Okşan SARIMEHMETOĞLU - Çukurova Üniversitesi

Okşan SARIMEHMETOĞLU 

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ 

FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ 

YÜKSEK LİSANS TEZİ 

ÇUKUROVA BÖLGESİ ÇİFTÇİ KOŞULLARINDA YETİŞTİRİLEN SOYA 

ÜRÜNÜNDE BAZI ÖNEMLİ KALİTE ÖZELLİKLERİNİN BELİRLENMESİ 

ADANA,2006 

TARLA BİTKİLERİ ANA BİLİM DALI







ZİRAAT MÜHENDİSLİĞİ ANA BİLİM DALI 

Bu tez ……./……/2006 Tarihinde Aşağıdaki Jüri Üyeleri Tarafından 

Oybirliği/Oyçokluğu İle Kabul Edilmiştir. 

İmza:............................ İmza:............................ İmza:............................ 

Prof. Dr. Halis ARIOĞLU Yrd.Doç.Dr.Sezer SİNAN Yrd.Doç.Dr. Sevgi ÇALIŞKAN 

DANIŞMAN ÜYE ÜYE 

Bu tez Enstitümüz Ziraat Mühendisliği Anabilim Dalında hazırlanmıştır. 

Kod No: 

Prof. Dr. Aziz ERTUNÇ 

Enstitü Müdürü 

Bu çalışma, Çukurova Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi Tarafından 

Desteklenmiştir. 

Proje No: 

Not: Bu tezde kullanılan özgün ve başka kaynaktan yapılan bildirişlerin, çizelge, şekil 

ve fotoğrafların kaynak gösterilmeden kullanımı, 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri 

Kanunu’ndaki hükümlere tabidir.

ÖZ 







TARLA BİTKİLERİ ANA BİLİM DALI 

Danışman: Prof.Dr.Halis ARIOĞLU 

Yıl:2006, Sayfa: 75 

Üye: Prof.Dr.Halis ARIOĞLU 

Y.Doç.Dr.Sezer SİNAN 

Y.Doç.Dr.Sevgi ÇALIŞKAN 

Bu araştırma; Çukurova bölgesi çiftçi koşullarında, ikinci ürün olarak yetiştirilen 

soya ürününde bazı önemli kalite özelliklerini belirlemek amacıyla 2004 yılında Adana, 

İçel ve Osmaniye illerini kapsayan 74 farklı bölgede yapılmıştır. Araştırmada bölgede 

yaygın olarak yetiştirilen NOVA, A.3935 ve S.4240 gibi soya çeşitleri materyal olarak 

kullanılmıştır. 

Hasat döneminde; soya üretiminin yoğun olarak yapıldığı 74 farklı bölgeye 

gidilerek, hasat sonrasında elde edilen Nova, A.3935 ve S.4240 çeşitlerine ait ürünlerden 

ikişer kilogram soya numuneleri alınmıştır. Bu numuneler daha sonra laboratuarlarda 

gerekli ölçüm ve analizlere tabi tutularak; 1000 tohum ağırlığı, rutubet oranı, kırık 

tohum oranı, safiyet oranı, yağ oranı ve protein oranı gibi önemli kalite özelliklerine ait 

değerler belirlenmiştir. 

İncelenen özellikler bakımından çeşitler ve bölgeler arasında önemli farklılıkların 

olduğu saptanmıştır. Çiftçi bilgilerine dayanılarak yapılan hesaplamalarda; dekara 

ortalama tohum veriminin en yüksek S.4240 çeşidinde (367.8 kg/da), ikinci sırada 

A.3935 çeşidinde (354.4 kg/da) ve en düşük ise Nova çeşidinden (353.3 kg/da) elde 

edildiği görülmüştür. 

Anahtar Kelimeler: Soya, Nova, A.3935, S.4240, Kalite Özellikleri 

I

ABSTRACT 

MSc THESIS 

THE DETERMINATION OF SOME IMPORTANT QUALITY 

CHARACTERISTICS OF SOYBEAN GROWN IN FARMER CONDOTIONS IN 

ÇUKUROVA REGION 


UNIVERSITY OF ÇUKUROVA 

INSTITUTE OF NATURAL AND APPLIED SCIENCE 

FIELD CROPS DEPARTMENT 

Supervisor: Prof.Dr.Halis ARIOĞLU 

Year:2006, Page: 75 

Jury: Prof.Dr.Halis ARIOĞLU 

Asistant Prof.Dr.Sezer SİNAN 

Asistant Prof.Dr.Sevgi ÇALIŞKAN 

This research was carried out in 2004 in 74 different region including Adana, 

İçel and Osmaniye to determine some significant quality characters of soybean product 

which is grown as a second crop. In this research such as NOVA, A.3935 and S.4240 

soybean varieties which are widely grown in this region were used as materials. 

At the harvesting time, two kilos soybean samples were taken from the each 

products, belonging to NOVA, A.3935 and S.4240 soybean varieties which were taken 

after the harvest by going to 74 different region where soybean production are widely 

made these samples were taken to laboratories to make measurement and analysis and 

rates belonging to important quality features such as 1000 seed weight, humidity rate, 

broken seed rate, purity rate, oil rate were designated. 

It is fixed that there are important differences between variotions and regions in 

terms of investigated features. In calculations which were made according to farmer 

knowledge. It is seem that the highest average seed yield is in S.4240 (367.8 kg/da) kind, 

second is in A.3935 (354.4 kg/da) kind and the lowest is in the NOVA (353.3 kg/da) 

kind. 

KeyWords: Soybean, Nova, A.3935, S.4240, Quality of Characteristics 

II

TEŞEKKÜR 

Bu araştırma konusunu bana tez projesi olarak veren ve araştırmanın yürütülmesi 

süresince hiçbir fedakarlığı esirgemeyen Sayın Hocam Prof.Dr. H. Halis ARIOĞLU’na, 

proje süresince hiçbir yardımını esirgemeyen başta Çukobirlik Yağ Fabrikası Müdürü 

babam Sayın Mahmut SARIMEHMETOĞLU’na, Çukobirlik Yağ Laboratuarı 

Çalışanlarına, değerli arkadaşım İbrahim Halil ÖNCELER’e, canım kardeşim Gülşen 

SARIMEHMETOĞLU’na, tez süresince hiçbir yardımını esirgemeyen ve her zaman 

yanımda olan Annem Neriman SARIMEHMETOĞLU’na ve de emeği geçen tüm 

çalışanlara çok teşekkür ederim. 

III

İÇİNDEKİLER 

IV 

Sayfa 

ÖZ.............................................................................................................................................I 

ABSTRACT...........................................................................................................................II 

TEŞEKKÜR..........................................................................................................................III 

İÇİNDEKİLER.....................................................................................................................IV 

ÇİZELGELER DİZİNİ ........................................................................................................VI 

ŞEKİLLER DİZİNİ..............................................................................................................IX 

1. GİRİŞ ..................................................................................................................................1 

2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR.................................................................................................5 

3. MATERYAL VE YÖNTEM...........................................................................................15 

3.1. Materyal......................................................................................................................15 

3.1.1. Araştırma Materyali............................................................................................15 

3.1.2. Bölgelerin İklim Özellikleri................................................................................16 

3.2. Yöntem.......................................................................................................................20 

3.2.1. Araştırma Yöntemi ve Uygulanması..................................................................20 

3.2.2. İncelenecek Özellikler ve Yöntemi....................................................................22 

4. BULGULAR ve TARTIŞMA.........................................................................................23 

4.1. A 3935 çeşidine ait 1000 Tohum Ağırlığı (g)..........................................................23 

4.2. S.4240 Çeşidine Ait 1000 Tohum Ağırlığı (g)........................................................25 

4.3. Nova Çeşidine Ait 1000 Tohum Ağırlığı (g)...........................................................27 

4.4. A 3935 Çeşidine Ait Kırık Tohum Oranı (%)..........................................................29 

4.5. S.4240 Çeşidine Ait Kırık Tohum Oranı (%)..........................................................31 

4.6. Nova Çeşidine Ait Kırık Tohum Oranı (%).............................................................33 

4.7. A.3935 Çeşidine Ait Rutubet Oranı (%)..................................................................35 

4.8. S.4240 Çeşidine Ait Rutubet Oranı (%)...................................................................37 

4.9. Nova Çeşidine Ait Rutubet Oranı (%)......................................................................39

4.10. A.3935 Çeşidine Ait Safiyet Oranı (%)..................................................................41 

4.11. S.4240 Çeşidine Ait Safiyet Oranı (%)..................................................................43 

4.12. Nova Çeşidine Ait Safiyet Oranı (%).....................................................................45 

4.13. A.3935 Çeşidine Ait Protein Oranı (%).................................................................47 

4.14. S.4240 Çeşidine Ait Protein Oranı (%)..................................................................49 

4.15. Nova Çeşidine Ait Protein Oranı (%).....................................................................51 

4.16. A.3935 Çeşidine Ait Yağ Oranı (%)......................................................................53 

4.17. S.4240 Çeşidine Ait Yağ Oranı (%).......................................................................55 

4.18. Nova Çeşidine Ait Yağ Oranı (%)..........................................................................57 

4.19. A.3935 Çeşidine Ait Dekara Tohum Verimi (kg/da)............................................59 

4.20. S.4240 Çeşidine Ait Dekara Tohum Verimi (kg/da).............................................61 

4.21. Nova Çeşidine Ait Dekara Tohum Verimi (kg/da)...............................................63 

5. SONUÇ VE ÖNERİLER.................................................................................................65 

6. KAYNAKLAR.................................................................................................................67 

ÖZGEÇMİŞ ..........................................................................................................................74 

V

ÇİZELGELER DİZİNİ 

VI 

Sayfa 

Çizelge 3.1 Osmaniye İlinde, 2004 Yılına Ait Bazı Önemli İklim Verileri...............17 

Çizelge 3.2 Adana İlinde, 2004 Yılına Ait Bazı Önemli İklim Verileri.....................18 

Çizelge 3.3 Ceyhan İlçesinde, 2004 Yılına Ait Bazı Önemli İklim Verileri..............18 

Çizelge 3.4 Kadirli İlçesinde, 2004 Yılına Ait Bazı Önemli İklim Verileri..............19 

Çizelge 3.5 Kozan İlçesinde, 2004 Yılına Ait Bazı Önemli İklim Verileri...............20 

Çizelge 3.6 Tarsus İlçesinde, 2004 Yılına Ait Bazı Önemli İklim Verileri...............20 

Çizelge 3.7 Karataş İlçesinde, 2004 Yılına Ait Bazı Önemli İklim Verileri..............21 

Çizelge 3.8 Araştırma Materyallerinin Temin Edildiği Bölgeler ..............................22 

Çizelge 4.1 A.3935 Soya Çeşidine Ait Farklı Bölgelerden Toplanan 

Tohum Örneklerinde Saptanan 1000 Tohum Ağırlığı 

Değerleri.....................................................................................................24 

Çizelge 4.2 S.4240 Soya Çeşidine Ait Farklı Bölgelerden Toplanan 

Tohum Örneklerinde Saptanan 1000 Tohum Ağırlığı 

Değerleri.....................................................................................................27 

Çizelge 4.3 Nova Soya Çeşidine Ait Farklı Bölgelerden Toplanan Tohum 

Örneklerinde Saptanan 1000 Tohum Ağırlığı Değerleri.........................29 


Tohum Örneklerinde Saptanan Kırık Tohum Oranı Değerleri...............31 


Tohum Örneklerinde Saptanan Kırık Tohum Oranı Değerleri...............33 


Örneklerinde Saptanan Kırık Tohum Oranı Değerleri............................35 


Tohum Örneklerinde Saptanan Rutubet Oranı Değerleri........................37


Tohum Örneklerinde Saptanan Rutubet Oranı Değerleri.......................39 


Örneklerinde Saptanan Rutubet Oranı Değerleri.....................................41 


Tohum Örneklerinde Saptanan Safiyet Oranı Değerleri.......................43 


Tohum Örneklerinde Saptanan Safiyet Oranı Değerleri.........................45 


Örneklerinde Saptanan Safiyet Oranı Değerleri......................................47 


Tohum Örneklerinde Saptanan Protein Oranı Değerleri.........................49 


Tohum Örneklerinde Saptanan Protein Oranı Değerleri.........................51 


Örneklerinde Saptanan Protein Oranı Değerleri......................................53 


Tohum Örneklerinde Saptanan Yağ Oranı Değerleri..............................55 


Tohum Örneklerinde Saptanan Yağ Oranı Değerleri..............................57 


Örneklerinde Saptanan Yağ Oranı Değerleri...........................................59 


Tohum Örneklerinde Saptanan Dekara Tohum Verimi 

Değerleri.....................................................................................................61 


Tohum Örneklerinde Saptanan Dekara Tohum Verimi 

Değerleri.....................................................................................................63 

VII


Örneklerinde Saptanan Dekara Tohum Verimi Değerleri......................65 

VIII

ŞEKİLLER DİZİNİ 

IX 

Sayfa 

Şekil 4.1. A.3935 Çeşidine Ait 1000 Tohum Ağırlığı (gr)...........................................26 

Şekil 4.2. S.4240 Çeşidine Ait 1000 Tohum Ağırlığı (gr)............................................28 

Şekil 4.3. Nova Çeşidine Ait 1000 Tohum Ağırlığı (gr)..............................................30 

Şekil 4.4. A.3935 Çeşidine Ait Kırık Tane Oranı (%)..................................................32 

Şekil 4.5. S.4240 Çeşidine Ait Kırık Tane Oranı (%)...................................................34 

Şekil 4.6. Nova Çeşidine Ait Kırık Tane Oranı (%)......................................................36 

Şekil 4.7. A.3935 Çeşidine Ait Rutubet Oranı (%).......................................................38 

Şekil 4.8. S.4240 Çeşidine Ait Rutubet Oranı (%)........................................................40 

Şekil 4.9. Nova Çeşidine Ait Rutubet Oranı (%)...........................................................42 

Şekil 4.10. A.3935 Çeşidine Ait Safiyet Oranı (%).........................................................44 

Şekil 4.11. S.4240 Çeşidine Ait Safiyet Oranı (%).........................................................46 

Şekil 4.12. Nova Çeşidine Ait Safiyet Oranı (%)...........................................................48 

Şekil 4.13. A.3935 Çeşidine Ait Protein Oranı (%).........................................................50 

Şekil 4.14. S.4240 Çeşidine Ait Protein Oranı (%).........................................................51 

Şekil 4.15. Nova Çeşidine Ait Protein Oranı (%)...........................................................54 

Şekil 4.16. A.3935 Çeşidine Ait Yağ Oranı (%)..............................................................56 

Şekil 4.17. S.4240 Çeşidine Ait Yağ Oranı (%)..............................................................58 

Şekil 4.18. Nova Çeşidine Ait Yağ Oranı (%)................................................................60 

Şekil 4.19. A.3935 Çeşidine Ait Dekara Tohum Verimi (kg/da)...................................62 

Şekil 4.20. S.4240 Çeşidine Ait Dekara Tohum Verimi (kg/da)....................................64 

Şekil 4.21. Nova Çeşidine Ait Dekara Tohum Verimi (kg/da)......................................66

1. GİRİŞ Okşan SARIMEHMETOĞLU 

1. GİRİŞ 

Temel gıda maddelerinden bir olan yağlar, insan beslenmesinde önemli bir yere 

sahiptir. Zira, bir gram yağın vücutta yakılması sonucunda dokuz kalorilik bir enerji 

ortaya çıkmaktadır (Arıoğlu, 2002). 

İnsan beslenmesi açısından bu derece önemli olan yağlar; bitkisel ve hayvansal 

kaynaklardan sağlanmaktadır. Dünya yağ üretiminin yaklaşık %75.4’ünün karşılandığı 

bitkisel yağlar, yağlı tohumlu bitkilerden fabrikasyon yoluyla elde edilmektedir. 2005 

yılı değerlerine göre dünya yağlı tohum üretimi 392.0 milyon ton olup, bunun 209.5 

milyon tonunu soya oluşturmaktadır (dünya yağlı tohum üretiminin %53.4’ü soyadan 

karşılanmaktadır). Dünya soya üretiminde son 30 yıllık dönemde çok büyük artışlar 

saptanmıştır (%67.5). Dünya bitkisel ham yağ üretimi 107.0 milyon ton olup, bunun 

%28.2’sini (30.2 milyon ton) soya yağı oluşturmaktadır (Fao, 2005). 

Ülkemizde ise 2005 yılında 2.4 milyon ton yağlı tohum üretilmiş olmasına 

rağmen, bunun çok az bir kısmını (50 bin ton) soya oluşturmuştur (%2.2). Ülkemizde 

soya üretimine 1950’li yıllarda başlanılmasına rağmen, üretiminde önemli artışlar 

sağlanamamıştır. Ancak, yapılan araştırmalar göstermiştir ki; ülkemizde önemli bir soya 

üretim potansiyeli bulunmaktadır. 1980’li yıllarda soya’nın, ikinci ürün projesi 

kapsamında Çukurova bölgesinde yetiştirilmeye başlanılması ile birlikte üretiminde 

önemli artışlar sağlanmış ve 1987’li yıllarda Türkiye soya üretimi 250 bin tonlara 

ulaşmıştır. Daha sonraki yıllarda, yağlı tohumlarda uygulanan yanlış politikaları 

nedeniyle, soya üretiminde hızlı düşüşler yaşanmış ve 2005 yılında Türkiye soya üretimi 

50 bin ton olarak gerçekleşmiştir (Fao, 2005). Yapılan hesaplamalara göre, son yıllarda 

Türkiye soya üretiminin % 76’sı Çukurova bölgesinden (Adana, Osmaniye, İçel ve 

Hatay illeri) sağlanmaktadır. Bu bölgede soya, genellikle (%90) ikinci ürün olarak 

yetiştirilmektedir. (Anonim, 2005). 

1


Soya; içerdiği değerli besin maddeleri nedeniyle 250'den fazla değişik yerlerde 

kullanılmaktadır. Bu özelliği nedeniyle soya, “sarı altın” veya “asrın harika bitkisi” 

olarak bilinmektedir. 

Soya, önemli bir yağ bitkisidir. Tohumlarında % 18-24 oranında yağ 

bulunmaktadır. Sarı renkli ve hoş kokulu olan soya yağı; en fazla margarin olarak 

tüketilmektedir. Soya yağı insan gıdası olarak kullanıldığı gibi, sanayide hammadde 

olarak da geniş kullanma yerlerine sahiptir. 

Soya yağı, insan bünyesindeki yağ ve lipid metobolizmasını düzenleyen yağ 

asitlerini içerdiğinden, şeker hastalığı, damar sertliği ve kroner kalp hastalığı olan 

kişilere soya veya soya yağı önerilmektedir. Soya yağı, özellikle atardamar daralmasını 

önleyici etkiye sahiptir (Kandaki LDL seviyesini düşürerek veya, HDL’ye dönüşümünü 

sağlayarak). Ayrıca soya yağı kandaki kollestrol miktarını düşürmektedir. P/S oranı 

(doymamış yağ asiti / doymuş yağ asiti) 5.7 olup, diğer bitkisel yağlar ile 

karşılaştırıldığında, bu değer oldukça yüksektir (Alpay, 2003; Karacaoğlu, 1986). 

Soya; kadınlarda ostorojen hormonunun kanserojen etkisini önlemekte ve 

zararlı hücrelerin gelişimini durdurmaktadır. Bu nedenlerden dolayı, kadınlarda göğüs 

kanserine yakalanma riskini azaltmaktadır. Nitekim, yapılan bir araştırmada; her gün 

soya ile beslenen Japon kadınlarında, göğüs kanserine yakalanma şansının, Avrupalı 

kadınlara göre dört kez daha düşük olduğu saptanmıştır. Menopoz, orta yaş üstü 

kadınların en önemli sorunlarının başında gelmektedir. İleri yaştaki kadınlarda ortaya 

çıkan menopozun etkisini giderebilmek için, vücuda, doğal ostrojen hormonu 

takviyesinin gerekli olduğu hekimler tarafından bildirilmektedir. Menopoz döneminde 

kadınlara, diyet beslenmesinde, vazgeçilmez besin kaynağı olarak soyalı ürünler 

önerilmektedir. Özellikle, menopoz döneminde, soyalı ürünlerle beslenen kadınlarda, % 

40 daha az ateş basması şikayetlerinin olduğu, araştırmalarla saptanmıştır. Ayrıca, 

menopoz dönemine giren kadınlarda, ostrojen hormonunun azalması nedeniyle, vücut 

dengesi bozulmaktadır. Vücut dengesindeki bu bozulma, soya proteini tarafından 

giderilebilmektedir (Arıoğlu, 2002) 

2


Menopoz sonrası kadınlarda, her yıl ortalama % 5 oranında kemik ağırlığında 

azalma meydana gelmektedir. Bunun sonuncu olarak, kadınlarda en büyük sorunlardan 

biri olan, kemik erimesi hastalığı ortaya çıkmaktadır. Bu hastalığa karşı soyalı ürünler 

önerilmektedir. Zira, soya proteini sayesinde, vücuda alınan kalsiyum’un dışarı atılması, 

% 50 oranında azalmaktadır. 

