı, yalnız poyraz ile gündoğusunun 

etkilediği kapalı bir limandır. Arkasında çakıllık bir plajı ve hemen denize yakın, buraya 

adını veren bir su kuyusu vardır. 

17. Longöz Koyu (Kargılı Bükü, Güzlemek): (36° 56’ Kuzey, 28° 06’ Batı) Köremen 

Adaları’nın 1,5 mil batısındaki koydur. Kuzeye bakan geniş ağzının her iki yanında, 

yüksek tepeler denize dik iner, yamaçları yeşil çamlıktır. Güneye doğru daralarak 

giren koy geniş bir kavisle batıya döner ve ağaçların arasından yarım mile yakın içeri 

girer. Koyun sonunda çamur birikmesi vardır. Koy, körfezin içine doğru esen gündüz 

meltemine karşı oldukça korunaklı bir yerdir. Koy içinde Karaçoban Deresi’nin 

oluşturduğu azmak dışında iki ayrı azmak daha bulunmaktadır. 

18. Tuzla Koyu (Ballısu Koyu): (36° 55’ 8” Kuzey, 28° 04’ 3” Batı) Kuzeyindeki Tuztutan 

Burnu ile güneyindeki Koyun Burnu’ndan (Ballısu Burnu) doğuya doğru 1,5 mil kadar 

daralarak uzanan ince, uzun bir koydur. Kıyının açığında kayalar ve resifler 

bulunmaktadır. Tuzla Koyu’nun kuzey sahili düz ve dik kayalıktır. Az sayıdaki çam 

ağaçları, ortadan sonra sıklaşıp orman olur. Tuzla Koyu’nun sahilleri, girintili çıkıntılı, 

irili ufaklı koylarla bezenmiştir. Koyun orta yerinde, etrafı derin su, alçak, kuru bir ada 

bulunmaktadır. 1997 yılında çıkan orman yangını çevredeki zengin bitki örtüsüne 

büyük zarar vermiştir. 

19. Adalı Koyu: (36° 55’ 5” Kuzey, 28° 02’ 5” Batı) Koyun Burnu’nun 1 mil doğusunda 

küçük bir ada ile sahil arasında kalan ufak bir koydur. Plajın ortasından çıkan taşlık bir 

burun, onu ikiye ayırır. 

218

20. Fener (Çanak) Koyu: (36° 55’ 5” Kuzey, 28° 01’ 8” Batı) Büyük Tuzla Koyu’nun en 

önemli demir yeri olan Fener Koyu, Koyun Burnu’nun yarım mil doğusunda bulunur. 

Kuzey burnu, deveboynu gibi uzanır. Ucunda ayrı bir kaya ve önünde 20-30 metre 

döküntü sığlık vardır. Koy içinde dört ayrı küçük koy vardır. 

21. Hırsız Liman: (36° 54’ 6” Kuzey, 28° 02’ 5” Batı) Koyun Burnu ile Teke Burnu arasında 

kalan bir koydur. Ormanın denizde bittiği yer, koyun girişidir. İki yanından kayalık 

burun çıkar. Koyun yarısından sonra derinlik 2 metrenin altına düşer. Güney yakası 

sarp kayalık ve açıktır. 

22. Teke Koyu: Teke Burnu ile Deka Burnu ve Göllü Adası arasında kalan bir koydur. 

23. Akçabük: (36° 53’ 4” Kuzey, 28° 03’ Batı) Teke Burnu’nun güneydoğusunda bulunan 

geniş kumsal, batıya tamamen açıktır. Onun güney ucunda, karaya alçak bir boyunla 

bağlı, siyah kayalık bir yarımada, kuzey yönde çıkar. Yarımadanın içinde kalan koyun 

sonuna doğru, küçük tekneler barınabilir. Suyun derinliği 3 m olup etrafı çamlıktır. 

Buraya Küçük Hırsız Koyu da denir. 

24. Küfre Koyu: (36° 53’ Kuzey, 28° 03’ 4” Batı) Yediadalar Körfezi’nin daralan kuzeydoğu 

ucunda, aynı yönde Küfre Koyu içeri doğru girer, sığ bir bataklıkla son bulur. Küfre 

Koyu her havada barınılacak sağlam bir limandır. Küfre Deresi’nin oluşturduğu 

azmağın arkasındaki yeşil bir ova içeri doğru girer. Koya inen orman yolu bu ovayı 

dolaşır, daha sonra Bördübet yolu ile birleşir. Güzel bir yürüyüş yoludur. 


1. Karaca Adası: Karaca Koyu’nun girişinde bulunmaktadır. Güney tarafında doğru 

yükselip dik kayalarla iniş yapan Karaca Adası, zeytin ağacı ile kaplıdır. Etrafı derin 

olup barınılacak limanı yoktur. 322 bin metrekare büyüklüğündeki ada özel 

mülkiyettedir. 

2. Karaada (Pelit Adası): Sazan Burnu’nun karşısındaki küçük bir adadır. 

219

3. Zeytinli Ada (Babaşen Adası): Gökova Körfezi’nin en büyük koyu olan Değirmen 

Bükü’nün girişindedir. Üzerinde Bizans dönemine ait önemli kilise kalıntıları 


4. Çamlı Ada: Çiçekli Koyu’nun güney yakası önünde bulunur. Sahil ile arası sığ olup üstü 

çam ağaçları ile kaplıdır. 

5. Köremen Adaları: (36° 56’ 5” Kuzey, 28° 07’ 5” Batı)Kargılı (Löngöz) Burnu’ndan 1,5 

mil doğuda, Çiçekli Burnu’ndan 150 metre kadar açıkta, 15-20 m yüksekliğinde, 80- 

100 m boyutunda çıplak bir ada vardır. Bu adanın 100 m kadar doğusunda, sudan 

adam boyu çıkan parça parça kayalar yer alır. Kayaların ada ile arası ve güney tarafı 

sığ olduğu için tekne ile geçilmez. Ada ile Çiçekli Burnu arasındaki geçidin ortalarında 

4-5 m derinlik bulunur. Ayrıca, Çiçekli Burnu’n önünde, birkaç metrelik dik bir kaya 

vardır. Bu ada ve adalara Köremen Adaları denir. Batıdan Değirmenbükü’ne doğru 

gelirken, yol üstünde kalır. Kuzey tarafı derin olduğu için tekne trafiği o taraftan 

yapılır. 

6. Karamuk Resifi: Koyun (Ballısu) Burnu’nun yaklaşık 0,25 mil batısında oluşan bir 

resiftir. 

7. Karamuk Kayalığı: Teke Burnu’nun ön kısmındadır. 

8. Göllü Ada: (36° 53’ Kuzey, 28° 01’ 6” Batı) Deka Burnu’nun açığındaki küçük adadır. 

BU ismi almasının nedeni, güney kısmında oluşan küçük bir gölün varlığıdır. Adanın 

güneyindeki koyda, 4-5 metreye demirlenip meltemden korunmak mümkündür. Aynı 

şekilde, adanın poyraz köşesindeki koyda da kalınır. Her ikisinde de dip kumdur ve 

buraları yüzmek için güzel mola yerleridir. 

220

ÇEŞMELER 

1. Makras Çeşme: Karacasöğüt Köy merkezinin güneydoğusundadır. 

2. Ovacık Çeşmesi: Ovacık Mahallesi’nin güneyindedir. 


1. Aksılcan Deresi: Okluk Koyu’nun doğusundadır. 

2. Asmalı Dere: 480 m yüksekliğindeki Asmalı Tepe civarından doğup Malderesi 

Koyu’ndan denize dökülmektedir. 

3. Başpınar Deresi: Löngöz Koyu’nun güneyindedir. 

4. Bent Deresi: Karaca Koyu’nun kuzey kısmından denize ulaşmaktadır. 

5. Dikili Dere: Malderesi Koyu’na dökülmektedir. 

6. Eğri Dere: Bozukevli Tepesi ile Karatopan Tepesi arasından akarak Küfre Deresi ile 

birleşerek Küfre Koyu’na dökülmektedir. 

7. Gözülen (Gazilen) Dere: Malderesi Koyu’nun kuzey kısmında geniş bir bataklık alanı 

oluşturarak denize ulaşmaktadır. 

8. Günlük Deresi: Okluk Koyu’nun doğusundadır. 

9. Hırsız Dere: Hırsız Liman’a dökülmektedir. 

10. Karaçoban Deresi: Bir azmak oluşturarak Löngöz Koyu’ndan (Kargılı Bükü) denize 


11. Karalı Dere: Ayın Koyu’na dökülmektedir. 

12. Kazölen Deresi: Malderesi Koyu’na dökülmektedir. 

13. Kestanelik Deresi: Hisarönü Köyü sınırlarına yakındır. 

14. Kızıldere: Malderesi Koyu’na dökülmektedir. 

15. Kocaayın Deresi: Bir azmak oluşturarak Ayın Koyu’na dökülmektedir. Döküldüğü 

alanda villa yerleşimleri bulunmaktadır. 

16. Kuzu Deresi: Löngöz Koyu’na dökülmektedir. 

17. Küfre Deresi: Küfre Koyu’na ufak bir azmak oluşturarak dökülmektedir. 

18. Mal Deresi: Hisarönü Köyü sınırındadır. 

19. Maldere: Malderesi Koyu’nun güney kısmında geniş bir bataklık alanı oluşturarak 

denize dökülmektedir. 

221

20. Sabırlı Dere: Malderesi Koyu’nun doğusundadır. 

21. Söğüt Deresi: Karaca Koyu’nun güney kısmından denize dökülmektedir. 

22. Suçıktı Deresi: Yeşilbelde Köyü sınırındadır. 

23. Tenhalık Deresi: Adalı Koyu’na dökülen küçük bir deredir. 

24. Yaslı Dere: Akçabük (Küçük Hırsız Koyu) Koyu’na dökülmektedir. 

GÖLLER 

1. Tuzla Gölü: Küçük bir tuzla işletmesi niteliğindeki göl, Tuzla Koyu’nun kuzeyinde ve 

deniz kenarındadır. 


1) Euthena: Bölgenin en yüksek noktası olan Altın Sivrisi Tepesi (609 m) üstündeki kale 

kalıntılarının bu köye ait olduğu tahmin edilmektedir. Köyün önemli kalıntıları ise 

yamaçlardadır. 

G. E. Bean ve J.M. Cook tarafından 1954'te burada yüzey araştırması yapılmıştır. Kültür ve 

Turizm Bakanlığı tarafından hazırlanmış tescilli arkeolojik sit alanları listesinde yer 

almaktadır. 

Altınsivrisi civarındaki bir tepe üzerinde yer alan kalıntıların büyük olasılıkla bir Peraia 

demosuna ait olduğu düşünülmüştür Euthena'nın (Altınsivrisi) M.Ö. 4. yüzyıla ait büyük bir 

demos olduğu; Amnistos (Söğüt) ve Çetibeli Asarı'nın ise daha küçük köyler (demoslar) 

olduğu öne sürülmektedir. Çevresi çam ormanları ile çevrili tepeye batıdan; Ovacık 

istikametindeki dar bir patikadan ulaşmak mümkündür. Oldukça geniş bir alana hakim bir 

konumdadır. Bean-Cook, ören yerini ziyaret ettiği zaman tepede bir yangın kulesi olduğunu 

gözlemlemiştir. Her ne kadar Euthena'nın lokalizasyonu ile ilgili tartışmalar varsa da 

araştırmacı; burasının en uygun yer olduğunu öne sürmüştür. Tepenin eteklerinde yer alan 

Ovacık Köyü'nde Euthenite'nin mezar yazıtının bulunması bir kanıt oluşturmaktadır. Tepenin 

üzerinde çevresi duvarla çevrili yaklaşık 100 m uzunluğunda bir kale ve her iki uçta birer 

küçük kale bulunmaktadır. Kuzeydoğu taraftaki yaklaşık 24 m uzunluğunda olup bir kule ile 

desteklenmiştir. Kesme taş bloktan inşa edilmiştir. İçinde bir sarnıç bulunmaktadır. 

222

Güneybatıdaki küçük kalenin inşa 

teknikleri de diğerine benzer ve içinde 

daha büyük bir sarnıç vardır. Bu iki 

kale burçlarla destekli çifte duvar ile 

birbirine bağlanır. Etrafta Bizans 

Dönemi'ne ait olabilecek duvarlar ve 

sarnıçlar da bulunmaktadır. Tepenin 

kuzeybatı yamacında ise teraslar 

üzerinde kurulmuş bir yerleşime ait 

kalıntılar vardır. Kayaya oyulmuş bir 

merdiven ve yağ presi tespit 

edilmiştir. Kaba malların yanı sıra az 

miktarda M.Ö. 4. yüzyıla ait siyah 

firnişli çanak çömlek parçaları da mevcuttur. Yerleşme M.Ö. 4. yüzyıla tarihlendirilmiştir. 

Ovacık'ta yapılan araştırmalarda ise bir mezara ait bloklar ile üstünde Euthena'nın mezar 

yazıtı olan mermer bir sunak kaidesi tespit edilmiştir. 

Muğla Koruma Kurulu’nun 27.12.2011 tarih, 956 nolu kararı ile 1 ve 2nci dereceden 

arkeolojik sit alanı olarak tescilli olup Türkiye Kültür Mirası Kataloğunda 1 ve 2nci derece 

arkeolojik sit alanı olarak 27/118 sıra numarası ile kayıtlıdır. 

2) Amnistos: Kamiros kentine bağlı bir köy olan yerleşim bugünkü Karacasöğüt’e yakın bir 

burundadır. Bilge Umar’a göre, adının Amn(a) bölümü, aslında Amana’dır. Ama-wana 

öğelerinden türetilmiş bir Luwi dili sözcüğüdür. “Ana Tanrıça’sal, Ana Tanrıça Yurdu” 

demektir. Adın ikinci bölümü ise İstos ise, ya oradan geçen bir dereye ya da oradaki deniz 

akıntısına işaret eder. 

Burası 5,4 m yüksekliğindeki girişi, kuzeyde olan güzel duvarlarla çevrilidir. Deniz kenarında 

antik limanın düzgün kesilmiş, bosajlı taşlardan inşa edilmiş duvarlarının küçük bir kısmı 

görülmektedir. 1954'te Bean ve Cook tarafından yapılan yüzey araştırmasında Söğütköy'de 

tespit edilen kalıntılar burunda yer alan bir kale; bir kule ve aşağıdaki körfezin kıyısında 

isodomos tekniği gösteren bir rıhtım duvarından ibarettir. Kalenin inşasında hem kesme taş; 

223

hem de poligonal teknik kullanılmıştır. Duvarlar bosajlıdır. Kuzeyde 1,6 m genişliğinde ve 

yaklaşık 3 m yüksekliğinde bindirme kemerli bir kapıya sahiptir. En tepede 0,5 m kalınlığında 

duvarlara sahip bir yapı yer alır. Kule ise batıdadır ve yakın zamanda bloklarının alınması 

yüzünden büyük ölçüde harap olmuştur. Siyah firnişli bir Attika tuzluğu MÖ 5. yüzyılın son 

çeyreği ya da 4. yüzyılın ilk çeyreğine tarihlendirilmiştir. Yaklaşık 800 m genişliğindeki bir vadi 

denizden içeri kesimlere doğru 3 km kadar devam eder. Vadinin içinde sürekli akan bir dere 

ile kıyıdan yaklaşık 1,5 km uzakta 60 m uzunluğunda bir teras duvarı bulunmaktadır. Duvar 1 

m yüksekliğe kadar korunmuştur. Söğüt'ün 1,6 km uzağındaki İçme adında küçük bir koyun 

kıyısında bulunan Amnistoslu birine ait mezar yazıtından dolayı Amnistos antik yerleşiminin 

burada olduğu düşünülse de kesin bir sonuca varmak mümkün değildir. Koyda ayrıca iki 

mezar sunağı ile Hellenistik Dönem çanak çömlek parçaları bulunmuştur. 

3) Karaca – Naltaş Amphora Atölyesi: 1995 yılında Ersin Doğer ve A.Kaan Şenol tarafından 

yapılan yüzey araştırmalarında Peraia’nın batısındaki Naltaş Mevkii’nde Timokles I’in 

döneminde sadece bir yıl çalışmış olduğu tahmin edilen, Rodoslu üretici Apollinidas’a ait yeni 

bir amphora atölyesi bulunmuştur. 

4) Zeytinli Ada: Kedreai territoriumu sınırlarında kaldığı anlaşılan Zeytinli Ada’da yaptığımız 

araştırmalarda ada üzerinde önemli kalıntılara rastlanmıştır. Yapılan yüzey araştırmasında 

ada batı tarafında doğal bir liman ve buradan bir yolla ulaşılan tepede bazilikal planlı iki kilise 

ve bunların çevresinde yerleşim kalıntıları saptanmıştır. Bunun yanı sıra adanın kuzeydoğu 

kesiminde kıyıya yakın alanda yer yer liman kalıntıları görülmüştür. Kiliselerden güneyde 

olanı özellikle narteks ve apsis bölümü ile ayakta kalmıştır. Yan neflerin kuzey ve güney 

duvarları tahribat nedeni ile güçlükle seçilebilmektedir. Yapının içten apsis ve giriş bölümü 

arasındaki uzaklık yaklaşık 19 m kadardır, kısa kenarda ise 6.90 m genişliğe sahiptir. Burada 

Kilisenin iç bölümünde oldukça iyi korunmuş olan çok sayıda mimari parça ele geçmiştir. 

Bunlar, üzerinde boğa başlarına tutturulmuş olan girland bezemeli sunak parçaları, sütunlar, 

mezar stellerine ait kırık parçalar ve değişik kaide ile mimari elemanlardan oluşmaktadır. 

Bunlardan özellikle beyaz mermerden yapılmış olan stel parçası nitelikli bir işçiliğe sahiptir. 

Oturan bir figürün gövdesinin alt bölümü ile betimlendiği stel 0.59 x 0.73 m boyutlarında ve 

0.16 m kalınlığındadır. Bunun yanı sıra kilise kalıntıları üzerinde ele geçen 0.45 m. çapında ve 

0.63 yüksekliğinde girlandlı sunak ve diğer mimari öğelerin alana başka bir yerden taşındığı 

224

anlaşılmaktadır. Çünkü gerek sunak gerekse stel kaidesi Hellenistik dönem özelliği 

göstermektedir. Kilisenin alt kesiminde beyaz mermerden yapılma bir stele ait 1.42 m 

boyutlarında ve kaidede 0.50 x 0.17 m ölçülerinde korunabilmiş üzerinde ayakta duran bir 

figürün işlendiği kırık bir parça ele geçmiştir. Stilistik değerlendirilmesi ile Hellenistik çağdan 

olduğu anlaşılan ve oldukça iyi korunmuş olan bu parçada Kilise yapımı sırasında mimari 

parçaların buraya devşirme malzeme olarak kullanmak üzere taşındığı anlaşılmaktadır. Kilise 

yapısı için akla gelebilecek kalıntının altında ya da yakın çevresinde daha eski bir tapınağın 

olup olmadığıdır. Ancak kilise üzerindeki kalıntılara bakılırsa mimari parçaların moloz, 

mermer ve lokal taş gibi değişik malzemelerden ve farklı döneme ait farklı yapılardan olması 

bunların buraya dışarıdan taşındığı düşüncesi desteklenmektedir. Kilise üzerinde görülen 

sunaklar ve mimari parçalar özellikle Sedir adasında Apollon Kutsal Alanı ve çevresinde 

bulunan kalıntılara yakınlık göstermektedir. Çünkü Apollon Kutsal alanında benzer sunaklarla 

ve kum taşından yapılmış yivli sütunlar görülmüştür. Araştırma ekibinin görüşü bu 

malzemenin Sedir adasından buraya Bizans Çağında taşınmış olabileceği yönündedir. 

Güney kilisesinin alt kesiminde benzer planda apsisi dışarıya doğru taşıntı yapmış ikinci kilise 

plan ve malzemesi ile ilkine benzerdir. Yapının apsis duvarı ile yan neflerin kuzey köşesi ve 

orta nefin bir bölümü ile ayakta kalmıştır. Yapı içten 16 m uzunluktadır. Apsis genişliği 4.20 m 

derinliği ise 2.70 m kadardır. Orta nef üzerinde korunmuş olan taşıyıcı ayak izlerinden 

anlaşıldığı gibi bu kilisede bazilikal planlıdır. Kalıntının yıkıntı dolgusu üzerinde çok sayıda 

mimari parça görülmüştür. Bunlar, stel kaideleri ve sunaklara ait parçalar ile friz gibi farklı 

mimari elemanlardan oluşmaktadır. Özellikle daha sonra kalıntılarda kullanılmak üzere tahrip 

edildiği anlaşılan sunak Hellenistik dönem işçiliği göstermektedir ve kilisenin inşası için başka 

bir yerden buraya taşınmış olmalıdır. Zeytinli ada üzerindeki bu iki büyük kiliseada üzerinde 

yer alması nedeniyle zamanımıza kadar iyi koruna gelmiştir. Bu kiliselerin üzerinde bugün 

görülen ve bir yerden buraya taşındığı anlaşılan mimari parçalar ve sunakların ivedilikle 

güvenliğinin sağlanarak bir müzeye taşınması için gerekli girişimlerde bulunulmuştur. 

225

DOĞAL DEĞERLER 

Karacasöğüt Şelalesi: 

Karacain Mağarası: 

İntepe Mağarası: Köyün 4 km 

güneydoğusundaki Ovacık Mahallesi’nin 1 

km güneydoğusunda bulunmaktadır. 

Mağara birbirine bağlı bölümlerden oluşan bir sisteme sahiptir. Somalıkaya Düdeni olarak da 

adlandırılan birinci kısmın toplam uzunluğu 421,5 m, derinliği 15,5 olup bunun 342,mlik kısmı 

aktiftir. Mağara sistemi içinde 2 adet gölün 

bulunduğu ve fosil kesimi olarak adlandırılan 

ikinci bölümün 79 metre uzunluğundaki bir 

galeriden oluştuğu; ayrıca bir çıkış ağzının 

bulunduğu belirlenmiştir. Mağara ile ilgili 

incelemeler devam etmektedir. 

Somalıkaya Düdeni: Köyün Ovacık ve Bayındır 

mahalleleri arasındadır. Mağarayı rehber 

almadan bulmak oldukça zordur. 

Düden, aktif ve fosil olmak üzere iki kesimden oluşmaktadır. Kabaca doğu-batı doğrultusunda 

uzanan aktif kısım 343 metre uzunluğundadır. Sisteme, ana ağızdan ve aktif galerinin doğu 

ucundaki çöküntü alanından su girmektedir. Aktif galerilerde suyun mekanik aşındırma etkisi 

nedeniyle belirgin bir çökelim ürünü ve dolayısıyla mağara dekoru görülmez. Mağaranın fosil 

kesimi özellikle damlataş oluşumu oldukça zengindir. Ancak bu bölüm kuru olması nedeniyle 

kendini temizleyebilme kapasitesine sahip değildir. 

Karacasöğüt Köyü, Gökova Özel Çevre Koruma Bölgesi kapsamındadır. Ayrıca sahilde ayrıca 

Deniz Canlıları Rehabilitasyon Merkezi bulunmaktadır. 

226

RESMİ KURULUŞLAR 

Karacasöğüt Köyü’nün muhtarı, Mustafa Balcı’dır. 

Eğitim: Köyde ilköğretim okulu bulunmadığı için taşımalı eğitim yapılmaktadır. 

PTT: Karacasöğüt Köyü’nde PTT şubesi yoktur. 

Sağlık Kuruluşu: Karacasöğüt Köyü’nde herhangi bir sağlık kuruluşu yoktur. 


Karacasöğüt Köyü’nde içme suyu şebekesi bulunmakla birlikte kanalizasyon şebekesi yoktur. 

Söğüt Koyu’ndaki köy yerleşiminde, Piri Reis’in bu koya geldiği zaman su aldığı kaynağın 

yerine güzel bir çeşme yapılmıştır. 


Çamlı Köyü’nün temel ekonomisi arıcılık-balcılık, meyve tarımı, hayvancılık ve balıkçılık gibi 

tarımsal faaliyetlerle turizme dayanır. Köyün etrafı yemyeşil çam ağaçlarıyla çevrelenmiştir. 

Domatesi ve çileği oldukça meşhurdur. Karaca köye yolu düşenler leziz çam balını tatmalıdır. 

Yoğun kıvamıyla ünlü olan çam balı, bu yörede önemli bir geçim kaynağıdır. Karacasöğüt aynı 

zamanda mavi tur teknelerinin önemli uğrak noktalarından biridir. 

227


01. Baran, A. (2010), Hekatomnidler Öncesinde Karia Mimarisi, Ankara 






06. Diler, A., Gümüş, Ş. (2011) Bodrum Yarımadası Leleg Yerleşimleri, Adalar, Aspat, 

Kissebükü (Anastasioupolis), Mylasa-Damlıboğaz (Hydai), Kedreai (Sedir Adası) ve 

Karacaada Yüzey Araştırmaları 2010, 29. Araştırma Sonuçları Toplantısı (2011), 3. Cilt, 

s.439-462 

07. Doğaner, S. (1999), Gökova Körfezi’nde Yat Turizminin Coğrafi Koşulları, İ.Ü. Edebiyat 

Fakültesi Coğrafya Bölümü Dergisi, İstanbul, Sayı:7, s.55-74 















06. Index Anatolicus - http://www.nisanyanmap.com/?y=ak%C3%A7ap%C4%B1nar&t=ula&lv=1&u=1&ua=0 

07. Tay Project - http://www.tayproject.org/TAYages.fm$Retrieve?CagNo=5514&html=ages_detail_t.html&layout=web 

08. Euthena - http://tr.wikipedia.org/wiki/Euthenna 

228

09. Söğütkent Sitesi – Karacaköy Çevre Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma ve Dayanışma 

Derneği - Murat Sümerkan – Yönetim Kurulu Başkanı - http://sogutkent.org.tr/index.htm 

10. Türkiye Arkeolojik Yerleşimler Projesi (TAY) – Somaklıkaya Düdeni 

http://www.tayproject.org/TAYmaster.fm$Retrieve?YerlesmeNo=11901&html=mast 

erdetail.html&layout=web 


Haritalar 

01. TR-3111 Denizcilik Haritası, Ölçek: 1:100.000 

02. 1/25.000 Ölçekli HGK Haritası (O 20-a2 ve O 20-b1 paftalar) 



02. Karacasöğüt Köyü Muhtarlığı bilgileri 

229

09. ORHANİYE KÖYÜ 

Marmaris kent merkezinin güneybatısında kuzeyden Hisarönü Köyü, batı ve kuzeybatıdan 

Hisarönü Körfezi, doğudan Turunç Belediyesi ve Osmaniye Köyü, güneyden Turgut Köyü, 

güneydoğudan Bayır Köyü ile çevrili, Marmaris İlçesi’ne bağlı bir köy yerleşimidir. 


85 m’dir. 

Yerleşimin Tarihi: Eski bir Rum yerleşimi olan köyün eski adı Kiervasili’dir. 

Hicri 1308 (M. 1890-1891) tarihli Salname-i Vilayet-i Aydın kayıtlarına göre Kirvasil (Orhaniye) 


Köyün I. Dünya Savaşı öncesindeki nüfusu 408 İslam, 7 Rum; 24 Eylül 1915 tarihli nüfus 

sayımındaki nüfusu 409 İslam, 3 Rum ve 3 Eylül 1921 tarihli sayımdaki nüfusu ise 408 

Müslim, 17 Gayri Müslim olarak belirlenmiştir. Rum nüfus, 1923 tarihli mübadele sonrasında 

köyü terk ederek Yunanistan’a göç etmiştir. 

Köye bağlı iki mahalle bulunmaktadır: Keçibükü ve Merkez mahalleleri. 

İçişleri Bakanlığı İller İdaresi Genel Müdürlüğü kayıtlarına göre bölgede yer alan Koçibükü 

(Keçibükü) mevkii Orhaniye Köyü’ne bağlıdır. Köyün kapladığı alanda mevki olarak 

tanımlanan yerler, alfabetik sırasıyla şu şekildedir: 


Nüfus 


göre 1.111 kişi olup bunun 611’ini (% 55) erkekler, 500’ünü (% 45) kadınlar oluşturmaktadır. 



230

1985 yılı nüfusu 733, 1990 yılı nüfusu 746, 2000 yılı nüfusu 1.006, 2007 yılı nüfusu 1.017, 

2008 yılı nüfusu 1.071, 2009 yılı nüfusu 1.058, 2010 yılı nüfusu da 1.084’dür. 




projeksiyonu 2015 yılı için 1.095, 2020 yılı için 1.127, 2025 yılı için 1.159, 2030 yılı için 1.192, 

2035 yılı için 1.227, 2040 yılı için de 1.262’dir. 



Medeni Durum 

Yine aynı şekilde, bu nüfusun 212’si (% 24,01) hiç evlenmemiş, 293’ü erkek, 278’i kadın 

olmak üzere toplam 571’i (% 64,67) evli; 23’ü erkek, 20’si kadın olmak üzere toplam 43’ü (% 

4,87) boşanmış; 10’u erkek, 47’si kadın olmak üzere toplam 57’sinin (% 6,45) eşi ölmüştür. 


Nüfusun, 6+ ve 15+ yaş gruplarında 4’ü erkek olmak üzere toplam 4 kişi (% 0,45) okuma 

yazma bilmemekte; 6+ yaş grubuna göre 550’si erkek, 453’ü kadın olmak üzere toplam 

1.003’ü (% 98,33); 15+ yaş grubuna göre 465’i erkek, 402’si kadın olmak üzere toplam 867’si 

(% 98,19) okuma yazma bilmektedir. 


Nüfusun, 6+ yaş grubunda 89’u erkek, 62’si kadın olmak üzere toplam 151 kişi (% 14,80) 


toplam 486 kişi (% 47,65) ilkokul, 87’si erkek, 58’i kadın olmak üzere toplam 145 kişi (% 

14,22) ilköğretim okulu, 27’si erkek, 10’u kadın olmak üzere toplam 37 kişi (% 3,63) ortaokul 

veya dengi okulu, 78’i erkek, 60’ı kadın olmak üzere toplam 138 kişi (% 13,53) lise veya dengi 

231

okul, 22’si erkek, 24’ü kadın olmak üzere toplam 46 kişi (% 4,51) ise yüksekokul ve üzeri 


Nüfusun, 15+ yaş grubunda 10’u erkek, 19’u kadın olmak üzere toplam 29 Kişi (% 3,2) 


toplam 486 kişi (% 55,04) ilkokul, 81’i erkek, 50’si kadın olmak üzere toplam 131 kişi (% 

14,84) ilköğretim okulu, 27’si erkek, 10’u kadın olmak üzere toplam 37 kişi (% 4.19) ortaokul 

veya dengi okulu, 78’i erkek, 60’ı kadın olmak üzere toplam 138 kişi (% 15,63) lise veya dengi 

okul, 22’si erkek, 24’ü kadın olmak üzere toplam 46 kişi (% 5,21) ise yüksekokul ve üzeri 



Orhaniye Köyü, Marmaris Kent Merkezi’ne 15 km, Muğla İl Merkezi’ne 70 km uzaklıktadır. 

105 No.lu Minibüsçüler Kooperatifi bünyesinde çalışan minibüsler Orhaniye-Marmaris- 

Orhaniye arasında düzenli seferler yaparak ulaşımı sağlamaktadır. Orhaniye’den 07.00-17.00 

saat aralığında, Marmaris’ten de 08.30-22.00 saat aralığında minibüs bulmak mümkündür. 



Orhaniye Köyü’ne ait arazilerin, denizden Hisarönü Körfezi’ndeki Hüseyinağa Burnu’ndan 

başlayıp Eren Tepe-Yaypınar Tepesi-Çardakyeri Tepesi-Ahlat Tepesi-Tülü Burnu-Hüseyinağa 

Burnu hattı içinde kaldığı varsayılmıştır. Bu varsayımsal tanımlama ile belirlenen alan içindeki 





232


1. Türk Tepe (331 m): Orhaniye yerleşiminin kuzeyindedir. 

2. Çardakyeri Tepesi (225 m): Orhaniye Köyü ile Turgut Köyü arasındadır. 

3. Kayabaşı Tepesi (154 m): Orhaniye yerleşiminin hemen kuzeyindedir. 

4. Ahlat Tepesi (111 m): Çatalca Yarımadası’nın üstündedir. 


1. Baklabelen Tepe: Yerleşimin merkezinde, Aşağıkeçibükü’nün doğusundadır. 

2. Bozyol Tepesi: Eren Dağı’nın güneyindedir. 

3. Kızılkaya Tepesi: Eren Dağı’nın batısında, Hisarönü Köyü sınırındadır. 

4. Köklüeylik Tepesi: Eren Dağı’nın batısında, Hisarönü Köyü sınırındadır. 

5. Kule Tepe: Orhaniye yerleşiminin merkezindedir. 

6. Türkmen Tepe: Martı Marina’nın doğusundadır. 

7. Yaypınar Tepesi: Orhaniye ile Osmaniye Köyü arasındadır. 

BURUNLAR 

1. Babaç Burnu: Orhaniye Koyu’nun girişteki doğu ucudur. 

2. Hüseyinağa Burnu: Orhaniye Köyü’nün Hisarönü Köyü ile sınırındadır. 

3. Keçi Boynuzu: Martı Marina’nın tam karşısında, Çatalca Yarımadası’nın kuzeydoğuya 

doğru uzanmış bir dilinin kuzey ucundadır. 

