(3)Irfan ve yunus emre-(kul sadi)(96.006KB).

cil, Zebur ve diper Suhuf'a) iman ederler ve ahirete
(kryamete) gtiphesiz yakinen inamrlar.
iste b6yle kimseler, Rabblerinden olan hidayet ve
dopru yol rizeredirler, ve bunlar azapta"n hurtulup sevaba
eronlerdir" $4il.
Bir sdzri ne kadar uzatrrsak uzatahm bu ayetlerdeki
mdn6,lan izah etmede aciz dtiqeriz. Kur'an mri'minin,
arifin tarifini apaqrk yapmrgtrr.
Namaza qok ehemmiyet veren Yunus, bu konuda
"Sana direm iyi veli tur irte namazrna
ESer de$rilsen ohi tur irte tramazLrta
Ezan okur muezzin qalurur Allah adrn
Yrkma dinrin brinyd,drn tur irte rtamazll.ta,
Apar pervd,za kuqlar tesbih okur a$aglar
Himmet alan kardegler tur irte namazrna
Namazr krl zikreyle eltin gdttir grikr eyle
Olece$rin fikr eyl tur irte namazlna
Namaz krl yaraS olsun ahretde gerek olsun
Sinlekde qerap, olsun tur irte ttamazrna,
Namaz krl imamrla yatmaSrl grimdnrla
Gidesin imAnrla tur irte namazrna
Qrka gide can dahi qdyle kala ten dahi
Derviq Yunus sen dahi tur irte norrr&zrllo" (143).
l{rifler; fikre, zikre ve grikre gok dnem verirler. Fikir
olmazsa zikir yaprlamaz. $riktir olmaz ise zikir semeresiz
kalrr. Hele hele reamaz... Namaz vazgeqilme-
(L42) Bakara/3-4-5.
(i43) Div6n, S. 172.
208
yen ibadettir. Nasrl vaz geqebilirsin? Kendisine agrk orduSun
ve ulagmak igin can attrprn Rabbimiz buyuru_
yor:
"Mri'minler o kimseler ki, n&mazl gerepi rizre kr_
larlar, kendilerine verdigimiz rrzrklardan rtatt< yorunda
harcarlar" (L44).
Namazsrz mrl'min, namaz,srz arif, namazstz irfan
yolunun yolcusu olur mu hiq?
Yunus, okudufunuz giirinde,namazrn yticsli$ini
bllhassa sabah namazrnrn Onemini beyanlai Mtienin
Allah adma qagrnrken 6hi degilsen dininin saglam di_
repini yrkma ve sabah namazrnr krlmaya tratti namaza
dur.
Kuglar yricelere ugarken, apaglar Allah,r anmak_
ta, Allah'tan yardrm g6ren tarAaSiar sabah namazlnt
krlrn. oleceBini dusrin, ttamaz krlmakla hakikatr fikir
eyle, Allah'r zikir eyle. Namazla ahirete bir hazrrhk
yap, ahirette gok raztm olan gey namazdrr. Namaz karanlrk,
dar mezarda beqyrizltik ampul gibi aydrnhk
olur, geniqlik verir.
gripheler iginde yatma. Kalk, abdesilen, sabah na_
mazlnl imamla kd ki ahirete imanla gidesin.
Bir grin dleceksin ve canln bedeninden grkrp gide_
cek, beden canstz kalacak, kolrmaya gtinimeye terk
$ltgcet

Ayet:
"... Hem giinegin dogmasrndan evvel, hem batma-
srndan evvel Rabb'ini hamd ile tesbit et (Sabah ile
ikindi namazrnr krl). Gecenin bir krsrm vakitlerinde
(akqam ve yatsr saatlerinde) ve grinduzrin etrafinda
(ople vaktinde) da tesbit et (namaz kil) ki, Allah'rn
rrzastna eresin" (145) .
Allah'rn rrzasrnl kazanmak, yakrnh$rna ermek
arifin gayesi... Tek yolu: namaz krlmak. Hem de gerepi
iizre.
Hadisler:
.... Um6,ret'u bin Rueybe (R) dedi ki:
Rasulullah (S.) "Gtineg'in dogmasrndan evvel ve
batmasrndan evvel namaz krlan kimseler atege gir-
TrrQZ.,, bUyUrdu..." (146)
.Ebu MusA (el-Eq'ari) radiya'll6,hu anh Nebiyy-i
Ekrem Satlallahu aleyhi ve sellem'ih: .Sal6t-r berdeyni
(yani sabah ve ikindi namazlanm) her kirn krla.rra
cennet'e girdi gitti." buyurdulunu rivayet eder, f.J47).
Mesele apagrk, ne tevil gdttirrir ne de su. Allah'rn
ve Rasulullah'm sozrinu nefislerinin istediEi gibi tevil
etmek kullu$a yakrgmaz.
.Kullanmn ibadetlerinde yavas davranacaklarrnr
bildigi iqin kendine ibadeti vacib krldr ve onlan zorunluluk
zincirleriyle kendisine ydneltti. .Zincirlerle cennete
ydneltilen topluluSa Rabbin hayret etti."
(145)
(146)
(L47)
zto
Ta.Hal130.
Sahih.i MUslim ve Tercemesi, Terc. : Mehmet SoluoBlu,
s- 264.
Sahih-i BuhA,rl Muhtasan, Tecrid-i Sarih Tercemesl ve
$erhi, 2. C, 6. Bastrc, S. 521.
!.#
a:-.
O, SorLinriqte kendisine kullulu gerekli laldr i.se
de, gerqekte gerekli krldrgr yalnrzia kullarrnrn cenne_
t,e girmeleridir" (14s).
Arifler, namaz ve niyaz.a baShdrrlar. Onlarrn 6l_
qrileri de budur. Kimde namaz, iiyu, yoksa onemse_
meder. Velevki drinyarun maddeten en zengini olsun...
lrin-Va serveti, gohreti gelip gegicidir. Arif, fanilerde
katrhp kalmayandrr. O gaki ofan iqindir.
.Benim hig kimseden drinya ile ilgili bir iste_
gim yoktur. Ben de ancak Hazreti peygamber,in arma-
6ian kabul etmesi adetine uygun davranrgta bulunmak
arzusu vardrr. Senin, igi altin dolu gu kalede
ytizblnlorco ull,rn vo g0mtigrin olsa da onlarr bagrna
Hnqitul, llort rlqufrrlnn ..lt:nin ytizrino bakarrm. Eger at_
trrrr

Kuglanla turgrl bile l

dinlemesidir. Bir arif gdrdrl mri kiginin o zatrn emrine
girmesi ve ona teslim olup s6zti uzatmamasr lazrmdrr.
insan, ya 6$retici, ya dsrenen ya da oSreticiyle
o$renene sevgi besleyen olmahdrr. E$er bir ddrdrincri
yolu segerse mahvolur gider.
$u bir hakikattrr ki: $eriat-tarikat diye bir aynm
yoktur. Boyle bir ayrrmr yapmak cehaletten kaynaklanan
bir hadisedir. $eriat ayrrdrr, hakikat ayndrr diyenler
ancak gdfil, cahillerdir. Arifierin boyle bir iddiasr
yoktur. Arifler, $eriat (islA,m) yaqanmadr[r mriddetge
Allah'a errnenin, Kd,mil olmanrn mumktin olrnadrgrnr
agrk agrk anlatmrqlardr.
"$eyh'ul Ekber, .Hakikate $eriatrn soyledi$inden
baqka bir yol yoktur" dedi" (155).
.$eriat, Hakikat:
Sunnet ve Cemaat Ehlinin bu konudb,ki gortiqu
genel olarak Sudur: $eriat hakikattrr, hakikat qeriatten
bagka deSildir.
Gergek, gudur: Brittin hakikatlerin ash qeriattrr.
E$er $eriat hakikatten baqka ve ayrr ise bu Mecaz olarak
boyledir. Mecaz ise sributu, kararlaqmrqhEr ve yerleqmiSli$i
olmayan qeydir. Falanr mecazi olarak seviyorum
dendifinde soz konusu olan bunun ashnrn, yerleqmiqiiSinin
ve kararlagmrqh$rnrn olmadrprdrr. Hakikatrn
qeriatten baqka ve ayn oldu$unu soyleyen kiginin
kufninden ve tam bir saprkh$a dtiqmesinden korkurulr"
(156).
(155) Yiiz Basamak, S. 2.
(156) Sadru isl6rm, imam EbO Yusr
Siinnet Akaidi, Terc. : Dog.
335 - 336.
214
Muhammed Pezdevi, Ehl-i
Dr. $erafed.din G

V. BOLUM
AnlrLERiN KANADT: AgK
"A$k ategi driSmris ney'in igine
Agkm cogkunluSu mey'in igine" (188)
Irfan yolundaki arifleri mAnA, semalarrna yriksett€n,
makamdan makama ulagtran, halden hale sokan
aqktr. Arif agktan iki kanat takrp gqpmca ancak
ulagmak istedi$i yere ulagrr. Agksrz bir arif driqrin
mek lmkAnsudrr. A$ktan maksat muhabbetullah'trr.
Alleh'o olan eevgidir, Allah'a olan baghhktrr. Agkrn
klynr& 8Ontlld0r, ruhtur. Kesinlikle agk nefsten kaynrklrnmrz,
Ncfstcn kaynaklanan trim istekler sehvcttlr,
fcytrnldlr. Ancak gdnrilden gelen istekler rah-
manldlr, hlkmettlr.
. MevlAnA, pir buyurur:
.lnsaf et, agk grizel igler ile yd,r
K6tO tabiatrn yrizrinden zarar
Schvetine aqk adrnr takmrgsrn
' gehvetten agka dek uzun biryol var" (159).
(l!8) Mesnevl, C. 1, B. 10.
(109) Rubiller 1, S. 82.
2r7

Allah'a 6grk olan kul, O'ndan gaynsrnr arzu eder
mi? Leyla'nrn aqkrnr gormedin mi Mecnun'u ne hale
getirdi, ya Mevl6,'nrn agkr ne yapmaz ki? Agk gaye de-
Aildir. Gayeye ulagtrran en krymetli vasrtadrr. iki gOnul
arasrnda en saglam zincir, en dopru yoldur. G6nriller
ile gomilleri yaradan arasrnda, ilahi bir koprtidrir.
Srrat kopnisrinun bir misalidir. Ehliysen kargrya
geqirir, de$ilsen halin feryadu figdndr. Ehli olmak, istenen,
arzu krhnan durum. Kul sevdiSi muddetge deger
bulur ve yricelir, yol alrr. Son duraktaki kavugulacak
sevgilinin agkr, yol boyunca gekilen butrin zahmetleri
unutturur. Yoldaki dikenleri ipek haline getirir,
ateqi buz yapar. Bu il6,hi aqk olmazsa bu kadar zahmet
gekilir mi?
Seyr-i Stiluk'teki gileler, sabrrlar, uykusuzluklar,
aglrk ve susuzluklara niqin katlanrhyor? Br-rnlann sebebi
muhabbetullah de$il mi?
Bu aqkrn kaynapr gdntil olmasaydr bunca qilelere
dayanrlabilinir mi? Demek ki aqk dedi$imiz, qehvetten
tamamen ayrr bir qeydir. QaBrmrz Kavram kargaqahsr
Qagrdrr. Her kavramln esas mdndsrndan saptrnldrpr
zamanrmrzda qehvetin adrna a$k demiqler. Boyle
bir gafletten dolayrdrr ki agk anlaqrlmamrqtrr. Sevmek
insanhprn, gehvet hayvanhgrn birei: vasfi oldugunu
soyhiyor Pir Mevld,nd,.
"Sevgiyle acrma insanhktandtr.
Hiddetle gehvetse hayvanhktandtr" (160).
$erefli insano$lunun bir maymundan, hayvandan
turedigini iddia eden, ilim adrna saprkhk yapan qaErmrzrn
gafil, cahil insanr elbette insanh$rn bir gere$i
olan agktan anlayamaz. O hayvanh$rn bir vasfi olan
(160) Mesnevi Prnart, S. 318.
2t8
gehvetini, hiddetini agk sanmrgtrr. Bunun igindir ki fuhugla
uSraganlara, zina yapanlara agk yapryorlar (!)
denilmektedir.
Bu zihniyet tamamen geytani ve tagutidir. Bu duy_
Aular nefsten kaynaklanmaktadrr. Nefs qeytanrn baq
yardrmcrsrdrr. insanhk 6,lemi bu saprk'kh; d;i;v;;;
gekten korkung bir ugurumun keianndadrr. Ayakiarr
kaydr kayacak.. Hatta baztlan ugurumun karanhk ve
korkung dibini biie boyladrlar. Allah crimlesine hidayet
nasib eylesin.
Bu igler acrsr d.urumdan ancak Allah,a ve O,nun
il&hi nizamma gelmekle, emirlerini yaqamakla kurtu_
labilinir.
. lrfani Dtinya Gortiqti'nde Aqk: Allah,tan baEka,
lrir. bir vrlrlrtr;r s,vnrorncktir. Br,itrin varhgrnla Allal,a
yi)nolrnol< vo Allah'r sevmektir...
'$imdi bu konu igin kaynaklar arasrnda manevi
bir seyahat yapahm.
imam-r Gazz€tli:
"Bil ki! Ummet, gerek Allah'a, gerekse Allah,rn
Resiiltine muhabbetin her mrishiman igin farz oldu-
Sunda ittifak etmiqlerdir. Acaba olmayan bir nesne
nasrl farz krhnrr? Acaba sevginin tabii ve meyvesi olan
taatle nasrl tefsir edilir? Elbette meyvesinden ewel
sevginin olmasr l6,zrmdrr. Ondan sonra insan sevdi$i_
ne itaat eder" (f61).
.Muhabbet, Tevhid ve Marifetin mirasrdrr. (neti_
cesidir.) Ondan once bulunan her makam ve hal ona
gelir ve ondan istifade eder.
(161) ihya, c.9, s. 428.
2I9

