ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK ...

Ayda BİLGİN 

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ 

FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ 

YÜKSEK LİSANS TEZİ 

DOĞU AKDENİZ BÖLGESİ ve ÇEVRESİNDE ÜNİVERSİTE KAMPUS 

PLANLAMASI ÜZERİNE BİR İNCELEME 

ADANA, 2006 

MİMARLIK ANABİLİM DALI





Ayda BİLGİN 


MİMARLIK ANABİLİM DALI 

Bu tez …/...../….. Tarihinde Aşağıdaki Jüri Üyeleri Tarafından Oybirliği 

/Oyçokluğu ile Kabul Edilmiştir. 

İmza……………….. İmza………………. İmza……………….. 

Prof.Dr. Erkin ERTEN Yrd.Doç.Dr. Mustafa YEĞİN Prof.Dr. Erdoğan GÜLTEKİN 

DANIŞMAN ÜYE ÜYE 

Bu tez Enstitümüz Mimarlık Anabilim Dalında hazırlanmıştır. 

Kod No: 

Prof.Dr.Aziz ERTUNÇ 

Enstitü Müdürü 

İmza ve Mühür 

Bu Çalışma Çukurova Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi Tarafından 

Desteklenmiştir. 

Proje No: MMF2005YL4 

Not: Bu tezde kullanılan özgün ve başka kaynaktan yapılan bildirişlerin, çizelge, şekil ve fotoğrafların kaynak 

gösterilmeden kullanımı, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunundaki hükümlere tabidir.

ÖZ 




Ayda BİLGİN 



MİMARLIK ANABİLİM DALI 

Danışman : Prof.Dr.Erkin ERTEN 

Yıl: 2006, Sayfa: 132 

Jüri: Prof.Dr.Erkin ERTEN 

: Yrd.Doç.Dr.Mustafa YEĞİN 

: Prof.Dr.Erdoğan GÜLTEKİN 

Çalışmada öncelikle üniversite kavramı, dünyada ve ülkemizde üniversitelerin tarihi, mimarisi, kentsel 

tasarım alanlarındaki gelişimi, bu gelişimin evreleri ele alınmıştır. Burada zaman içerisinde üniversitelerin 

yerleşim kararlarının kent üniversitesinden üniversite kentine geçişi ile yerleşim modelleri, büyüme ve yer seçimi 

gibi tasarım kriterlerine etkisi irdelenmiştir. 

Çalışmanın ikinci adımında araştırma evrenini oluşturan kampus üniversitelerinin, iklim, topografya, 

coğrafi konum ve çevre ilişkileri ile ilgili yapılan literatür çalışması sonuçları ile tanımlanmasına çalışılmıştır. 

Çalışmanın üçüncü adımında üniversitelerin tasarım kriterlerine- yerseçimi, yerleşim, ulaşım ağları, 

büyüme modeli-göre değerlendirmesi ve birbirleri arasında karşılaştırılması yapılmıştır. Çalışmada, üniversite 

kampuslarının büyüme modellerinin analizi ile birlikte akademik bölgelerinin de büyüme modelleri üzerine analiz 

çalışması yapılmıştır. Analiz çalışmasında bu ayrımı vurgulamak için akademik bölge büyüme modelleri de, 

üniversite kampus büyüme modellerinden ayrı olarak şematize edilmiştir. 

Ülkemizdeki kampus üniversitelerinin Doğu Akdeniz ve çevresindeki kentler ölçeğinde incelemeleri 

yapılmıştır. Mevcut üniversite kampuslarının fonksiyonel analizinin yapıldığı çalışma da; ele alınan faktörler, 

kampusların yerleşim modelleri, büyüme modelleri, akademik alan büyüme modelleri, bölgeleme, taşıt- yaya 

ayrımı, yaya ölçeğinde üniversitelerin ulaşılabilirliği olmuştur. Kampuslardaki farklı fonksiyonel alanları, 

akademik, idari, barınma, ortak kullanım alanları,-sosyal-kültürel merkezler, açık-kapalı rekreasyon alanları ve 

yardımcı fiziksel alanlar olarak sıralandırmak mümkündür. 

Çalışmanın sonucunda varılmak istenen nokta, ülkemizde üniversite kampus yapılarının planlamasında 

dikkate alınması gereken kriterler daha önceki çalışmalarda olduğu gibi bir kez daha vurgulanarak, Doğu 

Akdeniz ve çevresindeki kampus üniversitelerinin gelişimi, planlaması bu kriterler doğrultusunda 

değerlendirilmiştir. Değerlendirme sonuçlarının gelecek yıllarda kurulması düşünülen yeni kampus üniversiteleri 

için fizibilite raporlarının oluşturulmasında, planlamasında birer kaynak olarak kullanılması önerilmektedir. 

Anahtar Kelimeler: Kampus, Kampus Planlaması, Üniversite. 

I

ABSTRACT 

M.SCIENCE THESIS 

THE PLANNING OF THE UNIVERSITY CAMPUSES IN THE EASTERN 

MEDITERRENEAN AREA 

Ayda BİLGİN 

ÇUKUROVA UNIVERSITY 

INSTITUTE OF BASIC AND APPLIED SCIENCE 

DEPARTMENT OF ARCHITECTURE 

Supervisor: Prof.Dr.Erkin ERTEN 

Year: 2006, Pages: 132 

Jury: Prof.Dr.Erkin ERTEN 

: Yrd.Doç.Dr.Mustafa YEĞİN 

: Prof.Dr.Erdoğan GÜLTEKİN 

First of all the concept of university, the history of universities in our country and in the world, the 

architecture of universities, the development of the urban areas in the city and the phases of this development was 

investigated in this study. In addition, the decision of the campus settling plans due to the change in concept from 

the city university to university cities settling plans were evaluated according to various criteria such as, 

populations, expensions and location. 

The second part of this study defines the campus universities by the literature and observational 

investigations on the climate, topography, geographical location and the environmental relations. 

The third part of this study investigates and defines the universities according to their design criteria 

such as, location selection, transportation, developmental model as well as comparing them with each other. The 

developmental model of the university campuses and the development of the academical areas within that area 

were analyzed. In the analysis study the academical growth models were shown schematically independent from 

the campus growth plans. 

The investigations were conducted in the universities and cities of the East Mediterrean section of our 

country. The functional analysis of the existing universities were investigated in this study. Factors which were 

taken into account were, the settling plans of the campuses, developmental growth plans, academical 

development plans, divisions, vehicle-pedestrian seperation, the transportation from the pedestrian scale. The 

functional areas in campuses can be divided as academical, administrative, housing, common-use areas, social 

and cultural centers, open and closed recreational areas. 

The conclusion of this study emphasizes the criteria which were mentioned in previous studies and need 

to be considered in the planning of the campus buildings. The development and plannig of university campuses in 

the Eastern Mediterrenean area and its vicinity were evaluated in accordance with the criteria mentioned above. 

The conclusions obtained from these evaluations are suggested for use in the feasibility studies of the new 

campuses planned to be built in the upcoming years. 

Key Words: Campus, Campus Planning, University. 

II

TEŞEKKÜR 

2003 yılında lisanstan mezun olduktan hemen sonra devam ettiğim yüksek 

lisans çalışmamda, uzun ve yoğun geçen çalışma sürecinde beni hiç yalnız 

bırakmayan ve benden desteğini esirgemeyenlerin bu çalışmaya katkısı oldukça 

fazladır. 

Başta yabancı olduğum ancak içine girdikçe çalışmaktan keyif aldığım 

“Üniversite Kampus Planlaması” konusunun seçiminde ve tezimin tamamlanması 

aşamasına kadar olan süreçte tez danışmanlığımı üstlenerek her konuda bana yol 

gösteren, derin bilgisi, yapıcı eleştirileri, yorumlarıyla çalışmamın daha geniş bir 

perspektife sahip olmasında katkısı yadsınamayacak olan kıymetli hocam Prof.Dr. 

Erkin ERTEN’e bana ve tezime verdiği emekten dolayı teşekkürlerimi sunarım. 

Tezimin tamamlanması süresince, saat menfumu olmadan gönül rahatlığıyla 

arayıp bilgisinden faydalandığım, bana çalışmam süresince destek olan Yrd.Doç.Dr. 

Mustafa YEĞİN hocama da teşekkürü bir borç bilirim. 

Son olarak, hayatımın her aşamasında yanımda olan, maddi ve manevi 

desteklerini benden esirgemeyen, ilgi ve sabırlarıyla bana en büyük dayanak olan 

aileme sonsuz teşekkür ediyorum. 

III

İÇİNDEKİLER SAYFA 

ÖZ………………………………………………………………………….. I 

ABSTRACT……………………………………………………………….. II 

TEŞEKKÜR……………………………………………………………….. III 

İÇİNDEKİLER…………………………………………………………… IV 

ÇİZELGELER DİZİNİ…………………….……………………………... VII 

ŞEKİLLER DİZİNİ…………………….…………………………………. VIII 

EKLER DİZİNİ…………………….……………………………………… XI 

1. GİRİŞ ..................................................................................................................1 

1.1. Çalışmanın Önemi ve Amacı..........................................................................1 

1.2. Çalışmanın Kapsamı ......................................................................................2 

2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR ..................................................................................4 

3. MATERYAL ve METOD...................................................................................7 

3.1. Materyal.........................................................................................................7 

3.2. Metod............................................................................................................8 

4. ARAŞTIRMA BULGULARI ve TARTIŞMA.................................................12 

4.1. Kent Üniversitesi Kavramı...........................................................................14 

4.1.1.Toplumdaki Yeri ve Rolü.......................................................................15 

4.1.2. İşlevleri.................................................................................................17 

4.1.3. Tarihsel Gelişimi...................................................................................18 

4.2.1. İşlevleri.................................................................................................30 

4.2.2. Yerseçimi Ölçütleri...............................................................................31 

4.2.3.Yerleşim Modelleri................................................................................33 

4.2.3.1. Moleküler Tip Yerleşim.................................................................34 

4.2.3.2. Yaygın Tip Yerleşim......................................................................34 

4.2.3.3. Lineer Tip Yerleşim........................................................................37 

4.2.3.4. Ağ Tipi Yerleşim............................................................................39 

4.2.3.5. Haç Tipi Yerleşim..........................................................................41 

4.2.3.6. Merkezi Tip Yerleşim.....................................................................43 

4.2.4. Üniversite Kampuslarının Nüfus ve Büyüklük Kriterleri........................45 

IV

4.2.5. Büyüme Modelleri.............................................................................46 

4.2.5.1. Kendiliğinden Büyüme...................................................................47 

4.2.5.2. Lineer (Doğrusal) Büyüme.............................................................47 

4.2.5.3. Tek (Aynı) Merkezli Büyüme.........................................................48 

4.2.5.4. Moleküler Büyüme..................................................................49 

4.2.6. Bölgeleme (Zoning).........................................................................49 

4.2.7. Ulaşım Düzeni.................................................................................57 

4.2.7.1. Kampuslarda Ulaşım Sistemlerinin Düzenlenmesi...................64 

4.2.7.2. Kampuslarda Yaya Ulaşım Sistemleri......................................69 

4.3. Çalışma Kapsamındaki Üniversiteler............................................................73 

4.3.1. Adana İli Hakkında Genel Bilgiler.........................................................76 

4.3.1.1.Çukurova Üniversitesi.....................................................................77 

4.3.1.2. Çukurova Üniversitesi Kampus Yerleşkesinin Değerlendirmesi......79 

4.3.2. Mersin İli Hakkında Genel Bilgiler........................................................84 

4.3.2.1. Mersin Üniversitesi.........................................................................84 

4.3.2.2. Çiftlikköy Kampusu Yerleşkesinin Değerlendirmesi.......................86 

4.3.3. Hatay İli Hakkında Genel Bilgiler.........................................................89 

4.3.3.1. Mustafa Kemal Üniversitesi............................................................89 

4.3.3.2. Tayfur Sökmen Kampusu Yerleşkesinin Değerlendirmesi...............90 

4.3.4. Kahramanmaraş Hakkında Genel Bilgiler..............................................93 

4.3.4.1. Sütçü İmam Üniversitesi.................................................................94 

4.3.4.2. Avşar Kampus Yerleşkesinin Değerlendirmesi...............................96 

4.3.5. Gaziantep Hakkında Genel Bilgiler.....................................................100 

4.3.5.1. Gaziantep Üniversitesi..................................................................100 

4.3.5.2. Gaziantep Üniversitesi Kampus Yerleşkesinin Değerlendirmesi...101 

4.3.6. Kayseri İli Hakkında Genel Bilgiler.....................................................105 

4.3.6.1. Erciyes Üniversitesi......................................................................106 

4.3.6.2. Erciyes Üniversitesi Kampus Yerleşkesinin Değerlendirmesi.......109 

4.3.7. Niğde İli Hakkında Genel Bilgiler.......................................................112 

4.3.7.1. Niğde Üniversitesi........................................................................112 

4.3.7.2. Niğde Üniversitesi Kampus Yerleşkesinin Değerlendirmesi..........113 

V

5. SONUÇLAR ve ÖNERİLER..........................................................................114 

5.1. Sonuçlar.....................................................................................................114 

5.2. Öneriler......................................................................................................117 

KAYNAKLAR....................................................................................................119 

ÖZGEÇMİŞ........................................................................................................123 

EKLER................................................................................................................124 

VI

ÇİZELGELER DİZİNİ SAYFA 

Çizelge 4.1. Kuruluş Tarihlerine Göre Ülkemizdeki Yükseköğretim Kurumlarının 

Sıralanışı …………………………………………………………………… 26 

VII

ŞEKİLLER DİZİNİ SAYFA 

Şekil 3.1. Değerlendirmede Uygulanacak Metod......................................................9 

Şekil 3.2. Çalışmada Uygulanacak Metodun Akış Diagramı ...................................10 

Şekil 3.3. Ülke Sınırları İçerisindeki Araştırma Alanı………………………………11 

Şekil 4.1. Moleküler Tip Yerleşim Modeli ……………………................................35 

Şekil 4.2. Moleküler Tip Yerleşim Modeli Üniversitesi Örneği, San Diego 

Üniversite, California……..…………………………………………………………35 

Şekil 4.3. Yaygın Tip Yerleşim Modeli……………………………………………..36 

Şekil 4.4. Yaygın Tip Yerleşim Modeli Üniversite Örneği, Twente Üniversitesi, 

Hollanda …………………………………………………………………………….36 

Şekil 4.5.a. Lineer Tip Yerleşim Modeli……………………………………………37 

Şekil 4.5.b. Lineer Tip Yerleşim Modeli 2 …………………………………………37 

Şekil 4.6. Lineer Tip Yerleşim Modeli Üniversite Örneği, Bath Üniversitesi, İngiltere 

……………………………………………………………………………………….38 

Şekil 4.7. Lineer Tip Yerleşim Modeli Üniversite Örneği, Surrey Üniversitesi, 

İngiltere ……………………………………………………………………………..39 

Şekil 4.8. Ağ Tipi Yerleşim Modeli ………………………………………………...40 

Şekil 4.9. Ağ Tipi Yerleşim Modeli Üniversite Örneği, Essex Üniversitesi, İngiltere 

……………………………………………………………………………………….40 

Şekil 4.10. Ağ Tipi Yerleşim Modeli Üniversite Örneği, Manchester Üniversitesi, 

İngiltere ……………………………………………………………………………..41 

Şekil 4.11. Haç Tipi Yerleşim Modeli ……………………………………………...42 

Şekil 4.12. Haç Tipi Yerleşim Modeli Üniversite Örneği, Bochum Üniversitesi, 

Almanya …………………………………………………………………………….42 

Şekil 4.13. Haç Tipi Yerleşim Modeli Üniversite Örneği, Resenburg Üni…………43 

Şekil 4.14. Merkezi Tip Yerleşim Modeli…………………………………………..44 

Şekil 4.15. Merkezi Tip Yerleşim Modeli Üniversite Örneği, Stirling 

Üniversitesi………………………………………………………………………….44 

Şekil 4.16. Kendiliğinden Büyüme Modeli ……………………………...................47 

Şekil 4.17. Lineer Büyüme Modeli …………………………………………………48 

VIII

Şekil 4.18. Tek (aynı) Merkezli Büyüme Modeli …………………………………..48 

Şekil 4.19. Moleküler Büyüme Modeli ……………………………………………..49 

Şekil 4.20. Lineer Yerleşim Modeli ………………………………………………...54 

Şekil 4.21. Merkezi Yerleşim Modeli ………………………………………………55 

Şekil 4.22. Lineer-Merkezi Yerleşim Modeli …………………………….. ……….55 

Şekil 4.23. Kampusun İki Bölge Olarak Ele Alındığı Yerleşim Modeli …………...56 

Şekil 4.24. Kampusun Tek Bölge Olarak Ele Alındığı Yerleşim Modeli…………..57 

Şekil 4.25. Yaya ve Taşıtların Yatay Düzenleme İle İki Boyutlu Trafik Ayırımı 

(Radburn Sistemi)…………………………………………………………………...58 

Şekil 4.26a. Radburn Kasabası Yerleşimi, New Jersey, 1929………………………58 

Şekil 4.26b. Radburn‘de Uygulanan Yaya-Taşıt Ulaşımı Sistemini Gösteren 

Yerleşim Planı ………………………………………………………………………59 

Şekil 4.27. Radburn Sisteminde Yer Alan Cul-De-Sac Adı Verilen Çıkmaz Sokaklar 

……………………………………………………………………………………….59 

Şekil 4.28a. Yayaların Üstte, Taşıtların Altta olduğu Ulaşım Düzeni …...................60 

Şekil 4.28b. Taşıtların Üstte, Yayaların Altta olduğu Ulaşım Düzeni… …………...61 

Şekil 4.29. Yaya ve Taşıtların Zaman Düzenlemesi ile Ayrımı …………………... 61 

Şekil 4.30. Mekan- Yol İlişkileri …………………………………………………...63 

Şekil 4.31. Lineer Ulaşım Sistemi ………………………………………………….64 

Şekil 4.32. Lineer Ulaşım Sistemi ………………………………………………….65 

Şekil 4.33. Gridal Ulaşım Sistemi ………………………………………………….66 

Şekil 4.34. Gridal Ulaşım Sistemi ………………………………………………….67 

Şekil 4.35. Gridal Ulaşım Sisteminde Trafik Düzenlemesi ………………………...67 

Şekil 4.36. Işınsal Ulaşım Sistemi …………………………………………………68 

Şekil 4.37. Işınsal Ulaşım Sistemi Modifikasyonu Sonucu Oluşan Modeller……...68 

Şekil 4.38. Organik Ulaşım Sistemi ………………………………………………..69 

Şekil 4.39. Kampuslarda Yaya Ulaşım Sisteminin Belirlenmesi ……….................71 

Şekil 4.40. Yaya Ulaşım Sisteminde Alternatifler ………………………………….72 

Şekil 4.41. Çukurova Üniversitesi Kampusu...........................................................77 

Şekil 4.42. Çukurova Üniversitesi Kampusu Kentteki Yeri.....................................78 

Şekil 4.43. Çukurova Üniversitesi Akademik Bölge ...............................................79 

IX

Şekil 4.44. Çukurova Üniversitesi Rektörlük ve Kütüphane Binası .........................80 

Şekil 4.45. Çukurova Üniversitesi Barınma Bölgesi................................................81 

Şekil 4.46. Çukurova Üniversitesi Yaya Yolları......................................................82 

Şekil 4.47. Çukurova Üniversitesi Yaya Ölçeği......................................................83 

Şekil 4.48. Mersin Üniversitesi Çiftlikköy Kampusu...............................................85 

Şekil 4.49. Mersin Üniversitesi İdari Merkez..........................................................87 

Şekil 4. 50. Mersin Üniversitesi Çiftlikköy Kampusu Yaya Ölçeği.........................88 

Şekil 4. 51. Mustafa Kemal Üniversitesi, Tayfur Sökmen Kampusu........................90 

Şekil 4. 52. Tayfur Sökmen Kampusu Fakülte Binaları...........................................91 

Şekil 4.53. Mustafa Kemal Üniversitesi Tayfur Sökmen Kampusu Yaya Yolları.....92 

Şekil 4.54. Mustafa Kemal Üniversitesi Tayfun Sökmen Kampusu Yaya Ölçeği....93 

Şekil 4.55. Sütçü İmam Üniversitesi Avşar Kampusu Kentteki Yeri.......................95 

Şekil 4.56. Sütçü İmam Üniversitesi Avşar Kampusu Yerleşim Planı……………...97 

Şekil 4.57. Sütçü İmam Üniversitesi Avşar Kampusu.............................................98 

Şekil 4.58. Avşar Kampusu Taşıt- Yaya Ayrımı......................................................99 

Şekil 4.59. Gaziantep Üniversitesi Kampus Yerleşim Planı...................................102 

Şekil 4.60. Gaziantep Üniversitesi Fakülte Binası- Laboratuarlar..........................103 

Şekil 4.61. Gaziantep Üniversitesi Öğrenci Yurtları..............................................104 

Şekil 4.62. Gaziantep Üniversitesi Yaya- Taşıt Yolları .........................................104 

Şekil 4.63. Gaziantep Üniversitesi Yaya Ölçeği....................................................105 

Şekil 4.64. Erciyes Üniversitesi Kampusu.............................................................106 

Şekil 4.65. Erciyes Üniversitesi Kampusu Yerleşim Şeması..................................107 

Şekil 4.66. Erciyes Üniversitesi Fakülte Binaları...................................................110 

Şekil 4.67. Erciyes Üniversitesi Kampusu Yaya Ölçeği........................................111 

X

EKLER DİZİNİ 

Tablo 1…………………………..…………………………………………………125 

Tablo 2……………………………………………………………………………..126 

Çukurova Üniversitesi Vaziyet Planı……………………………………………...127 

Mersin Üniversitesi Vaziyet Planı............................................................................128 

Mustafa Kemal Üniversitesi Vaziyet Planı...............................................................129 

Sütçü İmam Üniversitesi. Vaziyet Planı...................................................................130 

Gaziantep Üniversitesi Vaziyet Planı.......................................................................131 

Erciyes Üniversitesi Vaziyet Planı............................................................................132 

XI

1. GİRİŞ Ayda BİLGİN 

1. GİRİŞ 

1.1. Çalışmanın Önemi ve Amacı 

Ülkemizde 53’ü devlet, 24’ü vakıf olmak üzere toplam 77 yüksek öğretim 

kurumu bulunmaktadır. Devlet üniversitelerinin 21’i şehrin belli bir bölgesinde, 

merkeze belli bir uzaklıkta ve bütün birimleri bir merkez çevresinde toplanmış olan 

kampus üniversiteleridir. 

Ülkemiz hızlı nüfus artışı ve buna paralel bilimsel araştırma ve mesleki 

eğitim faaliyetlerine olan talep artışını karşılamak için, üniversitelerimizin artan bir 

ivmeyle büyüme ve gelişme göstermesi gerekmektedir. Bununla birlikte üniversiteler 

sadece eğitim yapıları olmaktan çıkmakta, sosyal faaliyetleri ve barınma ihtiyacını da 

karşılayan küçük yerleşimleri oluşturmaktadırlar. Kent merkezindeki yüksek öğretim 

yapıları hem artan nüfusu hem de sosyal beklentileri karşılamakta zorlanmaktadır. 

İhtiyaca cevap verebilmek, bu büyüme ve gelişmeyi karşılayabilmek için yeni 

binalara duyulan ihtiyacı kent içinde yer bulunamaması veya gelecek yıllardaki 

büyümeyi karşılayacak alanın kent içinde olmaması; üniversiteleri, istenilen gelişimi 

kolaylıkla sağlanmaları bakımından kent dışında kampus oluşumuna yöneltmiştir. 

Eğitimli nüfusun artışı, eğitim niteliklerinin değişmesi ve gelişmesi; eğitimi, 

gelişmiş bilgi teknolojilerinin de yardımıyla geleneksel sınıf ortamından kampus 

alanına yaymayı başarmıştır. 

Ülkemizde kampus üniversitelerinin çoğu yerleşim modelinden kentte ki 

konumuna, yer seçiminden ulaşımına, alt yapısına kadar pek çok planlama sorunuyla 

karşı karşıyadır. Bu sorunların ana başlıklarını oluşturmak ve çözüm aramak için 

yapılacak araştırmada, Doğu Akdeniz Bölgesi ve çevresinde bulunan yedi kampus 

üniversitesi – Adana Çukurova üni., Mersin üni., Hatay Mustafa Kemal üni., 

Kahramanmaraş Sütçü İmam üni., Gaziantep üni., Niğde üni., Kayseri Erciyes üni.- 

kapasite, ulaşım ağları, yerleşim ve büyüme modeli bakımından değerlendirilecek ve 

ülkemizdeki kampus üniversitelerinin hepsinde bulunan planlama sorunları, bu yedi 

üniversitemizde belirlenmeye çalışılacaktır. 

1


Varılacak olan sonuçların, mevcut üniversitelerde alınması gereken önlemler 

ve gelecek yıllarda yapımı düşünülen kampus üniversiteleri proje çalışmaları için 

veri tabanı oluşturması düşünülmektedir. 

Gelişen dünyada öğrenim, öğretim ve araştırma eylemleriyle birlikte pek çok 

sosyal fonksiyonu da içinde barındıran üniversite kampusunu oluşturan fiziksel 

yapıların beklentiye karşılık verebilmesi için belli temel nitelikleri ortaya çıkarmaya 

çalışılacaktır. Bundan sonra ülke gelişiminde payı olacak yeni üniversite 

kampuslarının kurulmasında yol gösterecek bir kaynak oluşturulmaya çalışılacaktır. 

Ülkemizde mevcut üniversite kampuslarının, mevcut nüfusunun, yeni bilim 

alanlarının ve buna paralel genişleyen öğretim kadrosu ve öğrenci nüfusunun 

artmasıyla ne derece büyüme- gelişmeye açık olduğu, ve bu büyüme- gelişmeyle 

birlikte ortaya çıkacak sorunlar belirlenmeye çalışılacaktır. 

Ülkemizin belli bölgesinden seçilen yedi üniversite kampusunun mekansal 

analizleri yapılacak ve elde edilen veriler kampus planlamasında kullanılabilecek 

temel kriterleri oluşturmaya yardımcı olacaktır. 

Üniversite kampuslarını oluşturan fiziksel yapıların zaman içerisinde yeni 

gelişmelere uyum sağlayabilmesi, ihtiyaca göre değişime adapte edilebilmesi, 

gelecek nesillere hizmet vermesi, üniversitenin statikliğini sürdürmesi açısından 

önemlidir ki, seçilen yedi üniversite kampusunun değerlendirme ve analiz çalışması 

sonucu bu konuya da ışık tutulabileceği düşünülmektedir. 

Çalışmanın sonucunda elde edilecek bilgilerin, farklı noktalarda ele alınıp 

yeni araştırmalara ve bilgi üretimine katkıda bulunmaya çalışılacaktır. 

1.2. Çalışmanın Kapsamı 

Üniversitenin tanımı, toplum içindeki işlevi, evrensel bir anlatımla 

açıklanabiliyorsa da, her toplumun yapısal özelliğine ve amaçlarındaki farklılığa göre 

üniversitelerinin örgütlenmesinde de farklılıklar gözlenebilir. Bilim dallarının süratle 

çoğalması, disiplinler arası ve disiplinler üstü ilişki ve eğitimin önem kazanması 

sonucu olarak, farklı disiplinlerin birbirine daha yakınlaşması yeni üniversite 

organizasyonlarının oluşumuna sebeptir. (Kortan, 1981) 

2


Ülkemizde üniversite kampusları, dünyadaki diğer üniversite kampuslarını 

oluşturan evrensel kriterlerin yanı sıra, ekonomik ve sosyal koşullara bağlı olarak 

farklı işlevlerde yüklenmiştir. Üniversite, kurulduğu kentlerin ekonomik yapısını ve 

toplumsal morfolojisini değiştirecektir düşüncesi ile kente üniversitenin 

kazandıracağı prestij ve kentin ticari hayatına sağlayacağı hareketlilik ümidi 

bulunmaktadır.(Birkan, 1972) bu anlamda, yer seçimi kriterlerinin üniversitelerimize 

olan etkisi çalışmanın kapsamında olacaktır. 