4. Tülü Burnu: Çatalca Yarımadası’nın Orhaniye Köyü tarafındaki ucudur. 

YARIMADALAR 

1. Çatalca Yarımadası: Orhaniye Köyü ile Turgut Köyü’nü birbirinden ayıran ve kuzeye 

KOYLAR 

doğru uzanan bir yarımadadır. 

1. Orhaniye (Keçibükü, Kiervasili) Koyu (36° 45’ 40” N - 28° 07’ 32” E): Hisarönü 

Limanı'nın güney sahilinde, Tülü ile Babaç Burunları arasındadır. 

233

Her iki yakasını da çam ormanları ile kaplı yüksek dağların çevrelediği Orhaniye Koyu 

güney yönde, 1,5 mile yakın içeriye doğru girer. 

Koyun ortalarına doğru gelince, üzerinde eski bir Bizans kalesi harabesi ve duvarları 

bulunan Kale Adası önünüze çıkar. Burada, kırmızı kumdan oluşmuş bir dil, doğudaki 

alçak bir burundan başlayıp güneye doğru 400 m kadar su içinden uzanır. Ucunda taş 

bir işareti vardır. İşte burası, Orhaniye'nin meşhur Kızkumu'dur. İçi, dile yakın 2 ila 4 

m. arası derinse de, sahile doğru bataklık şeklinde sığlaşır. Çünkü, arkadaki ovadan 

koya inen iki azmak burada son bulur. 

Orhaniye'nin güney ucuna doğru sahil batı yönde girip göl gibi geniş bir koy yapar. 

Koyun içinde 5 ila 8 metre arasında bir derinlik vardır. Yatlar burada demirleyebilir. 

Her havaya kapalı emin bir limandır. Güney yönlü rüzgârlar dağların arasından çok 

kuvvetli eserse de koydaki denizi kaldıramaz. 

Koyun içinde denizin donuk mavi, turkuaz bir rengi vardır. Dip gözükmez. Zemin 

balçık-çamurdur, çok iyi demir tutar. İskelelerin baş kısmında 3 metreye yakın su 

vardır, koydaki iskelelerin çoğunda tonoz bulunur. Elektrik, su, duş, telefon 

mevcuttur. 

Bir başka demir yeri de, Kale Adası ile batısındaki sahil arasında kalan boğazdır. 

Adanın güneyinden girilip 8-10 metrede demirlenir. Sıcak yaz günlerinde meltem, 

boğazdan aşağı eser. Bu boğazın kuzey kısmı, küçük bir plajda son bulur. Burada da 

demirlenir, istenirse sahile bağlanılır. 

Boğazın üst kısmında, Kale Adası'nın karayel ucundan sığ bir kum bankı, karaya doğru 

epey ilerler. Ancak, aradaki geçidin 1/3 karaya yakın kısmında 3 m. derinlik vardır. 

234


1. Kale Adası: Orhaniye Koyu’nun kuzeybatısındadır. Üzerinde Bizans döneminde, 

yerleşimi ve dinsel merkezi korumak amacıyla yapılmış bir kale kalıntısı 

bulunmaktadır. Kale Adası’nın tümü I. Derece Sit Alanı olarak tescillidir. 


1. Bozeğri Deresi: Türk Tepe’den Orhaniye’ye doğru akıp Orhaniye Koyu’na dökülen bir 

deredir. 

2. Kocapınar Deresi: Eren Dağı’nın güneybatısından Orhaniye Koyu’na doğru 

akmaktadır. 

3. Tenelli Deresi: Bozyol Tepe ile Yaypınar Tepe arasından akıp Orhaniye Koyu’na 

dökülen bir deredir. 

DOĞAL SU KAYNAKLARI VE PINARLAR 

1. Çağıl Pınarı: Eren Dağı’nın güneybatısındadır. 

2. Geçit Pınarı: Türk Tepe’nin güneydoğu yamacındadır. 

3. Kargılısuyu Pınarı: Kule Tepe’nin kuzeydoğusundadır. 

4. Sineksuyu Pınarı: Kule Tepe’nin kuzeyindedir. 

KUYULAR 

1. Nisanağacı Kuyusu: Orhaniye yerleşiminin kuzeyindedir. 

ÇEŞMELER 

1. Karapınar Çeşmesi: Orhaniye yerleşiminin güneyindedir. 


1. Bizans Kilisesi: Martı Marina’ya ait özel arazinin içinde bulunan Bizans kilisesi, M.Ö. 5- 

6. yüzyıllarda üç evrede inşa edilmiş olup birinci evrede, üç nefli bir basilika ve apsis 

yan mekânlarıyla birlikte inşa edilmiştir. Bu tarihten hemen sonraki evrede, narteks 

235

mekânı eklenmiştir. Üçüncü evrede ise bir ön avlunun eklendiği belirlenmiştir. Bu 

dönemde narteks eklenirken, yan nef batı duvarları da yükseltilmiştir. Narteks iki katlı 

olarak inşa edilmiş; ancak üst kat sonraki dönemlerde tekrar indirilmiştir. 

Bazı duvarlar daha düzgün yapılmış ve özenle sıvanmıştır. Ayrıca binanın birçok 

yerinde, ikinci bir sıvanın varlığı belirlenmiştir. Buralarda tekrar sarı boya ve başta 

köşeler olmak üzere yapının çeşitli yerlerinde kırmızı çizgilerin izleri görülmektedir. 

Kilisenin içinde üç mimari süsleme parçası, kabartmalı levha parçaları, kırmızı 

kireçtaşından yivli bir templon direği; ortasındaki dairede haç dekoru bulunan ve çok 

aşınmış bir Erken Bizans levhası bulunmakta olup apsisin her iki tarafında profilli 

korniş blokları ve yan giriş kapıların üzerindeki iki lento halen in situ haldedir. 

Keçibükü Mevkiinde Martı Marina’ya ait 1 pafta, 6 parseldeki Kilise, İzmir 2 No.lu 

Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu’nun 20.06.1990 tarih, 1389 sayılı kararı ile 

tescillenmiş olup Martı Marina tarafından restore edilmiştir. 

2. Kale Adası Bizans Kalesi: Keçibükü’nün kuzeybatısındaki Kale Adası’nın üzerindeki 

Bizans dönemi kalesi, adanın güneydoğusunda olup yerleşimi ve dini merkezi 

korumaya yöneliktir. 

Hisarönü Körfezi GEEAK 03.05.1985 tarih ve 994 sayılı kararı ile III. Derece Sit Alanı, 

körfez içindeki Kale Adası’nın tümü I. Derece Sit Alanı olarak tescillidir. 

3. Çiftlikler: Winried Held, Gonca Cankardaş Şenol ve Ahmet Kaan Şenol tarafından 

2009 yılında yapılan Bybassos Yüzey Araştırması sırasında Kızkumu’nun hemen 

üzerinde antik bir çiftlik, bu çiftliğe ait çok yüksek ve iyi korunmuş tarım terasları ile 

mezar terası bulunmuştur. 


1. Kızkumu: Orhaniye’nin dünya çapında ünlenmesini sağlayan bir doğa harikasıdır. 

Keçibükü (Orhaniye) Koyu içinde, koyun kuzeyinden güneyine doğru, su düzeyinin 25- 

236

30 cm altından 600 metre kadar devam eden kızıl renkli kum dili, burada yürüyen 

turistler için ilginç bir deneyim olmaktadır. Deniz 

içindeki bu kum dili, Keçibükü’ne ufak bir azmak 

oluşturarak boşalan dereler sayesinde ortaya 

çıkmıştır. 

2. Özel Çevre Koruma Bölgesi: Orhaniye, Datça- 

Bozburun Özel Çevre Koruma Bölgesi 

kapsamındadır. 

3. Keçibükü Keçibükü Çingirek Mağarası: 35 metre 

yükseklikte, + 35 metre derinlikte, 23 metre uzunluğunda yatay bir mağaradır. 





kuruluşu olarak 2 cami, 1 sağlıkevi ve 1 İlköğretim okulu bulunmaktadır. 

Orhaniye Köyü’nün muhtarı Arif Ulupınar’dır. 

Eğitim: 1924 yılında açılan ilkokul 1946 yılına kadar tek derslikli olarak çalışmış, 1957 

Depreminden sonra sınıf sayısı ikiye çıkarılmıştır. 2000-2001 öğretim döneminde açılan 18 

derslikli yeni okulda 1 müdür, 1 müdür yardımcısı ve 12 öğretmen görev yapmaktadır. Okula 

daha sonra Türkiye Tekstil İşverenleri Sendikası Başkanı ve işadamı Halit Narin’in yaptığı 

bağışlar nedeniyle İnci Narin Yerlici İlköğretim Okulu adı verilmiştir. Okula köy içindeki 

mahallelerden taşımalı sistemle öğrenci getirilmektedir. 



237

Kooperatif: Orhaniye – Marmaris - Orhaniye arasındaki ulaşımı sağlayan 1 adet 105 No.lu 

Minibüsçüler Kooperatifi bulunmaktadır. 

Sağlık Kuruluşu: Köye haftada iki gün bir aile hekimi gelmektedir. 


Orhaniye Köyü’nde içme suyu şebekesi bulunmakla birlikte kanalizasyon şebekesi, fosseptik 

ve arıtma tesisi yoktur. İçmesuyu şebekesi olmakla birlikte suda yoğun tuzlanma 

gözlenmektedir. Katı atıklar köy tüzel kişiliğine ait iki çöp kamyonu tarafından 

toplanmaktadır. 

Köy içi yollar kesme taşla yapılmıştır. 


Orhaniye yerleşimi dağlık ve kıyıda olmak üzere dağınık mahallelerden oluşmaktadır. Köy 

merkezindeki merkezileşme eskiden caminin yanında iken şimdi bu özelliğini kaybetmiş ve 

köy merkezi deniz kıyısına kaymıştır. Geleneksel yapılar dağlık kesimde bulunmaktadır. 

Orhaniye genelindeki yapı tipolojisi tek katlı sundurmalı örnekler öne çıkmaktadır. İki katlı 

yapılarda ise dış sofa hem dolaşım hem de yaşama alanı olarak önem kazanmaktadır. 

Yapıların tamamı kabayonu taş ile yapılmıştır; dış cepheler sıvalıdır. Üst örtü kırma çatı 

şeklindedir; ancak çatılar en çok müdahale gören elemanlar arasındadır. Bir katlı örneklerde 

sundurma olarak, iki katlı örneklerde açık sofa olarak tanımlanmış olan yarı açık mekânlar da 

benzer şekilde en fazla kullanıcı müdahalesi gören kısımlardır. Bu bölümler sonradan 

kapatılarak kapalı mekânlara dönüştürülmüştür. 

Yapılar tek ya iki mekânla sade plan şemasına sahiptir. Odaların hepsi yarı açık mekândan 

giriş almaktadır. Odalardan biri bazı örneklerde mutfak olarak kullanılırken; bazı örneklerde 

yarı açık sundurma mekânında bulunan bir ocak ile bu mekân mutfak işlevi görmektedir. 

Odaların ısınmasında ocaklar kullanılmaktadır. 

Köyün seçkin yapıları 100-150 yıllık olduğu belirlenen 10 adet yığma taş evdir. 

238


Orhaniye Köyü’nün temel ekonomisi arıcılık-balcılık ve balıkçılık gibi tarımsal faaliyetlerle 

turizme dayanır. T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Özel Çevre Koruma Başkanlığı’nca 2010 

yılında hazırlattırılan Datça – Bozburun Özel Çevre Koruma Bölgesi Sosyo-Ekonomik, Tarihi ve 

Kültürel Değerler Araştırması Kesin Raporu verilerine göre köyde 30 hane arıcılık-balcılıkla, 5 

hane balıkçılıkla uğraşmaktadır. Yapılan tarımsal faaliyetler tümüyle hane ihtiyacına 

yöneliktir. Köyde ayrıca 3 balıkçı, 1 tur teknesi bulunmaktadır. Köyün geçim kaynağı % 60 

oranıyla turizmden, % 20 oranıyla arıcılıktan, % 10 oranıyla narenciye yetiştiriciliğinden, % 10 

oranıyla da yer fıstığı yetiştiriciliğinden kaynaklanmaktadır. 

Köyde esnaf olarak 5 market, 10 restoran, 2 marangozhane, 2 demir doğramacı, 4 kahvehane 

ve 1 fırın bulunmaktadır. 35-30 Pazarcının katıldığı köy merkezindeki pazar Perşembe, 

Değirmenyanı Mahallesi’ndeki Pazar ise Pazar günü kurulmaktadır. 

239



















11. Strabon (2009) Geopraphika Antik Anadolu Coğrafyası, Kitap XIV.2, C 65 4, s.219, 

Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul 2009 






ÇTTAD, V/13, (2006/Güz), s. 109–135 

15. Suna D. Bozburun Yarımadası: Coğrafi Ortam ve İnsan, 




240

18. “Efsaneler Koyu Kızkumu”, Atlas Aylık Coğrafya ve Keşif Dergisi, Ağustos 1995, Sayı:29, 

s.72-84 

19. “Bozburun; Mavi Gözler”, Atlas Aylık Coğrafya ve Keşif Dergisi, Mayıs 95, Sayı: 26, s.82- 

92 









06. Index Anatolicus - http://www.nisanyanmap.com/?yer=25504&haritasi=orhaniye 



08. Orhaniye İnci Narin Yerlici İlköğretim Okulu - http://orhaniyeincinarinyerlici.meb.k12.tr/ 

09. Orhaniye - http://tr.wikipedia.org/wiki/Orhaniye,_Marmaris 

10. Keçibükü Çengirek Mağarası – 

Haritalar 

http://www.tayproject.org/Magara.fm$Retrieve?MagaraNo=11275&html=cave_deta 

il_t.html&layout=web 


02. 1/25.000 Ölçekli HGK Haritası (O 20-d1 ve O 20-a3 paftalar) 




03. Orhaniye Köyü Muhtarlığı bilgileri. 

241

10. OSMANİYE KÖYÜ 

Marmaris kent merkezinin güneybatısında kuzeyden Turunç ve İçmeler belediyeleri, batıdan 

Hisarönü, Orhaniye ve Söğüt köyleri, güneyden Bayır köyü, doğudan da Marmaris Körfezi ile 

çevrili Marmaris İlçesi’ne bağlı bir köy yerleşimidir. Köyün coğrafi koordinatları 28° 12' 28'' D, 

36° 44' 18'' K, denizden yüksekliği de ortalama 470 m’dir. 

Yerleşimin Tarihi: Taşlık, kayalık bir arazideki dağınık mahallelerin bir araya getirilmesi 

suretiyle oluşturulan Osmaniye Köyü’nün kuruluş tarihi kesin olarak bilinememekle birlikte; 

Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemlerine kadar “Aleksi” adını taşıdığı, Hicri 1308 (Miladi 

1890-1891) tarihli Aydın Vilayeti Salnamesi’ne göre nüfusunun 52 hanede 312 kişi olduğu, 

milliyetçilik akımlarının güçlendiği bu tarihlerde Selimiye, Turgut, Aziziye, Orhaniye köyleri ile 

birlikte adının değiştirilerek “Osmaniye” haline dönüştürüldüğü bilinmektedir. Bölgede 

yaşayan Rumlar ise 1923 tarihli mübadele çerçevesinde zorunlu olarak Yunanistan’a göç 

ettikleri için geriye sadece Menteşe Beyliği ve Osmanlı İmparatorluğu dönemlerinde Alanya 

ve Anamur çevresinden göçen ya da bu bölgeye yerleştirilen Yörükler kalmıştır. 

Köyün I. Dünya Savaşı öncesindeki nüfusu 411 İslam; 24 Eylül 1915 tarihli sayımdaki nüfusu 

416 İslam ve 3 Eylül 1921 tarihli sayımdaki nüfusu ise 363 Müslim olarak belirlenmiştir. 

Köyün adı, 1928 tarihli “Son Teşkilat-ı Mülkiyede Köylerimizin Adları” yayında Marmaris 

Merkez Nahiyesi’ne bağlı bir köy olarak geçmektedir. 

Osmaniye Köyü’ne bağlı bir mahalle olan Turunç, 1987 yılında Dereyüzü ve Asarcık 

mahalleleri ile birlikte üç mahalleli bir köy, daha sonrasında da belediye olmuştur. 

Bugün köye bağlı 12 (?) mahalle bulunmaktadır: Akbağ, Ayvalı, Camiyanı, Gökçeağaç, 

Hacıağaç, İncirlik, Kavacık, Kumlubük, Kuyucak, Sarnıç, Üzümlük, Yassıpiren mahalleleri. 

İçişleri Bakanlığı İller İdaresi Genel Müdürlüğü kayıtlarına göre bölgede yer alan Akbağ, 

Ayvalıpınar, Camiyanı, Çukur, Çukuralan, Gökçeağaç, Hacıağaç, İncirlik, Kadırga, Kavacık, 

242

Kumlubük, Kuyucak, Sarnıç, Üzümlük ve Yassıpiren Osmaniye Köyü’ne bağlıdır. Köyün 

kapladığı alanda mevki olarak tanımlanan diğer yerler, alfabetik sırasıyla şu şekildedir: İnbaşı 

Mevkii, Sami Düzü, Şaban Alanı, Tepelce Mevkii. 


Nüfus 


göre 505 kişi olup bunun 257’sini (% 53,37) erkekler, 248’ini (% 46,63) kadınlar 






incelenmesinden de görüldüğü gibi Osmaniye Köyü’nün nüfusu, Türkiye ve Marmaris 

ortalamalarının aksine devamlı olarak 400-500 aralığında oynamakta olup bu durum dışarıya 

göç verdiğini göstermektedir. Nitekim köy nüfusunun 2015-2040 dönemindeki 

projeksiyonunu gösteren tahminler de bu durumu doğrulamaktadır. 




nüfus projeksiyonu 2015 yılı için 467, 2020 yılı için 464, 2025 yılı için 461, 2030 yılı için 458, 

2035 yılı için 455, 2040 yılı için de 453’tür. 



243

Medeni Durum 

Yine aynı şekilde, bu nüfusun 102’si (% 25,12) hiç evlenmemiş, 136’sı erkek, 135’i kadın 

olmak üzere toplam 271’i (% 66,75) evli; 4’ü erkek, 4’ü kadın olmak üzere toplam 8’i (% 1,97) 

boşanmış; 3’ü erkek, 22’si kadın olmak üzere toplam 25’inin (% 6,16) eşi ölmüştür. 


Nüfusun, 6+ ve 15+ yaş gruplarında 1’i erkek, 3’ü kadın olmak üzere toplam 4 kişi (% 0,99) 

okuma yazma bilmemekte; 6+ yaş grubuna göre 235’i erkek, 223’ü kadın olmak üzere toplam 

458’i (% 98,28); 15+ yaş grubuna göre 209’u erkek, 189’u kadın olmak üzere toplam 398’i (% 



Nüfusun, 6+ yaş grubunda 37’si erkek, 61’i kadın olmak üzere toplam 98 kişi (% 21,03) 

herhangi bir okul bitirmeksizin okuma yazma bilmekte; 120’si erkek, 112’si kadın olmak 

üzere toplam 232 kişi (% 49,79) ilkokul, 44’ü erkek, 33’ü kadın olmak üzere toplam 77 kişi (% 


veya dengi okulu, 26’sı erkek, 14’ü kadın olmak üzere toplam 40 kişi (% 8,58) lise veya dengi 

okul, 2’si erkek, 1’i kadın olmak üzere toplam 3 kişi (% 0,64) ise yüksekokul ve üzeri eğitim 


Nüfusun, 15+ yaş grubunda 14’ü erkek, 30’u kadın olmak üzere toplam 44 Kişi (% 10,84) 

herhangi bir okul bitirmeksizin okuma yazma bilmekte; 120’si erkek, 112’si kadın olmak 

üzere toplam 232 kişi (% 57,14) ilkokul, 41’i erkek, 30’u kadın olmak üzere toplam 71 kişi (% 



okul, 2’si erkek, 1’i kadın olmak üzere toplam 3 kişi (% 0,74) ise yüksekokul ve üzeri eğitim 


244


Osmaniye Köyü, Marmaris Kent Merkezi’ne 18 km, Muğla İl Merkezi’ne 70 km uzaklıktadır. 

Köye ait toplu ulaşım aracı yoktur. Ulaşımda yoldan geçen çevre köylere ait araçlar 

kullanılmaktadır. 



Osmaniye Köyü’ne ait arazilerin, denizden Damlacık Kuyu-Asarcık Burnu (Amos Antik Kenti 

kalıntılarının bulunduğu alan hariç)-Palamut Tepe (879 m)-Türkmen Tepe (671 m)-Alkaya 

Tepe-Aşlama Tepe (379 m)-Çatalbaşı Tepesi-Eren Dağı (842 m)-Yaypınar Tepesi-Asar Tepesi 

(491 m)-Türkmen Tepe (491 m)-Eğlekbaşı Tepesi (626 m)-Söbüce Tepe-Zeytindağ Tepesi (818 

m)-Karacabelen Tepesi- Damlacık Kuyu hattı içinde kaldığı varsayılmıştır. Bu varsayımsal 

tanımlama ile belirlenen alan içindeki coğrafi işaretler ise şu şekilde sıralanabilir: 


Osmaniye Köyü’nün bulunduğu bölge Marmaris Körfezi ile Hisarönü Körfezi arasında yer alan 

ve içinde bölgenin en yüksek tepesi olan 879 metre yüksekliğindeki Palamut Tepe’yi 

barındıran engebeli, taşlık ve kayalık bir arazi yapısına sahiptir. Bölgedeki tüm ufak 

yerleşimler bu hırçın arazinin el verdiği düzlükler ya da taraçalar yapılarak yaratılan 

alanlardır. 




1. Palamut Tepe (879 m): Kavacık Mahallesi’nin kuzeyindedir. Üstünde orman yangın 

gözetleme kulübesi vardır. 

2. Eren Dağı (842 m): Orhaniye Köyü sınırındadır. 

3. Alacadağ Tepesi (817 m): Kumlubük Koyu’nun batısındadır. 

245

4. Rüzgârlı Tepe (676 m): Kuyucak Mahallesi’nin kuzeyindedir. 

5. Türkmen Tepe (671 m): Turunç Belediyesi sınırındadır. 

6. Andızlı Tepe (656 m): Gökçeağaç Mahallesi’nin kuzeyindedir. 

7. Eğlekbaşı Tepesi (626 m): Bayır Köyü sınırındadır. 

8. Zeytindağı (616 m): Bayır Köyü sınırındadır. 

9. Köpeköldü Tepesi (606 m): Akdaş Mahallesi’nin batısındadır. 

10. Yapılı Tepe (524 m): Gökçeağaç Mahallesi’nin kuzeydoğusundadır. 

11. Asar Tepesi (491 m): Turgut Köyü sınırındadır. 

12. Türkmen Tepesi (491 m): Turgut Köyü sınırındadır. 

13. Aşlama Tepe (379 m): Hacıağaç Mahallesi’nin kuzeyinde ve Hisarönü Mahallesi 

sınırındadır. 

14. Sarayagedik Tepesi (354 m): Kumlubük Koyu’nun batısındadır. 


1. Alkaya Tepesi: Turunç Belediyesi sınırındadır. 

2. Bakacak Tepe: Camiyani Mahallesi’nin kuzeydoğusundadır. 

3. Çatalbaşı Tepesi: Hisarönü Köyü sınırındadır. 

4. Çatırık Tepe: Osmaniye Köyü yerleşiminin güneyindedir. 

5. Çilekli Tepe: Yassıpiren Mahallesi’ndedir. 

6. Delikdağ Tepesi: Palamut Tepesi’nin güneybatısındadır. 

7. Hatipavlusu Tepesi: Kavacık Mahallesi’nin kuzeyindedir. 

8. İçburun Tepesi: Yassıpiren Mahallesi’nin güneyindedir. 

9. Kaplankovuğu Tepesi: Kuyucak Mahallesi’nin kuzeybatısındadır. 

10. Karacabelen Tepesi: Kumlubük’ün güneyinde ve Bayır Köyü sınırındadır. 

11. Kengerli Tepe: Sarnıç Mahallesi’nin kuzeydoğusundadır. 

12. Kır Tepe: Kuyucak Mahallesi’nin batısındadır. 

13. Kuruandız Tepesi: Üzümlük Mahallesi’nin kuzeyindedir. 

14. Ortaca Tepe: Kumlubük’ün batısında olup Bayır Köyü sınırına yakındır. 

15. Peynir Tepe: İncirlik Mahallesi’nin kuzeybatısındadır. 

16. Söbüce Tepe: Bayır Köyü sınırındadır. 

17. Suluçukur Tepesi: Bayır Köyü sınırındadır. 

246

18. Uşburun: Yassıpiren Mahallesi’nin güneyindedir. 

19. Yanıkdağ Tepesi: Turunç Belediyesi sınırına yakındır. 

20. Yapraklı Tepe: Kavacık Mahallesi’nin kuzeyindedir. 

21. Yaypınar Tepesi: Yassıpiren Mahallesi’nin güneybatısında olup Orhaniye Köyü sınırına 

yakındır. 

22. Yumru Tepe: Kavacık Mahallesi’nin güneybatısındadır. 

BURUNLAR 

1. Asarcık Burnu: Kumlubük’ün kuzeydeki ucudur. 

KOYLAR 

01. Kumlubük (36° 45’ N - 28° 16’ 4” E): Kadırga Burnu’nun 1,5 mil kuzeyinde, geniş bir 

koydur. Sahili kumsal plaj, çevresi dağlık olup güney yamaçları ormanlarla kaplıdır. 

Koy, melteme ve güney rüzgârlarına kapalı olmakla birlikte doğulu rüzgârlara açıktır. 

Plajın bittiği kuzey köşesi, koyun en korunaklı yeridir. Dibi kum, 5-6 derinliktedir. 

Burada, bir lokanta iskelesinin önünde şamandıralar vardır. 

Kumlubük Koyu, Marmaris’ten gelen gezi teknelerinin en önemli uğrak noktalarından 

biridir. Koyun güneybatı köşesinde yer alan Yat Kulübü, yatlara servis veren bir tesis 

olup önünde tonozlu, 20 yatlık beton bir “T” iskelesi vardır. İskelenin derinliği 4 

metredir. Bu iskelede teknelere su ve elektrik bağlanır. Tesiste duş, tuvalet, telefon, 

faks vardır. 


01. Eldire Deresi: Kuyucak Mahallesi’nin güneybatısındadır. 

02. Kapız Deresi: Kumlubük Koyu’na dökülmektedir. 

03. Kavacık Deresi: Kavacık Mahallesi’nin güneyindedir. 

04. Kısıkboğaz Deresi: Akbağ Mahallesi’nin kuzeyindedir. 

05. Kızıl Dere: İncirli Mahallesi’nin kuzeyindedir. 

06. Kurun Dere: İncirlik Mahallesi’nin güneyindedir. 

07. Namlu Dere: Kuyucak Mahallesi’nin güneyindedir. 

08. Temelli Deresi: Orhaniye Köyü sınırındadır. 

247

ÇEŞMELER 

1. Gerezli Çeşme: Palamut Tepesi’nin güneydoğusundadır. 

2. Kızgıl Çeşme: Kuyucak Mahallesi’nin kuzeybatısındadır. 

3. Sülüklü Çeşme: Kumlubük Koyu’nun güneyindedir. 


İncirli Pınar: Kumlubük Koyu’nun batısındadır. 

KUYULAR 

1. Karaoğlan Kuyusu: Yassıpiren Mahallesi’nin güneybatısındadır. 

2. Kızıl Kuyu: Kuyucak Mahallesi’nin kuzeyindedir. 

3. Yukarı Kuyu: Kuyucak Mahallesi’nin kuzeyindedir. 


Amos Antik Kenti’ne ait kalıntılar, Kumlubük Koyu’nun kuzeyindeki yarımadanın üzerinde 

olmakla birlikte; bu ören yerine ait bilgiler Turunç yerleşimine ait bölümde ele alındığı için, 

bu kalıntıların bulunduğu alanın Osmaniye Köyü sınırları içinde bulunmadığı sonucuna 

varılmıştır. Bunun dışında, yapılan tüm araştırmaların sonucu olarak Osmaniye Köyü sınırları 

içinde başkaca bir tarihi ve arkeolojik değerin mevcut olmadığı sonucunda varılmıştır. 


1. Kumlubük Mağarası: Villa Florya Beach Hotel’in web sayfasındaki bilgiler dikkate 

alındığı takdirde; Kumlubük’ün güneydoğu tepelerinde sarkıt ve dikitleri bulunan bir 

mağara bulunmaktadır. Bu bilgiye göre, dar bir girişi olan mağara yaklaşık üç-dört 

metre yüksekliğindeki bir ön galeri ile başlamakta ve dar geçitlerle birbirine bağlanan 

birçok galeriden oluşmaktadır. 

2. Datça-Bozburun Özel Çevre Koruma Bölgesi: Osmaniye Köyü, Datça-Bozburun Özel 

Çevre Koruma Bölgesi kapsamındadır. 

248

3. Kavacık Kanyonu: Kavacık Mahallesi yakınındaki kanyon, 6 kilometrelik bir uzunlukta 

ve 350 metrelik bir kod farkı içinde 15, 18 ve 33 metrelik şelalelerle birçok su 

havuzunu içermektedir. Kanyon geçişi sonucunda İçmeler Koyu’na ulaşılmaktadır. 

4. Çakmaklı Kanyonu: Köy Muhtarlığı, bu kanyonun bitiminde tarihi evler ve havuz 

olduğunu bildirmekle birlikte, tüm yazılı kaynaklarda böyle bir kanyonun bilgisine 

ulaşılamamıştır. 

5. Doğaya Yönelik Tehditler: 2008 yılında Marmaris Sulh Hukuk Mahkemesi’nce 

çalışmaları durdurulan manganez madeni işletme çalışmaları, köy halkı tarafından 

doğal zenginlikler ve balcılık faaliyetleri için ciddi bir tehdit olarak algılanmaktadır. 





kuruluşu olarak 3 cami ve 1 muhtarlık binası bulunmaktadır. Köy muhtarlığının hizmet binası 

olmadığı için özel mülkiyete ait bir binada çalışmaktadır. 

Osmaniye Köyü’nün muhtarı Türköz Deveci’dir. 

Eğitim: Köyde okul binası olmakla birlikte faal değildir. Köy çocukları okumak için taşımalı 

sistemle Bayır Köyü’ndeki ilköğretim okuluna gitmektedir. 



Sağlık Kuruluşu: Köyde bir sağlıkevi yoktur. Köye haftada iki gün aile hekimliği uygulaması 

kapsamında doktor gelmektedir. 

249

Köyde telefon santral ve televizyon radyo vericisi binaları bulunmaktadır. Ayrıca yangın 

müdahale merkezi ve helikopter su alma havuzları bulunmaktadır. Köy tüzel kişiliğine ait 1 

traktör ve bu traktöre bağlı su tankı yangına acil müdahale için hazır tutulmaktadır. 


Köyün kanalizasyon şebekesi yoktur. Foseptik kullanılmaktadır. Çöpler, Turunç Belediyesi 

tarafından toplanmaktadır. İçme suyu şebekesi olmasına karşın, su yetersizdir ve suda 

kireçlenme vardır. 


Osmaniye Köyü, ana yol etrafındaki bahçeli evlerden oluşan dağınık ve organik bir yerleşim 

yapısına sahiptir. Evlerin çoğu iki katlı ve betonarmedir. Çatılar ise kırma ve kiremitlidir. 

Yerleşimde merkezi bir yapılanma yoktur. Yollar genellikle parke döşeme, ana yol ise asfalttır. 


Osmaniye Köyü’nün temel ekonomisi arıcılık-balcılık faaliyetine dayanır. T.C. Çevre ve Orman 

Bakanlığı Özel Çevre Koruma Başkanlığı’nca 2010 yılında hazırlattırılan Datça – Bozburun Özel 

Çevre Koruma Bölgesi Sosyo-Ekonomik, Tarihi ve Kültürel Değerler Araştırması Kesin Raporu 

verilerine göre köyde 1250 hane arıcılık-balcılıkla, 2 hane balıkçılıkla ve 4 hane turizm 

işletmeciliğiyle uğraşmaktadır. Köyde bulunan dört teknenin ikisi mavi turda, diğer ikisi ise 

Turunç-Marmaris arasında yolcu taşımacılığında kullanılmaktadır. 

Köyde işyeri olarak 10 restoran, 1 bakkal ve 1 marangozhane bulunmaktadır. 

Marmaris Ticaret Odası ve Osmaniye Köyü Muhtarlığı işbirliği ile 2012 yılında kurulan Balevi, 

yöredeki balcılık faaliyetlerinin gelişmesi için çalışmaktadır. 

250











07. Strabon (2009) Geopraphika Antik Anadolu Coğrafyası, Kitap XIV.2, C 65 4, s.219, 

Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul 2009 



ÇTTAD, V/13, (2006/Güz), s. 109–135 

10. Suna D. Bozburun Yarımadası: Coğrafi Ortam ve İnsan, 




13. Üreten, H. (2011) Eski Anadolu’da Arı ve Bal, History Studies International Journal of 

History, Volume 3/3, 2011, 363-382 

14. Son Teşkilat-ı Mülkiyede Köylerimizin Adları, Hilal Matbaası, İstanbul 1928, s.951- 

961. 