Muhabbeti ozel bir gekilde bilip tarumaya gelince
: Allah TedrlAr'nrn zatve srfatlanna herhangi bir noksanhk
izafe etmeyip Kemal ve isbat (vasf) etmektir.
Bu da Kitap, sunnet ve icmdi timmet ile vacibtir" (1-62).
Kugeyri:
*Kulun Allah hakkrndaki muhabbetins gelince,
bu kulun kalbinde bulduSu ve duydupu bir gey olup
ibare ile ifade edilemiyecek kadar lA,tif (ve rakik bir
his)tir. Bu hal ve his insanr Allah TeA,Id'ya tazim etmeye,
O'nun ruaslnl herqeye tercih etmeye, O'ndan
ayrr kalmca sabrrsrzlarLmaya, O'nsuz edememeye, O'nsuz
kalrnc a da karatstz hale gelmeye, unsiyet ve rilfetini
devamh surette kalbi ile O'nu zikrederek ve iiLlfeiirri
d"nu*h surette kalbi O'nu zikrederek bulmaya
ve O'na karqr iginde bir heyecan duymaya sevkeder"
(163).
Hucviri:
"Kulun Allah'r sevmesine gelince : Muhabbet'itaatkdr
mti'minin kalbinde peyda olan bir srfat olup,
sevgilinin rtzaslnl talep etmek, O'nu g6rmek igin sabrrsrzlanmak,
O'na yakrn olma arzusu iginde kararsrz
olmak, O olmadan bagkasr ile karar ve rahat bulmamak,
O'nu zikretmeyi ahgkanhk haline getirmek, zikrinin
drqrnda kalan her geyden teberri etmek, ve uzaklaEmak,
rahatr kendine haram krlmak, karar ve srikrin
halini kendinden kagrrmak, rilfet ve rinsiyet etti$i qeylerin
hepsini kokten terk etmek, heva ve hevesten yiiz
gevirmek, sevgi sultanrna ydnelmek, bu sultanrn hukmrine
itaat etmek, Hakk Ted,ld ve Takaddes Hazretle-
(162) Tasavvufun Esaslarl, S. 84.
(163) Risile, S. 49?.
22A
rini kem6,1 vasrflarryla tanrmak igin, O'nu yani Allah'r
ululamak ve ytceltmek mdndsrna gelmoktedir" (164).
Abdu'l B6,ri en-Nedvi:
"Allah'a kargr agk ve muhabbet, Mri'min igin ima-
nrn gerekli krldrgr geylerdendir. Sade bu kadar delil,
belki mii'minin kalbinde dogan her sevgi, muhabbetullah'rn
gdlgesinde yetiqir. Qlinkli bir kimsede bulunan
her cemal ve kemal, her olgunluk ve grlzellik;
fiabb'in kemalinden ancak bir g6lgedir...
Tefekkrire dayanan bu sevginin herhangi bir muhabbette
britrin ahld,ki dawanrglarda Allah'la beraber
olmasr ld,zrmdrr. insanrn, Allah'a karqr olan sevgi ba-
Srnr britrin ahlA,k ve S,ddbryla en gtizel muhabbet alAknsrno
bonzor gokilde drinyada devam ettirmesi, gayol,
yoksn onu ibda otmesi rizerine borgtur" (165).
Nocmtiddln Krlbra:
.S0ylemsk istedigim qudur: Her irfan kendi gticri
oranmda muhabbet ve qevki beraberinde getirir. Veya
gdyle diyelim: Talib qevkte yahut marifet muhabbotte
fani olur. Qrinkti irfan vasfr gerektirir, muhabbet
ise vasfi yok eder ve srfattan daha yrice olmayr
gorektirir. Mevcut srfatta, mrismir, semerede fani oldu$u
zamarL, bu trpkr qevk ve muhabbette irfamn fani
olmasr gibi olur. Srfat srirekli olarak mevsufunu ister.
Seven kimse sevgide fani olunca, sevgisi sevgilisinin
sevgisi ile birlegecek ve britrinlegecektir. Artrk o zaman
ne kuq ne de kanat vardrr. Bu taktirde onun uqu-
Su ve sevgisi -Kulun Allah'a olan'muhabbeti ile deSil-
Hakk'rn kendisine olan muhabbeti ile Hakk'a aittir.
(166).
(164) Kepfu'l-Mahcflb, g. 446.
(165) Tasavvuf ve Hayat, Terc. : Mustafa Ateg, S. 1gg.
(166) Tasavvufl Hayat, Hazr.: Mustafa Kara, S. 12g.
221

irfani kaynakiardan naklettiiimiz bilgilerden anla$rhyor
ki aSk ancak Allah'a karqrdrr. Muhabbet gosterilecek
tek varhk Allah'tr. -]i''
[r*1?F;rr.:.-irt';'1i.:.r'-.';
O'nun drgrnda herhangi bir varhga, -hele hele emri
olmadan- gosterilecek ktigrih bir sevgi emanete ihanet
demek olur.
Agkr qok olan 6qrk gok kolay yol ahr, menziline
tez ulaqrr. Onun igin irfan yolunda aqk Sarttrr. Agksrz
yola grkrlrrsa yanya varmadan belki de bir iki adrm
atmadan ayaflt kayat, duqer, ya da geri doner.
Yunus, a$kr grineqe benzetir. Mevld,nd, kimde bu
agk yoksa yok olsun der:
"Ney'deki ategtir Yeli ne etsin?
Kimde ate$ Yoksa Yok oluP gitsin'"
Bu ateg, aqk ateqidir. Aqkrn ategidir ney'deki' Bundan
dolayr arifler ney'i dinlemig ve cezbeye tutulmuglardrr.
.Igidtin iy ydrrenler rqk bir gf,inege benzer
Iqh olmayan gtinul misali taga benzer
Tag g6niilde ne biter dilinde alu diiter
Nice yumugak s6ylese s6zi savasa benzer
Igkr var g6nul yarrar yumuganur muma d6ner
TaE gdnriller kararm$ sarp katr krqa benzer
O sultan kapusrnda hazreti tapusrnda
Agrklarun yrlduzr herdem gavusa benzer
Geq Y0nus endigeden gerekse bu pigeden
Ere rgk gerek 6nden andan dervige benzer" (107).
(16?) DlvAn, S. 47.
222
*.
Mevl€rnA,, irfAnrn temel eserlerinden olan Mesnevi'sine
"BI$NOV" (Dinle, igit, duy) diye baghyor. Yunus
da bu qiirine "igidrin" diye baglamrq. Iqitmek, duymak,
ten kulagrnrn algrladrBr hakikatlann can kulagr
tarafindan kavranmasr arifin konugma sahasrnda en
btiyrik isteSidir.
irfanda sdz qok onemlidir.
.Sdz ola kese savagr s6z ola biture bagr
Soz ola a$ulu a$r bal ile ya$ ide bir s6z.
Klgi bile sdz demini dimeye s6zrin kemini
Bu cihan cehennemini seki2 ugmag ide bir soz"
(168).
S6zdtir anlagma, biligmo, tanrgma aracr. Sozdrir
savaqlar eden, barrglar meydana getiren. Mamur eden,
viriin eden sozdiir. Sozdur insana gam, keder, dert veren
ve yine sdzdrir gifd, devA,, huzur, saadet...
Kul ile Allah arasrndaki vasrta da sozdrir. Kur'an-r
Kerim bagtan baSa Allah'rn s6zudrir. Sdz varhsrn
sebebidir. "ol" emri bir s6zdrir. Igte bu sozdrir ki brittin
kdinat'rn yaradrhgrnrn sebebi..
Bir sdz insanr sultan bir sdzso perigan yapar. Bir
sdz kigiyi rahman bir sOzse geytan yapar. 56z depil
midir gdnrilden gdntle aktanlan?..
56z vardr gipdir, pigmemigtir sahibini rezil eder.
56z vardrr olgundur, piqkindir sahibini Kdmil eder.
Sdz vardrr insanr tahttan, makamdan driqrirflr. 5,6z
vardrr nice yfrce da$lar a$rrrr. 56z vardrr insanr mrishiman
eder. 56z vardrr. Allah'a drigman eder. 56z vardr
insanr kul, makbul eder. Sdz vardrr insanr sefil,
yoksul eder. Sdz vardrr eller sahibini taqlar, s6z var-
(f68) DivAn, 8. 56.
223

drr insana can, hayat bairglar. Soz vardrr yuceye gtkar,
soz vardrr alga!,a akar...
Soz, gok onemli bir mesele. Qok dikkat etmeli' Bir
soz sdylemeden yuz drisrinulmelidir.
Pigkin soz can eder, canan eder, ham sdz igini yalan,
seni yaman eder.
irfan yolu, olgunlu$a, yticelipe gdtriren bir yoldur.
insana 6ztinri, rabbini tanrtan bir yoldur. insanlara huzur,
saadet bah$eden bir yoldur. Bu yolda ham sdzrin
krymeti yoktur. Her kim bu yola girei ham sdzri brrakmazsa
olgunlaqmaz. Brt yolun yolcusu "ya hayrr soyleyecek
ya da sukut edecektir."
Irfani Drinya G6rtigri'nrin bir temsilcisi olan Yunus
Emre, sdztinri piqirmiS sonra mrsralara ddkmrigttir'
Aqln tarif ederken apaQrk belli oluyor ki sdzler pigkindir.
Bir gonrilden eeldiEi iqin piqmi$tir:
"Ey dostlar! Iqidin, dinleyin ki size gergek aqkrn,
muhabbetullah'rn vasfim edeyim" diye baghyor Yunus
ve devam ediyor.
Aqk, bir gtineqe benzer. Gune$ nasrl ki Allah'rn
emriyle trim canh ve cansrzlara, hayat bahqediyorsa,
onsuz hayat drigrinrilemiyorsa, aSk da gdntillere hayat
ba$rglar, uyandrnr, canh krlar. Efer bir gontil de bu
aqk yoksa, o gdnul, g6nul olmaktan grkmrq tamamen
ta$laqmrQtir. Katrlagmrq, kararmrqtrr. O gonltin ne sahibine
faydasi var ne de insanlara. Fayda ne gezer?
Baqtan sona zarar ttste zarat.Bu zarardan ancak gdmil
ehii olanlara varmak, onlara baSlanmak ve gosterdikleri
yoldan gitmekle kurtulur insan.
Mevld, gonlti -Yunus Emre'nin dedi$i gibi- aghtan
nasibini almayan vo ta$laqmrElara qu tavsiyede bulunur:
224'
1,,
"Grilen nar bahqeyi gtildrinir. Erler sohbeti de se_
ni erlerden eder.
Katr tag ve menner bile olsan, gonril sahibine eri_
qirsen cevher olursun.
Temizlerin muhabbettini te... canrnrn iqine dik.
Gonhi hog olanlann muhabbetinden bagka muhabbete
gonrirl vonne.
Umitsizlik diyanna gitme, timiiler var. Karanhsa
vormo grinogler var.
Gdnrll, seni gdnriLl ehlinin diyarrna, ten seni su ve
gamur hapsine geker.
AgAh oI, bir gdntildagtan gcinril grdasrnr aI. Onun_
la g.nltinri grdalandrr. ytirti, ikbali ikbal sahibinden
opren!" (tO9)
Gdnriller, ancak Rasullerin gosterdi$i yoldan yrir0r
ve kibirya grineginden istifade ederlerse hayat iu_
lurlar. Bu grinegten mahrum olan gdnrillerdi. iA tuq"
benzerler.
.Kibirya gtineqinin guarndan mahrum ve rgrksrz
olan gdnril evi.
Yahudilerin canr gibi dar ve karanhktrr, muhab_
bet ihsan eden Allah'rn zevkinden mahru*a*.
- Ne grinegin o gdntile rqr$r parlar ne o gonhin sa_
hasr geniqler, ne de kaprsr aEfri.
Sana 6yle bir gdnrilden mezar yegdir. Gdnril mezanndan
grk artrk.
Ey quh ve negeli can! Dirisin, diri oglusun... bu
gonril
dar
mezannda nefesin daralmryor mu?" (1?0)
(169) Mesnevl, C. l, B. 72I-26.
(l?0) Mesnevl, C. 2, B. g129- BB.
F.: 15
225