Soya yağında bol miktarda Ca, Fe, Zn elementleri ile E ve B vitamini 

bulunmaktadır. Bu özelliklerinden dolayı da insan beslenmesinde önemli bir yere 

sahiptir. 

Soya, B vitamini deposu olarak bilinmektedir. Bu nedenle, soyalı besinlerin, 

hazmı kolaylaştırdığı ve çocuklarda kemik gelişimini arttırdığı saptanmıştır. Ayrıca, 

çocuklarda ortaya çıkan kronik sindirim zorluğu ve kabızlığın, soya sütü kullanımı ile 

büyük oranda atlatıldığı doktorlar tarafından bildirilmektedir. Soyada bulunan bol 

miktardaki E vitamini, Parkinson ve Alzheimer hastalıklarının tedavisinde oldukça etkili 

olduğu ve yaşlanmayı geciktirdiği bildirilmektedir (Arıoğlu, 2002). 

Soya tohumlarında yaklaşık %38 dolaylarında protein bulunmaktadır. Soya 

proteini, çok değerli amino asitler (Lizin ve benzeri) içerdiğinden beslenme değeri 

oldukça yüksektir. Soya küspesindeki proteini oluşturan amino asitlerin 

sindirilebilirlikleri çok yüksektir (%97). Soya küspesi, diğer yağlı tohum küspeleri ile 

karşılaştırıldığında, daha düşük oranda ham selüloz içermektedir. Bu nedenle, soya 

küspesi hayvan beslenmesinde ayrı bir öneme sahiptir. Gelişmiş ülkelerde yem 

rasyonlarına önemli oranlarda soya küspesi katılmaktadır. Özellikle, kanatlı hayvanların 

yemlerine soya küspesi ilave edildiğinde, et ve yumurta veriminde önemli artışlar 

meydana gelmektedir (Arıoğlu, 2002). 

Bir baklagil bitkisi olan soya, köklerinde yaşayan Brady rhizobium japonicum 

bakterisi sayesinde, havanın serbest azotunu toprağa bağlamaktadır. Bu nedenle, hem 

kendisinden sonra ekilecek bitkiye azotça zengin bir tarla bırakmakta, hem de kendi 

ihtiyacı olan azotu karşılamaktadır (Engin ve Arıoğlu, 1982). 

Çevre koşulları ve uygulanan kültürel yöntemler elde edilen ürünün miktarı ve 

kalitesi üzerine önemli derecede etkili olmaktadır. Soya tarımının en yaygın olarak 

3


yapıldığı Çukurova bölgesinde, üreticilerin her biri farklı çeşit kullanmakta ve değişik 

uygulamalar yapmakta, bu nedenle de, elde edilen ürünün kalitesi farklı olmaktadır. 

Soya fasulyesinin işlenmesi sonunda elde edilecek nihai üründe, kullanılan ürün 

kalitesinin etkisi çok fazla olmaktadır. Aynı şekilde, hasat sonrası elde edilen soya 

ürününün kalitesi (nem, kırık tane, safiyet gibi), ürünün uzun süreli saklanması üzerine 

de etkili olmaktadır. Bilindiği üzere ülkemizde uygulanan soya alımlarında, kalite 

faktörü ön plana çıkartılmadığı için, üreticiler hasat sırasında gerekli dikkati 

göstermeyerek ürün kalitesinin düşmesine neden olmaktadırlar. Bu durum sanayicinin 

ithal soya ürününe yönelmesine neden olmaktadır. Neticede, üreticiler ürünlerini 

pazarlamada sıkıntı yaşamaktadırlar. 

Bu araştırmanın amacı; Çukurova bölgesinin farklı bölgelerinde, çiftçi 

koşullarında yetiştirilen soya ürünündeki kalite değişimlerini saptayarak, ürün 

alımlarında kalitenin ön plana çıkmasını teşvik etmektir. 

4

2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Okşan SARIMEHMETOĞLU 

2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR 

Araştırma konusu ile ilgili olarak daha önce yapılan çalışmalar derlenerek, 

özetleri aşağıda tarih sırasına göre belirtilmiştir. 

Unido (1974), Bitkisel yağ sanayinde rafinasyon ve margarin teknolojilerinin, 

değişik ülke koşulları dikkate alınarak nasıl değerlendirilmesi gerektiğini araştırmıştır. 

Tüfekçi (1976), Türkiye’de yağ üretim ve tüketim olanakları ile bitkisel yağ 

üretim tesislerinin yapısı ve teknolojik açıdan en ekonomik kapasitesinin tayini 

konularını araştırmıştır. 

Atakişi (1978), Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü 

araştırma sahasında ve Adana Zirai Araştırma Enstitüsünde ikinci ürün olarak 15 soya 

çeşidinde yaptığı bir araştırmada en yüksek tohum veriminin Amsoy 71 çeşidinden elde 

edildiğini bildirmiştir. Ayrıca bu çalışmada tohum verimi ile bitkide meyve sayısı, dal 

sayısı, 1000 tohum ağırlığı ve yağ oranı arasında olumlu bir ilişkinin olduğunu 

saptamıştır. 

Costa ve ark. (1980), Arlington Agronomi Araştırma Merkezi’nde, 1975-76 

yıllarında büyüme devreleri farklı 10 soya çeşidi ile, 27 ve 76 cm sıra aralıklarını 

uygulayarak yürüttükleri çalışmada, tüm çeşitlerin dar sıralarda daha verimli olduğunu 

ortaya koymuşlardır. 

Erickson ve ark. (1980), Soya yağının fiziksel özellikleri, diğer bitkisel yağlarla 

kıyaslaması ve soya yağının elde edilişi anlatılmıştır. Soyadan lesitin elde edilişi, 

rafinasyonu, ağartılması, hidrojenasyonu ve soya yağı rafinelerinde maliyet tahminlerine 

geniş yer vermiştir. Ayrıca, soya yağının kalitesinin belirlenmesi , depolanması, 

besleyici değeri, gıda amacı dışındaki kullanım yolları ve soya yağı ile ilgili gelişmeler 

belirtilmiştir. 

Reid (1980), Türkiye’de soya üretimiyle ilgili şartlara ve işleme yöntemlerine 

değinerek, yeterli üretim ve işleme hedeflerine ulaşmak için izlenecek stratejileri 

belirlemeye çalışmıştır. 

5


Parker ve ark. (1981), Georgia eyaletinde yaptıkları ikinci ürün soya 

denemelerinde dar sıralı ekimlerde (46 cm) tohum veriminin %4.2 arttığını 

saptamışlardır. 

Boerma ve Ashley (1982), Georgia eyaletinde ikinci ürün koşullarında soyada 

yaptıkları ekim sıklığı denemelerinde, sıra arası 51 cm olduğunda 165 kg/da tohum 

verimi alınırken, sıra arası 91 cm’ye çıkarıldığında, tohum veriminin 125 kg/da’ya 

düştüğünü saptamışlardır. 

Cordonnier ve Johnson (1983), yaptıkları çalışmada, soyada ilk baklanın 

yerden yüksekliğinin sıra arası mesafeden etkilenmediğini, sıra üzeri mesafenin 

daralması ile birlikte, bitki sıklığının artmasının verim ve bitki boyunu olumlu 

etkilediğini bildirmişlerdir. 

Gary (1983), soyada yaptığı çalışmada, en yüksek tane verimini 395 kg/da 

olarak 50 cm sıra arası mesafesinden elde edildiğini belirtmiştir. 

Parks (1983), Tennessee eyaletinde yaptığı 3 yıllık ekim sıklığı denemelerinde, 

en yüksek tohum veriminin 25 × 5 cm aralıklarla yapılan ekimlerden elde edildiğini ve 

bunu 50 × 4.5 cm aralıkla yapılan ekimlerin izlediğini bildirmişlerdir. 

Piggot ve Farrel (1983), yaptıkları çalışmada, bitki sıklığı arttıkça, bitki 

boyunun da arttığını, buna karşılık bitki başına bakla ve bakladaki tohum sayısının 

azaldığını; tohum ağırlığının ise sıklıktan etkilenmediğini saptamışlardır. 

Tianu ve Picu (1983), Romanya’da yaptıkları araştırmada, soyada yapılan sık 

ekimlerde, bitkiler arası rekabet olduğundan tohum veriminin azaldığını saptamışlardır. 

Zeren (1983), yapmış olduğu çalışmada, soya bitkisinin ekim sıklığına göre 

kendisini ayarlama özelliğinin çok iyi olduğunu; sık ekim yapıldığında fazla dallanma 

olmadığını, ilk bakla yüksekliğinin arttığını ve yatmaya karşı direncinin azaldığını; 

seyrek ekildiğinde ise kolayca dallandığını, sıralar üzeri ve sıralar arasını kapattığını, ilk 

baklanın yerden yüksekliğinin azaldığını, yatmaya karşı direncinin arttığını ve bitki 

sıklığında %25’i aşmayan dalgalanmaların verimde önemli bir düşmeye yol açmadığını 

belirtmiştir. 

6


Anonim (1984), Adana Zirai Araştırma Enstitüsünde, soya bitkisinde ekim 

sıklığının (30, 40, 50, 60, 70 ve 80 cm) verime etkisini belirlemek amacı ile yapılan 

araştırmada; Amsoy 71 soya çeşidinde en yüksek tohum verimi sırasıyla 30, 40 ,60, 

70, 80, 50 cm’den elde edildiği, Calland çeşidinde 30, 40, 60, 70, 50, 80 cm şeklinde 

olduğu ve Mitchell çeşidinde ise 50, 40, 30, 60, 80, 70 cm sıra arasında yapılan 

ekimlerden elde edildiği belirtilmiştir. 

Boquet ve ark. (1984), 1984 yılında 20 Haziran ve 3 Temmuz tarihlerinde Davis 

ve Braxton soya çeşitlerinin 50 cm ve 100 cm sıra aralıkları ile dekara 6500-65.000 bitki 

yoğunluğu olacak şekilde ekilerek, ekim zamanının ve sıra arasının verime etkisini 

belirlemek amacıyla yaptıkları çalışmada, erken ekimlerde verimin daha yüksek 

olduğunu belirtmişlerdir. Araştırıcılar her iki ekim zamanında verimin bitki yoğunluğu 

ile birlikte arttığını, en yüksek verim artışının dekara 6500-13.000 bitki yoğunluğundan 

elde edildiğini bildirmişlerdir. 

Emiroğlu ve ark. (1984), beş farklı soya çeşidini iki farklı ekim sıklığında ve iki 

farklı ekim zamanında deneyerek bu faktörlerin verime etkisini incelemişler ve 30 cm 

sıra arası uzaklığında verimin, 60 cm’ye oranla daha yüksek olduğunu bildirmişler. 

Herbert ve Litchfield (1984), Massachusetts eyaletinde yapmış oldukları 

çalışmada, soyada sıra arası uzaklığı 75 cm’den, 25 cm’ye düşürüldüğünde tohum 

veriminde %31’lik, 50 cm’den 25 cm’ye düşürüldüğünde ise %16’lık bir verim artışının 

olduğunu belirtmişlerdir. 

Tekeli ve Ergün (1984), Yaptıkları çalışmada, çeşitli verimlilik kriterlerine göre 

yağ sanayinde verimlilik ölçümleri yapmışlar ve yağ işletmelerinin hammadde kullanım 

kapasitelerindeki eğilimleri belirtmişlerdir. 

Tunio ve ark. (1984), Pakistan’da soya bitkisinde 10, 15 ve 20 cm sıra üzeri 

mesafelerinde yaptıkları çalışmada, birim alandaki bitki yoğunluğu azaldıkça bitki 

başına yan dal sayısının arttığını, buna karşılık bitki boyunda bir azalma saptandığını; en 

yüksek verimin 15 cm, en düşük verimin ise 20 cm sıra üzeri mesafelerinde yapılan 

ekimlerden alındığını belirtmişlerdir. 

7


Wright ve ark. (1984), Florida eyaletinde yaptıkları araştırmada, ikinci ürün 

soya tarımında metrekaredeki bitki sayısının 5’ten 30 yükseltildiğinde, hektara tohum 

veriminde 300 kg’lık bir artış saptandığını belirtmişlerdir. 

Kaya (1985), soyada verim ve verime etkili başlıca özellikleri ve bunlar 

arasındaki ilişkileri saptamak amacıyla ele alınan bu çalışma, Kırklareli ili Türkgeldi 

Devlet Üretme çiftliğinde yapılmıştır. Deneme tesadüf blokları deneme deseninde, 4 

tekrarlamalı olarak kurulmuştur. En yüksek yağ oranının Amsoy-71 çeşidinde (%18.4), 

en düşük yağ oranının ise Calland çeşidinde (16.3) elde edildiği bulunmuştur. En yüksek 

yağ verimi Calland çeşidinde (%60.7 kg/da), en düşük yağ veriminin ise Shawnee-II 

çeşidinde (%47.6 kg/da ) olduğu saptanmıştır. 

Anonim (1986), 1985 ve 1986 yıllarında Adana Zirai Araştırma Enstitüsünde, 

ikinci ürün soyada ekim sıklığının verime etkilerini belirlemek amacıyla yapılan 

çalışmada, en yüksek tohum veriminin 1985 yılında, 70 × 4 cm aralıklarla yapılan 

ekimlerden (320 kg/da), 1986 yılında ise 40 × 8 cm aralıklarla yapılan ekimlerden (496 

kg/da) elde edildiği bildirilmiştir. 

Dudka ve Bublik (1986), Sovyetler Birliği’nde 14 Sovyet çeşidi ve diğer 

yabancı çeşitlerle yapmış oldukları bir araştırmada; ortalama 277-292 kg/da tohum 

verimi ve 2.86-3.12 t/da yeşil ot verimi elde ettiklerini, en yüksek tohum veriminin 

VNIIMK 9186 çeşidinden, en yüksek yeşil ot verimini ise Khersonskaya 2 çeşidinden 

elde ettiklerini bildirmişler, ayrıca erkenci çeşitlerden Belousnezhka çeşidinin en yüksek 

protein oranına (%37.9) ve en düşük yağ oranına (%18.8) sahip olduğunu, en yüksek 

yağ oranına (%29.6) ve en düşük protein oranına (%35.4) ise Komsomolka çeşidinin 

sahip olduğunu bildirmişler ve Komsomolka, VNIIMK 9186 ve Khersonskaya-8 

çeşitlerini ana ürün olarak, Volna, Merit ve VNIIS 1 çeşitlerini de geç ekimlerde veya 

kışlık tahıl hasatlarından sonra yapılacak ekimleri için önermişleridir. 

Shweliya ve ark. (1986), Mısır, Alexandria’da 1977-78 yıllarında Clarck 63 ve 

Williams kontrol çeşitlerini içeren 16 soya çeşidi ile yapmış oldukları bir araştırmada, 

tohum verimi ile bitki başına bakla sayısı, bakla başına düşen tohum sayısı ve tohum 

8


indeksi arasında olumlu, protein oranı ile yağ oranı arasında ise olumsuz bir ilişki 

olduğunu saptamışlardır. 

Arıoğlu ve Ersoy (1987), Çukurova’da ikinci ürün soyada 20, 30, 40, 50, 60, 70 

ve 80 cm sıra arası uzaklıkların verim ve bazı bitkisel özelliklere etkilerini inceledikleri 

araştırmada; bitki boyu; ilk meyve yüksekliği bin dane ağırlığı değerinde bir farklılık 

olmadığı, dal sayısı , meyve sayısının sıklığının azalması ile arttığını ve en yüksek 

dekara tohum veriminin 60 cm sıra aralığında elde edildiğini bildirmektedirler. 

Bozkurt ve ark. (1987), farklı soya çeşitleri kullanarak sürdürdükleri 

çalışmalarda, soyada verim artışının sağlanmasında, sıra üzerinde bitki sıklığını 

arttırmak yerine, sıra arası mesafelerin daraltılmasının daha etkili olduğunu; en yüksek 

verimin 30 cm sıra arası mesafesi ve 60 bitki/metrekare sıklığından elde edildiğini 

belirtmişlerdir. 

Yel ve Arıoğlu (1987), Ç.Ü. Ziraat Fakültesi, Tarla Bitkileri Bölümü araştırma 

alanında buğday hasadından sonra II. Ürün olarak 12 soya çeşidi ile yürüttükleri bir 

araştırmada; en yüksek tohum veriminin 367,63 kg/da ile B50-253 çeşidinden, en düşük 

tohum verimini ise 123,63 kg/da ile 82-173 çeşidinden elde ettiklerini, ayrıca tohum 

verimi ile ilk meyve yüksekliği, 100 tohum ağırlığı, yağ verimi, hasat indeksi ve yetişme 

süresi arasında olumlu, bitki boyu, dal sayısı ve meyve sayısı arasında ise olumsuz bir 

ilişki olduğunu kaydetmişlerdir. 

Özcan (1989), Çukurova Bölgesi’nde soya fasulyesini yağa işleyen üç ayrı 

işletmeden alınan soya küspesi örnekleri kullanılmıştır. Bu işletmeler Paksoy, Marsa ve 

Çukobirlik’tir. Soya küspeleri 1988 yılı hasadı olan soya fasulyesi ürününün yağ sanayi 

atıklarıdır. Bu kuruluşların yağı işledikten sonra arta kalan soya fasulyesi küspesinin 

proteince zengin ürüne dönüştürülmesi amaçlanmıştır. Bu nedenle halihazırda yem 

sanayinde kullanılan soya küspelerinin özellikleri belirlenmiş ve soya unu ile küspesinin 

çeşitli ekstraksiyon yöntemleri uygulanarak protein içeriğinin arttırılması ve bunların 

protein konsantresi ve izolatı haline getirilmesi denenmiştir. 

Tuncer (1990), Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü 

ile Çukurova ve Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitülerinde yapılan çalışmalar sonucu 

9


bölgeye uygunluğu belirlenmiş ve ön üretim izni alınmış olan A. 1525, P.9292, A.3127, 

Mitchell 410 ve Mitchell 450 çeşitleri materyal olarak kullanılmıştır. Ekim zamanları 

geciktikçe yağ ve protein oranlarında bir azalma görülmüştür. En yüksek yağ oranı 

(%25.8) ve en yüksek protein oranı (%42.2) 6 nisan ekiminde P.9292 çeşidinden elde 

edilmiştir. Yağ oranı ile dekara tohum verimi arasında önemsiz ve olumsuz bir ilişki 

saptanmıştır. 

Arslan (1990), Çukurova Bölgesi’nde üretim yapılan A 3127, P 9292, Ap 240, 

S 4240 ve Mitchell 410 bölge standart çeşitleri ile 25 yeni soya çeşidi kıyaslamalı olarak 

verim denemesine tabi tutulmuş, bu çeşitlerin önemli tarımsal ve bitkisel özellikleri 

incelenmiştir. Bu araştırmada Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi araştırma alanında 

1989 yılı buğday hasatından sonra ikinci ürün olarak tesadüf blokları deneme desenine 

göre 3 tekrarlamalı olarak kurulmuştur. Araştırmada kullanılan çeşitler arasında en 

yüksek yağ oranı %22.26 ile A 2943 çeşidinden, en düşük yağ oranı ise %17.73 ile P 

9293 çeşidinden elde edilmiştir. Yağ oranı ile dekara yağ verimi ve 1000 tohum ağırlığı 

arasında olumlu ve önemli bir ilişki saptanmıştır. Araştırmada kullanılan çeşitler 

arasında en yüksek protein oranı %43.31 ile J-396 çeşidinden en düşük protein oranı ise 

%29.46 ile CM 389 çeşidinden elde edilmiştir. 