92 



251







06. Index Anatolicus - http://www.nisanyanmap.com/?yer=25505&haritasi=osmaniye 



08. Marmaris Balevi - http://www.marmarisbalevi.com.tr/ 

09. Osmaniye Köyü - http://www.yerelnet.org.tr/koyler/koy.php?koyid=255846 

10. Ecoraft - http://www.ecoraft.com/siz.html 

Haritalar 


02. 1/25.000 Ölçekli HGK Haritası (O 20-a3 ve O 20-d2 paftalar) 



02. Osmaniye Köyü Muhtarlığı bilgileri. 

252

11. SELİMİYE KÖYÜ 

Marmaris kent merkezinin güneybatısında, kuzeyden Hisarönü Körfezi, batıdan Bozburun 

Belediyesi, doğudan Turgut, güneyden Söğüt köyü ile çevrili Marmaris İlçesi Bozburun 

bucağına bağlı bir köy yerleşimidir. Köyün coğrafi koordinatları 28° 5' 35'' D, 36° 42' 20'' K, 


Yerleşimin Tarihi: Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemlerine kadar “Losta” adını taşıdığı, 

Hicri 1308 (Miladi 1890-1891) tarihli Aydın Vilayeti Salnamesi’ne göre nüfusunun 60 hanede 

323 kişi olduğu, milliyetçilik akımlarının güçlendiği bu tarihlerde Osmaniye, Aziziye, Orhaniye 

ve Turgut köyleri ile birlikte adının değiştirilerek “Selimiye” haline dönüştürüldüğü 

bilinmektedir. Bölgede yaşayan Rumlar ise 1923 tarihli mübadele çerçevesinde zorunlu 

olarak Yunanistan’a göç ettikleri için geriye sadece Menteşe Beyliği ve Osmanlı 

İmparatorluğu dönemlerinde göçen ya da bu bölgeye yerleştirilen Yörüklerle Bulgaristan 

Razgrad bölgesinden gelen “Balkan muhacirleri” kalmıştır. 

Köyün I. Dünya Savaşı öncesindeki nüfusu 412 İslam, 24 Eylül 1915 tarihli sayımdaki nüfusu 

411 İslam olarak belirlenmiştir. 

Bugün köye bağlı yedi mahalle bulunmaktadır: Armutçuk, Bahçeiçi Mahallesi, Kızılköy, Bük, 

Buruncuk, Gemecik, Sığliman, Yukarı Mahalle 

İçişleri Bakanlığı İller İdaresi Genel Müdürlüğü kayıtlarına göre bölgede yer alan Aşağı 

Gemecik, Camiyanı, Gemecik, Gerenpınar ve Kızılköy Selimiye Köyü’ne bağlıdır. . Köyün 

kapladığı alanda mevki olarak tanımlanıp 1/25.000 ölçekli haritada ve Maliye Bakanlığı Gelir 

İdaresi Başkanlığı’na ait emlak vergisi rayiç listelerinde yer alan diğer yerler / mevkiler şu 

şekildedir: Alıççık Burnu, Bağiçi, Boğaziçi, Derinazmak, Erler, Gemecitdüzü, Geneevitarla, 

Hasanın Yeri, Hayıtlık, Karagöl, Pınarçukuru, Sarıçukur, Tespiheni, Yenisarnıçdüzlüğü. 

253


Nüfus 

Selimiye Köyü’nün nüfusu, 2011 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) verilerine 

göre 1.123 kişi olup bunun 589’unu (% 52,45) erkekler, 534’ünü (% 47,55) kadınlar 




1985 yılı nüfusu 715, 1990 yılı nüfusu 765, 2000 yılı nüfusu 1.029, 2007 yılı nüfusu 955, 2008 

yılı nüfusu 999, 2009 yılı nüfusu 1.026, 2010 yılı nüfusu da 1.039’dur. 




nüfus projeksiyonu 2015 yılı için 1.024, 2020 yılı için 1.022, 2025 yılı için 1.021, 2030 yılı için 

1.019, 2035 yılı için 1.017, 2040 yılı için de 1.016’dır. 



Medeni Durum 

Yine aynı şekilde, bu nüfusun 180’i (% 19,82) hiç evlenmemiş, 308’i erkek, 289’u kadın olmak 

üzere toplam 597’si (% 65,75) evli; 29’u erkek, 34’ü kadın olmak üzere toplam 63’ü (% 6,94) 

boşanmış; 14’ü erkek, 54’ü kadın olmak üzere toplam 68’inin (% 7,49) eşi ölmüştür. 

Okur Yazma Bilinirliği 

Nüfusun, 6+ ve 15+ yaş gruplarında 2’si erkek olmak üzere toplam 2 kişi (% 0,22) okuma 

yazma bilmemekte; 6+ yaş grubuna göre 509’u erkek, 468’i kadın olmak üzere toplam 977si 

(% 97,12); 15+ yaş grubuna göre 456’sı erkek, 423’ü kadın olmak üzere toplam 879’u (% 


254


Nüfusun, 6+ yaş grubunda 64’ü erkek, 64’ü kadın olmak üzere toplam 128 kişi (% 12,72) 

herhangi bir okul bitirmeksizin okuma yazma bilmekte; 234’ü erkek, 239’u kadın olmak üzere 

toplam 473 kişi (% 47,02) ilkokul, 85’i erkek, 55’i kadın olmak üzere toplam 140 kişi (% 13,92) 

ilköğretim okulu, 33’ü erkek, 20’si kadın olmak üzere toplam 53 kişi (% 5,27) ortaokul veya 

dengi okulu, 54’ü erkek, 58’i kadın olmak üzere toplam 112 kişi (% 11,13) lise veya dengi 

okul, 39’u erkek, 32’si kadın olmak üzere toplam 71 kişi (% 7,06) ise yüksekokul ve üzeri 


Nüfusun, 15+ yaş grubunda 16’sı erkek, 25’i kadın olmak üzere toplam 41 Kişi (% 4,52) 

herhangi bir okul bitirmeksizin okuma yazma bilmekte; 234’ü erkek, 239’u kadın olmak üzere 

toplam 473 kişi (% 52,09) ilkokul, 80’i erkek, 49’u kadın olmak üzere toplam 129 kişi (% 

14,21) ilköğretim okulu, 33’ü erkek, 20’si kadın olmak üzere toplam 53 kişi (% 5,84) ortaokul 

veya dengi okulu, 54’ü erkek, 58’i kadın olmak üzere toplam 112 kişi (% 12,33) lise veya 

dengi okul, 39’u erkek, 32’si kadın olmak üzere toplam 71 kişi (% 7,82) ise yüksekokul ve 



Selimiye Köyü’nün Marmaris’e uzaklığı 23 km, Muğla’ya uzaklığı 90 kilometredir. 

Selimiye-Marmaris arasındaki ulaşım her gün Selimiye’den saat 07.00, 08,30, 10.00, 12.00, 

15.00 ve 17.00’de, Marmaris’ten de saat 10.39, 12.00, 14.00, 16.00, 17.30 ve 19.00’da kalkan 

minibüslerle sağlanmaktadır. 



Selimiye Köyü’ne ait arazilerin, İncirlikaya Burnu-Kızlan Burnu (Kamelya Adası)-Kayaucu 

Burnu (Kameriye Adası)-Kepez Dağı-Öğütmen Tepe- Kule Tepe-Sarıkaya-Bohçadağ (461 m)- 

Buğluca Tepesi-Oyuk Tepe (636 m)-Karaçalça Tepesi (436 m)-Günecebaşı Tepesi-Kuma 

Tepesi (613 m)-Kara Burnu-Kızılkaya Tepesi (390 m)-İncirlikaya Burnu hattı içinde kaldığı 

255







1. Oyuk Tepe (636 m): Bayır Köyü sınırındadır. 

2. Kuma Tepesi (613 m): Selimiye, Turgut ve Bayır köyleri sınır kesişimindedir. 

3. Bohçadağ (461 m): Söğüt Köyü sınırındadır. 

4. Öğütmen Tepe (448): Bozburun Belediyesi sınırındadır. 

5. Karaçalça Tepesi (436 m): Bayır Köyü sınırındadır. 

6. Göktepe (424 m): Selimiye Koyu’nun güneyindedir. 

7. Eren Tepe (401 m): Kızılköy (Kızılağaç, Gerenpınar) Mahallesi’nin güneydoğusundadır. 

8. Uğurluyol Tepesi (394 m): Gemecik Mahallesi’nin batısındadır. 

9. Kuşça Tepe (374 m): Kızılköy (Kızılağaç, Gerenpınar) Mahallesi’nin güneyindedir. 

10. Karayanık Tepesi (313 m): Gemecik Mahallesi’nin batısındadır. 

11. Kıralanı Tepe (282 m): Selimiye yerleşiminin batısındadır. 

12. Akçakaya Tepesi (273 m): Gemecik Mahallesi’nin batısındadır. 

13. Gemecitdüzü Tepesi (269 m): Selimiye Koyu’nun batısındadır. 

14. Deliktaş Tepe (185 m): Kara Burnu’nun güneyindedir. 

15. Kameriyeada Tepesi (183 m): Kameriye Adası’ndadır. 

16. Arapkırığı Tepesi (154 m): Çamçalık (Kargı) Burnu’nun kuzeyindedir. 

17. Sığ Tepe (91 m): Sığ Koyu’nun güneyindedir. 


1. Arınık Tepe: Köy yerleşiminin içinde ve Bahçeiçi Mahallesi’nin güneyindedir. 

2. Buğluca Tepesi: Selimiye, Söğüt, Bayır ve Taşlıca köylerinin sınır birleşimindedir. 

3. Çelek Tepe: Kızılköy (Kızılağaç, Gerenpınar) Mahallesi’nin güneyindedir. 

256

4. Ensecik Tepe: Selimiye Koyu’nun güneydoğusundadır. 

5. Eren Tepe: Delikliyol Koyu’nun güneydoğusundadır. 

6. Günecebaşı Tepesi: Bayır Köyü sınırındadır. 

7. Güven Tepe: Yukarı Mahalle’nin güneydoğusundadır. 

8. Harlı Tepe: Selimiye Koyu’nun güneydoğusundadır. 

9. Kara Tepe: Selimiye Koyu’nun güneyindedir. 

10. Kale Tepe: Selimiye Koyu’nun güneyindedir. 

11. Kale Tepe: Selimiye Koyu’nun güneyindedir. Üzerinde bir kaleye ait sur kalıntıları 

vardır. 

12. Kepez Dağı: Bozburun Belediyesi sınırındadır. 

13. Kocatepe: Selimiye yerleşiminin batısındadır. 

14. Kule Tepe: Bozburun Belediyesi sınırındadır. 

15. Kumru Tepe: Delikliyol Koyu’nun güneydoğusundadır. 

16. Oyuk Tepe: Selimiye Koyu’nun güneyindedir. 

17. Sarıkaya: Söğüt Köyü sınırındadır. 

BURUNLAR 

1. İncirlikaya Burnu: 

2. Domuzölen Burnu: 

3. İlyas Burnu: 

4. Çamçalık (Kargı) Burnu: 

5. Sakin Burnu: 

6. Akmaz Burnu: 

7. Karamahmutbükü Burnu: 

8. Kara Burnu: 

9. Sığ Burnu: 

10. Küçüven Burnu: 

11. Kayaucu Burnu: 

12. Kızlan Burnu: 

257

KOYLAR 

1. Mihe Bükü: 

2. Selimiye Koyu (36° 42’ 55” N – 28° 05’ 52” E): Geniş koyun güney ve batı sahilleri 

boyunca Selimiye Köyü uzanır. Selimiye 40-50 m. derinlikte bir koydur. Sahile yakın 

bütün demir yerlerinde, 15-20 m. civarı su vardır. Dip erişte-yosun ve araları kumdur. 

3. Karamahmut Bükü: Karamahmutbükü Burnu’nun doğusundadır. 

4. Çökertme Koyu: Buruncuk'un doğusunda kalan koy Çökertme'dir. Köyün camii 

kıyıdadır. Koyun önünde, üzerinde kale harabesi olan küçük ada, koya girerken 

sancakta bırakılır. Koyun batıya doğru yarıdan sonrası sığdır. Dip erişteliktir. Bilhassa 

kuvvetli batı ve lodos havalarında burada kalınır. 

Köy rıhtımından sonra, sahildeki lokantaların bazıları önünde 8-10 yatlık muntazam 

iskeleler çıkar. Genelde önlerinde tonoz vardır, büyük yatlar hariç demir atmaya 

gerek kalmaz. Su, elektrik bağlanır, duş, tuvalet bulunur. Yemeğe çıkanlardan 

bağlama ücreti almazlar. Ayrıca, tüm bu sahil boyundaki evlerin önü demir yeridir. 

Ağaçlara çıma tutulur. 

5. Akkum Koyu: Büyük koyun karayel yönündeki köşesi. Sahilde küçük bir otel vardır, 

önünde demirlenir. 

6. Çambükü: Sahil, koyun kuzey yakasında, arkadaki yarımadanın içine doğru bir girinti 

yapar. Melteme limandır. Sahile yakın dip kumdur. Kıyıya çıma tutulur. 

7. Sığ Liman: Küçüven ve Sığ Burun arasına sıkışmış güzeş bir koydur. Güneyi çamlık bir 

yarımada, kuzeyi ise dik kayadır. Koy nihayete doğru sığlaşır. 3 ila 7 m. arasında, kum- 

erişte karışımı zeminde demirlenir. Koyun kuzey yakasından 50-60 m. açıkta gri 

renkte yüksek bir kaya sudan çıkar. Büyük yatlar, bu kayaya veya kuzey yakasına çıma 

258

tutarlar. Sığ Limanı melteme ve hemen her havaya korunaklı bir koydur. Selimiye 

Köyü'nden 2 Km’lik bir asfalt yolla koya ulaşılır. 

8. Bağlık Koyu: 


1. Kameriye Adası (36° 43’ 13” N – 28° 01’ 30” E): Ada zeytinlik, keşişleme tarafı 

çamlıktır. Güney sahillerinde denize girilebilir. Bir kilise yıkıntısı vardır. Sahil ile 

Kameriye arasında, iki tarafı da derin geçit olan küçük bir ada yer alır. 

2. Kargı Adası: Selimiye Körfezi’nin girişinde ve doğu tarafındadır. Armut biçiminde, 

güney tarafı dik, yüksek, kayalık bir adadır. 

3. Suçlu Ada: Kameriye Adası ile Bozburun Yarımadası arasında bulunan çok küçük bir 

adadır. 

4. Kale Adası: Selimiye Körfezi’nin içindeki Çökertme Koyu’nun kuzeybatısındaki bu 

küçük ada üzerinde gözetleme kulesi olduğu kabul edilen eski bir yapının kalıntısı 



1. Avlıyan Deresi: Domuzölen Burnu yakınlarından denize dökülmektedir. 

2. Çaykuyu Deresi: Selimiye yerleşimin içindeki Derinazmak Mevkii’nden denize 


3. Mazya Deresi: Bohçadağ ile Kale Tepe arasından akarak batıdaki Söğütgelme 

Koyu’ndan denize dökülmektedir. 

4. Sandallık Deresi: Selimiye merkez yerleşiminden denize dökülmektedir. 

5. Yellice Deresi: İlyas Burnu yakınlarından denize dökülmektedir. 

259


1. Kelmusa Pınarı: Gemecitdüzü Mevkii’nin güneyindedir. 


1. Bozburun Batığı: 1973 yılında, süngerciler Küçüven Burnu'na batıdan yaklaşırken 

burnun hemen yanında, sahile dimdik inen kayalık dağın dibinde eski bir tekne batığı 

bulmuşlar. Üç yıl Texas Üniversitesi'nden Prof. George Bass ve ekibi ile Bodrum 

Müzesi dalgıçları bu batıkta çalıştı. Teknenin, Bizans dönemine ait 9. yüzyıl yapısı 

olduğu ve içindeki sayısız amforalarla şarap taşıdığı tahmin ediliyor. Sonuçlanan bu 

kazı sırasında çıkarılan anfora ve diğer bulgular Bodrum Sualtı Müzesi'nde 


2. Kameriye Adası Bozuk Kilise: Kameriye Adası’nın güney kıyısındaki kalıntılar bir 

Bizans kilisesine aittir. Kilise çevresinde ve ön avluda yuvarlak kenarlı, siyah ve beyaz 

taşlarla mozaik döşeme oluşturulmuştur. Zemin beyaz, bezemeler siyah taşlar 

yapılmıştır. Mozaik üzerinde zikzak çizgiler, meander kuşağı, stilize edilmiş rüzgârgülü 

ve bitki dallarından oluşan bezemelere yer verilmiştir. 

Bozuk Kilise, dikdörtgen planlı, tek apsisli ve semer damlıdır. Yapı kısmen korunan 

duvarlarla çevrilmiştir. Kilisenin giriş kapısı lentosu, eşik taşı ve kapı sol destek direği 

devşirme malzeme olarak kullanılmıştır. Yapı Geç Bizans Dönemine 

tarihlendirilmektedir. Kilisenin her iki tarafında harap durumda olan iki yapı ve bir 

sarnıç kalıntısı daha bulunmaktadır. Doğu kenarında ise kilise görevlilerinin kaldığı 

tahmin edilen bir yapı kalıntısı bulunmaktadır. 

3. Sarıkaya Kalesi: 

4. Asarkale: Kızılköy Mahallesi’ndedir. 

5. Kale Tepe Sur Kalıntıları: 

260


1. Anıt İkiz Çınarlar: Kargı Mevkii 0.20d-02c-4b pafta, 116 ada, 16 parsel ve 02c-4b 

pafta, 115 ada, 6 parselde bulunan çınar ağaçları, İzmir 2 No.lu Kültür ve Tabiat 

Varlıkları Koruma Kurulu’nun 29.09.1999 tarih, 8697 sayılı kararı ile tescillidir. 

2. Anıt Meşe Ağacı: 020d-02c-3a pafta, 128 ada, 49 parselde bulunan meşe ağacı, İzmir 

2 No.lu Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu’nun 03.09.1997 tarih, 7016 sayılı 

kararı ile tescillidir. 

3. Datça-Bozburun Özel Çevre Koruma Bölgesi: Selimiye Köyü, Datça-Bozburun Özel 

Çevre Koruma Bölgesi kapsamındadır. 





kuruluşu olarak 2 cami, 1 ilköğretim okulu, 1 sağlık evi ve 1 muhtarlık binası bulunmaktadır. 

Selimiye Köyü’nün muhtarı, Osman Coşkun’dur. 

Köydeki 80 hane Ankara ve İstanbul’dan, 12 hane de İngiltere, Almanya ve Fransa göç etmiş 

yabancılardan oluşmaktadır. 

Eğitim: 1, 2 ve 3. sınıflarda okuyan ilköğretim öğrencileri köyün eski okulunda öğretim 

görmektedir. 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıf öğrencileri ise taşımalı sistemle Orhaniye Köyü’ndeki 

İlköğretim Okulu’na, lise öğrencileri ise Marmaris’e gitmektedir. 

PTT: Köyde PTT şubesi bulunmaktadır. 

Sivil Toplum Kuruluşu: Köyde Minibüsçüler, Yatçılar, Küçük Esnaf ve Sanatkârlar olmak üzere 

üç kooperatif bulunmaktadır. Sivil toplum kuruluşu olarak sadece ‘Selimiye Turizm ve Çevre 

261

Koruma Geliştirme Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği bulunmaktadır. Derneğin başkanı, 

aynı zamanda Selimiye Palmetto Otel’in sahibi olan Prof. Dr. Erol Üçer’dir. 

Sağlık Kuruluşu: Köydeki sağlık evinde bir ebe görev yapmaktadır. 


Köyün kanalizasyon şebekesi yoktur. Fosseptik kullanılmaktadır. Arıtma sistemi yoktur. 

Bununla birlikte köyde bulunan 4 turistik tesisin kendilerine özel arıtma sistemleri 

bulunmaktadır. Su şebekesi var ama altyapısı eski ve yetersizdir. 


Köy yerleşimi, deniz kenarındaki düz bir arazide doğrusal bir gelişme göstermiş olup yaşam 

merkezi Cumhuriyet Meydanı çevresinde yapılanmıştır. Oteller, restoranlar ve turistik eşya 

satıcıları bu meydan çevresinde kümelenmiştir. Köyün diğer yerleşimleri ise tepe ve 

yamaçlara yönelen bir saçaklanma şeklinde, eğimli arazide kurulmuştur. Kıyıdaki turistik 

gelişim, geleneksel dokunun bozulmasını hızlandırmıştır. 

Kamelya Adası’ndaki Manastır ve Kale, yerleşimin önemli seçkin ve özgün yapılarını 


Yat limanı ve tekne yapımı köy için çok önemlidir. 

Köy merkezindeki yol ağı, deniz kenarındaki denize paralel anayol ile bu yolu dik kesen ara 

yollardan oluşmaktadır. 

Köydeki yapıların çoğu 1 ve 2 katlı betonarme yapılar olup üstleri kırma çatı ile örtülüdür. 

Özgün yapı tipi olan yığma taş binalar gün geçtikçe azalmakta ve bozulmaktadır. 

Selimiye’de kalan ender sayıdaki geleneksel konut üzerinde yapılan incelemeler sonucu iki tip 

geleneksel yapı saptanmıştır. Yapıların tamamı tek katlı kabayonu taş yığma tekniği ile inşa 

edilmiş kırma çatılı yapılardır. Ancak birinci grup yapı, dikdörtgen forma sahip mekânların 

262

yan yana gelmesi ile (çoğunlukla iki mekândan oluşan) bir plan düzenine sahiptir. Mekân 

girişleri ayrı ayrı doğrudan bahçe ya da avludan sağlanmaktadır. Bazı örneklerde yapının 

önünde bulunan sundurma diye tabir edilen açık alan bulunmaktadır. Bu yarı açık alanlar 

aynı zamanda sofa gibi yaşam ve mutfak işlevlerini de içermektedir. 

Yapıların tuvalet, mutfak ve benzeri servis hacimleri veya zaman içinde eklenen 

müştemilatları çoğu örnekte aynı doğrusallıkta yapıya bitişerek devam etmekte; ahır 

mekânları ise yapının arkasına eklenmektedir. 

İkinci yapı grubu Bozburun Yarımadası’ndaki diğer köylerde de sıkça rastlanan daha geç 

dönem yapılarıdır. Bu yapıların 1970’lere kadar devam ettiği bazı örneklerden bilinmektedir. 

Yapılar yine tek katlıdır. Ancak tek mekânlıdır ve formları kare ya da kareye yakın 

dikdörtgendir. Sundurma yapının köşesinde bulunmaktadır ve çatı bu kotta sundurma 

şeklinde bitmektedir. Diğer yapı grubunda olduğu gibi burada da servis mekânları ya da ek 

yapılar doğrusal bir şekilde eklemlenmektedir. 


Köyün temel geçim kaynaklarını turizm, tekne imalatçılığı, balıkçılık ve hayvancılık 

oluşturmaktadır. 200 kadar küçük balıkçı teknesi bulunmaktadır. Köy halkının %80’i turizmle, 

%5’i balıkçılıkla, %15’i tarımsal ve hayvancılık Köyde 2-3 hane arıcılık-balcılık yapmakta, 30 

hane de büyük ve küçükbaş hayvan beslemektedir. Ekimi yapılan ürünler ise arpa, buğday, 

sebze ve meyvedir. 

Köyde esnaf olarak 8 restoran, 7 market, 2 butik, 7 kafeterya, 3 emlakçı, 10 marangozhane 

ve tekne imalatçısı, 4 demir doğramacı, 2 halıcı, 3 bijuteri, 6 stant (gümüşçü), 2 kasap ve 1 

eczane bulunmaktadır 

Köy dışarıdan göç almaktadır. Yaz mevsiminde köyün nüfusu dört kat artmaktadır. 

Köyün öncelikli sorunlarının İmar planı, altyapı, yol, elektrik ve iskele yetersizliği olduğu 


263




02. Bean, E. G. (2000) Eskiçağda Menderes’in Ötesi, Arion Yayınevi, İstanbul, s.163-164 







07. Doğaner, S., Bozburun Yarımadası: Coğrafi Ortam ve İnsan, 



ÇTTAD, V/13, (2006/Güz), s. 109–135 



11. Umar, B. (1999) Karia, Bir Tarihsel Coğrafya Araştırması ve Gezi Rehberi, İnkılap 


12. Umar, B. (1993) Türkiye’deki Tarihsel Adlar, İnkılap Kitabevi, s.413 







6. Index Anatolicus - http://www.nisanyanmap.com/?yer=25493&haritasi=selimiye 



8. Yerelnet - http://www.yerelnet.org.tr/koyler/koy.php?koyid=255848 

264


92 

10. “Ortaçağ’ın Denizdeki Sırları”, Atlas Aylık Coğrafya ve Keşif Dergisi, Aralık 1996, Sayı: 45, 

s.64-84 




Haritalar 


02. 1/25.000 Ölçekli HGK Haritası (O 20-d1 ve O 20-d2 paftaları) 



02. Selimiye Köyü Muhtarlığı bilgileri. 

265

12. SÖĞÜT KÖYÜ 

Marmaris kent merkezinin güneybatısında, kuzeyden Bozburun Belediyesi ve Selimiye Köyü, 

doğudan Bayır Köyü, güney ve güneydoğudan Taşlıca Köyü, batıdan da Yeşilova (Sömbeki) 

Körfezi ile çevrili Marmaris İlçesi Bozburun bucağına bağlı bir köy yerleşimidir. Köyün coğrafi 

koordinatları 28° 5' 36'' D, 36° 39' 50'' K, denizden yüksekliği de ortalama 150 m’dir. 

Yerleşimin Tarihi: Köyün bir mahallesi olan Cumhuriyet Mahallesi’nin eski adı “Saranda” 

(Saránta), Yunanca’da “kırk” anlamına gelmektedir. 

Köyün halkı Türkmen olup bir kısmı Balkanlar’ın Karadağ bölgesinden göç edip gelmiştir. 

Bölgede yaşayan Rumlar ise 1923 tarihli mübadele çerçevesinde zorunlu olarak Yunanistan’a 

göç ettikleri için geriye sadece Menteşe Beyliği ve Osmanlı İmparatorluğu dönemlerinde 

göçen ya da bu bölgeye yerleştirilen Yörüklerle Balkanlar’ın Karadağ bölgesinden gelen 

“Balkan muhacirleri” kalmıştır. 

Köyün, Hicri 1308 (Miladi 1890-1891) tarihli Aydın Vilayeti Salnamesi’ne göre nüfusunun 120 

hanede 722 kişi olduğu bilinmektedir. 

Köyün I. Dünya Savaşı öncesindeki nüfusu 941 İslam, 24 Eylül 1915 tarihli sayımdaki nüfusu 

948 İslam olarak belirlenmiştir. Köy içinde bir kilise bulunmasına ve köyde Rumların yaşadığı 

bilinmesine karşın bu durumun yapılan sayımlara yansımadığı görülmektedir. 

Bugün köye bağlı sekiz mahalle bulunmaktadır: Bahçeli, Cumhuriyet (Saranda), Çavdır, 

Erektepesi (Eğrektepesi), Göçüpınar (Köçüpınar), Kaygıseki, Kızılyer ve Palamut mahalleleri. 

İçişleri Bakanlığı İller İdaresi Genel Müdürlüğü kayıtlarına göre mahallelerle aynı taşıyan 

yerlere ek olarak Ergek mevkii Söğüt Köyü’ne bağlıdır. Köyün kapladığı alanda mevki olarak 

tanımlanıp 1/25.000 ölçekli haritada ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı’na ait emlak 

vergisi rayiç listelerinde yer alan diğer yerler / mevkiler şu şekildedir: Koyuseki, Memelin ve 

Ortaca mevkileri. 

266


Nüfus 

Söğüt Köyü’nün nüfusu, 2011 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) verilerine göre 

1.672 kişi olup bunun 845’ini (% 50,54) erkekler, 827’sini (% 49,46) kadınlar oluşturmaktadır. 

Yerleşimin 1935 yılı nüfusu 906, 1940 yılı nüfusu 954, 1945 yılı nüfusu 1.018, 1950 yılı nüfusu 

1.115, 1955 yılı nüfusu 1.247, 1970 yılı nüfusu 1.204, 1975 yılı nüfusu 1.324, 1980 yılı nüfusu 

1.316, 1985 yılı nüfusu 1.512, 1990 yılı nüfusu 1.570, 2000 yılı nüfusu 2.383, 2007 yılı nüfusu 

1.720, 2008 yılı nüfusu 1.746, 2009 yılı nüfusu 1.750, 2010 yılı nüfusu da 1.709’dur. 




nüfus projeksiyonu 2015-2040 yılları için ~1.750’dir. 



Medeni Durum 

Yine aynı şekilde, bu nüfusun 263’ü (% 18,34) hiç evlenmemiş, 527’si erkek, 499’u kadın 

olmak üzere toplam 1.026’si (% 71,55) evli; 14’ü erkek, 14’ü kadın olmak üzere toplam 28’i 

(% 1,95) boşanmış; 13’ü erkek, 104’ü kadın olmak üzere toplam 117’sinin (% 8,16) eşi 

ölmüştür. 


Nüfusun 6+ yaş grubuna göre 794’ü erkek, 780’i kadın olmak üzere toplam 1.574’ü (% 99,12); 

15+ yaş grubuna göre 722’si erkek, 698’i kadın olmak üzere toplam 1.420’si (% 99,02) okuma 

yazma bilmektedir. 

267


Nüfusun, 6+ yaş grubunda 96’sıü erkek, 123’ü kadın olmak üzere toplam 219 kişi (% 13,79) 

herhangi bir okul bitirmeksizin okuma yazma bilmekte; 425’i erkek, 429’u kadın olmak üzere 

toplam 884 kişi (% 55,67) ilkokul, 129’u erkek, 102’si kadın olmak üzere toplam 231 kişi (% 


veya dengi okulu, 59’u erkek, 58’i kadın olmak üzere toplam 117 kişi (% 7,37) lise veya dengi 



Nüfusun, 15+ yaş grubunda 29’u erkek, 45’i kadın olmak üzere toplam 74 Kişi (% 5,16) 

herhangi bir okul bitirmeksizin okuma yazma bilmekte; 425’i erkek, 459’u kadın olmak üzere 

toplam 884 kişi (% 61,65) ilkokul, 124’ü erkek, 98’i kadın olmak üzere toplam 222 kişi (% 


veya dengi okulu, 59’u erkek, 58’i kadın olmak üzere toplam 117 kişi (% 8,16) lise veya dengi 




Söğüt Köyü’nün Marmaris’e uzaklığı 60 km, Muğla’ya uzaklığı ise 100 km’dir. Söğüt Köyü’ne 

Bozburun’dan ya da Bayır Köyü üzerinden ulaşılabilir. 

Söğüt - Marmaris arası düzenli minibüs seferi yapılmaktadır. Minibüsler, yaz aylarında 

Söğüt’ten saat 06.45, 09.00, 11.00 ve 17.00’de Marmaris’e, Marmaris’ten saat 12.00, 15.00, 

17.00 ve 18.30’da Söğüt’e; kış aylarında ise Söğüt’ten saat 06.45, 09.00, 11.00 ve 15.15’te 

Marmaris’e, Marmaris’ten saat 12.00, 14.00, 16.00 ve 18.30’da Söğüt’e hareket etmektedir. 


Köyün yasal sınırları, harita üzerinden kesin olarak bilinmediği ve belirlenemediği için; Söğüt 

Köyü’ne ait arazilerin, Bohçadağ (461 m)-İnbaşı Tepesi-İnceburun-Değirmen Adası-Taşlıca 

(Fenaket) Adası-Namlıalan Tepesi (110 m)-Çukur Tepe (344 m)-Dolamaç Tepe-Işıkyolu Sırtı- 

268

Gökkaya Tepe-Gökdağ (594 m)-Kale Tepe (332 m)-Ulubelen Tepesi-Karakarpuz Tepesi- 

Buğluca Tepesi-Bohçadağ Tepesi (461 m) hattı içinde kaldığı varsayılmıştır. Bu varsayımsal 






1. Gökdağ (594 m): Taşlıca Köyü sınırındadır. 

2. Karaman Tepe (538 m): Bahçeli Mahallesi’nin kuzeyindedir. 

3. Çukur Tepe (344 m): Söğüt Körfezi’nin güneyindedir. 

4. Kale Tepe (332 m): Taşlıca Köyü sınırındadır. 

5. Bohçadağ (461 m): Söğüt Köyü, Bozburun Belediyesi ve Selimiye Köyü sınırlarının 

kesiştiği noktadadır. 

6. Yokuşbaşı Tepesi (277 m): Cumhuriyet (Saranda) Mahallesi’nin güneyindedir. 

7. Oyuk Tepe (199 m): Göçüpınar Mahallesi’nin batısındadır. 

8. Namlıalan Tepesi (110 m): Taşlıca (Fenaket) Adası’nın kuzeydoğusundadır. 

9. Söğüt Tepesi (102 m): Söğüt Adası’ndadır. 

10. Çamçalık Tepesi (91 m): Söğüt Körfezi’nin batısındaki yarımadanın üzerindedir. 