,l
Bu taS gonril, gdnriLl ehli olanlarrn yolunda gider.
Onlan takip ederse yumugar, muhabbetle dolar. Eier
agk gtineginden mahrumsa yumuqamasr imkd,nsrzdrr.
O tag goniilde insanlann faydasr iqin hiqbir mahsul bitmedi$i
gibi konuqmaya baqladrSr zarnan etrafa zehir
saqar. G6nuller yrkar, ham sdz sdyler, fitne grkanr.
Agksrz olan bir gdnrll sahibi ne kadar yumugak konu-
Sursa konugsun, ne kadar nazik olursa olsun onun sozu
sanki insanlarla savasryorrnuq gibidir. Qrinkri barrg
muhabbetle olur. insanlar birbirlerini sevdipi mriddetge
yani agktan nasiblerini aldrklan mriddetge barr$
iginde yagarlar. Savaq sev.mesini bilmeyen, muhabbetten
yana yoksul olanlarrn iSidir. Bunun iqin isl6m'da
savaq yoktur. Allah yolunda, Allah iqin cihad vardrr.
Cihad, yeryrizunde fitne kalmayrnc aya ve nefisler
islah oluncaya kadar devam edecektir, etmelidir...
Cihad, Allah'rn emriyle blitlin insanhlr Allah'a,
banqa, huzura, saadete qaSrrma bu u$urda gayret gosterme
hareketidir
Cihad, insanlan Allah'tan ahkoyan, uzaklagtrran
taSut ve masivayl yok etme, kulu Rabbine gotriren
yollan temizleme eylemidir.
"Isli4m, beqeriyetin kurtulugunu, mutluluSunu
dugrinur. Bu kurtuluqu, mutluluSu temin igin de kendine
has pratik metodlan, geniq driqrinceleri vardrr.
Isld,m, bu metodlardan ayn metodlara bu drigrincelerden
ayn drigririenlere dayah her geqit idare gekline karqr
koyar, onu kokunden devirmek ister... Isliim'in gayesi,
yer almak de$ildir. O yalnrz bir bdlge ve krta ile
de yetinmez. isld,m, britun dunyamn saadet ve refah,rnr
gozetir. Ve bunu da milletlerle ddvrigrip onlann gelir
kaynaklannr ellerinden ahp sdmrirmek iqin iste-
226
rnez. Ancak britrin insanhlrn 6lemqtimul muUulu$unu
gergeklegtirip,,isldrn'rn beqeri. sistemterJ;;,-18""
semdvi dinlerden daha ristrin tJ"r.r"* olduBunu g6s_
termek igin ister- nu yrice iAiii"g""qeklegtirmek, bu
d,lemgrimul inkrldb, tufrrtf..rt"lttirmek igin, britrin
griqlerini seferber eder. Igte U" Uit_uyen savaga, bti_
trin enerji ile gahgma iginevl UritJ" yollara baq vurma _
cehdine CIHAD denir" (121).
Arit', on biiytik cihad eridir.
At,rlr't,rr.,
irfan yolunda gayesi
'*kk'trr. Allah,rn G;; her ne varsa ma_
l:l3i:1L1fr1ttur, batrrdrr- di;ili. lgrn grrpmrken, menzire uraqmak
nefs,_geytan, tagut, masiva, bdtrl onun
yolunu keserler. Buntarrn ;;;?;."r yol vurucudur
egkiyadrrlar. Bunlarrn vold;;T;tirrrtmas, uzrmarr ki
arif menziline ulaqstn, gat;;;" "irr". Bundan dolayr
arif devamh cihaddaar". Cu""olmak
ujiA, grindriz
arifin mricahicl
igidir.
----r' 6q'truz rnucanlcl
*Ariflerse baqlangrqtan, 6nden
driqtinme haberdardtr,
derdinden sonu
J"' t"rt"iriirgtturOrr.
olmadan once kork"
Arifte,
a"
arif
lah'rn takdirini "urar:-;;i;..ru da. Fakat
bildiginden,
At_
dug'ndan il;;;;"den haberdar
bu bilgi, ol_
her ikisini-J"-o^iua*n kardrrmrgtrr.
Ewelce Mercimek ektigini --e---elde
bildiginden v'uri
edece$ini ne mahsul
de bilir.
Ariftir, korkudan da kurtulmugtur r.irkmeden de.
Hak krhcr o hay huyu kesmiq, il.iv"'n,il_ri9trir.
Evvelce Allah'tan korkar, umardr.
o yalvarrq Korku yok
meydana
---r' r\vrAL. yu.r{ oldu, olou,
Qrktr" ttzzr.
(l?t) Mevdudl, Atlah yolunda Cihad, S. 19 - 20.
(L72) Mesnevi, C. E, B. 4066 - ?0.
227

Arif Uunabbet adamrdrr, gontil ehlidir. Btittin d,Ieme
agkrn nazartyla bakar. Bundandrr ki 0,lemde eksik-
Iik g6rmez. Kryaslamada dlemdekiler eksik de$ildir.
Yaradan onlan istediEi ttirde yaratmrq.
Allah'rn iste$i eksik olamaz. O'nda noksanhk
arattmaz. Fakat dlem Allah'rn varhSrnrn yanrnda noksandrr
sozri dahi edilmez. Bunun igin Arleme gonril verilmez,
Allah'a ydnelinir. Her geyiyle tam olan Allah'trr.
O'nun egi, benzeri, ortaSr yoktur.
Devam eder Yunus:
"Agkr olan g6nriller yanar. Yandrkqa bagkalannr
da yakar. Yaktrkqa olgunlu$a dopru yaklagrr. Gayoye
dopru yol ahr. Muhabbet, huzur, saadet ve maneviyat
deryasrnda iyi yfrzme bilen arifler; bo$ulmak
rizere olanlann yardrmrna kogar hem kurtartr, hem
yrizme dlretirler.
Bu yanan gonriller yandrkga mum gibi olurlar.
AEk grineSinin yaktrSr, mum gibi yumuEattt$r gdntillerde
kin, gaflet, dtiqmanhk olmaz. Onlarda il6,hi muhabbet,
dostluk, birlik olur. Bunun tersine aqksrz olan
gdnriller ise kararmlq, safp, katr krqa benzerlor. Kr5:
kar, tipi, firtrna... Grizelim ba$Iar virane, a$aglar gtplak,
periqan. Tabiat grizelli$ini kaybetmiq, kar bu grizelli[e
bir 6rtri olmuq... Bir 6him manzarasr. Kryamette
insanlar nasrl Allah'rn izniyle mezarlanndan kalkacaksa,
bahar geldi$i zamala bu 6hi malrzara biter. Tabiat,
her sene dhimden sonra tekrar dirilmeyi hal diliyle
bizlere anlatmak igin yeniden dirilir.
228
Bu ildhi hai

alrrlar ve ohimden sonra 'z\Ilah yine dlmrig nesli var
eyleyecek, diriltecektir. iste 6rnepi ve ispatr...
Yine yepyeni qayrr ve qimenlikte sular mestane
mestane akmaya baqladr. Britrin d,lemin dostu olan yaratan
cihana ba$rqlar saqtr...
Yeryiizunun srislenmesiyle beraber baharrn geli6le
gok yrizrinde donunu renk renk boyalara batmry gibi
stislendiBini g

Cenabr Hakk'r ydd ile gekilen sabrr acr olmaz. Dost
elinde gelen act Sey geker olur.
Agrklar uzlet drleminin Sultanr, Obanrn dilencileridir.
Aqrklar menzilleri bilen, fakat izlerini kaybeden
krlavuzlardr.
Onlar meldneti igerler, yd,rin sarhoglandrr. Sarhog
deve, ytiku gabuk gdtrinir.
Onlann d,lemlerine bagkalan nasrl yol bulabilir?
Bulamazlar; grinku zulmet iginde abrhayat gibidirler"
(125).
Aqk davasr kolay bir dava deAildir. Bu dava higbir
zamar: kin, gurur, kibir, hrrs ve hevd istemez. Filrsrna,
hevasrna, gururuna kaprlan kiqilerin aqk davalan bir
kuru yalandr.
Sevmek... Allah'r ve yaratrklarrnr... Gonlu Muhabbetullah'la
dolan arif insan hiq bir z4mala bagkalarrnr
izmez. Onlan uzmekten krrmaktan sakrnrr da
sakrnrr. Yolda kanncalarr incitmeyeyim diye ayaklannr
gok yavas basar topraSa. Bu yavaq basrgtaki gayelerinden
biri de topragr incitmemektir. Omrir boyu
oradan nzrklanryor ve kendisini toprak kabul ediyor.
Agk ehli olan arifler devamh sevdikleri ile beraberdirler.
Bir an bile aynlmak istemezler. Bu beraberliklerinden
dolayr etraflanndakini unuturlar. Onlar
yalnrz gonril sultanlanyla megguldurlar. Devamh
ig dL,lemlerinin mriqahadesindeler. Drq dlemden haberleri
olmaz. Qogu zamarr hig kimse yokmuq gibi davranrrlar
kalabahklar iginde. Bu hareket onlarr halkrn
nazannda bir deli gdsterir. Halkrn bunlara meczub diyesi
gelir. Halbuki bunlar Allah agkrnrn delileridirler.
(1?5) Bostan ve Gtilistan, Terc. : Kilisli Iitfat Bilge, S. 132.
232
Bu hal cezbeye donriqtrigti zamart arif kendind.en ge_
qer. Can tamamen canan kesilir. Bu cogku hali onlJra
geriata muhalif sdzler s6yletir. Halk bunu yanhq anlar.
Onlara eziyet eder, hatta asar, keser, yur{larrndan kovarlar.
Onlar halkrn bu tutumunu hog karqrlarlar. Bili_
yorlar ki halk bu davamn yabancrsrdr. Bu gonril iqini
onlayamazlar. Bilmediklerinden dolayr mazur say arlar.
Hatta bu gibi hadiseler onlan Sevgili'ye daha qtk ya_
krnlagtrnr, aqklarrnr daha da pekiqtirir.
_ "Halkrn eliyle sana eziyet ettirmesi onlarla durup
kalmaman igindir. Seni herEeyden tiksindirmek istiyoi
ki, higbir qey seni O'ndan ahkoymasm.
Senin kendisine dogru ileriemen igin qeytanr sa_
na dtiqman etti. Ve nefsi rizerine krqkrrttr ki, yonelisin
kendisine ve stirekli olsun" (tz6).
A-llah'a kargr olan sevgi karqrhksrz bir sevgidir.
Gergek aqk higbir kargrhk beklemeksizin olan aqktrr.
Karqrhk beklenense daima ricreile olan iqierdir. Arif
Allah'r yalnrz ve yalnrz Rabb'i oldugu igin sever. Ne
Cehennem korkusundan ne de Cennet umudundandrr
arifin aqkr. O, .Narrn da hak, nurun da hak" demiq ve
Hakk'tan gayn higbir geye aldrng etmemiqdir. Onun
kulaklan Hakk'r duyar, gozri Hakk'r gor-rir, diii Hakk,r
sdyler. Hakk'tan bagkasma kargr saprrdrr, kdrdur, dil_
sizdir.
.SevdiSinden
.
bir karqrhk bekieyen ve bir amae
igin seven kimse gergek muhib clegildir. erinkri muhib
herqeyini senin uSruna harcayandr, senden bir,sey
bekleyen degildir" 07il.
(176) Hikmetter Kitabr, S. 44.
(ll7) A.g.e., S. 45.
233

i
' KelA,bdzi gu bilgileri veriyor bize:
"Briyrik srifilerden biri; .Muhabbet lezzettir, halbuki,
Hakk bundan lezzet almaz. Qrinkli hakikatrn bulundu$u
yerde sadece dehget, hayret ve qahsi nitelikleri
kaybetme hd"li vardr." demigtir. Bu duruma gore
Allah sevgisi kulun kalbine doian kaygr hissidir. $u
halde, iginde bu his bulunan bir kimsenin O'ndan baqkasrna
hurmet etmesi caiz olmaz. Allah'rn kulunu sevmesi;
baika bir geyle meggul olmayacak derecede onu
hendisine mribteli krlmasrdr...
Bu makdmda (Rabiatri'l-Adeviye'nin) Eu qiiri okunur:
"Seni iki sevgi ile seviyorum. Biri benim aqkrm, digeri
sevilmeye layrk olugun.
Sana olan sevgim mdrsivayr brrakrp sadece seni
zikretmeme sebep oldu. Sevilmeye layrk oluEun, seni
gormedikce kainatr gorememe durumuna getirdi beni.
Ne o, ne de bu sevgiden dolayr ovrilecek bir ydnrim
yok benim.
Hem o, hem de bu sevgiden dolayr ovulmeye laytk
olan sadece sensin" (178).
"A$kdan da'vi krlan kiqi hiq anmaya hrrs ri heva
Iqk evine girenlere ayruk ne meyl ri ne vefa
izzet i erkd,n kamusu bunlardrr dunya sevgrisi
Benum cevabum sen eyit rgka izzetumdtir b€ha
Diliyile rqk diyenler bilmezler rgk neyduiini
Igktan haber eyitmesun kim drinya izzetin seve
Herkim izzeten gegmedi d,$rkhk brihtandur ana
Geginmez dost doge$ine at u katrr yahut deve
(178) Ta'arruf, S. 162.
234
Yunus'a agrk diyriben zinhd,r ozontip gelmegil
Qok benzirgd,n pe$man olur varac aprz uzunlob"
(179).
Aqrk olan ve agk davdsrnr griden kigilerde hiqbir
zamalr hrrs ve hevd olmamah onlar nefislerinin zevtlerini
anmamah ve nefslerine kanmamahdrrlar. Gergekten
aqk evine girenler yalnrz ve yalnrz sevgiliye meyil
vermeli ve O'ndan bagka hiq kimseye vefa g

sevimli hiqbir geyle bana yaklagamamrgtrr. Kulum nafile
(ibadet):lerle bana yakla$maya devam eder, nihayet
ben de O'nu severim. O sevdipim z&trto,tt; igiten kula$r,
g6ren gozi, tutan eli ve yririiyen ayagr olurum.
Benden birqoy dilerse onu veririm, bana sr$nacak
olursa onu elbette korurum" (180).
O'na layrk olan kullukla ibadetlerle, emrine uymakla
Allah'a gosterilen karqrhksrz Muhabbetin karqrh$r
ne kadar yricedir.
Hadis-i $erif'te beyan olduBu tizre kim Allah'r severse,
Allah da O'nu sevecek ve o kulun, eli, aya$t,
gozld, kuiagr olacak... Acaba bundan iistun bir mertebe
var mr? I(iginin Allah'la gormesi, Allah'la igitmesi,
Allah'la tutmasr ve Allah'la yuriimesi en iisttin mertebe...
Allah, kuluna bu kadar muhabbet beslemesi ve
onu yuceltmesinin tek sebebi; kulunun O'nun emirlerine
tabi olmasrdrr.
Hadis-i $erif'te de gordtik ki Allah kulunu isldm'r
yagadrgr, Kur'an'a uydu$u mi.iddetge sevecektir. Ancak
din yani isl6,m -ki Allah'rn indinde isldm'dan ba.5ka
bir din yoktur- tamam olunca, her emriyle yaganmca
muhabbet meydana geiir. Din tamam olmadt$t
mtiddetge muhabbetten sdz etmek mdnrisrzdrr. Yunus
Emre'ye g6re:
"Biz kimse dinine hild,f dimezuz
Din tamdm ohcak to$ar Mahabbet',.(181).
Bir ayet-i Kerime'de qoyle ifq,de olunmugtur bu
mesele:
*Ey iman edenler, iginizden kim dininden donerse
$unu bilsin ki; A]lah -Mri'minlere karqr algak gd-
(180) Buhd,ri'den naklen; RiyAzii's-Salihin, 47. Bab, S. 293'
(181) Dlv6n, S. 12.
236
$
nrilhi, kafirlere kargt onurlu ve griqhi, kondisinin onlan
sevecepi, onlann da kendisini sevecegi bir millet
getirir. Ve onlar Allah yolunda savagrrlar, higbir, krnayanm
krnamasrndan qekinmezler. Bu Allah'rn diledi$ine
verdi$i bol nimetidir. Allah, Vasi'dir, Alim-dir,
(182).
Ayet, iman eden Mrishimanlara bir ihtarla baghyor.
Sakrn dininizden, lsld,m'dan ddnmeyin. Bu ddnrig
sizler iqin hiq iyi olmaz. Siz bu d6nriqle hig kimseye
zatar vermezsiniz. Zarartntz ancak sizedir. Allah, sizin
yerinize yeni bir millet getirir. Allah, bunu yaratmakta
aciz depildir.
Allah'rn dininden ddnenlerin yerine getirecepini
bildirdiSi milletin srfatlarr gunlardr -ki Isld,m'dan donmeyen
ve Isl6m'r yagryanlann da srfailandrr-:
1 - Mti'minlere kargr alqak gdnriLllii,
2 - Kefirlere kargr onurlu ve grighi,
3 - Allah onlan sevecek,
4 - Onlar da Allah'l sevecek,
5 - Allah yolunda savagacaklar,
6 - Hiqbir krnayanrn krnantasrndan gekinmeyecek,
korkmayacaklar.
Bu ayetin tefsirinde btiyuk Isldm d,limlerinden $ehid
Seyyid Kutub, gunlan sdyler:
..Ayeti Kerime, bu segilmiq insanlan, simalarr ve
al6,metleri vazih ve agrk bir gekilde, kalblerin sevgisini
cezbedecek parlak bir surette tasvir ediyor.
.Kendisin-in onlarr sevece$i, onlarrn da kendisini
seveee$i bir millet getirir."
Sevgi ve ruz.a,, onlarla Rabbleri arasrndaki baSdrr...
Sevgi... O akrcr, l6tif, yumugak, parlak, aydrnhk ve sdf
(182) Miide/54.
237