Gelişmiş bölgelerde halkın eriştiği eğitim düzeyinin yüksek oluşu ve 

kentlerdeki kültürel aktivitenin gelişmişliği sonucu, üniversitenin kentlerden 

uzaklaşmasının toplum yaşantısına etkisi olumsuz yönde olmayabilir. Diğer taraftan, 

ülkemizde az gelişmiş bölgelerin merkezlerinde kurulacak üniversitelerin kent ile 

bütünleşmesi kaçınılmaz bir zorunluluktur. Ulaşım ve iletişim olanaklarının bu 

kentlerde yeterince gelişmiş olmaması, kent dışı kampusların, kent üzerindeki sosyal 

ve kültürel etkilerini büyük ölçüde azaltacaktır. Bunun sonucunda, bölge halkı, 

kampus yaşantısına devamlı olarak yabancı kalacak, kampusta ve kentte yaşayan 

toplulukların bütünleşmesi iyice güçleşecektir. Çalışma kapsamında, üniversitelerin 

ulaşım ağları, kent ile olan bağlantıları, ulaşım kolaylığı, yaya ölçeğinde 

üniversitelerin yerleşim modelleri incelenecektir. 

Eğitimli nüfusumuzun artışıyla birlikte üniversitelerden beklentilerin artması 

kaçınılmaz bir sondur. Araştırma imkanlarının artmasını, teknolojinin gelişimiyle 

kolaylaşan hayatın öğretim mekanlarına da yansımasını, üniversitenin gelişen 

teknolojiyi takip etmesini, hatta gelişen teknoloji merkezleri olmasını bekleyen bir 

kullanıcı kitlesi mevcuttur. Üniversiteler, büyüme ve gelişmeye açık, esneklik ve 

değişebilirlik kriterlerine sahip olmalıdır. Çalışma kapsamında, büyüme modellerine 

göre üniversiteler incelenecektir. 

Araştırmada model alınan 70 sonrası üniversitelerinin, evrensel kriterler 

çerçevesinde incelenmesi ve varılacak sonuçların ülkemizde bundan sonra kurulması 

düşünülen üniversitelere planlama aşamasında kaynak olması açısından önem arz 

edebileceği düşünülmektedir. 

3

2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Ayda BİLGİN 

2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR 

Tekeli (1972), Üniversitelerin Yer seçimi kararlarına esas teşkil edecek 

politik düzeydeki kararları dört madde ile açıklamıştır; 

a. Üniversitelerin merkezleşmesi (büyükkent merkezlerinde kurulması) veya 

çevreselleşmesi (bölge merkezi şehirlerde kurulması) kararlarının 

belirlenmesi, 

b. Üniversitelerin yerleşme kademelenmesinde, kurulacağı şehrin kademe ve 

temel ekonomisinin belirlenmesi, 

c. Üniversitelerin yer seçimi kriterlerinin, bölgelerarası dengesizliğe 

etkisinin belirlenmesi, 

d. Üniversitelerin kurulduğu bölgeye değişim ve kalkınma açısından 

getirilerinin belirlenmesi 

Tekeli (1972), Üniversitelerin yer seçiminde sosyal sistemin seçmelerine göre 

çeşitli hedefler konulduğu, belirlenen hedef doğrultusunda yer seçimi kararlarında 

değişim olabileceğini vurgular. Yer seçimi kriterlerinin ülkeler arası farklılık 

göstermesinin tek sebebi belirlenen hedeflerin farklılığı değil; sınır faktörlerinin 

gösterdiği farklılıklar olarak tanımlar. 

Linde(1971), Turcan(1996), üniversite kampus yerleşim modellerini 6 sınıfta 

toplamıştır. Bunlar; 

1. Moleküler tip yerleşim 

2. Yaygın tip yerleşim 

3. Lineer tip yerleşim 

4. Ağ tipi yerleşim 

5. Haç tipi yerleşim 

6. Merkezi tip yerleşim 

Karaaslan(1979), üniversite kampuslarında uygulanan farklı yerleşim 

modellerinden doğan farklı büyümeleri 4 başlık altında toplamıştır. 

1.Kendiliğinden büyüme 

2.Lineer(doğrusal) büyüme 

3.Tek merkezli büyüme 

4


4.Moleküler büyüme 

1933 yılında CIAM’ın ( Congres Internationaux d’Architecture Moderne) 

Atina’da yapılan toplantısında, planlama kararı olarak bölgelemenin öncülüğünü 

yapan Tony Garnier’in Endüstri Kenti Projesi örneği ve Modern Hareket’in en 

önemli yapıtlardan biri olan Le Corbusier’e ait Işıklı Kent Projesi örneği ile 

benimsenmiştir. Garnier, çağdaş kent planlaması örneği ile kenti, çalışma, barınma, 

sosyal faaliyetler ve ulaşım gibi kentin çağdaş gereksinimlerine başarılı çözümler 

getirmiş; kenti bölgelerin birbirini etkilemeden gelecekte olabilecek gelişmelerini de 

projesinde tasarlamıştır. Le Corbusier ise, çağdaş kent projesi tasarımında belirlediği 

dört ilke ile yola çıkmıştır. Bunlar; 

• Kent merkezindeki tıkanıklığı gidermek, 

• Yoğunluğu arttırmak, 

• Dolaşım ortamını arttırmak, 

• Parkları ve açık alanları arttırmak’ tır. 

CIAM’de alınan kararlar doğrultusunda kenti ve üniversite kentini oluşturan 

dört ana işlevi –akademik, barınma, ortak kullanım alanları bölgesi ve ulaşım düzeni- 

sınıflandırıp her birini kendi dokusunda incelediğimizde içlerinde barındırdıkları 

fonksiyonları net bir biçimde tanımlayabiliriz. 

• Akademik bölge 

• Ortak kullanım alanları 

• Barınma bölgesi 

• Ulaşım düzeni 

Bölgeleme ilkeleri kullanılarak tasarlanmış olan Surrey Üniversitesi’nde 

(İngiltere) kampus üç bölgeden oluşmuştur. Akademik bölge, barınma bölgesi ve 

ortak kullanımlar bölgesi olarak ayrılan, lineer yerleşim modeli uygulanmıştır. 

1962’de Almanya’da tasarlanan Bochum üniversitesi de yine üç bölgeden oluşan 

üniversitelere örnektir. Akademik bölge, barınma bölgesi ve ortak kullanımlar 

bölgesi olarak ayrılan, lineer-konsantrik yerleşim modeli uygulanmıştır.1962’de 

İngiltere’de Bath Üniversitesi’nde kampus iki bölgeden oluşmuştur. Akademik ve 

sosyal bölgeden oluşan üniversitenin yerleşim modeli lineer uygulanmıştır. (Kortan, 

1981) 

5


Ulaşım sistemlerinin organizasyon tekniklerini ise dört grupta inceler ve 

bunların kişisel farklılar gösterdiğini belirtir. Todd’a göre ulaşım sistemi, lineer, 

gridal, ışınsal ve organik yapılı olarak adlandırılmıştır. Bu konuda bir başka 

araştırmacı Lynch ise ulaşım sistemini üç başlık olarak kabul etmiş ve bunları, gridal, 

ışınsal ve lineer olarak tanımlamıştır. 

M Skrzypczak- Spak, insanların yürüme eylemiyle ilgili olarak verdiği bulguları 

sıraladığında; 

• Maksimum elverişli yürüme zamanının 30dakika, 

• Yürüme hızının ise, kişiye göre değiştiğini, bunları genele indirgediğinde 

ise, 

İşçiler için, 5km/saat, 

Yetişkinler için, 4km/saat 

Yaşlılar, anne ve çocuklar için ise 2.5km/saat olarak belirlemiştir. 

Kent yerleşimlerinin geçmiş yıllardaki performansı, boyutları incelendiğinde 

elde edilen sonuçlar, yaklaşık 800m. çapında ki bir alanı kapsayan yerleşimlerin yaya 

olarak ulaşımını sağlayan bir kişiye optimum hizmeti sunduğunu göstermiştir. Yaya 

ulaşımı ile en uzak mesafeye yorulmadan, rahat ve hızlı, yani kabul edilebilir bir 

zaman sürecinde, bu yaklaşık olarak 12dakikadır, yürünebilir. Üstelik yaya olarak 

gezinti yapıldığı sırada, etraftaki diğer yayalar, meydanlar, vb. gibi kenti oluşturan 

pek çok öğe ile olumlu ilişkiler kurulabilir. (Kortan, 1981) 

6

3. MATERYAL ve METOD Ayda BİLGİN 

3. MATERYAL ve METOD 

3.1. Materyal 

Çalışmada Doğu Akdeniz Bölgesi ve çevresinde bulunan yedi üniversite 

kampusu; Adana Çukurova üni., Mersin üni., Hatay Mustafa Kemal üni., 

Kahramanmaraş Sütçü İmam üni., Gaziantep üni., Niğde üni., Kayseri Erciyes 

üniversitesini kapasite, ulaşım ağları, yerleşim ve büyüme modeli bakımından 

değerlendirilmek üzere araştırmanın ana materyalleri, incelenecek olan yedi 

üniversitenin kampus planları olarak belirlenmiştir. 

Araştırma evrenini oluşturan üniversitelerin gerekli alan etüdlerini 

yapabilmek için farklı ölçeklerdeki planlarından yararlanılmıştır. Gaziantep, Hatay- 

Mustafa Kemal, Kahramanmaraş-Sütçü İmam, Kayseri-Erciyes, Niğde, Mersin ve 

Adana-Çukurova Üniversitelerinin halihazır vaziyet planları autocad çizimlerinden 

yararlanılmıştır. 

Dünya üniversitelerinin vaziyetini, plan şemalarını örnek olarak incelemek 

için mevcut üniversitelerin web sitelerinden yararlanılmıştır. 

İlk üniversitelerin oluşum şemaları, tarihsel süreç içerisinde üniversitelerin 

dünyada ve ülkemizdeki artışını sayısal değerlerle gösteren şemalar; araştırma 

evreninin kampus büyüme tiplerini, yerleşim modellerini gösteren şemalar; 

üniversite kampuslarının mekansal analiz tablolarından da çalışma alanlarının 

değerlendirilmesi aşamasında yararlanılmıştır. 

Yapılacak çalışma çok kapsamlı bir araştırma gerektirmektedir. Resmi 

kurumlarla yazışmalar yapılacak, gerektiğinde bu kampuslar gözlem amacıyla ziyaret 

edilecektir. Resmi kurumlardan talep edilecek gerekli evraklar ve projeler; 

üniversitenin akademik birim ve personelini sayısal değerlerle belirten evraklar ve 

üniversite kampus yerleşimlerini tanımlayacak olan, gerekli ölçeklerdeki vaziyet 

planlarıdır; yerinde çekilecek fotoğraflar, üniversiteleri tanımlamakta, mevcut durum 

analizlerinde kullanılacaktır. 

7


3.2. Metod 

Araştırmanın kuramsal boyutunu, çerçevesini, ‘üniversite, kampus, kampus 

yerleşimleri, planlama’ gibi anahtar sözcükler kullanarak yapılan literatür taraması, 

internet bilgi ağı web siteleri taraması, kütüphane katalogları, konuya değinilen 

makaleler, türkçe ve yabancı kaynaklı kitapların indeksleri, kaynakçaları 

oluşturmaktadır. 

Araştırmada mevcut üniversite kampusları durum saptaması yerinde gözlem, 

literatür taraması, yazılı resmi evrakların talebi ve yazışmalar yapılarak ilerletilecek; 

üniversitelerin tarihsel gelişimlerini, akademik birimleri, akademisyen sayıları, 

öğrenci sayıları, buna paralel kampus yapıları, bunların artışları ve bu spontane 

gelişen yapıların konumlanışları yazılı dokümanlarla incelenecek, fonksiyon şemaları 

haline dönüştürülecek, işlev akışları ve bunlar arasındaki hiyerarşi belirlenecek, varsa 

mimari karmaşa daha net görülecektir. Fiziki ölçümlerle de olması gereken 

standartlar belirlenecektir. 

Bu araştırma değerlendirme çalışmasıdır. Değerlendirme genel ve fiziki 

olarak, araştırma evrenini belirleyen kampus üniversiteleri -yukarda belirtilen- 

üzerinde kapasite, ulaşım ağları, yerleşim ve büyüme modeli bakımından gözlem, 

kullanıcılar üzerinde mülakatlar olarak yapılacaktır. Kampus üniversiteleri, genel 

yerleşim esasları, arsa özelliğinden doğan sınırlamalar, bunların etkileri, ekonomik 

sınırlamalar, büyüme modeli esasları(modüler koordinasyon) ve etapları, tasarım 

ilkeleri ve ileriki yıllara adaptasyonu, kampus ihtiyaç programının belirlenmesi 

başlıkları altında yapılacak gözlem, mülakat, fiziki ölçümlerden elde edilecek 

verilerin analizleri değerlendirme çalışmasının sonucunu ortaya koyacaktır. 

8


Bilgi Toplama 

Ön çalışmada yapılan literatür taraması, 

yerinde gözlem, yazılı resmi evrakların incelenmesi, ilgili 

kurumlarda konuya hakim kişilerden edinilen bilgiler 

Girdiler 

Yapılan ön çalışmanın sonucunda değerlendirmede kullanılacak çalışma alanıyla ilgili 

bilgilerin ortaya konması 

Araştırma Alanını Tanımlayan 

Materyaller 

Vaziyet planları, topografyası, iklimsel 

verileri, çevresel verileri, ulaşım ağları, 

mevcut alan analizi 

Konuyla İlgili Örnekler 

İlk üniversitelerin oluşum şemaları, tarihsel süreç içerisinde üniversitelerin dünyada 

ve ülkemizdeki artışını sayısal değerlerle gösteren şemalar; araştırma evreninin 

kampus büyüme tiplerini, yerleşim modellerini gösteren şemalar; üniversite 

kampuslarının mekansal analiz tabloları 

Problemin Belirlenmesi 

Kullanım sonrasında ortaya çıkan tasarım hatalarının konuyla ilgili edilen bilgiler 

doğrultusunda ortaya konulması 

Değerlendirmede Kullanılan Yöntem 

Nicesel özelliklerin değerlendirilmesi 

Fiziki ölçümler 

Çevresel ve işlevsel performans analizi 

Çıktılar 

Değerlendirme sonuçları ve öneriler 

Şekil 3.1. Değerlendirmede Uygulanacak Metod 

9


Çalışmanın Amacı: Ülkemiz kampus üniversite planlarının yerleşim modelleri analizi 

Boyutu: Yerleşme ve bölgeler düzeyinde 

Alan çalışması: Gaziantep, Hatay-Mustafa Kemal, Kahramanmaraş-Sütçü İmam, 

Kayseri-Erciyes, Niğde, Mersin ve Adana-Çukurova Üniversitelerinin kampusları 

Uluslararası üniversite kampus örnekleri 

Alan çalışmasında tiplerin belirlenmesi: Büyüme modelleri 

Yerleşim modelleri 

Bölgeleme 

Ulaşım düzeni 

Alan çalışmasında analizlere temel olan faktörler: Yaya sirkülasyonları 

Ulaşılabilirlik 

Büyüme 

Motorlu araç sirkülasyonu 

Fonksiyon grupları 

Kullanılan fonksiyonel alanlar : Akademik bölge 

Barınma bölgesi 

Ortak kullanımlar bölgesi 

Ulaşım 

Yardımcı fiziksel alanlar 

Kullanılan teknikler ve görsel anlatımlar: Çalışma alanı vaziyet planları 

Uluslararası üniversitelerin örnek planları 

Fotoğraflar 

Bulguların sentezi sonucunda varılan sonuç ve öneriler 

Şekil 3.2. Çalışmada Uygulanacak Metodun Akış Diagramı 

10

Şekil 3.3. Ülke Sınırları İçerisindeki Araştırma Alanı 

11

4. ARAŞTIRMA BULGULARI ve TARTIŞMA Ayda BİLGİN 

4. ARAŞTIRMA BULGULARI ve TARTIŞMA 

Üniversite kelimesi Latince ‘üniversitas’ kelimesinden gelmekte, 

‘evrensellik, genellik, gelişerek bütün bilgileri kapsayan’ anlamını taşımaktadır. Yine 

latince ‘üniversitas’ kelimesinin bir diğer anlamıda, bağımsız tüzel kişiliğe sahip ve 

müşterek çıkarları olan kişiler topluluğu’dur. Tarihsel süreçte üniversite kavramı 

biraz daha geniş anlamlar içermiştir. Bunlardan ilki, öğretmen ve öğrenci birliği, bir 

diğeri bilim birliği’dir. Bugün üniversitelerimizin taşıdığı anlam (Universitas 

Literarum) Bilim Birliği’dir. 

Üniversite kavramına pek çok farklı kişi, farklı dönemlerde ve farklı yerlerde 

farklı anlamlar, işlevler yüklemiştir. Bunun nedeni, üniversitenin uygun üniversite 

modeli adı altında tek bir modelle ifade edilemeyeceğidir. 

Üniversite kavramı, bilim dalının öğretildiği, tartışıldığı, araştırıldığı ve elde edilen 

bulguların yayınlandığı bir ortamın ifadesidir. Bu tanımnda belirtilen dört işlevden 

birinin eksikliği, o ortamı üniversite kavramının dışında bırakacaktır. (Derman, 

1990) 

Üniversite kavramının bir başka tanımı ise, toplumun bilimsel araştırma ve 

yüksek düzeyde yetişmiş uzman işgücü yetiştirme gereksinimini karşılamak üzere 

kurulan kurumdur. (Ozankaya, 1990) 

Üniversite kavramı, bilimsel üstünlüğün, akademik yeteneğin, yönetim 

ustalığının gösterildiği ortamın ifadesidir. Bu ortam, dünyaya geniş açıdan bakan, 

ögürlüğünü kazanmasını ve korumasını bilen insan yetiştirmek için kurulmuştur. bu 

özgür ortamı sağlamak içinse özerklik şarttır. Bilimsel özgürlük, özerkliğin 

getirisidir. 

Uluslararası Üniversiteler Birliği’nin 31.08.-06.09.1965 tarihleri arasında 

yapmış olduğu toplantıda, üniversitelerin özerkliğinden bahsedebilmek için özerklik 

kriterleri adı altında beş madde belirlemiştir. Alınan bu karara göre üniversitelerin 

özerkliği; 

a. Bir üniversite kendisini ilgilendiren bütün seçim ve atamaları bizzat 

kendisi yapmalıdır. 

b. Okutacağı öğrencilerin seçimi tümüyle bizzat kendisine ait olmalıdır. 

12


c. Eğitim programlarını bizzat kendisi hazırlayabilmeli, vereceği diploma ve 

belgelerin hangi düseydeki bilgi ve maharet kaşılığı verilmesi gerektiğini 

kendisi tayin etmelidir. Bunlar, kanun, tüzük ve yönetmeliklerle 

belirlenmiş olsa da, hazırlanmalarında temel sorumluluk ilgili 

üniversiteye verilmiş olmalıdır. 

d. Araştırma programlarını istediği gibi düzenleyebilmelidir. 

e. Kendisi bütçesini geniş yetki sınırları içerinde istediği gibi 

kullanabilmelidir. (Gökçe, 1990) 

Ülkemizde üniversitelerin özerkliği ile ilgili olarak 1946’da 4936sayılı kanun, 

1960’da ise bu kanundaki eksiklikleri gidermek üzere 115sayılı kanun çıkarılarak, 

üniversitelerimize bilimsel ve idari özerklik getirilmiştir. (Gökçe, 1990) 

Ülkemizde yaklaşık her on yılda bir düzenlenen Üniversiteler Kanunu, 1973 

ve daha sonrada 1981 yıllarında yeniden düzenlenmiştir. 1981’de çıkarılan kanun, 

ülkenin içinde bulunduğu toplumsal, ekonomik ve siyasal bunalım sonucunda 

yaşanan olaylarda birinci sorumlu üniversiteler görülmüş ve yükseköğretimin 

yeniden biçimlendirilmesi için gerekli düzenlemeler kanunda yer almış ve 

ülkemizdeki üniversitelerin özerklikleri ve özgürlükleri ellerinden alınmıştır. 

Ülkemizde, 2547 yasa numarası ve 06.11.1981 tarihli resmi gazetede 

yayınlanan yükseköğretim kanunda der ki; Üniversite, bilimsel özerkliğe ve kamu 

tüzel kişiliğine sahip yüksek düzeyde eğitim- öğretim, bilimsel araştırma, yayın ve 

danışmanlık yapan; fakülte, enstitü, yüksekokul ve benzeri kuruluş ve birimlerden 

oluşan bir yükseköğretim kurumu olarak tanımlanmaktadır. 

Ülkemizde, üniversitenin kalkınma planındaki tanımında, ‘en üst seviyeli 

insan gücünün ve bilmsel araştırma alanlarının istediği elemanları yetiştiren eğitim 

kademesidir’. 

Tarihsel gelişim içinde toplumların geçirdikleri sosyal, ekonomik ve 

teknolojik evrim paralelinde eğitim teknolojisi de; buna bağlı olarak mekan 

ihtiyaçları ve mekan organizasyonları da değişim göstermiştir. Yüksek öğretimde 

dinsel veya askeri denetim altında başlayan hoca-öğrenci iletişimi birebirken, 

toplumsal gelişime paralel olarak, öğrenci sayısının artması ile bir hoca-çok öğrenci 

biçiminde öğretimin başlaması ile ‘derslik’ tipi mekan oluşmuştur. Geçirilen 

13


toplumsal evrimler paralelinde (eğitimin laikleşmesi, burjuva devrimi, endüstri 

devrimi, askeri ihtiyaçlar, nüfus patlaması) giderek yüksek öğretim şehir içinde 

gelişen merkezlerde eğitime özel yapılarda yapılmaya başlanmış, kolejler, fakülteler 

ve üniversiteler doğmuştur. Eğitim teknolojisinin ilerlemesiyle tüm ihtiyaçlarını bir 

sitede karşılamaya yönelik, bugünkü anlamda KAMPUS tipi öğretim biçimi, 

Amerika’dan esinlenerek oluşturulmuştur. (Ersoy, 1981) 

4.1. Kent Üniversitesi Kavramı 

Üniversiteler, ilk olarak kent içine kurulmuş, kuruldukları dönemin manastır 

mimarisinden önemli ölçüde etkilenmiş, içe dönük mimari anlayışını benimsemiş 

yapılar olarak kentteki yerini almıştır. Zamanla, yalnızca eğitim amaçlı inşa edilen 

mütevazi üniversite yapılarının yerini 15.yy.’ dan itibaren, tam teşekküllü –derslikler, 

kütüphane, şapel, oditoryum ve diğer mekanlar- kompakt binalar almıştır. 

Ortaçağ kentlerinde, kentsel bir kurum olarak ortaya çıkan üniversite yapıları, 

günümüzde de bu niteliklerini sürdürmektedirler. Kent içi üniversite yapıları diğer 

kurumsal binalardan farklılık göstermezler. Kent içinde dağınık olarak konumlanan 

bu eğitim yapılarının bazıları, zamanla kentin prestij yapıları olmaktadır. 

Kent içinde yönetici zümrenin himayesinde gelişen üniversite yapıları, 

düzensiz ve yoğun bir görünüme sahiptirler. Bu düzensizliğin ve yoğunlaşmanın 

nedeni, o dönemde kısıtlı kent sınırları içinde üniversite binaları için temin edilmesi 

gereken arsanın bulunmasında yaşanan zorluklardır. 

Üniversitelerin bütünsel bir biçime dönüşmesi düşüncesi, aslında ilk 

kolejlerin fiziksel kurgularında tohumlanan, ancak Avrupa kentlerinin sıkışık kentsel 

ortamında biçimlenmesi zaman alan bir olgudur. 16.yy.’ la kentiçi üniversite 

yapılanın kolej tipolojisinden çıktığı ve kent içi yapı adalarına dağıldığı 

görülmektedir. 

Campos,’ İngiliz ütopyası’ olarak adlandırdığı İngiliz üniversitesinin, ‘Oxford 

ve Cambridge paradigmalarında da görüleceği üzere, kentsel doku içindeki kolejlerin 

büyümesi ve çakışmasıyla birlikte kentin bütünleştiği bir ütopyayı pekiştirdiğini’ 

belirtmektedir. (Sönmezler, 2003) 

14


Kortan, kent üniversitelerinin geleneksel bir şekilde kentin içinde ve 

merkezine yakın yer almasında büyük yararlar olduğunu belirterek, bu yararların 

bazılarını – öğrencilerin kentlilerle kaynaşması- sosyal bütünleşme- onların kent 

içindeki “yaygın eğitim” yoluyla da gelişmelerini tamamlamalarını; kentlerin ise 

üniversitenin eğitim ve entelektüel ortamında, kütüphane, oditoryum, spor salonları 

gibi olanaklarından yararlanmaları olarak özetlemektedir.( Kortan, 1981; Turcan, 

1991) Kent merkezinde kurulan üniversitelerin, halktan kopuk, yalıtılmış ve kendi 

içine dönük üniversite anlayışının önüne geçmesinin, kente sağlayacağı sosyal ve 

kültürel etkilerinin büyük ölçüde artacağı, böylece halkın, üniversite yaşantısına 

devamlı olarak dahil olacağı, kampus - kent nüfusunun bütünleşmesi ile aydın-halk 

ilişkisinin kurulacağı düşünülmektedir. 

4.1.1.Toplumdaki Yeri ve Rolü 

Ortaçağ kentlerinin en büyük avantajı üniversitelerin kent içinde kurulu 

olmasıdır. Bu o dönemin olumlu ve önemli bir özelliğidir. Halka açık üniversite 

anlayışının bu dönemde uygulanması; üniversitede yapılacak tartışmalarda halkında 

katılım hakkı olması ve günümüzdeki seminer anlayışının o çağın şartlarındada 

uygulanıyor olması, üniversitenin ortaçağ dönemi toplumu üzerindeki etkisini apaçık 

gözler önüne sermektedir. Halk yapılan tartışmalarda tartışma konusu dışındada 

çeşitli bilim alanlarından merak ettiklerini sorabilmekte, bilgi alışverişinde 

bulunabilmekte ve bilgi dağarcığını üniversite sayesinde geliştirebilmektedir. 

Rönesans dönemine gelindiğinde üniversitelerde öncelikli din adamı 

yetiştirme amacı yerini toplumsal insan yetiştirmeye bırakmıştır. Bu dönemde bilime 

verilen önem artmış, bilim dallara ayrılarak kuramsallaştırılması sağlanmıştır. 

Dönem anlayışında ‘bilim bilim için yapılmalıdır’ savunulmuştur. 

Üniversitelere olan talep her geçen gün artmaktadır. Daniel Bell, 

üniversitelerin toplumdaki önemini şöyle dile getirmektedir: “...Artık endüstri yada 

ticaret girişimlerinin değil, üniversite ve araştırma örgütlerinin anahtar-kurumlar 

olacağı bir ‘endüstri-sonrası’ toplumuna doğru gidiyoruz”. ( Kortan, 1981) 

15


Sönmez’in ifade ettiği gibi “üniversitenin toplumdaki rolünü hem niceliksel 

hem de niteliksel olarak değerlendirmek gerekir. Üniversitenin niceliksel görevi, 

toplumun ihtiyaç duyduğu insan gücünü sağlamak, bilgi stokunu genişletmek ve 

bunu gelecek nesillere aktarmak iken uzun vadede daha önemli olan niteliksel görevi 

de yeni değerler teklif ederek toplumun ufkunu açmak ve genişletmektir”. 