1. Aktepe: Kızılyer Mahallesi’nin kuzeydoğusundadır. 

2. Buğluca Tepe: Söğüt, Selimiye, Bayır ve Taşlıca köyleri sınırlarının kesiştiği noktadadır. 

3. Dolamaç Tepe: Taşlıca Köyü sınırındadır. 

4. Gökkaya Tepesi: Taşlıca Köyü sınırındadır. 

5. Heybecik Tepesi: Bahçeli Mahallesi’nin kuzeyindedir. 

6. Horoz Tepe: Kızılyer Mahallesi’nin kuzeyindedir. 

7. Işıkyolu Sırtı: Taşlıca Köyü sınırındadır. 

8. İnbaşı Tepesi: Kızılyer Mahallesi’nin kuzeyindedir. 

269

9. Karakarpuz Tepesi: Taşlıca Köyü sınırındadır. 

10. Küçükgöl Tepesi: Palamut Mahallesi’nin güneyindedir. 

11. Ulubelen Tepesi: Taşlıca Köyü sınırındadır. 

12. Üçgül Tepesi: Söğüt Körfezi’nin kuzeyindedir. 

13. Üçlü Tepe: Bahçeli Mahallesi’nin doğusundadır. 

BURUNLAR 

1. Çevlik Burnu: Söğüt Körfezi’nin kuzey kısmında ve Söğüt iskelesinin güneyindedir. 

2. İnceburun: Kızıl Ada’nın karşısındaki yarımadanın ucundadır. 

3. Topan Burnu: Söğüt Körfezi’nin doğu sahilinde ve Kaygıseki Mahallesi’nin 


DENİZ GEÇİTLERİ 

1. Darboğaz: Söğüt Adası ile kuzeyinde yer alan yarımada arasındaki dar boğazda 1 m. 

derinlik vardır. 

YARIMADALAR 

1. İnceburun Yarımadası: Söğüt Körfezinin kuzeyindeki yarımadanın Yeşilova 

KOYLAR 

Körfezi’ndeki Kızıl Ada’ya doğru uzanmış ufak bir koludur. 

1. Botoz Koyu (36° 39’ 7” N – 28° 04’ 7” E): Söğüt'te en sakin demir yeri, Botoz 

Koyu'dur. İskelenin çeyrek mil batısında, üzerinde kayalar, kıyısında eski rıhtım 

yıkıntıları olan bir burun çıkar. Onun içinde, yay şeklinde, yarım daire bir koy oluşur. 

Yarıdan sonrası sığdır. Bu koyda 4 ila 8 metrede birkaç tekne demir üstünde kalabilir 

veya kuzey yakasına çıkma tutar. Meltem, Söğüt Limanı'na kıvrılıp lodos civarından 

girer. Köyün önü açık kalır. 

2. Büyük Bük: Söğüt Körfezi’nin güneydoğusundadır. Arka kısmında Söğüt’ten Taşlıca’ya 

ulaşmak için yamaçları tırmanan yol vardır. 

270

3. İnceburun Koyu: Datbükü'nün yarım mil doğusundaki İnce Burun Yarımadası'nın 

kuzeyinden bir burun çıkar. Onun doğu tarafı, ancak birkaç teknelik küçük bir koy 

yapar. Melteme, güney rüzgârına karşı korunaklı, sakin, tenha, güzel bir koydur. 

4. Söğüt Limanı (36° 39’ 5” N – 28° 04’ 6” E): Söğüt Adası'nın güney burnundan dönüp 

geniş 

Söğüt Limanı'na girildiği zaman karşımıza çıkan sahil boyu, rüzgâr alan yerlerdir, 

barınılmaz. Söğüt Adası'nın doğu yakasında, kıyıdan 60-70 metre mesafede Üçtaş 

Kayaları sudan yükselir. 

Söğüt Köyü, geniş koyun en kuzey ucunda, yamaçtan aşağıya doğru yayılır. Önünde 

alçak bir beton iskele çıkar. İskelenin doğu tarafı sığdır, döküntü kayalar geniş bir 

sahayı kaplar. Koyun önündeki su 20 metrenin üzerindedir. İskelenin alnına veya batı 

ucuna bağlanılabilir. Zaten buradaki lokantalar şamandıra yapmıştır, gelen yatları 

bağlar. Bu bölgede meltemin soluğanı etkilidir. 


1. Söğüt Ada: Söğüt yerleşiminin batı yönünde tam karşısında ve adeta Söğüt Körfezi’nin 

güneye doğru daha da uzamasını sağlayan bir konumdadır. 

2. Zeytin Ada: Söğüt Ada ile Kızıl Ada arasında bulunan küçük bir adadır. 


1. Değirmenyanı Deresi: Bahçeli Mahallesi’nin içinden akarak Söğüt Körfezi’ne dökülür. 

2. Eselli (Eşekli) Deresi: Peynir Dağı’nın alt yamaçlarından çıkıp Söğüt Körfezi’ne 

dökülür. 

3. Pınarçukuru Deresi: Bohçadağ ile Heybecik Tepeleri arasından akarak köy yerleşimin 

merkezinden Söğüt Körfezi’ne dökülür. 

271


01. Thyssanos / Thyssanous Antik Yerleşimi (Ortaca Mevkii): Kalıntıları, köydeki 

ilköğretim okulunun arkasındaki tepeciğin üzerindedir. Rhodos Peraiası'na bağlı bir 

demos olan Thyssanos yazıtlar sayesinde tanımlanabilmiştir. Thyssanous olarak da 

geçen kent hakkında Romalı coğrafyacı Pomponius Mela “De Situ Orbis” isimli 

kitabında bilgi vermektedir. 1948-50 yıllarında Fraser ve Bean; 1954'te Bean ve Cook 

tarafından yüzey araştırması yapılmıştır. Çokgen taş işçiliğinin gözlendiği akropolis 

bugünkü köyün yukarısında bulunmaktadır. Ortaca'da; bir kadın figürü gövdesinin üst 

kısmı bulunmuştur. Sol omuzunun üzerinde bir himation olduğu tespit edilmiştir. 

Kalıntıların tarihi hakkında bilgi verilmemiştir 

Antik yerleşim, 3. derece arkeolojik sit olarak tescillidir. 

02. Kale Kalıntıları: Bahçeli Mahallesi, Kartaltepe Mevkiinde bulunan kale yapısı, İzmir 2 

No.lu Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu’nun 29.09.1999 tarih, 8698 sayılı 

kararı ile tescillidir. 

03. Antik Saranda Yerleşimi: Yerleşimin adı, Hellence’de kırk anlamına gelen Saránta 

sözcüğünden gelmektedir. Bunun ise bugünkü Taşlıca Köyü sınırları içinde bulunan 

kırk su sarnıcı ile bağlantılı olacağı düşünülebilir. 

Yerleşime ilişkin kalıntılar 3. derece arkeolojik sit olarak tescillidir. Yerleşim 

muhtemelen Thyssanos yerleşimine bağlıydı. 

04. Eski Kilise Yapısı ve Papaz Evi: 

05. Jandarma Karakol Binası: 


01. Söğüt Köyü Gelme-Çingirek Mağarası: Bozburun Kasabası ve Söğüt Köyü arasında; 

stabilize kara yolundan 100 m kadar uzaktadır. Kretase yaşlı masif resifal kireçtaşları 

272

içinde olasılıkla yarık ve çatlakların 

birbirlerini kestiği bir doğru 

derinlemesine gelişmiştir. Gelişimini 

tamamlamış kuru bir mağaradır. 

Duvarlarında ve tabanında oldukça 

zengin traverten oluşumlar vardır. 65 

metre yükseklikte, - 52 metre derinlikte, 

24 metre uzunluktadır. 

2005 yılında MTA uzmanlarınca 

incelenip raporu ve haritası hazırlanan 

bu mağaranın turizme kazandırılması, Muğla İl Özel İdaresi’nin 2006-2010 ve 2011- 

2014 dönemleri ile ilgili stratejik planlarında sırasıyla 18.3.5. ve 19.3.5. numaralı birer 

yatırım faaliyeti olarak kabul edilmekle birlikte; bugüne kadar herhangi bir çalışma 

yapılmamıştır. 

02. Datça-Bozburun Özel Çevre Koruma Bölgesi: Söğüt Köyü, Datça-Bozburun Özel Çevre 

Koruma Bölgesi kapsamındadır. 




Araştırması Kesin Raporu verilerine göre toplam 1.000 hanenin bulunduğu köyde kamu 

kuruluşu olarak 1 cami, 1 ilköğretim okulu, 1 PTT acentesi, 1 sağlık evi ve 1 muhtarlık binası 

bulunmaktadır. Söğüt Köyü’nün muhtarı, Kemal Karaca’dır. 

Eğitim: 10.700 metrekarelik bir alanda kurulu olan Söğüt Vacide Tugay İlköğretim Okulu’nda 

bir tanesi ana sınıfına ait olmak üzere 9 derslik, laboratuvar ve bilişim teknolojileri sınıfı, 

atölye, konferans salonu, kütüphane, müdür, müdür yardımcısı ve öğretmenler odası 

bulunmaktadır. Eğitim kadrosu ise bir müdür ve 8 öğretmenden oluşmaktadır. Taşlıca 

Köyü’nün 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıf öğrencileri taşımalı sistemle okulda eğitim görmektedir. 

273

PTT: PTT şubesi bulunmaktadır. 


Sağlık Kuruluşu: Sağlık evinde kadrolu 1 ebe hemşire görev yapmaktadır ve haftada 2 gün 

aile hekimi gelmektedir. 

Köyde 2010 yılından bu yana Uluslararası Söğüt Denizcilik ve Kültür Festivali 

düzenlenmektedir. 


Köyün kanalizasyon şebekesi yoktur. Fosseptik kullanılmaktadır. Arıtma sistemi yoktur. Katı 

atık ve çöpler toplanmaktadır. İçme suyu şebekesi bulunmaktadır. 


Söğüt Köyü yerleşimi deniz seviyesinden başlayarak dağ eteklerine kadar uzanan eğimli bir 

arazideçok dağınık bir yapılanma göstermektedir. Bu yapısal özelliği nedeniyle her bir 

mahallesinin farklı bir dokusu vardır. Genel olarak kıyıda olanların daha lineer bir gelişim, 

içerdekilerin ise daha dağınık, organik bir doku sergilediği söylenebilir. 

Kızılyer ve Cumhuriyet mahalleleri sahil kenarındaki küçük koylarda yer alırken; Göçüpınar 

(Merkez), Palamut, Erek Tepesi, Koyuseki ve Bahçeli mahalleleri dağlık kesimde 


Deniz seviyesinde olan kıyı mahallelerinde turizmin görece önem kazandığı görülmektedir. 

Bu mahallelerde ayrıca tekne yapım atölyeleri de bulunmaktadır. Eğimli arazilerde ise bahçe 

terasları yerleşim dokusunun önemli bir öğesi olarak göze çarpmaktadır. Söğüt yerleşiminde 

150-200 civarında eski taş ev bulunmakta olup, bunların yaklaşık 50’si restore edilmiş taş 

evlerden oluşmaktadır. Bunun yanısıra oturulmayan 30 taş ev, kilise, kaya mezarları ve su 

değirmenleri yerleşim dokusunun önemli ve seçkin yapılarıdır. Kıyıdan daha içerde eğimli 

tepelerde bulunan mahallelerde yazlıkçılar da artış göstermiştir. Bazıları eski taş binaları 

274

estore ederek yörenin özgün yapı sistemini koruma girişiminde bulunmaktadır. Muhtarın bu 

konudaki desteği de yöredeki binaların restore edilmesinde teşvik edicidir. 

Yamaçlardaki yukarı mahallelerin gerek arazi kullanımı gerekse geleneksel mimari açısından 

birbirinin aynısıdır. Sadece kıyı mahallelerinde, 19. yüzyılda burada yaşayan Rum nüfusun 

kullandığı Kilise ve papaz evi ile aynı dönemlerde küçük bir sahil yerleşiminin gereksinimi 

olan gümrük binası, karakol gibi yapılar bulunmaktadır. 

Göçüpınar (Merkez), Palamut, Erek Tepesi, Koyuseki ve Bahçeli mahallelerindeki ortak 

geleneksel kırsal yerleşimin özelliği, yeryüzü şekillerine (topografya), güneş, rüzgâr vb. 

iklimsel yönelime uygun şekilde oluşturulmuş tarım terasları ile bu geniş tarım teraslarının 

arasında yer alan tali evlerden oluşmaktadır. Geleneksel taş evlerin oluşturduğu fiziksel doku 

mahalle merkezlerinde yoğunlaşıp sıklaşırken, mahalle eteklerinde ve yamaçlarda 

seyrelmektedir. Alanda yaygın olarak bulunan geleneksel tarım terasları bölgenin önemli 

“Kültürel Peyzaj” öğeleri arasında yer almaktadır. 

Söğüt Köyü genelinde Bozburun Yarımadası’nın bütün geleneksel yapı tipolojisini ve 

özelliklerini birlikte görmek mümkündür. Özellikle Göçüpınar ve Palamut mahallelerinin 

yamaçlarında ve biraz daha dağlık yamaç içinde saklanmış durumda bulunan Bahçeli’de tek 

katlı düz çatılı tek mekânlı yapılara rastlamak mümkündür. Bu tür yapılar dokunun seyrek 

olduğu kısımlarda daha çok bulunmaktadır 

İkinci yapı grubu yan yana doğrusal olarak iki mekânın gelmesiyle oluşan dikdörtgen formlu 

taş yığma yapılardır. Bu yapıların hemen hepsinde mekânlar doğrudan bahçe ya da avluya 

açılmaktadır. Bazı örnekler yapının önünde bulunan sundurmadan giriş almaktadır. 

Mekânların ısınmasında ocak kullanılmaktadır. Ocakların bacaları genellikle dar cepheye 

konumlanmıştır. Yarımadanın diğer yerleşmelerinde olduğu gibi Söğüt’te de öncü geleneksel 

örneklerin düz toprak damlı olduğu bazı yapıların sonradan değiştirilerek kırma çatılı hale 

dönüştürüldüğü görülmektedir. 

Yapılar; yığma taş duvarlarla tanımlanmış tarım teraslarının bir parçası olarak topografyaya 

oturmaktadır. Bahçeli ve Erek Tepesi mahalleleri bu anlamda iyi korunmuş dokulardır. 

275

Burada tarım terasları bahçe duvarları olmakta; hatta yapılar arası ulaşımı sağlayan dar 

yolları tanımlamakta kullanılmaktadır. Böylece topografya düzeltme ve ona uyum gösterme 

aracı olarak kullanılan duvarlar konutların mimarisi ile bütünleşerek doğa içinde homojen bir 

yapılı çevre oluşmasını sağlamıştır. Bu anlamda yöre önemli “Kültürel Peyzaj” değerleri 

sunmaktadır. 

Ancak bugün alanda görülen önemli sorunlardan bir tanesi eski geleneksel yapıların çoğunun 

kullanılmamasıdır. Bazı yerleşmelerde (Bahçeli Mahallesi) sadece yaşlı bireylerin evleri 

kullanmaya devam ettiği, gençlerin ise yeni yapılara taşındığı görülmektedir. Boş ve 

kullanılmayan geleneksel yapılar hızla metruklaşmaktadır ve yok olma tehdidi altındadır. 

Yeni yapılaşmaya bağlı bozulma özellikle mahalle merkezlerinde (Göçüpınar Mahallesi) ve 

turizme bağlı olarak koylarda bulunan Cumhuriyet ve Kızılyer mahallelerinde hızlanmaktadır. 

Söğüt merkezde geleneksel yapıları kullanmaya devam etme geleneğinin hızla yerini yeni 

yapılaşmaya bıraktığı görülmektedir. Bu nedenle betonarme iki ya da tek katlı yapılar inşa 

edilmiştir. Bu yapıların en büyük özelliği oran ve ölçek açısından da dokuyu bozmalarıdır. 

Kıyı yerleşmelerindeki en büyük sorun turizme bağlı olarak yeni işlevlerin gelmesi ve kullanıcı 

profilinin değişmeye başlamasıdır. Yerli ve yabancı profildeki yeni mülkiyet sahipleri satın 

aldıkları köy evlerini turizm veya ikinci konut amaçlı kullanmak üzere tadilat veya restorasyon 

çalışmaları yapmaktadırlar. Ancak birçok örnekte yapılan çalışmalar özgün özelliklerini 

tanınmayacak halde değiştirmiştir. Yapılan fiziksel müdahaleler sadece yapılara yönelik 

değildir. Alan genelinde birkaç örnekte görüldüğü üzere topografyaya açılan büyük ölçekli 

yeni teraslar alanın geleneksel teraslarla oluşturulmuş kültürel peyzaj değerlerini ve doğal 

dokusuna zarar vermektedir. 


Köyün 300 hanesi balıkçılık ve turşuculukla, 7 hanesi ise arıcılıkla geçimini sağlamaktadır. 

Köyün temel geçim kaynağını arıcılıktan elde edilen gelirler oluşturmakla birlikte, turizmden 

de önemli düzeyde girdi sağlanmaktadır. Söğüt Köyü’nde de balıkçılık ve kaptanlık çarpıcı bir 

276

şekilde öne çıkmaktadır. Köyün bütün erkekleri balıkçılık ve kaptanlık yaparken, köyün 

kadınları ise tarımla uğraşmaktadır. 

Köyde esnaf vasfında 13 market, 3 marangozhane, 3 demir-alüminyum doğrama atölyesi, 10 

restoran ve 5 kafeterya bulunmaktadır. 

Köyün pazarı Pazartesi günleri toplanmaktadır. 

277




2. Bean, E. G. (2000) Eskiçağda Menderes’in Ötesi, Arion Yayınevi, İstanbul, s.163-164 








8. Frase, P. M., Bean, G. E. (1954)The Rhodian Peraea and Islands. Pp. IX+191; 12 

plates, 2 maps, London, Oxford University Press, 1954 


10. Muğla İl Özel İdaresi Stratejik Planı 2006-2010 

11. Muğla İl Özel İdaresi Stratejik Planı 2011-2014 

12. Naik, L.; Özel, E., Derici, Ş., Kutlay, H., Acar, C., Törk, K. (2005)Muğla Gökçeler 

(Milas), İntepe-Gelme Çingirek (Marmaris) ve Girmeler (Fethiye) Mağaraları 

Değerlendirme ve Öneriler Raporu, 2005, K. 655 Derleme No.10712, MTA 


ÇTTAD, V/13, (2006/Güz), s. 109–135 










278



6. Index Anatolicus - http://www.nisanyanmap.com/?y=s%C3%B6%C4%9F%C3%BCt&t=marmaris&lv=1&u=1&ua=0 

7. Türkiye'de Köylere Bağlı Yerler Listesi, T.C. İçişleri Bakanlığı İller İdaresi Genel Müdürlüğü, 

https://www.e-icisleri.gov.tr/Anasayfa/MulkiIdariBolumleri.aspx 

8. TAY Project – Türkiye’nin Arkeolojik Yerleşimleri Projesi 

http://www.tayproject.org/TAYages.fm$Retrieve?CagNo=5329&html=ages_detail_t.html 

&layout=web 



10. Söğüt Köyü Muhtarlığı - www.marmarissogut.com 

11. Söğüt Vacide Tugay İlköğretim Okulu - http://sogutvacidetugay.meb.k12.tr/ 

Haritalar 


02. 1/25.000 Ölçekli HGK Haritası (O 20-d1 ve O 20-d2 paftaları) 



02. Söğüt Köyü Muhtarlığı bilgileri. 

279

13. TAŞLICA KÖYÜ 

Marmaris kent merkezinin kuzey batısındaki Bozburun Yarımadası’nın en ucunda yer alan, 

kuzeyden ve doğudan Söğüt Köyü’ne komşu, kuzey, batı ve güneyden denizle çevrili, 

Marmaris İlçesi Bozburun Beldesi’ne bağlı bir köy yerleşimidir. 


265 m’dir. 

Yerleşimin Tarihi: Köyün eski adı Fenaket’tir (Yunanca: Phoinikoúdi - "hurmalı". Bilge Umar, 

Fenaket isminin köyün yakınındaki Phoinix yerleşiminin Luwi ya da Karya dilinden gelme 

şeklinin çarpıtılmış biçimleri olabileceğini düşünmektedir. Ludwig Burchner’e göre yerli 

Rumlar geçen yüzyılda köyün adını “Finikiti” şeklinde söylüyorlarmış. 

Bir Karia yerleşimi olan antik Phonix şehrinin kalıntıları Taşlıca'dan dört kilometre 

uzaklıktadır. Köyden antik şehre doğru ilerlerken antik kalıntılarla karşılaşırsınız. Herhangi bir 

arkeolojik kazının ya da yüzey araştırmasının yapılmadığı bu yerleşimin akropolünün ise 

hemen yanındaki Asar Tepesi’nin üzerinde olduğu düşünülmektedir. 

Hicri 1308 (M. 1890-1891) tarihli Salname-i Vilayet-i Aydın kayıtlarına göre Taşlıca Köyü’ndeki 

90 hanede 499 kişi yaşamaktadır. 


nüfusu 596 İslam ve 3 Eylül 1921 tarihli sayımdaki nüfusu ise 546 Müslim olarak 


Aşağı Taşlıca ve Yukarı Taşlıca olarak bilinen iki eski mahalle zaman içinde bugünkü mevkide 

birleşerek tek bir yerleşim oluşturmuş; Bozburun Yarımadası’nın Simi Adası’na bakan 

ucundaki Aziziye geçici yerleşimi ise eski önemini kaybetmiştir. 

280

Taşlıca Köyü’nün adı, Kurtuluş Savaşı’nın başladığı dönemde, 5 Kasım 1915’te bu köye bağlı 

Aziziye yerleşiminin Sarnıçağzı mevkiine çıkan Rum eşkıyaların, bir nefer ile bir kadını şehit 

etmesi üzerine öne çıkmış; 16 Eylül 1916 tarihinde de düşman gemileri tarafından köyün 

arazisine çıkarılan Rum eşkıyası on sekiz kişiyi şehit etmiş, yedi kişiyi de yaralamıştır. Eşkıyalar 

135 öküz, 19 merkep, 1 bargir, 3 koyun ve yerli Rumlardan 16 kişiyi de yanlarına alarak köyü 

terk etmişlerdir. Bu durum üzerine Menteşe Mutasarrıflığı, mevcut kargaşaya önlem olarak 

Rumların sahile yakın yerlerden iç kesimlere nakledileceğini İstanbul’a bildirmiştir. 

İçişleri Bakanlığı İller İdaresi Genel Müdürlüğü kayıtlarına göre bölgede yer alan Aşağı, 

Aziziye, Bozukkale, Böğüş, Dağlıköy, Karşı, Sindili ve Yukarıköy mevkileri Taşlıca Köyü’ne 

bağlıdır. Köyün kapladığı alanda mevki olarak tanımlanan yerler, alfabetik sırasıyla şu 

şekildedir: Akalan, Akçaasar, Asardibi Musabadırı, Aşağı Taşlıca, Aziziye, Buğdayinecek, 

Bozukkale, Böğüş, Çakır Sarnıcı, Çelebi, Dağlıköy, Dağyeri, Dedeavlusu, Dibektaşı, Dikece, 

Gedikçukur, Gökalan Sırtı, Gökseriçi (Gökseriç), Gündüz Sarnıcı, Harmanlıaltı, Hıdırlık, 

Hisardibi, Hisarüstü, Işıkyolu Sırtı, Kapakdibi, Kalamaç, Karşı, Kıran, Kızılcaalan, Kovanlık, 

Kumalanı, Kumlubük, Kürekkellik, Namlıalan, Pınarcıkbelen Sırtı, Receptarla, Sindilli (Sindili), 

Uzuntarla, Yukarıköy (Yukarı Taşlıca). 


Nüfus 

Taşlıca Köyü’nün nüfusu, 2011 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) verilerine göre 

539 kişi olup bunun 289’unu (% 53,62) erkekler, 250’sini (% 46,38) kadınlar oluşturmaktadır. 




yılı nüfusu 531, 2009 yılı nüfusu 526, 2010 yılı nüfusu da 534’dür. Bu verilerin de gösterdiği 

gibi, Taşlıca dışarıya göç veren ve gün geçtikçe küçülen bir yerleşimdir. 



281


projeksiyonu 2015 yılı için 558, 2020 yılı için 586, 2025 yılı için 615, 2030 yılı için 645, 2035 

yılı için 677, 2040 yılı için de 711’dir. 



Medeni Durum 

Yine aynı şekilde, bu nüfusun 103’ü (% 22,25) hiç evlenmemiş, 160’ı erkek, 155’i kadın olmak 

üzere toplam 315’i (% 68,03) evli; 6’sı erkek, 2’si kadın olmak üzere toplam 8’ii (% 1,73) 

boşanmış; 8’i erkek, 29’u kadın olmak üzere toplam 37’sinin (% 7,99) eşi ölmüştür. 


Nüfusun, 6+ ve 15+ yaş gruplarında 2’si erkek, 2’si kadın olmak üzere toplam 4 kişi (% 0,86) 

okuma yazma bilmemekte; 6+ yaş grubuna göre 269’u erkek, 231’i kadın olmak üzere toplam 

500’ü (% 98,43); 15+ yaş grubuna göre 244’ü erkek, 211’i kadın olmak üzere toplam 455’i (% 



Nüfusun, 6+ yaş grubunda 35’i erkek, 33’ü kadın olmak üzere toplam 68 kişi (% 13,39) 


toplam 319 kişi (% 62,80) ilkokul, 49’u erkek, 29’u kadın olmak üzere toplam 78 kişi (% 15,35) 

ilköğretim okulu, 12’si erkek, 2’si kadın olmak üzere toplam 14 kişi (% 2,76) ortaokul veya 

dengi okulu, 10’u erkek, 8’i kadın olmak üzere toplam 18 kişi (% 3,54) lise veya dengi okul, 

2’si erkek, 1’i kadın olmak üzere toplam 3 kişi (% 0,59) ise yüksekokul ve üzeri eğitim 


Nüfusun, 15+ yaş grubunda 15’i erkek, 16’sı kadın olmak üzere toplam 31 Kişi (% 6,70) 


toplam 319 kişi (% 68,90) ilkokul, 44’ü erkek, 26’sı kadın olmak üzere toplam 70 kişi (% 15,12) 

282

ilköğretim okulu, 12’si erkek, 2’si kadın olmak üzere toplam 14 kişi (% 3,02) ortaokul veya 

dengi okulu, 10’u erkek, 8’i kadın olmak üzere toplam 18 kişi (% 3,89) lise veya dengi okul, 

2’si erkek, 1’i kadın olmak üzere toplam 3 kişi (% 0,65) ise yüksekokul ve üzeri eğitim 



Taşlıca Köyü, Marmaris Kent Merkezi’ne 28 km, Muğla İl Merkezi’ne 105 km uzaklıktadır. 

Köye, Söğüt Köyü’nden doğru ve Söğüt Köyü’nün Cumhuriyet (Saranda) Mahallesi üstünden 

ulaşılır. 

Taşlıca-Marmaris arasında Minibüsçüler Kooperatifi tarafından düzenli minibüs seferleri 

yapılmaktadır. Taşlıca Köyü’nde Marmaris’e Pazar günleri hariç hergün sabah saat 07.30’da, 

Marmaris’ten ise Taşlıca’ya yaz aylarında Pazar günleri hariç her gün saat 15.00’de, kış 

aylarında ise yine Pazar günleri hariç her gün 14.30’da minibüs vardır. 


Taşlıca Köyü’nün ve çevresindeki arazinin coğrafyası, genellikle denize paralel giden, bu 

nedenle de koylar dışında kıyıda yerleşime ve tarım yapmaya izin vermeyen kayalık, taşlık, 

çorak bir özellik sergilemektedir. 


Bölgenin başlıca dağ ve tepeleri, yükseklik sıralamasına göre aşağıdaki listede gösterilmiştir: 

1. Gökdağ (594 m): Bölgenin en yüksek noktası, Bozburun Yarımadası’nın başlangıç 

bölümünde, Söğüt Köyü ile Araba (Arap) Koyu arasında bulunmaktadır. 

2. Karapınar Tepesi (538 m): Buruniçi Koyu ile Söğüt Köyü arasındadır. 

3. Karayüksek Dağı (536 m): Taşlıca Köyü ile Gedik Koyu arasındadır. 

4. Karayüksek Dağı (493 m): Yarımadanın ucunda, Kıran Gölü Kutsal Alanı yakınındadır. 

5. Kaledağ (451 m): Taşlıca Köyü’nün güneydoğusundadır. 

6. Yunus Tepe (416 m): Bozuk Koyu’nun doğu yanında olup koya bakan bir tepedir. 

7. Ulubelen Tepesi (409): Söğüt Köyü sınırındadır. 

283

8. Küçükdibektaşı Tepe (387 m): Karayüksek Dağı ile Bozburun Yarımadası’nın güney 

sahilleri arasında bulunur. 

9. Dolamaç Tepe (369 m): Taşlıca Köyü ile Söğüt Köyü’nün Cumhuriyet (Saranda) 

Mahallesi arasındadır. 

10. Karabağ Tepesi (372 m): Karagelme Koyu ile Bozuk Koyu arasında, Bozuk Koyu’nun 


11. Çukurtepe (344 m): Taşlıca Köyü’nün kuzeybatısındadır. 

12. Kale Tepe (332 m): Arap (Araba) Koyu’nun kuzeybatısındadır. 

13. Geyikli Tepe (330 m): Karagelme Koyu ile Bozuk Koyu arasında, Bozuk Koyu’nun 


14. Çataldağı (304 m): Serçe Limanı ile Bozuk Koyu arasındadır. 

15. Yokuşbaşı Tepesi (277 m): Taşlıca Köyü’nün kuzeybatısındadır. 

16. Hisartepe (216 m): Serçe Limanı yolu üzerinde, Phoinix antik yerleşimi yakınındadır. 

17. Söğütçük Tepe (208 m) Bozuk Koyu’nun kuzeyindedir. 

18. Sulubelen Tepesi (194 m): Bozuk Koyu’nun doğu yanındaki Değirmen Burnu ile Çatal 

Adaları’nın arasında kalan tepedir. 

19. Dişli Tepe (153 m): Serçe Limanı girişinin batı yanında kalan tepedir. 

20. Kurmacık Tepe (147 m): Serçe Limanı’nın doğu yönündeki girişindedir. 

21. Kaynaklık Tepe (132 m): Yeşilgelme Limanı ile Gedik Koyu arasında, yarımadanın en 

dar bölümündedir. 

22. Bozuk Tepe (116 m): Bozuk Koyu’nun batısındadır. 

23. Namlıalan Tepesi (110 m): Yeşilgelme Limanı’nın kuzeydoğusundadır. 

Yükseklikleri bilinmeyen tepeler ise şu şekilde sıralanmıştır. 

1. Akgeri Tepe: Bozburun Yarımadası’nın güney sahilindeki Gedik Koyu’nun 

kuzeyindedir. 

2. Alvar Tepe: Buruniçi Koyu’nun güneyindedir. 

3. Aziziye Tepesi: Bozburun Yarımadası’nın uç kısmında, eski Aziziye yerleşimine ve 

Uzuntarla Mevkii’ne yakın bir tepedir. 

4. Badrık Tepe: Yeşilgelme Koyu’nun kuzeydoğusunda, Namlıalan’ın yanındadır. 

5. Bahçekise Tepe: Aşağı Taşlıca’daki Sindilli Mevkii’nin yakınındadır. 

284

6. Bahçekule Tepe: Aşağı Fenaket Köyü’nün güneyindedir. 

7. Buğluca Tepesi: Söğüt, Osmaniye, Bayır ve Taşlıca köy sınırlarının kesiştiği köşede, 

Buruniçi Koyu’nun batısındadır. 

8. Burgaz Tepe: Phoinix antik yerleşiminin sırtını dayadığı tepelerden biridir. 

9. Çakallık Tepe: Aşağı Fenaket Köyü ile deniz arasındadır. 

10. Çulfa Tepe: Kıran Gölü Kutsal Alanı’nın güneydoğusundadır. 

11. Ense Tepe: Kumalanı ile Bozburun Yarımadası’nın kuzey sahili arasındadır. 

12. Gökkaya Tepe: Söğüt Köyü sınırındadır. 

13. Gökkaya Tepe: Taşlıca Köyü yerleşim merkezinin güneydoğusunda ve Bozburun 

Yarımadası’nın güney kıyılarındadır. 

14. Gökçalca Tepesi: Taşlıca Köyü yerleşim merkezinin güneyindedir. 

15. Hıdırlık Tepe: Bozburun Yarımadası’nın kuzey sahilinde, Hıdırlık Mevkii’ne yakındır. 

16. Hisar (Asar) Dağı: Üzerinde askeri bir yapı kalıntısının bulunduğu, Kıran Gölü Kutsal 

Alanı’na 1,5 km uzaklıktaki tepedir. 

17. İnkaya Tepe: Taşlıca Köyü yerleşim merkezinin güneyindedir. 

18. Karakarpuz Tepesi: Söğüt Köyü sınırındadır. 

19. Kaynarlık Tepe: Bozburun Yarımadası’nın kuzey sahilindeki Yeşilgelme Koyu’ndadır. 

20. Kırdağ: Taşlıca Köyü yerleşim merkezinin kuzeyinde, Söğüt Köyü Cumhuriyet 

(Saranda) Mahallesi’nin doğusundadır. 