uh... igte o milleti, sevgili Rablerine ba$layan bap budur...
Allah'rn kullarrndan herhangi birine olan sevgisi
oyle bir qeydir ki; Allah'r tanrmayan, O'nun kendisini
vasfettipi srfatlarla bilmeyen, hissinde, ruhunda, quurunda
ve butrin varh$rnda bu srfatlarrn cezbedici kudretini
duymayan insanlar bu sevginin krymetini idrak
edemezler... Evet, bu lutfu verenin hakikatrnr bilmezler,
o ltitfun hakikatrnr da bilmezler. Ancak onu verenin
hakikatrnr idrak eden, O'nu Allah olarak tanrya,n,
gu korkung kainatrn hulasasr olan insarun yaratrcrsr
olarak kabul eden, O'nun yticeli$ine, egsiz bir kudrete
sahib olduguna, bir tane oldupuna, mrilkiyeti hgr
trirhi tasarmf hakkrna sahib olduluna kullanna sevgi
ve lutufla muamele ettipine her kulun, O'nun yr.ice
kudretinin eseri oldupuna, O'nun daima diri, ezell
ve ebedi, evvel ve dhir, zdhir ve batrn olduSuna inanan
insanlar, bu hitfun hakikatrnr idrak edebilirler...
Kulun Rabbini sevebilmesi de kendisi igin bir nimettir.
Fakat onun tadrnr almayanlar bu nimetin ktymetini
idrak edemezler. A1lah'rn kullanndan birini
sevmesi, biiyrik ve mvazzam bir mesele, engin ve tagkrn
bir fazilet olunca; kulun Allah'rnr sevmesi ve di-
Ser buttin sevgilerde egi benzeri bulunmayan bu biricik
grizel lezzetin zevkini tattrrmasr suretiyle kuluna
olan nimeti de, keza buyrik ve muazzam bir nimet, engin
ve sonsuz bir fazilettir.
Allah'rn kullanndan birini sevmesi, kelimelerin
ifade gricrinu agan rr.rtazzarn bir mesele olunca; kulun
Rabbini sevmesi de ifadelerin takat getiremedi$i bir
meseledir. Ancak bazr seven insanlann sdzlerinden bir
nebzesi anJaqrlabilir...
iqte bu kapr, sadrk tasavvuf erlerinden Hakk'a ermig
olanlann ytikseldikleri kaprdrr... Ama bunlar ta-
238
+,
savvuf hrrkasr giyen ve tasavvuf tarihinde zikri geqenler
arasrnde gok azdrr. Rabiatu'l Adeviyye'nin mrsralanndan
dokrilen gu ifadeler bu egsiz sevginin engin
zevkini h6,ld, his d,lemine intikal ettirir:
*Sen tath ol da, brittln hayat zehir olsun,
Sen razr ol da, buttin insanlar dfkeyle dolsun.
Benim aram yeter ki iyi olsun seninle,
lsterse harab olsun sonra britlin dlemle.
Gerisi hep bogtur, olursa benimle senin dostluSun
Topragrn ristiindeki her qey toprak olacaktrr elbet
bir grin...'
Allah'tan kullara, kullardan da ltitfedici ve in'am
edici Allah'a tevcih edilen bu sevgi, qu vricudu dolduruyor,
qu genig kainata yayrhyor ve her canhnrn her
Seyin asli tabiatr haline geliyor. O, Eu vricudu 6rten
hem hava, hem de g6lge mesabesindedir. Seven ve sevilen
qu kulun Eahsrnda butrin insan varhprnr 6rter,
ihata eder...
IslAmi tasavvur, mu'minle R^abbirli, bq sevimle ve
hayretamiz rabtta" ile birbirine baSlar. Bu ba$, bir defaya
mahsus gegici bir nesne deEildir. O, bu tasawurda
bir asr], bir hakikat ve k6klu bir unsurdur" (183),
Aqrklar - arifler, Hakk yolunun donmez yolcularrdrrlar.
Onlar menzillerine ulagmak iSin var guqieriyle
yola devam ederler. Onlar Allah'r gonulden sevenlerdir.
Baqka kimi sevebilirler ki? Aliah da onlan sevendir.
Yine Allah'rn izniyle onlar hiq bir krnayrcrmn
krnamasrndan gekinmezler. Qrinkri onlarrn gekinmemesini
Allah buyuruyor.
(183) Fizrldl-il Kur'6,n, Terc. : l. Hakkr Sengiiler, Beklr Karlr-
€a, M. Emin Sarag, C. 4, S. 301 - 302.
239

Arif Yunus, kendisini krnayan bir halden anlamayana
qoyle cevap veriyor:
*iy beni ayrblayan gel beni rgktan kurtar
BliFden gelmezise soylemo fdsid haber
Hiq kimsene kendtiden hrilden hdle gelmedi
Ctimlemrizrin halini maqtk ider mukarrer
Agrklann her hali ma'quk katrnda biter
Sozrin var ana soyle benrim arada nem var
Her kim rgk kadehinden igdiyse bir Cur'a
Ana ne y6d ne biliq ne esnik ri ne humdr
Dost yuzinden nikabr herkim giderdiyise
Hicab kalmadr ana afuk ne hayrti ne Ser
$eriat edebinden korkaram sriylemepe
Yo$rsa eydeyidrim dahr ayruksr haber
Dost krhcrndan Yunus ohirise gam deSril
Dost go$inden uyakan ma'quk burcrndan togar,
(184) '
GIJNUMUZUN DILIYLE:
*Ey benim halimden anlamayan, agklml, gonril
coqkunlu$umu bilmeyen, beni bu halimden dolayr krnayan,
ayrblayan! Eger senin elinden geliyorsa gel, beni
bu agktan bu sevdadan kurtar. Elinden beni kurtarmak
gelmiyorsa, gonlumti krran, beni rahatsrz eden
kotri sozler soyleme, yanhq haberler verme, moralimi
bozma.
Hig bir dgrk kendi kendine halden hale girmedi.
Halden hale girmesi ancak sevgilinin yani Allah'rn
(184) Divdn, S. 13-14.
240
emri ve isteSiyle olur. Bu benim aqkrm, Allah agkrdrr.
Beni boyle halden hale koyan Allah'trr.. Britrin 6grkla_
rrn halini Allah kararlagtrnr. O yuce sevgili nasrl tak_
dir ederse biz oyle oluruz.
Agrklarrn ne hareketi varsa, onlar hangi halde
olurlarsa olsunlar. Onlarrn brittin hal ve hareketi Al_
lah'tandrr. Ancak Allah'rn emriyle bir halleri biter di.
geri baglar. Bu igler Sevgili'nin katrnda olup biter. Bi_
zim ile higbir ilgisi yok. O, bizi seviyor biz de O'nu se_
viyoruz. O, bizim giJziimiz, kula$rmrz, elimiz, aya}rmrz
mesabesindedir. O'nunla gorriyor, iqitiyor, tutu_
yor, yrirtiyor ve hareket ediyoruz. ESer bizden dolayr
bir qikdyetin veya sdyleyecek bir geyin varsa git Al_
lah'a sciyle. Hal ve hareketimden dolayr benim elimde
hiqbir qey yoktur. Ne varsa O'ndadrr.
Her kim ildhi aqk kadehinden bir yudum iqdiyse
vahdete ermigtir. O birlik Aleminde O'nLln yakrnlarr,
yabancrlar, sarhoq ve sersemler O'na birdir. Zaten O
bunlarla ilgilenmez ki aralarrnda aynm g6rsrin. O dal_
mrg Allah agkma O'nd.an baqkasrnr gdrmriyor ve O'nun
sozlerinden baqka sozler iqitmiyor.
Kim ki dostun yrizrinden gizlilik perdesini kaldrr_
mayr becerdiyse yani hakikata erip Allah'rn srrlarrna
vakrf olduysa; artrk O gergekleri bilen bir arif olmug_
tur. O'nun igin bir gizlilik kalmamrqtrr. O'nun igin bir
drtri, bir yabancrhk, bir hayr ve Qer yani iyilik ve kii_
triluk kalmamrg, O ermiqtir.
Benim Rabbimle aramdaki olan durumu anlatma_
ma yine Allah'rn nizamr olan qeriat mani oluyor. Ben
qeriat'a aykrn bir ig yapmaktan korkanm. $eriatrn
emirleri beni engelliyor. $eriat Allah'rn yani Sevgili,_
rnin ernir'leridir. o'nun istekleridir. o'nun isteginiye-
F.:16
24r

ine getirrnek boynumun borcudur. $eriat'a ba$lil{1mdan
dolayt bazr bildiklerimi, duyduklanmr, gdrdriklerimi
ve yaqadrklanmr sdylemiyorum. Benim m6,nd, aleminde
yagadrSrm hdl bilmiyenler, anlamayanlar iqin
drq yuzriyle geriat'a aykrn duger. Bundan dolayr susuyomm...
Dostun (Allah'rn) krhcryla Yunus yaralanrp 6lurse
hig gam gekmem. Hakk aSkr bir krltq gibidir. O'nun
darbeleri gok giddetli ve getindir. Agkm gilesine katlanmak
gok zordur. Fakat bu krhg darbelerinden'dolayr
meydana gelen ohim olayr bir norrnal oltim de$il adeta
yepyeni bir do$umdur, yepyeni bir hayat... Dost go-
$unde batan muhakkak sevgilinin borcunda do$ar.
Yani aqktan dolayr olursem, bu 6,lemden gtigersom
bagka bir d,lemde doganm. Ashnda olmem bir evden
diSerine goqerim. Veya 6lmez de hal deSiqtirirsem aynr
durumdur. Olmek de dopmak da O Sevgili'nin O
Dost'un emriyledir. O'nun g6lunde batan yine O'nun
burcunda do$ar. Hepsi O'nundur, O'nunladrr. O'nsuz
hiq bir gey olmasr mrimki.tn de$ildir..."
Agk davdsr getin bir dav6drr. Agkrn gilesi, beldsr
qoktur. AqrEa gore bu gile ve beld, gergek Sevgili'den
Allah'tan oldugu iqin qok iyidir. Drinyanrn en biiyuk
zevki bu gilede, bu belddadrr. Bunu ancak tadan bilir.
Bu getin yolu $iraz'h Hafiz bir giirinde qok grizel dile
getiriyor.
Arif $aif Hafv-i $irazi qtiyle der:
.Sevgiliye giden yolun konaklannda nasrl istirahat
edebilir, nasrl zevk ve sefaya dalabilirim? Qan,
yrikleri ba$layrn diye feryadedip durmakta.
Karanhk bir gece... dalga korkusu ve bu derece
dehqetli bir girdap. Sahitde rahat rahat yolculuk edenler,
halimizden nerden bilecekler?
242
Sevgilinin Muradrru g6zetmeden kendi dilelime
uyup yaptrSrm h."" S, beni nisvay edip gitti; nifr-ayet
adrm kotriye qrktr. Zaten meclislerdu ..iyf".rip J#u_
srr, nasll olur da gizli kalrr?
Hafv, daimi bir huzura ermek, sevgiliye vasrl oI_
mak istiyorsan O,ndan gafil olma. Sevaigte ;l;;_
ca d1 artrk drinyayr brak d,lemi terk et" (1BS).
Yunus, izzet, makam, g6hret, servet bunlann hep_
si drinya sevgisinden ileri gelir. Benden bunran ,o;;;_
lara cevabrm qudu-r: Benim iCin paha bigilmeyen agkrn
izzetidir. Bundan baqka fir gef gOzrimde d"g*r;;;;
izzet, mal, mrilk, gohret, ."r,r"i jevfet aqktrr. Aqk ol_
mazsa bunlann lig Ui.i.ige yaramaz. Allahagkr,"bun_
Iann hepsine bedeldir. Insanta r, izzet, gan, peref, ser_
r"J rrg gohret istiyorlarsa irfan yoluna girsinler ve ehl_i
aqk olsunlar der.
jF*i avrat oSlan sever kimi mrilk hd,numan sever
Kim sermdye drikkd,n sever b;;ii"yu harden haredir.
fg* nu drinyayi n'ider akibet bir grin terk ider
Iqk etepin dutmrg gider herkim u.f,i.." sat6dur, (186).
ASrk kisi, md,nd,Aleminin, bd,k6 d,leminin adamrdrr.
O bu f6ni drinyaya aldrrrq ut*"r. O fdnilere heveslen_
mez. O'nun isi b6ki.olandrr. Bekiye ait olanrn fdniyle
iqi ne? o yatnrz Ailah'a_bagil;; b,na meyil vermi6_
ti.r.. O, avrat o$lan, mal, mrilk, ,""_*y", drikkdn sev_
gisi ta.sryamaz isinde. o bu d";;;; bapranmaz. Bilir
ki ne_kadar yaSar.sa yagasrn en sonunda hepsini brrakrr.
Yapayatnrz .p,sfiki Aa"ys- il;;...
.Ebu Bekir KettAni anfatiyoi,-"-Mukku,de bir hacc
mevsiminde mahabbet meselesi konuqulmug, geyhler
de bu konuda fikirlerini ,Ovi"riSi"rdi. Bunlann yas_
(185) Ha.trz Div6nl. Terc. : AbdiilbAki Gcilprnarlr, S. l, 2.
(186) DivAn, S. 38.
243