(mim.dergisi,sayı:12, 1972) 

Keleş’e göre, üniversite kurulacak kentlerde, kitaplık, tiyatro, konser 

salonları, seminer ve konferans yerleri, eğlence olanakları ve benzerlerinden oluşan 

bir kültür ve bilim ortamından başka üniversitenin, bir değiştirici güç rolü 

oynayabileceği asgari bir ruhbilimsel ortamın da aranması gerekir. Aksi halde, halk- 

üniversite yabancılaşması kaçınılmaz olacaktır. (mim.dergisi,sayı:12, 1972) 

Keleş’in ifadesiyle, “üniversite-kent ilişkilerinde asıl önemli olan, kentin 

üniversiteye verdiği değil; fakat ondan aldığı, daha doğrusu alabildiği, almayı 

reddetmediği fikir, düşünce ve araştırma ürünleridir. Bunlar, üniversite topluluğunun 

bir tüketiciler grubu olarak kentte ve bölgesinde yarattığı talep, gereksinme duyduğu 

çeşitli hizmetlerin arzını “özendirici etkileri, kente getirilen kültürel canlılık, 

üniversite ile kent arasındaki temasların dolaylı ve dolaysız etkileridir. Yüksek 

öğrenime gereksinme duyan kent ve bölge insanının, bu hizmete yakınlarında sahip 

olmanın sağladığı fırsat eşitliği de bunlara eklenebilir”. .(mim.dergisi,sayı:12, 1972) 

Üniversitenin tarım, hayvancılık, tıp ve mühendislik gibi alanlarda, 

bulunduğu kentin ve bölgenin bir ihtiyaç giderme merkezi olduğu da 

unutulmamalıdır. Daha da önemlisi, bunlara, özellikle az gelişmiş ülkelerde, 

üniversiteden bir “değiştirici güç”(change of agent) rolü oynamasının beklendiğini de 

eklemek gerekir.(mim.dergisi,sayı:12, 1972) 

Üniversiteler yalnız meslek eğitimi veren kurumlar olarak 

tanımlandırılmamalıdır; üniversite bilimin araştırıldığı, kişiye düşünmeyi, farklı 

konularda kendi başına karar vermeyi, fikir sahibi olmayı öğretir. (Velidedeoğlu, 

1990) 

Üniversiteler, toplum hâkimiyetinde, topluma yararlı hizmet vererek 

kendilerini geliştirebilir ve varlıklarını bu yolla devam ettirebilirler. Topluma yarar, 

‘uyum’dan kasıt; toplumun ihtiyacı olan insan gücünü, gerekli olan bilgi stokunu 

16


sağlamak, bu bilgiyi geliştirmek ve daha sonraki nesillere, gelecek tpoluma olduğu 

gibi aktarabilmektir. 

4.1.2. İşlevleri 

Dünyanın farklı ülkelerinde, farklı ihtiyaçlar ve beklentiler nedeniyle kurulan 

üniversiteler, kuruluş şekilleri ne olursa olsun gelişim sürecinin sonunda aynı amaç 

için hizmet vermişlerdir. 

X.yüzyılın başlarında tıp öğretimi veren üniversite; bu yüzyılın ortalarında ve 

XII. yüzyılın başlarında insanlığın felsefe, ilahiyat, hukuk gibi alanlardada bilgi 

merakını giderebilmek için öğretim alanlarını genişletmiş, yeni üniversiteler 

kurulmuştur. 

XIX. yüzyılda üniversite sadece öğretim ve öğrenim alanı olmaktan çıkmış, 

temel bilimsel araştırmada üniversitelerin işlevlerinden biri halini almıştır. Bunda 

İskoç üniversiteleri ve Homboldt öncü olmuş, bu üniversitelerin etkisiyle önce 

Almanya olmak üzere tüm dünya ülkeleri üniversitelerinde başlıca işlev olarak 

araştırma benimsenmiştir. 

Avrupa’daki gelişmelere sonradan yetişen yeni ülke Amerika’da üniversiteler 

topluma hizmet vermeyi işlev edinmişler ve bu konuda öncülük etmişlerdir. Bunların 

başında Wisconsin üniversitesi gelmektedir. Burada amaç; üniversitenin topluma 

öğretim dışında uygulama araştırma projeleri, sağlık hizmetleri, sanat etkinlikleri, 

spor aktiviteleri gibi hizmetleri sunmayı amaçlamaktadır. 

Üniversitelerin farklı amaç ve fonksiyonları olduğunu söyleyen ve bunları 

ana başlıklarıyla tanımlayan bilimadamlarının birkaçını örnekledirecek olursak; 

King, üniversitelerin fonksiyonlarını; “kültür aktarma, bilimsel araştırma 

yapma, meslek edindirme, milli egemenliğe bekçilik yapma, toplumu ve ekonomiyi 

etkileme” olarak belirlemektir.(King, 1967; Türeyen) 

Wilson, üniversiteleri, öğretim ve araştırma merkezi’dir; kamu liderliğinden 

sorumlu kurumdur” olarak değerlendirmektedir.(Leonard, 1969; Turcan, 1996) 

Kavak, üniversitenin fonksiyonlarını, öğrenim-öğretim, araştırma ve toplum 

hizmeti olarak belirliyor. 

17


Frankel, üniversitelerin amaç ve fonksiyonlarını, geçmişi muhafaza etmek ve 

objektif olarak geçmişin eleştirisini yapmak, çeşitli meslek ve hizmet alanlarında 

eleman yetiştirmek, danışma hizmeti, bilgi üretmek ve ekonomik yönden önemli 

arştırmaları yapmak olarak tanımlamıştır.(Varış, 1972) 

Üniversiteyi tanımlayan, taşıdığı fonksiyonları farklı başlıklar altında açan 

pek çok görüş vardır. Bu görüşler doğrultusunda varılacak olan sonuç, üniversitenin 

değişmeyen temel fonksiyonları; ‘öğrenim, öğretim ve araştırma-geliştirme’ 

olmasıdır. 

Öğrenim fonksiyonu; kişinin çeşitli meslek ve hizmet alanlarında öğrenim 

yapması olanağıdır; bilgi, beceri ve yetenekleri geliştirme, öğrenim gördüğü alanda 

uzman olma ve uzman işgücü gereksinimine karşılık ihtiyaç duyulan nitelikli eleman 

yetiştirme; öğrenim sonunda kişinin toplum içindeki kullanılma yerlerinin 

belirlenmesi, yine üniversitelerin işlevidir. 

Öğretim fonksiyonu kapsamında; topluma öğrenen, araştıran ve bilimsel 

çalışmalar sonucu varılan gerçekleri sunan, gelişme, değişme ve kalkınmada topluma 

öncü kurum olan üniversite, toplumu yönlendirme işlevinide üstlenmiştir. 

Araştırma-geliştirme fonksiyonu, ortaya konulan probleme çözüm bulduğu 

gibi, açıkça görülmeyen problemleri de ortaya koyar. Araştırma-geliştirme projeleri 

ile yeni teknoloji üretimi sağlanır. Yeni teknoloji için gerekli olan yetişmiş insan 

gücü ve bilgi birikimi üniversitelerden sağlanmaktadır. 

Özetle, üniversiteler, ülkelerin kalkınması için gerekli insan gücünü 

yetiştirmek, bilim ve teknolojinin ilerlemesi için gerekli araştırmaları yapmak, 

yapılan araştırmaların sonucunu yaymak, bu sonuçlar doğrultusunda yeni araştırma 

konuları saptamak, doğal zenginlikleri ortaya çıkarmak, ülkenin sosyal ve ekonomik 

canlılığını sağlamak ve sürdürmekle görevlidir. 

4.1.3. Tarihsel Gelişimi 

Tarihte üniversite ve üniversite kavramının ne zaman ve nerede başladığı ile 

ilgili farklı görüşler bulunmaktadır. Bunlardan ilki, ilk yükseköğretimin köklerinin 

Eflatun’un Academia’sına, Aristo’nun Lyceum’una dayandığıdır. İkincisi, ilk 

18


öğrenim -öğretimin MS. II. ve III. yüzyıllarda Roma’da hukuk öğretimi 

kurumlarında başladığıdır. Üçüncüsü, X. ve XI. yüzyıllarda İtalya’da kurulan ve 

skolâstik eğitim veren Bolonga ve Salerno üniversitelerinin ilk olduğu, bir diğer 

görüş ise; Ortaçağ Avrupa’sında modern üniversite kavramını ve üniversite 

kurumlarını Bolonga, Paris ve Oxford üniversitelerinin başlattığıdır. Bu dünemde 

öğretim ve öğrenim eksikliğini gidermek amacıyla kurulan ilk üniversite örneklerinin 

Çin Manastırları ve İslam Medreseleri’nden esinlenerek oluşturulduğu ileri 

sürülmektedir. 

X. yüzyılda Ortaçağ Avrupa’sında meslek eğitimi vermek için kurulmaya 

başlayan üniversiteler, bulundukları kentin adınıyla anılmışlardır. Günümüz 

üniversitelerinin ilk prototiplerini oluşturan bu üniversiteler, Kortan’ın(1981) yaptığı 

araştırmada şu sıralamayı almıştır; Bolonga(1119), Salerno, Padua, Paris(1200 

civarı), Cambridge, Oxford(1249), Prag(1348), Viyana(1365), Heidelberg(1386), 

Köln(1388), Leipzig(1409), Rostock(1419), Basel(1460), Tübingen(1477) vb. 

Ortaçağ dönemi Avrupa’sında toplumu ikilemde bırakan iki güç odağı ki 

bunlar, papalık – din otoritesinin temsili- ve kutsal Roma imparatorluğu- sivil otorite 

temsili- ’dur; toplum üzerinde etkili iki otoritedir. O dönemde üniversitenin bu iki 

güç odağından farklı olmasının sebebi, hukuk, tıp ve ilahiyat gibi önde gelen meslek 

dallarının öğretim ve öğrenimi aynı zamanda ve aynı mekanda verebiliyor olmasıdır. 

Ortaçağ dönemi ilk üniversite örneklerine bakıldığında Bolonga ve Paris 

üniversiteleri öncüdür, ancak yönetim modelleri birbirinden farklıdır. Bolonga 

üniversitesi, öğrenci loncasıdır. Eğitimcilerin ücreti öğrenciler tarafından 

karşılanmakta, eğitimciler öğrenciler tarafından denetlenmekte ve üniversite yine bir 

öğrenci tarafından yönetilmektedir. Paris üniversitesi ise kuramsal bir yapıya 

sahiptir. Ana öğretim alanı teolojidir ve papalığın onayına tabi olarak öğretim 

programlanmaktadır. Üniversite nüfusunun çoğunluğunu kilise mensubu eğitimciler 

ve öğrenciler oluşturmaktadır; bu sebeple krallıkça kendilerine özel haklara ve bazı 

imtiyazlara sahiptirler. Paris modeli etkisinde açılan üniversitelerle Bolonga 

etkisinde açılan üniversitelere bakıldığında Paris, Bolonga’ya göre daha etkili 

olmuştur. Bunlara örnek olarak Oxford ve Cambridge verilebilir. Bu örneklerin 

sayısı 1500’lerde 58’i bulmuştur. Ancak bu üniversiteler araştırmaya yönelik değil, 

19


mesleki insan gücü ihtiyacını karşılayan, meslek öğretim kurumları olarak Ortaçağ 

Avrupa’sında faaliyet göstermiştir. (Turcan,1996) 

Kent içi üniversite anlayışı zamanla ihtiyaçları karşılayamaz ve tek yapı 

olarak tasarlanan üniversite yapıları yetersiz kalır; yapılar, büyüme veya çoğaltılma 

yoluyla ihtiyaca cevap verir duruma gelitirilmek istenir; ancak yapı çevrelerinde 

yeterli inşaaat alanı bulunmamaktadır. Bu nedenledir ki yeni yerleşim alanları 

bulunmaya başlanır ve kentin farklı bölgelerinde ve birbirlerinden uzak konumlarda 

yerleşik birimler şeklinde üniversite yapıları gelişim gösterir. 

XV. yüzyılda papalık kararnamesi yayınlanan iki üniversite, Almanya’da 

Triere ve İskoçya’da Saint Andreus’tur. Triere Üniversitesi’nin kurulacağı yer, 

binalar, kütüphane, alt yapı, organizasyon gibi pek çok ayrıntısının belirlendiği; Saint 

Andreus Üniversitesi’nin kuruluşunun onaylandığı, üniversitenin kurulduğu yerde 

öğrencilere yetecek miktarda yiyecek bulunduğuna dikkat edildiği bu karanamelerde 

görülmektedir. (Turcan,1996) 

XVI. yüzyıla kadar üniversitenin üzerinde kilisenin etkin gücü 

bulunmaktadır. Ancak 1500- 1800 yılları bu gücün üniversiteler üzerindeki etkin 

rolunün azaldığı ve hatta yerini laik devlete bıraktığı dönemdir. Artık öğretim 

programları din adamlarının insiyatifinden çıkmıştır. Bu değişim yeni kurulan 

Avrupa üniversitelerinde kolaylıkla sağlanırken, mevcut üniversitelerde, değişim 

karşıtlarınında olmasından dolayı tartışmalara neden olmuştur. (Turcan,1996) 

XVII. yüzyıla kadar bilim kuramsallaştırılmamıştır. Buda bilim adamlarının 

bireysel çalışmasına, bazılarınında bilim dernekleri kurmasına sebep olmuştur. 

Derneklerde yürütülen çalışmalarda kesinlikle din, ahlak, metafizik gibi alanlarda 

çalışma yapılmamaktadır. Çalışmaların geneli doğa olayları, makinalar, mekanik 

uygulamalar ve deneylere dayanmaktadır. 

XIX. yüzyıla gelinirken Sanayi devrimininde etkisiyle üniversitelerde yeni 

öğretim düzenlemeleri yapılmıştır. Sanayi devrimi, teknoloji ve bilimin ilerlemesine 

sebep olmuş, bu dönemde fen ve mühendislik bilimleri, üniversitelerin öğretim 

programında yer almıştır. Bunun öncülüğünü ise Fransa’da yeni kurulan ‘Ecole 

Normale Superiuere Polytechnique’ üniversitesi yapmıştır. Bu girişimi ile Fransa 

XIX. yüzyılın başlarında dünyanın bilim merkezliği vazifesini yapmıştır. Yine bu 

20


dönemde kilisenin üniversite üzerinde çok az olan etkisini yok etmek için Napolyon 

tarafından pek çok üniversite kapatılmıştır. Kapatılmayan üniversitelerse yeni 

yapılandırmayla din etkisinden çıkarılmıştır. Böylelikle hükümet ideolojisi 

doğrultusunda elit kadro yetiştirilecektir. Bu sistem daha sonra Almanya 

tarafındanda uygulanmıştır. (http:/araf.net/sayı01/metinler/acif951.shtml) 

XIX. yüzyıl kentleşme, endüstrileşme ve bilimsel araştırmalar yönünden hızlı 

gelişmelerin yaşandığı bir dönemdir. Bu dönemde bilim dalları kendi kendilerine 

yetebilicek gelişmeler göstermiş, herbiri ayrı ayrı kurumsallaştırılmıştır. 

Üniversitelerin ve sanayideki ilerlemelerden dolayı kentlerin hızlı gelişimi eş 

zamanlı olunca üniversitelerdeki büyüme kapasitesini kapsayacak kentsel alan 

bulmada zorluk yaşanmaya başlanmıştır. 

Üniversitelerdeki gelişmeler bölgeler bazında farklılık göstermiş, her ülkenin 

kendi oluşturduğu bir üniversite modeli ortaya çıkmıştır. Üniversite modelllerinin 

farklı oluşmasında ülkelerin toplumsal yapıları doğrudan etkilidir. 

Avrupa’daki bu gelişmeler Amerikan üniversitelerine örnek olmuş, Amerikan 

üniversiteleride yalnız öğretim ve öğrenim yapan küçük birimler olmaktan çıkma 

yoluna gitmiştir. Ancak Amerika yeni bir ülkedir; öğretim elemanı sayısı yetersiz, 

araştırılacak alan sayısı ve çeşitliliği fazladır. Buda Avrupalı bilim adamlarının 

Amerika’yı tercih etmeleri için yeterli olmuş; Amerika’da bilim çalışmaları hızla 

yürütülmüş, Amerika’nın Avrupa’yla arasındaki farkı kapaması uzun sürmemiştir. 

(Turcan,1996) 

Üniversiteler, disiplinler arası ilişkilerin artması ve daha çok önem 

kazanmasıyla birlikte bir bütünleşme eğilimi göstermişlerdir. Ancak kentte 

konumlanmak için yeterli alan bulmada yaşanan sorunlar, ikinci bir alternatif olan 

kente belli mesafede üniversite kenti (kampus) oluşturmayı gerektirmiştir. (Kortan, 

1981) 

4.1.4. Ülkemizdeki Gelişimi 

Beylik döneminden önce, ülkemizde islam geleneği çerçevesinde camiler 

ibadet yeri olmakla birlikte öğretim ve öğrenim kurumu olma işlevide görmüştür. 

21


Bununla birlikte X. yüzyılda islam dini esaslarına uygun bilgilerin öğretilmesi için 

zengin muhitin ve devletin önde gelenlerinin kurdukları, gelişimlerini vakıf 

kurumları olarak sürdüren, ilerki yıllarda kurulacak üniversitelerin oluşmasında 

temel teşkil eden medreseler kurulmuştur. Medreselerin cami-okullardan farkı, 

standart ve sistematik öğretimin uygulanmasıdır. (Turcan,1996) 

X. yüzyılda medreselerin belirgin bir yapı modeli yoktur. XI. yüzyılda özgün 

yapım faaliyetleri, XII. yüzyılın ortalarında Anadolu’da İlk medrese yapımı 

başlamıştır. Medreselerin en büyük özelliği kendilerine ait gelirleri olmasıdır. Bu 

geliri sağlayabilmeleri için Türk geleneğine uygun olarak çarşılar, hanlar, hamamlar, 

çiftlikler medreselere vakfedilmiştir. Vakıf olan medreselerde parasız eğitim 

verilirken, öğrencilerin iaşe ve ibate masrafları da karşılanmakta, hatta öğrencilere 

harçlıkları da verilmekteydi. 

Medrese mimarisinde bu dönemde açık avlulu medreselerin dışında, başka 

hiçbir islam ülkesinde görülmeyen kapalı avlulu medreseler inşa edilmiştir. Açık 

avlu tipi medrese mimarisinde çok sık kullanılmıştır. 

Beylik dönemine gelindiğinde, daha önceki dönemin medrese mimarisi biraz 

değişime uğramış, ama bu dönem içerisinde tek tip plan kullanılmıştır. 

Osmanlı’nın İmparatorluğu dönemine gelindiğinde, medreselerde, Arap Dili 

ve Edebiyatı, ilahiyat ve pozitif bilimler okutulmaktaydı. İstanbul’un alınışı medrese 

yapımının hızlanmasına sebep olmuş, medrese mimarisinde bir farklılık 

yaratılmamıştır. Ancak ilk oluşturulan vakıf medreselerine göre biraz daha kompleks 

çözümlere gidilerek çeşitlendirildiği, o dönemde külliyelerin oluştuğu 

gözlenmektedir. X. ve XIII. yüzyıllarda külliye yapımı, yaptıranların önde 

gelenlerinin siyasi oluşlarıyla paralel olarak siyasi ve sosyal gelişmelerin paralelinde 

devam etmiştir. (Turcan,1996) 

Türeyen’in ifadesiyle “Medrese ve külliyeler, kentin bir bölgesinde yaygın 

bir şekilde konuşlandırılmış, çeşitli disiplinlerde öğretim ve öğrenim yapan, kendi 

içinde yeterli yapı gruplarının ve bunlara ait ihtisaslaşmış hizmet alanlarının yan 

yana getirilmesi ile oluşturulmuş kompleksler olarak, modern üniversitenin Osmanlı 

dönemi öncüleridirler. Bir başka deyişle, bunlar çeşitli fakülte binaları ile bu binalara 

22


hizmet veren ve uygulama alanları oluşturan yapılar bütünü olarak 

görülmektedirler”. (Turcan, 1996; Türeyen) 

XVI. yüzyıla gelindiğinde, yeni bilimlerin –matematik, felsefe, fizik, kimya, 

tıp- okutulduğu medreselerin müfredatlarının değiştirilmesi ve Şer’i İlimler’in 

müfredatı oluşturmasıyla medreseler birer dini öğrenim kurumu haline 

dönüştürülmüştür. Bu değişim medreselerde bozulma ve gerilemeye sebep olmuş, 

XVI. yüzyılın ortalarına gelindiğinde, yeni bilimlerin öğretimindeki boşluğu 

doldurmak ve devletin ihityaç duyduğu elemanları yetiştirmek amacıyla yeni eğitim 

kurumları oluşturma çabasına girilmiştir. 

XVIII. yüzyıldan itibaren batı kültüründe, medreseden farklı olarak farklı 

eğitim kurumları açılmaya başlandı. Bunların ilki 1773’te kurulan Mühendishane-i 

Bahri-i Hümayun’dur. 

XIX. yüzyıl sonları ve X. yüzyıl başlarında kurulan pek çok üniversite 

bugünkü Boğaziçi, İTÜ ve Mimarsinan üniversitesi gibi bazı üniversitelerimizin 

nüvesini oluşturmuşlardır. Bunlardan ilki 1863 yılında eğitim vermeye başlayan 

Darülfünun-ı Osmaniye’dir. Farklı nedenlerle 3 kez kapatılan Darülfünun, 1900’de 

Darülfünun-ı Şahane adıyla yeniden eğitime başlamıştır. II. Meşrutiyet’in ilanı ile 

birlikte yapılan ıshalat çalışmaları sonunda adı değiştirilerek, İstanbul Darül-fünunu 

adını almıştır. (Omay, 1990) 

Cumhuriyetimizin ilanıyla birlikte, medrese-mektep ikilimeni ortadan 

kaldıran ve yabancı okulları hükümet denetimi altına alan Tevhid-i Tedrisat kanunu 

çıkarılmıştır. Anadolu’da başta Ankara olmak üzere yükseköğretim yayılmaya 

başlatılmıştır. 1923’te Harp Okulu, 1925’te Leyli Hukuk Mektebi, Musiki Muallim 

Mektebi ve 1927’de Gazi Orta Öğretmen Okulu ve Eğitim Enstitüsü kurulmuştur. 

Batılılaşmaya gidilmesi 1932 yılına denk gelir. İlk reform İstanbul 

Darülfünunun İstanbul Üniversitesi olması yönündedir. Bu reformla ülkemizde 

çağdaş üniversite anlayışının temelleri Mustafa Kemal imzasıyla atılmıştır. 

1933 reformuyla birlikte ülkemizde gerçek anlamda modern üniversitenin 

tarihi başlamıştır. 1933 Almanya’sında Hitler’in baskısından kaçarak ülkemize gelen 

bilim adamları, reformda görevlerinden alınan öğretim üyelerinin kürsülerinde görev 

almışlardır. (Velidedeoğlu, 1990) 

23


1933 yılında Ankara’da Yüksek Ziraat Enstitüsü, 1934’te Mili Musiki ve 

Temsil Akademisi, 1935’te Siyasal Bilgiler Okulu ve Dil Tarih ve Coğrafya 

Fakültesi, 1943’te Fen Fakültesi, !945’te ise Tıp Fakültesi kurulmuştur. 

1944 yılında tek üniversiteden çok üniversiteli sisteme geçişin öncüsü özerk 

kurulan İstanbul Teknik Üniversitesi olmuştur. 

1946 yılı gerek politik ve sosyo-ekonomik, gerekse yükseköğretim 

bakımından bir dönüm noktası olmuştur. Ülkemizde çok partili hayata geçilmiştir. 

Ankara ve İstanbul Üniversiteleri’de bu yılda kurulmuştur. 

1955 yılında İzmir’de Ege, Trabzon’da Karadeniz Teknik, 1956’da 

Ankara’da Orta Doğu Teknik, 1957’de Erzurum’da Atatürk, 1967’de Ankara’da 

Hacettepe ve 1971’de İstanbul’da Boğaziçi Üniversiteler’i kurulmuştur. 

Anadolu’da hızla artan üniversitelerimiz 1973- 1981 yılları arasında sayılarını 

bütün Anadolu’ya yayılarak arttırmış; 1973’te Adana’da Çukurova, Eskişehir’de 

Anadolu, Diyarbakır’da Dicle Üniversiteleri’ni, 1974’te Sivas’ta Cumhuriyet, 

1975’te Konya’da Selçuk, Elazığ’da Fırat, Malatya’da İnönü, Samsun’da Ondokuz 

Mayıs, Bursa’da Uludağ Üniversiteleri ve 1978’de de kurulan Kayseri’de Erciyes 

Üniversitesi izlemiştir. 

1981 yılında çıkarılan 2547 sayılı yüksek öğretim kanunu ile ülkemizdeki 

tüm üniversitelerin özerklikleri kaldırılmış, Yükseköğretim Kurulu -YÖK- adı 

altında toplanmıştır. 1981 yılında üniversite sayısı 19’dur. 1982’de Antalya 

’da Akdeniz, İzmir’de Dokuz Eylül, Ankara’da Gazi, İstanbul’da Marmara, Van’da 

Yüzüncü Yıl ve Edirne’de Trakya Üniversitesi kurularak bu sayı 27’ye yükselmiştir. 

1982- 1991 yılları arasında ülkede kurulan üniversitelerin sayısı 10 olmuştur. 

Bunu izleyen yıllarda devlet ve vakıf(özel) üniversiteleri olarak iki grup oluşturan 

üniversitelerimiz, sadece 1992- 1993 yılları arasında sayısını 52’e yükseltmiştir. 

1992 yılında ülkemizde ilk vakıf üniversitesi olan ve özel üniversite diye 

sınıflandırılan Bilkent Üniversitesi kurulmuştur. Vakıf üniversitelerinin öncülüğünü 

yapan Bilkent Üniversitesi’nin ardından yine aynı yıl Koç Üniversitesi kurulmuş; 

1994 yılından itibaren ise Galatasaray Üniversitesi haricinde, vakıf olarak öğrenim- 

öğretim vermeye başlayan 22 üniversite kurulmuştur. 

24


Ülkemizde 1990 sonrası sayıları hızla artan yükseköğretim kurumlarının, 

öğrenim-öğretim düzeyi de aynı hızla düşmüştür. Velidedeoğlu bu düşüşü; “bir 

bardakta on santim derinlik yapan su, bir tepsiye dökülürse, o derinlik belki yirmide, 

otuzda birine düşer.”ifadesiyle örneklemiştir. 

Bugün ülkemizde 53’ü devlet, 24’ü vakıf ve 7 ‘side Türk Cumhuriyetleri’nde 

bulunmak üzere toplam 84 yüksek öğretim kurumu bulunmaktadır. (Çizelge 2.1.) 

Devlet üniversitelerinin 21’i şehrin belli bir bölgesinde, merkeze belli bir 

uzaklıkta ve bütün birimleri bir merkez çevresinde toplanmış olan kampus 

üniversiteleridir. 