21. Küçükgök Tepe: Taşlıca Köyü yerleşim merkezinin kuzeyinde, Söğüt Köyü Cumhuriyet 

(Saranda) Mahallesi’nin doğusundadır. 

22. Mazıkısığı Tepesi: Taşlıca Köyü yerleşim merkezinin güneydoğusunda, köy ile deniz 


23. Mezarlı Tepe: Kumalanı’na yakın bir tepedir. 

24. Nice Tepe: Taşlıca Köyü’nden Serçe Limanı’na giden yolun solunda ve Serçe Limanı’na 

yakın bir tepedir. 

25. Oturacak Tepe: Taşlıca Köyü yerleşim merkezinin kuzeyindedir. 

26. Peynir Dağı: Taşlıca Köyü yerleşim merkezinin güneybatısındadır. 

27. Pınarcık Tepe: Aşağı Fenaket Köyü’nün kuzeyinde olup yerleşimin yaslandığı tepedir. 

28. Pilavlı Tepe: Kumalanı’na yakın bir tepedir. 

29. Sarıyurdu Tepe: Phoinix Antik Yerleşimi ile Bozburun Yarımadası’nın güney sahilleri 

arasında bulunur. 

285

30. Somakkaya Tepesi: Taşlıca Köyü yerleşim merkezinin güneydoğusundadır. 

31. Sulukale Tepe: Taşlıca Köyü yerleşim merkezinin kuzeyindedir. 

32. Toptepe: Taşlıca Köyü’nün güneyindedir. 

33. Tülü Tepe: Phoinix antik yerleşiminin yanındadır. 

34. Yelkaya Tepesi: Bozburun Yarımadası’nın en dar kıstağında, Karagelme Koyu’nun 

BURUNLAR 


Yerleşimin Akdeniz’e bakan güney kıyılarından başlayıp kuzeyde Söğüt Köyü sınırlarında biten 

sahilinde birbirini izleyen burunları; 

1. Kumlu Burnu 

2. Kaplan Burnu: Arap (Araba) Koyu’nun Arap Ada’nın kuzeyindedir. 

3. Çömlek Burnu 

4. Kale Burnu 

5. Kalabak Burnu 

6. Gökçe Burnu 

7. Gölalan Burnu 

8. Kurmacık Burnu: Serçe Limanı girişi kuzey ucu 

9. Dişli Burnu: Serçe Limanı girişi güney ucu 

10. Değirmen Burnu: Bozuk Koyu girişi kuzey ucu 

11. Kale Burnu: Bozuk Koyu girişi güney ucu 

12. Kızılca Burun 

13. Kara (Ala, Alobi, Cape Alupo) Burun 

14. Mersin Burnu 

15. Karaburun, 

16. Kızıl Burun: (36° 36’ 23” N - 27° 59’ 25” E) Bozburun Yarımadası’nın en uç noktası), 

17. Sarnıç Burnu 

18. Oğlanboğuldu Burnu 

19. Karaburun 

286


1. Kara (Ala, Alobi, Cape Alupo) Burnu Feneri. 

KOYLAR 

1. Arap (Araba) Koyu: Önünde aynı adı taşıyan küçük bir ada vardır. Melteme korunaklı 

sakin, küçük bir koydur. Küçük boy tekneler bu koyda barınabilir. Plajdan çıkan bir 

patika kıvrıla kıvrıla arkadaki dağa tırmanıp Taşlıca Köyü’ne ulaşır. Balıkçılar, 

kayıklarını bu koyda bağlar. 

2. Gedik Koyu: Bozburun Yarımadası’nın güneyinde, yarımadasının en fazla daraldığı 

bölgede yer alır. Arka kısmında teraslanmış tarım arazileri bulunan koydan çıkan bir 

patika Taşlıca Köyü’ne ulaşır. 

3. Pırnar Bükü: Bozburun Yarımadası’nın Akdeniz’le Yeşilova (Sömbeki) Körfezi 

arasındaki en dar bölgesinin güneyinde kalan koydur. 

4. Serçe Koyu: (36° 34’ 40” N - 28° 02’ 51” E) İki tarafından hörgüçlü yüksek burunlar 

(Dişli ve Kurmacık burunları) çıkan Serçe Limanı'nın ağzı uzaktan belli olmaz. Ancak 

yaklaşınca, denize dik inen burunların arasındaki geçit arkadaki araziden ayırt edilir. 

Güneydeki burundan 5-6 m. açıkta, alçak, üstü yassı bir kaya döküntüsü, taşlarla 

sahile bağlıdır. Serçe Limanı'nda su derindir. Girişte 40 m., içerileri 30 m. civarıdır. Koy 

içeride çatallaşır, biri kuzeye çıkar, buraya Serçe Limanı derler; diğeri güneye iner, adı 

Akça Limanı'dır. 

Kuzeye doğru daralarak giren Serçe Limanı'nda derinlik yarıdan sonra 10 m'nin altına 

düşer. Burayı, sahildeki lokantanın şamandıraları doldurur. Doğu tarafında balıkçı 

kayıkları bağlanır. Dip yosun ve erişteliktir. Koyun arkasında alçak bir vadi uzanır. 

Buradan bir patika, iki saatlik yürüyüşle, yukarıdaki Taşlıca (Fenaket) Köyü'ne çıkar. 

Kıyıdaki restoran ve küçük market, yeni yetişen ağaçlar arasında kalır. 

287

Güneydeki Akça Limanı, daha geniş ve ferahtır. Dip yosun, yarıdan sonra kumdur. 

Derinlik 20 m'den 5-6 m'ye iner. 

Akça Limanı'nın nihayeti çakıllık bir plajda son bulur. Kıyıda küçük bir lokanta vardır. 

Sonra bir dere yatağı, iki yamaç arasında içeri kıvrılır. Dik, kayalık bir tepe arkada 

yükselir. 

Her havaya korunaklı Serçe Limanı'nda meltem dik yamaçlara yansıyıp değişik 

yönlerden eser. Kışın, kuvvetli güney havalarında, limanın ağzında kalın deniz yığılır, 

çullanır, giriş tehlikeli olur. Burada bulunan batık tekneler de, içeri girerken, bu 

kayalara çarparak batmışlardır. İçeri giren deniz, karşıdaki dik kayalık sahile çarpıp, 

içeride karışık solugan yapar. Civardaki balıkçı kayıkları, kışın kuzeydeki koyda barınır. 

Gene doğu yakasında, balıkçı kayıklarından sonra, koy bir girinti yapar, açılır. Güney 

rüzgârlarının estiği havalarda yatlar, büyük boy tekneler, burada demirleyip kıyıya 

bağlanarak barınırlar. 

Serçe Limanı değişik, apayrı özellikte bir koydur. İlk girişte insanı adeta bir ürperti 

verir. Her iki yakasında yüksek dağlar sudan dimdik çıkar. Mavi gök, ancak tepede 

gözükür. Gri kayalar arasında çıkan birkaç yabani zeytin ağacı yeşil rengin varlığını 

belli eder. Limanın girişindeki kayalara çarparak batan 11. yüzyıla ait bir Bizans 

teknesinden çıkartılan cam eşyalar, bugün Bodrum Müzesi'nde sergilenmektedir. 

Girince sağ kıyıda gözüken platform ve kulübe bu kazı zamanında yapılıp 

kullanılmıştır. 

5. Korsan Koyu: (36° 34’ 10” N - 28° 02’ 25” E) Sahile yakın Çatal Ada'nın doğu ucundan 

çeyrek mil kuzeyde, adı gibi saklı Korsan Koyu, beyaz kayalardan oluşmuş küçük bir 

adanın arkasına gizlenmiştir. Adanın her iki yanından geçilebilirse de doğusundaki 

geçit daha geniş, derin ve yol üstündedir. Ağzı güneye açık olan koy, yarıdan sonra 

kuzeydoğuya yönelir. Derin su sığlaştıkça, renkler açılır, dipte bembeyaz kum gözükür. 

Çevredeki yamaçlarda zeytin, harup ağaçları, kıyıda boş bir ağıl vardır. Ancak birkaç 

teknenin sığabileceği Korsan Koyu, melteme barınaklı, güneye açık bir yaz limanıdır. 

288

6. Bozuk Koyu: (36° 34’ 11” N - 28° 00’ 59” E) Bozburun Yarımadası’nın güney 

bölümünde ve Değirmen Burnu ve Kale Burnu arasında kuzeye doğru giriş yapan 

büyük bir koydur. İç kısmında Loryma antik yerleşimine ait kalıntılar bulunmaktadır. 

Bu koya Bozuk Koyu, bu koyun batısındaki sırtta bulunan kaleye de Türkler tarafından 

Bozukkale denmesinin, kalenin kuzeydeki giriş kısmının yıkılmış olması ile ilgili 

olabileceği söylenmektedir. 

7. Lumbükü: Bozuk Koyu’na girişte, kalenin hemen altındaki Ali Baba Restaurant’ın 

bulunduğu koydan sonra gelen soldan ikinci koydur. Koyun kenarında Apollon Kutsal 

Alanı ile ilgili kalıntılar bulunmaktadır. 

8. Kızılca Koyu: Bozburun Yarımadası’nın güney bölümünde, Bozuk Koyu’nun batısında, 

Kızılca Burun ile Kara (Ala, Alobi, Cape Alupo) Burnu arasında kalan bir koydur. 

9. Tuğla (Tolu, Tula) Koyu: Bozburun Yarımadası’nın batı ucundaki Mersin Burnu ile Kızıl 

Burun arasındaki bölgede doğuya giriş yaparak oluşan ve Symi Adası’na bakan bir 

koydur. Koyda küçük bir plaj ve eski adı Aziziye olan geçici ve küçük bir yerleşim 

vardır. 

10. Alagelmesi Koyu: Bozburun Yarımadası’nın kuzey kıyılarında, Oğlanboğuldu Koyu ile 

Buğdayinecek Mevkii arasında kalan küçük bir koydur. Koyun küçük bir plajı, iskelesi 

ve doğusundaki dilin üstünde bir yerleşimi vardır. 

11. Karagelme Koyu: Bozburun Yarımadası’nın kuzey kıyılarında, Karaburun ve Çakal 

Adası ile Buğdayinecek mevkii arasında kalıp bir plaja sahip küçük bir koydur. 

12. Yeşilgelme Limanı: Bozburun Yarımadası’nın kuzey kıyılarında, Namlıalan Tepesi ile 

Karaburun Tepesi arasında kalan ve iç kısmında ikinci bir küçük koya sahip olan 

koydur. Arka kısmında üstten Taşlıca Koyu – Serçe Limanı arasındaki toprak yol 

geçmektedir. Koy içindeki teraslarda tarım yapılmaktadır. 

289


1. Arap (Araba) Adası (36⁰ 39’ 02“ N - 28⁰ 08’ 47” E): Bozburun Yarımadası’nın 

güneyinde ve Arap (Araba) Koyu’nun önünde olup üstünde zeytin ağaçları vardır. 

2. Kızıl Ada: Bozburun Yarımadası’nın güney kıyısında ve Kalabak Burnu’nun tam 


3. Çatal Adaları: Değirmen Burnu ile Korsan Koyu arasında yer alan farklı büyüklükteki 

üç adadır. Korsan Koyu’na yakın olan en küçük ada dışındaki diğer iki büyük ada 

arasında ortalama 12 metrelik bir derinlik vardır. Rüzgârın yön ve kuvvetine göre, 

akıntı ile meltem karşılıklı geldiği zaman, bu iki ada arasında anafor girdap oluşur. 

4. Oğlanboğuldu Adası: Oğlanboğuldu Burnu’nun doğusunda, Oğlanboğuldu Koyu’nun 

kuzeyinde yer alan küçük bir adadır. Bulunduğu koy berrak suyuyla bilinen ve yüzmek 

için son derece uygun bir yerdir. 

5. İncirli Adası: (36° 36’ 44” N - 27° 59’ 50” E) Bozburun Yarımadası’nın kuzey 

sahillerinde, Alagelmesi Koyu ile Buğdayinecek Mevkii arasında kalan küçük bir 

adadır. 

6. Tüysüzce Adası: Bozburun Yarımadası’nın kuzey sahillerinde, Buğdayinecek Mevkii ile 

Karagelme Koyu arasında kalan küçük bir adadır. 

7. Çakal Adası: Bozburun Yarımadası’nın kuzey kıyılarında, Karagelme Koyu ile 

Karaburun arasında kalan küçük bir adadır. 

8. Taşlıca (Fenaket) Adası: (36° 36’ 57” N - 28°03’ 16” E) Bozburun Yarımadası’nın kuzey 

kıyılarındaki Yeşilgelme Koyu’nun karşısındaki üç adadan kıyıya en yakın olanıdır. 

9. Değirmen Adası: Bozburun Yarımadası’nın kuzey kıyılarındaki Yeşilgelme Koyu’nun 

karşısındaki üç adadan en kuzeyde bulunanıdır. 

290

10. Suluca Adası: Bozburun Yarımadası’nın kuzey kıyılarındaki Yeşilgelme Koyunun 

karşısındaki üç adadan, Taşlıca (Fenaket) Adası ile Değirmen Adası arasında kalan en 

küçük adadır. 


1. Bozuk Dere: Bozuk Koyu’nun dibinde denize dökülen bir deredir. 

2. Buğdayinecek Deresi: Bozburun Yarımadası’nın kuzey yüzünde olup Yeşilova 

(Sömbeki) Körfezi’ne dökülür. 

3. Çat Dere: Bozburun Yarımadası’nın güney sahilindeki Gökçe Burnu’nun doğusundaki 

ufak bir koydan denize dökülür. 

4. Derin Dere: Bozuk Liman içinde antik taş ocakları yakınında güneye doğru akıp koyun 

güneydoğusundan denize dökülen bir deredir. 

5. Eselli Deresi: Bozburun Yarımadası’nın kuzey yüzünden Yeşilova (Sömbeki) Körfezi’ne 

dökülen küçük bir deredir. 

6. Gurula Dere: Bozuk Koyu’nun batısından gelip koyun güneybatısındanYeşilova 

(Sömbeki) Körfezi’ne dökülen bir deredir. 

7. Kaçar Dere: Ense Tepe eteklerinden doğup Bozburun Yarımadası’nın kuzey 

kıyılarından denize dökülen bir deredir. 

8. Karacakarpuz Deresi: Serçe Limanı’na dökülen bir deredir. 

9. Karagelme Deresi: Karagelme Koyu’ndan Yeşilova (Sömbeki) Körfezi’ne dökülen 

küçük bir deredir. 

10. Karahorata Deresi: Gedik Koyu’na dökülmektedir. 

11. Kızılburun Deresi: Bozburun Yarımadası’nın batı ucunda, Uzuntarla Mevkii’nden 

KUYULAR 

doğup Kızıl Burun’un kuzeyindeki koydan denize dökülür. 

1. Karakuyu: Dedeavlusu Mevkii’nin yakınındadır. 

291

GÖLETLER 

Köyün doğusunda ve güneydoğusunda olmak üzere iki ayrı göleti bulunmakta, Bozburun 

Yarımadası’nın Kıran Mevkii’nde yağmurlarla oluşan Kıran Gölü ise yaz aylarında 

kurumaktadır. 


Antik dönemde Rodos Peraiası’nın merkezi, Loryma yerleşiminin de bulunduğu Loryma ya da 

Draçya Yarımadası olarak bilinen Bozburun Yarımadası’dır. Yarımadanın kuzey kısmı dağlık, 

sarp ve ağaçlık bir bölgeyken güney kısmı çıplaktır. 

1) Loryma Antik Yerleşimi (Eski Yunanca: Λώρυμα): Antik dönem yazarlarının sıklıkla sözünü 

ettiği bir yerleşimdir. Strabon, 

Geopraphika isimli yapıtında; ”… 

Buradan hemen sonra, bir liman ve 

Leto’nun kutsal bir alanı bulunan, 

küçük Physkos kentine ve sonra 

engebeli bir kıyıya, Loryma’ya ve 

ülkenin bu kısmındaki en yüksek 

dağına gelinir. Bu dağın tepesinde 

dağla aynı ad taşıyan Phoiniks 

Kalesi vardır ve buradan dört 

stadion uzaklıkta çevresi sekiz 

stadion kadar olan Elaiussa Adası 

uzanır.” der. ⁽¹⁾ Yine aynı şekilde 

Ptolemaios (V, 2, 8) ve Titus Livius 

(XXXVII, 17; XLV, 10) da eserlerinde 

Loryma’dan söz ederler. 

(1) – Strabon, Geographika, Antik Anadolu Coğrafyası, Kitap: XII-XIII-XIV, XIV.2, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 

İstanbul 2009, s.219 

292

Karyalılar, antik dönemde 'koinon' denilen ve birkaç kentin bir kutsal alan ile politik bir 

merkezde birleşmesinden oluşan birlikler kurmuştur. M. Ö. 4. yüzyıldan başlayarak 

kentleşme olgusu ortaya çıkmaya başladığı için bu iç düzen arkeolojik açıdan genelde pek 

açıklanamamaktadır. Kentleşme, küçük yerleşmelerin ya Halikarnassos veya Stratonikeia gibi 

yeni kurulan kentlere katılması ya da Olymos Hydai ile olasılıkla Chalketor'un Mylasa'ya 

katılması gibi mevcut eski şehirlere bağlanmasıyla gerçekleşmiştir. Bu arada siyasal düzen en 

azından şeklen varlığını sürdürmüştür. Şimdiye dek sadece Halikarnassos Yarımadası'nda 

bulunan şehirlerin yerleşme düzeni arkeolojik yönden araştırılmıştır. Büyük olasılıkla Karya 

değil de Leleg kenti olan bu sekiz şehirden altısı, M. Ö. 4. yüzyılda synoikismos yoluyla yeni 

kurulan Halikarnassos' a katılmıştır. 

Loryma Yarımadası'nda böyle bir koinon yapısı, Roma İmparatorluk Dönemi'ne kadar varlığını 

korumuş olabilir. Yarımadada ismi bilinen sekiz antik yerleşme (Amos, Kastabos, Syrna, 

Tymnos, Thyssanous, Phoinix, Kasara, Loryma) vardır. Birbirlerinden genellikle 5 km uzaklıkta 

bulunan bu yerleşmeler siyasi bakımdan eş değer olduklarından dolayı ortak bir merkeze 

sahip değildi. Yazıtlar sayesinde bu yerleşmelerin bir araya geldiğini bilmekteyiz. Karya 

Chersones'de bir merkezileşme olmamıştır. Çünkü burası M.Ö. 4. yüzyıldan itibaren, M.Ö. 

408 yılında kurulmuş olan Rodos kentinin karadaki Rodos'un Peraiası denilen toprakların 

çekirdeğiydi. Kendi kentinin hemen karşısında, karada bir kent merkezinin bulunması, 

Rodoslular'ın çıkarına olamazdı. 

Karya Chersones'de Loryma'nın ayrı bir önemi vardır. Büyük bir koya sahip olan kentin, 

bugünkü adı Karaburun olarak adlandırılan yarımadanın burnu yakınında geniş, doğal bir 

limanı vardır. Doğu Akdeniz ile Ege Denizi arasındaki deniz ticaretinin önemli bir durağı olan 

Loryma, bu işlevini, Rodos'taki yeni liman üstlenene kadar sürdürmüştür. Ancak Rodos 

ekonomik nedenlerin yanı sıra stratejik nedenlerle de synoikismos'dan sonra Loryma'yı bir an 

önce denetimi altına almak isteyecektir. Diodoros'un kayıtlarına göre burada 1000 gemi 

topladıktan sonra, M.Ö. 305 yılında adaya Loryma'dan saldıran Demetrios Poliorketes'in 

kuşatması Rodos için tehlikeyi gösterir. 

Kentin tarihi konusunda Stephanos Byzantios önemli bilgiler verir. Bu bilgilere göre Loryma 

M.Ö. 6. yüzyılda polis, daha sonraları ise sadece liman veya Locus olarak adlandırılıyordu. 

293

Chersones kentleri, Rodos devletine katıldıktan sonra, Rodos'un köyleri (deme) oldu. 

Doğusundaki komşu kent Kasara köyüne (deme) bırakılan Loryma ise bir istisna oldu. Belki 

Loryma'nın eski önemi böylece daha da zayıflatılmak istenmişti. 

Loryma Koyu topoğrafyasının ana hatları şu şekildedir: Koyun iç kısmında bir kaya çıkıntısı 

üzerinde yer alan kentin yukarısında bir akropolis bulunur. Kentin batısındaki ovada bulunan 

kalıntılar, Artemis Soteira Kutsal Alanı olmalıdır. Koyun batı tarafında güneye doğru uzanan 

nekropol ise tapınağa bitişiktir. Nekropolün güneyinde, üzerinde ApolIon Kutsal Alanı 

bulunan bir ova daha yer alır. Daha güneyde, koy girişinin batısında ise bir kale bulunur 

Bozburun Yarımadası’nın güney ucunda, korunaklı Bozuk Koyu’nda ve kıyıda birkaç bina 

vardır. George E. Bean’e göre; İngiliz Kraliyet deniz haritalarında Oplosika Bükü olarak 

tanımlanan ve bu nedenle de eskiden kıyısında askeri bir tersanenin bulunduğu düşünülen 

Arsenal (hopletheke) ile Bizans İmparatoru Constantinus Porphyrogenitus’un (VII. 

Konstantin) 10ncu yüzyılda yazdığı kitaplarda adı sıkça geçen Loryma yerleşimi, bu koyun 

içinde kurulmuştur. Yerleşim biraz kuzey doğudaki Kasara demesine (köyüne) bağlıdır. 

Kale: Yerleşimdeki asıl ilgiyi çeken yapı, koy girişindeki burnun üstüne inşa edilmiş olan 

birbirine paralel surların aralarına kuleler alarak birleşmelerinden oluşan ince, uzun bir 

kaledir. Kalenin güney ve kuzeydeki iki ucunda birer yuvarlak kule bulunmaktadır. Uzunluğu 

yaklaşık 320 m, genişliği 27,4 m, kalınlığı ise 2,44 m’dir. Hafif bosajlı ve oldukça düzgün 

taşlardan inşa edilmiş duvarların, Rodoslular tarafından yapılmış olduğu kesindir. Duvar 

tekniğine ve yüzey keramiğine göre, kale M. Ö. 4. yüzyılda yapılmış olabilir. Blokların bazıları 

5,18 m uzunluğa kadar çıkabilmektedir. Kenarlarda, dokuz tane kare planlı kule 

bulunmaktadır. Ancak doğu uçtaki yuvarlık planlı kule çok tahrip olmuştur. Duvarlar boyunca, 

beş küçük kapı vardır. Bunların dördü, doğu uçtadır. Duvarların içinde hiçbir yapı izi yoktur. 

Tüm yapı, tamamen askeridir. Bununla beraber, her iki uçtaki yuvarlak planlı kulenin 

yakınında kısmen kayaya oyulmuş iki sarnıç vardır. Ayrıca, duvarlar su kanalları için 

delinmiştir. Güney duvarın doğu ucundaki kapının dışındaki kayaların üzerindeki yazıtlar, bu 

yerin Rodos’a özgü bir tanrı olan Zeus Atabyrios’a adandığını gösterir. Bizans Dönemi'nde 

kalede bir kilise ve çok sayıda küçük binalar yapılmıştır. 

294

Liman: Loryma’nın limanı, kötü hava koşullarına karşı mükemmel bir koruma sağlar. Bu 

liman, Peleponnessos Savaşı sırasında Atina gemileri tarafından bir sığınak olarak 

kullanılmıştı ve M.Ö. 395 yılında Atinalı komutan Kanon, burayı Knidos’taki mücadeleden kısa 

bir süre önce, bir buluşma yeri olarak kullanmıştı. Ve yine M.Ö. 305 yılında, Antigonos’un 

oğlu Demetrios, donanmasını burada toplayarak Rodos’a yapacağı başarısız saldırı için 

hazırlık yapmıştı. 

1986-1988 döneminde yüzey araştırması yapan Alman Wigfried Held’e göre, şehir M.Ö. VII. 

yüzyıldan Hellenistik Döneme kadar kullanılmıştır. Bugünkü kalıntılar Geç Hellenistik Devre 

ait olup oldukça iyi korunmuştur. 

Loryma Yerleşimi ve Agora: Yerleşim, akropolle birlikte kuzeybatıdan güneydoğuya 270 m. 

uzanır ve yaklaşık 16.000 m2'Iik bir alanı kapsar. Limana yakın aşağı şehirde yaklaşık 50 ev, 

merkezinde de küçük bir meydan bulunmaktadır. Agora olarak tanımlanan bu alanın 

yanındaki iki binanın kamu binası olarak kullanılması olasıdır. Doğudaki yapı, uzun ve ince 

dikdörtgen temel stoa, güneydeki büyük ve çok makamlı yapı ise belediye binası olarak 

yorumlanabilir. Yerleşimin sur içinde kalan bir kutsal alanı bulunmamaktadır. 

Surlar: Surlarda iki ayrı yapım evresini görmek mümkündür. Yerleşimin sadece güney ve 

güneybatısındaki birkaç yerde görülen ve kaba poligonal kireçtaşı bloklardan örülen kısım, 

birinci evreye ait olmalıdır. Birinci evre surun kısmen ikinci evre surunda tekrar kullanıldığı 

belirlenmiştir. Dış köşeleri aynı hizada olmayan ve surun dik bir dönüşle içe doğru uzatılmış 

olan, güneybatıdaki korunan kapı ve surun dik açılı dönüşleri, bu surun özelliklerini 

belirlemektedir. Bu surlar Neandria surunun erken evresi ve Halikarnassos Yarımadası’ndaki 

Leleg yerleşimlerinin surlarıyla karşılaştırılabilir. Bütün bunlardan hareketle, Loryma surunun 

erken evresinin Arkaik Döneme denk geldiği söylenebilir. 

İkinci evrenin yamuk dörtgen ile poligonal arasında şekiller gösteren bloklarının ek yerleri, 

anathyrosisle iyice kapatılmıştır. İkinci surun erken surun önüne örülerek yerleşim alanının 

genişletildiği sanılmaktadır. Surda uzun ve düz duvarlar arasında dışarıya çıkan az sayıda kule 

bulunmaktadır. Bu kulelerden iki tanesi korunmuş durumdadır. Üçüncü bir kulenin de şehrin 

doğu köşesinde bulunduğu tahmin edilmektedir. Surun bir kısmı güneybatı tarafında 

295

kaybolmuştur. İki taraftan gelen surların aynı düzlemde olmadığı bu noktada, girişlerin 

yandan yapıldığı ve arabaların geçebileceği ana giriş kapısının yer aldığı tahmin edilmektedir. 

Bunun dışında surda dört tane küçük giriş açılmıştır. Bu özellikler, Neandria'daki surun geç 

evresi ile Latmos ve Halikarnassos surları ile benzeşmektedir. Bu nedenle, Loryma surunun 

ikinci evresi, M.Ö. beşinci ya da dördüncü yüzyıllara tarihlendirilebilir. 

Akropolis: Akropolis, iskelenin hemen doğusundadır. Bu tepenin altında, deniz kenarına 

yakın bir yerde küçük bir mağara bulunmuştur. Mağaranın duvarındaki, kutsal alanda 

bulunan sunuların yerlerini değiştirmeyi yasaklayan yazıt, mağaranın kutsal bir yer olduğunu 

göstermektedir. 

Akropolis koruma suru da, kent surları ile aynı iki yapı evresini gösterir, Akropolde, anlatılan 

evrelerin yanında, üçüncü bir evreyi de görmek mümkündür. Akropolün kuzeybatısındaki 

kule, epey gelişmiş bir duvar tekniği gösterir: Tam yatay örülen bloklar, ince anathyrosisli ek 

yerleri ve sivri uçlu keski ile düzlenmiş yatay yüzler. Bu yapı stili, liman kalesindeki stilin 

aynısıdır. Bu nedenle, kulenin liman kalesi ile birlikte Erken Hellenistik Dönemde yapıldığı 

söylenebilir. 

Akropolis’te bulunan yüzey keramiği, Arkaik Döne'mden Roma İmparatorluk Dönemine değin 

uzanır. Burada üç büyük sarnıcın dışında yalnız küçük bir ev temeli görülmektedir. Akropolis, 

olasılıkla yalnız tehlike anında kent halkının sığınağı işlevini görüyordu. Burada, nöbetçilerin 

dışında sürekli bir yerleşmenin olmadığı anlaşılmaktadır. 

Artemis Soteria Kutsal Alanı: Yerleşimin batısındaki genişlikte / ovada bulunduğu 

varsayılmaktadır. Bu alan bugün Bizans dönemi kalıntıları ile dolu olduğundan kazı 

yapılmadan tarihlenmesi mümkün değildir. Burada bugüne kadar bulunmuş en eski 

buluntular M.Ö. 4 ve 3ncü yüzyıllara kadar gitmektedir. Bu alanda bulunmuş olan ve 

Hellenistik Döneme tarihlenen arslan başlı kireçtaşından yapılmış sima (Antik Yunan 

mimarisinde çatı saçağının en dışa uzanan parçası), stoa gibi küçük bir binaya ait olabilir. 

Antik tapınağın yerinde olasılıkla bir Bizans kilisesinin yıkıntıları bulunur. Bu kilisede çok 

sayıda antik devşirme malzeme kullanılmıştır. Alanın geri kalan bölümü, kalın duvarları 

genellikle antik blok taşlarla örülmüş Bizans dönemi yıkıntılarıyla doludur. 

296

Neoria (Gemihane): Soteria Kutsal Alanı’nın hemen yanındadır. Kayaya oyulmuş 20 oyuk, 

deniz kenarındaki büyük bir binanın çatı mertekleri izleridir. Bu izler ve olası çatının şekli bu 

yapının bir gemihaneye ait olduğunu göstermektedir. Yapılan ölçümler ve jeomanyetik 

araştırmalar neticesinde bu yapıların 15-20 m uzunluğunda, 20 m genişliğinde, 3-3,30 m 

yüksekliğinde olduğu ve 12 küçük gemiyi barındırabileceği anlaşılmıştır. Bu yapıların Erken 

Hellenistik Dönemde inşa edildiği tahmin edilmektedir. 

Apollon Kutsal Alanı: Koyun, Lumbükü olarak adlandırılan kısmındaki ApolIon Kutsal Alanı, 

burada bulunan yazıtlarla belirlenebilmektedir. Bu alandan en eski buluntu, halen İzmir 

Arkeoloji Müzesi'nde bulunan, Arkaik Dönem'e ait kabartmalı kaidedir. Bu alanda, olasılıkla 

Erken Hellenistik Dönem'e ait yalnız uzun bir temel kalmıştır. Kutsal alanda dağılmış olarak 

bronz heykel ve başka adakların kaideleri ile çok sayıda mermer su kabı parçası 

bulunmaktadır. Üst mimari parçaları arasında kumtaşından yapılmış, ancak dış etkenlerden 

fazlaca tahrip olmuş bir sütun kasnağı ile yüzeyi stukolu, profilli bir kumtaşı blok sayılabilir. 

Keramik, kentte bulunan keramikle aynı bilgileri vermekte olup, yaklaşık M.Ö. 6. yüzyıldan 3. 

yüzyıla kadar uzanan bir refah dönemini yansıtır. Bizans Dönemi'nde, kutsal alanda üç kilise 

ile çok sayıda ev yapılmıştır. Evlerde birçok devşirme malzeme kullanılmıştır. Bunlar arasında 

bir stelin üst kısmına ait olan ve M. Ö. 4. yüzyıla ait mermer bir palmet parçası bulunmuştur. 

Değirmen Burnu Gözetleme Kulesi: Bozukkuyu’nun güneyinde, koya girişteki Değirmen 

Burnu’nun üstünde gözetleme amacıyla yapılmış bir kule yapısı bulunmaktadır. Kule, büyük 

ve kaba işlenmiş kireçtaşı bloklardan, kaba bir poligonal duvar tekniği ile inşa edilmiştir. 

Yapının, karşısındaki büyük Liman Kalesi ile birlikte koya girişi gözetleme yeri olarak 

kullanıldığı anlaşılmaktadır. Olasılıkla, Liman Kalesi ile birlikte M.Ö. erken üçüncü yüzyılda 

Rodoslular tarafından inşa edilmiştir. Burnun sırtında kurulduğu için, koyun doğusundaki 

sahili de izlemek mümkündür. Bir yanı dik kayaya dayanarak yapılan kule, koya bakan yamaç 

tarafında daha geniş bir temel üzerinde kurulmuştur. Bunun üzerinde yükselen silindir 

şeklindeki kule, iki sıra taştan dizilmiş duvardan oluşuyor, kulenin içi büyük kırık taşlarla 

doldurulmuş. Bu masif, yüksekliği 4,30 m olan altyapı üzerine, blok tabakalarla üst üste 

basamak şeklinde ortaya doğru daraltılarak üstyapı inşa edilmiştir. Bu basamaklardan, güney 

tarafında yer alan iki basamağın kalıntıları korunmuştur. Üstyapının, bundan başka kalıntısı 

kalmamıştır. 