ca en ktigrik olaru Cuneyd idi. $eyhler O'na: Ey Irak'h,
sen de daparcr$rnda olanr ortaya koy, demigler. Bunun
tizerine Ctineyd bagrnr dnrine epmig, gdzlerinden yaq
bogaltmrq, ve gdyle demigti: bir kul ki, nefsinden geqer
Rabb'rna vasrl olur. O'nun hukukunu ed& etmekle
meggul olur, kalbi ile O'na bakar, O'nun zatrnrn nurlan
kalbini yakar, agkrnrn kadehinde saf bir Eekilde
iger, Cebbar olan Allah gayb perdelerinin arkasrndan
ona tecelli eder. Bdyle bir kulun konugmasr Allah ile,
sdz sdylemesi Allah'tan, harekete geqmesi Allah'rn emri
ile, Sriktinri Allah'la beraberdir. $u halde bu durumda
bulunan kul: Allah ile, Allah iqin ve Allah'la beraber
olur. Bu sozleri dinleyen qeyhlor aSladrlar ve bu
konuda bundan fazla birgey soylenemez. Ey ariflerin
tacr, Allah seni salih bir ki,:i eylesin, dediler."
Derler ki: Allah TeArl6, Davud (A.S.)'a Edyle vahyetmiqti:
.Ey Davud, baqka birinin Mahabbetinin bulundufu
kalblere benim mahabbetimin girmesini haram
krlmrgrmdrr" (187).
Ister kadrn olsun, ister erkek olsun, kim ki kalbini
yalnrz Allah'rn muhabbetine ayrrdr, O'nun muhabebetinin
drqrnda hig bir nesnenin muhabbetini koymadr
igte o kiqi muradrna erdi gitti. Nasrl ki Allah'a kul olmada
kadrn ve erkek aynmr yaprlmadrysa, arif olmada
da kadrn erkek ayrrmr yoktur. insano$lu tam hakkryla
AJlah'a ba$landrktan ve geregi gibi kulluk yaptrktan
sonra hakikata erer, Allah'rn sevgilileri arasrna
girer ve Allah'r sevenlerden olur. Kadrn veya erkek
hig fark etmez. Mti'min ve mri'mine, salih vo saliha,
srddrk ve srddrka, arif ve arife... Iqte hepsi bu kadar.
Agk davd,srnr dile getiren Yunus, mahim giirinin
ugrincu beytinde: "Inanmadan, yagamadan, srrrrna er-
(187) Ku,5eyri, Risdle, S. 505.
244
meden ya,lnrz diliyle agktan bahsed.en kigiler, agkn ne
oldu$unu, cefasrnr, sefasrnt bilemezler. Kim m arirryanrn
izzetin| qdhret ve servetini seviyorsa, onlara
karqr bir baShhpr varsa aqktan haber "".*.ri". C.i"_
kri onun haberi doEru bir haber degildir. insan bii;;_
di$i, gdrmedisi, yaqamadrgr bir diyardan nasrl haber
edebilir ki? Ettigini kabul edelim. VerdiSi haber Oog_
ru olabilir mi?
Her igi ehline vermek, her ilmi ehlinden almak li_
zrmdrr. Haberi sadrk, salih haberciden alacaksrn ki
griphe girmesin iqin igine. Gdrmemigin, tadmamrgrn,
yaqamamtgm verdipi haber insana faydadan ziyade
zarar verir. Aqk, anlatrlmaz yaganrr. Anlatmak istlnirse
ancak misallerle anlatrlabilinir o da grineqi aynada
seyretmeye benzer.
Bunun Euurunda olan arif yunus diper bir Eiirin_
de qoyle dile getiriyor agk meselesini:
-_Bilur misiz iy ydrenler girgek erenler kandudur
Kanda baksam anda hazrr kanda istesem andadur
Igksuzlara bentim sozrim benzer kaya yankusuna
Bir zerre rgkr olmayan bellti biltin yabandadur
Yalancrhk eylemepil rgka yalan soylemegil
Bunda yalan soyleyenrin anda yiri zind-andadur
iy kendrizrini bilmeyen s6z ma'nisini bulmayan
Hak varhgrn isterisen uq ilmile Kur,andadur
A-llah benrim didtistine virmig vinir rqk varhgrn
Kimde ki var bir zene rgk eal,ab varhgr andadur
Niceler eydrir yunus,a Kocaldrn sen rgkr kogrl
ISk bize yinile geldi henriz dahr turvandadrr" (188).
(188) Divdn, S. 4?-49.
245

. BUGUNUN DILIYLE:
"Ey benim gdnhimtn yakrn dostlarr, siz bilir misiniz
acaba gergek erenler, Allah dostlan olan arifler
nerededir? Onlarrn mekdLnr nerede, onlan, aradrgrnrz
zama,rtnerede bulacaksrnrz? $u bir gerqek ki; onlar AI'
lah'rn sevgili kullan olduklarr iqin biiznillah her nereye
baksam orda hazrrdrrlar. Her nerede onlarrn himmetini
istesem oradadrrlar. Onlar Allah'rn sadrk dostlandrr.
Allah'a gonrilden 6rgrk olmuq ariflerdir. Allah
da onlann bu ba$hhklanndan dolayr onlara manevi
tasarruf bahqetmigtir."
Burada bu konuyla ilgili Hz. MevlA,nd,'ntn bir kaq
beyitlo gdru$lerini kaydedelim :
"Allah, velileri, d,lemlere rahmet olmak rizere yeryriziiLne
getirmigtir.
Onlar, halkr Allah'rn haremine davet ederler'
Hakk'a da Yarabbi bunlarr sen kurtar diye dua ederler'
(189)
.Agih ol ki, veliler, zamanln Israfil'idirler. Oltiler
onlardan can bulur geli$irler.
Ohi canlar ten mezarlannda kefenlerine brirtinmtiE
yatarken onlarrn sesinden slgrayrp kalkarlar.
Derler ki: Bu ses 6brir seslerden bambagka, grinku
diriltmek Allah sesinin iqidir.
Biz dldrik tamamiyle qriruduk, mahvolduk, fakat
Allah'rn sesi gelince hepimiz dirildik, kalkttk.
Allah'rn sesi, ister hicap ardrndan ister hicapstz
gelsin... Cebrail, Meryem'e yakasrndan rifliyerek ne
verdiyse Allah'rn sesi de insana onu verir.
(189) Mesnevl, C.3, B. 1804'1805.
240
Ey derileri altrnda yoklu$un qririitrip mahvetti$i
kimseler! Sevgilinin sesiyle yokluktan ddnrin, tekrar
var olun!
O ses, Allah kulunun bogazndan qrksa da esason
ve mutlaka padigahtan gelmektedir.
Allah ona dedi ki: Ben dilim, sen vricutsun. Ben
senin hislerin, memnuniyet ve gazabrmm.
Yririi! benimle duyan, benimle gdren sensin. Sr
sahibi olmak da ne demek? Bizzat srr sensin.
Sen, madem ki hayat dleminde "Lillah" srrrna
mazhar oldun, ben de senin olurum. Qrinku "kim Allah'rn
olursa Allah onun olur" (190).
MevlAn6, Pir'ln de buyurdupu gibi Allah, arif, agrk
dostlanna kudret hazinesinden briytik tasarmf yetkisi
vermigtir. Bundan dolayr Yunus:
"Kanda baksam anda hazrr kanda istesem andadur"
demektedir. Ve devamla:
"A$ksrz olanlara, arif olmayanlara benim anlattrklanm,
ortaya koydu$um hakikatlar hig tesir etmez.
Benim gdnriLlden gelen sdzlerim onlara bir kaya yankrsr
gibi gelir. Qrinkli onlar agksrz olduklan igin bir taga,
bir kayaya" benzerler. Nasrl ki ses edersin bir kayaya
qarpar ve kayada hig bir tesir brrakmadan geriye
ddnerse, benim sdztimde gdntilleri taqlaqmrglara, ka,ya
yankrsr gibidir. $u hakikatr unutmamak ld,zrmdrr
ki, bir zerre kadar il6hi aqkr olmayanlar yabanidirler.
Onlar hamdrrlar, medenile$memiglerdir. Maddeten ve
mdLnen medenileqmek agkla mrimktindrir. Maddi medeniyetin,
ilerleme, geliqme yrikselme, sanat ve ilim agkr
sonucu ortaya qrkar. Kendisinde bu agk olmayan
(190) Mesnevi, C. 1, B. 1930, 1939.
247

fert ve topiumlar yabanda kalrr, yabanidirler. Manevi
medeniyet de aqk ile gerqeklegir. Aqk insanr dolaytsryla
toplumu hamhktan, cahillikten kurtarrr. Hakikata
ula$trnr, piqirir, olgunlaqtrrrr, arif eyler' Yabanilihten
kurtulmak iqin ila,hi agka dalmak gerekir. Manevi
agkr yoksa ve insanlar manevi medenileqmezletse,
maddi medeniyet bir bag belasr, bir zulum aracl
olur. Bugriniin sriper emperyalist gtigleri manevi medeniyetlerini
gergekleqtirmediklerinde, ilahi agktan
nasiplenmediklerinden medeniyetleri insanhk A'leminin
ba$ dtigmam ve onlar igin bir rzdrap, bir ezme, bir
zulrim atacr olmugtur. imanstz, agkstz ilim ve medeniyet
insanhk A,leminin en biiytik duqmanr yanr srra en
briyuk huzursuzluk kaynaprdrr. insanhk 6'lemi onlan
sevmiyor, onlardan nefret ediyor, zuliimlerinden, canavarca,
yabanice saldrnlanndan korkuyor ve Allah'a
srprnryorlar.
igte onlar maddeten ne kadar yrikselirlerse yrikgelsinler,
ne kadar medenileqtik derlerse desinler, hakikat
nazartnda daha yabanidirler. Qrinkii onlarda
ALLAH A$KI; GONTIL MUHABBETI YOKTUR: AIIAh'T
sevmeyenler kullanna muhabbet besleyemezler' Ve
bu yabaniler canavarlagmrq, mazlum milletlerin kanlannr
emiyorlar, sdmuruyorlar. Elbette onlann zultim
uzerine yukselen maddi medeniyetleri yrkrlacaktrr'
Maddi ve mdnevi medeniyeti gerQeklestiren g6nul ehli,
arif insanlar bir gun o yabanileri ya medenileqtirecekler
ya da gerekeni yapacaklardrr' O yabanilerin bu
],anabiliklerinden diser insanlar ibret almahdrilar.
Ilahi aqk olmadan hig bir iE faydah olmayacaErnl anlamahdrrlar.
Yunus diger beyitiyle bizim sdzlerimizi tasdik etmektedir:
248
h
"Ey agkr olmayan, aqktan nasipsiz olan yalancrhk
etme. Bende aqk var, muhabbet var, ben de seviyorum
diye iddiada bulunma. Hrinianistim, "in54a haklan Evrensel
Beyannamesi"ni tasdik edip uyguluyorum diye
bir davA,ya kalkrgma. Senin boyle yalancrhk yaptr[rnr
herkes biliyor. Senin bu iddian aqka karqr yalan sdylemendir.
Agkr olan kiqi bellidir. Gel agka karqr yalan
soyleme. Burada yani bu drinyada yalan soyleyenin
ahirette yeri zindandrr, Cehennemdir. Her halinden
belliki sen yalancrsrn, yabanisin.
Senin zindandan kurtulmanr istiyorum. Sen zavalhmn
birisin. $eytanm ve nefsin kdlesi haline gelmiqsin.
Kendi kendini put ildn etmiq, inanmrq vo kendine
tapryorsun. Ey kendi ozunri bilmeyen! Kendini
bilmeye qahg. Sen bir ilAh deSilsin. Sen qeytanln ve
nefsinin kolesi de depilsin. Sen, Allah'rn en grizel srfatla
yarattrSr kulusun. Kendini tanr, ozunden haberdar
ol. Kendini bilirsen Rabbini de bilirsin.. sozumti iyi anla.
Sen sdzrimrin mAndLsmr da bulamadrn gittin. Seni
sozlerimle Hakk'a, hakikata d6vet ediyorum. ESer aklmr
bagrna alrr ve Hakk'rn varhgrnr bilmek istersen
gunu hig unutma: Bu gerqek ilim ile Kur'an'dadrr. Ancak
inanarak Kur'an'a sanlrr, imana dayah, Kur'an'a
dayaLr, isldm'dan kaynaklanan ilimle yol grkarsan
Hakk'a erersin... Bunu yaparsan ancak medenileqirsin
yoksa omrir boyu yabani kalrrsrn...
Allah, bu ilAhi aqkr ancak kendisini sevenlere Iayrk
olanlara dile$ince verir. Kimde de zerre kadar aqk
varsa Allah'rn tecelligd,hr olur o kiqinin g6nhi ve Allah,
o insanda, o arifte tecelli eder.
Halimden anlamayan, arif olmayan birqoklarr gelmiq
diyorlar ki: Yunus, sen artrk kocaldrn, yaqlandrn,
yeter brak qu agkr, aqktan bahsetmeyi. Onlan hoq g6-
249,