Board ve ark. (1990), 1987-1988 yılları arasında soyada iki ayrı ekim 

zamanında 50 cm ve 100 cm sıra arası mesafesinde yaptıkları çalışmada, dar sıralı ekilen 

çeşitlerde önemli verim artışı sadece baklaların dolumundan önce %95’lik ışıklanmanın 

durdurulması durumunda meydana geldiğini, bu durumun geniş sıra arası mesafede 

ekilenlerde görülmediğini ortaya koymuşlardır. 

Boquet (1990), Amerika’nın Louisiana bölgesinde ikinci ürün soya denemesinde 

sıra arası mesafesini belirlemek amacı ile yaptığı çalışmada, soyanın sıra arası 

mesafeleri 100 cm olduğunda, 50 cm sıra arası mesafesine göre %20 daha fazla verim 

elde edildiğini bildirmişlerdir. 

Harissadee (1991), Tayland’da S.J.4 ve CNS 68 soya çeşitleriyle yaptığı 

çalışmada, bitki yoğunluğunun 200.000 bitki/ha’dan 800.000 bitki/ha’a yükseltildiğinde 

verimde de artış olduğunu belirtmiştir. 

10


Hintz ve ark. (1992), 1987 ve 1989 yıllarında,ABD’de soya yem kalitesi ve 

verimi üzerinde,çeşit, sıra arası, bitki yoğunluğu (sıklığı) ve hasat olgunluğunun 

etkilerini inceledikleri çalışmada, Corsoy 79, Pella ve Williams 82 isimli üç soya 

çeşidini kullanmışlar, ayrıca 20 ve 76 cm şeklinde 2 sıra arası ve 280.000 ve 890.000 

tohum/ha bitki sıklığı uygulamışlardır. Araştırıcılar, 20 cm sıra aralıklı uygulamanın 76 

cm sıra aralığına göre daha fazla yem verdiğini; ancak ham protein miktarının 8 g/kg 

daha az olduğunu belirtmişlerdir. 

Ikeda (1992), Japonya’nın Nigata şehrinde, Enrei çeşidi (7. Grup) ile 25 

bitki/metrekare bitki yoğunluğu gelecek şekilde yaptığı çalışmada, soya verimini 

etkileyen farklı ekim modellerini belirlemeyi amaçlamış, (70 ve 80 cm genişliğindeki 

sıralar ile kare ve dikdörtgen modeller ile; 50 veya 60 cm aralıklı 10 veya 20 cm dar sıra 

aralıklı ikiz sıralar uygulamış) verimin, daha dar sıra üzeri aralığı ve daha geniş sıra 

aralığıyla azalmaya eğilim gösterdiğini böylece, verimin kare şeklindeki ekim modeliyle 

arttırılmasının mümkün olabileceğini belirtmiştir. Araştırıcı, 70 cm sabit sıra 

genişliğinde ikiz zigzag modelle, ikiz dikdörtgen modelinden daha yüksek verim elde 

edildiğini, tüm durumlarda bitki başına tohum artışıyla verimin arttığını, ancak tohum 

başına ağırlığın etkilenmediğini belirlemiştir. 

Khatik ve ark. (1992), J.S 72-44 soya çeşidi ile yapılmış oldukları çalışmada, 0- 

7,5 kg/da P ve 0-7,5 kg/da S uygulamalarında fosfor ve kükürtün soyanın tohum verimi 

ve protein içeriğinin arttırdığını, P ve S oranlarının artmasıyla, tohum yağ içeriğinin 

azaldığını bildirmişlerdir. 

Sawat (1992), Ampor Muang’da SJ.5 soya çeşidini 10 kg/da ve 23 kg/da ekim 

sıklığında yürüttüğü çalışmada; ekim sıklığının, bitki başına bakla sayısını ve hasat 

edilen tohumların büyüklüğündeki dağılımı etkilediğini, tohum depolanabilirliğini; 

ancak, yüksek bitki yoğunluğunda, düşük bitki yoğunluğunda, düşük bitki yoğunluğuna 

göre tohum gücünde daha hızlı bir azalma olduğunu belirtmiştir. Araştırıcı, yüksek bitki 

yoğunluğunda hasat edilen tohumlarda, çatlak tohum oranı ve kırılma duyarlılığını daha 

yüksek olduğunu saptamıştır. 

11


Soegito (1992), Endonezya’da 50 soya hattı ve Willis kontrol çeşidi ile 500.000 

ve 600.000 bitki/ha bitki yoğunluklarında yaptıkları çalışmada, bitki yoğunluğunun 

artışıyla, potansiyel verimin 1,70 ton/ha’dan 1,96 ton/ha’a artış gösterdiğini saptamıştır. 

Gözütok ve Fetullahoğlu (1993), ikinci ürün soya ekimlerinde standart soya 

çeşitlerinin uygun olan ekim zamanlarını ve bitki sıklıklarını tespit etmek amacı ile 

yaptıkları çalışmada, artan sıklıklarda ekim yapılmasının verim düşüklüğünü önlediğini 

tespit etmişlerdir. 

El Banna ve ark. (1994), 1986-88 yıllarında Mısır’ın İskenderiye Bölgesi’nde 

yapmış oldukları çalışmada ekim zamanı (22 Nisan-6 Mayıs) ve azotlu gübrenin (2.4, 

5.98, 11.9 ve 17.85 kg/da N) sayede verim ve verim unsurları üzerine etkilerini 

inceledikleri çalışmalarda artan azot dozları ile birlikte verim ve protein içeriğinin 

yükseldiğini, yağ içeriğinin ise azaldığını bildirmişlerdir. 

Akçalı (1995), Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri deneme alanında 1993 

yılında A3127 soya çeşidini kullanarak ΙΙ. ürün soya tarımında iki farklı ekim zamanında 

uygun sıra arası uzaklığı (30, 40, 50, 55, 60, 65 ve 70 cm) belirlemek amacı ile yaptığı 

çalışmada, en yüksek tohum verimini 30 cm sıra arası mesafesinde (274.6 kg/da) ve 65 

cm sıra arası mesafelerinden (254.6 kg/da) elde edildiğini belirtmiştir. 

Boydak ve İşler (1995), Şanlıurfa’da 1993 yılında Sa-88, S4240 ve A3127 

çeşidini kullanarak, 4 ayrı sıra arası mesafesinde (40, 50, 60 ve 70 cm) yaptıkları 

çalışmada, dekara en yüksek tohum verimini 40 cm sıra arası uygulaması (309 kg/da), en 

düşük verimi ise 60 cm sıra arası (189.99 kg/da) ile elde ettiklerini belirtmişlerdir. 

Pradhan ve ark. (1995), 1991 yılında Orissa’da BR 2 soya çeşidi ile yapmış 

oldukları bir çalışmada üre formundaki 0, 4 ve 8 kg/da N uygulamasından elde edilen 

tohum verimlerinin sırasıyla 61, 88 ve 92 kg/da olduğunu, süperfosfat formunda 

uygulanan 0, 4 ve 8 kg/da süperfosfat uygulamasından elde edilen tohum verimlerinin 

ise 62, 88 ve 90 kg/da olduğunu, N ve fosfor uygulamalarının tohum protein içeriğini 

arttırdığını tespit etmişlerdir. 

12


Mugnisjah ve ark. (1996), Endonezya’da Lokon, Kerinci veAmericana soya 

çeşitleri ve 200.000, 400.000 ve 800.000 bitki/ha bitki yoğunluklarıyla yürüttükleri 

çalışmada Americana çeşidinin tohum canlılığının, diğer çeşitlere göre daha düşük 

olduğunu; en yüksek tohum canlılığının Lokon çeşidinde 800.000 bitki/ha, Americana 

çeşidinde 200.000 bitki/ha ve Kerinci çeşidinde 400.000 bitki/ha bitki yoğunluğunda 

elde edildiğini belirtmiştir. 

Yılmaz (1996), Kahramanmaraş ekolojisinde farklı ekim sıklıklarının soyada 

verim ve verim unsurlarına etkisini incelemek amacı ile yaptıkları çalışmada, bazı verim 

kriterlerinin değişim sınırlarını bitki boyu için 65.6-72.1 cm, ilk bakla yüksekliği için 

10.9-12.1 cm, bitki başına bakla sayısı için 29.0-40.4 adet/bitki, ana dal sayısı için 2.3- 

3.0 adet/bitki, bitki başına verim için 8.7-13.2 g/bitki, 100 tane ağırlığı için 12.6-15.1 g 

ve tohum verimi için de 200.0-408.4 kg/da olarak saptanmıştır. 

Tozkoparan (1997), Tekirdağ’da 1993-94 yıllarında dört soya çeşidinde, farklı 

ekim zamanı ve sıra arası uzaklıkların (50, 60 ve 70 cm) verim ve kalite 

unsurlarına etkilerini belirlemek amacı ile yaptığı çalışmada, en yüksek bitki 

boyunun 70 cm ekim sıklığından elde edildiğini; en yüksek verimin ise 50 cm ekim 

sıklığından elde edildiğini belirtmiştir. 

Bullock ve ark. (1998), soya fasulyesinde 38, 76 ve 114 cm sıra arası ve dekarda 

45.000 bitki olacak şekilde, ekim sıklığının verime etkisini belirlemek amacı ile 

yaptıkları çalışmada sıra arası mesafenin artması ile birlikte verimin 349.7 kg/da’dan 

292.0 kg/da’a, bitki başına bakla sayısının 93 adetten 85 adete, bitkideki dal sayısının 

3.3 adetten 2.9 adete düştüğünü, buna karşın bitki boyunun 93 cm’den 99 cm’ye 

yükseldiğini açıklamışlardır. 

Peluzio ve ark. (1998), 1998-1999 yıllarında Gurupi-Tocantus eyaletinde 3 

farklı sıra arası mesafe (30, 40 ve 50 cm) ve 6 farklı bitki yoğunluğunun (8, 12, 16, 20, 

24 ve 28 bitki/metre) Conquista soya çeşidin üzerindeki etkilerini ve çeşitli bitkisel 

özellikleri araştırmak amacıyla yaptıkları çalışmada bitki yoğunluğu ve sıra arası 

mesafenin, 1000 tohum ağırlığı miktarını ve tohum sayısı hariç tüm bitkisel özelliklerini 

13


etkilediğini; en iyi sonuçların 20, 24 ve 28 bitki/metrekare bitki yoğunluğu ve 40 cm sıra 

arası genişliğinden elde edildiğini belirtmişlerdir. 

Whigham (1998), yaptığı çalışmada, soya fasulyesinden istenilen tohum verimi 

alabilmek için bitki sıklığının 25.000 bitki/da’dan daha düşük olmaması gerektiğini; sık 

olması halinde ise, verim üzerinde artırıcı ya da azaltıcı bir etkinin olmadığını, fakat 

tohum maliyetini artırarak net geliri azalttığını belirtmiştir. 

Öz (2002), Bursa’da 2000-2001 yılları arasında A-3935 soya çeşidi ile 4 farklı 

bitki sıklığı (70 × 5, 70 × 10, 70 × 15 ve 70 × 20) ve 4 farklı azot dozu kullanarak farklı 

bitki yoğunlukları ve azot dozlarının soyanın verim ve verim unsurlarına etkisini 

belirlemek amacıyla yaptıkları çalışmada, bitki sıklığı ve azot dozlarının artması sonucu 

bitki boyu, ilk bakla boyu yüksekliği, hasat indeksi ve tohum veriminin arttığını; buna 

karşılık yan dal sayısının, bitkide bakla sayısı, tek bitki tohum verimi ve 100 tohum 

ağırlığının azaldığını belirtmiştir. 

Tourino ve ark. (2002), 1997-98 ve 1998-99 yıllarında CAC-1 kültür formu 

kullanılarak, 2 farklı sıra arası (45 ve 60 cm) , 5 farklı bitki yoğunluğunda (10, 13, 16, 

19 ve 22 bitki m‾ 1) ve 4 farklı ekim aralığı oranında (en uygun aralık % 25, %35, 

%60 ve %100) yapmış oldukları denemede m‾ 1’lik alanda 10 adet bitki azalmasına 

karşın soya veriminde de artış olduğunu ve %60 ekim sıklığına sahip deneme ile benzer 

sonuca ulaşıldığını, bitki ağırlığı ve ürün verimindeki düşüşün önemli olduğunu; 

yoğunluk azalırken yaşam süresinin arttığını, sıra aralığındaki artışın soyanın verimini 

azalttığını saptamışlardır. 

14

3. MATERYAL VE YÖNTEM Okşan SARIMEHMETOĞLU 

3. MATERYAL VE YÖNTEM 

3.1. Materyal 

3.1.1. Araştırma Materyali 

Bu araştırma; Çukurova bölgesi çiftçi koşullarında yetiştirilen soya ürününde 

bazı önemli kalite özelliklerini belirlemek amacıyla 2005 yılında Adana, İçel ve 

Osmaniye illerini kapsayan 74 farklı bölgede yapılmıştır. Araştırmada bölgede 

yaygın olarak yetiştirilen NOVA, A.3935 ve S.4240 gibi soya çeşitleri materyal 

olarak kullanılmaktadır. 

NOVA: Asgrow tohum firması tarafından 1998 yılında seleksiyon 

yöntemiyle geliştirilmiş ve May Agro tohum firması tarafından 2005 yılında tescil 

ettirilen bu çeşit, orta erkenci olup, üçüncü grup içerisinde yer almaktadır. 

Bölgemizde 2005 yılından bu yana üretimi yapılmaktadır. Ana ve ikinci ürün olarak 

başarıyla yetişebilmektedir. Bu çeşidin; 1000 tohum ağırlığı 135-140 gr, yağ oranı 

%20-23 ve protein oranı ise %30-34 arasında değişmektedir (Çeşit Kataloğu, 2005). 

A.3935: Asgrow tohum firması tarafından ıslah edilen orta erkenci bir çeşit 

olup, üçüncü grubun sonunda yer almaktadır. Bu çeşidin; çiçek rengi eflatun, hilium 

rengi siyah ve tüy rengi kahverengidir. A.3935 çeşidinin; 1000 tohum ağırlığı 130- 

170 gr, yağ oranı %21-24 ve protein oranı ise %33-35 arasında değişmektedir. Verim 

potansiyeli oldukça yüksek olan bu çeşit, bölgemizde ana ürün ve ikinci ürün olarak 

yaygın olarak yetiştirilmektedir. Beyaz sinek (Bemesia tabaci) zararlısına karşı 

oldukça dayanıklı olup, ilk meyveler yukarıdan teşekkül etmektedir (Güllüoğlu, 

2004). 

S.4240: Sandoz (ABD) firması tarafından ıslah edilen orta geççi bir çeşit 

olup, dördüncü olgunlaşma grubu içerisinde yer almaktadır. İndeterminate büyüme 

özelliğine sahip olan bu çeşit, oldukça fazla boylanmaktadır. Dekara tohum verimi 

oldukça yüksektir. 1000 tohum ağırlığı 160-170 gr, yağ oranı %22-23 ve protein 

oranı ise %31-33 dolaylarındadır. İlk meyveler oldukça yukardan bağlaması 

15


nedeniyle hasat kaybı oldukça düşüktür. Tohumun hilum rengi kızıl renkli olup, bitki 

eflatun çiçeklidir. Ana ürün ve ikinci ürün olarak bölgemizde başarıyla 

yetişebilmektedir (Oba, 1996). 

3.1.2. Bölgelerin İklim Özellikleri 

Araştırmanın yürütüldüğü Osmaniye İlinde; kışlar ılık ve yağışlı, yazları 

kurak ve sıcak geçen tipik Akdeniz iklimi hüküm sürmektedir. Yetişme sezonu 

boyunca araştırmanın yürütüldüğü 2004 yılına ait iklim değerleri Çizelge 3.1’de 

verilmiştir. 

Çizelge 3.1. Osmaniye İlinde, 2004 Yılına Ait Bazı Önemli İklim Verileri 

Aylar 

Max. 

Sıcaklık 

( C) 

Min. 

Sıcaklık 

( C) 

Ortalama 

Sıcaklık 

( C) 

16 

Toplam Yağış 

(mm) 

Oransal 

Nem (%) 

2004 2004 2004 2004 2004 

Haziran 38.0 17.0 27.4 1.7 60.2 

Temmuz 42.8 18.6 28.5 0 63.7 

Ağustos 37.3 20.4 28.7 6.7 73.4 

Eylül 35.2 9.2 24.9 0 66.2 

Ekim 35.4 11.0 22.1 20.1 61.6 

Kaynak: Osmaniye Meteoroloji İşleri Bölge Müdürlüğü, 2004a. 

Çizelge 3.1’in incelenmesinden de görüleceği üzere, araştırmanın 

yürütüldüğü Osmaniye ilinde, aylık ortalama maksimum hava sıcaklığı 35.2-42.8 °C, 

minimum hava sıcaklığı 9.2 – 20.4 °C ve ortalama hava sıcaklığı 22.1-28.7 °C, 

toplam yağış miktarı 0-20.1 mm ve oransal nem % 60.2 -73.4 arasında değişim 

göstermektedir. 

Araştırmanın yürütüldüğü Adana İlinde; kışlar ılık ve yağışlı, yazları kurak ve 

sıcak geçen tipik Akdeniz iklimi hüküm sürmektedir. Yetişme sezonu boyunca 

araştırmanın yürütüldüğü 2004 yılına ait iklim değerleri Çizelge 3.2’de verilmiştir.


Çizelge 3.2. Adana İlinde, 2004 Yılına Ait Bazı Önemli İklim Verileri 

Aylar 

Max. 

Sıcaklık 

( C) 

Min. 

Sıcaklık 

( C) 

Ortalama 

Sıcaklık 

( C) 

17 


(mm) 

Oransal 

Nem (%) 

2004 2004 2004 2004 2004 

Haziran 35.2 16.5 25.6 0 69.6 

Temmuz 39.5 20.0 28.6 0.2 70.4 

Ağustos 37.0 22.2 28.4 4.5 75.1 

Eylül 36.4 15.8 26.4 0 63.9 

Ekim 34.7 14.6 23.4 7.3 58.4 

Kaynak: Adana Meteoroloji İşleri Bölge Müdürlüğü, 2004b. 

Çizelge 3.2’nin incelenmesinden de görüleceği üzere, araştırmanın 

yürütüldüğü Adana ilinde, aylık ortalama maksimum hava sıcaklığı 34.7-39.5 °C, 

minimum hava sıcaklığı 14.6-22.2 °C ve ortalama hava sıcaklığı 23.4-28.6 °C, 

toplam yağış miktarı 0-7.3 mm ve oransal nem % 58.4-75.1 arasında değişim 


Araştırmanın yürütüldüğü Adana İlinde; kışlar ılık ve yağışlı, yazları kurak ve 

sıcak geçen tipik Akdeniz iklimi hüküm sürmektedir. Yetişme sezonu boyunca 

araştırmanın yürütüldüğü 2004 yılına ait iklim değerleri Çizelge 3’te verilmiştir. 

Çizelge 3.3. Ceyhan İlçesinde, 2004 Yılına Ait Bazı Önemli İklim Verileri 

Aylar 

Max. 

Sıcaklık 

( C) 

Min. 

Sıcaklık 

( C) 

Ortalama 

Sıcaklık 

( C) 


(mm) 

Oransal 

Nem (%) 

2004 2004 2004 2004 2004 

Haziran 38.2 15.0 25.3 0.5 56.4 

Temmuz 42.0 19.2 28.4 1.6 58.8 

Ağustos 36.0 20.5 27.6 1.2 65.4 

Eylül 37.0 12.0 25.2 0 55.1 

Ekim 34.6 10.9 22.3 15.9 44.7 

Kaynak: Adana Meteoroloji İşleri Bölge Müdürlüğü, 2004b.


Çizelge 3.3’ün incelenmesinden de görüleceği üzere, araştırmanın 

yürütüldüğü Ceyhan ilçesinde, aylık ortalama maksimum hava sıcaklığı 34.6-42 °C, 




Araştırmanın yürütüldüğü Kadirli İlçesinde; kışlar ılık ve yağışlı, yazları 


boyunca araştırmanın yürütüldüğü 2004 yılına ait iklim değerleri Çizelge 3.4’te 

verilmiştir. 

Çizelge 3.4. Kadirli İlçesinde, 2004 Yılına Ait Bazı Önemli İklim Verileri 

Aylar 

Max. 

Sıcaklık 

( C) 

Min. 