297

Antik Taşocağı ve Mağara Kilise (Manastır): Değirmen Burnu üzerindeki gözetleme kulesinin 

kuzeyinde kumtaşı çıkarılan bir taşocağı, bu ocağın çevresinde bir-iki evden oluşan ufak bir 

yerleşim ve kayaya oyulmuş bir kilise bulunmaktadır. Kilisenin bir apsisi, bir yan şapeli ve bir 

yan mekânı vardır. Bu mekânları ayıran duvarlar yıkılmış olup tavandaki izleri net bir şekilde 

görülebilmektedir. Apsisin yanında dikdörtgen bir niş vardır ve bu nişin yanındaki bir yiv, 

nişin kapatılabildiğini göstermektedir. Apsis ve çevresi, kayaya oyulmuş 37 adet haçla 

süslenmiştir. Bu haçlardan dördünün uçları kırlangıçkuyruğu şeklindedir. Ayrıca kapı üstünde 

oyulmuş başka bir haç daha vardır. Tavanda, girişin iç tarafında bir İsa monogramı 

bulunmaktadır. Kilisede daha fazla haçın bulunduğu tahmin edilmekle birlikte duvarların alt 

kısımlarının derin bir şekilde aşınması nedeniyle bunlar belirlenememektedir. 

Sivil Mimari Örnekleri - Evler: Surlar, Küçük Asya şehirlerinin genel gelişimine iyice uymasına 

karşın, evlerin incelemesi apayrı bir sonuca varmaktadır. Epey küçük olan evler sadece bir ya 

da iki odadan oluşmaktadır. Bazen önünde bir avluya da sahip olmaktadır. Bu evlerin 

yapılması için yukarıdaki ana kayalardan çıkarılan taş bloklarla teraslarla oluşturulmuştur. Bu 

yöntemle, dik yerlerde çatı mertekleri üst tarafta direk kaya oyukluklarına oturtulmuş, kaya 

aynı zamanda evin arka duvarı olmuştur. Evler genellikle birbirine bitişiktir ve aralarındaki 

duvar ortak kullanılmıştır. Sur ile evler arasındaki bölge ise boş bırakılmıştır. 

Odaların iç duvarlarına çok ince, bazen renkli bir sıva yapılmıştır. 20 ila 100 m² arasında 

büyüklüğe sahip evlerin yapımındaki zorluklar ve teras duvarların yüksek kalitesi, Loryma'nın 

ilkel bir yerleşim olmadığını gösterir. 

Bu evler, gösterişli, peristilli evlerin beklendiği bir Hellenistik bir şehre hiç uymamaktadır. 

Loryma, ev mimarisi açısından komşu Yunan ve Leleg yerleşimlerinden farklı olup, Bafa Gölü 

sahilindeki Herakleias’nın öncülü olan, yaklaşık M.Ö. 300’de terk edilen Latmos’daki evlerle 

benzerlik gösteren ayrı bir Karya tipini oluşturmaktadır. 

Bu tipik Karya kültürü, Hellenistik Dönemde bile, güçlü Yunan-Hellenistik kültürüne karşı bazı 

alanlarda varlığını koruyabilmiştir. 

298

Geç Hellenistik Dönem ile birlikte yapı etkinlikleri önemli ölçüde azalmakta ise de, keramik 

buluntularına göre kent varlığını sürdürmüştür. Ama eski zenginlikten iz yoktur. Erken Bizans 

Dönemi'nde kentin güneydoğu kesiminde ve aynı kesimin alt tarafında yeni bir yerleşme 

ortaya çıkmıştır. Burada, olasılıkla Klasik Dönem'e ait normal boyda bir mermer heykelin 

bacak parçası devşirme malzeme olarak kullanmıştır. 

Bizans Dönemi'nde Loryma'da bir donanma üssü ve arsenal (silah deposu) oluşturulmuştur. 

Konstantinos Porphyrogennetos'ta geçen Οπλοθηκα, Απλοθηκη ve Oplasika Bükü olarak 

günümüze kadar yaşamış olan Οπλοθηκη adı bu yapılara işaret etmektedir. Arsenal, Soteira 

Kutsal Alanı'nın yerindeki devşirme yapılarla belirlenebilir. M.S. 7. yüzyıldaki Arap 

akınlarından sonra Loryma Koyu tamamen terk edilmiş olmalıdır. 

Yerleşimin güneybatısında, nekropolün hemen altındaki kayalar arasında, adının bir kaya 

yazıtından öğrenildiği Artemis Pergaia'nın kutsal alanı bulunmaktadır. Ana kayanın ortadan 

oyulması suretiyle yapılan bu bankta tanrıçaya ait kült heykelinin bulunduğu tahmin 

edilmektedir. 

Loryma'nın ekonomik temeli tarımsal faaliyetlere dayanıyordu. Bu faaliyetler yakındaki 

verimli ovalar dışında mümkün olduğu kadar genişletilen teras sistemiyle de destekleniyordu. 

Loryma'nın en verimli toprağı olan, Apollon Kutsal Alanı'nın batısındaki ovanın kenarında 

dört tane Hellenistik çiftliğin yer aldığı belirlenmiştir. BU çiftliklerin yapıları, verimli ova 

toprağını değerlendirmek amacıyla taşlık, kayalık yamaçlara yapılmıştır. Bu çiftliklerden biri, 

ovanın kuzey yamacında, Apollon Kutsal Alanı'nın yakınında yer almaktadır. Kuzeyde, bir 

belden geçerek şehre giden antik yol, güneyde ovadaki antik araba yoluna bağlıdır. Yaklaşık 

1.700 m2'lik alanı kapsayan çiftlik, iki taraftan doğal kayalarla, dereye doğru da aynı zamanda 

teras işlevini gören bir poligonal duvarla çevrilmiştir. Yukarı kısmında L şeklindeki bir plana 

göre inşa edilen çiftlik binası bulunmaktadır. 140 m²'lik bir alanı kapsayan bu yapı, şehir 

evlerinden epey büyüktür. Evin güneydoğusunda bir sarnıç bulunmaktadır: Loryma'daki 

genel kaynak ve kuyu suyu kısıtlılığından dolayı vazgeçilmez bir tesis. Açık avlu alanı değişik 

teraslarla ayrılmış ve içinde küçük bir yan binası bulunmaktadır. 

299

Yerleşimin mezarlık alanı ise, içinde gösterişli ve ince bir kaliteyi gösteren mezarları 

barındırmaktadır. 

Yerleşimin ve çevresinin topografyası, yolların şehirde değil, aksine Apollon Kutsal Alanı'nda 

birleştiğini göstermektedir. Bu kutsal alan, buluntuların sayısı ve kalitesine göre de 

Loryma'nın en önemli kutsal alanıydı. Burası, aynı zamanda Loryma’nın bölgedeki yerel 

federasyonun (koinon) siyasal merkezi olduğunu da göstermektedir. 

Loryma (Bozukkale), sınırı belirtilmemiş olmakla beraber 1. Derece Arkeolojik sittir. 

Marmaris Taşlıca Köyü, Bozukkale Mevkii’nde yer alan, GEEAK 14.10.1978 tarih ve A-1362 

sayılı kararı ile I. Derece Arkeolojik Sit Alanı olarak tescilli olan Loryma Antik Kenti’nin sınır 

tespitine ilişkin çalışma sonucu, 1/25.000 ölçekli (Marmaris 020-d4) harita üzerinde 

belirlenmiş sit alanları, İzmir 2 No.lu Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu’nun 

17.06.1995 tarih ve 4919 sayılı kararı ile I. Derece Arkeolojik Sit Alanı olarak tescillidir. 

2) Loryma Tabak Batığı: Üzerinde bir deniz fenerinin bulunduğu Kara Burun’a yörenin 

denizcileri “ekmek attıran” derler. Dikkat edenler bu denizcilerin burnu dönerken birkaç 

parça ekmeği denize attıklarını gözlerler. Bu bir minnet gösterisidir denizcilerin; “bu burnu 

kazasız belasız geçtiğim için Tanrı’ya şükürler olsun” anlamına gelir bu davranışları. Bu 

burunun yakınlarındaki dik kayalardan birine çarpıp 39 metre derinde dibe yatmış bir batık 

bulunmaktadır. Batık dik bir yarın dibinde olduğu için dalış bölgesi koyu lacivert ağırlıklıdır. 30 

m derinde kum zemin belirlemeye başladıktan sonra batığa ait kırık amforalar belirlemeye 

başlar. Batık etrafında birçok amfora kırığı, tek tük sağlamları ve birkaç tane tabak 

mevcuttur. 

3) Kıran Gölü Kutsal Alanı: Attika Deniz Birliği’ne vergi ödeyen kent grupları tarafından 

toplantı ve kült merkezi olarak kullanıldığı düşünülen Kıran Gölü Kutsal Alanı, Bozburun 

Yarımadası'nın son bölümünde yer almaktadır. Yağışlı mevsimlerde su tutan yaklaşık 30 m 

çapındaki bir gölü çevreleyen bu alanda, 1995 yılından başlayıp 2004 yılına kadar devam 

eden bir süreçte Dr. Zeynep Kuban ve Dr. Turgut Saner tarafından gerçekleştirilen yüzey 

araştırmalarıyla bir tiyatro, sunaklı bir hekatompedos (kült objesinin ya da tanrı heykelinin 

300

korunduğu bölümün yüz ayak uzunluğunda olduğu Antik Yunan tapınak tipi) ve işlevleri 

henüz kesin olarak bilinmeyen üç yapıya ait kalıntılar bulunmuştur. 

Kutsal alanının bulunduğu bölgedeki en 

yüksek tepe, 493 metrelik zirvesiyle 

Karayüksek Dağı'dır. Jeolojik yapıyı ise 

kireçtaşı kütleler oluşturmaktadır. 

Bozburun Yarımadası'nın bu güney bölümü, 

zemin suyu, akarsu ve bitki örtüsü 

açısından yarımadanın kuzey bölgeleri 

kadar zengin değildir. Arazinin sarplığı sık 

sık küçük düzlüklerle kesilmektedir. Kutsal 

alanı oluşturan kalıntılar tepelerle çevrili 

böyle bir düzlüğün batı bölümünü işgal 

etmektedir. 

Kutsal alanın sunduğu genel görüntü, bütünde izlenen tasarım yaklaşımı, dik açıların, simetri 

eksenlerinin ve ilgili mimari parçaların eksikliği, Kıran Gölü Kutsal Alanı'nın ortaya çıkışını en 

azından Hellenistik Dönem öncesine götürmektedir. Kutsal alan olasılıkla bir elden ve bir 

kerede tasarlanmamış, zaman içinde farklı teknik ayrıntılarla inşa edilen yapılarla organik bir 

gelişme göstermiştir. 

Bu gölün çevresindeki bütün yapılarda inşaat malzemesi olarak yerel kireç taşı kullanılmıştır. 

Yapıların birbirine dik geldiği (ortogonal) bir sistem gözetilmeden yerleştirildiği 

anlaşılmaktadır. 3 no.lu yapının 10 metre güneyindeki işlenmiş kaya kütlesi (T) dışında, alanın 

sınırlandırıldığına ilişkin bir ize rastlanmamaktadır. 

Tiyatro: Kutsal alanı batıdan sınırlayan kayalık tepenin eteğinde, doğuya yönlendirilerek inşa 

edilmiş olan tiyatronun cavea duvarı ile kuzey analemma, yer yer 1,5 - 2 m yükseklikte 

korunmuştur. 38-40 cm yükseklikteki profilsiz birkaç oturma sırası, in situ olmamakla birlikte 

bitki örtüsü içinde seçilebilmektedir. Sahne binası olarak değerlendirilebilecek herhangi bir 

mimar parçaya rastlanmamıştır. Cavea duvarı yaklaşık 1 m kalınlığında bir istinat duvarı 

301

niteliğindedir. Duvar örgüsünü, kenarları genelde düz, bazı noktalarda kavisli çokgen bloklar 

oluşturmaktadır. Her iki analemmanın cavea duvarına bağlandığı köşede birer düşey köşe 

şeridi görülmektedir. Planı yarım daireyi aşan tiyatroda analemma duvarlarının dış köşeleri 

arasındaki uzaklık 32 m, sahne çapı ise 34 m’dir. 

Hekatompedos: Tiyatronun 18 m kadar doğusunda, kutsal alana ait yapıların yerleştiği 

düzlükteki tek yükselti olan kayalığın üzerindedir. Plan özellikleri ve doğusundaki sunağı, 

yapının tapınak olarak tanımlanmasında kuşkuya yer bırakmamaktadır. Yapı, yerli kayaya 

oturmuştur. Batıdaki uzantısı ise doldurularak kazanılmış bir alan üzerine inşa edilmiştir. 

Duvarlar her yönde ancak ya temel düzeyinde, ya da temel üzerindeki bir veya iki sıra 

yüksekliğince korunmuştur. Yine de planın ana ölçülerini elde etmek mümkün 

olabilmektedir. Temel duvarları, batıda bütün hat boyunca, kuzeyde ise iki noktada 

izlenebilmektedir. Temel duvarı kalınlığı, kuzeyde yaklaşık 1,10 m, dolguyu destekleyerek 

istinat duvarı işlevini gördüğü batıda ise 1,5 m'dir. Batıdaki bu hat, çokgen ve dörtgen 

bloklardan oluşmaktadır. Bugünkü zemin üzerinde üç sıra görülebilmektedir. Üst yapıya 

ilişkin herhangi bir mimari parça saptanamamıştır. 

Tapınak yaklaşık 7.40 m X 29 m boyutlarındadır. Bununla birlikte 25/100 ayak ölçülerinde, 

dolayısıyla 1/4 oranında dar uzun bir naos elde edilmekte ve tapınağın bir hekatompedos 

olarak tasarlandığı anlaşılmaktadır. 

Sunak ise tapınağın 2,20 m kadar doğusunda yer almaktadır. İki basamağı korunmuş 

durumdadır. İlk basamakta 5,20 X 7,40 m, ikinci sırada 3,40 X 6,20 m'lik dış kenar ölçülerine 

sahiptir. 

1 Nolu Yapı: Tapınağın güneybatısında, işlevi henüz bilinmeyen bir yapı yer almaktadır. 1 

No.lu yapı olarak tanımlanan bu kalıntı, kutsal alan içinde özellikle iyi korunmuş doğu 

duvarıyla dikkat çekmektedir. 12.06 m X 9.00 m boyutlarında dikdörtgen bir plana sahiptir. 

Kuzeyindeki tapınağa dar bir açıyla 80 cm kadar yaklaşmaktadır. Güney duvarı ise büyük 

ölçüde yıkılmıştır. İyi korunmuş olan doğu duvarı 84 cm kalınlığında ve iki cidarlı olarak inşa 

edilmiştir. Bunlardan, dörtgen planı az çok okunabilen bir tanesi tapınağın hemen 

302

güneydoğusunda yer almaktadır. Dikdörtgen ve yamuk bloklardan oluşan duvar örgüsünün 

iki sırası izlenebilmektedir. 

2 Nolu Yapı: Düzlüğün güneydoğu ucundaki tepenin eteğinde kenarları pahlı dışbükey bosajlı 

bloklardan oluşan duvarları bulunan bir yapı kalıntısı daha bulunmaktadır. Bu yapı benzeri 

yarımadanın güneyinde de görülen bir mezar anıtının kaidesine aittir. Yakınındaki basamaklı 

piramitler de bu görüşü desteklemektedir. 

3 Nolu Yapı: Düzlüğün batısında, tiyatronun güneyinde üçüncü bir yapı daha bulunmaktadır. 

Boyutları, konumu ve dar uzun dikdörtgen planıyla bir stoa yapısını çağrıştırmaktadır. 

4) Kasara Antik Yerleşimi: Serçe Limanı ile Yeşilgelme Koyu arasında, muhtemelen 

Yeşilgelme Koyu’na daha yakın bir Rodos Peraiası köyüdür (deme). Loryma’nın Rodos’a karşı 

bir tehdit oluşturmaması için bu köye bağlandığı söylenir. Bu bölgede herhangi bir yüzey 

araştırması ya da kazı yapılmadığı için elimizde bilimsel veriler bulunmamaktadır. 

Bilge Umar, “Kasara” isminin Luwi dilinde ve ardılı Karya dilinde, “Ana Tanrıça’nın Büyük 

Güzelköy” anlamına geldiğini söylemektedir. 

5) Phoinix Antik Yerleşimi: Bir Karya kenti olan Phoinix’in kalıntıları Taşlıca’nın 4 km dışında, 

Asar tepesi üzerinde ve çevresindedir. Köy ile antik yerleşim arasında, muhtemelen antik 

döneme ait patika yolda önce mezarlarla karşılaşılır. Taşlıca ile Asar tepenin aşağı yukarı 

ortalarında, çukurda kentin agorası, tepeye çıkarken oldukça iyi durumdaki bir yapı kalıntısı 

ve ardından kentin ana nekropolisi (mezarlar) görülür. Kentin akropolisi Asartepe’dedir. 

Tepede kalıntılardan çok, çevreye hakim manzara çekicidir. 

6) Kumalanı Antik Yerleşimi: Marmaris İlçesi'nde; Bozburun Yarımadası'nın güney ucunda; 

Taşlıca Köyü sınırları içinde yer alan Kıran Gölü Kutsal Alanı'nın kuzeydoğusunda yer alır. 

Saner ve Kuban tarafından 2001'de gerçekleştirilen yüzey araştırmasında saptanmıştır. Asar 

Dağı yerleşmesinden sonra en geniş yerleşme olduğu belirtilmektedir. Birbirine bağlı üç ayrı 

düzlükten oluşan alanda bir kilise ve tarımsal faaliyetlere yönelik küçük yapılar vardır. 

Belirlenen anıtsal bir mezar yapısının ön cephesinin bosajlı olduğu; üzerinde basamaklı stel 

303

kaidelerinin durduğu tespit edilmiştir. Bölgede yaygın olarak görülen konut; tarımsal faaliyet 

ve mezar unsurlarını içeren ancak diğerlerinden daha büyük bir yerleşme olarak 

nitelendirilmektedir. Tarihi konusunda kesin bir bilgi verilmemiştir. 

7) Alagelması Antik Yerleşimi: Bozburun Yarımadası’nın Yeşilova (Sömbeki) Körfezi’ne bakan 

kuzey kıyısında yer alan Alagelması Antik Yerleşimi’nde yer alan üç ayrı kilise, tek nefli ve tek 

apsisli bir mimari sergilemektedir. Kiliselerin batısında iç duvar yüzeyleri sıvalı, beşik tonozla 

örtülü bir sarnıç yer almaktadır. Oldukça dar bir yerleşim alanında üç kilisenin bir arada 

bulunması ve aynı alanda bir tatlı su kaynağının varlığı, bu yapı topluluğunun bir ayazma 

olarak değerlendirildiğini düşündürmektedir. Yapılarda kullanılan malzemelerin incelenmesi 

sonucunda, bu alanın Antik Çağ ile Hellenistik, Roma ve Bizans dönemlerinde kullanıldığını 

anlaşılmıştır. Bugün çoban aileleri tarafından kullanılan konutların çevresinde gözlenen 

mezar bloklarının ve pres taban taşlarının fazlalığı, Alagelma yerleşmesinin de Kumalanı 

mevkiindeki yerleşim gibi, tekil küçük tarım birimlerinden daha çok geniş bir yayılma alanına 

sahip olduğunu göstermektedir. 

8) Uzuntarla Antik Yerleşimi: Bozburun Yarımadası’nın son bölümünde ve Kızılburun’un geri 

alanında, denizden yaklaşık 200 m yüksekte, doğu-batı doğrultusunda uzanan Uzun Tarla 

Antik Yerleşimi’nde, konutlar, tarımsal üretim mekanları ve mezarlardan oluşan bir dizi 

kalıntı bulunmaktadır. 

9) Kızılburun Antik Yerleşimi: Bozburun Yarımadası’nın Simi (Sömbeki) Adası’na bakan 

ucunda yer alan Kızılburun yakınındaki antik yerleşim bir yamaçta bulunmaktadır. Ev, 

tarımsal mekân, işlik ve mezar şeklinde görülen yaygın yapılaşmanın boyutları, yarımadanın 

diğer bölgelerine göre daha büyük tutulmuştur. 

10) Fidye Antik Yerleşimi: Uzuntarla düzlüğünün batısında, Fidye mevkiinin kuzeybatısındaki 

bir tepenin üstünde ve yamaçlarında bulunan bu yerleşim, ortalamanın üstünde bir 

büyüklüğe sahiptir. Fidye mevkiindeki bu yamaç yerleşimi hem Uzuntarla düzlüğüne hakim, 

hem de güneyindeki Tola Limanı ile ilişki içindedir. Bizans Döneminde yerleşmenin üst 

kısmına tek nefli ve tek apsisli bir kilise inşa edilmiştir. 

304

11) Koçar Limanı Antik Yerleşimi: Bozburun Yarımadası’nın kuzeydeki kıyısında yer alan 

Koçar Antik Yerleşimi, cephe genişliği 6,10 m olan ve yan yana dört küçük odadan oluşan 

anıtsal bir mezar ile bunun yaklaşık 70 m batısında bir kalıntı grubu bulunmaktadır. 

Koçar Limanı güneye doğru küçük bir düzlük şeklinde uzanmakta, arazi daha sonra yer yer sel 

yataklarıyla kesilen sarp yamaçlar halinde yükselmektedir. Düzlüğün ortalarında küçük bir 

kilisenin kalıntısı bulunmaktadır. 

Bu yerleşimin kalıntıları dışında Koçar Limanı ile Kıran Gölü Kutsal Alanı arasında üç ayrı 

yerleşim kalıntısı daha saptanmıştır. 

12) Hıdırlık Limanı Antik Yerleşimi: Bozburun Yarımadası’nın güneydeki son bölümünün 

Yeşilova (Sömbeki) Körfezi’ne bakan yüzünde yer alan Hıdırlık Yerleşimi, iç kısımda bulunan 

Kıran Gölü Kutsal Alanı’na ulaşmak amacıyla kullanılmış ufak bir antik liman yerleşimidir. Bu 

yerleşimde, Hellenistik Dönemde yapıldığı anlaşılan 9,60 X 7,60 m boyutlarında bir liman 

yapısı, limanın biraz gerisindeki oldukça dik bir yamacın bittiği yerdeki düzlükte sokak benzeri 

ortak bir alana açılan yapı topluluğu, sarnıçlar, zeytinyağı işlikleri, basamaklı kaideli mezar 

anıtlarının yer aldığı bir nekropol alanı bulunmaktadır. 

13) Asar Kalesi: Kıran Gölü Kutsal Alanı’na yaklaşık 1 km ve 15 dakikalık uzaklıktaki Asar 

Dağı’nın üstünde büyük ve iyi korunmuş bir tahkimat yapısına ait kalıntılar bulunmaktadır. 

Çevreye egemen bir tepenin üzerindeki kale, hem Kıran Gölü ile Asar Dağı yerleşmesini, hem 

de Loryma Limanı’ndaki kaleyi görebilecek bir konumda bulunmaktadır. 

Kale antik bir çekirdek ile bunu saran daha geniş bir Ortaçağ mimarisinden oluşmaktadır. 

Antik yapıyı, duvarları dikdörtgen kesme bloklarla örülü tek kapalı dörtgen bir mekân 

belirlemektedir. Kale Ortaçağ’da eğrisel duvarlar, kuzeyde bir burç ve çeşitli mekânlarla 

genişletilmiştir. Ortaçağ mekânlarının duvarları harçlı moloz taşlardan inşa edilmiştir. 

14) Merdivenli Üçgen Piramit Mezar Yapısı: Loryma’daki Apollon Kutsal Alanı’nın 5 km 

batısındaki Loryma Yarımadası’nın batı yakasındaki Kalamaç Mevkii’ndeki bir dere içindeki 

tepenin üzerindedir. Her bir kenarı 9,50 m olan üçgen bir taban üzerine oturmuş olup 

305

ugünkü yüksekliği 3,19 m’dir. Yapının kenarında, yüksekliği 144 cm ve yan uzunluğu 99 cm 

olan, sivri üçgen piramit şeklinde bir taş bulunmaktadır. Bu taşın, yapının en tepesinden 

düştüğü varsayılabilir. Yapının, Erken Hellenistik Dönemde yapıldığı tahmin edilmektedir. 

15) Serçe Limanı: Bozukkale (Loryma antik kenti) yakınlarındaki, Türkiye’nin en korunaklı 

doğal limanlarından biri olan Serçe Limanı, denizin karaya bir dil gibi uzanarak haliç 

yapmasıyla oluşmuştur. Girişi dar olduğu için açıktan hiç dalga almamaktadır. Limanın 

özelliği, etrafını çeviren yüksek kayaların rüzgârı kesmesi ve teknelerin Güneydoğu yönüne 

açık liman ağzında denizin durumundan etkilenmemeleridir. 

Denizcileri aldatarak baştan çıkartan bu limandaki batıklardan birisi liman ağzının hemen 

içinde 30 metre derinde yatan M.Ö. 1. veya M.S. 1. yüzyılın başlarına ait bir Roma Dönemi 

gemisine, diğeri ise limanın iç kısımlarında ve 35-37 m derinliklerde M.Ö. 3. yüzyılın ilk 

yarısındaki Hellenistik Dönemde batmış şarap taşıyan bir gemiye aittir. Bu batığın 150 m 

kuzeyinde M.S. 11. yüzyılda batmış olan Cam Batığı ile bunun doğusundaki sığ sularda 

parçalanmış Hellenistik dönem batığı bulunmaktadır. 

Hellenistik Batığı (Şarap Taşıyıcısı): Serçe Limanı Hellenistik Batığı 1979 yılından beri bilinen 

bir batıktır. Serçe Limanı’na sığınmaya çalışıp başarılı olamamış bir kaptan ve mürettebatının 

öyküsünü taşımaktadır. Muhtemelen güneydoğudan esen Lodos rüzgârının kovaladığı gemi, 

limanın ağzına kadar kaçabilmiş ama son anda liman girişindeki hırçın dalgalara teslim olmuş 

gibidir. 

Gemi, 35 metre derinlikte bulunmaktadır. 1979 yılında Serçe Limanı Cam Batığı’nın kazısı 

tamamlanırken M.Ö. 3. yüzyılın ilk yarısına ait olan bu geminin kazısına karar verilmiştir. 

Sonradan Cam Batık adını alacak olan M.S.11. yüzyıla ait bir ticaret gemisi batığı yakınlarında 

bulunan Helen dönemi batığının bulunduğu yer, süngerci Mehmet Aşkın tarafından 1973′te 

George Bass’a gösterildiğinde, çoktan yağmalanmıştı. Bunun yanı sıra cam keşfinin büyük 

değeri ve tekne dizaynının ilginçliği, bir dereceye kadar Hellenistik Dönemine ait batığı 

gölgelemiş ve daha ileri düzeyde araştırmaların yapılmasını geciktirmiştir. 

306

Batık üzerinde çalışmalar başladığında arkeologların dikkatinden kaçan üzücü bir gerçek 

ortaya çıkmıştı. Geminin kalıntılarının üzerinde battıktan sonra yandaki kayalardan düşen 

kocaman bir kaya duruyordu. Kayayı kaldırmayı tercih eden kazı ekibi kayayı gemiden 

ayıramadıkları için sadece çevrenin kazısını yapmakla yetinmiştir. 

Batık, limanın ağzına yakın bir yerde, suyun 35 ila 37 metre altında yatıyordu. Yağmacılar 

görünürdeki bütün amforaları götürmüş olsalar dahi el değmemiş bölgeler de vardı. 

Helen Döneminden kalma bu gemi batığı, gemi yapım tarihçesi ile ilgili bilinmeyene 

ulaşmanın bir yolunu sunma konusunda çok değerli bilgiler sunmaktadır. Seramiğin tarihçesi 

hakkında bir temel sağlamıştır ve bulunan amforaların çeşitliliği ilginçtir. Batığın üzerindeki ilk 

incelemeler sonucunda yüzeyin hemen altında bulunan üç sıra amfora ortaya çıkartılmıştır. 

Amforaların çoğunda şarap taşındığı kanıtlandı; bu da Helen gemisinin geçmişte bir şarap 

taşıyıcısı olduğunu gösteriyordu. 

Amforaların damgalı kulpları, batığın M.Ö 3. yüzyılın ilk yarısına ait olduğunu kesin olarak 

ortaya koyuyordu. Kaldırılan üç amfora katmanının altından sapları olmayan bir düzineden 

fazla küre biçimli cam kap çıkmıştır. Taştan yapılmış bir yükleme kepçesi milinin iki parçası ve 

dönel bir değirmenin alt platformu da, bulunan eşyalar arasındaydı. Aynı batıkta, biri büyük 

diğeri küçük iki değirmen bulunması alışılmadık bir şey değildi; çünkü bazen bir seferde 

sadece az miktarda cam tozu üretiminin gerekli olduğu anlar da olurdu. Bulunan bir 

değirmenin diğerinden daha eski çağlara ait olması da, sadece kullanılan değirmen taşının, 

kendinden sonra geliştirilmiş modellere kadar dayanabilecek ölçüde uzun ömür garantisi 

bulunduğunun bir göstergesiydi. Çeşitli testiler ve alışılmadık bir düz tepeli amfora, diğer el 

yapımı tahta, taş ve kurşun eşyaların arasında yatıyordu. Halen üzerlerinde çalışılmakta ve 

analiz edilmekte olan bu buluntuların altında da, geminin gövdesine ait olduğuna inanılan 

tahta vardı. Tahtanın bir kısmı kurşunla kaplanmıştı ve bulunan kurşun bir boru parçası, eski 

çağlarda kurşun sintine borusunda kullanıldığının kanıtıydı. 

Serçe Limanı Cam Batığı: Bodrum Sualtı Arkeoloji Müzesi’nde, özel bir 

salonda, Marmaris Serçe Limanı Batığında bulunan ve halen bilinen en önemli İslâm cam 

koleksiyonu olarak tanımlanan cam eşyalar sergilenmektedir. 1977-1979 yıllarında 

sürdürülen kazıda ele geçen buluntular geminin M.S. 1025 tarihinde Karadeniz’e ulaşmak 

307

amacıyla Suriye’deki bir limandan yola çıktığını, ancak bilinmeyen bir nedenle Serçe 

Limanı’nda battığını göstermektedir. 

Geminin ticari nitelikteki 3 tonluk yükü, cam külçeler, kırık parçalar ve çeşitli kaplardan 

oluşmaktaydı. Bu koleksiyonu oluşturan cam yapıtların birbirinden farklı yaklaşık iki yüz tipe 

ayrıldığı görülmektedir. Buluntular arasında yer alan Fatımî Halifelerinin adı yazılı kalıp baskı 

cam senceler (ağırlıklar) geminin M.S. 11. yüzyılın ilk yarısında yola çıktığını belgelemiştir. 

Serçe Batığı camları dört ana gruba ayrılır. Birinci grup sofra eşyalarıdır. Bunlar büyük servis 

tabakları, sürahiler, meyvelik ve kâseler ile bardak ve fincanlardan oluşur. İkinci grup, 

kavanozlar, şişeler ve damacanalar gibi çeşitli sıvıları depolamak amacıyla kullanılan 

kaplardır. Üçüncü guruptaki kandiller aydınlatma amacıyla yapılmışlardır. Dördüncü grupta 

bulanan koku şişeleri, mürekkep hokkaları, hacı şişeleri anı eşyası olarak imal edilmişlerdir. 

Çoğu ince çeperli olarak imal edilmiş olan bu cam kaplar, renksiz, açık ve koyu yeşil, sarı, 

bordo ya da pembe-bej tonlarda, serbest üfleme ve kalıba üfleme teknikleriyle yapılmışlardır. 

Kalıba üfleme teknikli yapıtlar, baklava desenli, ortası yıldızlı motifli tabaklar, kâse ve 

kavanozlardır. Serbest üfleme tekniğiyle yapılmış birçok yapıt arasında kesme bezemeli 

olanları, lüks ürün olup özel olarak imal edilmişlerdir. Bu çağda cam yapımında yeni bir 

yöntem uygulanmaya başlanmıştır. Bu yöntemde cam yapıt daha sıcakken yüzeyinde kesme 

yapılarak bezemeler oluşturulmaktaydı. Sıcak kesme adı verilen bu yöntemle kabartma çizgili 

resimler elde edilmekteydi. Bu teknikle bezemeler daha keskin hatlara kavuşmaktaydı. 

Burada kullanılmış aslan, balık kılçığı gibi figürlerin yanı sıra kimi başka desenler doğu etkisini 

ve İslâm özelliklerini yansıtmaktadır. Sürahi ve bardaklardaki kesme doğu motifleri ve sütunlu 

yapı bezemeleri doğu mimarîsindeki atmosferi akla getirmektedir. 

O çağda pazar isteklerini karşılamak amacıyla üretilen camlar, sofra eşyaları, kandiller ve 

hediyelik şişeler Karadeniz kıyılarında, kentlerdeki ya da nehir kıyılarındaki atölye ve 

dükkânlarda hurda olarak pazarlanmak amacıyla taşınıyordu. 