tiyorum. qrinkti onlar agkrn ne demek olduSunu bilmiyorlar.
Agkr tanrmryorlar, Agkn genglikle, kocahkla
ne ilgisi var? Onlar genqlik sevdastna, qehvet ve nefisten
kaynaklanan genqlik arzularrna agk diyorlar.
Ne bilsinler bu cahiller. Arif depiller ki. Halbuki o
genglik arzulart aqk de$il ki. Onlarrn kaynapr nefs ve
gehvettir, htrs ve hevadrr. Agkrn kayna$r gonrildtir.
Allah'a enne arzusudur. Bu iki kaynak birbirlerinden
tamamen ayrrdrrlar. Ama arif olmayanlar, tadalma,
koku alma, gdrme, iqitme ve dokunma duyulartnt yitirenler
aralanndaki farkr gormezler. Onlar srit ile rakryr
ayrrt edecek seviyede desiller. Kocalrnanrn a$ka
manisi olmadrSr gibi hergtfur aqkrmrz yeniden tazeleniyor,
yeniden yeniye aqka dahyoruz. Bu agk sanki turfandaymrg
gibi bize yeni gelmigtir.
Mevldnd,, ariflerdeki her gun yeniden yenilenen.
omrir boyu tazeli$i kaybetmeyen -nasrl kaybetsin ki
kaynaBr diridir, dhimsrizdrir- bu ild,hi agkr anlatrrken
qdyle der:
"Bizdeki bu agk, ne aqk, ne aqk A]lah'rm? Ne essiz,
ne'62, ne grizel bu aqk Allah'rm.
Ne de hararetliyiz bu aqkla ne de hararetli, gunes
gibi trpkr. No de gizli, ne de gizli ne de apagrk bu a$k
Allah'rm.
Ne ay bu, ne ay, ne grizel yol arkadaql Sarap, canl
da bezdi ciham da Allah'rm.
Dtinyada kopup tozant Su Qocukluk ne cogkunluk;
ordaki iq-griqse, ordaki ululuksa kimbilir ne iE-griq ne
ululuk Allah'rm.
Padiqahlar padigahr athlarr d6ktukqe ddktri; ne
tozdur bu, ne tozdur ki tozuda kalktr Allah'rm'
250
Driqtrik, driqtrik oylesine dtiqtrik ki kalkamayrz artrk;
bilmiyoruz, bilmiyoruz ne kavgadrr, ne Srinittlidrir
bu Allah'rm" (191).
Yunus q6yle haykrrryor hakikati:
"Her kim ki drinyanrn izzetindett vazgeemedikqe
agk ve aqrkhk o kigiye bir iftira gibidir. Sanki o kiqiye
bu dgrktrr diye iftira edilmigtir. Qtinkri dgtk olanlar
Allah'tan gayrrsrna meyil vermezler. Hem drinyayr
sev, hem Allah'r bu mrimktin deSildir. Kendilerinde
drinya sevgisi olanlar Aqrk olamazlar. B6ylelerinin hali
at, katrr, devenin haline benzor. Bunlar ancak yemeyi,
igmeyi, riremeyi ve drinya iqin gahgmayr bilirler.
Dost'un ddqe$ine de bunlann geqip oturmasrna' izin
verilmez oturamazlar."
Yunus'a g6re -ki irfani Dtinya Gorrigu'nde de bu
bxiyledir-, insanlan insanhk mertebesine ulaqtrran ancak
muhabbetullahtrr. Allah agkt olmadrkqa insanlar
sfaten insan kalrrlar. Ozleri insafle,Enaz, yrttcelmezler.
Onlann da hakiki dost olan Allah'rn indind.e yerleri
yoktur.
.Ey bizimle beraber irfan yolunu yrirtimek arzusunda
olanlar, biz de d,qr$rz deyip giyinip kuqamp, hazrhk
yapanlar. Erken ve acele karar vermeyin. Kendinizi
iyi yoklayrn. Gergekten dqrksanrz arifseniz gelin
bizimle. Biz gok uzun bir yolculuSa, giteli bir yola varacaprz.
Bir gok bezirganlar, bizimle gelmek isteyenler
sabredemediler de piqman oldular. Siz de iyi dligrintin
sonra piqman olmayrn."
Yunus'tan asrrlar dncesinde isldm d,rifleri aynl Seyi
sdyledilor, asrrlar sonrasrnda da aym geyi sriyledi-
(191) Divdn-r Kebir, Hazr. : A. Gdlprnarh, C. 3, S. 3?.
251

ler. Halen aynr geyi soylemekteler. Gelecekte de aynr
qeyi soyleyecekler: Muhabetullah'la dolmadan, 69ft ve
arif olrnadan insan hakikate ererirez...
}Jaf:r.-t $irazi bu hakikati bir giirinde g6yle dile
getirir:
.Ey hig bir geyden haberi olmayan, qahg, gabala
da agktan haberdar oL.. Yolcu olmadrkqa nerde krlavuz
olacaksrn sen.
Ogul, kendine gel de gahg, hakikatlar mektebinde
bugrin aqk edibi olasrn!
YoI erleri gibi varhk bakrnndan elini yrka, ann da
aqk kimyasrnr bulup altrn haline gel!
Uykun, yeme$in, huzur ve istirahatin, seni kendi
mertebenden uzaklagtrdt gitti!
Huzurunu, istirahatini terk edersen kendine gelir,
mertebeni bulursun.
Allah aqkrnrn nuru gdnhinle canrna aksederse AIlah'a
andolsun, gokytizundeki grinegten daha parlak,
daha grizel bir hale gelirsin!
Bir an Hakk'rn denizine dal, yedi denizin suyu, bir
tek krhnr rslatrr sanma!
Ululuk sahibi Allah'rn yolunda baqsrz, ayaksrz bir
hale geldin mi, bagtan ayap,a kadar Allah'rn nuru olursun!..
Her bakrgta Allah'rn cemalini g6rilrsen gayri hiq
qriphe etme, nlazar sahibi oldun gitti.
Varh$rnrn yaprsr, mevhum varhprn, benli$in altust
olursa; ben de alt-rist olur, yrkrlrr mahvolurum sanma,
gdnhine boyle bir griphe getirme sakrn!
}lafiz, baqrnda vuslat havasr varsa hriner ehlinin
kaprsrna toprak olman gerek!' (192)
(192) Ilafiz Divdru, S. 501-5CI2.
252
irfan yolunun baqrnda ve sonunda arife Allah gerekir.
Sonug: Itt

Yunus'dur,rr benrim adum grin geldukge artar odum
iki Cifranda makstdum bana seni gerek seni" (194).
Bu gonul deyiqinin gtinumriz diliyle agrklayahm:
Ezeli vo Ebedi Sevgili Olan A1lah'rm. Senin agkrn
beni benden aldr. Benim benligim yoktur artrk. Benli-
Sim senin varh$rnda tamamen eridi gitti. Senin yamnda
benim varhgrm yok oldu. Artrk ben bende degilim.
Bana lazrm olan sensin. Bu aqk ile gece gundtiz
yanmaktayrm. Bu yanrgtrr beni sana yaklagtrran. Bu
aqktrr senin dostlu$unu kazandrran.
"Ezeliden vandr canumda bu rgk odr
Eqkero itmez idum bihirdrim ki dost kodt
D0rt kitabr okuyan bulmadr rgka qd,re
Ne bepler ne sultanlar ne mtidenis ne kadr
Iqk anadan togmadr kimseye kul olmadr
Hukmine krldr esir crimle bilig ti VAdr" (195).
Drinya varhfrna sevinmem, yokluguna da yerinmem.
Benim iqin drinyada ha sultan olmuqum ha dilenci,
ikisinin arasrnda bir fark yoktur. Drinyamn varh$r
beni sevindirmez. Bilirim ki bu fanidir. .Ben batan
geyleri sevmem." Bana fani olan de$il b6,ki olan
iazrmdrr. Dunyahklarrn yokluBunda dolayr da haytflanmam,
yerinmem. Qtinkri benim nasibim buymug.
Rabbimin verdiiine razi olup, gukrederim. Benim gozumde
varhk-yokluk aymdrr. Ben ya,lnrz senin agkmla
avunmaktaylm. Senin a$krn gonlume varh$r ve yokluSu
unutturdu. Bana sen lazrmsrn, drinyanrn varlt$r
veya yoklugu de$il."
(194) Div6n, S. 209-210.
(195) Dlv6n, S. 204.
254
"EEer bu yola iktidar, San ve insanlardan odul
bekleyerek girmigseniz, bilin ki onda sizin igin acrdan
baqka bir gey yoktur. Eger Allah'rn cemdlini arayarak
yola koyulduysanrz, o zamart bilin ki Allah dualarrnrzm
cevablandrrrcrd.rr; merhameti bizim merhametimizin
ya da merhamet anlayrqrmtzln otesindedir. yol, baqmdan
sonuna kadar dupduru gefkattir. Bunu bilen
tecritle yetinecek ve ondan zengin olacaktrr. AIah
onu pagavralara soksa"bile bir sultan olacaktrr. Allah
ona sultan giysileri giydirse bile fakir kalacaktrr. Her
fakir sultan gibi ohirken, her sultan bir fakir gibi
ohir" (196).
"Senin aqkrn, dqrklan oldunir. Bu oiiiq bilinen bir
oltiE deSil, bir dopug, bir yeniden diriliqtir. Gergektea
dogmak ve bir daha olmemek igin senin aqkrnla olmek
lazrmdrr. "Olmeden evvel ohinuz" surlnrn gerqe$idir
agkrnrn olduniqri ve agkmla olmek. Senin agkrn,
aqkla dldrirup gergekten dirilttiSi riqrklannr aqk
denizine daldrnyor. Bir damla istiyerek severek denize
drigriyor ve denizde kaybolup, denizle bir oluyor.
Aqkrn denizine daldrrdrgr dgrklannr senin agkrn nice
tecellilerle dolduruyor. Halden hale sokuyor. Gergek
bir huzur, saadet ve kurtuluq bahqediyor. Bundan dolayr
bana senin aqkrn gerekir, sen gerekirsin.
Hz. Pir Mevld,nd, buyuruyor ki:
.Bir yerde agk fazlalaqtr derdi artrrdr mr orad.a ne
Ebtr Hanife bir ders verebilir ne gafii!
Agrklara her an bir dhim var... Aqrklarrn olumri
bir geqit defil.
(f96) YUz Bd6amak, S. 99.
255

Asrk, doEru yolun ruhunu bulmuq, o ruhla iki yriz
cana cahib olmugtur da her an iki yuzrimi de fedi edip
durmadadrr.
Fedd, etti$i her cana kargrhk on tane ecir alrr. Kur'an'dan
"Kim bir iyilik yaparsa on mislini bulur." &yetini
okusana!
O guzel yrizlii sevgili, kanrmr dokerse neqeyle doner,
zevkimden ayaklanmr yerlere vurarak canlmr saqarlm.
Ben srnadrm, benim hayatrm dltimumde. Bu hayattan
kurtuldum mu ebediyete eriqecegim" (197).
Yunus devam eder:
"Senin aqkmrn qarabrndan 6yle bir igmek istiyorum
ki kendimden geQip mecnun olup daglara grkacak
kadar... Benim senden baEka hiq bir endiqem yoktur.
Tek dtiqrindriplim sensin. Ne ddnya mah ne de can
sevgisi. Bunlardan yana bir kaygrm yok. Bana sen Iazlmsln...>
Molla Cami der ki:
"Ukaladan iki zat arasrnda aqk bahsi gegdi. Birisi
qoyle dedi: Agkrn icabr daimi dert ve beld,, eziyet,
rizrintridflr, dgrk daima mihnet geker, beld,lara katla'
n1r.
Oteki Soyle dedi: Sus, bana 6yle geliyor ki sen birisiyle
qekiqtikten sonra banqmaya, birisinden aynldrktan
sonra buluqmaya keder demiqsin. Alemde agkr
kendisine iq edinen saf akrlh dqrklardan daha l6,tif agk
fikrinden uzak bulunan a$tr canhlardan daha kesif
insan yoktur.
Krt'a: $ahit-i aqk evveli bir gdntile ziya salar, o
gdnrile bir guzellik gelir, o gtizellik sebebiyle gomil gti-
(197) Mesnevi, C. 3, B. 3832-38.
256
zellere meyleder. Igin boyle ord.ugunu bilmeyen birisi
benden delil ister. "Habis habise meyleder, soztinti
soylerim" (198).
Yunus yine devamla:
'"Gonrillerini masivadan temizlemek ve sdf hale
getirmek igin devamrr. zikirle usraqan srifilere sohbet
gerekir. onlar sohbetten hoqlamrrar. sohbet onlann
gontillerini ferahlandrnr. Ahilere -ki onlar frittwet
ehlidirler- ahiret hazrrhsr, birrik, dirlik lazrmdrr. Diper
yanda gonhinri bir maddi sevdaya kaptrrmrg ve bu
uSurda Mecnun olmuglara da Leyla gerekir. Ben bun_
Iann drgrnda kalmrE ve yalnrz seni igitiyorum. Bana
sen gerekirsin.,
Irfanrn garktan yrikselen sesi arif kigi olan Mu_
hammed IIUA der ki:
.Omrii gelip geqici birine d,grk olmanrn md^ndrsr nedir?
Ebedi Allah varken fAniye baplanmanrn mdnasr nedir?
Ecel rihlemesiyle mumu s6nen bu agkta,
Ne bekleme zevki vardrr ne de yarup yakrlmal
De$erim ne bir nefesin kuvvet ve kudretinden bagka
Mrimkrin mridtir krvrlcrmken 6,lev ile savagma?
Once ebedi hayatr bagrqla bana,
Sonra kararsrz gdnhimrin zevkini, gevkini 96r bak
nedir?, (199)
Yunus ?lLh'a ermek iqin her trirhi gileye ve beld,_
ya rva gdstererek gu gerge$i ortaya" koymaktadrr:
_ .ESer sana 6,grk oldu$umdan, aqkrnla doldu$um_
dan ve seni istediSimden dolayr; beni dldrirseler son_
(198) Baharistan, S. 68, 64.
(199) Cebrall'lr Kanadr, Terc. :
F.: 17
Yusuf Sallh Karaca, S. 86.
257