Sıcaklık 

( C) 

Ortalama 

Sıcaklık 

( C) 

18 


(mm) 

Oransal Nem 

(%) 

2004 2004 2004 2004 2004 

Haziran 37.4 15.0 25.9 18.5 58.5 

Temmuz 42.7 19.6 29.7 14.2 54.3 

Ağustos 36.9 20.9 28.9 21.0 63.2 

Eylül 36.4 13.8 26.2 0 53.5 

Ekim 34.7 13.5 23.0 37.3 45.9 

Kaynak: Osmaniye Meteoroloji İşleri Bölge Müdürlüğü, 2004a. 

Çizelge 3.4’ün incelenmesinden de görüleceği üzere, araştırmanın 

yürütüldüğü Kadirli ilçesinde, aylık ortalama maksimum hava sıcaklığı 34.7-42.7 °C, 




Araştırmanın yürütüldüğü Kozan İlçesinde; kışlar ılık ve yağışlı, yazları 


boyunca araştırmanın yürütüldüğü 2004 yılına ait iklim değerleri Çizelge 3.5’te 

verilmiştir.


Çizelge 3.5. Kozan İlçesinde, 2004 Yılına Ait Bazı Önemli İklim Verileri 

Aylar 

Max. 

Sıcaklık 

( C) 

Min. 

Sıcaklık 

( C) 

Ortalama 

Sıcaklık 

( C) 

19 


(mm) 

Oransal 

Nem (%) 

2004 2004 2004 2004 2004 

Haziran 38.2 16.6 26.4 24.8 60.2 

Temmuz 43.4 20.7 29.8 8.0 58.2 

Ağustos 38.0 20.2 28.6 28.9 70.0 

Eylül 37.4 16.7 26.7 0 58.0 

Ekim 34.8 15.0 24.3 7.5 44.7 


Çizelge 3.5’in incelenmesinden de görüleceği üzere, araştırmanın 

yürütüldüğü Kozan ilçesinde, aylık ortalama maksimum hava sıcaklığı 34.8-43.4 °C, 




Araştırmanın yürütüldüğü Tarsus İlçesinde; kışlar ılık ve yağışlı, yazları 


boyunca araştırmanın yürütüldüğü 2004 yılına ait iklim değerleri Çizelge 3.6’da 

verilmiştir. 

Çizelge 3.6. Tarsus İlçesinde, 2004 Yılına Ait Bazı Önemli İklim Verileri 

Aylar 

Max. 

Sıcaklık 

( C) 

Min. 

Sıcaklık 

( C) 

Ortalama 

Sıcaklık 

( C) 


(mm) 

Oransal 

Nem (%) 

2004 2004 2004 2004 2004 

Haziran 32.6 19.5 25.7 0.4 74.2 

Temmuz 33.4 23.6 28.9 0 70.8 

Ağustos 33.2 24.2 29.0 0.2 71.2 

Eylül 32.2 18.2 26.3 0 64.6 

Ekim 33.5 16.8 24.0 28.9 56.3 

Kaynak: İçel Meteoroloji İşleri Bölge Müdürlüğü, 2004c.


Çizelge 3.6’nın incelenmesinden de görüleceği üzere, araştırmanın 

yürütüldüğü Tarsus ilçesinde, aylık ortalama maksimum hava sıcaklığı 32.2-33.5 °C, 




Araştırmanın yürütüldüğü Karataş İlçesinde; kışlar ılık ve yağışlı, yazları 


boyunca araştırmanın yürütüldüğü 2004 yılına ait iklim değerleri Çizelge 3.7’de 

verilmiştir. 

Çizelge 3.7. Karataş İlçesinde, 2004 Yılına Ait Bazı Önemli İklim Verileri 

Aylar 

Max. 

Sıcaklık 

( C) 

Min. 

Sıcaklık 

( C) 

Ortalama 

Sıcaklık 

( C) 

20 


(mm) 

Oransal Nem 

(%) 

2004 2004 2004 2004 2004 

Haziran 34.4 18.0 24.3 1.1 70.9 

Temmuz 32.6 22.0 27.6 0 70.3 

Ağustos 31.6 23.0 28.0 0 70.6 

Eylül 34.4 17.6 25.5 0 61.8 

Ekim 33.0 14.0 23.3 30.1 49.5 


Çizelge 3.7’nin incelenmesinden de görüleceği üzere, denemenin yürütüldüğü 

Karataş ilçesinde, aylık ortalama maksimum hava sıcaklığı 31.6-34.4 °C, minimum 

hava sıcaklığı 14.0- 23.0 °C ve ortalama hava sıcaklığı 23.3-28.0 °C, toplam yağış 

miktarı 0-30.1 mm ve oransal nem % 55.1-65.4 arasında değişim göstermektedir. 

3.2. Yöntem 

3.2.1. Araştırma Yöntemi ve Uygulanması 

Hasat döneminde; soya üretiminin yoğun olarak yapıldığı 74 (Çizelge 3.8 ) 

farklı bölgeye gidilerek, hasat sonrasında elde edilen Nova, A.3935 ve S.4240


çeşitlerine ait ürünlerden ikişer kilogram soya numuneleri alınmıştır. Bu numuneler 

daha sonra laboratuarlarda gerekli ölçüm ve analizlere tabi tutulmuşlardır. 

Çizelge 8. Araştırma Materyallerinin Temin Edildiği Bölgeler 

No Bölgeler Köyler Çeşitler No Bölgeler Köyler Çeşitler 

1 Os-Kadirli-1 Tekeli Nova 38 Me-Tarsus-13 Ballıca S.4240 

2 Os-Kadirli-2 Tozlu Nova 39 Me-Tarsus-14 Alifakılı S.4240 

3 Os-Kadirli-3 Mecidiye Nova 40 Ad-Merkez-1 Yogeçen Nova 

4 Os-Kadirli-4 Akköprü Nova 41 Ad-Merkez-2 Gerdan A.3035 

5 Os-Kadirli-5 A.Çeyanlı Nova 42 Ad-Merkez-3 Gerdan S.4240 

6 Os-Kadirli-6 Kesikkeli A.3935 43 Ad-Merkez-4 K.Çıldırım S.4240 

7 Os-Kadirli-7 Çaygeçit A.3935 44 Ad-Kozan-1 Gaziköyü Nova 

8 Os-Kadirli-8 Çaygeçit A.3935 45 Ad-Kozan-2 Gaziköyü Nova 

9 Os-Kadirli-9 Mecidiye A.3935 46 Ad-Kozan-3 Gaziköyü A.3935 

10 Os-Kadirli-10 A.Çeyanlı A.3935 47 Ad-Kozan-4 Gaziköyü A.3935 

11 Os-Kadirli-11 Çıcıklı A.3935 48 Ad-Kozan-5 Gaziköyü S.4240 

12 Os-Kadirli-12 Çukurköprü S.4240 49 Ad-Karataş-1 Oymalı Nova 

13 Os-Kadirli-13 Hardallık S.4240 50 Ad-Karataş-2 Gökçeli Nova 

14 Os-Kadirli-14 Tekeli S.4240 51 Ad-Karataş-3 Gökçeli Nova 

15 Os-Kadirli-15 A.bozkuyu S.4240 52 Ad-Karataş-4 Hacıhasan A.3935 

16 Os-Merkez-1 Kesikkeli S.4240 53 Ad-Karataş-5 Kadıköy S.4240 

17 Os-Merkez-2 Tecirli Nova 54 Ad-Ceyhan-1 Bilkent Nova 

18 Os-Merkez-3 Yeniköy Nova 55 Ad-Ceyhan-2 Karakayalı Nova 

19 Os-Merkez-4 Hemite Nova 56 Ad-Ceyhan-3 Ekinyazı Nova 

20 Os-Merkez-5 Aslanpınar A.3935 57 Ad-Ceyhan-4 Celliuşağı Nova 

21 Os-Merkez-6 Kırmıtlı A.3935 58 Ad-Ceyhan-5 Mustafabeyli Nova 

22 Os-Merkez-7 Orhaniye A.3935 59 Ad-Ceyhan-6 Sarıbahçe Nova 

23 Os-Merkez-8 Cevdetiye A.3935 60 Ad-Ceyhan-7 Ekinyazı A.3935 

24 Os-Merkez-9 Sağhüyük S.4240 61 Ad-Ceyhan-8 Körseli A.3935 

25 Os-Merkez-10 Şekerçalık S.4240 62 Ad-Ceyhan-9 Yalak A.3935 

26 Me-Tarsus-1 Ballıca Nova 63 Ad-Ceyhan-10 Cihanbekirli A.3935 

27 Me-Tarsus-2 Ballıca Nova 64 Ad-Ceyhan-11 Değirmenli A.3935 

28 Me-Tarsus-3 Ağzıdelik Nova 65 Ad-Ceyhan-12 Cihanbekirli A.3935 

29 Me-Tarsus-4 Alifakı Nova 66 Ad-Ceyhan-13 Elmagölü A.3935 

30 Me-Tarsus-5 Agzıdelik Nova 67 Ad-Ceyhan-14 Burhanlı A.3935 

31 Me-Tarsus-6 Agzıdelik Nova 68 Ad-Ceyhan-15 Burhanlı S.4240 

32 Me-Tarsus-7 Ballıca A.3935 69 Ad-Ceyhan-16 Azizli S.4240 

33 Me-Tarsus-8 Ballıca A.3935 70 Ad-Ceyhan-17 Cihanbekirli S.4240 

34 Me-Tarsus-9 Ballıca A.3935 71 Ad-Ceyhan-18 Yeşilbahçe S.4240 

35 Me-Tarsus-10 Ballıca S.4240 72 Ad-Ceyhan-19 Ekinci S.4240 

36 Me-Tarsus-11 Alifakılı S.4240 73 Ad-Ceyhan-20 Günlüce S.4240 

37 Me-Tarsus-12 Ağzıdelik S.4240 74 Ad-Ceyhan-21 Mercin S.4240 

Os:Osmaniye, Me:Mersin, Ad:Adana 

21


3.2.2. İncelenen Özellikler ve Yöntemi 

1000 Tohum Ağırlığı (g): Üreticilerden alınan soya numunelerinden dörder 

adet 100 tohum sayılarak tartılmış ve daha sonra bunların ortalaması alınarak 1000 

tane ağırlığı gr olarak hesaplanmıştır. 

Rutubet oranı (%): Üreticilerden alınan numuneler plastik torbalar içerisine 

konularak ağızları sıkıca bağlanarak laboratuara getirilmiş ve daha sonra, rutubet 

ölçüm cihazında % rutubet değerleri saptanmıştır. 

Ürün Safiyeti (%): Üreticilerden alınan soya numuneleri ayrı ayrı tartılmış 

(A) ve daha sonra içerisindeki yabancı maddeler seçilmiş ve bunlar da ayrı olarak 

tartılmıştır (Y). Elde edilen değerler; Ürün safiyeti (%) : Y/A × 100 formülüne göre 

% olarak hesaplanmıştır. 

Kırık Tane oranı (%): Üreticilerden alınan soya numuneleri ayrı ayrı 

tartılmış (A) ve daha sonra içerisindeki kırık taneler seçilmiş ve bunlar da ayrı olarak 

tartılmıştır (B). Elde edilen değerler; Kırık Tane (%) : B/A ×100 formülüne göre % 

olarak hesaplanmıştır. 

Yağ oranı (%): Her numuneye ait soya tohumları, Analiz laboratuarında 

Soxolet Cihazında petrol eteri kullanılarak extraksiyon yöntemine göre analiz edilmiş 

ve elde edilen değerler % olarak hesaplanmıştır. 

Protein oranı (%): Her numuneye ait soya tohumları, Kjeldahl yöntemine 

göre analiz edilmiş ve elde edilen değerler % olarak hesaplanmıştır. 

Dekara Tohum Verimi (kg/da): Numune alınan üreticiler ile görüşülmüş, 

onların verdikleri bilgiler dikkate alınarak belirlenmiştir. 

22

4. BULGULAR VE TARTIŞMA Okşan SARIMEHMETOĞLU 

4. BULGULAR ve TARTIŞMA 

4.1. A 3935 Çeşidine Ait 1000 Tohum Ağırlığı (g) 

Araştırmadan elde edilen A.3935 çeşidine ait 1000 Tohum Ağırlığı değerleri 

bölgelere göre Çizelge 4.1’de ve Şekil 4.1’de ayrı ayrı gösterilmiştir. 

Çizelge 4.1. A.3935 Soya Çeşidine Ait Farklı Bölgelerden Toplanan Tohum 

Örneklerinde Saptanan 1000 Tohum Ağırlığı Değerleri 

1000 Tohum 

1000 Tohum 

No Bölgeler 

No Bölgeler 

Ağırlığı (g) 


1 Osmaniye-Kadirli-6 164.6 14 Adana-Merkez-2 185.2 

2 Osmaniye-Kadirli-7 125.1 15 Adana-Karataş-4 148.8 

3 Osmaniye-Kadirli-8 151.0 16 Adana-Ceyhan-7 175.1 




7 Osmaniye-Merkez-4 166.0 20 Adana-Ceyhan-11 148.5 




11 Mersin-Tarsus-7 164.9 24 Adana-Kozan-3 132.5 


13 Mersin-Tarsus-9 159.0 

Çizelge 4.1’in incelenmesinden de görüleceği üzere farklı bölgeden toplanan 

örnekler üzerinde yapılan ölçümler sonucu A.3935 çeşidine ait bin tohum ağırlığı 

değerleri ortalama 162.2 gr olarak saptanmıştır. Yine aynı çizelgenin 

incelenmesinden de görüleceği gibi A.3935 çeşidine ait en yüksek bin dane ağırlığı 

değeri 185.2 gr ile Adana-Merkez-2 den sağlanan numuneden, en düşük ise 125.1 gr 

ile Osmaniye-Kadirli-7 bölgesinden sağlanan numuneden elde edilmiştir. Bin tohum 

ağırlığı değerleri bakımından bir değerlendirme yapıldığında;164.6 gr ile Osmaniye- 

Kadirli-6, 164.3 gr ile Osmaniye-Kadirli-10, 176.7 gr ile Osmaniye-Kadirli-11, 166.0 

gr ile Osmaniye-Merkez-4, 178.4 gr ile Osmaniye-Merkez-7, 164.9 gr ile Mersin- 

23


Tarsus-7, 176.9 gr ile Mersin-Tarsus-8, 185.2 gr ile Adana-Merkez-2, 175.1 gr ile 

Adana-Ceyhan-7, 167.2 gr ile Adana-Ceyhan-8, 180.1 gr ile Adana-Ceyhan-9, 165.6 

gr ile Adana-Ceyhan-10, 163.5 gr ile Adana-Ceyhan-12, 181.0 gr ile Adana-Ceyhan- 

13, 169.1 gr ile Adana-Ceyhan-14 bölgeleri ortalama üzerinde, 125.1 gr ile 

Osmaniye-Kadirli-7, 151.0 gr ile Osmaniye-Kadirli-8, 152.6 gr ile Osmaniye- 

Kadirli-9, 160.4 gr ile Osmaniye-Merkez-5, 140.5 gr ile Osmaniye-Merkez-6, 159.0 

gr ile Mersin-Tarsus-9, 148.8 gr ile Adana-Karataş-4, 148.5 gr ile Adana-Ceyhan-11, 

132.5 gr ile Adana-Kozan-3, 156.9 gr ile Adana-Kozan-4 bölgeleri ise ortalamanın 

altında bir değere sahip oldukları saptanmıştır. Bu durum Şekil 4.1’de grafiksel 

olarak daha açık gösterilmiştir. 

Şekil 4.1. A.3935 Çeşidine Ait 1000 Tohum Ağırlığı (gr) 

1000 Tane Ağırlığı Değerleri (g) 

200 

180 

160 

140 

120 

100 

80 

60 

40 

20 

0 

1. Bölge 

2. Bölge 

3. Bölge 

4. Bölge 

5. Bölge 

6. Bölge 

7. Bölge 

8. Bölge 

9. Bölge 

10. Bölge 

11. Bölge 

12. Bölge 

13. Bölge 

14. Bölge 

15. Bölge 

16. Bölge 

17. Bölge 

18. Bölge 

19. Bölge 

20. Bölge 

21. Bölge 

22. Bölge 

23. Bölge 

24. Bölge 

25. Bölge 

24


4.2. S.4240 Çeşidine Ait 1000 Tohum Ağırlığı (g) 

Araştırmadan elde edilen S.4240 çeşidine ait 1000 Tohum Ağırlığı değerleri 


Çizelge 4.2. S.4240 Soya Çeşidine Ait Farklı Bölgelerden Toplanan Tohum 


1000 Tohum 

1000 Tohum 

No Bölgeler 

No Bölgeler 





3 Osmaniye-Kadirli-14 153.9 15 Adana-Kozan-5 141.8 





8 Mersin-Tarsus-10 190.7 20 Adana-Ceyhan-18 168.6 





Çizelge 4.2’nin incelenmesinden de görüleceği üzere farklı bölgeden toplanan 

örnekler üzerinde yapılan ölçümler sonucu S.4240 çeşidine ait bin tohum ağırlığı 


incelenmesinden de görüleceği gibi S.4240 çeşidine ait en yüksek bin dane ağırlığı 

değeri 190.7 gr ile Mersin-Tarsus-10 ile sağlanan numuneden, en düşük ise 141.4 gr 

ile Osmaniye-Merkez-8 bölgesinden sağlanan numunelerden elde edilmiştir. Bin 

tohum ağırlığı değerleri bakımından bir değerlendirme yapıldığında; 180.6 gr ile 

Osmaniye-Merkez-9 , 190.7 gr ile Mersin-Tarsus-10, 186.6 ile Mersin-Tarsus-11, 

167.9 ile Mersin-Tarsus-12, 171.0 gr ile Mersin-Tarsus-13, 184.0 gr ile Adana- 

Merkez-4, 176.3 gr ile Adana-Karataş-5, 168.8 gr ile Adana-Ceyhan-15, 169.9 gr ile 

Adana-Ceyhan-16, 172.3 gr ile Adana-Ceyhan-17, 168.6 gr ile Adana-Ceyhan-18, 

176.9 gr ile Adana-Ceyhan-19, 176.1 gr ile Adana-Ceyhan-21 bölgeleri ortalama 

25


üzerinde, 162.7 gr ile Osmaniye-Kadirli-12, 161.9 ile Osmaniye-Kadirli-13, 153.9 gr 

ile Osmaniye-Kadirli-14, 163.1 gr ile Osmaniye-Kadirli-15, 163.3 gr ile Osmaniye- 

Kadirli-16, 141.4 gr ile Osmaniye-Merkez-8, 146.4 ile Mersin-Tarsus-14, 146.2 gr 

ile Adana-Merkez-3, 141.8 gr ile Adana-Kozan-5, 150.9 gr ile Adana-Ceyhan-20 

bölgeleri ise ortalama altında bir değere sahip oldukları saptanmıştır. Bu durum Şekil 

4.2’de grafiksel olarak daha açık gösterilmiştir. 

Şekil 2. S.4240 Çeşidine Ait 1000 Tohum Ağırlığı (gr) 


200 

180 

160 

140 

120 

100 

80 

60 

40 

20 

0 

1. Bölge 

2. Bölge 

3. Bölge 

4. Bölge 

5. Bölge 

6. Bölge 

7. Bölge 

8. Bölge 

9. Bölge 

10. Bölge 

11. Bölge 

12. Bölge 

13. Bölge 

14. Bölge 

15. Bölge 

16. Bölge 

17. Bölge 

18. Bölge 

19. Bölge 

20. Bölge 

21. Bölge 

22. Bölge 

23. Bölge 

26


4.3. Nova Çeşidine Ait 1000 Tohum Ağırlığı (g) 

Araştırmadan elde edilen Nova çeşidine ait 1000 Tohum Ağırlığı değerleri 


Çizelge 4.3. Nova Soya Çeşidine Ait Farklı Bölgelerden Toplanan Tohum 


1000 Tohum 

1000 Tohum 

No Bölgeler 

No Bölgeler 



1 Osmaniye-Kadirli-1 161.1 14 Mersin-Tarsus-6 160.1 










11 Mersin-Tarsus-3 155.7 24 Adana-Merkez-1 180.5 



Çizelge 4.3’ün incelenmesinden de görüleceği üzere farklı bölgeden toplanan 

örnekler üzerinde yapılan ölçümler sonucu Nova çeşidine ait bin tohum ağırlığı 


incelenmesinden de görüleceği gibi Nova çeşidine ait en yüksek bin dane ağırlığı 

değeri 188.2 gr ile Adana-Karataş-1 ile sağlanan numuneden, en düşük ise 141.8 gr 

ile Osmaniye-Merkez-1 bölgesinden sağlanan numunelerden elde edilmiştir. Bin 

tohum ağırlığı değerleri bakımından bir değerlendirme yapıldığında; 183.6 gr ile 

Osmaniye-Kadirli-3, 179.3 gr ile Osmaniye-Kadirli-5, 181.3 gr ile Osmaniye- 

Merkez-3, 169.3 gr ile Mersin-Tarsus-5, 188.2 gr ile Adana-Karataş-1, 168.2 ile 

Adana-Karataş-2, 170.2 gr ile Adana-Ceyhan-1, 171.0 gr ile Adana-Ceyhan-3, 175.1 

gr ile Adana-Ceyhan-4, 180.5 ile Adana-Merkez-1, 165.3 gr ile Adana-Kozan-2 

27


bölgeleri ortalama üzerinde, 161.1 gr ile Osmaniye-Kadirli-1 ve Adana-Karataş-3, 

159.9 gr ile Osmaniye-Kadirli-2, 148.6 gr ile Osmaniye-Kadirli-4, 141.8 gr 

Osmaniye-Merkez-1, 160.4 ile Osmaniye-Merkez-2, 159.8 gr ile Mersin-Tarsus-1, 

143.8 gr ile Mersin-Tarsus-2, 155.7 gr ile Mersin-Tarsus-3 ve Adana-Ceyhan-2, 

160.6 ile Mersin-Tarsus-4, 160.1 gr ile Mersin-Tarsus-6, 155.1 gr ile Adana-Ceyhan- 

6, 163.7 ile Adana-Kozan-1 bölgeleri ise ortalama altında bir değere sahip oldukları 

saptanmıştır. Bu durum Şekil 4.3’te grafiksel olarak daha açık gösterilmiştir. 