Sualtı Arkeolojisi Enstitüsü araştırma ekibi, 1973 yılında, o zamana kadar kazılmış olanların 

dışında kalan batıklar bulmak amacıyla Türkiye kıyılarını araştırıyordu. George Bass’in 

308

aşlattığı ve bilim adamlarımızın aynı hızla devam ettirmekte olduğu değişik sualtı 

araştırmalarının hedefi sahillerimizdeki batıkları belirlemek, başta soygun olmak üzere 

değişik zararlı etkenlerden korumaktır. Selimiye Batığı’nı da bize gösteren Bozburunlu sünger 

avcısı Mehmet Aşkın, George Bass’a gövde yapımına dair bilgilerin çok kısıtlı olduğu bir 

dönem olan 11. yüzyıldan kalma olduğu sanılan bir amfora bulduğu bu alanı, batık üstüne 10 

dakikalık bir dalışta göstermişti. Amforanın kendisi, kumla korunmuş olduğundan, sağlam 

durumda, dik olarak duruyordu. Bu batık alanının kum üstünde kalan kalıntıları diğer 

batıklara nispeten az olmasına rağmen geminin ahşap gövde kalıntılarının da bu durumda 

olacağına inanmak için her türlü neden vardı ve alanın kazılması, bu dönemle ilgili kıymetli 

bilgiler sağlayacaktı. Ayrıca batık alanında bulunan cam örnekler bu kazı sayesinde cam 

tekniği hakkında önemli verileri ihtiva ettiğine işaret ediyordu. 

Serçe Limanı’nda kazısı yapılan Cam Batık, gemi yapımcılığı tarihine akıl almaz bir katkıda 

bulunmuştur. İslam kaynaklı cam yükü kazının önemli bir buluşu olmuş ve İslam sanat 

tarihinin önemli bir dönemine ilişkin büyük bilgi sağlamıştır. Bu batıkta yapılan birçok başka 

buluş, tarihin bulutlu bir dönemi konusunda kıymetli bilgiler elde etmemizi sağlamıştır. Serçe 

Limanı Batığı, tamamen modern yöntemle inşa edilmiş, bilinen ilk gemidir. 

Serçe Limanı gemisi, 15 metre uzunluğunda ve 5 metreden biraz fazla bir genişliktedir; 30-35 

ton yük taşıma kapasitesi vardır. Kare biçimi ambarıyla yuvarlak biçimli gövdesi, maksimum 

depolama kapasitesi sağlamak amacıyla şekillendirilmiş olmalıdır. Armadadan artakalan 

eserler şunlardır: Makara blokları, makara dilleri ve bir halat bloku. Bunların, gövdenin 

dizaynı ve bütünsel özellikleriyle bağlantılı olarak incelenmesi, geminin 2 direkli olduğunu 

göstermiştir. O zamanlar en çok kullanılan 3 köşeli armada, 2 yelkende 100 metrekare yelken 

bezi gerektirmiş olmalıdır. Düz karinası ve küçük ama ağır omurgası onu, sığ sularda hatta 

nehir kanallarında seyretmeye elverişli kılmış olsa gerektir. Daha derin salmalı, daha iri 

gemilerin seyretmekte yetersiz kaldığı yerlerde, yükü, büyük gemilerden alıp kıyıya taşıyan 

bir yükleme teknesi olarak çalışmış olması da olasıdır. Nispeten küçük olmasına rağmen uzun 

seyirler yapmaya da uygundur. 

Serçe Limanı Batığı Kazısı’ndan önce, İslam camının en ünlü koleksiyonu Atina’daki Benaki 

Müzesi’ndeydi. Bu koleksiyon, kırıklar dahil 425 parçadan oluşuyordu. Serçe Limanı Batığı, 

309

ugün 500 bin ila 1 milyon arasında parça cam eseriyle en zengin cam koleksiyonunu 

oluşturmaktadır. Kazı alanında 80 eksiksiz parça bulunmuştur. Kırıklardan, yüzlerce adet 

kısmen bütünlenmiş profil üretildi ve birçok yeni şekil keşfedildi. Daha şimdiden 200′den 

fazla değişik cam biçimi ve yalnızca 1.200′ün üstünde geniş ağızlı büyük bardak tanımlanmış 

durumdadır. 

Cam Batık, İslam sanat tarihinin önceden bilinmeyen bir dönemi hakkında bilgi sağlayan 

başlıca kaynaktır. Bu batık, gemide bulunan İmparator II Bazil’e ait sikkeler ve Fatimi 

Hanedanı döneminin tarihiyle damgalanmış İslam ağırlıkları sayesinde, M.S. 1025 yılına 

tarihlendirilmiştir. Geminin yükü üstünde sürdürülen incelemeler Bizans dönemine ait camın 

birçok başka yönü hakkında önemli bilgi sağlamayı sürdürmektedir. 

Değerli cam ve amfora yüküne ek olarak batık, Ortaçağdan kalma silahlar ve araçlar, satranç 

ve tavla parçaları, iki döner el değirmeni, sikkeler, değişik ağırlıklar ve harikulade güzel bir 

altın küpe gibi başka buluntuları da günümüze taşımıştır. 

16) İncirliada Sualtı 

Dalgakıranları: Bozburun 

Yarımadası’nın kuzeyindeki 

Yeşilova (Sömbeki) 

Körfezi’ndeki İncirliada’nın 

güneydoğusunda su altında 

kalmış iki adet dalgakıran 

bulunmaktadır. Batıda yer alan 

antik limana ait dalgakıranın 

uzunluğu yaklaşık 30 m olup, en 

geniş bölümü 6 m civarındadır. 

Üst yüzeyi, bugünkü su 

düzeyinden 0,5-1,5 m 

aşağıdadır. Bu limanın yaklaşık 

700 m doğusunda ikinci bir 

rıhtım kalıntısı daha bulunmaktadır. Kalıntının su derinliği 2-3 m olup deniz tabanından 

310

yüksekliği 3m’yi bulmaktadır. İncirliada güneyinde sualtında bulunan mendirek ve harç 

kalıntıları, olasılıkla Loryma’nın Hisarönü girişini denetlemek amacıyla inşa edilmiş, savaş 

gemilerinin demirleyeceği askeri bir liman olduğunu göstermektedir. 





kuruluşu olarak sadece bir cami ile muhtarlık binası bulunmaktadır. Taşlıca Köyü’nün muhtarı 

Şadi Altınışık’tır. 

Eğitim: Fenaket İlkokulu 1931- 1932 yıllarında inşa edilmiştir. Tek derslikli bir okul olan 

Fenaket İlkokulu’nun ismi, 1962 yılında Taşlıca İlkokulu olarak değiştirilmiştir. 1968- 1969 

eğitim yılında 93 öğrencisi ve 2 öğretmeni bulunmaktaydı. 

Bugün ise köydeki mevcut iki derslikli okul binası hizmete kapalıdır. 2009-2010 eğitim- 

öğretim yılında birinci kademe denilen 1, 2 ve 3ncü sınıflardaki öğrenci sayısının azalması ile 

okul aynı yıl kapanmış ve öğrenciler taşıma ile Söğüt İlköğretim Okulu’na taşınmaya 

başlanmıştır. 


Sağlık Kuruluşu: Köyde sağlık ocağı binası bulunmakla birlikte personel yokluğundan 

kapalıdır. Köye haftada iki gün bir aile hekimi gelmektedir. 


Bugünkü köy yerleşimi Pınarcık, Çakallık ve Bahçekule tepeleri ile antik Phoinix yerleşimi 

arasında kalan Aşağı Fenaket yerleşimi ile Dolamaç ve Yokuşbaşı tepelerinin yamacında kalan 

Yukarı Fenaket yerleşimlerinin süreç içinde bir araya gelip tek bir merkezde birleştiği bir 

yerleşimdir. Yerleşimin geçicilik özelliği gösteren diğer bir noktası ise Bozburun 

Yarımadası’nın batı ucunda yer alan Aziziye’dir. 

311



Araştırması Kesin Raporu verilerine göre Taşlıca Köyü yerleşimi yoğun bir biçimde organik bir 

doku niteliği göstermektedir. Özgün dokusu korunmuş binalar daha çok Sındılı Mevkii’nde 

bulunmaktadır. Yerleşimde bahçe teraslar ve yel değirmenleri dikkat çekmektedir. Köy 

sakinlerinin çoğu emekli olmakla birlikte; çalışanların büyük bir kısmı hayvancılık ve 

teknecilikle uğraşmaktadır. 

Köy dokusunun merkezini cami, muhtarlık ve kahvehanenin bulunduğu yerleşim çekirdeği 

oluşturmaktadır. Burası geleneksel olarak da yerleşimin merkezidir. Zaman içinde yamaçtan 

aşağı doğru kuzeybatı yönünde gelişmiştir. Burası betonarme tek ya da iki katlı yapıların 

bulunduğu bölgedir. Geleneksel dokunun bulunduğu yerleşim çekirdeğinin etrafında; 

geleneksel sokak ve yapı karakterleri iyi korunmuştur. Aynı zamanda yerleşimin girişinde ve 

batı ucundaki tepede yerleşimin siluetinde önemli bir değeri olan iki tane yel değirmeni 


Avlu bahçeleri ve ev duvarları tarafından sokaklar bugün parke döşelidir. Özgününde taş 

döşeli olma ihtimali yüksektir. Merkezde geleneksel döneme ait ticari yapılar (dükkân, depo 

vb.) bulunmaktadır. Bu da merkezin geçmiş dönemlerde de yerleşimin ticari işlevlerini 

yüklendiğini göstermektedir. 

Taşlıca yöresi mimarisi yapılaşmanın % 90’ını oluşturan tek katlı yapılarla % 10’unu oluşturan 

iki katlı yığma taş yapılardan oluşmaktadır. Dokudaki yapıların hemen hepsi kırma çatılıdır. 

Tek katlı yapılar doğrusal olarak iki mekânın yan yana gelmesi ile oluşmuştur. Mekânlar 

doğrudan bahçeye açılmaktadır. Bazı yapılarda sonradan çatı formu değişerek sundurma 

benzeri yarı açık mekânlar eklenmiştir. 

Doku içindeki en önemli örneklerden bir tanesi yerleşimin merkezinde yer alan iki katlı büyük 

programlı bir yapıdır. İki mekânlı doğrusal olarak oluşan dikdörtgen formlu tipin üst üste 

gelmesi ile oluşmuştur. İki kata ulaşım yapı içindendir. Zemin kat mekânlarına bahçeden 

ulaşılmaktadır. Ocaklar dar cephede konumlanmıştır. Yapının kapı, pencere vb. elemanları 

özgündür. 

312

Bölge genelinde yapılan bilimsel araştırmalar sonucunda, Poliochni, Thermi, Demircihöyük, 

Hacılar, Beycesultan, Troia, Milet ve Karataş-Semayük gibi eski yerleşimlerde de görülen 

megaron tipi yapıların aşağı ve yukarı Fenaket yerleşimlerindeki yapılarla büyük benzeşimler 

gösterdiği, megaroid olarak nitelenen bu antik yapıların ve yerleşim dokusunun değişim 

geçirerek bugünkü duruma ulaştığı belirlenmiştir. 


Çamlı Köyü’nde içme suyu şebekesi bulunmakla birlikte kanalizasyon şebekesi, fosseptik ve 

arıtma tesisi yoktur. Mevcut içmesuyu şebekesi yetersizdir. Katı atık ve çöpler haftada bir 

gün toplanmaktadır. 


Taşlıca Köyü’nün temel ekonomisi arıcılık-balcılık, hayvancılık ve balıkçılık gibi tarımsal 

faaliyetlerle turizme dayanır. Köyün geçimi % 60’ı ile hayvancılıktan, % 40’ı ile de turizmden 

sağlanır. Köyde 40 hane balıkçılıkla, 2 hane de arıcılıkla uğraşmaktadır. Köyde 3.500 büyük, 

4.000 küçükbaş hayvan ve 30 balıkçı teknesi vardır. 

Bölgenin “Deli Ali” isimli iri, tatlı ve çekirdekli üzümü ile keçi sütünden yapılan keçi peyniri, 

nohutu ve sarmısağı meşhurdur. 

Köyde esnaf olarak 3 market ve 3 kahvehane bulunmaktadır. 

313


1. Bass, G., Lledó, F., Matthews, S. (2009) Serce Limani: The Glass of an Eleventh- 

Century Shipwreck, Instıtute Nautical Archaeology (INA), New York - 2009 



4. Bean, E. G, Cook, J. M. (1957) The Carian Coast III BSA (52) 






8. Heikell, R. (2008)Türkiye ve Kıbrıs Deniz Kılavuzu, Denizler Kitabevi, 2008, İstanbul 

9. Held, W. (1996) 1995 Yılı Loryma Araştırması, 14. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 

1996, 1. Cilt, s.165-181 

10. Held, W. (1999) 1998 Yılı Loryma Araştırması, 17. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 2. 

Cilt, 1999, 2. Cilt, s.295-306 


2000, 1. Cilt, s.149-162 


2001, 1. Cilt, s.189-202 


2002, 1. Cilt, s.289-300 




15. Kuban, Z., Saner, T. (1996) Kıran Gölü 1995, 14. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 1996, 

2. Cilt, s.433-450 

16. Kuban, Z., Saner, T. (2000) Kıran Gölü 1999, 18. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 2000, 

1. Cilt, s.163-168 

314

17. Kuban, Z., Saner, T. (2001) Kıran Gölü Kutsal Alanı 2000, 19. Araştırma Sonuçları 

Toplantısı, 2001, 1. Cilt, s.203-208 

18. Kuban, Z., Saner, T. (2002) Kıran Gölü Kutsal Alanı, 20. Araştırma Sonuçları Toplantısı 

2002, 1. Cilt, s.283-288 





21. Özberk, B. (2004) The Evolution and Evaluation of the Fenaket Megaroid Dwellings - 

A Seasonal Hamlet In Western Bozburun Peninsula, Yayınlanmamış Yüksek Lisans 

Tezi, Nisan 2004, Ankara 


ÇTTAD, V/13, (2006/Güz), s.s. 109–135 














7. Wikipedia – Loryma - http://en.wikipedia.org/wiki/Loryma 

8. Serçe Limanı Batığı - http://www.turkiye-wrecks.com/loryma.html 

315

9. Türkiye Arkeolojik Yerleşimler Projesi (TAY) – Kumalanı 

http://www.tayproject.org/TAYmaster.fm$Retrieve?YerlesmeNo=15452&html=mast 

erdetail.html&layout=web 

10. Türkiye’nin Arkeolojik Yerleşimleri Projesi - Tay Project 

http://www.tayproject.org/TAYages.fm$Retrieve?CagNo=5346&html=ages_detail_t. 

html&layout=web 

11. Mavi Yolcular - http://www.maviyolcular.com/mavi-yolculuk-serce-limani/ 



13. Captain Nemo’s Restaurant (Hasan) – Serçe Limanı – 

http://www.steam.segelteam.net/SerceLimani/index2.html 

14. “Bozburun; Mavi Gözler”, Atlas Aylık Coğrafya ve Keşif Dergisi, Mayıs 95, Sayı: 26, s.82-92 


Haritalar 



02. 1/25.000 Ölçekli HGK Haritası (O 20-d2 ve O 20-d4 paftalar) 




3. Taşlıca Köyü Muhtarlığı bilgileri. 

316

14. TURGUT KÖYÜ 

Marmaris kent merkezinin güneybatısında, kuzeyden Hisarönü Körfezi, Turgut, Osmaniye ve 

Bayır köyleri, batıdan Selimiye, güneyden Söğüt köyü ile çevrili Marmaris İlçesi Bozburun 

bucağına bağlı bir köy yerleşimidir. Köyün coğrafi koordinatları 28° 7' 6'' D, 36° 45' 13'' K, 


Yerleşimin Tarihi: Bozburun Yarımadası’nın yerleşime en uygun koylarından birinde, sahilden 

uzak yamaç ve tepelerde kurulmuş olan köyün tarihi antik dönemlere kadar gitmektedir. 

Turgut Koyu’nun batısındaki yarımada üzerindeki Hydas antik yerleşimi, Antik Çağ’da, 

Hellenistik Dönemde ve Bizans İmparatorluğu döneminde önemini korumuş bir yerleşimdir. 

Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemlerine kadar “Ilia” (Ayalya) adını taşıdığı, Hicri 1308 

(Miladi 1890-1891) tarihli Aydın Vilayeti Salnamesi’ne göre nüfusunun 63 hanede 343 kişi 

olduğu, milliyetçilik akımlarının güçlendiği bu tarihlerde Selimiye, Osmaniye, Aziziye, 

Orhaniye köyleri ile birlikte adının değiştirilerek “Turgut” haline dönüştürüldüğü 

bilinmektedir. Bölgede yaşayan Rumlar ise 1923 tarihli mübadele çerçevesinde zorunlu 

olarak Yunanistan’a göç ettikleri için geriye sadece Menteşe Beyliği ve Osmanlı 

İmparatorluğu dönemlerinde göçen ya da bu bölgeye yerleştirilen Yörükler kalmıştır. 

Bugün, Bozburun-Turgut sapağını geçtikten iki yüz metre sonra sol tarafta eski Rum 

yerleşiminin kalıntılarını görmek mümkündür. Bazı evlerin taş duvarları ile bir kuyu 

günümüze ulaşabilmiştir. 

Bugün köyde yaşayanlar arasında köye ilk gelenlerin Bektaş (İmamoğlu, Yılmaz ve Akdeniz 

aileleri), İsban (Özdemir ailesi), Kadıoğlu (Ergün ve İlhan aileleri) ve Yavanoğlu (Uslu ve Kaya 

aileleri) aileleri olduğu; Karayiğit ailesinin Alanya’dan gelme Yörük olduğu; Çetin ailesinin 

Mısır’dan, Ertuğrul ailesinin Malatya’dan geldiği; İpi, Uyanık ve Zeren ailelerinin de 70 yıl 

önce Rodos’tan göç ettiği bilinmektedir. 

317

Köyün I. Dünya Savaşı öncesindeki nüfusu 328 İslam, 69 Rum; 24 Eylül 1915 tarihli sayımdaki 

nüfusu 335 İslam, 16 Rum ve 3 Eylül 1921 tarihli sayımdaki nüfusu ise 348 Müslim, 50 Rum 

olarak belirlenmiştir. 

Bugün köye bağlı dört mahalle bulunmaktadır: Şelale, Değirmenyanı, Delikyol ve Limanbaşı 

mahalleleri. 

İçişleri Bakanlığı İller İdaresi Genel Müdürlüğü kayıtlarına göre bölgede yer alan 

Değirmenyanı, Delikyol ve Kelebek Turgut Köyü’ne bağlıdır. Köyün kapladığı alanda mevki 

olarak tanımlanan diğer yerler, alfabetik sırasıyla şu şekildedir: İnişdibi, Serece Damları. 


Nüfus 

Turgut Köyü’nün nüfusu, 2011 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) verilerine göre 

629 kişi olup bunun 337’ini (% 53,58) erkekler, 292’sini (% 46,42) kadınlar oluşturmaktadır. 





incelenmesinden de görüldüğü gibi Turgut Köyü’nün 1990-2011 dönemindeki nüfusu, 

Türkiye ve Marmaris ortalamalarının aksine devamlı olarak 600 civarında olup bu durum 

dışarıya göç verdiğini göstermektedir. Nitekim köy nüfusunun 2015-2040 dönemindeki 

projeksiyonunu gösteren tahminler de bu durumu doğrulamaktadır. 




projeksiyonu 2015 yılı için 645, 2020 yılı için 661, 2025 yılı için 677, 2030 yılı için 693, 2035 

yılı için 710, 2040 yılı için de 727’dir. 

318



Medeni Durum 

Yine aynı şekilde, bu nüfusun 142’si (% 27,05) hiç evlenmemiş, 163’ü erkek, 155’i kadın 

olmak üzere toplam 318’i (% 60,57) evli; 10’u erkek, 16’sı kadın olmak üzere toplam 26’sı (% 

4,95) boşanmış; 6’sı erkek, 33’ü kadın olmak üzere toplam 39’unun (% 7,43) eşi ölmüştür. 


Nüfusun, 6+ ve 15+ yaş gruplarında 3’ü erkek, 5’i kadın olmak üzere toplam 8 kişi (% 1,52) 

okuma yazma bilmemekte; 6+ yaş grubuna göre 304’ü erkek, 268’i kadın olmak üzere toplam 

572’si (% 97,11); 15+ yaş grubuna göre 270’i erkek, 238’i kadın olmak üzere toplam 508’i (% 



Nüfusun, 6+ yaş grubunda 43’ü erkek, 40’ı kadın olmak üzere toplam 83 kişi (% 14,09) 

herhangi bir okul bitirmeksizin okuma yazma bilmekte; 152’si erkek, 153’ü kadın olmak üzere 

toplam 305 kişi (% 51,78) ilkokul, 56’sı erkek, 37’si kadın olmak üzere toplam 93 kişi (% 

15,79) ilköğretim okulu, 16’sı erkek, 5’i kadın olmak üzere toplam 21 kişi (% 3,57) ortaokul 


okul, 11’i erkek, 10’u kadın olmak üzere toplam 21 kişi (% 3,57) ise yüksekokul ve üzeri eğitim 


Nüfusun, 15+ yaş grubunda 14’ü erkek, 17’si kadın olmak üzere toplam 31 Kişi (% 5,90) 

herhangi bir okul bitirmeksizin okuma yazma bilmekte; 152’si erkek, 153’ü kadın olmak üzere 

toplam 305 kişi (% 58,10) ilkokul, 51’i erkek, 30’u kadın olmak üzere toplam 81 kişi (% 15,43) 

ilköğretim okulu, 16’sı erkek, 5’i kadın olmak üzere toplam 21 kişi (% 4,00) ortaokul veya 

dengi okulu, 26’sı erkek, 23’ü kadın olmak üzere toplam 49 kişi (% 9,33) lise veya dengi okul, 

11’i erkek, 10’u kadın olmak üzere toplam 21 kişi (% 4,00) ise yüksekokul ve üzeri eğitim 


319


Turgut Köyü, Marmaris Kent Merkezi’ne 18 km, Muğla İl Merkezi’ne 75 km uzaklıktadır. 

Marmaris-Turgut-Marmaris hattında çalışan minibüsler yaz aylarında Turgut’tan sabah saat 

07.15, akşam saat 19.00, Marmaris’ten sabah saat 10.00 akşam saat 23.00 saatlerinde, kış 

aylarında ise Turgut’tan sabah saat 07.15, akşam saat 14.50, Marmaris’ten sabah saat 10.00, 

akşam saat 17.30’da hareket etmektedir. 


Köyün yasal sınırları, harita üzerinden kesin olarak bilinmediği ve belirlenemediği için; Turgut 

Köyü’ne ait arazilerin, Tülü Burnu-İncirlikaya Burnu-Kızılkaya Tepesi (390 m)-Kara Burnu- 

Kuma Tepesi (613 m)-Türkmen Tepe (491 m)-Asar Tepesi (491 m)-Yaypınar Tepesi-Çardakyeri 

Tepesi (225 m)-Tülü Burnu hattı içinde kaldığı varsayılmıştır. Bu varsayımsal tanımlama ile 






1. Kuma Tepesi (613 m): Turgut, Bayır ve Selimiye Köyü sınırlarının kesişim 

noktasındadır. 

2. Türkmen Tepesi (491 m): Turgut, Osmaniye ve Bayır Köyü sınırlarının kesişim 


3. Asar Tepesi (491 m): Osmaniye Köyü sınırındadır. 

4. Ağnak Tepe (426 m): Turgut Köyü’nün batısındadır. 

5. Gemi Tepe (397 m): Orhaniye Köyü’nün güneyindedir. 

6. Kızılkaya Tepesi (390 m): Selimiye Köyü sınırındadır. 

7. Kale Tepe (276 m): Delikliyol Koyu’nun kuzeyindedir. 

8. Dalyan Tepesi (252 m): Delikliyol Koyu’nun kuzeyindedir. 

320

9. Karakavuk Tepesi (228 m): Delikliyol Koyu’nun kuzeyindedir. 

10. Çardakyeri Tepesi (225 m): Orhaniye Köyü sınırındadır. 

11. Ahlat Tepesi (111 m): Keçibükü ile Turgut Köyü arasındadır. 

12. Çatalca Tepesi (78 m): Çatalca Yarımadası üzerindedir. 


1. Alıçkaya: Turgut Şelalesi’nin kuzeyindedir. 

2. Bakacak Tepe: Orhaniye Köyü’nün güneyindedir. 

3. Çekikaya Tepesi: Delikliyol Koyu’nun doğusundadır. 

4. Gökdağ Tepesi: Değirmenyanı Mahallesi’nin batısındadır. 

5. Gökkaya Tepesi: Turgutköy’ün güneybatısındadır. 

6. Hocabükü Tepesi: Turgut Köyü’nün doğusundadır. 

7. Kelebek Tepe: Değirmenyanı Mahallesi’nin kuzeyindedir. 

8. Kızılçukur Tepesi: Turgut Şelalesi yakınındadır. 

9. Orta Tepe: Değirmenyanı Mahallesi’nin kuzeyindedir. 

10. Sarıkaya Tepesi: Değirmenyanı Mahallesi’nin güneyindedir. 

11. Yaypınar Tepesi: Turgut, Orhaniye ve Osmaniye köyleri sınırlarının kesişim 

BURUNLAR 


1. Tülü Burnu: Çatalca Yarımadası’nın kuzeydoğu ucudur. 

2. Çatalca Burnu: Turgut Koyu girişinin doğusunda ince bir dil şeklinde batıya doğru çıkış 

yapan kara parçasının ucudur. 

3. İncirlikaya Burnu: Turgut Koyu girişinin batıdaki ucudur. 

4. Daynalak (Dalyan) Burnu: Selimiye Koyu’nun doğu kısmındaki Delikliyol Koyu’nun 

doğu kısmında batıya doğru ilerleyen bir kara parçasının ucu olup kuzeyinde Hydas 

Antik Yerleşimine ait antik liman bulunmaktadır. 

5. Kara Burnu: Delikliyol Koyu’nun kuzey ucudur. 

321

YARIMADALAR 

01. Çatalca Yarımadası: Turgut Koyu’nun kuzeydoğusundadır. 

KOYLAR 

01. Turgut Koyu (36° 46’ 2” N - 28° 06’ 5” E): Tepedeki Turgut Köyü'nün sahilindeki geniş 

koy tamamen melteme açıktır, barınılmaz. Koyun doğu yakasından çıkan Çatalca 

Yarımadası'nın karaya bağlandığı berzahın güneyinde, ufak teknelerin nispeten 

korunacağı küçük bir girinti vardır. 

02. Delikliyol Koyu: Koyun doğu ucunun kuzey tarafına, 3-7 metrede demir atılabilir. 

Zemin çamurlu ve yosunludur, bu nedenle de yeterince demir tutuyor. Koya meltem 

rüzgârının hafif soluğanı girmektedir. 

03. Hasanbükü: Delikliyol Koyu’nun doğu kısmında batıya doğru ilerleyip ucunda 

Daynalak (Dalyan) Burnu’nun bulunduğu kara parçasının güneyindeki küçük bir 

koydur. 


01. Değirmen Dere: Turgut Şelalesi’ni geçtikten sonra Turgut Koyu’na dökülmektedir. 

ŞELALELER 

01. Turgut Şelalesi: Köy merkezine 4,5 km uzaklıktadır. 5-6 metreden dökülen şelale 

PINARLAR 

çevrede küçük havuzcuklar oluşturmaktadır. Yerli ve yabancı turistlerin ilgisini çeken 

şelale aynı zamanda köyün içmesuyu ihtiyacını da karşılamaktadır. 

01. Değirmenbaşı Pınarı: Turgut Şelalesi yakınındadır. 

02. Killice Pınarı: Turgut Koyu’nun güneyindedir. 

03. Kocapınar: Turgut Köyü’nün Orhaniye Köyü ile sınırındadır. 

04. Tespihçik Pınarı: Turgut Köyü’nün Orhaniye Köyü ile sınırındadır. 

322


Hydas Antik Kenti: Turgut Köyü Sınırları İçerisinde kalan kalan Hydas Antik Kenti, Turgut 

Köyünün Güney-Doğusunda bulunan ve denize dik inen dağların yaklaşık 270 Metre 

yüksekliğinde, oldukça dik bir tepe üzerinde müstahkem bir yerleşim yeridir. 

Bozburun Yarımadasının batı kıyısında yer alır. Anadolu’nun güneybatı ucunda, Karia 

bölgesinde bulunan bu yarımada, Ege ve Akdeniz arasındaki deniz ticaret yollarını denetim 

altında tutan bir konuma sahiptir. Savunma duvarları ile çevrili yerleşim, kale ve kuzeybatı 

güneydoğu yönünde uzanan 6 kilometrelik bir dağ sırasının en dar yerinde kayalık bir sırt 

üzerinde kurulmuştur. Akropol ve batısındaki yerleşim alanı yaklaşık 3,5 hektarlık bir alanı 

kapsamaktadır. Kent içinde bölgeye özgü basamaklı piramit mezar taşlarının kullanıldığı bir 

mezarlık alanı, birçok sarnıç, yapı kalıntılarına ait temel izleri, bir kutsal alan, bir liman, 

piramit çatılı bir anıt mezar gibi kalıntılar bulunmaktadır. Kentte, mimari teknik ve küçük 

buluntulara göre Hellenistik, Arkaik ve Geometrik Dönem izlerine rastlanmaktadır. Antik 

kentte Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü'nün izinleri ile Almanya arkeolog Mathias 

Benter, 1997-2005 yılları arasında arkeolojik yüzey araştırması çalışmalarını sürdürmüştür 

Savunma duvarıyla çevrelenmiş olan yerleşim yeri ve kale, kuzeybatı-güneydoğu 

doğrultusunda uzanan 6 km. uzunluğundaki bir dağ sırasının en dar yerinde, kayalık bir sırt 

üzerine kurulmuştur. Akropol deniz seviyesinden 270 m. yüksektedir. Akropolün batısındaki 

yamaç üzerinde genişleyen yerleşim alanının en alçak noktası deniz seviyesinin yaklaşık 200 

m. üzerindedir. Bu alan doğu-batı yönünde en fazla 350, kuzey-güney yönünde ise 200 

metrelik bir genişliğe sahiptir. Duvarla çevrelenmiş yerleşim alanı akropol ile birlikte yaklaşık 

3,5 hektarlık bir alanı kaplamaktadır. 

Turgut Köyü'nden Hydas'a dar bir patika üzerinden ulaşılır. Bu yol bugün hala bir iki yerinde 

olasılıkla Antikçağdan kalma Kyklobik istinat duvarlarıyla desteklenmekte olup, aşağıdaki 

küçük bir vadinin kenarında kaybolmaktadır. 

323

Küçük, çukur vadinin yamaçlarındaki iki alanda, çok sayıda basamaklı monolit bloktan oluşan 

mezar kapamaya yarayan Hellenistik ya da Klasik dönemlere tarihlenen taşlar bulunmaktadır. 

Bu küçük vadinin batısında benzer durumda bir diğer nekropol alanı daha bulunmaktadır. 

Kutsal Alan: Kentin karşısında, kuzeybatıda yer alan küçük plato üzerinde kutsal bir alan 

bulunmaktadır. Çok sayıda hayvan ve bir adet de insan figürinine ait parçanın burada 

bulunması bu kanıyı doğrulamaktadır. 

Antik Liman: Liman, Hydas 

yerleşiminin aşağısında 

güney yönünde kimi 

yerlerde dik kaya 

duvarlarından oluşan 

sahilde kurulmuştur. 

Burada uzun dikdörtgen 

planlı iki mekân ve bunların 

arasında kare planlı bir 

temele sahip üçüncü bir 

mekândan oluşan bir yapının temelleri bulunmaktadır. Bu duvarların bir bölümü diğer bir 

takım yapı kalıntılarıyla birlikte deniz suları altındadır. 

Liman kesimindeki suyun dibinde 15x30 metrelik bir alanda yoğunlaşan keramik parçaları 


Mezarlar: Hydas'ın savunma duvarlarının batı ve güneyindeki yamaçlarda hipoje olarak 

nitelenebilecek aile ölçeğinde birkaç defa kullanılmış farklı tipteki daha eski mezarlar da 

bulunmaktadır. Bunlardan birisi kent duvarları içinde yer almaktadır. Bunlardan üç tanesi çok 

iyi korunmuştur. Bir dördüncü mezar ise ancak kemik ve silah gibi sunu niteliğindeki 

buluntularla tespit edilebilmiştir. Duvarların hemen önünde, güneybatıda iki ya da üç hipoje 

daha yer almaktadır. 

324

Uzunluğu 6 metreyi bulan mezar odalarının yapımı sırasında kimi örneklerde kaya içindeki 

doğal oyuntular kullanıldığı gibi, işlenmemiş taşlar da duvar olarak kullanılmıştır. 

Mezarlardan birinin tavanı, ağırlığı iki tonu bulan dört taş blokla kapatılmıştır. Diğerlerinin ise 

dar ve alçak girişli cephe duvarları oldukça iyi korunmuş olup, dromos özelliği 

göstermektedir. Yaklaşık 10 m. uzunluğunda bir taş dizisi, girişin sağ yanından cephe 

duvarına dayanır. Sol yanda ise dromos duvarı doğal bir kayadan oluşmaktadır. 