25


Çizelge 4.1. Kuruluş Tarihlerine Göre Ülkemizdeki Yükseköğretim Kurumlarının Sıralanışı: 

NO ÜNİVERSİTELER BULUNDUĞU YER KURULUŞ YILI 

1 İstanbul Teknik Üniversitesi İstanbul 1944 

2 İstanbul Üniversitesi İstanbul 1946 

3 Ankara Üniversitesi Ankara 1946 

4 Karadeniz Teknik Üniversitesi Trabzon 1955 

5 Ege Üniversitesi İzmir 1955 

6 Atatürk Üniversitesi Erzurum 1957 

7 Orta Doğu Teknik Üniversitesi Ankara 1959 

8 Hacettepe Üniversitesi Ankara 1967 

9 Boğaziçi Üniversitesi İstanbul 1971 

10 Dicle Üniversitesi Diyarbakır 1973 

11 Çukurova Üniversitesi Adana 1973 

12 Anadolu Üniversitesi Eskişehir 1973 

13 Cumhuriyet Üniversitesi Sivas 1974 

14 İnönü Üniversitesi Malatya 1975 

15 Fırat Üniversitesi Elazığ 1975 

16 Ondokuz Mayıs Üniversitesi Samsun 1975 

17 Selçuk Üniversitesi Konya 1975 

18 Uludağ Üniversitesi Bursa 1975 

19 Erciyes Üniversitesi Kayseri 1978 

20 Akdeniz Üniversitesi Antalya 1982 

21 Dokuz Eylül Üniversitesi İzmir 1982 

22 Gazi Üniversitesi Ankara 1982 

23 Marmara Üniversitesi İstanbul 1982 

24 Mimar Sinan Üniversitesi İstanbul 1982 

25 Trakya Üniversitesi Edirne 1982 

26 Yıldız Üniversitesi İstanbul 1982 

27 Yüzüncü Yıl Üniversitesi Van 1982 

28 Gaziantep Üniversitesi Gaziantep 1987 

29 Bilkent Üniversitesi Ankara 1992 (Vakıf Üni.) 

30 Koç Üniversitesi İstanbul 1992 (Vakıf Üni.) 

31 Abant İzzet Baysal Üniversitesi Bolu 1992 

32 Adnan Menderes Üniversitesi Aydın 1992 

33 Afyon Kocatepe Üniversitesi Afyon 1992 

34 Balıkesir Üniversitesi Balıkesir 1992 

35 Celal Bayar Üniversitesi Manisa 1992 

36 On Sekiz Mart Üniversitesi Çanakkale 1992 

37 Dumlupınar Üniversitesi Kütahya 1992 

38 Gaziosmanpaşa Üniversitesi Tokat 1992 

39 Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü Gebze 1992 

40 Harran Üniversitesi Şanlıurfa 1992 

41 İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü İzmir 1992 

42 Kafkas Üniversitesi Kars 1992 

43 K.Maraş Sütçü İmam Üniversitesi Kahramanmaraş 1992 

44 Kırıkkale Üniversitesi Kırıkkale 1992 

45 Kocaeli Üniversitesi Kocaeli 1992 

46 Mersin Üniversitesi Mersin 1992 

47 Muğla Üniversitesi Muğla 1992 

48 Mustafa Kemal Üniversitesi Hatay 1992 

49 Niğde Üniversitesi Niğde 1992 

26


50 Pamukkale Üniversitesi Denizli 1992 

51 Sakarya Üniversitesi Sakarya 1992 

52 Süleyman Demirel Üniversitesi Isparta 1992 

53 Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Zonguldak 1992 

54 Osmangazi Üniversitesi Eskişehir 1993 

55 Galatasaray Üniversitesi İstanbul 1994 

NO VAKIF ÜNİVERSİTELERİ BULUNDUĞU YER KURULUŞ YILI 

56 Başkent Üniversitesi Ankara 1994 

57 Fatih Üniversitesi İstanbul 1996 

58 Işık Üniversitesi İstanbul 1996 

59 İstanbul Bilgi Üniversitesi İstanbul 1996 

60 Sabancı Üniversitesi İstanbul 1996 

61 Yeditepe Üniversitesi İstanbul 1996 

62 Kadir Has Üniversitesi İstanbul 1997 

63 Atılım Üniversitesi Ankara 1997 

64 Beykent Üniversitesi İstanbul 1997 

65 Çağ Üniversitesi Tarsus 1997 

66 Çankaya Üniversitesi Ankara 1997 

67 Doğuş Üniversitesi İstanbul 1997 

68 İstanbul Kültür Üniversitesi İstanbul 1997 

69 Maltepe Üniversitesi İstanbul 1997 

70 Bahçeşehir Üniversitesi İstanbul 1998 

71 Haliç Üniversitesi İstanbul 1998 

72 İstanbul Ticaret Üniversitesi İstanbul 1998 

73 Okan Üniversitesi İstanbul 1999 

74 Ufuk Üniversitesi Ankara 1999 

75 Yaşar Üniversitesi İzmir 2001 

76 İzmir Ekonomi Üniversitesi İzmir 2001 

77 TOBB Ekonomi ve Teknoloji 

Üniversitesi 

Ankara 2003 

(http/www.yok.gov.tr/üniversiteler) 

27


4.2. Üniversite Kenti (Kampus) Kavramı 

Kampus kavramı, özgün biçimde ilk olarak Amerika Birleşik Devletleri’nde 

18. yüzyılın ortalarında, Princeton’da, kolej veya üniversite binalarının içinde 

bulunduğu alan ya da üniversiteyi tanımlayan binalar arası mesafeyi tanımlamak için 

kullanılmıştır. (Oxford Ansiklopedik Sözlük) 

Kampus üniversitelerinin öncülüğünü Amerika Birleşik Devletleri, 1813 

yılında NewYork, Chenectady ve 1817- 1826 yıllarında Virginia Üniversiteleri ile 

Charlotteville’de yapmıştır. Amerika, Roma çağının “Castrum”larından 

(kamplarından) esinlenerek kampus biçiminin ilk örneklerini sergilemiştir. (Kortan, 

1981) 

Kampus kavramı, bir üniversite yerleşkesinin, kendine yetebilmesi ve tüm 

gerekli işlevleri bünyesinde sağlıyor olabilmesi durumunda kullanılabilir. 

Üniversitelerin büyük, uygun bir alana yerleşmesi, -enter disipliner- 

disiplinlerarası ilişkilerin bir merkez altında hiyearşi oluşturabilmesi, kampus 

kavramının farklı bir tanımı olarak kullanılabilir. Üniversite binalarının kentin belli 

bölgelerinde, birkaçının bir arada, ama genelinde dağınık bir biçimde yer alıyor 

olmaları, üniversite kampusları olarak nitelendirilmelerine engeldir. Ancak Amerika 

Birleşik Devletleri’nde olduğu gibi, kent içinde kurulu kampus üniversiteleri de 

bulunmaktadır. Sınırlı sayıda örnekleri olan bu kampuslardan biri Colombia 

Üniversitesi’dir. 

Üniversite kentleri olarak da adlandırdığımız kampusların oluşması, bilim ve 

teknolojik gelişmelerle üniversitenin işlevlerinin değişim, gelişim göstermesi ve yeni 

işlevler kazanması, kapasitesinde mikro ya da makro ölçekte büyüme ve genişleme 

ihtiyacı duyulması; bu gelişime paralel olarak disiplinlerarası ilişkilerin hiyerarşi 

yaratması sonucu, bu birimlerin biribirine yakın konumlandırılma isteği; 

kullanıcıların çalışma alanlarına yakın mesafede yaşamlarını sürdürmesiyle 

performanslarının artması düşüncesi; bu ihtiyaca kent içerisinde cevap verecek geniş 

alanların (arazi parçası, arsa) bulunamayışı gibi ana nedenlerle açıklanmaktadır. 

Kent üniversitelerinin yavaş yavaş kent dışına yönelerek kendi üniversite 

kentlerini oluşturmalarının nedenlerinden biri de, kent içerisinde kurulu olan 

28


üniversitelerin gelişime uyum sağlamak, kapasitesini arttırmak, kazandığı yeni 

işlevleri topluma sunmak için gerekli mekanı sağlayacak alan bulamamasıdır. Kent, 

üniversitenin gelişimini sınırlamaktadır. 

Üniversitelerin kent dışında kurulmalarına sakınca olacak iletişim araçlarının 

-telefon, teleks, telefaks, bilgisayar terminalleri, ağ bağlantıları, vb.-, ulaşım 

araçlarının ve yol şebekelerinin -otobüs, otomobil, otoyol, vb.- teknolojik 

gelişmelerle dezavantaj olmaktan çıkıp avantaj olması, üniversitelerin kentten uzak 

olmalarının getireceği sakıncaları ortadan kaldırmıştır. 

Üniversiteler, ekonomik ve toplumsal kalkınmanın bir aracı olarak, 

bulundukları kent, bölge ve hatta ülke için ihtiyaç giderme merkezi konumundadır. 

Dolayısıyla büyük araziler üzerine konumlandırılan, gelişmiş teknoloji ile donatılan 

ve kentin prestij sembolü olarak görülen üniversite kentlerinin oluşumu 

kaçınılmazdır. 

Kampus (Üniversite Kenti), genellikle kentlerin dışında ve yakın çevresinde 

kurulmakta olup kendilerine özgü bir düzene sahiptirler. Kent üniversitelerinin 

amaçları doğrultusunda -öğrenim, öğretim, araştırma, uygulama- paralel işleyen bu 

kurumlar, kapsamları dahilinde, kullanıcıları için gerekli yaşam koşullarını -barınma, 

spor, kültür aktiviteleri, sağlık ve rekreasyon- sağlamaktadırlar. 

Üniversitelerin kent dışına yönelmelerinin kaçınılmazlığı karşısında, bu 

yönelmenin olumlu ve olumsuz yönlerini ele aldığımız zaman, mevcut kent içi 

üniversiteleri gözden çıkarmadan, bilimsel açıdan reorganizasyonunu sağlamak ve 

onlardan faydalanmaya devam etmek; kent dışı üniversitelerin (kampusların) yer 

seçimi ve planlaması süreci içerisinde titizlik ve özenle çalışmak, kampusların kente 

ve bölgeye getireceği sakıncaları minimize etmek amaçlı davranılabilir. (Tekin, 

1995) 

Kendi kendine yetebilen kampuslar, kentsel yerleşmeler olarak 

nitelendirilebilir. Üniversite kentleri, kentsel yerleşme kriterlerine –nüfus, yoğunluk, 

işlev- uyumludur. Ancak üniversite kenti tasarımında, kentsel yapıdaki işlevlerin 

yorumlanış biçimi farklılık gösterir. (Turcan, 1996) 

29


4.2.1. İşlevleri 

Kampuslar birer kentsel yerleşim alanlarıdır. Ancak kentsel yerleşim 

kriterlerine uyum sağlayan kampuslar, kentsel yapıdaki işlevlerden yorumlanış 

biçiminde farklılık gösterir. Uyum sağlanan kentsel yerleşim kriterleri; 

Nüfus; 2000’den fazla nüfusa sahip barınma yerleşmeleri, kentsel yerleşmelerdir ki, 

üniversitelerimizin nüfusu bu rakamın üstündedir. 

Yoğunluk; tanımda yoğun yerleşmeler kent, dağınık yerleşmeler kır olarak 

adlandırılır. Kent yerleşmelerinin yoğunluğu 50kişi/ha başlamaktadır. 

İşlev; kentsel yerleşme dört işlevi kapsamaktadır. Barınma, çalışma, dinlenme ve 

ulaşım işlevleridir. 

Üniversitelerin kapsamında yine yukarıda saydığımiz dört işlev geçerlidir. 

Ancak işlevlerin yorumlanışı farklıdır. 

Barınma İşlevi, üniversitelerin kentdışı konumları, üniversiteye ulaşım 

şartları, ulaşımda harcanan zaman, öğrenci ve öğretim üyelerinin çalışma sürelerinin 

belli sınırları olmayışı, kampus ortamı içerisinde çalışma ve adapte olma 

performansında artış gibi etkenler, kampus içerisinde barınma ihtiyacını 

oluşturmuştur. Kampus içerisinde yer alan öğrenci yurtları, öğretim üyeleri ve 

personel lojmanları barınma ihtiyacını karşılamak amaçlı düşünülmüş konaklama 

birimleridir. 

Çalışma İşlevi, üniversitelerin temel görevi olan öğretim-öğrenim, araştırma- 

uygulama faaliyetlerini içermektedir. Bu faaliyetlere hizmet edecek, kişisel çalışma 

hücreleri, seminer odaları, değişebilir çok amaçlı derslikler, audio-visual derslikler, 

özel amaçlı derslik ve laboratuarlar, çok amaçlı derslik ve laboratuarlar, özel eğitim 

laboratuarları, stüdyo ve atölyeler, kütüphaneler, bilgi işlem merkezleri, araştırma 

birimleri gibi araştırma ve yönetim bölümleri bu kapsamdadır. 

Dinlenme ve Rekreasyon İşlevi, kampus kullanıcılarının beslenme, dinlenme, 

sosyal aktivitelerde bulunma, spor yapma, eğlence gibi çalışma işlevleri dışında, 

değişik ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik öğrenci merkezleri, spor tesisleri, kültür 

siteleri gibi kampus dahilindeki tesisler bu kapsamda yer alır. Bu kapsam dâhilindeki 

tesislerden kent halkı da faydalanmaktadır. 

30


Ulaşım İşlevi ise, kentten kampusa ulaşım ve kampus içi ulaşım olarak 

adlandırılabilir. Ulaşımdan kasıt, taşıt veya yaya olarak kullanıcıların kampus 

dahilindeki tüm birimlere ilişkisini sağlamaktır. Kampus en rahat, etkin ve kolay 

ulaşım ağıyla(sistemiyle) donatılmalıdır. Ulaşım ağı, kampusun mekansal 

oluşumunda önemli rol oynar. (Karaaslan, 1981) 

Kenti oluşturan işlevlerin üniversite kampuslarındaki ele alınış biçimlerine 

çalışma kapsamındaki üniversite kampuslarının bölgeleme analizinde yer verilmiştir. 

Kampusların değişik işlevleri barındıran komplekslerden oluşmuş olması ve 

bu işlevlerin aksaksız devam edebilmesi için kampus yerleşimlerinin sistematik bir 

düzende ele alınmasına bağlıdır. (Erkman, 1990; Türeyen) 

4.2.2. Yerseçimi Ölçütleri 

Ülkemizde hızla artan genç nüfusun üniversite öğrenimine olan talebi, 

üniversitelerin kapasitelerini arttırması gerekliliğini gündeme getirmiş ve sonuç 

olarak dört çözüm önerisi belirlenmiştir. Birincisi mevcut üniversitelerin büyütülmesi 

iken, ikinci çözüm, yeni üniversitelerin kurulması yönünde olmuştur. Üçüncü öneri, 

heriki yolu aynı zamanda uygulama iken, son öneri arzı serbest bırakmak olmuştur. 

İlk uygulamalarda, hem mevcut üniversiteleri büyütmek hem de yeni üniversiteler 

kurmak yoluna gidilmiş; ancak mevcutların büyütülmesinde yerleşmelerinde ortaya 

çıkan sorunlardan dolayı, sonraki uygulamalarda kapasite arttırımı, yeni üniversiteler 

kurularak sağlanmıştır. (Keleş, 1972) 

Üniversitelerin ülke ve bölge çapında dağılımlarını belirlemek bir devlet 

politikasıdır. Ülkemizde, Yükseköğretim Kurumu, İmar İskan Bakanlığı ve Devlet 

Planlama Teşkilatı, bu politikayı izleyen karar organlarıdır. 

Ülkemizde üniversitelerin kurulması kararı, kurulacak bölgenin özelliklerini 

irdeleyerek, iyi etüd ederek verilen bir karar olmaktan çok, politik çıkarlar 

doğrultusunda ilerleyen çalışmalardan ibaret kalmaktadır. Oysaki bölgede makro 

ölçekte yapılacak olan çalışmanın, bölgeye getirileri ile bölgeden beklentileri 

birbirini karşılar durumda olmalıdır. Ancak böyle bir araştırma, etüd yapılmadan 

31


alınan kararlar neticesinde bugün ülkemizde birçok üniversiteden beklenen 

performans alınamamaktadır. 

Üniversite bulunduğu bölgenin veya kentin gelişimine katkıda bulunacaktır. 

Bu gerçekten kaçınılması güçtür. Ancak devletin izleyeceği politika, gelişmesini 

uzun bir süreçte sağlayacağı düşünülen bölge veya kentin, bu gelişim sorununu 

üniversite açarak kapatmaya çalışması yukarıda belirtildiği gibi beklenen, arzu edilen 

performansı sağlamakta tek başına yeterli olmayacaktadır. 

Üniversitelerin Yer seçimi kararlarına esas teşkil edecek politik düzeydeki 

kararları dört madde ile açıklanır; 

a. Üniversitelerin merkezleşmesi(büyük kent merkezlerinde kurulması) veya 

çevreselleşmesi(bölge merkezi şehirlerde kurulması) kararlarının 

belirlenmesi, 

b. Üniversitelerin yerleşme kademelenmesinde, kurulacağı şehrin kademe ve 

temel ekonomisinin belirlenmesi, 

c. Üniversitelerin yer seçimi kriterlerinin, bölgelerarası dengesizliğe 

etkisinin belirlenmesi, 

d. Üniversitelerin kurulduğu bölgeye değişim ve kalkınma açısından 

getirilerinin belirlenmesi (Tekeli, 1972) 

Yer seçimi kararlarının ana hedeflerini belirtmek gerkirse; 

a. İlk hedef, maliyetlerin -kamu ve öğrenci harcamaları- minimuma 

indirilmesidir. 

b. İkinci hedef, üniversite ve üniversitelerarası sistemin maksimum 

performans göstermesidir. 

c. Üçüncü hedef, üniversitenin çevresine maksimum etki göstermesidir. 

d. Dödüncü hedef ise, fırsat eşitliğidir. Ülke genelinde üniversitelerin 

dengeli dağılımı önemlidir. (Tekeli, 1972) 

Yer seçimi kararlarında sınırlamaları belirtmek gerekirse; 

a. Ülkesel ve bölgesel düzeyde, öğrencilerin tercih ettiği öğrenim dalları ve 

gerekli iş gücü talebiyle oluşan arz-talep dengesinin oluşturulması, 

b. Üniversite mensuplarının taleplerinden doğan sınırlamanın eğitimde 

oluşturduğu eşitsizlikler, 

32


c. Maliyet sınırlamasının değişken olması, 

d. Üniversitenin çevresinin fiziksel oluşum açısından belirlediği 

sınırlamalar, 

e. Üniversitenin işlevlerini yapabilmesi için belirli büyüklük ve 

organizasyona ulaşması gerekliliğidir. (Tekeli, 1972) 

Üniversitelerin yer seçiminde sosyal sistemin seçmelerine göre çeşitli 

hedefler söz konusudur. Belirlenen hedef doğrultusunda yerseçimi kararları değişim 

gösterir. Yerseçimi kriterlerinin ülkeler arası farklılık göstermesinin tek sebebi 

belirlenen hedeflerin farklılığı değil; sınır faktörlerinin gösterdiği farklılıklardır. 

(Tekeli, 1972) 

4.2.3.Yerleşim Modelleri 

Kampus planlamasını etkileyen ve değiştiren -eğitimsel amaçlar, 

tasarımcıların yaklaşımları, iklimsel veriler, kültürel gelişim içerisinde oluşmuş 

mimari karakteristikler, yapı teknolojisindeki gelişmeler, kullanıcı istekleri, yerleşim 

alanı fiziksel özellikleri, vb.- pek çok farklı faktör bulunmaktadır. Bu sebepledir ki, 

uluslararası ortamda, üniversite kampus yerleşim planları incelendiğinde, birbirinden 

tamamen farklı pek çok örnekle karşılaşmak mümkündür. Farklılıklara sebep olan 

pek çok faktörün varyasyonlarıyla oluşan kampus yerleşimleri, gelişim ve 

biçimlenme yönünden sınıflandırılmıştır. Kampus büyüme biçimi ve yönlerini 

belirleyen yerleşim modelleri gelişmiştir. 

Üniversite kampuslarının gelişiminde bu modellerin oluşmasında esas olan 

planlı büyümeyi gerçekleştirebilmektir. Planlama evresinde, sirkülasyon, alt yapı, 

ulaşım, taşıyıcı sistem gibi temel kararların ele alınmış olduğu bu yerleşim modelleri, 

binaları oluşturan sistemlerin temel özelliklerini ve işlerliğinin bozulmasını önlemek 

amaçlı düşünülmüştür. 

Üniversite kampuslarının, sebep ne olursa olsun çeşitli alanlarda gelişim 

göstereceği açıktır. Bu gelişim neticesi olarak meydana gelecek olan fiziksel 

büyümeler kaçınılmazdır. Bu gelişime gerektiğinde yeni işlevlerle uyabilme 

yeteneğine sahip kampuslar oluşturulmalıdır. 

33


4.2.3.1. Moleküler Tip Yerleşim 

Kendi içinde fonksiyonel bütünlüğü sağlamış olan birimlerin oluşturduğu 

yerleşim modelidir (Şekil 4.1.). Planlama sistemlerinde farklılık gösterebilen, değişik 

strüktürel ve organizasyonel çekirdeklerden oluşur. Moleküller, birbirleri arasında 

kalan alanlarda genişleyebilmekte ve mikro büyüme sağlanmaktadır. Makro büyüme 

ise yeni moleküllerin eklenmesiyle sağlanmaktadır. 

Bu model, minimum 10 000 öğrenci kapasitesine sahip, büyük üniversiteler 

için önerilir. Gelişimin her kademesinde, üniversite tam kapasite ve tamamlanmış 

olarak işlevini sürdürür. 

Kendi kendine yetebilen çekirdekler arasında etkin bir dolaşım ağı -yaya ve 

taşıt trafiği- kurulmalıdır. Altyapı maliyetleri bu modelde yüksektir. San Diego 

Üniversitesi bu modele iyi bir örnektir (Şekil 4.2.). 

4.2.3.2. Yaygın Tip Yerleşim 

Seyrek bina yoğunluğuna sahip ve geniş peyzaj üzerinde raslantısal dağılım 

gösteren modeldir (Şekil 4.3.). Merkezde ortak kullanım birimleri kuruludur ve diğer 

birimlerden çevresinde bırakılan boş alanlarla ayrılırlar. Barınma birimleri de 

merkeze yakın bir bölgede konumlanmış, böylelikle yoğunluk düşüktür. Makro ve 

mikro ölçekte büyüme kolaylıkla sağlanabilmektedir. Binalar arası boşluklarda 

gerçekleştirilecek büyüme kolaylıkla sağlanabilir. 

Yerleşimin yaygın olması nüfusta 5000 öğrencinin aşılmaması önerilir. 

Yerleşim modelinde binalar arası, mesafelerin büyüklüğü, ilişkilerin zayıflamasına 

nedendir. 

Arazi topografyasının fazla etkisinin olmadığı bu yerleşme de geniş alana 

yayılmanın getirisi olarak alt yapı maliyetleri yüksektir. Kampusun 

tamamlanabilmesi uzun bir sürece yayılacağından kampus bütünlüğü zamanla 

sağlanabilir. Ulaşım ağının doğru çözümü önemlidir. Hollanda’daki Twente 

Üniversitesi örnek olarak verilebilir (Şekil 4.4.). 

34


Şekil 4.1. Moleküler Tip Yerleşim Modeli (Linde, 1971; Kortan, 1981) 

Şekil 4.2. Moleküler Tip Yerleşim Modeli Üniversite Örneği, San Diego 

Üniversitesi, California (Linde, 1971; Turcan, 1996) 

35


Şekil 4.3. Yaygın Tip Yerleşim Modeli (Linde, 1971; Kortan, 1981) 

Şekil 4.4. Yaygın Tip Yerleşim Modeli Üniversite Örneği, Twente Üniversitesi, 

Hollanda (Linde, 1971; Turcan, 1996) 

36


4.2.3.3. Lineer Tip Yerleşim 

Üniversiteyi oluşturan bütün birimlerin bir bant üzerinde, doğrusal olarak 

yerleşmeleriyle oluşan modeldir (Şekil 4.5.a., b.). Lineer bantta dik olarak mikro 

büyüme, lineer bant boyunca makro büyüme gerçekleşir. Büyüme, sistemin 

bütünlüğünü her aşamada korumasıyla gerçekleşebilir. 

Yüksek yapı yoğunluğuna sahip olan bu modelde, orta bant yaya ulaşımı için 

uygundur. Kampus büyüklüğü yaya ölçeğini aşmamalıdır. Kent ile bütünlüğü yine 

lineer bant sağlar. İngiltere’de Bath ve Surrey Üniversiteleri örnek olarak 

gösterilebilir (Şekil 4.6., 4.7.). 

Şekil 4.5.a. Lineer Tip Yerleşim Modeli (Linde, 1971; Kortan, 1981) 

Şekil 4.5.b. Lineer Tip Yerleşim Modeli 2 (Linde, 1971; Erkman, 1990) 

37


Şekil 4.6. Lineer Tip Yerleşim Modeli Üniversite Örneği, Bath Üniversitesi, 

İngiltere (Linde, 1971; Kortan, 1981) 

38


Şekil 4.7. Lineer Tip Yerleşim Modeli Üniversite Örneği, Surrey Üniversitesi, 

İngiltere (Linde, 1971; Kortan, 1981) 

4.2.3.4. Ağ Tipi Yerleşim 

Tüm ortak kullanım birimleri, barınma birimleri ve diğer birimler, akademik 

birimlerin etrafını bir ağ gibi sarmaktadır. Kampus oluşumu ızgara biçimine 

benzemektedir (Şekil 4.8.). Birbirine bağlı avlulardan oluşan bu modelin 

uygulanabilmesi, arazinin topografyasının düz olmasıyla mümkün olabilir. Yüksek 

yoğunluk, mikro büyümenin ancak birimler arası iç avlularda gerçekleşmesine imkan 

verirken, makro büyüme, dışa doğru istenilen her yönde mümkündür. 

Yüksek yoğunluk yaya ulaşımının kolaylaşmasını sağlar. İnşaat aşamaları ve 

bunun maliyeti planlı bir şekilde yürütülmezse, kampusta bütünlük ve birimler arası 

bağlantı sağlanamaz. Essex ve Manchester Üniversiteleri bu modele iyi birer örnektir 

(Şekil 4.9., 4.10.). 

39


Şekil 4.8. Ağ Tipi Yerleşim Modeli (Linde, 1971; Kortan, 1981) 

Şekil 4.9. Ağ Tipi Yerleşim Modeli Üniversite Örneği, Essex Üniversitesi, İngiltere 

(Linde, 1971; Turcan, 1996) 

40


Şekil 4.10. Ağ Tipi Yerleşim Modeli Üniversite Örneği, Manchester Üniversitesi, 

İngiltere (Linde, 1971; Turcan, 1996) 

4.2.3.5. Haç Tipi Yerleşim 

Akademik bölgeyi oluşturan birimler, kampusun merkezinde ortak kullanım 

birimleri ile birbirlerini dik açıyla kesen iki ayrı bant oluşturmaktadır (Şekil 4.11.). 

Oluşan haç biçiminin kolları arasında kalan yerleşim alanlarında, kampusu oluşturan 

birimler yer almaktadır, makro büyüme yine bu alanlarda, merkezden dışa doğru 

gelişmektedir. Mikro büyüme ise ana bantların arasında kalan alanlarda 

gerçekleşmektedir. 

Kampus bütünlüğünün sağlanması için uzun bir süreç gereklidir. Ortak 

kullanımların merkez durumunda bulunduğu bu modelde, ilk inşa aşaması bu 

41


birimlerde başlamasına buda maliyetin yükselmesine sebeptir. Regensburg ve 

Bochum Üniversiteleri bu modele örnek olarak gösterilebilirler (Şekil 4.12., 4.13.) 

Şekil 4.11. Haç Tipi Yerleşim Modeli (Linde, 1971; Kortan, 1981) 

Şekil 4.12. Haç Tipi Yerleşim Modeli Üniversite Örneği, Bochum Üniversitesi, 

Almanya (Linde, 1971; Turcan, 1996) 

42


Şekil 4.13. Haç Tipi Yerleşim Modeli Üniversite Örneği, Resenburg Üniversitesi 

(Linde, 1971; Turcan, 1996) 

4.2.3.6. Merkezi Tip Yerleşim 

Akademik bölgeyi oluşturan birimler, merkezi kütüphane, sosyal tesisler, 

kongre merkezi gibi ortak kullanımlar çevresinde eğitim alanlarının radyal yerleşim 

gösterdikleri modeldir (Şekil 4.14.). Yüksek yoğunluk ve radyal yerleşim, birimlerin 

gelişmesinde zorlaştırıcı rol oynar. 

Bu model, maksimum 5000 nüfuslu, büyüme-gelişme imkanı sınırlı 

üniversiteler için önerilir. 

Yüksek yoğunlukta yerleştirilmeleri nedeniyle birimler arası mesafeler, yaya 

ulaşımı kısadır. İçe dönük olan bu model, çevre bağlantılarında zayıftır. Merkezden 

dışa doğru gelişme gösteren bu modelde, merkezin öncelikli inşası, yapım maliyetini 

yükseltir. Stirling Üniversitesi bu modele örnek olarak gösterilebilir (Şekil 4.15.). 