Şekil 4.3. Nova Çeşidine Ait 1000 Tohum Ağırlığı (gr) 


200 

180 

160 

140 

120 

100 

80 

60 

40 

20 

0 

1. Bölge 

2. Bölge 

3. Bölge 

4. Bölge 

5. Bölge 

6. Bölge 

7. Bölge 

8. Bölge 

9. Bölge 

10. Bölge 

11. Bölge 

12. Bölge 

13. Bölge 

14. Bölge 

15. Bölge 

16. Bölge 

17. Bölge 

18. Bölge 

19. Bölge 

20. Bölge 

21. Bölge 

22. Bölge 

23. Bölge 

24. Bölge 

25. Bölge 

26. Bölge 

Çizelge 4.1, 4.2 ve 4.3 incelendiğinde ortalama 1000 Tohum ağırlığı en 

yüksek S.4240 çeşitinde (166.0 gr) saptanmıştır, bunu Nova (164.8 gr) ve A.3935 

(162.2 gr) çeşitleri izlemiştir. Çeşitler arasındaki bu fark, genetik yapılarının farklı 

olmasından kaynaklanmaktadır. Ayrıca, çeşitlerin bölgelere göre de 1000 tohum 

ağırlıkları fark oluşturur (Yel ve Arıoğlu, 1987). 

28


4.4. A 3935 Çeşidine Ait Kırık Tohum Oranı (%) 

Araştırmadan elde edilen A.3935 çeşidine ait Kırık Tohum Oranı değerleri 

bölgelere göre Çizelge 4.4’te ve Şekil 4.4’te ayrı ayrı gösterilmiştir. 


Örneklerinde Saptanan Kırık Tohum Oranı Değerleri 

Kırık Tane 

Kırık Tane 

No Bölgeler 

No Bölgeler 

Oranı (%) 

Oranı (%) 














Çizelge 4.4’ün incelenmesinden de görüleceği üzere farklı bölgeden toplanan 

örnekler üzerinde yapılan ölçümler sonucu A.3935 çeşidine ait kırık tane oranı(%) 

değerleri ortalama %7.2 olarak saptanmıştır. Yine aynı çizelgenin incelenmesinden 

de görüleceği gibi A.3935 çeşidine ait en yüksek kırık tane oranı(%) değeri %18.0 ile 

Adana-Ceyhan-14 ile sağlanan numuneden, en düşük ise %2.6 ile Osmaniye- 

Merkez-5 bölgesinden sağlanan numuneden elde edilmiştir. Kırık tane ağırlığı (%) 

değerleri bakımından bir değerlendirme yapıldığında; %10.2 ile Osmaniye-Kadirli- 

10, %7.7 ile Osmaniye-Kadirli-11, %7.3 ile Osmaniye-Merkez-6, %9.7 ile 

Osmaniye-Merkez-7, %10.3 ile Adana-Merkez-2, %11.1 ile Adana-Ceyhan-7, %14.9 

ile Adana-Ceyhan-8, %8.7 ile Adana-Ceyhan-11, %7.9 ile Adana-Ceyhan-13, %18.0 

ile Adana-Ceyhan-14 bölgeleri ortalama üzerinde, %5.8 ile Osmaniye-Kadirli-6, 

29


%4.8 ile Osmaniye-Kadirli-7, %5.1 ile Osmaniye-Kadirli-8, %5.1 ile Osmaniye- 

Kadirli-9, %2.8 ile Osmaniye-Merkez-4, %2.6 ile Osmaniye-Merkez-5, %6.1 ile 

Mersin-Tarsus-7, %6.3 ile Mersin-Tarsus-8 , %4.4 ile Mersin-Tarsus-9, %7.0 ile 

Adana-Karataş-4, %7.1 ile Adana-Ceyhan-9, %2.7 ile Adana-Ceyhan-10, %3.0 ile 

Adana-Ceyhan-12, %6.4 ile Adana-Kozan-3, %4.3 ile Adana-Kozan-4 bölgeleri ise 

ortalama altında bir değere sahip oldukları saptanmıştır. Bu durum şekil 4.4’te 

grafiksel olarak daha açık gösterilmiştir. 

Şekil 4.4. A.3935 Çeşidine Ait Kırık Tane Oranı (%) 

Kırık Tane Oranı (%) 

18 

16 

14 

12 

10 

8 

6 

4 

2 

0 

30 

1. Bölg e 

2. Bölg e 

3. Bölg e 

4. Bölg e 

5. Bölg e 

6. Bölg e 

7. Bölg e 

8. Bölg e 

9. Bölg e 

10 . Bölge 

11 . Bölge 

12 . Bölge 

13 . Bölge 

14 . Bölge 

15 . Bölge 

16. Bölge 

17. Bölge 

18. Bölge 

19. Bölge 

20. Bölge 

21. Bölge 

22. Bölge 

23. Bölge 

24. Bölge 

25. Bölge


4.5. S.4240 Çeşidine Ait Kırık Tohum Oranı (%) 

Araştırmadan elde edilen S.4240 çeşidine ait Kırık Tohum Oranı değerleri 




Kırık Tohum 

Kırık Tohum 

No Bölgeler 

No Bölgeler 

Oranı ( % ) 

Oranı ( % ) 













Çizelge 4.5‘in incelenmesinden de görüleceği üzere farklı bölgeden toplanan 

örnekler üzerinde yapılan ölçümler sonucu S.4240 çeşidine ait kırık tane oranı (%) 


de görüleceği gibi S.4240 çeşidine ait en yüksek kırık tane oranı (%) değeri %11.7 

ile Adana-Ceyhan-20 ile sağlanan numuneden, en düşük ise %2.0 ile Adana-Ceyhan- 

18 bölgesinden sağlanan numunelerden elde edilmiştir. Kırık Tane Oranı (%) 

değerleri bakımından bir değerlendirme yapıldığında; %7.8 ile Osmaniye-Kadirli-15, 

Mersin-Tarsus-12 ve Adana-Karataş-5, %9.6 ile Osmaniye-Kadirli-16, 6.9 ile 

Mersin-Tarsus-10 ve Mersin-Tarsus-13, 7.6 ile Mersin-Tarsus-14, 9.3 ile Adana- 

Ceyhan-16, %11.7 ile Adana-Ceyhan-20, %6.1 ile Adana-Ceyhan-21 bölgeleri 

ortalama üzerinde, %5.7 ile Osmaniye-Kadirli-12, %4.9 ile Osmaniye-Kadirli-13, 

%3.9 ile Osmaniye-Kadirli-14 ve Adana-Merkez-4, %3.6 ile Osmaniye-Merkez-8, 

31


%4.9 ile Osmaniye-Merkez-9, %5.0 ile Mersin-Tarsus-11, %3.4 ile Adana-Merkez- 

3, %3.1 ile Adana-Kozan-5 ve Adana-Ceyhan-17, %4.6 ile Adana-Ceyhan-15, %2.0 

ile Adana-Ceyhan-18, %5.1 ile Adana-Ceyhan-19 bölgeleri ise ortalama altında bir 

değere sahip oldukları saptanmıştır. Bu durum Şekil 4.5’te grafiksel olarak daha açık 

gösterilmiştir. 

Şekil 4.5. S.4240 Çeşidine Ait Kırık Tane Oranı ( % ) 

Kırık Tane Oranı Değerleri (%) 

12 

10 

8 

6 

4 

2 

0 

1. Bölge 

2. Bölge 

3. Bölge 

4. Bölge 

5. Bölge 

6. Bölge 

7. Bölge 

8. Bölge 

9. Bölge 

10. Bölge 

11. Bölge 

12. Bölge 

13. Bölge 

14. Bölge 

15. Bölge 

16. Bölge 

17. Bölge 

18. Bölge 

19. Bölge 

20. Bölge 

21. Bölge 

22. Bölge 

23. Bölge 

32


4.6. Nova Çeşidine Ait Kırık Tohum Oranı (%) 

Araştırmadan elde edilen S.4240 çeşidine ait 1000 Tohum Ağırlığı değerleri 

bölgelere göre Çizelge 4.6’da ve Şekil 4.6’da ayrı ayrı gösterilmiştir. 



Kırık Tohum 

Kırık Tohum 

No Bölgeler 

No Bölgeler 

Oranı (%) 

Oranı (%) 














Çizelge 4.6’nın incelenmesinden de görüleceği üzere farklı bölgeden toplanan 

örnekler üzerinde yapılan ölçümler sonucu Nova çeşidine ait kırık tane oranı (%) 


de görüleceği gibi Nova çeşidine ait en yüksek kırık tane oranı (%) değeri %10.4 ile 

Mersin-Tarsus-4 ile sağlanan numuneden, en düşük ise %2.0 ile Osmaniye-Kadirli-1 

bölgesinden sağlanan numunelerden elde edilmiştir. Kırık tane oranı (%) değerleri 

bakımından bir değerlendirme yapıldığında; %6.6 ile Osmaniye-Kadirli-2, %5.6 ile 

Osmaniye-Kadirli-5, %6.9 ile Mersin-Tarsus-1, %5.4 ile Mersin-Tarsus-2 ve Adana- 

Kozan-1, %6.3 ile Mersin-Tarsus-3, %10.4 ile Mersin-Tarsus-4, %5.0 ile Mersin- 

Tarsus-6, %5.9 ile Adana-Karataş-3, %7.9 ile Adana-Ceyhan-3, %9.0 ile Adana- 

Ceyhan-4, %7.3 ile Adana-Ceyhan-5, %5.3 ile Adana-Ceyhan-6, %7.2 ile Adana- 

33


Kozan-2 bölgeleri ortalama üzerinde, %2.0 ile Osmaniye-Kadirli-1, %3.0 ile 

Osmaniye-Kadirli-3, %4.1 ile Osmaniye-Kadirli-4, %2.3 ile Osmaniye-Merkez-1, 

%2.6 ile Osmaniye-Merkez-2, %3.1 ile Osmaniye-Merkez-3, %4.4 ile Mersin- 

Tarsus-5 ve Adana-Karataş-2 , %5.0 ile Mersin-Tarsus-6 ve Adana-Ceyhan-2, %3.9 

ile Adana-Karataş-1 ve Adana-Merkez-1, %2.9 ile Adana-Ceyhan-1 bölgeleri ise 

ortalama altında bir değere sahip oldukları saptanmıştır. Bu durum Şekil 4.6’da 


Şekil 4.6. Nova Çeşidine Ait Kırık Tane Oranı (%) 

Kırık Tane Oranı Değerleri (%) 

12 

10 

8 

6 

4 

2 

0 

1. Bölge 

2. Bölge 

3. Bölge 

4. Bölge 

5. Bölge 

6. Bölge 

7. Bölge 

8. Bölge 

9. Bölge 

10. Bölge 

11. Bölge 

12. Bölge 

13. Bölge 

14. Bölge 

15. Bölge 

16. Bölge 

17. Bölge 

18. Bölge 

19. Bölge 

20. Bölge 

21. Bölge 

22. Bölge 

23. Bölge 

24. Bölge 

25. Bölge 

26. Bölge 

Çizelge 4.4, 4.5 ve 4.6 incelendiğinde ortalama Kırık Tohum Oranı (%) en 

yüksek A.3935 çeşitinde (%7.2) saptanmıştır, bunu S.4240 (%5.9) ve Nova (%5.2) 

çeşitleri izlemiştir. Çeşitler arasındaki bu fark, genetik yapılarının farklı olmasından 

kaynaklanmaktadır. Ayrıca, çeşitlerin bölgelere göre de Kırık Tohum Oranı (%) fark 

oluşturur (Sawat, 1992). 

34


4.7. A.3935 Çeşidine Ait Rutubet Oranı (%) 

Araştırmadan elde edilen A.3935 çeşidine ait Rutubet Oranı değerleri 



Örneklerinde Saptanan Rutubet Oranı Değerleri 

Rutubet 

Rutubet 

No Bölgeler 

No Bölgeler 

Oranı (%) 

Oranı (%) 














Çizelge4.7’in incelenmesinden de görüleceği üzere farklı bölgeden toplanan 

örnekler üzerinde yapılan ölçümler sonucu A.3935 çeşidine ait rutubet oranı (%) 


de görüleceği gibi A.3935 çeşidine ait en yüksek rutubet oranı (%) değeri %13.3 ile 

Osmaniye-Merkez-5 ile sağlanan numuneden, en düşük ise %7.9 ile Osmaniye- 

Kadirli-7 bölgesinden sağlanan numunelerden elde edilmiştir. Rutubet oranı (%) 


10 , %11.0 ile Osmaniye-Kadirli-11, %13.0 ile Osmaniye-Merkez-5, %10.7 ile 

Osmaniye-Merkez-6, %11.0 ile Osmaniye-Merkez-7, %10.7 ile Mersin-Tarsus-7, 

%12.1 ile Mersin-Tarsus-8, % 11.8 ile Mersin-Tarsus-8, %10.8 ile Adana-Ceyhan-7, 

%10.8 ile Adana-Ceyhan-8, %10.7 ile Adana-Ceyhan-9, %11.3 ile Adana-Ceyhan-10 

35


%11.0 ile Adana-Ceyhan-13, %11.0 ile Adana-Ceyhan-14, %11.9 ile Adana-Ceyhan- 

12 bölgeleri ortalama üzerinde, %7.9 ile Osmaniye-Kadirli-7, %8.5 ile Osmaniye- 

Kadirli-8, %9.8 ile Osmaniye-Kadirli-9, %9.4 ile Mersin-Tarsus-9, %8.1 ile Adana- 

Karataş-4, %9.2 ile Adana-Ceyhan-11, %9.3 ile Adana-Kozan-3, %9.6 ile Adana- 

Kozan-4 bölgeleri ise ortalama altında bir değere sahip oldukları saptanmıştır. Bu 

durum şekil-4.7’de grafiksel olarak daha açık gösterilmiştir. 

Şekil 4.7. A.3935 Çeşidine Ait Rutubet Oranı (%) 

Rutubet Oranı Değerleri (%) 

14 

12 

10 

8 

6 

4 

2 

0 

1. Bölge 

2. Bölge 

3. Bölge 

4. Bölge 

5. Bölge 

6. Bölge 

7. Bölge 

8. Bölge 

9. Bölge 

10. Bölge 

11. Bölge 

12. Bölge 

13. Bölge 

14. Bölge 

15. Bölge 

16. Bölge 

17. Bölge 

18. Bölge 

19. Bölge 

20. Bölge 

21. Bölge 

22. Bölge 

23. Bölge 

24. Bölge 

25. Bölge 

36


4.8. S.4240 Çeşidine Ait Rutubet Oranı (%) 

Araştırmadan elde edilen S.4240 çeşidine ait Rutubet Oranı değerleri 




Rutubet Oranı 


No Bölgeler 

No Bölgeler 

Değerleri (%) Değerleri (%) 














örnekler üzerinde yapılan ölçümler sonucu S.4240 çeşidine ait rutubet oranı (%) 


de görüleceği gibi S.4240 çeşidine ait en yüksek rutubet oranı (%) değeri %13.4 ile 

Osmaniye-Kadirli-15 ile sağlanan numuneden, en düşük ise %7.8 ile Osmaniye- 

Merkez-8 bölgesinden sağlanan numunelerden elde edilmiştir. Rutubet Oranı (%) 


15 , %11.8 ile Osmaniye-Kadirli-16, %12.1 ile Osmaniye-Merkez-9, %10.9 ile 

Mersin-Tarsus-10, Mersin-Tarsus-13 ve Adana-Ceyhan-16, %10.8 ile Mersin- 

Tarsus-12 ve Adana-Merkez-4, %11.1 ile Adana-Ceyhan-15, %12.0 ile Adana- 

Ceyhan-18, %11.9 ile Adana-Ceyhan-19, %11.8 ile Adana-Ceyhan-20 bölgeleri 

37


ortalama üzerinde, %10.0 ile Osmaniye-Kadirli-12, Adana-Ceyhan-21 ve Adana- 

Karataş-5, %9.8 ile Osmaniye-Kadirli-13, %10.3 ile Osmaniye-Kadirli-14, %7.8 ile 

Osmaniye-Merkez-8, %10.1 ile Mersin-Tarsus-11 ve Adana-Ceyhan-17, %9.6 ile 

Mersin-Tarsus-14, %8.4 ile Adana-Merkez-3, %8.9 ile Adana-Kozan-5 bölgeleri ise 

ortalama altında bir değere sahip oldukları saptanmıştır. Bu durum Şekil 8’de 


Şekil 4.8. S.4240 Çeşidine Ait Rutubet Oranı ( % ) 


14 

12 

10 

8 

6 

4 

2 

0 

1. Bölge 

2. Bölge 

3. Bölge 

4. Bölge 

5. Bölge 

6. Bölge 

7. Bölge 

8. Bölge 

9. Bölge 

10. Bölge 

11. Bölge 

12. Bölge 

13. Bölge 

14. Bölge 

15. Bölge 

16. Bölge 

17. Bölge 

18. Bölge 

19. Bölge 

20. Bölge 

21. Bölge 

22. Bölge 

23. Bölge 

38


4.9. Nova Çeşidine Ait Rutubet Oranı (%) 

Araştırmadan elde edilen Nova çeşidine ait Rutubet Oranı değerleri bölgelere 

göre Çizelge 4.9’da ve Şekil 4.9’da ayrı ayrı gösterilmiştir. 



No Bölgeler 


(%) 

No Bölgeler 


(%) 














Çizelge 4.9’un incelenmesinden de görüleceği üzere farklı bölgeden toplanan 

örnekler üzerinde yapılan ölçümler sonucu Nova çeşidine ait rutubet oranı (%) 


de görüleceği gibi Nova çeşidine ait en yüksek rutubet oranı(%) değeri %13.3 ile 

Osmaniye-Merkez-2’den sağlanan numuneden, en düşük ise %7.9 ile Adana- 

Ceyhan-2 bölgesinden sağlanan numunelerden elde edilmiştir. Rutubet oranı (%) 


%12.4 ile Osmaniye-Kadirli-3, %10.8 ile Osmaniye-Kadirli-5 ve Adana-Karataş-3, 

%13.3 ile Osmaniye-Merkez-2, %10.9 ile Osmaniye-Merkez-3, %11.3 ile Mersin- 

Tarsus-1, %12.1 ile Mersin-Tarsus-5, %12.2 ile Adana-Karataş-2, %12.6 ile Adana- 

Ceyhan-1, %11.8 ile Adana-Ceyhan-5, %11.9 ile Adana-Kozan-1, %12.0 ile Adana- 

39


Kozan-2 bölgeleri ortalama üzerinde, %10.4 ile Osmaniye-Kadirli-2, Mersin-Tarsus- 

4 ve Adana-Merkez-1, %8.6 ile Osmaniye-Kadirli-4, %8.3 ile Osmaniye-Merkez-1, 

%8.7 ile Mersin-Tarsus-2 ve Mersin-Tarsus-2, %9.8 ile Adana-Karataş-1, Adana- 

Ceyhan-3 ve Adana-Ceyhan-4, %7.9 ile Adana-Ceyhan-2, %9.2 ile Adana-Ceyhan-6 


4.9’da grafiksel olarak daha açık gösterilmiştir. 

