KPSS EĞİTİM BİLİMLERİ: Öğrenme Psikolojisi FİLOZOF AKADEMİ ...

KPSS EĞİTİM BİLİMLERİ: Öğrenme Psikolojisi
c. Karşıt Koşullama
İstenmeyen bir davranışı ortaya çıkaran uyarıcıları, bu
davranışla uyuşmayan davranışlara koşullayarak, koşullu
uyarıcının zayıflatılması ve koşullu tepkinin tersi
olan davranışın ortaya çıkarılmasıdır.
d. Sistematik Duyarsızlaştırma
Duyarsızlaştırma, yapılan aşamalı etkinlikler ile organizmanın
olumsuz bir uyaran ile karşılaşması sonucunda,
giderek o uyarana tepkide bulunmamasıdır.
e. Karşı Karşıya Getirme (Yüzleştirme)
Koşullu tepkinin sönmesi için korkulan (koşullu) uyarıcı
ile organizma uzun süreli olarak bir arada tutulur.
ÖRNEK SORU
2 yıl önce sinemada kalabalık içersinde para çantasını
çaldıran Elif Hanım, kalabalık ortamlara korku geliştirdiğinden,
sinemaya gitmemeye başlar. Ancak zaman
içersinde, arkadaşlarıyla restorana ve diğer kamu alanlarına
da gitmez olur.
Elif Hanım’ın bu durumu aşağıdaki kavram çiftlerinden
hangisi ile açıklanabilir?
A) Ayırt etme – Olumsuz pekiştirme
B) Üst düzey koşullanma - Genelleme
C) Kendiliğinden geri gelme – Garcia etkisi
D) Alışma – Öğrenilmiş çaresizlik
E) Engelleme – Karşıt koşullama
(Cevap B)
12 FİLOZOF AKADEMİ www.filozof.com.tr | www.kpss.info
EDİMSEL (OPERANT) KOŞULLAMA
(Skinner)
Edimsel şartlanma organizmanın göstermiş olduğu bir
davranışın pekiştirilerek tekrar gösterilme olasılığının
arttırılmasıdır. Edimsel koşullanmada pekiştirilen davranışlar
devam ettirilirken, pekiştirilmeyen davranışlar devam
ettirilmez.
Tepkisel Davranış: Bu tür davranışlar bir uyarıcı tarafından
oluşturulur. Klasik koşullamadaki koşulsuz tepki,
koşulsuz uyarıcı tarafından meydana getirildiğinden
tepkisel davranışa örnek teşkil eder. Tepkisel davranışlar
tüm refleksleri kapsar.
Edimsel Davranış: Edimsel davranış kendiliğinden
ortaya çıkar ve sonuçları tarafından kontrol edilir.
Davranıştan sonra gelen uyarıcı organizmada haz yaratırsa
davranış tekrar yapılır. Davranıştan sonra gelen
uyarıcı organizmada acı, elem oluşturursa davranış tekrar
edilmez.
Tepkisel Koşullama: Bu tür koşullama, Pavlov’un klasik
koşullaması ile aynıdır. Tepkisel koşullamada pekiştireç
tepkiye bağlı olarak verilmez. Pekiştireç, tepkiden
önce verilen koşulsuz uyarıcıdır. Başka bir deyişle,
pekiştireç, koşulsuz tepkiyi doğuran koşulsuz ya da koşullu
uyarıcıdır.
Edimsel Koşullama: Edimsel koşullamanın iki temel ilkesi
vardır. Bunlar:
1. Pekiştirici uyarıcının izlediği tepkiler tekrarlanma
eğilimindedir.
2. Pekiştirme, edimsel davranışın meydana gelme sıklığını
artırır.