43


Şekil 4.14. Merkezi Tip Yerleşim Modeli (Linde, 1971; Kortan, 1981) 

Şekil 4.15. Merkezi Tip Yerleşim Modeli Üniversite Örneği, Stirling Üniversitesi, 

(Linde, 1971; Turcan, 1996) 

44


4.2.4. Üniversite Kampuslarının Nüfus ve Büyüklük Kriterleri 

Üniversite kampusları küçük birer kent yerleşimleri olarak ele alınırsa, 

üniversite kampuslarının optimum ölçüleri ve nüfusu hakkında, bu benzetmeden 

yararlanılarak belli sonuçlara varmak mümkündür. 

Kentlerin optimum ölçüsünün, kentin fiziki planı, psikolojik ve sosyal 

karakteristikler olarak iki kritere bağlı olduğu Otis Dubley Duncan belirtmişitr. 

Kentin fiziki planı olarak belirlenen kriterde, doğaya kolayca çıkmak ve işe 

gitmek için makul mesafeler arası yolculuk yapmak mümkün olmalıdır. Kent nüfusu, 

kentin olması gereken ideal büyüklüğü belirler. 10 000 nüfuslu bir kentin yarıçapı 

800m.olmalıdır. (Kortan, 1981) 

Psikolojik ve sosyal karakteristikler kriteri ise, kent sevgisi, dostluk, ortaklaşa 

hareket, birlik teşkil etme, içten hareket, başkalarını sevme veya egoizm, az kültürlü 

ve dar görüşlü olma gibi istemli veya istemsiz birtakım psikolojik ve sosyolojik 

(psiko-sosyolojik) kriterler kent ölçüsünü belirlemede önemli bir rol üstlenmelidir. 

(Kortan, 1981) 

MÖ. 490’da, Atina, etrafı surlarla çevrili ve yaklaşık 450m.yarıçapına 

sığdırılmış bir yerleşimdir. Ortaçağ Roma’sı ise, yarıçapı 500m.olan bir daire alanını 

kaplamış ve merkezine ise Panteon oturtulmuş yerleşimdir. Pompei kentinin 

yerleşimi ise yine 400m.yarıçapında alanı kaplamaktadır. Bütün bu verilen örnekler, 

endüstri öncesi kentlerin önemli olan yaya hareketlerine elverişli biçimde 

tasarlanmasını gösterir. Yaya hareketlerine imkan veren bu kent yerleşimleri, 

kullanıcılarına optimum hizmet verebilmekte, kent mesafesini yorulmadan 

katedebilme, biribirleri ve kent ögeleri ile olumlu ilişkiler kurabilme imkanı 

sağlamıştır. (Kortan, 1981; Karakaş, 1999) 

Üniversite kenti olgusu açısından, kampusların optimum büyüklüğü, ilk 

kriterde ve kent örneklerinde görüldüğü gibi, yaya ulaşımında, kampusun bir uçtan 

bir uca, makul süre içerisinde, rahat, kolay ve yorulmadan yürünebilmesi özelliği ile 

saptanır. 

İki ders arasında 10- 15 dakikalık süre içerisinde, bir öğrencinin, kampus 

sınırlarındaki iki fakülteye gidip gelmesi üniversite kampus yerleşimi için önemli bir 

45


özelliktir. Kent ölçeğinde olduğu gibi, kampuslardada bu kriterin sağlanması, 

disiplinler arası ve toplumsal ilişkilerin yoğunluğunu olumlu yönde etkiler. 

İkinci kriter olan psiko-sosyolojik faktörlerin kampus kullanıcıları arasında 

olması gereken olumlu etkisi ile kampus nüfusunun miktarı saptanmalıdır. (Duncan,; 

Kortan, 1981) 

Dünyanın ilk şehircisi olarak görülen Hippodamos kentin nüfusunu 10 000, 

Eflatun, kent nüfusunu 5 000- 10 000 rakamları arasında kabul etmiştir. Yeni 

kentlerde, nüfus komşuluk birimi olarak kabul edilirken, Ameka Birleşik Devletleri 

kent nüfusunu 2 000- 8 000, Almanya 600, İngiltere 5 000- 6 000 olarak 

belirlemiştir. 

Sonuç olarak kampus nüfusunun ve kapladığı alanın ülke ve hatta kurulduğu 

bölge farklılıklarına göre değişim gösterdiği saptanmıştır. Kampus nüfusu ve 

kapladığı alan, ülkelerin eğitim politikaları, kampusların ait oldukları ülkenin ve 

bölgenin koşulları, toplumların sosyo- ekonomik yapısı vb. gibi pek çok değişkene 

bağlıdır. 

4.2.5. Büyüme Modelleri 

Kampus büyüklüğünü, kampus kapsamında yer alacak birimler, bu birimlerin 

alt bölümleri ve bu bölümlerin barındıracağı öğrenci, öğretim elemanı ve personel 

sayıları belirler. Eğitim amaçları ve öğretim sistemlerini karşılamak için gerekli 

mekanların, tür, sayı ve kapladığı alanlar büyüklüğü belirleyen diğer etkenlerdir. 

Kampusun büyüme ve gelişme gösterebilmesi için, kurulacağı arsa alanının 

gerekli fiziksel koşulları sağlaması gerekir. Kampus planlamalarında tahmin edilen 

gelişme ve değişmelerin yanında, tahmin edilemeyen gelişmeler de olacaktır. Bu 

tesadüf gelişmelere karşı duyarlı ve esnek kampus planlaması oluşturulmalıdır. 

Büyüyebilmenin gerçekleşebilmesi için rezerv alanlara, kampus bütününün ve 

kampusu oluşturan birimlerin büyüyebilen yapıya sahip olmaları gerekmektedir. 

Kampus büyüme nedenlerindeki farklılılara göre, büyüme, makro ve mikro 

olarak, farklı boyutlar da gerçekleşir. Kampusun büyüme gereksinimi duymasının 

nedenlerinden biri, kendi içinde yeni ve daha fazla mekana, nüfus artışına ve bilim 

46


dallarının gelişmesine paralel olarak gereksinmesidir. Bu büyüme mikro büyüme 

olarak adlandırılır. Diğer neden ise, yeni mekan ihitiyacının, bilim ve teknolojik 

gelişmeler paralelinde ortaya çıkan bilim dallarını karşılama gereksinimidir. Bu 

büyüme ise makro büyümedir. 

Kampus yerleşim biçimlerine göre büyüme boyutları gibi büyüme modelleri 

de farklılık gösterir. 

4.2.5.1. Kendiliğinden Büyüme 

Kullanım alanlarının birbirinden kopuk olarak düzenlendiği yerleşimlerde, bu 

kullanım alanlarının büyüme istediği doğrultusunda aralarda kalan geniş boşluklara 

ek yerleşimler, çevredeki boş alanlara ise yeni kullanım alanları yerleşimi yapılır 

(Şekil 4.16.). Bu büyüme modelinde de mikro ve makro büyüme imkanı bulunmakta; 

ancak buradaki imkanlar bununla kısıtlı kalmaktadır. Kopuk yerleşimlerden dolayı 

üniversite içi hiyerarşi sağlanamamakta, ulaşım mesafeleri artmaktadır. Örnek olarak 

Meksika Üniversitesi verilebilir. (Karaaslan, 1979, Karakaş, 1999) 

Şekil 4.16. Kendiliğinden Büyüme Modeli (Karaaslan, 1979; Karakaş, 1999) 

4.2.5.2. Lineer (Doğrusal) Büyüme 

Ana aksın her iki tarafına paralel olarak dizili kullanım alanları ile yaya 

allesini tanımlayan ve açık uçlu olan model de büyüme, yaya aksının açık olan iki 

47


ucunda istenilen yönde gerçekleşebilir (Şekil 4.17.).Bu büyüme makro büyümedir. 

Yaya aksına dik olarakta gerçekleştirilebilecek olan büyüme ise mikro büyümedir. 

Bath Üniversitesi, bu modele örnek olabilir. 

Şekil 4.17. Lineer Büyüme Modeli (Karaaslan, 1979; Karakaş, 1999) 

4.2.5.3. Tek (Aynı) Merkezli Büyüme 

Merkez bölge, ortadaki en küçük daire alanıyla tanımlanan ve dışa doğru 

gelişen iç içe geçmiş halkaların çevrelemesiyle, oluşan kapalı alandır (Şekil 4.18.). 

Bu modelde, merkezin dışında kısmen de olsa mikro büyüme sağlanabilir; ancak 

makro büyümeyi sağlamak imkansızdır. Merkezden dışa doğru büyüme gösteren bu 

modele Stirling Üniversitesi örnektir. 

Şekil 4.18. Tek (aynı) Merkezli Büyüme Modeli (Karaaslan, 1979; Karakaş, 1999) 

48


4.2.5.4.Moleküler Büyüme 

Üniversite gelişimini, sonradan eklenebilen moleküllerle sağlar. Büyüme için 

gerekli moleküller, mevcut üniversiteyi oluşturan kütleler arasında bırakılan 

boşluklara eklenir. Üniversite yerleşiminde, moleküller için kütleler arası boşluk 

yeterli olmadığı zaman üniversitenin herhengi bir yönüne doğru istenilen gelişim 

sağlanır (Şekil 4.19.). Bu büyüme modelinde makro ve mikro büyüme sağlanabilir. 

San Diego Üniversitesi ve Loughborough Üniversiteleri örnek olarak gösterilebilir. 

Şekil 4.19. Moleküler Büyüme Modeli (Karaaslan, 1979; Karakaş, 1999) 

4.2.6. Bölgeleme (Zoning) 

Kentin farklı işlevlerini, bir arada, farklı bölgelerde toplamış; böylelikle kenti 

bölgelere ayırmış ve kentin büyümesinde önem kazanmış olan bölgeleme ‘zoning’ 

kavramı, önemli bir planlama kararıdır. Bu kavram, 1933 yılında CIAM’ın ( Congres 

Internationaux d’Architecture Moderne) Atina’da yapılan toplantısında, planlama 

kararı olarak bölgelemenin öncülüğünü yapan Tony Garnier’in Endüstri Kenti 

Projesi örneği ve Modern Hareket’in en önemli yapıtlardan biri olan Le Corbusier’e 

ait Işıklı Kent Projesi örneği ile benimsenmiştir. Atina Antlaşması içinde ana ilkeler 

olarak yer almış ve kentin bölgelerini belirleyen tasarı ortaya konulmuştur. 

Bölgeleme ilkesiyle oluşturulmuş olan bu iki projede de kent bölgelere net bir 

49


biçimde ayrılır. Garnier, çağdaş kent planlaması örneği ile kenti, çalışma, barınma, 

sosyal faaliyetler ve ulaşım gibi kentin çağdaş gereksinimlerine başarılı çözümler 

getirmiş; kenti bölgelerin biribirini etkilemeden gelecekte olabilecek gelişmelerini de 

projesinde tasarlamıştır. Le Corbusier ise, çağdaş kent projesi tasarımında belirlediği 

dört ilke ile yola çıkmıştır. Bunlar; 

• Kent merkezindeki tıkanıklığı gidermek, 

• Yoğunluğu arttırmak, 

• Dolaşım ortamını arttırmak, 

• Parkları ve açık alanları artırmak’tır. 

Kentin işlevlerini belirleyen bu dört ana fonksiyon grubu, barınma, çalışma, sosyal 

faaliyetler ve ulaşım’dır. Kentlerin farklılıklarına göre bu fonksiyonların hepsi her 

kentte bulunmayabilirler. 

Üniversite kentlerinde, bölgeleme ilkelerini ilk olarak yine Le Corbusier 

geliştirmiş, 1936 yılında tasarlamış olduğu Brezilya Üniversitesi Kenti ile bu 

planlama kararlarını üniversite tasarımı için kullanmıştır. Bu çalışmanın ardından 

hemen hemen tüm dünya ülkeleri bu ilkeleri benimsemiş ve bu ilkeler geçerliliğini 

sürdürmüştür. CIAM ilkeleri olarak adlandırılan ve 95 maddeden oluşan bu 

kararların en önemli özelliği olarak, başlıca dört farklı ana işlevi birbirinden ayıran 

ilkeler oluşu kabul edilmiştir. Kent ve Üniversite Kentleri için benzer bölgeler 

belirlenmiştir. Bunlar; akademik bölge, barınma bölgesi, sosyal merkez ve 

rekreasyon bölgesi ile ulaşım düzeni’dir. Ancak belli yıllarda CIAM’de kabul edilen 

ve sonraki yıllarda katı bölgeleme ilkeleri olarak adlandırılan 4 bölge anlayışı, Takım 

10(Team X) grubunu oluşturan mimarlar tarafından kabul görmemiş ve 

değiştirilmeye başlanmıştır. Bu grubun bölgeleme kavramına karşı olan katı 

tutumunun esas sebebi, insan ilişkilerine, kaybolan insani değerlere, diğer bir değişle, 

bütündeki işlevselliğin mükemmelliği yerine, insanlar arasındaki, çağdaşlığın 

beraberinde getirdiği olumsuz etkilerden arınıp ilişkiler hiyerarşinin mükemmelliğine 

ulaşmak istemeleridir. Bu çalışmaların sonucu olarak varılmak istenen ise gösterişli 

yapılar fikri olarak değerlendirilen, üniversitenin iskeletini oluşturan yapıların 

münferit gelişimleri yerine birbirine bağlı binalar grubu oluşturmalarının 

üniversiteye esneklik sağlayacağı, akademik, sosyal ve fonksiyonel iletişime kolay 

50


ve hızla ulaşılacağı fikri benimsenmiştir. Planlamada küme, büyüme, değişme, 

hareketlilik, esneklik gibi yeni kavramlar etkili olmuştur. (Kortan, 1981) 

CIAM’de alınan kararlar doğrultusunda kenti ve üniversite kentini oluşturan 

dört ana işlevi –akademik, barınma, ortak kullanım alanları bölgesi ve ulaşım düzeni- 

sınıflandırıp her birini kendi dokusunda incelediğimizde içlerinde barındırdıkları 

fonksiyonları net bir biçimde tanımlayabiliriz. 

Akademik Bölge, eğitim ve araştırma birimlerinin bulunduğu, genel olarak 

üniversitenin merkezini oluşturan ve kimlikli yapılarla tanımlanan bölgedir. 

Üniversitenin temel işlevi olan öğrenim, öğretim ve araştırma faaliyetlerinin 

gerçekleştirildiği mekanlar topluluğundan oluşmaktadır ki bunlar; sınıflar, 

laboratuarlar, araştırma merkezleri ve öğretim üyelerinin çalışma mekanları, hizmetli 

odaları gibi mekanlarla örneklendirilebilir. 

Barınma Bölgesi, kampus kullanıcılarının ki bunlar, yönetim, öğretim üyeleri, 

üniversite personellerinin barınma ihtiyaçlarını karşılamak için kullanabileceği 

lojmanlar, araştırma görevlileri ve yüksek lisans öğrencileri için kondominyumlar, 

üniversiteyi çeşitli nedenlerle-kongre, konferans, sempozyum gibi kültürel 

etkinliklerin katılımcıları- ziyaret edenler için misafirhaneler ve üniversitenin 

öğrencileri için öğrenci yurtlarının tamamını kapsayan mekanlar topluluğundan 

oluşan bölgedir. Ülkemizde, üniversitelerimizin pek çoğunda öğrenci yurtlarının 

öğrenci nüfusuna oranla yetersizliğinden kaynaklanan sorunlar yaşanmaktadır. Genel 

olarak üniversitelerin planlama aşamasında alınmamış olan kararlardan kaynaklanan 

yurt bölgelerinin yetersizliği ve hatta olmamasına varan sonuçlar, yine sadece 

kullanıcıyı mağdur etmektedir. 

Ortak Kullanım Alanlar Bölgesi, yönetim alanları ve sosyal alanlar olarak 

belirlediğimiz mekanlar bütünü bölgenin oluşumunu sağlar. Yönetim alanları ayrı bir 

bölge olarak ele alınabildiği gibi, bazı planlama örnekleri incelendiğinde bu merkez 

akademik bölgenin içine de dâhil edilmiş olabilmektedir. Yönetim bölgesi, rektörlük, 

oditoryum, kütüphane ve konferans salonunu bir meydan çevresine toplar ve 

yönetimin görkemini bu binalarla pekiştirir. Farklı planlama kararları ile farklı 

bölgeler içerisinde konumlandırılsalar da yönetim yapılarının heybeti 

vurgulanmalıdır. Sosyal alanlar ise, üniversite kullanıcılarının boş zamanlarını 

51


değerlendirme, eğlence-dinlence gereksinimlerini karşılama alanlarıdır. Bunlar 

alışveriş merkezleri, açık- kapalı spor tesisleri, sinema salonları, açık ve kapalı 

amfiler gibi pek çok örnekle çeşitlendirilerek tanımlanabilir. Ortak kullanım 

alanlarının kullanıcılarını tanımlamak istediğimizde ise, bunların üniversite 

mensuplarından başlayıp, öğrencilerine ve kentin kültür merkezi olması özelliğiyle 

de kamuya açık hizmet alanlarıdır. Yine bu mekanlar, bütününü zenginleştirmek için 

bazen bir meydan, bazen bir heykel, süs havuzu ya da saat kulesi gibi simgeler 

kullanarak üniversiteyi bezer. 

Ulaşım düzeni, kampus dolaşım ağları, bir kampusun ana damarlarıdır. 

Yaşamın sürmesini sağlayan en önemli organ kalp, nasıl atardamarlar olmadan 

işlevini yürütemeyecek duruma gelir ve sonlanırsa, bir üniversite kampusu de ulaşım 

ağları olmadan yaşanmaz hale gelir. Ulaşım düzeni, üniversite kampus sınırları 

içerisindeki kullanımların birbirleriyle olan ilişkilerini ve kampusun kent ile olan 

bağlantılarını sağlamalıdır. Planlama aşamasında kullanıcıların ulaşım sistemine 

hangi işlevsel faaliyetle katılacağı bilinmemektedir. Bu nedenledir ki bütün bu 

faaliyetlere cevap vermesi bir üniversite kampusundan beklenen en önemli 

özelliklerden biridir. Öğretim üyeleri, öğrenciler, personel gibi çok çeşitli 

kullanıcının bulunması, kampus yapılarını kompakt hale getirir ve kompleks yapılar 

ortaya çıkar. Bunlar arasındaki bağlantıyı sağlama göreviyse, yaya ve taşıt akslarıyla 

ulaşım ağından beklenir. Yaya-taşıt ayrımı önemli bir tasarım kriteridir. Yayaların 

rahat ve güvenli ulaşıma sahip olmaları, kentte olduğu gibi kampuslarda da yaya ve 

taşıt ulaşımının birbirleri ile kesişmemesi, her biri kendi içerisinde ayrı bağlantılar 

kurulması ile mümkündür. Üniversite yapıları arasındaki hiyerarşinin sağlanması için 

gerekli bağlantılar, tasarım aşamasında alınmış olan kararlar doğrultusunda; yurt içi 

ve dışındaki örneklerin incelenmesi ile yapılan hatalar tekrarlanmamalı ve ya doğru 

çözümlerinden faydalanılmalıdır. (Karaaslan, 1979, Turcan, 1996) 

Ulaşım ağını oluşturan elemanlar, bazen sadece bu fonksiyonu yerine 

getirirken bazen de üniversitenin heybetini ortaya koyar. Bu elemanlar, girişler, 

yollar, meydanlar ve otoparklar olarak dört ana başlık altında toplanır. 

Girişler, üniversite kampusunun başlangıç ve bitiş noktasındaki kampus ana 

girişi, bütün bölgelere dağılımı sağlar. Üniversitenin kent bağlantı noktasıdır ve 

52


prestij alanıdır. Ana girişe bağlı olmayan belli aktivite ya da eğitim gruplarına 

ulaşımı sağlayan ikincil girişler, üniversite içerisindeki yoğunluğun artışına engeldir. 

Kendilerine ait girişleri bulunan bu noktalar sadece üniversite kullanıcılarına değil 

kamu ya hizmet veren noktalardır. (Türeyen,) 

Yollar, taşıt ve yaya akslarının tamamıdır. Taşıt yolları, fonksiyonlarına göre 

sınıflandırılmıştır. Ana, tali ve servis yolları taşıt yollarıdır. Ana yollar tanımlanmış 

bölgeleri, tali yollarda bu bölgeler dahilindeki hizmet mekanlarına ulaşımı 

sağlamaktadır. Yaya yolları, taşıt yollarının iki yanına paralel trotuarlardan ve 

taşıtlara geçiş imkanı vermeyen, kampus peyzaj alanlarının içinde uzanan 

patikalardan daha hızlı, kısa mesafe ulaşımını sağlayan bağlantılardır. (Türeyen, ) 

Meydanlar, en önemli entegral eleman olan, işlevselliğine göre sınıflandırılan 

alanlardır. Kendine sınırlı olan birimleri birbirine bağlamak asıl görevidir ki 

böylelikle birimler arası bütünlüğü sağlar. Meydanlarda üniversite kampusunun 

prestij alanlarıdır. Heykel, havuz, bazen çiçeklerle bezenerek dikkat çeken alanlardır. 

Otoparklar ise, dolaşım sisteminin önemli elemanlarındandır. Taşıt 

yoğunluğunu karşılamaya yeten alanlar olmalıdır. Tasarımda düşünülmediği takdirde 

gelişi güzel yer seçimleriyle ihtiyacı karşılayamayan ve işlevini yerine getiremeyen 

alanlar olarak kalacaktır. 

Fonksiyonel olarak adlandırdığımız, üniversiteyi oluşturan bu bölgelerin 

kendi aralarında konumlandırılışlarına göre sınıflandırdığımız zaman karşımıza 3 tip 

yerleşim çıkmaktadır. Üç bölge, iki bölge ve tek bir bölgeden oluşan kampus 

yerleşkesi olarak adlandırılmaktadırlar. 

Üç bölge olarak tanımladığımız kampus yerleşkesi, fonksiyonların birbiriyle 

olan ilişkilerine bakılarak tanımlandığında farklı şemalar oluşturmaktadır. Lineer, 

merkezi ve lineer-merkezi (kompakt) olmak üzere 3 ayrı başlık altında incelenen 

yerleşke modelinde ifade edilen 3 fonksiyon bölgesi, ortak kullanım alanları, 

barınma ve akademik bölge’dir. Bunlar arasında kurulan hiyerarşi, mesafe ve şekilsel 

farklılıklardan dolayı kampus modelinin yapısında da farklılıklar oluşmuştur. 

Karaaslan’ın yaptığı çalışmada, bu modeller arası farklar şöyle 

açıklanmaktadır. Bir kampus kendi içerisinde sadece fonksiyonların biçimindeki 

farklılıklardan dolayı böyle bir sınıflandırma yapılabilmiştir. 

53


Lineer yerleşim sistemi, akademik bölge ve barınma bölgesi, onları ayıran 

ortak kullanım alanının iki yanında konumlandırılır. Birbirlerine paralel olan bu üç 

bölge şematize edildiğinde çizgisel bir biçim ortaya çıkar (Şekil 4.20.). Yerleşimin 

her yönünden büyüme olanağının olması üniversiteyi dinamik yapar. Bu tip 

planlamaya gidilen üniversite kampusların da büyüme modüler olarak 

gerçekleştirilebilir. Her bir modül kendi içinde 3bölgeden oluşacağı için kendi 

kendine yeterlidir. Açık uçlu sistem olmasıyla da büyüme ihtiyacına her zaman 

cevap verebilecek bir sistemdir. Büyümenin getirdiği olumsuzluksa zaten var olan 

fonksiyonlar arası mesafenin artışıdır. Bu nedenledir ki, daha çok küçük üniversite 

kampusların da tercih edilen bir organizasyon sistemidir. 

Şekil 4.20. Lineer Yerleşim Modeli (Karaaslan, 1979; Karakaş, 1999) 

Merkezi yerleşim sisteminde, diğer yerleşme sisteminde olduğu gibi var olan 

üç bölge, ortak kullanım alanlarının merkez teşkil edecek biçimde akademik ve 

barınma bölgelerini bütünlemesinden oluşmuştur. Bölgelerin birbirlerini tamamladığı 

bu sistem şematize edildiğinde ortaya merkezi bir biçim ortaya çıkar (Şekil 4.21.). 

Merkez, çekirdek içinde yaya hareketi makul ve kabul edilebilirdir. Lineer yerleşme 

dinamik yapısına uygun olan merkezi yerleşme, ortak kullanım alanının oluşturduğu 

merkezin büyüme gösterememesi nedeniyle büyüme açısından dinamiktir. 

Planlamada alınacak olan yerleşme kararlarında bu durum göz önüne alınmalı ve 

gelecekte merkezde ihtiyaç duyulacak büyümenin henüz planlama çalışması 

sırasında rezerve alanlarla çözümüne gidilmelidir. 

54


Şekil 4.21. Merkezi Yerleşim Modeli (Karaaslan, 1979; Karakaş, 1999) 

Her iki yerleşim modelinden faydalanarak oluşturulan lineer-merkezi 

(kompakt) yerleşim modeli incelendiğinde, ortak kullanım alanının iki yanına 

akademik birimlerin paralel olarak yerleştirildiği görülmektedir. Barınma bölgesi de 

ortak kullanım alanlarından kolaylıkla faydalanabilecek bir biçimde yerleştirilmiştir. 

(Şekil 4.22.). İki yerleşim modelinden oluşan ve her biri ayrı incelendiğinde kullanım 

ve ya büyümede çıkan sorunlarından bu yerleşme biçiminde arındıkları 

görülmektedir. Büyüme de lineer yerleşimin dinamik etkisi ve ulaşım da merkezi 

yerleşimin kolaylığı bu bölgenin kullanıcıya sunduğu konfor olarak 

değerlendirilebilir. Bu modelde, üniversite kampusu kompakt, toplu bir biçim 

almalıdır. Amaç, eylemlerin birbirine karışması ve bunun kullanıcıya bütünle 

özdeşleşme imkanı sağlamasıdır. 

Şekil 4.22. Lineer-Merkezi Yerleşim Modeli (Karaaslan, 1979; Karakaş, 1999) 

55


İki bölgede ele alınan kampus planlamasında, tanımlanan bölgeler birbiri 

içinde değerlendirmiştir. Bu tip kampus yapısında akademik ve ortak kullanım 

bölgesi bulunmaktadır. Planlama kararlarına bakıldığında kampus yapılarının tek 

kopuk bir doku yaratması yerine, bütünleşmiş birbirini tamamlar bir doku 

oluşturması gerekliliğinin bütünde tutarlılığı sağlama kaygısını gidereceği 

düşünülerek barınma işlevini, ortak kullanım bölgesi içerisinde çözümlenmiştir 

(Şekil 4.23.). 

Şekil 4.23. Kampusun İki Bölge Olarak Ele Alındığı Yerleşim Modeli (Karaaslan, 

1979; Karakaş, 1999) 

Tek bir bölge olarak tasarlanan üniversite kampusların da ise asıl hedef 

üniversite toplumuna azami olanaklar sunarak üniversitenin iletişim kabiliyetini 

arttırmaktır. Bahsettiğimiz diğer iki bölgeleme modelinden farklı olarak tek bölgede 

homojen dağılım söz konusudur. Yani ortak bölge üniversiteni merkezini 

oluşturmamakta akademik, barınma ve sosyal alanlar iç içe konumlandırılmakta ve 

böylelikle hem homojen hem de sürekli yaşayan bir üniversite kampusu elde 

edilmektedir. Bu planlama kararı dinamik bir sistem ortaya koyar. Bu modeli daha 

dinamik yapan ise lineer çalışmaktır (Şekil 4.24.). 

56


Şekil 4.24. Kampusun Tek Bölge Olarak Ele Alındığı Yerleşim Modeli (Karaaslan, 

1979; Karakaş, 1999) 

4.2.7. Ulaşım Düzeni 

Kampus ulaşım sistemi sadece ulaşım elemanlarıyla kısıtlı değildir. 

Sirkülasyonu doğru olarak sağlamak için geliştirilen üç formül, yaya- taşıt ulaşımını 

birbirlerinden bağımsız olarak geliştirilmiş sistemlerle çözümler. 