Şekil.4.9. Nova Çeşidine Ait Rutubet Oranı (%) 


14 

12 

10 

8 

6 

4 

2 

0 

1. Bölge 

2. Bölge 

3. Bölge 

4. Bölge 

5. Bölge 

6. Bölge 

7. Bölge 

8. Bölge 

9. Bölge 

10. Bölge 

11. Bölge 

12. Bölge 

13. Bölge 

14. Bölge 

15. Bölge 

16. Bölge 

17. Bölge 

18. Bölge 

19. Bölge 

20. Bölge 

21. Bölge 

22. Bölge 

23. Bölge 

24. Bölge 

25. Bölge 

26. Bölge 

Çizelge 4.7, 4.8 ve 4.9 incelendiğinde ortalama Rutubet Oranı (%) en yüksek 

Nova çeşitinde (%10.7) saptanmıştır, bunu S.4240 (%10.6) ve A.3935 (%10.6) 


kaynaklanmaktadır. Ayrıca, çeşitlerin bölgelere göre de Rutubet Oranı (%) fark 

oluşturur. Bunun nedeni ise çevre koşulları, hasat zamanı, hasat şekli, yetiştirilen 

bölge farklılığı, stoklanma yeri ve süresinden kaynaklanmaktadır (Öz, 2002). 

40


4.10. A.3935 Çeşidine Ait Safiyet Oranı (%) 

Araştırmadan elde edilen A.3935 çeşidine ait Safiyet Oranı değerleri 



Örneklerinde Saptanan Safiyet Oranı Değerleri 

Safiyet 

Safiyet 

No Bölgeler 

No Bölgeler 

Oranı (%) 

Oranı (%) 

1 Osmaniye-Kadirli-6 38 14 Adana-Merkez-2 60 

2 Osmaniye-Kadirli-7 27 15 Adana-Karataş-4 12 

3 Osmaniye-Kadirli-8 27 16 Adana-Ceyhan-7 59 




7 Osmaniye-Merkez-4 45 20 Adana-Ceyhan-11 49 




11 Mersin-Tarsus-7 27 24 Adana-Kozan-3 71 


13 Mersin-Tarsus-9 54 

Çizelge 4.10’nun incelenmesinden de görüleceği üzere, farklı bölgeden 

toplanan örnekler üzerinde yapılan ölçümler sonucu A.3935 çeşidine ait safiyet oranı 

(%) değerleri ortalama %45 olarak saptanmıştır. Yine aynı çizelgenin 

incelenmesinden de görüleceği gibi A.3935 çeşidine ait en yüksek safiyet oranı 

değeri %91 ile Osmaniye-Kadirli-10 ile sağlanan numuneden, en düşük ise %12 ile 

Adana-Karataş-4 bölgesinden sağlanan numunelerden elde edilmiştir. Safiyet oranı 

(%) değerleri bakımından bir değerlendirme yapıldığında; %91 ile Osmaniye- 

Kadirli-10, %59 ile Osmaniye-Kadirli-11 ve Adana-Ceyhan-7, %45 ile Osmaniye- 

Merkez-4, %61 ile Osmaniye-Merkez-5, %54 ile Mersin-Tarsus-9, %60 ile Adana- 

Merkez-2, %58 ile Adana-Ceyhan-9, %50 ile Adana-Ceyhan-10, %49 ile Adana- 

Ceyhan-11, %71 ile Adana-Kozan-3, %65 ile Adana-Kozan-4 bölgeleri ortalama 

41


üzerinde, %38 ile Osmaniye-Kadirli-6 ve Adana-Ceyhan-12, %27 ile Osmaniye- 

Kadirli-7, Osmaniye-Kadirli-8 ve Mersin-Tarsus-7, %19 ile Osmaniye-Kadirli-9, 

%39 ile Osmaniye-Merkez-6, Osmaniye-Merkez-7 ve Adana-Ceyhan-8, %42 ile 

Mersin-Tarsus-8, %12 ile Adana-Karataş-4, %31 ile Adana-Ceyhan-13, %33 ile 

Adana-Ceyhan-14 bölgeleri ise ortalama altında bir değere sahip oldukları 

saptanmıştır. Bu durum Şekil 4.10’da grafiksel olarak daha açık gösterilmiştir. 

Şekil 4.10. A.3935 Çeşidine Ait Safiyet Oranı (%) 

Safiyet Oranı Değerleri (%) 

1 

0,9 

0,8 

0,7 

0,6 

0,5 

0,4 

0,3 

0,2 

0,1 

0 

1. Bölge 

2. Bölge 

3. Bölge 

4. Bölge 

5. Bölge 

6. Bölge 

7. Bölge 

8. Bölge 

9. Bölge 

10. Bölge 

11. Bölge 

12. Bölge 

13. Bölge 

14. Bölge 

15. Bölge 

16. Bölge 

17. Bölge 

18. Bölge 

19. Bölge 

20. Bölge 

21. Bölge 

22. Bölge 

23. Bölge 

24. Bölge 

25. Bölge 

42


4.11. S.4240 Çeşidine Ait Safiyet Oranı (%) 

Araştırmadan elde edilen S.4240 çeşidine ait Safiyet Oranı değerleri bölgelere 

göre Çizelge 4.11’de ve Şekil 4.11’de ayrı ayrı gösterilmiştir. 


Örneklerinde Saptanan Safiyet Oranı Değerleri 

No Bölgeler 

Safiyet Oranı 

( %) 

43 

No Bölgeler 




3 Osmaniye-Kadirli-14 57 15 Adana-Kozan-5 44 





8 Mersin-Tarsus-10 30 20 Adana-Ceyhan-18 40 





Çizelge 4.11’nin incelenmesinden de görüleceği üzere farklı bölgeden 

toplanan örnekler üzerinde yapılan ölçümler sonucu S.4240 çeşidine ait safiyet oranı 


incelenmesinden de görüleceği gibi S.4240 çeşidine ait en yüksek safiyet oranı (%) 

değeri %93 ile Mersin-Tarsus-14 ile sağlanan numuneden, en düşük ise %27 ile 

Osmaniye-Merkez-9 ve Adana-Merkez-3 bölgesinden sağlanan numunelerden elde 

edilmiştir. Safiyet oranı değerleri bakımından bir değerlendirme yapıldığında; % 45 

ile Osmaniye-Kadirli-12, %57 ile Osmaniye-Kadirli-14 ve Adana-Karataş-5, %48 ile 

Osmaniye-Kadirli-15, %47 ile Mersin-Tarsus-13, %93 ile Mersin-Tarsus-14, %44 ile 

Adana-Kozan-5, %55 ile Adana-Ceyhan-16, %77 ile Adana-Ceyhan-17 ve %51 ile 

Adana-Ceyhan-19 bölgeleri ortalama üzerinde; %43 ile Osmaniye-Kadirli-13, %29 

(%)


ile Osmaniye-Kadirli-16, %41 ile Osmaniye-Merkez-8, %27 ile Osmaniye-Merkez-9 

ve Adana-Merkez-3, %30 ile Mersin-Tarsus-10 ve Adana-Ceyhan-20, %34 ile 

Mersin-Tarsus-11, %38 ile Mersin-Tarsus-12, %39 ile Adana-Merkez-4, %36 ile 

Adana-Ceyhan-15, %40 ile Adana-Ceyhan-18, %37 ile Adana-Ceyhan-21 bölgeleri 

ise ortalama altında bir değere sahip oldukları saptanmıştır. Bu durum Şekil 4.11’de 


Şekil 4.11. S.4240 Çeşidine Ait Safiyet Oranı (%) 


1 

0,9 

0,8 

0,7 

0,6 

0,5 

0,4 

0,3 

0,2 

0,1 

0 

1. Bölge 

2. Bölge 

3. Bölge 

4. Bölge 

5. Bölge 

6. Bölge 

7. Bölge 

8. Bölge 

9. Bölge 

10. Bölge 

11. Bölge 

12. Bölge 

13. Bölge 

14. Bölge 

15. Bölge 

16. Bölge 

17. Bölge 

18. Bölge 

19. Bölge 

20. Bölge 

21. Bölge 

22. Bölge 

23. Bölge 

44


4.12. Nova Çeşidine Ait Safiyet Oranı (%) 

Araştırmadan elde edilen Nova çeşidine ait Safiyet Oranı değerleri bölgelere 


Çizelge 4.12. Nova Çeşidine Ait Farklı Bölgelerden Toplanan Tohum Örneklerinde 

Saptanan Safiyet Oranı Değerleri (%) 


No Bölgeler 

No Bölgeler Safiyet Oranı (%) 

(%) 

1 Osmaniye-Kadirli-1 47 14 Mersin-Tarsus-6 66 










11 Mersin-Tarsus-3 44 24 Adana-Merkez-1 55 




toplanan örnekler üzerinde yapılan ölçümler sonucu Nova çeşidine ait safiyet oranı 


incelenmesinden de görüleceği gibi Nova çeşidine ait en yüksek safiyet oranı (%) 

değeri %73 ile Osmaniye-Merkez-1’den sağlanan numuneden, en düşük ise %13 ile 

Mersin-Tarsus-4 bölgesinden sağlanan numunelerden elde edilmiştir. Safiyet oranı 

(%) değerleri bakımından bir değerlendirme yapıldığında; %47 ile Osmaniye- 

Kadirli-1, %65 ile Osmaniye-Kadirli-4 ve Adana-Karataş-1, %73 ile Osmaniye- 

Merkez-1, %61 ile Osmaniye-Merkez-2, %44 ile Mersin-Tarsus-3, %66 ile Mersin- 

Tarsus-6, %43 ile Adana-Ceyhan-2 ve Adana-Ceyhan-4, %55 ile Adana-Merkez-1, 

%45 ile Adana-Kozan-1 ve %49 ile Adana-Kozan-2 bölgeleri ortalama üzerinde, 

45


%29 ile Osmaniye-Kadirli-2, %41 ile Osmaniye-Kadirli-3, %37 ile Osmaniye- 

Kadirli-5 ve Mersin-Tarsus-2, %33 ile Osmaniye-Merkez-3, %39 ile Mersin-Tarsus- 

1, %13 ile Mersin-Tarsus-4, %35 ile Mersin-Tarsus-5, Adana-Karataş-2 ve Adana- 

Ceyhan-5, %38 ile Adana-Karataş-3, %31 ile Adana-Ceyhan-1, %36 ile Adana- 

Ceyhan-3, %27 ile Adana-Ceyhan-6 bölgeleri ise ortalama altında bir değere sahip 

oldukları saptanmıştır. Bu durum Şekil 4.12’de grafiksel olarak daha açık 

gösterilmiştir. 

Şekil 4.12. Nova Çeşidine Ait Safiyet Oranı (%) 


0,8 

0,7 

0,6 

0,5 

0,4 

0,3 

0,2 

0,1 

0 

1. Bölge 

2. Bölge 

3. Bölge 

4. Bölge 

5. Bölge 

6. Bölge 

7. Bölge 

8. Bölge 

9. Bölge 

10. Bölge 

11. Bölge 

12. Bölge 

13. Bölge 

14. Bölge 

15. Bölge 

16. Bölge 

17. Bölge 

18. Bölge 

19. Bölge 

20. Bölge 

21. Bölge 

22. Bölge 

23. Bölge 

24. Bölge 

25. Bölge 

26. Bölge 

Çizelge 4.10, 4.11 ve 4.12 incelendiğinde ortalama Safiyet Oranı (%) en 

yüksek A.3935 çeşitinde (%45) saptanmıştır, bunu S.4240 (%44) ve Nova (%43) 


kaynaklanmaktadır. Ayrıca, çeşitlerin bölgelere göre de Safiyet Oranı (%) fark 

oluşturur (Sawat, 1992). 

46


4.13. A.3935 Çeşidine Ait Protein Oranı (%) 

Araştırmadan elde edilen A.3935 çeşidine ait Protein Oranı değerleri 



Örneklerinde Saptanan Protein Oranı Değerleri 

Protein 

Protein 

No Bölgeler 

No Bölgeler 

Oranı (%) 

Oranı (%) 














Çizelge 4.13’ün incelenmesinden de görüleceği üzere farklı bölgeden 

toplanan örnekler üzerinde yapılan ölçümler sonucu A.3935 çeşidine ait protein oranı 

(%) değerleri ortalama %35.1 olarak saptanmıştır. Yine aynı çizelgenin 

incelenmesinden de görüleceği gibi A.3935 çeşidine ait en yüksek protein oranı (%) 

değeri %38.2 ile Adana-Ceyhan-8 ve Adana-Ceyhan-12 ile sağlanan numuneden, en 

düşük ise %29.8 ile Osmaniye-Kadirli-7 bölgesinden sağlanan numunelerden elde 

edilmiştir. Yağ oranı ( %) değerleri bakımından bir değerlendirme yapıldığında; 

%37.1 ile Osmaniye-Merkez-5 , %36.4 ile Osmaniye-Merkez-7, %37.2 ile Mersin- 

Tarsus-9, %36.8 ile Adana-Merkez-2 ve Adana-Karataş-4, % 37.1 ile Adana- 

Ceyhan-7, %38.2 ile Adana-Ceyhan-8 ve Adana-Ceyhan-12, %35.7 ile Adana- 

Ceyhan-13, %36.2 ile Adana-Kozan-3, %36.9 ile Adana-Kozan-4 bölgeleri ortalama 

47


üzerinde, %33.3 ile Osmaniye-Kadirli-6, %29.8 ile Osmaniye-Kadirli-7, %33,1 ile 

Adana-Ceyhan-9, %34.3 ile Osmaniye-Kadirli-8 ve Osmaniye-Kadirli-10, %32.9 ile 

Osmaniye-Kadirli-9, %34.1 ile Osmaniye-Kadirli-11, %34.7 ile Osmaniye-Merkez-4 

ve Adana-Ceyhan-10, %32.2 ile Mersin-Tarsus-7, %34.9 ile Mersin-Tarsus-8 ve 

Adana-Ceyhan-14, %34.8 ile Adana-Ceyhan-11 bölgeleri ise ortalama altında bir 

değere sahip oldukları saptanmıştır. Bu durum Şekil 4.13’te grafiksel olarak daha 

açık gösterilmiştir. 

Şekil 4.13. A.3935 Çeşidine Ait Protein Oranı (%) 

Protein Oranı Değerleri (%) 

40 

35 

30 

25 

20 

15 

10 

5 

0 

1. Bölge 

2. Bölge 

3. Bölge 

4. Bölge 

5. Bölge 

6. Bölge 

7. Bölge 

8. Bölge 

9. Bölge 

10. Bölge 

11. Bölge 

12. Bölge 

13. Bölge 

14. Bölge 

15. Bölge 

16. Bölge 

17. Bölge 

18. Bölge 

19. Bölge 

20. Bölge 

21. Bölge 

22. Bölge 

23. Bölge 

24. Bölge 

25. Bölge 

48


4.14. S.4240 Çeşidine Ait Protein Oranı (%) 

Araştırmadan elde edilen S.4240 çeşidine ait Protein Oranı değerleri 




Protein Oranı 

ProteinOranı 

No Bölgeler 

No Bölgeler 

(%) 

(%) 













Çizelge 4.14’ün incelenmesinden de görüleceği üzere farklı bölgeden 

toplanan örnekler üzerinde yapılan ölçümler sonucu S.4240 çeşidine ait protein oranı 


incelenmesinden de görüleceği gibi S.4240 çeşidine ait en yüksek protein oranı (%) 

değeri %39.9 ile Mersin-Tarsus-13 ile sağlanan numuneden, en düşük ise %29.8 ile 

Osmaniye-Kadirli-14 bölgesinden sağlanan numunelerden elde edilmiştir. Protein 

oranı (%) değerleri bakımından bir değerlendirme yapıldığında; %36.8 ile Osmaniye- 

Kadirli-15, %37.8 ile Osmaniye-Kadirli-16, %38.2 ile Osmaniye-Merkez-8, %36.4 

ile Osmaniye-Merkez-9 ve Adana-Merkez-4, %35.7 ile Mersin-Tarsus-10 ve Adana- 

Kozan-5, %35.4 ile Mersin-Tarsus-12, %39.9 ile Mersin-Tarsus-13 , %36.1 ile 

Adana-Ceyhan-17, %37.5 ile Adana-Ceyhan-18, %35.1 ile Adana-Ceyhan-20 

49


bölgeleri ortalama üzerinde, %34.3 ile Osmaniye-Kadirli-12 , %31.9 ile Osmaniye- 

Kadirli-13, %29.8 ile Osmaniye-Kadirli-14, %33.1 ile Mersin-Tarsus-11 ve Adana- 

Ceyhan-19, %33.4 ile Mersin-Tarsus-14, %34.4 ile Adana-Merkez-3, %33.9 ile 

Adana-Karataş-5, %34.1 ile Adana-Ceyhan-15, %31.7 ile Adana-Ceyhan-16, %31.8 

ile Adana-Ceyhan-21 bölgeleri ise ortalama altında bir değere sahip oldukları 

saptanmıştır. Bu durum Şekil 4.14’de grafiksel olarak daha açık gösterilmiştir. 

Şekil 4.14. S.4240 Çeşidine Ait Protein Oranı (%) 


40 

35 

30 

25 

20 

15 

10 

5 

0 

1. Bölge 

2. Bölge 

3. Bölge 

4. Bölge 

5. Bölge 

6. Bölge 

7. Bölge 

8. Bölge 

9. Bölge 

10. Bölge 

11. Bölge 

12. Bölge 

13. Bölge 

14. Bölge 

15. Bölge 

16. Bölge 

17. Bölge 

18. Bölge 

19. Bölge 

20. Bölge 

21. Bölge 

22. Bölge 

23. Bölge 

50


4.15. Nova Çeşidine Ait Protein Oranı (%) 

Araştırmadan elde edilen Nova çeşidine ait Protein Oranı değerleri bölgelere 

göre Çizelge 4.15’te ve Şekil 4.15’te ayrı ayrı gösterilmiştir. 



Bölgeler Protein Oranı No Bölgeler Protein Oranı 

(%) 















örnekler üzerinde yapılan ölçümler sonucu Nova çeşidine ait protein oranı (%) 


de görüleceği gibi Nova çeşidine ait en yüksek protein oranı (%) değeri %39.9 ile 

Osmaniye-Merkez-3 ile sağlanan numuneden, en düşük ise %24.5 ile Adana- 

Ceyhan-1 bölgesinden sağlanan numunelerden elde edilmiştir. Protein oranı (%) 


%39.5 ile Osmaniye-Kadirli-5, %36.6 ile Osmaniye-Merkez-1, %37.1 ile Osmaniye- 

Merkez-2, %39.9 ile Osmaniye-Merkez-3, %34.7 ile Mersin-Tarsus-3 ve Mersin- 

Tarsus-5, %36.1 ile Mersin-Tarsus-4 ve Adana-Kozan-1, %35.7 ile Adana-Karataş-2, 

Adana-Ceyhan-3 ve Adana-Kozan-2, %38.1 ile Adana-Ceyhan-4, %35.9 ile Adana- 

51 

(%)


Ceyhan-6, %36.7 ile Adana-Merkez-1 bölgeleri ortalama üzerinde, %32.8 ile 

Osmaniye-Kadirli-2, %34.3 ile Osmaniye-Kadirli-3 ve Adana-Ceyhan-5, %31.7 ile 

Osmaniye-Kadirli-4, %33.5 ile Mersin-Tarsus-1, %32.9 ile Mersin-Tarsus-2, %31.6 

ile Mersin-Tarsus-6 ve Adana-Ceyhan-2, %31.5 ile Adana-Karataş-1, %34.1 ile 

Adana-Karataş-3, %24.5 ile Adana-Ceyhan-1 bölgeleri ise ortalama altında bir 

değere sahip oldukları saptanmıştır. Bu durum Şekil 4.15’te grafiksel olarak daha 


Şekil 4.15. Nova Çeşidine Ait Protein Oranı (%) 


40 

35 

30 

25 

20 

15 

10 

5 

0 

1. Bölge 

2. Bölge 

3. Bölge 

4. Bölge 

5. Bölge 

6. Bölge 

7. Bölge 

8. Bölge 

9. Bölge 

10. Bölge 

11. Bölge 

12. Bölge 

13. Bölge 

14. Bölge 

15. Bölge 

16. Bölge 

17. Bölge 

18. Bölge 

19. Bölge 

20. Bölge 

21. Bölge 

22. Bölge 

23. Bölge 

24. Bölge 

25. Bölge 

26. Bölge 

Çizelge 4.13, 4.14 ve 4.15 incelendiğinde ortalama Protein Oranı (%) en 

yüksek A.3935 çeşitinde (%35.1) saptanmıştır, bunu S.4240 (%34.9) ve Nova 

(%34.7) çeşitleri izlemiştir. Çeşitler arasındaki bu fark, genetik yapılarının farklı 

olmasından kaynaklanmaktadır. Ayrıca, çeşitlerin bölgelere göre de Protein Oranı 

(%) fark oluşturur (Özcan, 1989). 