a vticudumu yahp kullerimi g6ge savursalar; topragrm,
yine benim q-u sozleri sdyleyocektir: Bana seni
E"tlt t""t' Qunku benim her zerrem senin askrnla
dolmuqtur ve seni istemekte' sana errnenin 6zlemi
iqindedir.,
YunusumuzburadabtiyukarifirfanyolununEe-
hidlerinden Mansur Hallac'rn hayatmr hatrrhyor' Allah
agkr uprunda gdrdulti eziyetleri, sektipi qileyi an-
latrp aynr nate ral oldrlgunu' her' an hazrr bulundu-
$unu anlatrYor.
t''o" urtrr'ruiEi gibi Hallac, ild'hi aqkrn verdi$i coqkunlukla
gtiya zahirde qeriat'a miihalif sbzler :"I-]"t:
ftar"tettetde bulunuyor diye idamrna karar vermlgler.
(2oo).
Onceelleriveayaklankesiliyor,asrlryor,kafasr
kesiliyor, vricudu V"fttftyot sonra kullerini Dicle nehrine
atrYorlar.
Yunus bu hadiseye de$inerek; beni Hallac-r Mansur
gibi yapsalar yine seni isteyece$im' qtinkti bana
sen gereksin...
Bir Eiirinde
ise :
"EzJde tentim fikriim Ene'i-Hak idi"zikrtim
Heniiz dahr topmadrn ol Mansur-r Bagdadi" (201) '
DemekteveHallac-rMansur'laaynrfikri'aynl
zikri paylaqtrgrnr bildirmektedir'
Allah'a; senden baqka bana bir gey laztm deSildir
bana sen g"""t.,i,'_aiyen Yunus, giirini q6ylo noktalar:
;-) *tt"- *;sur'un idam edilmesinin sebebi; siyasi bir
meseledir. a""tE tirgi igin bkz' : YaEar Nuri 6ztilrk' Hal'
lac-r Mansur ve Eseri' ist' 1976'
(201) Divan, s. 204.
258
l
.Herkes benim sana d,Erk olduSumu ve adrmm Yunus
oldugunu biliyor. iiani agkrmn yakrqlanndan dolayr
grinler gegtikqe ategim artmaktadrr. Bu drinyada
ve ahirette tek istepim, emelim sensin. Seni istiyorum,
sana ennek arzusundayrm. Bundan dolayr bana sen
gereksin Allah'rm sen...>
Hz. Pir Mevl6,n6, da buyuruyor ki:
"Hiq bir d,$rk yoktur ki sevgilisinin vuslatrnr arasrn,
dilesinde sevgilisi onu aramasrn, dilemesin!
Fakat agk, 6,qrklann vricudunu inceltir, zayrflatrr..
Sevgililerin vricutlarrysa guzellegtirir, semirtir!
Bu gdnriLlden sevgi gimgeSi gaktrmr bil ki o gonrilde
de sevgi vardrr.
Gonhinde Allah'rn sevgisi arttr mr guphe yok ki
Allah seni seviyor. . .,:,..
Tek elin sesi grkmaz. Obur elin olmadrkqa, iki elini
birbirine vurulmadrkqa ne ses qrkar, ne sedd!
Susuz, ey tath su diye aglar, inler ama su da, ner'de
o susamrg diye aplar, inler.
Bizdeki susuzluk, suyun bizi gekmesinden ileri gelir...
Biz suyunuz, su bizim.
Allah'rn hikmeti ezelde bizi birbirimize d,qrk etti"
(202).
Krsa Kesmek Lazrm Siizii Vesselim:
Muhabbetullah ve Biiznillah ile irfani Drinya goniqri
agrsrndan Yunus Emremizi, O Muhterem ve briyuk
arif gairimizi anlatmaya gahqtrk.
(202) Mesnevi, C. 3, B. 4393-.1400.
259

Yunus'umuzun giirlerini aqrklarken, ayetlerden ve
hadislerden deliller getirtrken ve irfan yolunun krlavuzlan
olan ariflerden nakiller yaparken gunu gordrik:
Gerqekten az da olsa maddi refaha ulagmrg fakat
manevi olarak q6kmrig, buhranlar iqinde krvranan ga-
Armrz insammn tek kurtuluq yolu vardrr: irfan. Kayna$r
Kur'an ve Sunnet, baqlangrcr hikmet, yolculupu
mubabbet, sonu cennet olan irfan...
idrak ederek, Suuruna ererek, isteyerek irfan yoluna
girmek, arif olmak, kendini bulmak, Rabbine kavuqmak
ve bitmez tukenmez huzur saadet kayna$rndan
doya doya iqmek...
Iete britrin insanhk igin istedipimiz ve bu u$urda
can feda etti$imiz en briytik d6,vd, en ulvi gaye...
Her fert biz,zat kendisinde tecrtibe ettikten sonra,
bunu ya$aytp tadrna erdikten sonra; en yakrnlanna
yagatmak, taddrrmak ve yavas yava$ brittin topluma
yayrlmak...
Bir olgun toplum ki, her ferdinin gonhine ildhi
aEk dolmuq, Allah'a 6,grk; Allah'rn yarattrklanm Allah'rn
emriyle, Allah'rn iste$iyle seven, fertler arasrnda
gonril bir[gi saplanmrg bir huzur ve saadet diyan.
Bu toplumda kdtriliige, savasa, kavgaya, g6nriller
krrmaya, insanlarr ezmeye sdmrirmeye yer yoktur. Bu
toplumda herkes kula kulluktan, kendino veya putlagtrrdrklanna,
tapmaktan, taBrrda ibadet etmekten,
masivaya baSlanmaktan tamamen kurtulmuqtur. Bu
toplumun btittin fertleri yalmz Allah a kuldur, Allah'a
tapandrr, Allah'a ibadet edend.ir vo Allah'a bagh olanlardrr.
Bu toplumun her geyi Allah iqin vo Allah'a gdre'
dir. Boyle bir toplumda huzursuzlu$trn sdzri edilebilinir
mi?
264
Biz, Allah igin b6yle bir toplumun _Daha genig md,_
ndrda toplumlarrn- meydana gelmesini istiyoruz. Eler
fert fert, aile aile ve toplum toplum olarak bu olgun_
laqmaya doSru gidemezsek huzursuzluklardan kurtul_
mamrz imkansrzdrr.
Biz, gere$i rizre yagandr$r zaman trim huzursuzluklann
yok oldu$una ve huzura, saadete erilece$ine
inandr$rmrz irfani Drinya G6.igri'nri trim insanrrk d,remine
teklif ediyoruz...
Hak davdsr, u$runa canlannr ve mallannr feda
eden Bildller britrin insanhfr ulvi sedalanyla bu kut_
sal davdya davet etmektedirler:
.Haydi Kurtulu$a... Haydi Kurutulqa..."
-Tapdug'un tapusrnda kul olduk kapusrnda
Yunus miskin qigid0k biqdrik elhamdiilillah.,
SON
26L

I
I
I
f .,,*., ,
KITABIYAT
Kur'an-r Kerlm ve Me6,l-i Alisi
(I{azr. : A. Fikri Yavuz, Sdnmez Neqriyat), ist.
Arvasi Seyyid Abdiilh0kim
- Rabtta.l $ertfe, (Sadq. : Necip Fazrl, Biiyiik DoSu Yaym- '
hn), lst. 19?9
Arvasi Seyytd Srb!'atullah
- Minah, (Terc. : Yahya Paktq), ist. 1982
Ataullah lskenderi
- Ilikmetler Kitabt, (Terc. : Orhan Parlak - Cemil Qiftqi, Ribat
Yayrnlarr), tst. 1981
Ateq Dog. Dr. Siileyman
- Ctlneyd-l BaBdadl, Hayatt, Eserleri ve Mektuplarr, (Sdnmez
Negrtyat), ist. 1969
- islim Tasavvufu, Ank.
- Iqirt Tefsir Okulu, (Ank. Universitesi lldhiyat Fakiiltesi
Yayrnlan), Ank. 19?4
- Sillemt ve Tasawufi Tefsiri, (Sdnmez Neqriyat), ist. 1969
Attar Feridiiddin
- iEtriname,2 oilb, (Terc. : Abdtilbaki Giilprnarh, Milll Egitim
Basrmevi), ist. 194?
- Pendname, 2. Baskr, (Terc. : M. Nuri Gencosman, Maari{
Baslmevi), tst. 1958
' Tezkiret-iil Evliya, (Hazr.: M.Z.K.), lst.
-
Aydrn Dr. Hiiseyin
- Muhasibl'nin Tasawuf Felsefesi, Ank. 19?6
Ayverdi Semiha
- AUOe $ahsiyetler, (Kflltiir Bakanh$r Yayrnlarr), ist. 19?6
a

Burckhardt fitus
- isl6m Tasavvuf Doktrinine Girig, (Terc.: Fahreddin Ars
tan, Ribat Yayrnlarr), ist. 1982
Bursah Mustafa Necati
- Yunus Emre, (Qile Yayrnlarr), ist. 1980
Cami
-Batraristan, (Terc. : Kilisli Rrfat Bilge, Meral Yaymevi), ist.
19?0
- Nefahati.i't Uns, (Terc.: Kimil Candofan, Sefer Malak,
Bedir Yayrnevi), ist. 19?1
Ceyli Abdiilkerim
- insan-r K6,mil, I cilt, (Terc. : Abdiilkadir Akgigek, Uqdal
Neqriyat), ist. 1980
Civelek Muzaffer
- Yunus Emre, (Hareket Yayrnlarr), ist. 19?1
Qubuhgu Prof. Dr. Ibrahim Agih
- isl6m DiiEiiLniirleri, (Ank. Universitesi ilehiyat Fakiiltesi
Yaymlarr), Ank. 1977
- isl6,m DUEUncesi Hakk'rnda Araqtrrmalar, (Ank. Universitesi
ilahiyat Fakiiltesi Yayrnlau), Ank. 19?2
Debba! eq-$eylr Abdiilaziz
- El-Ibriz, 2 cilt, (Terc. : Cel6il Yrldrnm, Demir Kitabevi),
ist. 19?9
Durant Vill
- islAm Medeniyeti, (Terc. : Orhan Bahaeddin' Terctiman
1001 Temol Eser), ist.
Eraydrn Selguk
- Tasavvuf ve Tarikatlar, (Marifet Yayrnlarr), ist. 1981
Erbili eE-$eyh Muhammed Emin
- Kalblerin Nuru Tasavvuf, (Terc. : Abdiilcelil Candan, ihya
Kitabevi), Konya.
Es-Sufi Abdiilkadir
- Yiiz Basamak, (Terc. : Yusuf Tatltsu, Yeryiizii Yaytnlart),
ist. 1982
Eqrefo$lu Rfimi
- Eqrefo$lu DivAnt, (Terctiman 1001 Temel Eser), rst'
- Tam Miizekkin N0fus, (Salah Bilici Kitabevi), ist' l9??
Etik Arif
- $ems ve Mevl6n&, KonYa, 1982
264
Fazlur Rahman Prof. Dr.
- isld,m, (Terc. : Dog. Dr. Mehmet DaS, Dog. Dr. Mehmet
Aydrn, Selguk Yayrnlan), ist. 1981
Fromm Erich
- Sevme Sanatr, 2. Baskr, (Terc. : IErtan Giinclilz, Say Kitap
Paaarlama), ist. 1982
Garaudy Roger
- fsldmrn Va'dettikteri, (Terc. : Nezih Uzel, prnar yayrnlarr)
ist. 1983
Geyliini geyh Abdiilkadir
- FUt0h'iil Gayb, 6. Baskr, (Terc. : Abd.iilkadir Akqigek, Bahar
Yayrnlarr), ist. 1g??
- Fiiyfizat-r Rabb6niye, (Terc. : Celdl yrldrnm, Bed.ir yayrn.
evi), ist. 19?b
(iilktrerk Prof. Macit
Folsr.fc Turihi, 4. Baskr, (Flemzi Kitabevi), ist. 1gg0
( llllSllrrrtrh AlrrllllhJiki
llrryyrrrrr vn tlrrbfilk,rl, tinkrllp ve Aka Kitabevleri), ist.
l0?:t
Mrrsrrttvt 'I'un:cmcsi vc $erhi, 4 Cilt, 2. Baskr (inkrldp ve
Aka Kitabevleri), ist. 1981
-- Mevldna Cel6leddin, 3. Baskr, (inkrldp Kitabevi), ist. 19b9
-- Mevl6n6,'dan Sonra Mesnevilik, (inkrldp Kitabevi), ist.
1953
- Mevlevi Adab ve Erkdm, (inkrlAp ve Aka Kitabevleri),
- Tasavvu{tan Dilimize Gegen Deyimler ve Atastjzleri, (inkr_
ist. 1963
ldp ve Aka Kitabevleri), ist. 19??
- Tilrk Tasavvuf giiri Antolojisi, (Milliyet yayrnlarr), lst.
1972
- Yunus Emre, 3. Baskr, (Altrn Kitaplar Yayrnevi), ist. l9?9
Giimiiphtnevi Ahmed Ziydiiddin
- R0hu'l Arifin, (Terc. : Il,ahmani Serin, Pamuk yayrnlarr),
tst.
- Veiller ve Tarikatlarda UsOl, (Terc. : Rahmi Serin, pamuk
Yayrnlan), tst.
Giingiir Prof. Dr. Erol
- isld.m Tasavvufunun Meseleleri, (OtUken Neqriyat), ist.
1982
265