Yatay düzenleme ile iki boyutlu ayırım: diğer adı ile Radburn sistemi, yaya ve 

taşıtların aynı düzlemde hareketine olanak tanır. Taşıtlar, ana arter ve ona bağlı tali 

yollardan merkeze ulaşır. Böylelikle kampus merkezinde yayalara, taşıtlardan 

arındırılmış, düzenli ve güvenli hareket sağlayan sirkülasyon alanları rezerv edilmiş 

olur (Şekil 4.25.). 

Sistemin Radburn olarak adlandırılması, ilk olarak uygulandığı kasabanın 

New Jersey eyaletine bağlı Radburn kasabası olmasından ileri gelmektedir (Şekil 

4.26a. ve b.). Kasaba yerleşim planı incelendiğinde, konut bölgesine birbirleriyle 

kesişmeyen yaya ve taşıt akslarıyla ulaşıldığı, konutların ön ve arka cephelerinden 

ulaşımın sağlandığı görülmektedir; parkların ön, cul-de-sac adı verilen servis 

mekanlarının da arka cepheden çözümlendiği görülmektedir (Şekil 4.27.) (Erpi, 

1980; Karakaş, 1999) 

57


Şekil 4.25. Yaya ve Taşıtların Yatay Düzenleme İle İki Boyutlu Trafik Ayırımı 

(Radburn Sistemi) (Erpi, 1980; Karakaş, 1999) 

Şekil 4.26a. Radburn Kasabası Yerleşimi, New Jersey, 1929 

58


Şekil 4.26b. Radburn‘de Uygulanan Yaya-Taşıt Ulaşımı Sistemini Gösteren 

Yerleşim Planı (Lynch, 1990) 

Şekil 4.27. Radburn Sisteminde Yer Alan Cul-De-Sac Adı Verilen Çıkmaz Sokaklar 

(Erpi, 1980; Karakaş, 1999) 

59


Radburn sistemine örnek olarak verilecek üniversite kampusları ise, Stirling, 

Surrey üniversitesi, Lacester ve araştırma kapsamında olan ve daha sonraki 

bölümlerde irdelenecek olan Gaziantep üniversitesi bu sisteme örnek olarak 

verilebilir. Bu üniversitelerde yaya-taşıt ulaşımı iki boyutta ele alınmıştır. 

Düşey düzenleme ile üç boyutlu ayırım: üniversitenin konumlandırıldığı alan 

üzerine değerlendirme yapılan bu sistemde, değerli olan alanların daha verimli 

kullanılması amaçlanmaktadır. Bu sistemde yaya- taşıt ayrımı verilecek olan kot 

farklarıyla sağlanır. Verilecek olan bu seviye farklarında yaya ve taşıtların 

konumlandırılışlarına göre sistem avantaj ve dezavantajlar gösterir. 

Taşıt sirkülasyonunun yeraltına alındığı çözümlerde, 6m.gibi büyük bir 

derinliğin gerekliliği dezavantaj olsa da, yayaların bol ışık alan açık ve yarı açık 

ortamlarda yapacakları, doğayla iç içe olacakları yürüyüşler düşünüldüğünde 

avantajlı olan çözümdür (Şekil 4.28a.). 

Yayaların zemin altına alındığı çözümlerde ise, maksimum 3m.lik derinlik 

işlevselliği sağlıyor olsa da ergonomik açıdan getirdiği olumsuzluklar, hava ve 

ışıktan faydalanmada yetersizlik, düşey sirkülasyon elemanlarının, yarattığı vakit 

kaybı yada yüksek efor ihtiyacı bu sistemin dezavantajlarıdır (Şekil 4.28b.). 

Sistemi uygulamış olan üniversitelere örnek olarak Bochum, Bath, East 

Anglia ve Serbest Berlin üniversiteleri verilebilir. Bu üniversitelerde seviye 

farklarıyla yaya- taşıt kesişimine engel olunmaktadır. 

Şekil 4.28a. Yayaların Üstte, Taşıtların Altta olduğu Ulaşım Düzeni (Erpi, 1980; 

Karakaş, 1999) 

60


Şekil 4.28b. Taşıtların Üstte, Yayaların Altta olduğu Ulaşım Düzeni (Erpi, 1980; 


Zaman düzenlemesi ile dördüncü boyutta ayırım: bu sistemde yaya-taşıt 

ayrımı zaman faktörü ile sağlanmaktadır. Her üniversite kampusunda 

yararlanılabilecek olan bu sistemin avantajı maliyet gerektirmemesidir (Şekil 4.29.). 

Şekil 4.29. Yaya ve Taşıtların Zaman Düzenlemesi ile Ayrımı (Erpi, 1980; Karakaş, 

1999) 

61


Genel olarak bakıldığında üniversite kampuslarının ulaşım ağlarının 

çözümlerinde Radburn sistemi tercih edilmiştir. İki boyutlu ayrımın üç boyutlu 

ayrımdan daha kullanılır bir sistem olmasının nedeni maliyetinin daha uygun 

olmasıdır. Ancak araziden yararlanılması gerekli kampus yerleşkelerinde maliyet göz 

ardı edilmiş ve üç boyutlu ayrım tercih edilmiştir. Bazı kampus yerleşkelerinde ise 

iki sistem bir çözümde bir arada kullanılmıştır. 

Kampus ulaşım sistemlerinde maliyetin öneminin yanında, arazi koşulları, 

topografyası, konumlandığı alanın iklimi ve yolun taşıma kapasitesi gibi diğer 

tasarım kriterleri de dikkate alınmalıdır. Ulaşım sistemlerinin tasarımında iki 

yaklaşım söz konusudur. Ulaşım sisteminin yerleşkenin belkemiği gibi hareket ettiği 

ilk modelde temel aktiviteler sistemin dışında, birbirlerinden bağımsız olarak 

gerçekleşmektedir. Diğer sistem de, mekanlar birbirlerine bağlı, iç içe geçmiş 

durumdadır. Todd’un tanımladığı iki sistemin biri hiyerarşik, diğeri ise karmaşık 

yapıya sahip olan sistemlerdir (Şekil 4.30.). 

1. Hiyerarşiyi sağlayan ilk sistemde, ulaşım aksı bel kemiği görevi görür. 

Genel sirkülasyonun devam ettiği yerlerde, pek çok kullanımı olan bu sistem, mekan 

ve yolların bağımsız hareketine izin verir; mekanlar ve yollar arasında net ayrımı 

sağlar. Bu sistemde yollar, hiyerarşik yapıya sahip ve devamlılığı muhafaza eder 

durumdadır (Şekil 4.30a.). 

2. Karmaşık yapıya sahip bu sistemde, yollar ve çevresindeki mekanlar 

arasında netlik yok denecek kadar azdır. Taşıt yollarının biraz geniş tutularak küçük, 

saklı park alanları veya yaya yollarının biraz genişlemesiyle oturma alanları için 

mekan sağladığı sistemde, yayalar taşıtlarla, mekanlar yollarla iç içe geçmiş 

durumdadır (Şekil 4.30b.). 

62


4.30a. Yollarda hiyerarşi sağlayan 4.30.b. Yolların mekanlarla iç içe geçtiği 

ulaşım sistemi karmaşık ulaşım sistemi 

Şekil 4.30. Mekan- Yol İlişkileri (Todd, 1985) 

63


4.2.7.1.Kampuslarda Ulaşım Sistemlerinin Düzenlenmesi 

Todd, bu sistemlerin aslında daha da çeşitlendirilebileceğini, ancak değişen 

sistemlerin hakim veya ikincil olarak algılanmasından dolayı tehlikeli sonuçlar 

doğuracağını belirtmiştir. Ulaşım sistemlerinin organizasyon tekniklerini ise dört 

grupta inceler ve bunların kişisel farklılar gösterdiğini belirtir. Todd’a göre ulaşım 

sistemi, lineer, gridal, ışınsal ve organik yapılı olarak adlandırılmıştır. Bu konuda bir 

başka araştırmacı Lynch ise ulaşım sistemini üç başlık olarak kabul etmiş ve bunları, 

gridal, ışınsal ve lineer olarak tanımlamıştır. 

Lynch, çizgisel çeşitliliğin yoğunluğundan bahsederken, ulaşımın fiziksel 

yapısının çeşitlilik göstermesinde genel birkaç karakter dışına çıkamayacağını 

belirtir. Ulaşım yoğunluğu, kanallar, terminaller ve yer değişimleri ile tanımlanan 

alanlar içerisinde belirlenmelidir. Bu kanallar, ağ içerisinde organize edilirler ve 

geniş alanlara dağılarak ulaşımı sağlarlar. Bu gerçek sadece taşıt yollar için değil, 

yaya yolları, elektrik, telefon, telgraf gibi bağlantı ağları ve hava yolları içinde 

geçerlidir. Lynch’e göre, merkezden yönelim, daha net ama dolaylı bir ulaşım ağı 

oluşturması ile yaşamı zorlaştırır. (Lynch, 1990) 

Lineer sistem, başlangıç ve bitişi aynı doğru üzerinde olan bir ya da daha 

fazla yoldan oluşur. Tek bir noktadan dağılımın mümkün olmadığı bu sistemde bir 

noktadan diğerine doğrusal olarak ulaşım esastır. Todd’a göre kontrol edilmediği 

taktirde lineer gelişim sürekliliğini devam ettirecektir. Lineer sistemde gelişen ulaşım 

ağlarına en iyi örnek kent içi sirkülâsyonlarıdır. Düzenli, paralel, hızlı harekete 

imkan veren sistemdir (Şekil 4.31.) (Todd, 1985) 

Şekil 4.31. Lineer Ulaşım Sistemi (Todd, 1985) 

64


Kent ölçeğinde, bu sistem, gelişimini tek bir doğru üzerinde tamamlar. Bu 

gelişim sirkülasyon yoğunluğunu azaltmaya yetmez. Bunun nedeni, ana aksın, arka 

paralel yollarına, dik gelen tali yollarına ve gelişim sağlamasına rağmen 

sirkülâsyonun yine ana aks üzerinden dağıtılmasıdır. Ana aksa çok fazla giriş-çıkış 

verilmesi sistemin tıkanmasına neden olabilir. Bu tıkanık ve merkez noktanın 

olmaması, gelişimi tek bir doğru üzerinde tamamlaması gerekliliği sistemin 

dezavantajları olarak adlandırılabilir. (Todd, 1985) 

Lynch lineer sistemi, tekli ya da birbirine paralel dizilmiş aks serisi olarak 

tanımlar. Bütün merkezler ve yönler birbirine bitişiktir. Lineer sistem, iki nokta 

arasında doğrusal bağlantı gerektiği yerlerde kullanışlıdır. Ana aks çevresinde 

oluşturulan yerleşim alanlarına ulaşım, aksa dik olarak bağlantılı tali yollardan 

sağlanır. Ekonomik ve gelişim sağlayan bir sistemdir. Ana aks kentin belkemiğidir 

ve gelişimi topografya el verdiği sürece iki yönde sağlanabilir ( Şekil 4.32.) 

(Lynch,1990). 

Şekil 4.32. Lineer Ulaşım Sistemi (Lynch,1990) 

Gridal sistem, yolların birbirleri ile düzenli bir biçimde kesişmeleri ve bu 

modülün sürekliliği esastır. Ulaşılmak istenen yerleşim birimlerinin çok geniş bir 

alana yayılmış olması, ulaşım sirkülasyonunun her yönde gelişimine ihtiyaç 

duyulmasının nedenidir. Geliştirilen bu sistem, her yönde serbest dolaşım imkanı 

65


sağlamasıyla geniş alanlara yayılmış yerleşim merkezlerinde kullanılmaktadır. (Şekil 

4.33.) (Todd, 1985) 

Şekil 4.33. Gridal Ulaşım Sistemi (Todd, 1985) 

Gridal sistemi, şematize ettiğimizde, dik açılı, üçgen ve esnetilmiş gridlerden 

oluşturabileceğini görülmektedir (Şekil 4.34.). 

Dik açılı gridler, sıkça kullanılan modeldir. Kesişim iki noktadan, dört yöne 

ulaşımı sağlar (Şekil 4.34a.). Bu sistemle birlikte net alanların oluşumu kenti stabil 

yaparken, görsel anlamda monotonluk yaratır. Her yerleşim alanı için geçerli olmasa 

da bu sistemle topografya göz ardı edilmiş olur. Dezavantaj olarak görülen diğer 

özellikleri de, kesişim noktalarının trafiğin yoğun olduğu noktalarda sıkışıklık 

yaratması, her bölgede aynı sirkülasyon sisteminin uygulanması ile yoğun olan 

bölgeyle olmayan bölgenin ayrımının yapılamaması gibi olumsuzluklar sayılabilir. 

Yoğunluk, gridin farklı kollarına yönlendirilebilir, stabil olan yapıdaki görsel 

monotonlukta estetik yapı ve peyzaj çözümleri ile giderilebilir. (Lynch, 1990) 

Üçgen gridler, çok geniş kullanım alanına sahip değillerdir. Üç doğrunun 

kesişimi ile oluşturulan bu model de altı yöne ulaşım söz konusudur (Şekil 4.34b.). 

Ancak bunu yaparken oluşturduğu tanımsız, gelişime açık olmayan alanlar ile kavşak 

noktalarında çıkardığı sorunlar sistemin nadir kullanımına sebeptir. (Lynch, 1990) 

Esnetilmiş gridler, topografik yapı dikkate alındığı zaman meydana gelen 

modeldir (Şekil 4.34c.). Monoton görünümden uzaktır. Dik açılı gridlere genel 

anlamda benzer özelliklere sahiptir. Kesişme noktalarında yoğun bölgelerde yaşanan 

sirkülasyon akış problemleri bu modelde de mevcuttur. (Lynch, 1990) 

66


a. Dik açılı grid b. Üçgen grid c.Esnetilmiş grid 

Şekil 4.34. Gridal Ulaşım Sistemi (Lynch, 1990) 

Gridal ulaşım sisteminde trafik düzenlemeleri, sistem dışında oluşan, ancak, 

sistemle birlikte çözümlenebilecek trafik yoğunluğunu azaltmaya yöneliktir (Şekil 

4.35.). Bu düzenlemelerden ilki doğrusal ilerleme ile sağlanır (Şekil 4.35a.). Yön 

kısıtlaması getirilen, kesişme noktalarının hafiflemesini sağlayan bu yöntem olumlu 

sonuçlar doğurur; ancak kullanıcı varmak istediği noktaya dolaylı yollarla 

ulaşacaktır. Başka bir uygulama, küçük ölçekli yerleşimlerde trafiğin yoğunluğunu 

azaltmada kullanılan düzenlemedir. Trafik bir adada saat yönünde akarken, diğer 

adada tam tersi yöne trafik akışı verilerek kavşaklardaki kesişimler önlenmiştir (Şekil 

4.35b.). Diğer bir uygulama ise, gridin parçalara ayrılması ile sağlanır (Şekil 4.35c.). 

Akan trafiği, sistemin bütününü bozmadan belirli noktalarda toplayıp, belirli 

noktalarda dağıtma yoluna gidilmiştir. (Lynch, 1990) 

a. Tek yönlü b. Saat yönünde c.Bölünmüş grid 

Şekil 4.35. Gridal Ulaşım Sisteminde Trafik Düzenlemesi (Lynch, 1990) 

67


Işınsal sistem, bir orijinden dışa doğru genişleyerek büyüyen yollardan ve ya 

merkezden dışa doğru açılmış kollardan oluşmuştur (Şekil 4.36a. ve b.). Merkeze 

doğru trafik akışının yoğun olduğu sistemin bu noktada çözümü zordur. Sistemi 

rahatlatmak için halkaların sayısını arttırmak mümkün olsa da merkezdeki 

yoğunluğun değişimi mümkün değildir. 

Büyük ölçekli bir kent merkezi ele alındığında, halkaların sayıca 

arttırılmasının oluşturduğu yeni düzenleme, üçgen grid düzenlemesine benzerlik 

gösterir; tanımsız mekanlar oluşturur (Şekil 4.36c.) (Lynch, 1990; Todd, 1985). 

Işınsal sistem modifikasyonu ile elde edilen yeni model, sistemi oluşturan 

kolların, kendi içlerinde de kollara ayrılması ile sağlanır (Şekil 4.37a.).Kesişim 

noktalarını geniş alana yayarak rahatlama sağlamayı amaçlayan bu düzende, direk 

geçiş imkanı, ana ve tali yolların ayrılması ile mümkündür. Kolların dallanması ile 

meydana gelen çıkmaz sokaklar ulaşım yoğunluğunu rahatlatmada avantaj sağlasa da 

tehlike anında sistemin zorlanmasına sebep olmaktadır (Şekil 4.37b.). Bu yeni 

düzenlemeyi merkeze akışın mümkün olmadığı bölgelerde uygulamak ise, karışıklık 

meydana getirecektir (Şekil 4.37c.) (Lynch, 1990). 

a b c 

Şekil 4.36. Işınsal Ulaşım Sistemi (Lynch, 1990) 

a b c 

Şekil 4.37. Işınsal Ulaşım Sistemi Modifikasyonu Sonucu Oluşan Modeller (Lynch, 

1990) 

68


Organik sistem, Todd’a göre ulaşım düzenlemelerinin yoğunluğa karşı en 

duyarlı olanıdır. Sistem topografyaya uygun olarak düzenlenmiştir. Bu nedenle 

doğrusallığı olamayan, ani yön değişimleri ve çıkmaz sokaklarla kullanıcıyı zorlayan 

bir sistemdir (Şekil 4.38.). Topografyaya uygunluğu avantaj gibi görünse de, ani 

hareketler ve mesafe uzunlukları nedeniyle dezavantajdır. 

Şekil 4.38. Organik Ulaşım Sistemi (Todd, 1985) 

4.2.7.2. Kampuslarda Yaya Ulaşım Sistemleri 

Kampus planlamalarında özellikle taşıt-yaya ayırımı önemli bir yere sahiptir. 

Genelde şehircilik, özelde ise üniversite kampus tasarımı alanında, mimarlık 

hareketinin başlamasından bugüne bir takım ilkeler belirlenmiş; bazen bu ilkeler 

doğrultusunda, bazense bu ilkelere karşıt anlayışlarla tasarımlar yapılmıştır. Kentsel 

alanların yeni tasarımlarında amaç, taşıtlardan soyutlanmış yaya sirkülasyon 

alanlarının oluşturulması; mevcut gezinti alanları ile peyzaj elemanlarının günümüze 

uyarlanmasıdır. Bu tasarım ilkesinin ısrarının nedeni, temelde, teknolojideki 

gelişmelerin, kişiye getirdiği yoğun hayat ile birlikte kişiyi insan ilişkilerinden 

koparmasını yayalaştırma ile birlikte çözme çabasıdır. (Turcan, 1996) 

M Skrzypczak-Spak, insanların yürüme eylemiyle ilgili olarak verdiği 

bulguları sıraladığında; 

• Maksimum elverişli yürüme zamanının 30dakika, 

69


• Yürüme hızının ise, kişiye göre değiştiğini, bunları genele indirgediğinde; 

İşçiler için, 5km/saat, 

Yetişkinler için, 4km/saat 

Yaşlılar, anne ve çocuklar için ise 2.5km/saat olarak belirlemiştir. 

Kent yerleşimlerinin geçmiş yıllardaki performansı, boyutları incelendiğinde 

elde edilen sonuçlar, yaklaşık 800m. çapında ki bir alanı kapsayan yerleşimlerin yaya 

olarak ulaşımını sağlayan bir kişiye optimum hizmeti sunduğunu göstermiştir. Yaya 

ulaşımı ile en uzak mesafeye yorulmadan, rahat ve hızlı, yani kabul edilebilir bir 

zaman sürecinde, bu yaklaşık olarak 12dakikadır, yürünebilir. Üstelik yaya olarak 

gezinti yapıldığı sırada, etraftaki diğer yayalar, meydanlar, vb. gibi kenti oluşturan 

pek çok öğe ile olumlu ilişkiler kurulabilir. (Kortan, 1981) 

Kent içinde yaya hareketinin esas olduğu çağlarda geliştirilen kentlerde yaya 

ölçeğinin varlığı kabul edilebilir; kentin birbirinden en uzak iki ucu arasındaki 

mesafenin yaya olarak normal ve rahat bir biçimde 10-15 dakika içerisinde 

tamamlanması; ortalama yaya hızı 4km/saat olarak kabul edildiğinde, normal bir 

insan 12dakikada 800m’lik bir alanı, 15dakikada ise 1000m’lik bir alanı kolaylıkla 

yaya olarak aşabilmesi, yaya ölçeğinin kentteki önemini vurgulamaktadır. 

Yaya ölçeği, kampus üniversiteleri için de önemlidir. Kortan’a göre 2 ders 

arası, 10-15 dakikalık sürede, bir öğrencinin kampusun en uzak iki ucu arasındaki 

yapılara rahat, normal bir biçimde gidiş-gelişin tamamlanması gerekmektedir. 

Disiplinler arası ve disiplinler üstü çalışmalara yönelmelerin artışıyla birlikte 10-15 

dakikalık yani 800-1000m’lik mesafe günümüz kampuslarının tasarım çalışmalarında 

önemli kriterlerden biri haline gelmektedir. 

Yayaların kampus yerleşkesine dahil olan bütün kullanım alanlarına 

ulaşımının sağlanması gerekliliği bulunmaktadır. Bu nedenledir ki tasarım kriteri 

olarak ele alınan yaya ulaşım sistemi, birçok alternatif geliştirilerek 

zenginleştirilmiştir. Kampus içinde yaya ulaşım yollarının belirlenmesinde, 

kullanımlar arası ilişki şemalarının kurulması ve fonksiyonel yolların 

oluşturulmasına çalışılmalıdır (Şekil 4.39a.,b.). 

Ulaşım sisteminin fonksiyonel olması, yayaların istedikleri yere güvenli, hızlı 

ve sıkılmadan ulaşmalarını sağlamalıdır. Belli noktalar arasında mesafeyi kısaltma, 

70


paralel hatlar oluşturulmasına dayanmaktadır. Çok ya da az sayıda kullanımın 

belirlenmesi ile çeşitli genişlik ve ya yoğunluk kapasitelerinden bahsedilebilir. 

(Todd, 1985) 

a. Kullanımlar arası ilişkinin saptanması 

b. İlişki şemasına göre yolların oluşturulması 

Şekil 4.39. Kampuslarda Yaya Ulaşım Sisteminin Belirlenmesi (Todd, 1985) 

71


Tasarım kriteri olarak ele alınan yaya sirkülasyon alanlarının 

düzenlemesinde, öncelik fonksiyonelliği yakalayabilmektir. Teknik ve estetiğin daha 

sonra yapılacak küçük değişikliklerle çözüme ulaşacağı düşünülmektedir. Yaya 

sirkülasyonunda fonksiyonelliği yakalamak ise, başlangıç ve varış noktaları 

belirlenen yollar arasındaki ulaşım hatlarında yapılacak hafif sapmalarla sağlanır 

(Şekil 4.40.). Dolaylı yollarla ulaşıma göre mesafe ve zaman kazanımı bu 

saplamalarla sağlanır. Üstelik varılacak noktaya dolanarak gitmek ekonomik 

değildir. (Todd, 1985) 

Şekil 4.40. Yaya Ulaşım Sisteminde Alternatifler (Todd, 1985) 

Açık ve ya kapalı mekanları birbirine bağlayan, kampus iskeletini oluşturan 

ve kampus modelinin şekillenmesini sağlayan kampus ulaşım sistemidir. Ulaşım 

sistemi elemanlarının yönlendirme görevi, alacağı şekil ne olursa olsun önceliklidir. 

Kampus tasarımının doğruluğu, kampus yollarının doğru düzenlenmesi ile kabul 

edilebilir. (Dober, 1992; Karakaş, 1999) 

Ulaşım elemanlarının düzenlenmesine getirilecek birkaç madde ile tasarımın 

başarılı olacağı düşünen Dober, yol tasarım ilkelerini sıralamış, ancak bunlar birer 

kanun olamamıştır. 

72


• Kampus yaya yolları, ders aralarında bir yerden diğerine varmak isteyen 

yaya yoğunluğunu taşıyabilecek büyüklükte ve kesintisiz olmalıdır. 

• Kampuslarda yollar, alan düzenlemesi yapan, dolambaçlı, görsel etki 

yaratan ve gezinti imkanı sağlayan olarak sınıflandırılmalıdır. 

• Kampus yolları düzenlemesinde, kullanıcıların özürlü olabilme ihtimali, 

gece güvenliği sağlaması, hava şartlarına uygunluğu, kullanılan 

malzemenin çevre ile uyumu ve bakım kolaylığı düşünülmelidir. 

• Yollar arası hiyerarşi taşıma kapasitelerine göre oluşturulmalıdır. Servis 

yolları ve gerektiğinde itfaiye araçlarının ulaşımı kolay ve hızlı bir 

biçimde sağlanabilmelidir. 

• Kampus alanı içerisinde yaya-taşıt ulaşım ağlarının kesişmemesine 

dikkat edilmelidir. 

• Ana yolla kesişen diğer yolların yarattığı tanımlı alanlar, kampus 

bütününü bozmayacak şekilde tasarlanmalıdır. 

• Ana yol dışında ulaşımı sağlayan tali yollar, kullanım sırasında görsel 

farklılık yaratmalı, gezinti faktörü göz önüne alınmalıdır. (Dober, 1992; 


4.3. Çalışma Kapsamındaki Üniversiteler 

Türkiye sanayileşme sürecine oldukça geç başlamış ve Batı toplumlarında 

sanayileşme sürecinin yarattığı gelişmelerden yoğun bir şekilde etkilenmiş bir 

ülkedir. 

Ülkemiz, sanayileşme yolunda hızla ilerlemesine rağmen hala sanayileşmiş 

bir ülke sayılmamaktadır. Sanayileşmiş ülkelerde ekonomi ve sosyal durum iyileşme 

gösterirken sanayi sonrası bilgi toplumu olma çabası da paralel ilerleme 

göstermelidir. 

Eğitim ve öğretim aşamalarını karşılayabilmek için tüm dünya ülkeleri 

çağdaş sistem arayışı içine girmişlerdir. Buna sebep, eğitim, öğretim ve araştırmanın 

kalkınma yolunu açacağıdır. Bu üç ana fonksiyonu ise bir arada bünyesinde 

gerçekleştiren üniversitelerdir. 

73


Ülkemizde üniversitelerimizin kuruluşlarını kronolojik sıralama ile 

incelediğimizde; çalışma alanımızı oluşturan bu üniversitelerimizin ilkleri 1973 

tarihini işaret ederken, bu tarihi sırayla 78, 87 ve üniversitelerimizin ülke sınırlarımız 

içerisinde 1973’ten sonraki 2. atağı olan ve asıl amaç olarak eğitimin değil, bölge 

kalkınmasının planlandığı 1992 üniversiteleri kurulmuştur. 

Turcan’ın, ‘1973 -1981 yılları arasında vasıfsız, plansız, programsız ve 

hazırlıksız bir şekilde, 3 büyük şehir dışında 10 yeni kurum açılmıştır’ diye 

tanımladığı kampus üniversitelerini; Birkan, ‘Türkiye’de bir devrin çok yoğun 

fabrika taleplerini 1960 sonrasında, üniversitenin aldığını, bunun nedenlerinin 

incelenmeye değer olduğunu, genellikle mahalli politikacılarca ortaya atılan ‘Taşra 

Kentlerinde Üniversite kurulması’ fikrini destekleyen ve şehrin ticari hayatına 

yapılacak katkı ümidinden doğan bir talep olduğu söylenebilir’ tanımını yapmıştır. 

Büyükkentdışı üniversitelerinin az gelişmiş bölgelerin merkezlerini oluşturan 

kentlerde kurulmasının nedeni, üniversitenin gelişimine paralel kent gelişimi 

beklentisi olmuştur. ( Kuban, 1970) Bu nedenledir ki kampuslara gelişigüzel, plansız 

yerleşim uygulanmıştır ve kampuslar spontane gelişim göstermişlerdir. 