52


4.16. A.3935 Çeşidine Ait Yağ Oranı (%) 

Araştırmadan elde edilen A.3935 çeşidine ait Yağ Oranı değerleri bölgelere 

göre Çizelge 4.16’da ve Şekil 4.16’da ayrı ayrı gösterilmiştir. 


Örneklerinde Saptanan Yağ Oranı Değerleri 

Yağ 

Yağ 

Bölgeler 

No Bölgeler 

Oranı (%) 

Oranı (%) 














Çizelge 4.16’nın incelenmesinden de görüleceği üzere farklı bölgeden 

toplanan örnekler üzerinde yapılan ölçümler sonucu A.3935 çeşidine ait yağ oranı 


incelenmesinden de görüleceği gibi A.3935 çeşidine ait en yüksek yağ oranı (%) 

değeri %23.9 ile Osmaniye-Kadirli-9 ile sağlanan numuneden, en düşük ise %17.4 

ile Adana-Ceyhan-12 bölgesinden sağlanan numunelerden elde edilmiştir. Yağ oranı 

(%) değerleri bakımından bir değerlendirme yapıldığında; %21.3 ile Osmaniye- 

Kadirli-6, Osmaniye-Kadirli-7 ve Osmaniye-Kadirli-8 , %23.9 ile Osmaniye-Kadirli- 

9, % 22.1 ile Osmaniye-Kadirli-11, %20.9 ile Osmaniye-Merkez-5, %21.4 ile 

Osmaniye-Merkez-7, %21.1 ile Mersin-Tarsus-7, %20.9 ile Mersin-Tarsus-8, %21.5 

ile Mersin-Tarsus-9, %21.5 ile Adana-Merkez-2, %23.3 ile Adana-Karataş-4, %20.7 

53


ile Adana-Ceyhan-8, %21.1 ile Adana-Ceyhan-13, %20.6 ile Adana-Kozan-3 

bölgeleri ortalama üzerinde, %18.4 ile Osmaniye-Kadirli-10, %18.2 ile Osmaniye- 

Merkez-4, %20.4 ile Osmaniye-Merkez-6, %18.8 ile Adana-Ceyhan-7, %19.2 ile 

Adana-Ceyhan-9, %19.7 ile Adana-Ceyhan-10, %19.1 ile Adana-Ceyhan-11, %17.4 

ile Adana-Ceyhan-12, %20.3 ile Adana-Ceyhan-14, %20.1 ile Adana-Kozan-4 


4.16’da grafiksel olarak daha açık gösterilmiştir. 

Şekil 4.16. A.3935 Çeşidine Ait Yağ Oranı (%) 

Yağ Oranı Değerleri (%) 

25 

20 

15 

10 

5 

0 

1. Bölge 

2. Bölge 

3. Bölge 

4. Bölge 

5. Bölge 

6. Bölge 

7. Bölge 

8. Bölge 

9. Bölge 

10. Bölge 

11. Bölge 

12. Bölge 

13. Bölge 

14. Bölge 

15. Bölge 

16. Bölge 

17. Bölge 

18. Bölge 

19. Bölge 

20. Bölge 

21. Bölge 

22. Bölge 

23. Bölge 

24. Bölge 

25. Bölge 

54


4.17. S.4240 Çeşidine Ait Yağ Oranı (%) 

Araştırmadan elde edilen S.4240 çeşidine ait Yağ Oranı değerleri bölgelere 




Yağ Oranı 

Yağ Oranı 

No Bölgeler 

No Bölgeler 

( %) 

(%) 














toplanan örnekler üzerinde yapılan ölçümler sonucu S.4240 çeşidine ait yağ oranı 


incelenmesinden de görüleceği gibi S.4240 çeşidine ait en yüksek yağ oranı (%) 

değeri %23.2 ile Osmaniye-Kadirli-13 ile sağlanan numuneden, en düşük ise %15.1 

ile Adana-Ceyhan-19 bölgesinden sağlanan numunelerden elde edilmiştir.Yağ 

oranları değerleri bakımından bir değerlendirme yapıldığında; %21.8 ile Osmaniye- 

Kadirli-12, %23.2 ile Osmaniye-Kadirli-13, %21.5 ile Osmaniye-Kadirli-14, %20.9 

ile Osmaniye-Kadirli-16, %20.8 ile Osmaniye-Merkez-8, %19.9 ile Osmaniye- 

Merkez-9, %21.5 ile Mersin-Tarsus-10, %20.9 ile Mersin-Tarsus-11, %21.3 ile 

Mersin-Tarsus-12, %19.9 ile Mersin-Tarsus-13, Adana-Karataş-5, Adana-Ceyhan-20 

55


ve Adana-Ceyhan-21, %20.7 ile Mersin-Tarsus-14 ve Adana-Kozan-5, %22.1 ile 

Adana-Merkez-3 ve Adana-Merkez-4, %20.2 ile Adana-Ceyhan-17 bölgeleri 

ortalama üzerinde, %15.7 ile Osmaniye-Kadirli-15, %15.6 ile Adana-Ceyhan-15, 

%15.4 ile Adana-Ceyhan-16, %15.3 ile Adana-Ceyhan-18, %15.1 ile Adana-Ceyhan- 

19 bölgeleri ise ortalama altında bir değere sahip oldukları saptanmıştır. Bu durum 

Şekil 4.17’de grafiksel olarak daha açık gösterilmiştir. 

Şekil 4.17. A.3935 Çeşidine Ait Yağ Oranı (%) 


25 

20 

15 

10 

5 

0 

1. Bölge 

2. Bölge 

3. Bölge 

4. Bölge 

5. Bölge 

6. Bölge 

7. Bölge 

8. Bölge 

9. Bölge 

10. Bölge 

11. Bölge 

12. Bölge 

13. Bölge 

14. Bölge 

15. Bölge 

16. Bölge 

17. Bölge 

18. Bölge 

19. Bölge 

20. Bölge 

21. Bölge 

22. Bölge 

23. Bölge 

24. Bölge 

25. Bölge 

56


4.18. Nova Çeşidine Ait Yağ Oranı (%) 

Araştırmadan elde edilen Nova çeşidine ait Yağ Oranı değerleri bölgelere 




Yağ Oranı 

Yağ Oranı 

No Bölgeler 

No Bölgeler 

(%) 

(%) 















örnekler üzerinde yapılan ölçümler sonucu Nova çeşidine ait yağ oranı (%) değerleri 

ortalama %20.7 olarak saptanmıştır. Yine aynı çizelgenin incelenmesinden de 

görüleceği gibi Nova çeşidine ait en yüksek yağ oranı (%) değeri %24.2 ile 

Osmaniye-Kadirli-3’ten sağlanan numuneden, en düşük ise %16.0 ile Adana- 

Ceyhan-2 bölgesinden sağlanan numunelerden elde edilmiştir. Yağ oranı (%) 


Osmaniye-Merkez-2, Mersin-Tarsus-1, Mersin-Tarsus-3 ve Adana-Karataş-1, %21.6 

ile Osmaniye-Kadirli-2, %24.2 ile Osmaniye-Kadirli-3, %21.2 ile Osmaniye-Kadirli- 

5, %21.3 ile Osmaniye-Merkez-1, Mersin-Tarsus-4, Mersin-Tarsus-5 ve Adana- 

Kozan-1, %20.9 ile Osmaniye-Merkez-2, Mersin-Tarsus-1, Mersin-Tarsus-3 ve 

57


Adana-Karataş-1, %21.1 ile Osmaniye-Merkez-3, %20.8 ile Mersin-Tarsus-2, %22.4 

ile Adana-Karataş-2, %21.0 ile Adana-Ceyhan-3 ve Adana-Ceyhan-6, %21.9 ile 

Adana-Ceyhan-4, %21.8 ile Adana-Merkez-1 bölgeleri ortalama üzerinde, %20.1 ile 

Osmaniye-Kadirli-4, %20.2 ile Mersin-Tarsus-6, %20.6 ile Adana-Karataş-3, %19.9 

ile Adana-Ceyhan-1, %16.0 ile Adana-Ceyhan-2, %16.9 ile Adana-Ceyhan-5, %18.8 

ile Adana-Kozan-2 bölgeleri ise ortalama altında bir değere sahip oldukları 

saptanmıştır. Bu durum Şekil 4.18’de grafiksel olarak daha açık gösterilmiştir. 

Şekil 4.18. Nova Çeşidine Ait Yağ Oranı (%) 


25 

20 

15 

10 

5 

0 

1. Bölge 

2. Bölge 

3. Bölge 

4. Bölge 

5. Bölge 

6. Bölge 

7. Bölge 

8. Bölge 

9. Bölge 

10. Bölge 

11. Bölge 

12. Bölge 

13. Bölge 

14. Bölge 

15. Bölge 

16. Bölge 

17. Bölge 

18. Bölge 

19. Bölge 

20. Bölge 

21. Bölge 

22. Bölge 

23. Bölge 

24. Bölge 

25. Bölge 

26. Bölge 

Çizelge 4.16, 4.17 ve 4.18 incelendiğinde ortalama Yağ Oranı (%) en yüksek 

Nova çeşitinde (%20.73) saptanmıştır, bunu A.3935 (%20.6) ve S.4240 (%19.8) 


kaynaklanmaktadır. Ayrıca, çeşitlerin bölgelere göre de Yağ Oranı (%) fark oluşturur 

(Tuncer, 1990). 

58


4.19. A.3935 Çeşidine Ait Dekara Tohum Verimi (kg/da) 

Araştırmadan elde edilen A.3935 çeşidine ait Dekara Tohum Verimi değerleri 



Örneklerinde Saptanan Dekara Tohum Verimi Değerleri 

TohumVerimi 

TohumVerimi 

No Bölgeler 

No Bölgeler 

(kg/da) 

(kg/da) 














Çizelge 4.19’un incelenmesinden de görüleceği üzere farklı bölgeden 

toplanan örnekler üzerinde yapılan ölçümler sonucu A.3935 çeşidine ait tohum 

verimi (kg/da) değerleri ortalama 354.4 kg/da olarak saptanmıştır. Yine aynı 

çizelgenin incelenmesinden de görüleceği gibi A.3935 çeşidine ait en yüksek tohum 

verimi (kg/da) değeri 430 kg/da ile Osmaniye-Kadirli-10 ile sağlanan numuneden, en 

düşük ise 260 kg/da ile Adana-Kozan-3 bölgesinden sağlanan numunelerden elde 

edilmiştir. Tohum Verim Değerleri (kg/da) bakımından bir değerlendirme 

yapıldığında; 380 kg/da ile Osmaniye-Kadirli-6 , 400 kg/da ile Osmaniye-Kadirli-7, 

Osmaniye-Merkez-4 ve Adana-Ceyhan-10, 430 kg/da ile Osmaniye-Kadirli-10, 360 

kg/da ile bölgeleri Mersin-Tarsus-7,Adana-Ceyhan-13 ve Adana-Ceyhan-14, 370 

kg/da Mersin-Tarsus-8, 410 kg/da Mersin-Tarsus-9, 420 kg/da ile Adana-Merkez-2 

59


ve Adana-Ceyhan-9 ortalama üzerinde, 340 kg/da ile Osmaniye-Kadirli-8 ve Adana- 

Kozan-4, 280 kg/da ile Osmaniye-Kadirli-9, 350 kg/da ile Osmaniye-Kadirli-11, 

Osmaniye-Merkez-5 ve Osmaniye-Merkez-7, 330 kg/da ile Osmaniye-Merkez-6 ve 

Adana-Ceyhan-11, 300 kg/da ile Adana-Karataş-4, Adana-Ceyhan-7 ve Adana- 

Ceyhan-8, 320 kg/da ile Adana-Ceyhan-12, 260 kg/da ile Adana-Kozan-3 bölgeleri 

ise ortalama altında bir değere sahip oldukları saptanmıştır. Bu durum Şekil 4.19’da 


Şekil 4.19. A.3935 Çeşidine Ait Dekara Tohum Verimi (kg/da) 

Dekara Tohum Verimi Değerleri (kg/da) 

450 

400 

350 

300 

250 

200 

150 

100 

50 

0 

1. Bölge 

2. Bölge 

3. Bölge 

4. Bölge 

5. Bölge 

6. Bölge 

7. Bölge 

8. Bölge 

9. Bölge 

10. Bölge 

11. Bölge 

12. Bölge 

13. Bölge 

14. Bölge 

15. Bölge 

16. Bölge 

17. Bölge 

18. Bölge 

19. Bölge 

20. Bölge 

21. Bölge 

22. Bölge 

23. Bölge 

24. Bölge 

25. Bölge 

60


4.20. S.4240 Çeşidine Ait Dekara Tohum Verimi (kg/da) 

Araştırmadan elde edilen S.4240 çeşidine ait Dekara Tohum Verimi değerleri 




Tohum Verimi 

Tohum Verimi 

No Bölgeler 

No Bölgeler 

(kg/da) 

(kg/da) 



3 Osmaniye-Kadirli-14 330 15 Adana-Kozan-5 360 











toplanan örnekler üzerinde yapılan ölçümler sonucu S.4240 çeşidine ait tohum 

verimi (%) değerleri ortalama 367.8 olarak saptanmıştır. Yine aynı çizelgenin 

incelenmesinden de görüleceği gibi S.4240 çeşidine ait en yüksek tohum verimi (kg/) 

değeri 430 kg/da ile Osmaniye-Kadirli-15 ve Adana-Merkez-3 ile sağlanan 

numuneden, en düşük ise 260 kg/da ile Mersin-Tarsus-12 bölgesinden sağlanan 

numunelerden elde edilmiştir. Tohum verimi (kg/da) değerleri bakımından bir 

değerlendirme yapıldığında; 390 kg/da ile Osmaniye-Kadirli-12, 430 kg/da ile 

Osmaniye-Kadirli-15 ve Adana-Merkez-3, 380 kg/da ile Osmaniye-Kadirli-16, 

Adana-Merkez-4, Adana-Ceyhan-17, Adana-Ceyhan-18, Adana-Ceyhan-19, 420 

kg/da ile Mersin-Tarsus-11 ve Osmaniye-Merkez-8, 370 kg/da ile Adana-Ceyhan-15, 

61


400 kg/da ile Adana-Karataş-5, Adana-Ceyhan-20 ve Adana-Ceyhan-21 bölgeleri 

ortalama üzerinde, 350 kg/da ile Osmaniye-Kadirli-13, 330 kg/da ile Osmaniye- 

Kadirli-14, 300 kg/da ile Mersin-Tarsus-10, 320 kg/da ile Mersin-Tarsus-13 ve 

Mersin-Tarsus-14, 360 kg/da ile Adana-Kozan-5, 280 kg/da ile Adana-Ceyhan-16 


4.20’de grafiksel olarak daha açık gösterilmiştir. 

Şekil 4.20. S.4240 Çeşidine Ait Dekara Tohum Verimi (kg/da) 


450 

400 

350 

300 

250 

200 

150 

100 

50 

0 

1. Bölge 

2. Bölge 

3. Bölge 

4. Bölge 

5. Bölge 

6. Bölge 

7. Bölge 

8. Bölge 

9. Bölge 

10. Bölge 

11. Bölge 

12. Bölge 

13. Bölge 

14. Bölge 

15. Bölge 

16. Bölge 

17. Bölge 

18. Bölge 

19. Bölge 

20. Bölge 

21. Bölge 

22. Bölge 

23. Bölge 

62


4.21. Nova Çeşidine Ait Dekara Tohum Verimi (kg/da) 

Araştırmadan elde edilen Nova çeşidine ait Dekara Tohum Verimi değerleri 




Tohum Verimi 

Tohum Verimi 

No Bölgeler 

No Bölgeler 

(kg/da) 

(kg/da) 

1 Osmaniye-Kadirli-1 320 14 Mersin-Tarsus-6 400 










11 Mersin-Tarsus-3 360 24 Adana-Merkez-1 380 


13 Adana-Ceyhan-3 390 26 Adana-Kozan-2 430 


örnekler üzerinde yapılan ölçümler sonucu Nova çeşidine ait tohum verimi (kg/da) 

değerleri ortalama 353.0 olarak saptanmıştır. Yine aynı çizelgenin incelenmesinden 

de görüleceği gibi Nova çeşidine ait en yüksek tohum verimi (kg/da) değeri 480 

kg/da ile Adana-Karataş-3 sağlanan numuneden, en düşük ise 230 kg/da ile 

Osmaniye-Merkez-1’den bölgesinden sağlanan numunelerden elde edilmiştir. Tohum 

verimi (kg/da) değerleri bakımından bir değerlendirme yapıldığında; 370 kg/da ile 

Osmaniye-Kadirli-2 ve Adana-Ceyhan-1, 410 kg/da ile Osmaniye-Merkez-2, 400 

kg/da ile Mersin-Tarsus-2 ve Mersin-Tarsus-6, 360 kg/da ile Mersin-Tarsus-3, 

Mersin-Tarsus-4, Adana-Karataş-2, Adana-Ceyhan-2 ve Adana-Ceyhan-3, 390 kg/da 

ile Adana-Ceyhan-3, 480 kg/da ile Adana-Karataş-3, 380 kg/da ile Adana-Merkez-1 

63


ve Adana-Kozan-1, 430 kg/da ile Adana-Kozan-2 bölgeleri ortalama üzerinde, 320 

kg/da ile Osmaniye-Kadirli-1, Osmaniye-Kadirli-3, Mersin-Tarsus-1, Adana- 

Ceyhan-6, 340 kg/da ile Osmaniye-Kadirli-4 ve Adana-Ceyhan-5, 300 kg/da ile 

Osmaniye-Kadirli-5, Adana-Karataş-1 ve Adana-Ceyhan-4, 230 kg/da ile Osmaniye- 

Merkez-1, 280 kg/da ile Osmaniye-Merkez-3 bölgeleri ise ortalama altında bir 

değere sahip oldukları saptanmıştır. Bu durum Şekil 4.21’de grafiksel olarak daha 


Şekil 4.21. Nova Çeşidine Ait Dekara Tohum Verimi (kg/da) 


500 

450 

400 

350 

300 

250 

200 

150 

100 

50 

0 

1. Bölge 

2. Bölge 

3. Bölge 

4. Bölge 

5. Bölge 

6. Bölge 

7. Bölge 

8. Bölge 

9. Bölge 

10. Bölge 

11. Bölge 

12. Bölge 

13. Bölge 

14. Bölge 

15. Bölge 

16. Bölge 

17. Bölge 

18. Bölge 

19. Bölge 

20. Bölge 

21. Bölge 

22. Bölge 

23. Bölge 

24. Bölge 

25. Bölge 

26. Bölge 

Çizelge 4.19, 4.20 ve 4.21 incelendiğinde ortalama Dekara Tohum Verimi 

(kg/da) en yüksek S.4240 çeşitinde (367.8 kg/da) saptanmıştır, bunu A.3935 (354.4 

kg/da) ve Nova (353 kg/da) çeşitleri izlemiştir. Çeşitler arasındaki bu fark, genetik 

yapılarının farklı olmasından kaynaklanmaktadır. Ayrıca, çeşitlerin bölgelere göre de 

Dekara Tohum Verimi (kg/da) fark oluşturur (El Banna ve ark., 1994). 

64

5. SONUÇ VE ÖNERİLER Okşan SARIMEHMETOĞLU 

5. SONUÇ VE ÖNERİLER 

Araştırma sonuçlarına göre; incelenen özellikler bakımından çeşitler 

arasındaki fark önemli çıkmıştır. Aynı şekilde bölgeler arasında da farklılıklar 

saptanmıştır. Buna göre ortalama değerler incelendiğinde, 

Ortalama 1000 Tohum ağırlığı en yüksek S.4240 çeşitinde (166.0 gr) 

saptanmıştır, bunu Nova (164.8 gr) ve A.3935 (162.2 gr) çeşitleri izlemiştir. 