Hawa Said
- Ruh Terbiyemiz, (Terc. : ibrahim Sarmrq, Said gimqek,
Davet Yayrnevi), Konya, 1980
-- Tartrqmalar, (Terc. : M. Sald $imqek, Hibaq Yaymlan),
Konya
Hafiz Divim
(Terc.: Abdiilbaki G

Karakog Sezai
- Yunus Emre, 4. Baskr, (Dirilig Yayrnlarr), ist. 19?9
Kel6bdzi
- Ta'arruf -DoguS Devrinde Tasawuf, (Hazr.: Stileyman
Uluda$, DorgAh Yayrnlarr), Ist. 19?9
Krsakiirek Necip Fazrl
- Batr TefekkiirU ve islim Tasavvufu, (Bi.iyi.ik Dogu Ya-
. lnnlarr), lst. 1982
(Oku Yayrnlarr), ist. 1966
- Biiyiik Kapr -Ek-,
- Halkadan Prrrltrlar, (Serdengegti Negriyat), Ank. 1968
- Piyeslerim, 1. Cilt, (Toker Yayrnlan), ist. 1969
Kotku Mehmed Zahid
- Tasawufi Ahlak, 5 Cilt, Ist. 19?9
- Zikrullah'rn Faydalarr, (Seha Ne$riyat), 1982
Kiipriilii Ord. Prof. M. Fuat
- .Tiirk Edebiyatrnda ilk Mutasawrflar, 3. Baskr, (Diyanet
iqleti Baqkanh$r Yayrnlarr), Ank. 19?6
- Tiirk Edebiyatr Tarihi, 2. Baskr, (Ottken Yayrnlarr), tst.
1980
Kunwi Sadreddin
- Hadts-i Erbain - Tasavvuf, (Terc. : Abdiilkadir AkgiQek,
Rahmet Yayrnlan), tst. l9?0
Kuqeyri Abdulkerim
- Kweyrl Risdlesi, 2. Baskr, (H:azt.: Silleyman Uluda[', Der.
gih Yayurlan), ist. 1981
Kurtkan Prof. Dr. Amiran
- Sosyolojik Agrdan Tasavvuf ve Laiklik, 2. Baskr, (Kutsan
Yayrnevi), Ist. 19??
Kutup Prof. Seyyid
- Fizrldl-il Kur'an, 16 Cilt, (Terc. : i. Hakkr $engiiler, Bekir
Karh$a, M. Emin Sarag, Hikmet YaJrnevi), Ist.
Kiigiik Dr. Hasan
- Tarlkatlar, (Tiirdav Basrm-Yaytm), tst. 19?6
Lings Martin
- Yirrrinci Yiizyrlda Bir Veli, (Terc. : Ufuk Uyan, Bekir Sahin,
Yeryiizti Yayrnlarr), ist. 1982
268
I
l
I
Mar'agiz6de Ahmed
- Kudd0sl Divdru, (Hazr.: Mehmed Emin Ernino$Iu, Can
Kitabevi), Konya
Mevdudi Ebu'l A16
- Allah Yolund.a Cihad, 4. Baskr, (Terc. : Akif Wuri, er[,:r
Yayrnlarr),lst. 19?6
- Kur'an'a Gdre Drirt Terim, (Terc. : ismail Kaya, Osman
Cilacr, Oku Neqriyat yurdu), Konya.
Mevl0na Cieldleddin
- - Dlvin-r Kebir, b Cilt, (Hazr. : Abdiilbiki Gdlpmarlr, Remzi
Kitabevi), ist. 19bB
- DivAn, (Terc. : Abdiilbtki Grilpmarb, Milliyet yayrnlarr),
ist. 19?1
- Divin, (Terc.: Abdtlbeki Gtilprnarh, tntdap ve Aka Ki.
tapevlerl), tst. 1974
- Fihi Ma-Fih, (Terc.: Abd{ilbeki Giilprnarh, Remzi l(tabevi),
lst. 1959
- Mec0lts-l Sab'a, (Terc.: Abdtlb6ki Gdlprnarh, Konya Turlzm
Dernofl YaJ"mIan), Konya, 1g6b
- Mektuplar, (Ifazr.: Abd0lb0ki Gtilpmarh, l*Uap ve Aka
Kitabevlert), tst. 1963
- Mesnevl Prnan, 1. Cilt, (Manzum Terc. : Dervip Ahmet,
Kul Sad.l), Konya, 1929 /
- Fl,ubd.iler, (Hazr.: Abdiilbdki Gtilprnarh), Ank. 1982
- Rub6ller-l, (Manzum Terc.: KuI Sadi), Konya, 1gg2
Necmiiddin Kiibra
- Tasavvufl Hayat, (}lazr.: Mustafa Kara, Dergdh yayrnla,
n), Ist. 1980
Nedvi Abdu'l.Bdri
- Tasawuf ve l{ayat, (Terc.: Mustafa Ateq, irfan yaym.
evi), Ist. l9?4
Nedvi EbfiI llasan
- Gergek Tasavvuf, (Terc. : lsmet Ersdz, isldrni Neqriyat
Yaymevi), ist. 1974
- isld,m Diiqiince l{ayatr, (Terc. : Sait gimgek, Dergih ya.
yrnlan), tst. 197?
Nlchotson Reynold A.
- isldm Sfrfileri, (Terc.: Dog. Dr. Mehmet DaS, Dog. Dr.
Kemf,l l$rk, ..., Kliltiir Bakenll$1 yayrnlan), tst. 1g?g
260

Niyizi-i Mrsri
- trtan Sofralarr, (Terc. : Dr. Siiteyrnan Ateq), Ank. ig71
- Niydzi-i Mrsri DlvAnr, (SaElam Kitabevi), ist. 19?6
Ocak Ahmet YaEar
- Anadolu'da Babailer isyanr, (Dergih Yayrnlan), ist. 1980
- Veysel Karanl ve Uveysliik, (Derg0h Yayrnlarr), ist. 1982
Oztiirk Yapar Nuri
- Hallac-r Mansur ve Eseri - Kit6b'ilt-TavA,sin, ist. 19?6
- Kur'an-l Kerim ve Siinnete Gdre Tasavvuf, tst. 19?9
- Tarih Boyunca Tasavvufi D0gtince-l, ist. 19?4
- Tasawufa Gtriq - Varhk ve insan, ist. 19?8
Pdrisa ffice Muhammed
- RisA,le-i Kudsiyye, (Terc. ve gerh: geyh Abdullah SalA,tri-i
Uqpdki - Sadq. : Ahmet O$uz, M. Sadrk Aydrn, isldmi Nep
riyat), Konya, 1969
Pezdevi Sadru'l lsl0m lmam Ebu Yusr Muhammed
- Ehl-i Siinnet ,tkaidi, (Terc. : Dog. Dr. $erafeddin Gdlcflk,
Kayrhan Yaymlarr), tst. 1980
Rif$i Ken'an
- $erhli Mesnevi-i $erif, (Hiilbe Yayrnlarr), ist. 19?3
Rufei Ahmed
- El-Burhdn'U1 Mteyyed, (Sadq.: A. Naim Erdos*an, Pamuk
Yayrnlan), Ist. 19?5
- El-Hikem'til ll,ufA,iye, (Terc. : Abdiilkadir Akgigek, Rah.
met Yayrnlarr), ist. 1970
- Onlarrn Alemi,3. Baskr, (Terc. : Abdiilkadir Akqigek, Rahmet
Yayrnlarr), ist.
Safa Peyami
- Mistisizrn, (Ay Yayrnlan), ist. 19?5
Sahih-i Buh6,ri Muhtasan Tecrid.i Sarih Tercemesi ve gerhi, 12
Cilt, 6. Baskr, (Terc.: Ahmed Naim, KAmil Miras, Diyanet
iqleri BaEkanh$r Yayrnlarr), Ank. 1980
Sahih-i Miislim ve Tercemesi, 8. Cilt, (Terc. : Mehmed Sofuo$lu,
irfan Yayrnevi), ist. 19?8
Schimmel Annemarie
- Tasawufun Boyutlarr, (Terc.: Ender Giirol, Adam Yayrn.
crhk), ist. 1982
Seyyid Burhd.neddin Muhakkrk.r firmizi
- MaA,rif, (Terc.: Abdlilbaki G6lprnarh, Ttirkiye tp Bankast
Kiiltiir Yayrnlarr), Ank.
270
at,
ri
f
t
)
I If
I
{
(
T I
t
I II
,b
, t
,l
t
t
,
I
Seyyid Nizdmo$lu
- Hayatl, Eserleri, Divdnr, (Hazt.: Mehmet Yaman, Can
Yaymlarl), ist. 19?6
Sultan Veled
- ittiAa-name, (Terc.: Abdiilbiki Gdlprnarlr, Konya Tu.
rizm Derne$i Yayrnlan), Ank. 19?6
Sunar Prof. Dr. Cavit
- Mistisizm Nedir?, (Krlre Kitabevi), ist. 19?9
- Tasawuf Tarihi, (Ankara Universitesi ilahiyat Faktltesi
Yaymlarr), Ank. 1975
-
Siihreverdi
- Nur Heykelleri, 2. Baskr, (Terc. : Saffei Yetkin, M.E.B,
Yalnnlarr), Ank. 1963
Siileml Ebu Abdi'r.Rahman Muhammed lbn El.Iliiseyn
- Tasawufta Fiitiiwet, (Terc. : Dog. Dr. Siileyman Ateq,
Ank. Universitesi ilahiyat Fakiiltesi Yayrnlarr), Ank. 19??
$erlntl Ali
' trl0nr Sosyolojisi Uzerine, (Terc. : Kdmil Can, Diiqiiurce
Yoyrnlan), lst. 1980
,llehllrterl Mlhmud
'. Cl0lnsen-l Baz, (Terc. : Abdtllb6ki G6lpmarh, Maarif Basrm.
evl), lst.
$em*i Tebrizi
- Konuqmalar, 2. Cilt, (Terc. : M. Nuri Gengosman, Hiirriyet
Yayrnlan), ist. 19?4
$ereb0si Frof. Dr. Ahmed
- ?5 l(udsi Hadis'in Terciime ve gerhi, (Terc.: Naim Er.
do$an, Qile Yayrnlarr), ist. 1981
$irazi geyh Sddi
- Bostan ve Gtilistan, 11. Baskr, (Terc. : Kilisli Rifat Bilge,
Meral Yayrnevi), ist. 19?8
Tohlr.ul Mevlevi
- $erh-i Mesnevi, 14 cilt, 2. Baskl, (Se14m Yayrnlan), ist.
1971
Trthsu AIi Osman
- Esma'iil Hi.isna gerhi, 6. Baskr, (Akqa$ Yayrnlarr), ist. 19?2
Toprak Burhan
- Yunus Emre DivAmr, 5. Baskr, (tnkrldp ve Aka Kitabevleri),
tst. 1972
27L

Turan Prof. Dr. Osnan
- Sefguklular Tcr:ihi ve T0rk.tslim Medeniyeti, 3; Baskr,
(Derg4lr Yayurlan), lst. fSgO
IIludaB Siileyman
- isl0m Agnrndan MOsiki ve Ssme', (irfan Yayrnevi), tst.
l9?6
- tsl4m Diipiincesi Yapru, (Derg6,h Yayrnlarr), tst. 19?9
tllk€n Ord. prof. rrilmt tiya
- Agk Ahleh, 4. Baskr, (Uken Yayrnlarr), ist. 1981
- tsldm Felsefesi, 2. Basla, (Selguk Yayrnlan)
Vaktasollu A. Vehbi
- Gdntil gaElayanr Yunus Emre, (Yeni Asya YaFnevi), tst.
1981
Viliyet N0me - Men0,krb-r Hiinkir Hacr Bekta4-r Vell, (Ilaar. :
Abdiilbeki G0lprnarlr, tnhnp Kitabevi), tst. 1958
Yunus Emre
- Ilayatr, Sanatr, $iirlerl, ?. Basliu, (Haar. : Abdiilbiki Gdl.
prnarlr, Varhk Yayrnevl), tst. 1911
Yunns Emre Div0m 'BUtlbr $iirler-, (Ilazr.: Prof. Dr. lbrut
K. Tirnurtag, Ktllttlr Bakanlr& Yayurlan). Ank. 1980
272
,t
i"
r?
:
$
[.
trI
lrl
\f
]t{
tl
\r
,/
\

Huzur kulluktadrr. Huzurlu ve bang
rEinde yagamak kul oimakla- miimkiindur.
Yalnrz Allah'a kul olanlar gerEek
kurtuluga ermiglerdir. Buyuk arif gairlerden
Yunus Er-;rr lru qerqek kullardan biridir.
Eu qahgmamrzda, ir{ani ot:i-r,, gitiir
1i.i agrsrndan ve tanryrgrmrz qevresinde
Yunus Emre'yi tanttmaya qahgtrk ...
lrfan nedir ve arif kimdir? Yunus
Emre kim idi? Nasrl yagadr? Fikri, zikri
neydi? Yunus'un kulluk anlayrgr nedir?
Na:rr kui oldu ';;: giirler'i1ile bu anlatlst nztsrl
drie getirdi'/ Cl"lurrlu!- liu:'iit 1,'rir'!LiS,
hangi merhalelerden geqti? lrfan yolunun
buyuklerinden olan arifler bu konuda
ne demigler?...
Bu sorulara cevap aradrk ve gergekleri
ortaya koymaya gayret ettik. Temel
kayna[rrnrz Kur'an vee Sunnetdir. Bununla
beraber iriar: yoluniin kiia'.'uzl"ri
olan arifieiden dcu geierli i..1;ri'.;i'lik.
Daha sonra \,unus Emre'nrn ,l6rU9lerini
beyan eden mtsralartna egiiJjk ve k;i:ratimizce
agrklamaya kovulduk...
irfan yolunun basr nefs-i emmareyi
yok etmek, orta:r kulluk, sonu
Allah'trr...
Ljinlerre seiim eisun bu yolun yolcularrna.
. . V e br' ;l'-i',:e selin: olsun bu ycla
geimek arzusunda olanlara...