Üniversite, yapılarının karmaşıklığı, yüksek maliyet gerektirmeleri ve ülke 

kalkınmasında önemli bir yeri olması nedeniyle ülke planlaması üzerinde durulması 

gereken bir öneme sahiptir. Üniversitenin kurulma amacının belirlenmesinde, ülke, 

bölge ve kent içindeki konumunun belirlenmesi, arazi seçimi, üniversitenin genel 

karakterinin belirlenmesi gerekmektedir. Bununla birlikte kampusların 

büyüklüğünün belirlenmesi, organizasyonel yapısının ana kararlarının alınması ve 

gelişme, büyüme, esneklik kriterlerinin, niteliklerinin belirlenmesi ile birlikte tasarım 

temel kararlarının alınması gibi aşamalardan geçmesi gerekli olan önemli bir süreçtir. 

Ülkemizde mevcut üniversite yapılarının pek çoğu eğitimlerini farklı 

bölgelere yayılmış münferit binalardan oluşan akademik birimlerinde; ya da belli bir 

bölgede toplanmış, birkaç binanın bir araya gelmesiyle oluşmuş kampuslarda 

sürdürmektedirler. Mevcut kampusların birçoğunda belirli bir master planlama 

bulunmadığından yeni fakülte ve yüksek okul açılması veya fakültelerin 

fonksiyonlarının arttırılması ve buna paralel olarak öğrenci ve öğretim üyelerinin 

nüfus artışı, büyümeyi spontane eklenen yeni yapılarla, idare tarafından belirlenen 

74


alanlara konumlandırılarak sağlamaktadır. Bu dağınık üniversite anlayışı, 

mensuplarının sahip olmak istediği sosyal kimliği tam anlamıyla 

kazandıramamaktadır. Kampuslar düzensiz, kimliksiz, estetikten uzak görüntülere 

sahiptir. Oysa üniversite, çevresiyle ve binalarıyla kent imajını tamamlayabilmeli, 

bünyesindeki işlevleriyle kente sahip olduğu kültürü aktarabilmeli, aydın-halk 

bütünlüğünü sağlayabilmelidir. Bir üniversite, bünyesinde 4 ana fonksiyon grubunu 

barındırmalıdır. Bunlar barınma, eğitim-öğretim, sosyal aktiviteler ve ulaşımdır. 

Üniversiteler büyüme ve gelişme karşısında yeterli olabilmek, kendinden beklenen 

fonksiyonları karşılayabilmek için kentlerin dışında konumlandırılmışlardır. 

Mevcut kampus planları, oluşum yıllarında kent tasarımına uygun görülen 

alanlarda kurulmuş; gelecek yıllardaki gelişim göz ardı edilmiştir. Eğitim alanlarının 

genişlemesi, akademik birimlerin ve bununla paralel genişleyen kullanıcı sayısının 

ve kullanıcı gereksinimlerinin artışı ihtiyaca göre spontane gelişime sebeptir; kampus 

içi hiyerarşi sağlanamamıştır. 

Üniversite planlaması ölçek olarak düşünüldüğünde; makro ve mikro ölçekte 

planlama yapılması gerekmektedir. Makro ölçekten kasıt; üniversitenin ülke bazında 

incelenmesi ve ülke genelinde planlama kararlarının alınması gerekliliğidir. Mikro 

ölçek düşünüldüğünde ise; üniversitenin yerleşim alanı biraz daha daraltılmış bir 

ölçekte incelemek gerekmekte, buna göre planlama kararları alınmalıdır. Ancak 

ülkemizde en büyük eksik, bu çalışmaların üniversitelerin kurulmaları aşamasında 

yapılmamış olmasıdır. Bugün kampus üniversitelerindeki bu sorunların nedeni, 

kuruluşunda oluşturulmamış olan ana yerleşim planlama kararlarıdır. 

Üniversitenin yer seçiminde talep ve arz bakımından belli kriterler konabilir. 

Belirleyebileceğimiz ilk kriter talep ve arzın nicelik yönünden değerlendirilmesinde 

kullanılabilecek olan, üniversite kurulması düşünülen il ve yakın çevresinin nüfus 

büyüklüğüdür. Yer seçiminde ikinci kriter, ilin, yakın çevresinin gelişmişlik düzeyi, 

halkının eğitim-öğretime yakınlığı, gelişmemiş bölgelerde üniversitelerin kalkınma 

sağlayacak oluşudur. Diğer kriterler ise, üniversiteye ayrılan arazinin topografik 

yapısının gelişmeyi, büyümeyi ne derece sınırlandırdığı, iklimsel verilere göre -ki 

bunlar hakim rüzgarın yönü, yıllık yağış miktarı, ulaştığı en yüksek sıcaklık, güneş 

75


ışınlarının geliş açısı gibi- kampus mimarisinin formunun, konumunun, yönünün 

belirlenmesidir. 

4.3.1. Adana İli Hakkında Genel Bilgiler 

Türkiye’nin güneyinde ve Akdeniz Bölgesi’nin Çukurova bölümünde 

kurulmuş olan Adana, Doğuda Osmaniye, Kahramanmaraş, Gaziantep, Batıda 

Mersin, Kuzeybatıda Niğde, Güneydoğuda Hatay ve Güneyde Akdeniz ile sınırlıdır. 

Tümüne Adana Ovası adı verilen ovanın güneyinde kalan bölümüne Çukurova, 

kuzeyinde kalan bölümüne ise Yukarıova veya Anavarza denir. Seyhan Nehrinin her 

iki yakasında kurulmuş olan kentimizin, 35 0 -38 0 kuzey enlemleri ve 34 0 -36 0 doğu 

boylamları arasındadır. 

Adana ilinin topografyasına bakıldığında, İlin kuzeybatı, kuzey ve kuzeydoğu 

bölümleri, Orta Toros adı verilen dağ sistemi ile çevrelenmiştir. İlin doğu sınırı, 

Toros sistemine giren Amanoslar’a dayanmakta ve Orta Toroslar üzerinde üç ayrı 

dağ sırası görülmektedir. 

Adana Ovası olarak adlandırılan havzanın güneyde kalan bölümüne 

Çukurova, kuzeyde kalan bölümüne ise yukarı ova Anavarza denir. İki ovayı Misis 

Dağları ayırır. Çukurova Türkiye'nin en geniş delta ovasıdır; Seyhan ve Ceyhan 

nehirleri ile Berdan (Tarsus) Çayı'nın getirdiği alüvyonlardan oluşmuş ve karmaşık 

yapılıdır. Sınırları coğrafyacılar arasında tartışma konusudur. Bazılarına göre 

Yukarıova ile birlikte, güneydeki ovanın ikisine birden Çukurova denir. Yöre halkı 

Çukurova adını bu geniş anlamıyla kullanmaktadır. 

Adana, Akdeniz iklim özelliklerini taşıyan, yazları sıcak ve kurak, kışları ılık 

ve yağışlı geçen bir ilimizdir. Bölgede meydana gelen yağışlar, genellikle yamaç 

yağışları ve gezici hava kütlelerinin karşılaşması ile oluşan, ortalama yağış miktarı 

625 mm olan yağışlardır. Yılın ortalama 74 günü yağışlı geçer. Yazın havanın nemle 

yüklü olmasına karşılık, bazı yıllarda hiç yağış düşmediği görülür. Yazın bir alçak 

basınç merkezi olan Çukurova'ya denizden ve Toroslar'dan hava akımı olur; dinamik 

nedenli bir yüksek basınç merkezi oluşur. Bir taraftan denizden gelen nemli hava, 

diğer taraftan barajlar ve ovanın sulanması nedeniyle ilde nem yüksektir. Yaz 

aylarında nem yüklü sıcak bir hava görülür. 

76


4.3.1.1.Çukurova Üniversitesi 

Çukurova üniversitesi, Seyhan Baraj Gölü'nün doğu yakasında yer alan 

Balcalı Kampusu, yirmi bin dekar arazi üzerine kurulu ve Adana şehir merkezine 

7km. uzaklıkta bulunmaktadır (Şekil 4.41., 4.42). Çukurova Üniversitesi 1969 

yılında Ankara Üniversitesi'ne bağlı olarak kurulan Adana Ziraat Fakültesi ile 1972 

yılında Atatürk Üniversitesi'ne bağlı olarak kurulan Çukurova Tıp Fakültesi'nin yeni 

bir üniversitenin çatısı altında bir araya getirilmesi ile 1973 yılında kurulmuştur. 

Üniversitenin akademik profili incelendiğinde 10fakülte, 3enstitü, 3 yüksek okul, 7 

meslek yüksek okulu bulunmaktadır. Bünyesi altında yirmi bini aşan öğrenci nüfusu 

ve 2000’i aşan akademik personel nüfusunu barındırmaktadır. Çukurova 

Üniversitesi’nde akademik personele ait kampus alanı sınırlarına dahil 4 lojman 

grubu bulunmaktadır. Ayrıca dışardan görevlendirmeyle gelen araştırma görevlileri 

içinde kampus dahilinde üniversitenin lojmanları bulunmaktadır. Ancak üniversiteye 

ait öğrenci barınma mekanları, öğrenci yurtları bulunmamaktadır. Üniversite 

öğrencileri Kredi ve Yurtlar Kurumu'na ait Adana'da 494 öğrenci kapasiteli Sabancı 

Kız Yurdu, 3008 öğrenci kapasiteli Fevzi Çakmak Yurdu, 418 kapasiteli Sümer 

Yurdu’nda barınma imkanına sahiptirler. 

Şekil 4.41. Çukurova Üniversitesi Kampusu 

77


Şekil 4.42. Çukurova Üniversitesi Kampusu Kentteki Yeri 

78


4.3.1.2. Çukurova Üniversitesi Kampus Yerleşkesinin Değerlendirmesi 

Adana merkeze 7km. uzaklıkta kurulan üniversite kampusu Seyhan baraj gölü 

üzerine çıkıntı yapan ve zengin bitki örtüsüne sahip bir burun üzerinde kurulmuştur. 

Üniversitenin planlamasında hakim üç bölge mevcuttur. Ancak gelişi güzel 

konumlandırılmış, rastlantısal gelişmiş fakülte binalarının oluşturduğu akademik 

bölgenin arasına sıkışmış ortak kullanım alanlarının bir bölümünü oluşturan 

rektörlük, merkezi kütüphane ve merkezi kafeteryadan başka, akademik bölgeyle 

yaya ölçeğinden taşan bir mesafede konumlandırılmış öğrenci yurtları ve kendi 

içinde barınma bölgesi oluşturan ancak akademik bölgeye yaya ölçeği mesafesinde 

bulunmayan lojmanlar birer kampus planlama hatasıdır. 

Akademik bölge, esas olarak bir modül yapının belli bir düzen içerisinde, 

aynı fonksiyonları karşılayan yapılar olduğu düşünülerek tekrarlanmasından oluşan 

tek tip dokuya sahiptir (Şekil 4.43.). 

Şekil 4.43. Çukurova Üniversitesi Akademik Bölge 

79


Ortak kullanım alanlarının birbirlerine ve fakülte binalarına olan yürüme 

mesafesi maksimum 15dakikadır. Bu bölgedeki yapıların her biri kendi işlevlerine 

göre tasarlanmış kimlikli yapılardır. Ancak rektörlük ve kütüphane gibi simgesel 

olması beklenen yapılar istenilen etkiyi bırakmamaktadır (Şekil 4.44.). 

Şekil 4.44. Çukurova Üniversitesi Rektörlük ve Kütüphane Binası 

Barınma bölgesi, üniversitenin yaya ölçeğinin dışına taşan kampus alanında 

konumlandırılmıştır. Öğrencilerin, spor, çarşı, restoran ve günlük aktivitelerini 

yapabilecek alanları barınma bölgesi çevresinde bulunmamaktadır. Öğretim üyeleri 

lojman alanı da kampus sınırları içerisindedir; ancak akademik bölgeye yürüme 

mesafesinde değildir. Kendi içerisinde marketi, restoranları ve kreşi olan lojmanların 

tek dezavantajı akademik bölgeye olan yaya mesafesidir (Şekil 4.45). 

80


Öğretim üyesi lojmanları 

Öğrenci yurtları 

Şekil 4.45. Çukurova Üniversitesi Barınma Bölgesi 

81


Ulaşım sistemi, Radburn sistemine uyum sağlayan ve motorlu araçlarla 

yayaları aynı düzlem üzerinde birbirinden ayıran sistem uygulanmıştır. Kampusun 

merkezinde başarılı olan bu çözüm, merkezin etrafında başarılı olamamıştır 

(Şekil4.46.). Yaya yolları, motorlu taşıtların paralelinde ilerlemektedir. Kampusun 

büyümesini engelleyici bir faktör olan kampusu çevreleyen ring şeklindeki ana arter, 

arazi şartlarına göre düzenlenmiş yollar sistemidir. Çıkmaz sokaklar, ani yön 

değiştiren yollardan oluşur. 

Şekil 4.46. Çukurova Üniversitesi Yaya Yolları 

Yaya ölçeği dikkate alındığında Şekil 4.47’dede görüleceği gibi barınma 

bölgesinden akademik bölgeye ve ortak kullanım alanlarına olan mesafe yürüyerek 

ulaşıma elverişli bir mesafe değildir. Üniversitede yurtlar kampus alanına yürüme 

mesafesinden daha uzaktır. Yurtta barınma ihtiyacını karşılayan öğrencilerin 

kampusa ulaşımları toplu taşımalarla sağlanmaktadır. Ortak kullanım alanlarının 

kampus dışında, yurt bölgesi içerisinde de ayrıca çözümlenmiş olmasına sebeptir. 

82


Şekil 4.47. Çukurova Üniversitesi Yaya Ölçeği 

83


4.3.2. Mersin İli Hakkında Genel Bilgiler 

Akdeniz Bölgesi’nde, kuzeyi ve güneyi Toros Dağları, güneyi Akdeniz ile 

çevrili olan Mersin, Anadolu’nun en eski yerleşim yerlerinden biridir. Bölgeye 

dağlar arasında kaldığı ve girişinin zor olmasından ötürü Konya Selçukluları 

döneminde İÇ-EL denilmiş, 2002 yılında Mersin adını almıştır. 

Mersin ili, doğusunda Adana, kuzeydoğuda Niğde, kuzeyinde Konya, batıda 

Antalya ve güneyde Akdeniz ile çevrilidir. Mersin, Çukurova’nın batısında; 32 56’ 

ve 35 11’ doğu boylamları ile, 37 26’ ve 36 01’ kuzey enlemleri arasında 

bulunmaktadır. 

İlin topografyasına bakıldığında, batı ve orta Toroslar’ın üzerine kurulmuş 

olan Mersin, il sınırları içine giren Toros Dağları, Konya düzlüğünün bir bölümü ile 

Akdeniz arasında, yüksek çatılı bir kuşak halinde, Doğu-Batı yönünde uzanır. 

Mersin’in batıdan doğusuna doğru ilerledikçe, denizden uzaklaşan dağ sıraları ile 

deniz arasında oluşan düzlüklere merkez ilçe Mersin’in yerleştiği görülmektedir. 

Mersin ili, Akdeniz ikliminin tipik özelliklerini gösterir. İlin kıyı kesimlerinde 

yazları oldukça sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlı geçer. İç kesimlerle yükseklerde 

kara ikliminin özellikleri görülür. Mersin ilinin yıllık sıcaklık ortalaması 18.7C’dir. 

Mersin’e en çok yağış aralık ayında düşerken, en az yağış ağustos ayında 

düşmektedir. Mersin’de yılın büyük bölümünde hava açık ve az bulutlu geçmektedir. 

Mersin’de hakim rüzgar yönü mevsimlere göre değişim göstermekte, kış aylarında 

kuzey- kuzeybatı rüzgarları hakimken, yaz aylarında güneybatı rüzgarı hakim 

rüzgardır. Yaz sıcağında gündüzleri, denizden karaya doğu, geceleri ise Toroslar’dan 

denize doğru esen rüzgar Akdeniz iklimi görülen ilde serinletici etkiye sahiptir. 

4.3.2.1. Mersin Üniversitesi 

Mersin Üniversitesi, 1992 yılında kurulmuş, 1993- 1994 öğretim yılında 

eğitim öğretim hayatına Çiftlik köyü merkezinde yer alan kampusunda başlamıştır. 

Kent merkezine 14kilometre uzaklıktaki Çiftlikköy Merkez Kampusu, toplam üç yüz 

yirmi beş bin metrekare alan üzerine kurulmuştur (Şekil 4.48.). Bu kampusta; Fen- 

Edebiyat, İktisadi ve İdari Bilimler, Güzel Sanatlar, İletişim ve Mühendislik 

84


Fakülteleri’nin yanı sıra Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu, Mersin Meslek 

Yüksekokulu, Yabancı Diller Yüksekokulu ve Devlet Konservatuvarı yer almaktadır. 

Rektörlük idari ve akademik merkez birimlerinin de bulunduğu Çiftlikköy Merkez 

Kampusu'nda öğrencilerin sosyal, kültürel ve sportif amaçlı kullanabileceği pek çok 

tesis ve alan da yer almaktadır. Mersin'de Kredi ve Yurtlar Kurumu'na ait yurtlar 

bulunmaktadır. 1208 kapasiteli Mersin öğrenci yurdu, 66 kapasiteli Özel Gazi kız 

yurdu, 92 kapasiteli Özel Akdeniz erkek yurdu Mersin Üniversitesi’nin barınma 

ihtiyacını giderdiği tesislerdir. 

Şekil 4.48. Mersin Üniversitesi Çiftlikköy Kampusu 

Kent merkezinin Batı yönünde bulunan Yenişehir Kampusu, toplam 15 bin 

metrekare alana sahiptir. 1999 tarihinden itibaren hizmet veren bu kampusumuzda; 

Tıp Fakültesi, Mimarlık Fakültesi, Eğitim Fakültesi, Su Ürünleri Fakültesi, Eczacılık 

Fakültesi, Sağlık Yüksekokulu, Fen Bilimleri, Sosyal Bilimler ve Sağlık Bilimleri 

85


Enstitüleri yer almaktadır. Mersin-Antalya yolu sahil bandında yer alan Tece 

Kampusu, toplam 20 bin metrekare alana sahiptir. Mersin Üniversitesi Eğitim 

Tesisleri, Mersin Üniversitesi Öğrenci Yurdu, Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik 

Yüksekokulu ile Uygulama Oteli faaliyetlerini bu kampus da sürdürmektedir. 

4.3.2.2. Çiftlikköy Kampusu Yerleşkesinin Değerlendirmesi 

Araştırma kapsamındaki Mersin Üniversitesi Çiftlikköy kampusu kent 

merkezine 14 kilometre uzaklıktadır. Toplam üç yüz yirmi beş bin metrekare alan 

üzerine kurulmuştur. Çiftlikköy kampusunda; Fen-Edebiyat, İktisadi ve İdari 

Bilimler, Güzel Sanatlar, İletişim ve Mühendislik Fakültelerinin yanı sıra Beden 

Eğitimi ve Spor Yüksekokulu, Mersin Meslek Yüksekokulu, Yabancı Diller 

Yüksekokulu ve Devlet Konservatuarı yer almaktadır. 

Rektörlük idari ve akademik merkez birimlerinin de bulunduğu Çiftlikköy 

Merkez Kampusu'nda öğrencilerin sosyal, kültürel ve sportif amaçlı kullanabileceği 

pek çok tesis ve alan da yer almaktadır. Çiftlikköy Merkez Kampusu'nda bulunan, 

3000 oturma kapasiteli amfi tiyatro, 200 kişilik oturma kapasitesine sahip olan 

Merkez Konferans Salonu, çeviri salonu, barkovizyon ve merkezi klimatizasyon 

sistemi ile gelişmiş teknolojik imkanlara sahiptir. Mersin Üniversitesi Merkez 

Kütüphanesi, Çiftlikköy Kampusu'nda 1000 metrekarelik bir alanda hizmet 

vermektedir. 

Çiftlikköy kampus planlaması, bölgeleme ilkelerine uygun olarak 

tasarlanmıştır. Kampus yerleşimi kuzeybatı-güneydoğu doğrultusundadır. 

Etaplamaya çok uygun olan bu yerleşim modeli, kendi kendine yetebilen, açık uçlu 

sistemdir. Bu özelliği büyümeye her zaman imkan verir. 

Akademik bölge, çizgisel biçimde tasarlanmış olup, güneybatı- kuzeydoğu 

istikametinde iki ana kısma ‘merkez-ortak kullanımlar’ bölgesi ile ayrılmaktadır. 

Akademik bölgenin kuzeybatı- güneydoğu ekseni üzerinde yaya yolları mevcuttur. 

Akademik bölgeyi oluşturan yapıların oluşturduğu dokuya baktığımızda, her 

fakültenin kendine özgü bir çizgide planlandığı görülmektedir. Tek tip plan 

şemasının uygulanmadığı nadir kampuslardan biridir Çiftlikköy kampusu. 

86


Ortak kullanımlar bölgesi, akademik bölgenin ortasında yer alan ortak 

kullanım bölgesi, kampus içinde farklı nicelik ve nitelikleriyle dikkat çeken, ön plan 

yapıları olarak simgesel etki veren binaların oluşturduğu bölgedir. 3000 oturma 

kapasiteli amfi tiyatro, 200 kişilik oturma kapasitesine sahip olan Merkez Konferans 

Salonu, Merkez Kütüphanesi, Rektörlük, Çarşı- Sinema, Merkezi kafeterya 

binalarıdır (Şekil 4.49.). 

Barınma bölgesi, çizgisel biçimde tasarlanmış olup, güneybatı- kuzeydoğu 

istikametinde planlanmıştır. Akademik bölge ve ortak kullanım bölgesiyle arasında 

köprü vazifesi gören yeşil vadi projesi bulunmaktadır. Öğretim üyeleri lojmanları, 

kreş ve ilkokul binası, sosyal tesisler, açık spor sahaları, öğrenci yurtları, misafirhane 

bu bölgede belirli bir hiyerarşik düzenle konumlandırılmıştır. Farklı gereksinimlere 

cevap veren yapı biçimleri uygulanmıştır. 

Şekil 4.49. Mersin Üniversitesi İdari Merkez 

Ulaşım sistemi, lineer yerleşim modeli uygulanmış kampus planlamasında, 

bölgeler arası ilişkilerde yaya ve motorlu araçları birbirinden ayıran bir sistem 

uygulanmıştır. Radburn sistemine uygunluk gösterir. 

87


Yaya ölçeğiyle bakıldığında; lineer yerleşim modeline uygunluk göstermesine 

rağmen kampus yaya yürüme mesafesini muhafaza eder durumdadır. Akademik 

bölge ve ortak kullanım alanlarının yaya yürüme mesafesindedir (Şekil 4.50.). 

Şekil 4.50. Mersin Üniversitesi Çiftlikköy Kampusu Yaya Ölçeği 

88


4.3.3. Hatay İli Hakkında Genel Bilgiler 

Yurdumuzun Güney’inde, zengin tarımsal kaynakları, gelişmiş ve yeniliklere 

açık insan potansiyeli ve coğrafi konumu itibariyle Hatay ili, sosyal ekonomik açıdan 

hızlı bir gelişme gösteren kenttir. Hatay üç kıtanın kavşak ve geçiş noktasıdır. 

Akdeniz Bölgesinde yer alan Hatay İlinin yüzölçümü 5403 km 2 dir ve il arazisi 

35 0 52’ ile 37 0 04’ kuzey enlemleri, 35 0 40’ ile 36 0 35’ doğu boylamları arasında 

yer alır. 

Hatay ili doğusunda ve güneyinde Suriye, kuzeydoğusunda Gaziantep, kuzey 

ve kuzey batısında Osmaniye ve Adana, batısında ise Akdeniz ile çevrilmiştir. 

Kıyı dağları, çöküntü alanları ve kıyı ovalardan oluşan il toprakları, kuzeyden 

Amanos Dağları’nın uzantıları ve Islahiye çöküntü oluğu, doğudan ve güneyden 

Suriye tektoniğinin fazla yüksek olmayan platoları, batıdan Akdeniz ile çevrilmiştir. 

Kentte Merkez, Dörtyol, İskenderun, Samandağ ilçelerinde tipik Akdeniz 

iklimi hakim olup, kışlar ılık ve bol yağışlı, yazlar sıcak ve kurak geçer. 

Yayladağı'nda ve iç kesimlerde iklim kıyı bölgelerine oranla daha serttir. Ortalama 

yıllık sıcaklık 16-21 0 C. arasındadır. Ortalama yıllık yağış miktarı 570-1160 mm. 

arasında değişmektedir. Hakim rüzgar yönü güneybatı, rüzgar hızı 4,7 m/sn.’dir. 

4.3.3.1. Mustafa Kemal Üniversitesi 

Hatay sahip olduğu yüksek sosyal, ekonomik, kültürel ve eğitsel seviyeye 

rağmen ancak 1992 yılında üniversiteye kavuşmuş, Mustafa Kemal Üniversitesi 

resmen Ekim 1994 yılında 5 fakülte, 8yuksekokul ve 6000’e yakın öğrenci nüfusuyla 

eğitime başlamıştır. 

Üniversitede 1000’e yakın öğrencide Suriye ve diğer Arap ülkelerinden 

yüksek öğretimlerini sürdürmek için kente gelmektedir. 

Mustafa Kemal Üniversitesi kurulduğunda bir yüksek okul ve 2 meslek 

yüksekokulundan ibaret üç birimden oluşmuştur. Kurulduğu günden bu yana 28 

birimli iddialı bir eğitim ve bilim kurumu haline gelmiştir. Bu kurumlardan 9 fakülte, 

3 enstitü, 4 yüksekokul, 3 araştırma merkezi aktif durumdadır. 1 fakülte, 1 enstitü, 2 

89


yüksekokul henüz faaliyete geçmemiştir. Geçtiğimiz eğitim- öğretim yılı itibariyle 

665 akademik, 503 idari personel, ve 12268 civarında öğrenci bulunmaktadır. 

Halen kampus inşaatı devam eden üniversitede ikinci bir kampus olarak 

düşünülen İskenderun kampusu çalışmada dikkate alınamayacaktır. 

4.3.3.2. Tayfur Sökmen Kampusu Yerleşkesinin Değerlendirmesi 

Akademik bölgeyi oluşturan birimlerin konuşlandırıldığı, kuzey- güney 

istikametinde Antakya İskenderun yolu ile doğu yönünde gelişmenin sınırlandırıldığı 

arazide kampus girişi bu yönden sağlanmaktadır. 

Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Tayfur Sökmen kampusu yeni kurulan, 

üniversitenin bünyesindeki fakültelerin hepsini bu kampusta toplamayı planlayan, 

ancak henüz hepsini bir araya getirememiş, barınma ve ortak kullanım alanlarının 

plana yansıtılmadığı, gelecekteki uygulamaların, etapların tasarıya dahil edilmediği 

bir kampustur (Şekil 4.51.). 

Şekil 4.51. Mustafa Kemal Üniversitesi, Tayfur Sökmen Kampusu 

90


Kampus sınırları dahilinde inşası tamamlanan ve kullanıma açılan yapılar, fen 

edebiyat fakültesi, iktisadi idari birimler fakültesi, mühendislik- mimarlık fakültesi, 

veterinerlik fakültesi, ziraat fakültesi ile çarşı ve açık yüzme havuzudur. 

Kampus planlamasının bugünkü haliyle bölgeleme ilkelerinden söz etmek 

pek mümkün değildir. Yerleşim modeli olarak arazi şeklinden ötürü gelişimin, 

büyümenin lineer biçimde olacağı söylenebilir. Birbirinin tekrarından oluşan fakülte 

binaları cephelerinde yapılmaya çalışılan farklılıklarla tekdüzelikten kurtarılmaya 

çalışılmıştır (Şekil 4.52.). 

Şekil 4.52. Tayfur Sökmen Kampusu Fakülte Binaları 

91


Mustafa Kemal Üniversitesi, yaya ölçeği ile değerlendirildiğinde, olması 

gereken yürüme mesafesinin 2 ders arası ulaşılmak istenen en uzak mesafeye en 

fazla 15 dakikalık sürede varılması koşulunu henüz kampusun tamamı 

tamamlanmamasına rağmen sağlamamaktadır (Şekil 4.53., 4.54.). 