Çeşitlerin bölgelere göre de 1000 tohum ağırlıkları arasında farklılık bulunmuştur. 

Ortalama Kırık Tohum Oranı (%) en yüksek A.3935 çeşitinde (%7.2) 

saptanmıştır, bunu S.4240 (%5.9) ve Nova (%5.2) çeşitleri izlemiştir. Çeşitlerin 

bölgelere göre de Kırık Tohum Oranları (%) farklı oluşmuştur. 

Ortalama Rutubet Oranı (%) en yüksek Nova çeşitinde (%10.7) saptanmıştır, 

bunu S.4240 (%10.6) ve A.3935 (%10.6) çeşitleri izlemiştir. Çeşitlerin bölgelere 

göre de Rutubet Oranı (%) değerleri arasında farklılık oluşmuştur. 

Ortalama Safiyet Oranı (%) en yüksek A.3935 çeşitinde (%45) saptanmıştır, 

bunu S.4240 (%44) ve Nova (%43) çeşitleri izlemiştir. Çeşitlerin bölgelere göre de 

Safiyet Oranları (%) farklı bulunmuştur. 

Ortalama Protein Oranı (%) en yüksek A.3935 çeşitinde (%35.1) 

saptanmıştır, bunu S.4240 (%34.9) ve Nova (%34.7) çeşitleri izlemiştir. Çeşitlerin 

bölgelere göre de Protein Oranları (%) farklı bulunmuştur. 

Ortalama Yağ Oranı (%) en yüksek Nova çeşitinde (%20.73) saptanmıştır, 

bunu A.3935 (%20.6) ve S.4240 (%19.8) çeşitleri izlemiştir. Çeşitlerin bölgelere 

göre de Yağ Oranları (%) farklı bulunmuştur. 

Ortalama Dekara Tohum Verimi (kg/da) en yüksek S.4240 çeşitinde (367.8 

kg/da) saptanmıştır, bunu A.3935 (354.4 kg/da) ve Nova (353 kg/da) çeşitleri 

izlemiştir. Çeşitlerin bölgelere göre de Dekara Tohum Verimi (kg/da) farklı 

oluşmuştur. 

Sonuç olarak; 1000 Tohum Ağırlığı (kg/da) en yüksek S.4240 (190.7 kg/da) 

çeşidinde saptanmıştır. Kırık tohum oranı (%) bakımından en yüksek değer A.3935 

(%18) çeşidinde, Rutubet Oranı (%) bakımından en yüksek değer S.4240 (%13.4) 

çeşidinde, Safiyet Oranı (%) bakımından en yüksek değer S.4240 (%93) çeşidinde, 

65

5. SONUÇ VE ÖNERİLER Okşan SARIMEHMETOĞLU 

Protein Oranı (%) bakımından en yüksek değer S.4240 (%39.9) ve Nova (%39.9) 

çeşitlerinde, Yağ Oranı (%) bakımından en yüksek değer Nova (%24.2) çeşidinde ve 

Dekara Tohum Verimi (kg/da) bakımından da en yüksek değer Nova (480 kg/da) 

olarak saptanmıştır. Buna göre; A.3935, S.4240 ve Nova çeşitlerinin ikinci ürün 

ekimlerinin İçel, Adana ve Osmaniye illerinde uygun olduğu tespit edilmiştir. 

66

6. KAYNAKLAR 

AKÇALI, E., 1995. Çukurova Bölgesinde İkinci Ürün Soya Yetiştiriciliğinde Farklı 

Ekim Zamanı ve Sıra Arası Uzaklığın Verim ve Bazı Bitkisel 

Özelliklere Etkisi Üzerine Bir Araştırma. Ç. Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, 

Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Adana. 

ALPAY, F., 2003. Dünyada ve Tükiye’de Soya Gıdaları. Soya Gıdaları ve Soya Unu 

Semineri Notları, Adana, 26 Eylül 2003. 

ANONİM, 1984. Adana Zirai Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, 1984 II. Ürün Soya 

Tarımı Yayın No: 4, Antalya. 

ANONİM, 1986. Adana Zirai Araştırma Müdürlüğü, Soya Araştırma Projesi 1986 

Yılı Geliştirme Raporu. Adana. 

ANONİM, 2004a. Osmaniye Meteroloji İşleri Bölge Müdürlüğü, 2004. 

ANONİM, 2004b. Adana Meteroloji İşleri Bölge Müdürlüğü, 2004. 

ANONİM, 2004c. İçel Meteroloji İşleri Bölge Müdürlüğü, 2004. 

ANONİM, 2004d. Çukobirlik Yağ Fabrikası Müdürü, Mahmut Sarımehmetoğlu. 

ANONİM, 2005. Çukobirlik Yağ Fabrikası Müdürü, Mahmut Sarımehmetoğlu. 

ARIOĞLU, H.H. ve T. ERSOY, 1987. Yetiştirme Süresindeki Yüksek Sıcaklığın 

Soyanın Tohum Verimine Etkileri Üzerinde Bir Araştırma. Doğal Doğa 

Bilim Dergisi Tar. ve Or. Dergisi 11 ( 2 ): 262-268, Ankara. 

ARIOĞLU, H.H., 2002. Yağ Bitkileri Yetiştirme ve Islahı Ders Kitapları Yayın 

No:A-70, Ç.Ü.Ziraat Fakültesi Ofset Atölyesi, 204 s., Adana. 

ARSLAN, M., 1990. Çukurova Koşullarında 2.ürün olarak yetiştirilebilecek yeni 

soya (Glycine Max L. Merr) çeşitleri üzerindebir araştırma. 1990, 

Yüksek Lisans, sayfa sayısı 80 D. Baş No: 927. 

ATAKİŞİ, İ.K. 1978. Çukurova’da 2. ürün olarak yetiştirilebilecek soya çeşitlerinin 

önemli tarımsal ve kalite özellikleri üzerine araştırmalar. Çukurova 

Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları 126. bilimsel İnceleme ve 

Araştırma Tezleri 20,1-54. 1978. 

67

BOARD, J.E., HARVİLLE, B.G., ANA SAXTON, A.M., 1990. Branch Dry 

Weight in Relationto Yield Increases in Narrow Soybean. Agronomy 

Journal, v:82, May-June. 

BOERMA, H.R., ASHLEY, D.A., 1982. Irrigation Row Spacing and Genotype 

Effects on Late and Ultra-late Planted Soybeans. Agronomy Journal 74. 

Nov-Dec. 

BOQUET, D.J., WALKER, D.M., COCO, A., 1984. Soybean Plant Density 

Planting Date Study. Annual Progress Report. 64-65. 

BOQUET, D.J., 1990. Plant Population Dendity Ana Row Spacing Effect on 

Soybean at Post-Optimal Planting Dates. Agronomy Journal, V:82, 

p.59-64. 

BOYDAK, E., İŞLER, N., 1995. Şanlıurfa Koşullarında, II. Ürün Olarak, Bazı Soya 

Çeşitlerinin Dört Farklı Sıra Arasında Önemli Tarımsal Karakterlerinin 

Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Harran Üniversitesi Ziraat 

Fakültesi Dergisi, 1(3), 67-80. 

BOZKURT, S., YILDIRIM, B., DARICIOĞLU, H., 1987. T.C Tarım ve Köy 

İşleri Bakanlığı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü 

Yayını, Yayın No:14. 

BULLOCK, D, S. KHAN, A. RAYBURN, 1998. Soybean Yield Responce to 

Narrow Rows is Largely Due to Enhanced Early Growth. Crop Science, 

38(4): 1011-1016. 

CORDONNIER, M.J., JOHNSON, T.J., 1983. Effect of Wastewater Irrigation and 

Plant and Row Spacing on Soybean Yield and Development. 

Agronomy Journal, vol:75, Nov-Dec, 908-913. 

COSTA, J.A., OPLINGER, E.S., PENDLETON, J.W., 1980. Response of 

Soybean Cultivars to Plantig Patterns. Agronomy Jornal. vol:72, No:1. 

ÇEŞİT KATALOĞU, 2006. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tohumluk Tescil ve 

Sertifikasyon Merkez Müdürlüğü, Ankara, 70s. 

DUDKA, N.; N. Z. BUBLIK, N.S. 1986. Soybean varietes for irrigated conditions 

in the Kuban. Field Crop Abstraacts vol. 39(11): 982. 

68

EL-BANNA, M.N., GOMAA, M.A., HASHEM, E.K. and AMIEN, S.E., 1994. 

Effect of Sowing Datas and Nitrogen Fertilizer Rates on Soybean Yield 

and Its Conmponanats. Fields Crop Abstracts, 47(1): 31. 

EMİROĞLU, Ş.H., SEPETOĞLU, H., ÇENGEL, M., 1984. Soybean İkinci Ürün 

Olarak Adaptasyonu ve Toprak Verimliliğine Etkisi Üzerine 

Araştırmalar. Doğa TU. Tar. Or. Der., s. 319-332. 

ENGİN, M., ARIOĞLU, H.H., 1982. Soyanın Gübrelenmesi ve Bakteri 

Aşılanması, Çukurova Bölgesi’nde Soya Üretimi ve Sorunları Semineri 

Bildirisi Hatay, 23 Mayıs 1982. 

ERICKSON, D.R., E.H. PRYDE., O.L. BKREKKE., T.M.MOUNTS., R.A. 

FALB., 1980. Handbook of Soy Oil Proccessing and Utilization. 

American Oil Charsts Society St. Louis, M.O. A.B.D. 

FAO, 2002. İstatistik Bölümü İnternet Sitesi. http://www.fao.org. 

FAO, 2005. Fao İstatistik Bölümü İnternet Sitesi. http://www.fao.org. 

GARY, E.P., 1983. Soybean Production Practies International Agriculture 

Publications. Instoy Series Number 25. College of Agriculture. 

University of Illions at Urbana Chamatimg Edited by Bornnie J.I. and 

Wong, July. 133-134. 

GÖZÜTOK, M., FETULLAHOĞLU N., 1993. T.C. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı 

Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayını, Antalya. 

Yayın No:14. 

GÜLLÜOĞLU, L., 2004. Harran Ovası Koşullarında Ana ve İkinci Ürün Soya 

(Glycine max Merr.) Tarımında Uygulnan Bazı Büyüme 

Düzenleyicilerinin Tohum Verimi ile Tarımsal ve Kalite Özelliklerine 

Etkisi Üzerine Bir Araştırma (Doktora Tezi). 

HARSSADEE, P., 1991. Growth Development and Yield Performance of Soybean, 

Mungbean (Vigna Radiata) and Blackgram ( Vigna Mungo) Grown at 

Diffrent Sowing Dates and Plant Populations. Bangkok (Thailand). 220 

Leaves. 

69

HERBERT, S.J., LITCHFIELD, G. V., 1984. Growth Response of Short Season 

Soybean to Variation in Row Spacing and Density. Field Crops 

Research 9 (314) 163-171 s. 

HINTZ, R.W., ALBRECHT, K. A., OPLİNGER, E.S., 1992. Yield and Quality of 

Soybean Forage as Affected by Cultivar and Management Practices. 

Agronomy Journal V: 84 (5), p.795-798. 

IKEDA, T., 1992. Soybean Planting Patterns in Relation to Yield and Yield 

Compenents. Agronomy Journal, v: 84 (6) p. 923-926. 

İNSEL Ş. K., 1985. Ziraat Fakültesi / Tarla Bitkileri Soya ( Glycine Max ) 

çeşitlerinin verim ve verime etkili başlıca özellikleri üzerinde bir 

araştırma. 1985, Yüksek Lisans , Sayfa sayısı 40, D. Baş. No: 199. 

İŞLER, N., 1987. Çukurova Bölgesi’nde 2. ürün soya yetiştiriciliğinde farklı sıra 

arası uzaklığın verim ve bazı fiziksel özellikleri etkisi üzerine araştırma. 

Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 2(3): 82-95. 

KARACAOĞLU, M., 1986. Soya; Ekonominin Sarı Altını. Maya Matbaacılık Ltd. 

Şti., Ankara, 181 s. 

KHATIK, S.K., VISHWAKARMA, S.K. ve SHARMA, S.K., 1992. Effect of 

Phosphorus and Sulphur Application on Nulmet Use Efficiency and 

Uptake by Soybean in Chromusterd Soil. Journal of Soils and Crops, 

2(2): 25-29. 

MUGNİSJAH, W.Q., SUWARTO, SURCHMAN, M., 1996. The Influence of 

Population and Phosphorus Fertilizer Application on Seed Resistance to 

Field Weathering in Three Soybean Cultivars. Bulletin-Agronomy, V: 

20 (3) p. 55-60. 

OBA, M., 1996. Çukurova Bölgesinde 2. Ürün Olarak Yetiştirilen Soya (Glycine 

max L.) Bitkisinde Farklı Zamanlarda ve Oranlarda Meydana Gelen 

Mekanik Zararın Tohum Verimine Etkisinin Belirlenmesi Üzerine Bir 

Araştırma (Yüksek Lisans Tezi). 

70

ÖZ, M., 2002. Bursa Mustafa Kemalpaşa Ekolojik Koşullarında Farklı Bitki 

Populasyonları ve Azot Dozlarının Soyanın Verim ve Verim 

Unsurlarına Etkisi. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 16: 

165-177, Bursa. 

ÖZCAN, D. 1989, Ziraat Fakültesi / Gıda Mühendisi, Soya Küspesinde protein 

konsantresi ve izolatı elde etme yöntemleri üzerine bir araştırma. 1989, 

Yüksek Lisans, sayfa sayısı 41, D. Baş No: 611. 

PARKER, M.B., MARCHANT, W.H., MULLINIX, B.Jr., 1981. Date of Planting 

and Row Spacing Effects on Four Soybean Cultivars. Agronomy 

Journals, Vol: 73, Sep-Oct, 759-762 p. 

PARKS, W.L., 1983. Soybean Row Width More Importanat Than Plant Spacing 

Within Row. Better Crops With Plant Food Pub. Potash and Phospahate 

Ins. 2801 Buford Huy., N.E., Atlanta, Ga 300329. 

PELUZİO, J.M., GOMES, R.S., ROCHA, R.N.C., DARY, E.P., FIDELU, R.R., 

1998. Density and Spacing of the Plants in the Soybean Cultivar 

Conquista in Gurupi, City of Tocantis State Bioscience Journal v:14 

No:1. 

PIGGOT, G.J., FARREL, C.C., 1983. Soybean in Noutland: Seeding Rate for 15 

cm Row Spacing. Field. Crops. Abst., 36 (3): 2370. 

PRADHAN, L., ROUT, D. And MOHAPATRA, B.K., 1995. Response of 

Soybean (Glycine Max) to Nitrogen and Phosphorus. İndian Journal of 

Agronomy, 40(2): 305-306. 

REID, Lioyd. M., 1980. Türkiye’de soya fasulyesi ve soya ürünleri üretim, işleme 

ve değerlendirme potansiyeli. Türkiye Sınai Kalkınma Bankası 

Yayınları. Ankara. 

SAUCI, S.W., FACHMANN, W. VE KRAUT, H. 1974. NAHRWERT-Tabellen, 

Wissenschaftliche Verlags geselscchaft M.B.H., Stuttgart, II. N-IV, 7: 

I.F-I, I a, I.F.II, I a; I.I.I., 13 ; I.A-II,2; I.D-I-5. 

SAWAT, H., 1992. Effect of Seed Moisture Content and Impaction an Quality and 

Storability of SS.5 Soybeans Seeds Grown at 2 Different Plant 

Densities. Bangkok (Thailand). 

71

SHWELİYA, A.H., A.B.D-AL-BARİ, A.A., KORAEM, Y.S. 1986. Cultivars 

performance and character interrelationships in soybean. Field Crop 

Abstracts. Vol. 39(5) 406. 

SOEGİTO., 1992. Response of Soybean Lines to Different Plant Population. 

Risalah Hasıl Penelitian Tanaman Pangan Tahun. Malang (Indonesia), 

p. 118-122. 

TEKELİ, S., W.S. ERGÜN; 1984. Bitkisel Yağ Sanayinde Verimlilik Ölçümleri ve 

Hammadde Kullanım Kapasitesindeki Eğilimler. Milli Prodüktivite 

Merkezi. Yayın No: 308. Ankara. 

TIANU, A., PICU, 1983. Influne of Row Spancing and Sowing Density on Soybean 

Yield. Problem de Agrofitotehnie Teoretica si Aplicata 5 (3) 211-218. 

TOURINO, M.C.C., REZENDE, P.M., SALVADOR, N., 2002. Row Spacing, 

Plant Density and Intrarow Plant Spacing Uniformity Effect on 

Soybean Yield and Agronomic Characteristics. Revista PAB Pesquisa 

Agropecuaria Brasileria, V:37 No:8. 

TOZKOPORAN, S., 1997. Bazı Soya Çeşitlerinde Farklı Ekim Zamanı ve Ekim 

Sıklığının Verim ve Verim Unsurları Üzerine Etkileri. Trakya 

Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, 

Yüksek Lisans Tezi, Tekirdağ. 

TUNCER, S. 1990. Ziraat Fakültesi/Tarla Bitkileri. Farklı olgunlaşma grubuna göre 

bazı soya çeşitlerinin değişik ekim zamanlarına göre nemli bitkisel 

özellikleri ile verim ve kalitenin belirlenmesi üzerinde bir araştırma. 

1990, Doktora, sayfa sayısı 157, D.BAŞ No: 875 

TUNIO, S., RAJPUL, M.J., RAJPUL, M.A., RAJPUL, F.K., 1984. Effect of 

Spacing on the Growth and Yield of Soybean. Field Crops. Abs. 37 (6), 

4128. 

TÜFEKÇİ, F., 1976. Yemeklik Yağ Sanayi Araştırması. Türkiye Sınai Kalkınma 

Bankası Yayınları. Yayın No: 8. İstanbul. 

ULUÖZ, M., 1967. Soya ununun ekmekçilikte kullanma imkanları üzerinde 

araştırmalar, E.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi 4,S.1-18. 

72

ULUÖZ, M., SAYGIN, E. (1974). Soya unu katılmış buğday ununun ekmekçilik 

değerine Sodium Steareyl- 2 Lactylete’in etkisi üzerinde araştırmalar, 

E.Ü. Ziraat Fakültesi Yayınları No: 255. 

UNIDO, 1974. Per-Investiment Cosiderations and Appropriate Industrial Planning in 

the Vegetable Oil Industry. Newyork. 

YEL, N., ARIOĞLU, H.H., 1987. Bazı soya çeşitlerinin Çukurova koşullarında 2. 

ürün olarak yetişebilme olanakları üzerinde bir araştırma. Ç.Ü. Fen ve 

Müh. Bilimleri Dergisi Cilt 2, Sayı 3, S. 101-104. 

YILMAZ, H.A., 1996. Kahramanmaraş Ekolojisinde Farklı Ekim Sıklıklarının, İki 

Soya Çeşidinde Verim ve Verim Unsurlarına Etkisi. Tr. J. of 

Agriculture and Forestry 23 (1999):223-232. 

WHIGHAM, K., 1998. How to Lower Soybean Seed Costs. Iowa . 

www.ent.iastate.edu/ipm/icm/1998/10-12-1998/lowersoycost. 

WRIGHT, D.L., SHOKES, F.M., SPRENKEL, R.K., 1984. Planting Method and 

Plant Population Influence on Soybeans. Agron. Journal 76. 921-923. 

ZEREN, Y., 1983. Çukurova’da İkinci Ürün Soya Mekanizasyonu ve Sorunları. 16- 

18 Mayıs VIII. Tarımsal Mekanizasyon Seminer Bildirisi, İzmir. 

73

ÖZGEÇMİŞ 

1979 yılında Adana’da doğdum. İlk Öğrenimimi Adana Atatürk İlk 

Okulu’nda, Orta Öğrenimimi Adana 24 Kasım Orta Okulu’nda ve Lise Öğrenimimi 

de Adana Danişment Gazi Süper Lisesi’nde tamamladım. 1999 yılında Çukurova 

Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bitkisel Üretim Bölümü’nü kazandım ve 2003 yılında 

mezun oldum. Aynı yıl Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri 

Ana Bilim Dalı’nın açmış olduğu Yüksek Lisans sınavını kazanarak Yüksek Lisans 

Eğitimime başladım. 

74

Okşan SARIMEHMETOĞLU - Çukurova Üniversitesi

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?