Mezarlarda az sayıdaki keramik parçalarının dışında kısmen yanmış durumda küçük kemik 

parçaları ele geçirilmiştir. Diğer buluntular ise beş parçasıyla ele geçirilen hilal biçimli bir 

fibula ve altı adet demir silaha ait parça ile tunç levha parçalarından oluşmaktadır. Bir hançer 

ve kısa bir kılıç, ele geçirilen parçaları sayesinde tamama yakın bir biçimde 

birleştirilebilmiştir. Bunların dışında bir hançer sapı ve olasılıkla buna ait kesici kısım, iki 

mızrak ucuna ait parça ve bir ok ucu parçası bulunmuştur. Hilal biçimli fibulalar Geometrik 

Çağdan Erken Arkaik Çağa kadar uzanan bir döneme tarihlenmektedir. 

Savunma Tesisleri: Kent içinde birbirinden bağımsız dört müstahkem alan bulunmaktadır: 

Aşağı Kale, Yukarı Kale, güney sırtı ve batı yamacındaki yerleşme. Yukarı kalenin güneyindeki 

bir kesimin dışında savunma duvarının geçtiği yerleri takip etmek kolaydır. Kyklobik duvarlar 

kimi yerlerde 6 metrelik bir yüksekliğe ulaşmaktadır. Tüm kesitlerde doğrusal olarak 

uzanmaktadır. Bükülmüş kesimler daha geç dönemlerde yapılmıştır. Yukarı kale dışında 

kuleye rastlanmaz. Buradaki kule ise geç dönemlerde inşa edilmiştir. Ancak önceki bir kulenin 

tekrar inşa edilmiş olması da mümkündür. 

Kent Kapıları: Kente 2,5 m. genişliğinde, 5 m. yüksekliğinde, bir bastion tarafından kısmen 

kapatılarak korunan bir kapıyla girilir. Kapının bugün sadece güneydeki tarafı ayaktadır. 

Bastionun tıpkı üçüncü yapı döneminde olduğu gibi birinci dönemde de bir bina olarak inşa 

edilip edilmediği açıkça anlaşılamamaktadır. 

Daha küçük olan bir diğer kapı ise kuzeybatıda olup neredeyse tamamen korunmuş bir 

durumdadır. Daha çok gizli bir giriş görünümündedir. Nitekim vadiden bu kapıyı görmek 

mümkün değildir. 

325

Sivil Yapılar: Çok sayıdaki kaçak kazının ortaya çıkardığı duvar kalıntılarından anlaşıldığı 

kadarıyla, kent Klasik ve Hellenistik dönemlerde oldukça yoğun bir yerleşime uğramıştır. 

Geniş bir merdivenle aşağı kaleye açılan girişin iki yanında iki yapı karşımıza çıkar. Bu 

yapıların arasındaki bağlantı duvarı, dördüncü yapı döneminin özelliklerini göstermektedir. 

Ancak ilk dönemde de böyle bir duvarın kurulu olup olmadığı henüz anlaşılamamaktadır. 

Yukarı kaledeki kuzeybatı-güneydoğu doğrultusunda uzanan 16 m. uzunluğunda apsisli eve 

ait duvarlar yaklaşık 1,5 metrelik bir yükseklikle korunagelmiştir. Aşağı kalenin kuzey 

kesimindeyse oval bir evin duvarlarına ait olabilecek taş dizileri bulunmaktadır. 

Sarnıçlar: Kent içine dağılmış çok sayıdaki sarnıç dikkat çekicidir. 150 ile 250 m³ arasında 

değişen en büyük kapasiteye sahip beş sarnıçtan ikisi akropolde, biri güney sırtında 

bulunurken, diğer ikisi de asıl yerleşim alanında yer almaktadır. Bunların dışında yapılara 

bağımlı daha küçük 15 sarnıç saptanmıştır. 

Kutsal alanın kuzeybatısında da bir diğer büyük sarnıç bulunmaktadır. 

Kent Duvarları: Kyklobik savunma duvarları doğrudan ana kaya üzerinde yer almaktadır. 

Çeşitli yerlerde daha sağlam ve iyi bir örgü oluşturmak amacıyla işlenen kısımlar 

seçilebilmektedir. Yapılar iyi seçilmiş işlenmemiş taşları dolayısıyla, savunma duvarıyla 

kıyaslandıklarında daha masif bir örgü göstermektedir. Kent duvarlarında kullanılan taşların 

farklı büyüklükleri dikkat çekicidir. Ağırlığı 8 tonu bulan örneklere kadar çeşitli büyüklüklerde 

taşlar kullanılmıştır. Duvar kalınlığı 1,6 ve 1,8 m. arasında değişmekte olup ön ve arkada 

birbirine kenetlenmiş iki paralel taş dizisinden oluşmaktadır. Dış dizi ile iç dizi 2' ye 1 oranı 

göstermektedir. Taşların özenle sıkıştırılmadığı görülmekle birlikte, bu depremlerden de 

kaynaklanmış olabilir. Duvar içindeki çok sayıda çatlamış taşların durumu da aynı nedene 

bağlanabilir. 

Mağara – Korunak: Kuzeydeki Akropolis’in aşağısında, 12 metre uzunluğunda ve ortalama 3 

metre genişliğindeki kaya korunağının altındaki mağaranın içindedir. Bu mağaradaki 

mezarlardaki ölüler sırt üstü yatırılmış konumda olup, bir çatıda olduğu gibi karşılıklı olarak 

birbirine dayanmış, pişmiş topraktan kiremite benzer hafif içbükey üç levha ile (30-35, 65-70, 

326

1,5-2 cm.) örtülü durumdadır. Mezar çukurunun doldurulmasından sonra, üstü mezar 

yerinin işaretlenmesi ya da koruma amacıyla kiremitlerle kapatılmıştı. Bu mezarda bulunan 

keramik parçaları Son Myken III C’den Protogeometrik Döneme kadarki süreye, şişkin yay 

biçimli iki fibula ise 9. ve 7. yüzyıllar arasına tarihlenmektedir. 

Oval Yapı (Aşağı Kale): Batı tarafında görüldüğü kadarıyla yaklaşık 1,1 m. kalınlığında, 

işlenmemiş taşlardan oluşan bu duvar, dik kenarlı 0,7 m. kalınlığındaki bir duvarın doğu 

yanında sona ermektedir. Sözü edilen ilk duvarın son üç metresinin, ilk yapı dönemlerinin 

birisinden kalma seyri izleyip izlemediği kesin değildir. Bu duruma ancak bir kazı ile açıklık 

getirilebilir. Tahkimat duvarının en dar yerinde, yaklaşık 1,8 m. genişliğinde, küçük taşlarla 

kapatılmış bir geçit gözlendi. Kent duvarında olduğu gibi, dış taraftaki taş sırası, şimdiye 

kadar saptandığı kadarıyla, iç taraftaki taş sırasındakilere göre daha büyük taşlardan inşa 

edilmiştir (dolgusuz). Büyük yapıların dış duvarını oluşturduğu kısımlarda, tahkimat duvarının 

benzer kısımlarında olduğu gibi daha sık bir örgü gösteriyor. Duvarın sadece kent duvarı 

olduğu kısımlarda ise daha kaba bir işçilik söz konusudur. Burada ele geçirilen, büyüklük ve 

form bakımından mağaradakilere benzer çok sayıdaki kiremit parçaları, bu duvarın, yapının 

bir parçası olduğu dönemin, en son yerleşim dönemi olarak tahmin edilmesini mümkün 

kılıyor. Bu kalıntıların bir binaya mı "oval yapı" yoksa temenos benzeri bir çevrelemeye mi ait 

olduğu sorusu kazı olmaksızın açıklığa kavuşturulamamaktadır. "Oval yapı"nın kuzeyinde bir 

sarnıç bulunmuştur. Bu sarnıcın duvarları, küçük bir yapının batı duvarının 0,7 m. içine inşa 

edilmiştir. "Oval yapı"nın içindeki toprak çok sayıda keramik içeriyor. Bu alanda Arkaik, 

Klasik, Hellenistik ve Geç Antik çağa ait parçalar ele geçmiştir. 

Turgut Piramidal Mezar Anıtı (Mausoleum): Akropolün kuzeyinde, vadi tabanından yaklaşık 

35 m. yükseklikte bir mausoleum bulunmaktadır. Vadiden ulaşılması zor kayalık bir yükselti 

üzerinde kuruludur. Mezar odası 3x3m ölçüsünde kare formundadır. Mezar dıştan piramidal 

bir çatıyla kapatılırken içerden yalancı kubbeyle örtülmüştür. Mezar yapısı ve teras duvarları 

kaba işlenmiş yerel taşlarla yapılırken sadece kapıda gri mermer bloklar kullanılmıştır. Uç 

noktası düzeltilmiş, dik piramit biçimindeki bir çatı, kübik mezar yapısının tavanını 

örtmektedir. Bunun en üstünde belki bir standart ya da buna benzer bir öğe bulunmaktaydı. 

Mezar yapısı kireçli beyaz bir sıva ile kaplıdır. Piramidin tabanındaki pervaz üzerinde, bu sıva 

içinde 4 yuvarlak iz bulunmaktadır. Yapının alçak girişi çökmüş durumdadır. Bu yığıntı içinde 

327

M.Ö. 4. ve 3. yüzyıllara tarihlenebilen okunması zor bir yazıta göre mezar, savaşçı Diagoras ve 

eşi Aristomakha için yapılmıştır. Yazıttan mezarın ön cephesinde aslan heykelleri ve piramidal 

çatının tepesinde mezar sahibinin heykeli olduğu anlaşılmaktadır. 

Anıt-mezardaki yazıtının Türkçe çevirisi şu şekildedir : 

«Siz beyaz dişli hayvanlar, her zaman size öngörülen yerde kalın. Çünkü ben en yukarıda 

olarak her şeyi gözetleyeceğim, ki hiçbir korkak adam gelip de mezara zarar vermesin. Çünkü 

bu savaşta ölen Diagoras isimli bir adamın ve örnek çocuklar yetiştirmesiyle ve kocasına 

sadakat anlayışıyla herkesten üstün olan ve babasının Aristomakha olarak adlandırdığı 

tanrılarla kıyaslanası karısının mezarıdır.» ⁽¹⁾ 

Helenistik mezar anıtı, İzmir 2 No.lu Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu’nun 

20.06.1990 tarih, 1390 sayılı kararı ile tescillidir. 

Çiftlik ve Mezar: 1998 ve 2000 yıllarında Hydas Antik yerleşiminde yüzey araştırmaları yapan 

Alman arkeolog Mathias Benter tarafından 2000 yılında yapılan yüzey araştırmasında köyün 

kuzeybatısına rastlayan Ağnak Tepe’nin kuzeydoğu yamacında birkaç çiftliğe ait olduğu 

düşünülen işlenmemiş büyük taşlardan meydana gelen duvarlara rastlanmıştır. Bu yapılar; 

yüzeydeki çanak çömlek parçalarından yola çıkılarak Klasik ve Hellenistik dönemler arasına 

tarihlendirilmiştir. 

Bizans Kilise Kalıntısı: : 1998 ve 2000 yıllarında Hydas Antik yerleşiminde yüzey araştırmaları 

yapan Alman arkeolog Mathias Benter tarafından 2000 yılında yapılan yüzey araştırmasında 

kilisenin iç mekânının tümü, tabanın 1,5 m. aşağısına dek kaçak kazılarla tahrip edilmiş 

durumda olduğu belirtilmiştir. Yapılan yüzey araştırmaları sırasında Arkaik, Klasik ve 

Hellenistik Döneme ait çanak çömlek parçaları ile Kore ve Kuros terrakotalarına ait beş parça 

bulunmuştur. Katkısı fazla kırmızı ve kahverengi bir kilden yapılmış olan yüz parçası, yaklaşık 

20 cm’lik bir figürine aittir. Diğer parçalar da yüz kısımlarına ait olup, açık bej ve katkısız 

kilden yapılmıştır. Kuros ve Kore tasvirleri normal insan büyüklüğünün 2/3'ü kadardır. 1998 

(1) - Gümüş, Ş. (2003) Marmaris, Turgut Piramidal Mezarı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Muğla, s. 

328

yılında burada bulunan sığır başı tasvirleri ile 2001 yılında bulunan figürin parçaları, Bizans 

kilisesinin eski bir kutsal alan üzerine inşa edildiğini göstermektedir. 

Turgut Kiliseleri: 2006-2011 döneminde Hisarönü Bybassos yüzey araştırmalarını yapan 

Winfried Held, Gonca Cankardeş Şenol ve Ahmet Kaan Şenol, 2010 yılında Turgut Köyü 

Limanı’nın yakınındaki iki Bizans kilisesini incelemiştir. 

Bu kiliselerden uzunluğu 11 m, genişliği 10 m olan üç nefli kilise kaba taş ve harçtan yapılmış 

olup içi sıvalıdır. Sıva üzerinde kırmızı boya kalıntıları görülmüştür. Kilisenin batı cephesinde 

üç adet giriş kapısı bulunmakta, doğusunda ise iki yan kapı ek mekanlara açılmaktadır. 

Kapıların açıldığı mekânlar olasılıkla Prothesis (sunak) ve Diakonikon (kutsal eşyaların 

konulduğu bölüm)’dur. Yan duvarlarda ise pencereler vardır. Duvar izlerinden kilisenin 

önünde bir narteks (giriş bölümü) olduğunu göstermektedir. 

Diğer kilise ise kıyıdan 100 metrede mesafede olup bir tepenin dibinde yer almaktadır. 

Kilisenin içi yarısına kadar dolmuştur. Haç şeklindeki yapının doğusunda bir apsis olduğu 

belirlenmiştir. Ana girişi batıda olduğu anlaşılan kilise duvarlarının diğer kiliseyle aynı yapı 

tekniğiyle inşa edildiği anlaşılmıştır. Kilisenin çatısı tonozlardan oluşmuştur. 


Datça-Bozburun Özel Çevre Koruma Bölgesi: Turgut Köyü, Datça-Bozburun Özel Çevre 

Koruma Bölgesi kapsamındadır. 





kuruluşu olarak 1 cami, 1 sağlık evi ve 1 muhtarlık binası bulunmaktadır. Köy muhtarlığının 

hizmet binası olmadığı için özel mülkiyete ait bir binada çalışmaktadır. Turgut Köyü’nün 

muhtarı, Naci İşler’dir. 

329

Eğitim: 1, 2 ve 3. Sınıflarda okuyan ilköğretim öğrencileri köyün eski okulunda öğretim 

görmektedir. 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıf öğrencileri ise taşımalı sistemle Orhaniye Köyü’ndeki 

İlköğretim Okulu’na, lise öğrencileri ise Marmaris’e gitmektedir. 

PTT: Köyde PTT şubesi ya da acentesi bulunmamaktadır. 


Sağlık Kuruluşu: Köydeki sağlık evinde bir hekim, bir ebe ve bir ambulans bulunmaktadır. 


Köyün kanalizasyon şebekesi yoktur. Fosseptik kullanılmaktadır. Çöpler, köy muhtarlığına ait 

kamyonla toplanmaktadır. Arıtma sistemi yoktur. İçme suyu şebekesi bulunmakla birlikte, 

şebeke eski ve su deposunun kapasitesi yetersizdir. 


Turgut Köyü yerleşimi, dağınık ancak doğrusal şekillenen mahallelerden oluşmaktadır. Köyün 

yerleşim dokusu geleneksel yapı niteliğini oldukça yitirmiş olup, sadece 5 geleneksel konut 

kalmıştır. Köyün geneline (yapıların % 80’i)betonarme iki katlı binalar hâkimdir. Yapıların 

çatıları çoğunlukla kırma çatıdır. 

Kent silueti açısından marinadaki kilise ve adadaki kale önemlidir. Merkez fonksiyonları her 

ne kadar köy deniz kenarında olmasa da gelişmiştir. Köy merkezinde hediyelik köy mahsulü 

tekstil ürünleri satılmakta ve restoranlar önemli ticari fonksiyon üstlenmektedir. 

Köydeki özelliği olan yapıların çoğu tek katlı yığma taş tekniği ile yapılmış kırma çatılı 

yapılardır. Tek katlı yapılardan ilk iki tanesi Datça Yarımadası’nda da görüldüğü gibi tek ya da 

iki mekânlıdır ve bu odalara doğrudan avlu veya bahçeden girilmektedir. Ancak diğer iki 

örnek Bozburun Yarımadası’nda görülen “sundurmalı konut” tipolojisine girmektedir. Bir 

tanesinde sundurma köşe sundurması olarak tanımlanmıştır. 

330

Bu beş konuttan sadece bir örnek iki katlı dış sofalı mimari özelliğe sahiptir. Bu yapının köyün 

sosyo - ekonomik olarak en gelişmiş ailesine ait eski bir ev olduğu öğrenilmiştir. 

Kullanılmadığı için oldukça metruk durumda olan yapının üst ve alt kat mekânlarına girişler 

ayrı ayrıdır. Üst katta dolaşım ve yaşam işlevlerini içeren dış sofa köşeye konumlanmıştır. 

Yapının yola bakan cephesinde açık bir çıkmanın izleri görülmektedir. 


Köyün 150 hanesi geçimini arıcılıktan temin etmektedir. Köyde 5 küçük tekne bulunmaktadır. 

Balıkçılığın köy ekonomisine katkısı yok denecek kadar azdır. 

Yine köyde turizme yönelik 15 mavi yolculuk teknesi, 6 tur teknesi, beş yıldızlı bir otel, 6 

apart otel, 15 sezonluk restoran ve 100 yatak kapasitesi bulunmaktadır. Köyde iskele 

bulunmasına rağmen ihtiyaca cevap verememektedir. 

Köyde esnaf olarak 3 market, 1 halı mağazası - hediyelik satış yeri, 3 marangozhane, 4 

alüminyum-demir doğrama atölyesi ve 5 kahvehane bulunmaktadır. Turizm işçiliği yaygındır. 

Köyün temel geçim kaynağını % 60 oranıyla arıcılık ve balcılıktan, % 30 oranıyla turizmden, % 

5’iyle zeytin ve narenciye yetiştiriciliğinden, % 5’iyle de yerfıstığı yetiştiriciliğinden elde edilen 

gelirler oluşturmaktadır. 

Turistlerin ilgisini çeken yerlerin başında Turgut girişindeki büyük halı satış mağazaları 

gelmektedir. Bu mağazalarda Türkiye’nin her yöresinde dokunan halılar sergilenip satılıyor. 

Aynı zamanda burada kadınlar yünü iplik haline getirip halı dokuyorlar. Alışverişe gelenler 

tüm bunları izleyebiliyor. 

Köyün Delikliyol Mevkii’nde bulunan Balevi ise, çam, çiçek, karakovan, kekik, püren, 

narenciye ve keçiboynuzu balları ile polen, arısütü ve propolis ; ayrıca yörenin ürünlerden 

keçiboynuzu (harnup), keçiboynuzu pekmezi, adaçayı, adaçayı (acıelma) yağı, defne, 

defneyağı, kekik, kekikyağı, zeytin ve sızma zeytinyağı üretmekte ve satmaktadır. 

Köy pazarı ise Pazar günleri toplanmaktadır. 

331







5. Benter, M. (1999) Hydas Yüzey Araştırması 1998, 17. Araştırma Sonuçları Toplantısı 

1999, Cilt 2, s.307-320 

6. Benter, M. (2001) II. Hydas Yüzey Araştırması 2000, 18. Araştırma Sonuçları Toplantısı 

2001, Cilt 2, s.177-188 






10. Gümüş, Ş. (2003) Marmaris, Turgut Piramidal Mezarı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans 

Tezi, Muğla 





ÇTTAD, V/13, (2006/Güz), s. 109–135 


ve Sanat Yayınları, İstanbul, 2009 




17. “Bozburun; Mavi Gözler”, Atlas Aylık Coğrafya ve Keşif Dergisi, Mayıs 1995, Sayı: 26, 

s.82-92 



332







6. Index Anatolicus - http://www.nisanyanmap.com/?yer=25496&haritasi=turgut 



8. Türkiye’nin Arkeolojik Yerleşimleri Projesi - TAY Project 

http://tayproject.org/TAYages.fm$Retrieve?CagNo=5386&html=ages_detail_t.html&l 

ayout=web 

9. Turgut Köyü - http://turgutmarmaris.com/ 

10. Balevi – www.balevi.com 

Haritalar 


02. 1/25.000 Ölçekli HGK Haritası (O 20-d1 ve O 20-a4 paftalar) 



2. Turgut Köyü Muhtarlığı bilgileri. 

3. Sevil Okay’a ait bilgi notu 

333

15. YEŞİLBELDE KÖYÜ 

Marmaris kent merkezinin kuzeybatısında yer alan; kuzeyinde Karacasöğüt Köyü, doğusunda 

Beldibi, batısında Hisarönü Köyü, güneyinde de Armutalan beldesi ile çevrelenmiş; Marmaris 

İlçesi’ne bağlı bir köy yerleşimidir. Yerleşimin coğrafi koordinatları 28° 13’ 19 Doğu; 36° 53’ 

14” Kuzey şeklinde, denizden yüksekliği de ortalama 170 m’dir. 

Yerleşimin Tarihi: Armutalan beldesine ait Mezargediği Mahallesi ile Karacasöğüt Köyü’ne ait 

Dereözü Mahallesi’nin 1998 yılında yapılan bir referandum sonucunda birleştirilmesi 

sonucunda Yeşilbelde Köyü oluşturulmuştur. 

İçişleri Bakanlığı İller İdaresi Genel Müdürlüğü kayıtlarına göre bölgede yer alan Mezargediği 

mevkii Yeşilbelde Köyü’ne bağlıdır. 


Nüfus 

Yeşilbelde Köyü’nün nüfusu, 2011 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) verilerine 

göre 212 kişi olup bunun 189’unu (% 49,74) erkekler, 191’ini (% 50,26) kadınlar 




Medeni Durum 

Yine aynı şekilde, bu nüfusun 90’ını (% 28,12) hiç evlenmemiş, 100’ünü erkek, 100’ünü kadın 

olmak üzere toplam 200’ü (% 62,50) evli; 7’si erkek, 9’u kadın olmak üzere toplam 16’sı (% 

5,00) boşanmış; 1’i erkek, 13’ü kadın olmak üzere toplam 14’ünün (% 4,38) eşi ölmüştür. 

334


Nüfusun, 6+ ve 15+ yaş gruplarında 2’si erkek, 4’ü kadın olmak üzere toplam 6 kişi (% 1,51) 

okuma yazma bilmemekte; 6+ yaş grubuna göre 177’si erkek, 177’si kadın olmak üzere 

toplam 354’ü (% 98,06); 15+ yaş grubuna göre 160’ı erkek, 153’ü kadın olmak üzere toplam 



Nüfusun, 6+ yaş grubunda 16’sı erkek, 30’u kadın olmak üzere toplam 46 kişi (% 12,74) 

herhangi bir okul bitirmeksizin okuma yazma bilmekte; 50’si erkek, 70’i kadın olmak üzere 

toplam 120 kişi (% 33,24) ilkokul, 37’si erkek, 33’ü kadın olmak üzere toplam 70 kişi (% 19,39) 

ilköğretim okulu, 9’u erkek, 19’u kadın olmak üzere toplam 28 kişi (% 7,76) ortaokul veya 


17’si erkek, 12’si kadın olmak üzere toplam 29 kişi (% 8,03) ise yüksekokul ve üzeri eğitim 


Nüfusun, 15+ yaş grubunda 1’i erkek, 9’u kadın olmak üzere toplam 10 Kişi (% 3,12) herhangi 

bir okul bitirmeksizin okuma yazma bilmekte; 50’si erkek, 70’i kadın olmak üzere toplam 120 

kişi (% 37,50) ilkokul, 35’i erkek, 30’u kadın olmak üzere toplam 65 kişi (% 20,31) ilköğretim 

okulu, 9’u erkek, 10’u kadın olmak üzere toplam 19 kişi (% 5,94) ortaokul veya dengi okulu, 

48’i erkek, 22’si kadın olmak üzere toplam 70 kişi (% 21,87) lise veya dengi okul, 17’si erkek, 

12’si kadın olmak üzere toplam 29 kişi (% 9,06) ise yüksekokul ve üzeri eğitim düzeyine 

sahiptir. 


Yeşilbelde Köyü, Marmaris’e 10, Muğla’ya 60 km uzaklıktadır. Köye ulaşım, Armutalan 

yerleşimi içinden ve Datça yolu üzerindeki katı atık düzenli depolama sahası yol ayrımından 

sağlanmaktadır. Köyün ayrıca Okluk Koyu ve Karaca Köyü yol bağlantıları da vardır. 

Yeşilbelde-Marmaris arasındaki ulaşım, yaz ve kış aylarında sabah saat 08.00’de 

Yeşilbelde’den, akşam da saat 17.00’de Marmaris’ten kalkan minibüslerle sağlanmaktadır. 

335



Yeşilbelde Köyü’ne ait arazilerin, Aytepe (401 m)-Atalan Tepe-Nergiz Tepe-Kızılağaç Tepesi 

(342 m)-Berber Tepe-Sivri Tepe-Soğukbelen Tepesi-Akkaya-Yanık Tepe-Karataş Tepe (244 m)- 

Göktepe Sırtları-Gökbayır Tepe-Sekinebaşı Tepesi (299 m)-Karakuz Tepesi-Ezmer Tepe- 

Dumaninen Tepesi-Aytepe (401 m) hattı içinde kaldığı varsayılmıştır. Bu varsayımsal 






1. Aytepe (401 m): Karaca Köyü ile Beldibi belde sınırları birleşimindedir. 

2. Madenbaşı Tepesi (384 m): Köy merkezinin doğusundadır. 

3. Kızılağaç Tepe (342 m): Armutalan yerleşiminin kuzeyindedir. 

4. Sekinebaşı Tepesi (299 m): Hisarönü, Karaca ve Yeşilbelde köyleri sınırlarının birleşim 


5. Delibekir Tepesi (269 m): Marmaris arıtma tesisinin doğusundadır. 

6. Karataş Tepe (244 m): Marmaris-Datça yolu üzerinde ve Aspiren Mevkii yakınındadır. 


1. Akçaalan Tepesi: Katı atık arıtma istasyonunun güneybatısındadır. 

2. Akkaya: Armutalan belde sınırındadır. 

3. Asaböğrü Tepesi: Eski adı Dereözü olan Yeşilbelde Köyü merkezindedir. 

4. Atalan Tepe: Armutalan belde sınırındadır. 

5. Bağlı Tepe: Yeşilbelde Köyü’nün kuzeyindedir. 

6. Berber Tepe: Armutalan belde sınırındadır. 

7. Çaltıcık Tepe: Yeşilbelde Köyü’nün güneybatısındadır. 

8. Delik Tepe: Yeşilbelde Köyü’nün kuzeyindedir. 

336

9. Delikçam Tepe: Yeşilbelde Köyü’nün kuzeybatısındadır. 

10. Dikili Tepe: Yeşilbelde Köyü’nün kuzeyindedir. 

11. Dumaninen Tepesi: Karaca Köyü sınırındadır. 

12. Ezmer Tepe: Karaca Köyü sınırındadır. 

13. Gelintaşı Tepesi: Köy yerleşiminin doğusundadır. 

14. Gökbayır Tepe: Hisarönü Köyü sınırındadır. 

15. Göktepe Sırtları: Aspiren Mevkii’nin kuzeyindedir. 

16. Gelintaşı Tepesi: Köy merkezinin kuzeydoğusundadır. 

17. Harita Tepe: Köy yerleşiminin kuzeyindedir. 

18. Karadağ: Köy merkezinin kuzeydoğusundadır. 

19. Karakuz Tepesi: Karaca Köyü sınırındadır. 

20. Kocaçakır Tepe: Köy merkezinin kuzeydoğusundadır. 

21. Kocasivri Tepesi: Çöp arıtma tesisinin batısındadır. 

22. Musataşı Tepesi: Armutalan yerleşiminin batısındadır. 

23. Nergiz Tepe: Armutalan belde sınırındadır. 

24. Ören Tepe: Mezargediği Mahallesi’nin kuzeyindedir. 

25. Sivri Tepe: Armutalan belde sınırındadır. 

26. Soğukbelen Tepesi: Armutalan belde sınırındadır. 

27. Yanık Tepe: Armutalan yerleşiminin batısındadır. 


1. Arkaçça Deresi: Çöp arıtma tesisinin güneyindedir. 

2. Bağlılı Dere: Karaca Köyü sınırına yakın Ovacık Mevkii’nden Marmaris Körfezi’ne 

doğru akmaktadır. 

3. Delibekir Deresi: 269 metre yüksekliğindeki Delibekir Tepesi’nin batı yönünden 

akmaktadır. 

4. Deştiren Dere: Yanık Tepe ile Nergis Tepe arasında küçük bir şelale oluşturarak 

Armutalan beldesine doğru akmakta ve Marmaris Körfezi’ne dökülmektedir. 

5. İncirli Dere: Mezargediği Mevkii’nin güneybatısındadır. 

6. Karadumantaş Deresi: Yeşilbelde Köyü güneyinden Marmaris yönüne doğru 

akmaktadır. 

337

7. Karaöküz Deresi: Hisarönü Köyü sınırına yakın akıp Aspiren Mevkii üzerinden 

Hisarönü Körfezi’ne dökülmektedir. 

8. Katırgedik Deresi: Yeşilbelde Köyü güneyinden Marmaris yönüne doğru akmaktadır. 

9. Kilimsilken Deresi: Kilimsilken Mevkii’nin yakınındadır. 

10. Kurt Deresi: Hisarönü Köyü sınırına yakın akıp Aspiren Mevkii üzerinden Hisarönü 

Körfezi’ne dökülmektedir. 

11. Yaylısu Deresi: Yeşilbelde Köyü güneyinde olup Armutalan yönüne doğru akmaktadır. 

12. Yüzonbölme Deresi: Yeşilbelde Köyü güneyinden Marmaris yönüne doğru 

PINARLAR 

akmaktadır. 

1. Aksıkaplık Pınarı: Kurt Deresi’nin doğu yönündedir. 

2. Yay Pınarı: Kurt Deresi’nin doğu yönündedir 

ÇEŞMELER 

1. Orman Çeşmesi: Yeşilbelde Köyü’nün güneyindedir. 

2. Ramazan Çeşme: Yeşilbelde Köyü’nün merkezindedir. 


Kale kalıntısı: Köy mezarlığının yanındaki küçük tepeciğe (Asarböğrü Tepesi?)yaslanmış bir 

antik mezar, bu mezarın karşısında da antik bir kale kalıntısı bulunmaktadır. 


Şelale: Deştiren (Bent) Deresi üzerindeki küçük şelalenin yüksekliği aşağı yukarı 2-3 metredir. 

Yeşilbelde Köyü, Marmaris Milli Parkı sınırları içinde bulunmaktadır. 

Yeşilbelde Köyü, MARTAB’a üye olan köyler arasında Gökova ve Datça-Bozburun Özel Çevre 

Koruma Bölgeleri içinde kalmayan (Adaköy dışında) tek kırsal yerleşimdir. 

338

Mariç-Belbir’e ait katı atık düzenli depolama sahası, Yeşilbelde Köyü sınırları içindedir. 


Ortalama 100 hanenin bulunduğu köyde kamu kuruluşu olarak 125 kişilik bir cami 

bulunmaktadır. Yeşilbelde Köyü’nün muhtarı, Hasan Gezer’dir. 

Eğitim: Köyde ilköğretim okulu bulunmadığı için öğrenciler taşımalı sistemle Armutalan’daki 

okullara gitmektedir. 

PTT: PTT şubesi bulunmamaktadır. 


Sağlık Kuruluşu: Herhangi bir sağlık kuruluşu yoktur. Köy, 3 No.lu Armutalan Aile Sağlığı 

Merkezi’ne bağlı 13 No.lu Aile Hekimliği bölgesindedir ve beldede sağlık hizmeti verilen kişi 

sayısı 187’dir. 


Köyün kanalizasyon şebekesi yoktur. Fosseptik kullanılmaktadır. Arıtma sistemi yoktur. İçme 

suyu şebekesi bulunmaktadır. 


Köyün temel geçim kaynakları tarım ve hayvancılıktır. Tarım ürünü olarak daha çok sebze 

yetiştirilmekte, bunun yanında buğday, arpa, yulaf, nar, elma, çilek ve yer fıstığı üretimi 

yapılmaktadır. Diğer bir gelir kaynağı ise arıcılık-balcılıktır. 

339























6. Index Anatolicus - http://www.nisanyanmap.com/?yer=39783&haritasi=ye%C5%9Filbelde 

7. Türkiye'de Köylere Bağlı Yerler Listesi, T.C. İçişleri Bakanlığı İller İdaresi Genel Müdürlüğü, 

https://www.e-icisleri.gov.tr/Anasayfa/MulkiIdariBolumleri.aspx 

8. Yeşilbelde Köyü - http://tr.wikipedia.org/wiki/Ye%C5%9Filbelde,_Marmaris 

9. Yeşilbelde Köyü - http://www.yerelnet.org.tr/koyler/koy.php?koyid=309461 

340

10. Marmaris Müftülüğü – 

Haritalar 

http://marmarismuftulugu.gov.tr/index.php?option=com_content&view=article&id= 

78:yelbelde-koeyue-cam&catid=40:camilerimiz&Itemid=58 

01. 1/25.000 Ölçekli HGK Haritası (O 20-b1 ve O 20-a3 paftalar) 



2. Yeşilbelde Köyü Muhtarlığı bilgileri. 

341

Marmaris Turizm Birliği Köyleri Kırsal Turizm Envanteri Projesi

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?