Şekil 4.53. Mustafa Kemal Üniversitesi Tayfur Sökmen Kampusu Yaya Yolları 

92


Şekil 4.54. Mustafa Kemal Üniversitesi Tayfun Sökmen Kampusu Yaya Ölçeği 

4.3.4. Kahramanmaraş Hakkında Genel Bilgiler 

Kahramanmaraş ili; kuzey doğusunda Malatya, doğusunda Adıyaman, 

güneydoğusunda Gaziantep, güneybatı-batısında Adana, kuzeybatısında Kayseri, 

kuzeyinde ise Sivas ili ile sınırlandırılmıştır. 

Kahramanmaraş üç ayrı coğrafi bölgenin, -Akdeniz Bölgesi ,Doğu Anadolu 

Bölgesi, Güneydoğu Anadolu Bölgesi- birbirleriyle kesiştiği alanda yer alır. Coğrafi 

konumu ve diğer faktörlerinde etkisi ile üç farklı iklim tipi arasında “Bozulmuş 

Akdeniz İklimi’’ne daha yakın bir iklim özelliği gösteren Kahramanmaraş, 

merkezinde görülen iklimin aksine, kentin kuzeyine doğru, yükseltiye bağlı olarak 

93


tamamen karasal iklim özellikleri göstermektedir. Kahramanmaraş ili, yükseltileri 

3.000m.'ye varan ve genellikle Güneydoğu Toroslar’ın uzantıları olan dağlarla, 

bunlar arasında kalan çöküntü ovalarından oluşmaktadır. İl alanında geniş bir akarsu 

ağı mevcuttur ve il alanı, birçok yerde bu akarsuların oluşturduğu vadilerle yarılmış 

ve parçalanmıştır. İldeki yeryüzü şekillerinin en önemlisi, Kahramanmaraş Ovası’nın 

yer aldığı çöküntü alanıdır. 

4.3.4.1. Sütçü İmam Üniversitesi 

Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, yeni kurulan üniversitelerimizden 

birisidir. Yeni kurulan üniversitelerin hemen hepsinde olduğu gibi Sütçü İmam 

üniversitesi'nde de alt yapı ve diğer eğitim-öğretim konularında eksiklikler 


Sütçü İmam Üniversitesi, 11.07.1992 tarih ve 21282 sayılı Resmi Gazetede 

yayınlanan 03.07.1992 tarih ve 3837 Sayılı Yasa ile kurulmuş olup; bugün Fen- 

Edebiyat Fakültesi, İ.İ.B.F., İlahiyat Fakültesi, Mühendislik-Mimarlık Fakültesi, 

Orman Fakültesi, Tıp Fakültesi ve Ziraat Fakültesi olmak üzere toplam 7 Fakültesi, 

12 Yüksekokulu, 3 Enstitüsü, 6 Rektörlüğe bağlı Bölümü ve 6 Araştırma Merkezi, 

toplam 145 Bölüm ve Programı, 39 Laboratuarı, 24 Bilgisayar Laboratuarı, toplam 

1066 Bilgisayar ve 284 Yazıcısı, 11.000 Öğrencisi, 662 Akademik Personeli ve 501 

İdari Personeli ile önemli bir konuma sahiptir. 

Üniversitenin fiziki yapısı; şehir merkezindeki Rektörlük ve bağlı 

Fakültelerin bulunduğu 3 blok, bir kapalı spor salonu ve bir sağlık merkezinden; 

Meslek Yüksekokullarının bina ve atölyelerinin bulunduğu Karacasu Kampusu ve 06 

Ekim 1995 tarihinde temeli atılan bazı binalarımızın bulunduğu Avşar 

Kampus’undan oluşmaktadır. Karacasu Kampus alanı 1000 dekar olup, Avşar 

Kampus alanında hedef 13 bin dekardır (Şekil 4.55.). Bu arazinin bugüne kadar 2550 

dekarın kamulaştırılması tamamlanmıştır. 7 fakülte ve 12 yüksekokulda ikinci 

öğretimle birlikte 40 bölüm, Meslek Yüksekokullarımızda 74 program, Fen Bilimleri 

Enstitümüzde 16 bölüm, Sosyal Bilimler Enstitümüzde 9 bölüm ve Rektörlüğümüze 

94


bağlı 6 bölüm olmak üzere üniversitede toplam 145 adet bölüm ve program 


Şekil 4.55. Sütçü İmam Üniversitesi Avşar Kampusu Kentteki Yeri 

95


Öğrenciler Karacasu kampusunda 1500 kişilik öğrenci yurdunda kalma 

imkanına sahiptirler. Sağlık hizmeti ana kampus alanı içinde bulunan Mediko Sosyal 

Merkezi tarafından veriliyor. 

Afşin, Göksun ve İslahiye Meslek Yüksek okullarımızın bazı programlarında 

ikinci öğretim yapılmaktadır. Halen Elbistan Meslek Yüksekokulu Elbistan’da eğitim 

ve öğretimini sürdürmektedir. 1994- 1995 öğretim yılında öğretime başlamış olan 

Afşin Meslek Yüksekokulu, yükseköğretim için gerekli dershane, alet, makine, yurt, 

yemekhane gibi altyapı hizmetleri henüz tamamlanmadığından faaliyetlerine, 

Kahramanmaraş Adana Yolu üzerinde Aksu Mahallesinde, Özelleştirme İdaresi 

Başkanlığınca Üniversitemize tahsis edilen ve tarafımızdan bakım ve onarımı 

yaptırılan Zirai Donatım Kurumunun binalarında devam etmektedir. Göksun, 

İslahiye, Andırın ve Düziçi, Bahçe ve Pazarcık Meslek Yüksekokullarımız eğitim- 

öğretimlerini kendi ilçelerindeki binalarında sürdürmektedirler. 

4.3.4.2. Avşar Kampus Yerleşkesinin Değerlendirmesi 

Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, İ.İ.B.F., 

İlahiyat Fakültesi, Mühendislik-Mimarlık Fakültesi, Orman Fakültesi, Tıp Fakültesi 

ve Ziraat Fakültesi olmak üzere toplam 7 Fakültesi, 12 Yüksekokulu, 3 Enstitüsü, 6 

Rektörlüğe bağlı Bölümü ve 6 Araştırma Merkezi, Ekim 1995 tarihinde temeli atılan 

bazı binalarımızın bulunduğu Avşar Kampus’undan oluşmaktadır (Şekil 4.56., 4.57.). 

Karacasu Kampus alanı 1000 dekar olup, Avşar Kampus alanında hedef 13 bin 

dekardır. Çalışma alanı Avşar kampusundan oluşmaktadır. Şehirdeki fakültelerinde 

Avşar kampusuna taşınacağı bilinmektedir. Etap etap ilerleyen kampus yapılarında 

şuana kadar tamamlanmış ve faaliyete geçmiş yapılar, rektörlük, iktisadi idari 

birimler fakültesi, fen edebiyat fakültesi, medikososyal ve spor kompleksi ile kapalı 

havuz ve spor salonudur. 

Kampusun güneybatı- kuzeydoğu ekseni üzerine yerleştirilmiş olan bulvar, 

kampusun omurgası niteliğindedir ve buna dik yönde ikinci derecede ulaşım yolları 


96


Şekil 4.56. Sütçü İmam Üniversitesi Avşar Kampusu Yerleşim Planı 

97


Şekil 4.57. Sütçü İmam Üniversitesi Avşar Kampusu 

Akademik bölge, kampus alanının doğusunda; ortak kullanım alanı olarak 

henüz inşa edilmiş olan spor salonları ise kampus alanının batısında yer almaktadır. 

Gelişimin ve büyümenin de bu yönde olacağı barınma alanı ile akademik alan 

arasına ortak kullanım alanlarının konumlandırılacağı tahmin edilmektedir. Ancak 

gelecek yıllardaki planlama kararları mevcut projede belirtilmemiştir. 

Üniversite yapılarının oluşturduğu dokuya bakıldığında simgesel kimlikli 

yapı çabasının olduğu görülmektedir. Akademik bölgeyi oluşturan yapılar arasında 

da benzer fonksiyonların karşılanmasına rağmen farklılık yaratılmaya çalışıldığı 

gözlenmektedir. 

Ulaşım düzeni, Kampus içerisindeki ulaşım ağı, geleneksel bir biçimde 

çözümlenmiştir. Yayalar ve motorlu araçlar birbirleri paralelinde hareket etmektedir. 

Motorlu araç yollarının iki yanında yaya yürüme bantları bulunmaktadır. Henüz 

fakültelerin tamamının taşınmadığı kampus alanı için yaya ölçeğinden bahsetmenin 

98


ve bu konuyu değerlendirmeye dahil etmenin doğru olmayacağı düşünülmektedir 

(Şekil4.58.). 

Şekil 4.58. Avşar Kampusu Taşıt- Yaya Ayrımı 

99


4.3.5. Gaziantep Hakkında Genel Bilgiler 

Gaziantep, güneyden ve Akdeniz'den gelip doğuya, kuzeye ve batıya giden 

yolların kavşağında bulunması nedeniyle tarihin birçok devirlerinde çeşitli 

medeniyetlerin doğup geliştiği bir merkez olmuştur. Bölgesinin en büyük, 

Türkiye'nin 6. büyük kentidir. Geçmişte pek çok uygarlığın beşiği; günümüzde ise 

ferdi girişimciliğin, sanayileşmenin ve kalkınmanın öncüsü olmayı başaran bir 

yerleşimdir. 

Gaziantep ilinin doğusunda Şanlıurfa, batısında Osmaniye`ve Hatay, 

kuzeyinde Kahramanmaraş, güneyinde Suriye, kuzeydoğusunda Adıyaman ve 

güneybatısında Kilis illeri bulunmaktadır. Akdeniz bölgesi ile güneydoğu Anadolu 

bölgesinin birleşme noktasında yer alan ilimiz 36 0 28’ ve 38 0 01’ doğu boylamları 

ile 36 0 38’ ve 37 0 32’ kuzey enlemleri arasında bulunmaktadır. 

Gaziantep ilinin topografyasına bakıldığında, ilde genellikle dalgalı ve 

engebeli arazilerin yaygın olduğu görülmektedir. Çanaklaşmış havza ve alçak 

tepeden oluşmuştur. 

Gaziantep, Akdeniz ile kara iklimleri arasında geçit teşkil eden yari karasal 

iklim tipine sahiptir. Yazlar sıcak ve kurak, kışlar ise soğuk ve yağışlı geçer. İlin batı 

kesiminde Akdeniz iklimi görülür. Şehrimizde yıllık ortalama sıcaklık 14,5 ºC ’dir. 

İlimizde yıllık yağış miktarı 5788mm’dir. Yağışlı gün sayısı ise 86'dır. Gaziantep 

ilinin hâkim rüzgâr yönü güneydoğu’dur. 

4.3.5.1. Gaziantep Üniversitesi 

Ana Kampus Gaziantep-Kilis karayolu üzerinde şehir merkezine 7km. 

uzaklıktadır. Üniversitemizin ana kampus, taşralar ve istimlakı gerçekleştirilen 

alanlarla birlikte şu andaki toplam alanı 2.426.500 m 2 olup, Yelligedik İl Ormanının 

840 dönümlük kısmı Üniversite arazisi içerisindedir. 

Gaziantep Üniversitesinin çekirdeğini, Ortadoğu Teknik Üniversitesi 

Mütevelli Heyetinin 05 Ocak 1973 tarihli ve 1973/47’nolu toplantısında alınan 

MH.1973/47-170’nolu kararla kurulmuş olan Ortadoğu Teknik Üniversitesi Makine 

100


Mühendisliği Bölümü oluşturmaktadır. 10 Mayıs 1974 tarihli Mütevelli Heyet 

toplantısında alınan 1974/13- 117 sayılı kararla mevcut Makine Mühendisliği 

Bölümüne ilaveten Elektrik Mühendisliği Bölümünün açılmasına karar verilmiş ve 

Gaziantep’te ki kuruluş Mühendislik Fakültesine dönüştürülmüştür. 1974 yılında 

Temel Bilimler Bölümü ile Lisan Bölümü kurulmuş, Fakülteye 1977 yılında 

Uygulamalı Kimya Bölümü eklenmiştir. 1981 yılında İnşaat Mühendisliği kurulmuş, 

1982 yılında Uygulamalı Kimya Bölümü Gıda Mühendisliği Bölümüne, Temel 

Bilimler Bölümü Fizik Mühendisliği Bölümüne dönüştürülmüştür. Gaziantep 

Üniversitesi 27 Haziran 1987 tarihinde 3389 sayılı yasa ile kurulmuştur. Aynı yasa 

ile ODTÜ bünyesindeki Gaziantep Mühendislik Fakültesi ile Gaziantep ve 

Kahramanmaraş Meslek Yüksekokulları Gaziantep Üniversitesine bağlanmış ve 

mevcut akademik birimlere ilaveten Tıp, Fen-Edebiyat, İktisadi ve İdari Bilimler, 

Kahramanmaraş Ziraat Fakültesi, Şanlıurfa İlahiyat Fakültesi, Adıyaman Eğitim 

Fakültesi ile Türk Musikisi Devlet Konservatuarı, Kilis Meslek Yüksekokulu, Sağlık, 

Fen ve Sosyal Bilimler Enstitüleri ilave edilmiştir. 

4.3.5.2. Gaziantep Üniversitesi Kampus Yerleşkesinin Değerlendirmesi 

Üniversitenin kafeterya, kütüphane, rektörlük, öğretim üyeleri lojmanları, 

Enis Kortan tarafından, makine müh. fak. Lisan okulu, A tipi yurtlar ve revir, Adnan 

Taşpınar tarafından, B tipi yurtlar ise Teoman Aktüre ve Türel Saranlı tarafından 

tasarlanmıştır (Şekil 4.59.). (Kortan, 1981) 

İlk planlama kararlarında kampus nüfusu 8000 öğrenci kapasiteli olarak 

düşünülmüştür. Bölgeleme ilkeleri dikkate alınarak tasarlanan Gaziantep 

Üniversitesi, 4 bölgeyi kapsamaktadır. 

Akademik bölge, Her fakülte başlıca 3 bölümü kapsamaktadır. 

1. İdari ve öğretim üyelerinin odaları 

2. Sınıflar ve amfiler 

3. Laboratuarlar 

101


Şekil 4.59. Gaziantep Üniversitesi Kampus Yerleşim Planı 

102


Akademik bölgenin dokusuna baktığımızda, tasarlamada alınan ana kararların 

benzerliğinden yola çıkılarak özdeş, anonim karaktere sahip tek tip yapı modelinin 

tekrarlanarak kampus akademik bölgesinin oluşturulduğu söylenebilir. Laboratuarlar, 

idari ve öğretim üyeleri odaları, sınıflar, amfiler gibi farklı fonksiyonları karşılayan 

yapılar, özelleşmiş fonksiyonlara cevap aradığından daha kimlikli yapılar olmuşlardır 

(Şekil 4.60.). 

Şekil 4.60. Gaziantep Üniversitesi Fakülte Binası- Laboratuarlar 

Akademik bölgeyi oluşturan bu fonksiyon birimlerinden kullanım yoğunluğu 

daha çok olan derslikler ve öğretim üyeleri idari birimlerin olduğu bloklar yaya aksı 

üzerinde kolay erişilebilecek noktalarda konumlandırılırken, laboratuar blokları daha 

geri planda düşünülmüştür. Böylelikle akademik bölge içinde yer alan fakültelerin 

organizasyonlarına göre genelden özele giden bir hiyerarşi sağlanmıştır. Fakültelerin 

yakın çevresinde sosyal ilişkiler sağlama açısından küçük açık spor sahaları 


Ortak kullanım bölgesi, akademik bölgeyle çevrelenmiş, kampus alanının 

merkezi durumunda olan ve rektörlük binası, tören alanı, merkezi kütüphane, 

merkezi kafeterya ile çarşı bloklarından oluşan bölgedir. Üniversitenin gece ve 

gündüz sürekli yoğunluğunu taşıyan bölgedir. Kampusun en uzak noktasına 10 

dakikalık yaya mesafesinden yakındır 

Barınma bölgesi, kendi içinde iki gruba ayrılan barınma ihtiyacını karşılayan 

bloklar bir tarafta öğrencilere, diğer tarafta öğretim üyelerine hizmet vermektedirler. 

103


Barınma bölgesine yaya ulaşımıyla maksimum 10dakikalık mesafede cami, 

kafeterya, küçük açık spor sahaları ile kreş mevcuttur (Şekil 4.61.). 

Ulaşım sistemi, Radburn ilkelerine sadık kalınarak tasarlanan üniversite 

planlamasında taşıt-yaya ayrımı aynı düzlemde, çıkmaz sokaklar (cul-de-sac) 

yardımıyla sağlanmaktadır. Yayalar ölçeğinde tasarlanmış olan kampus, 1000metre 

çapında dairesel bir alan içinde çözülmeye çalışılmıştır. Genel yerleşimine 

bakıldığında kampusun büyüyebilen, dinamik yapısı göze çarpar (Şekil 4.62., 4.63.). 

Şekil 4.61. Gaziantep Üniversitesi Öğrenci Yurtları 

Şekil 4.62. Gaziantep Üniversitesi Yaya- Taşıt Yolları 

104


Şekil 4.63. Gaziantep Üniversitesi Yaya Ölçeği 

4.3.6. Kayseri İli Hakkında Genel Bilgiler 

Dünyanın en eski yerleşimlerinden biri olan Kayseri, klasik çağlarda 

Kapadokya adı verilen, Kızılırmak’ın güneyinde bulunan ipek yolu üzerindedir. Bu 

sebepten dolayı da her çağda tüm ulusların ilgisini çekmiş, pek çok uygarlığın beşiği 

olmuş bir yerleşimdir. 

Kayseri ili, kuzeyden Yozgat, kuzeydoğudan Sivas, güneyden adana, 

güneydoğudan Kahramanmaraş, batıdan Nevşehir ve güneybatıdan Niğde illeri ile 

sınırlandırılmıştır. Kayseri, İç Anadolu’nun güneydoğusunda orta Kızılırmak 

bölümünde yer alır. 38 18’ ile 37 45’ kuzey enlemleri, 36 58’ ile 34 56’ doğu 

boylamları arasındadır. 

Kayseri ilinin topografyasına bakıldığında, ilin güney ve kuzeyden yüksek 

dağlarla çevrili bir çanak içerisinde yer aldığı görülmektedir. Kayseri ilinin ana 

105


ekseni, Ankara-Sivas karayolu boyunca doğu-batı yönünde büyümedir. İlin 

büyümesinde doğal sınırlayıcıların etkisi olmuştur. 

Kayseri Anadolu’nun az yağmurlu bölgeleri içerisinde, nispeten sert iklimli 

bir yerleşimdir. Gündüzü ve gecesi arasında fazla sıcaklık farkı bulunmaktadır. Bu 

fark mevsimler arasında da hissedilen bir sıcaklık farkıdır. Kentte yağmura oranla 

kar yağışı daha fazladır. Hâkim rüzgâr yönü kuzeybatı ve batı yönünde esmektedir. 

4.3.6.1. Erciyes Üniversitesi 

Erciyes Üniversitesi, ülkemizin genç üniversitelerinden biridir. Hızlı gelişim 

gösteren üniversite, çekirdeğini, 1969 yılında Hacettepe Üniversitesi'ne bağlı olarak 

kurulan Kayseri Gevher Nesibe Tıp Fakültesi ile oluşturmuştur. Daha sonra 1977 

yılında Kayseri'de yine Hacettepe üniversitene bağlı olarak işletme fakültesi 

açılmıştır. Bu fakülteler 1978 yılında kurulan Kayseri Üniversitesi'ni oluşturmuştur. 

1982 yılında Kayseri Üniversitesi adını Erciyes Üniversitesi olarak değiştirilmiştir 

(Şekil 4.64., 4.65). Üniversite, adını, şehrin 15km. güney batısında yer alan 3916m. 

yükseklikteki Erciyes Dağı'ndan almaktadır. 

Şekil 4.64. Erciyes Üniversitesi Kampusu 

106


Şekil 4.65. Erciyes Üniversitesi Kampus Yerleşim Planı 

107


Bugün İç Anadolu'da Kayseri merkez kampusu haricinde, Yozgat ve 

Nevşehir illerinde de faaliyet gösteren üniversite; toplam 17 fakülte, 7 yüksekokul, 7 

meslek yüksekokulu, 4 enstitü, 5 bölüm, 10 araştırma merkezi ve 1350 yataklı 

gelişmiş bir uygulama hastanesi ile hizmet vermektedir. Mevcut bulunan Tıp, 

İktisadi ve İdari Bilimler, İlahiyat, Mühendislik ve Fen-Edebiyat Fakültelerine 1992 

yılında Mimarlık Fakültesi ile Güzel Sanatlar Fakültesi, 1993 yılında Yozgat 

Mühendislik-Mimarlık Fakültesi, 1995 yılında Kayseri'de Veteriner Fakültesi, 

Yozgat'ta İktisadi ve İdari Bilimler ve Fen-Edebiyat Fakültesi, 1997 yılında Nevşehir 

İktisadi ve İdari Bilimler, 2001 yılında Diş Hekimliği ve İletişim Fakültesi ve 2002 

yılında Eğitim Fakültesi, 2004 yılında Hukuk Fakültesi, 2005 yılında Diş Hekimliği 

ve Eczacılık Fakültesi eklenmiştir. 

Üniversiteye bağlı yüksekokullar Kayseri, Yozgat ve Nevşehir’e dağılmış 

durumdadır; Kayseri'de Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu, Kayseri Atatürk Sağlık 

Yüksekokulu, Sivil Havacılık Yüksekokulu, Yabancı Diller Yüksekokulu; 

Nevşehir'de, Nevşehir Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Yüksekokulu, Nevşehir 

Sağlık Yüksekokulu ve Yozgat'ta, Yozgat Sağlık Yüksekokulu'dur. Eğitimin 4 yıl 

olduğu yüksekokulların dışında, eğitimin 2 yıl olduğu Meslek Yüksekokulları ki, 

bunlar; Kayseri'de Kayseri Meslek Yüksekokulu, Halil Bayraktar Sağlık Hizmetleri 

Meslek Yüksekokulu, Safiye Çıkrıkçıoğlu Meslek Yüksekokulu, Kocasinan Meslek 

Yüksekokulu, Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu; Yozgat'ta, Yozgat Meslek 

Yüksekokulu ve Nevşehir'de, Nevşehir Meslek Yüksekokulu'dur. Üniversitemizde 

lisansüstü eğitim-öğretim özellikle 1984 yılından sonra ağırlık kazanmıştır. 

Erciyes Üniversitesinde 15.08.2005 tarihi itibariyle toplam 23.019 öğrenci 

lisans ve meslek eğitimi görmektedir. Bunların 6.233'i II. öğretim programında 

öğrenimlerini sürdürmektedirler. 

Erciyes Üniversitesinde öğretim elemanı yeterli düzeye ulaşmıştır. 204 

profesör, 74 doçent, 277 yardımcı doçent, 149 öğretim görevlisi, 170 okutman, 51 

uzman ve 583 araştırma görevlisi olmak üzere toplam 1508 akademik personel ile 

1536 idari personel görev yapmaktadır. 

108


Üniversiteye ulaşım, şehir merkezinden her beş dakikada kalkan Büyükşehir 

belediyesi otobüsleri ile Talas belediyesi otobüsleriyle sağlanabilmektedir. 

Üniversiteye toplu taşıma araçlarıyla ulaşımda bir zorluk bulunmamaktadır. 

Kayseri'de Üniversite kampusuna 1000m. uzaklıkta Kredi ve Yurtlar 

Kurumuna ait 1450 öğrenci erkek öğrenci yurdu ile 1000 öğrenci kapasiteli Gevher 

Nesibe Kız Yurdu ile vakıf ve özel yurtlar barınma ihtiyacını karşılamaktadır. 

4.3.6.2. Erciyes Üniversitesi Kampus Yerleşkesinin Değerlendirmesi 

Kampusta bölgeleme kavramı mevcuttur. Adanın esas gövdesini oluşturan 

akademik bölgedir. Kuzey-doğu kısmında barınma bölgesi, batıda ortak kullanım 

bölgesi mevcuttur. 

Kayseri Erciyes üniversitesi’nin planlanmasında esas olan arazi verileri; 

• Var olan mevcut yapılar, 

• Belediyeye kiralanması sonucu istimlâk edilen arazi içinde oluşmuş derin 

çukur 

• Kampus arazisine komşu sayılabilecek bir yerde askeri hava alanının 

bulunması ve uçuş konisi 

• Kampus arazisi içinde geçen D.S.İ. kanalı’dır. (.Turcan, 1991) 

D.S.İ. kanalıyla kuzey-güney yönünde ikiye ayrılan akademik bölgenin doğu 

ve batısında kalan parçaların kendi içlerinde taşıt-yaya ayrımı sağlanmaya 

çalışılmıştır; ancak kampus ilk tasarım aşamasında ortaya konan prensiplerin dikkate 

alınmadan planlamaya başlanması ile büyük tasarım hatalarının ortaya çıkmasına ve 

kullanımda sorunlar yaşanmasına sebep olmuştur. 

3bölgede ele alınan kampusun, akademik bölgeyi oluşturan fakülte 

binalarının belirli bir kritere göre düzenlenmesine rağmen bir doku sağlanamamıştır. 

Fakülteler geleneksel biçimde tek binalar olarak tasarlanmış, tekrarlanan bir model 

yerine her yapının kimliğine uygun farklı tip planlama örnekleri uygulanmıştır (Şekil 

4.66.). 

109


Şekil 4. 66. Erciyes Üniversitesi Fakülte Binaları 

110


Ortak kullanım bölgesi, rektörlük, merkezi kütüphane, medikososyal, merkezi 

kafeteryadan oluşmuştur. Ancak yaygın yerleşim modeline uygun planlamaya 

gidilmiş oluşu, bölge içerisinde de mesafelerin oldukça fazla olmasına nedendir. 

Seyrek bina yoğunluğu, geniş peyzaj üzerine rastlantısal dağılmış binalar olması, 

yaya sirkülasyonunu güçleştirmektedir. 

Barınma bölgesi, olması gerekenin aksine diğer iki bölgeden de uzakta 

konumlandırılmıştır. Barınma bölgesinin merkeze yakın bir yerde 

konumlandırılmasını öngören yerleşme modeline karşın bölge yaya ölçeğini aşan bir 

mesafededir (Şekil 4.67.). 

Ulaşım sistemi, kampus içerisindeki ulaşım ağı, geleneksel bir biçimde 

çözümlenmiştir. Yayalar ve motorlu araçlar birbirleri paralelinde hareket etmektedir. 

Motorlu araç yollarının iki yanında yaya yürüme bantları bulunmaktadır. Kampusu 

uzunlamasına kesen 2 ana yol, ulaşım ağının ana arterlerini oluşturmaktadır; ikinci 

derece yollarda bu ana arterlere dik olarak ayrılmaktadır. 

Şekil 4.67. Erciyes Üniversitesi Kampusu Yaya Ölçeği 

111


4.3.7. Niğde İli Hakkında Genel Bilgiler 

Niğde ili, İç Anadolu bölgesinin güneydoğusunda Orta Toroslar içinde yer 

alan Bolkarlar ve Aladağların kuzeye kıvrılarak sokuldukları alanın kuzeyinde kalır. 

Kuzeybatıda Aksaray, kuzeyde Nevşehir, batı ve güneybatıda Konya, kuzeydoğuda 

kayseri ve doğuda Aladağlar’la sınırlandırılmıştır. Coğrafi konumu itibariyle 

güneyde 37 0 10’ ve 38 0 58’ kuzey paralelleri ile doğuda 33 0 10’ ve 35 0 25’ batı 

meridyenleri arasında bulunmaktadır. 

Niğde ili’nin topografik yapısı incelendiğinde, ilin kuzey ve doğusunun 

oldukça engebeli olduğu, orta, güney ve batı yakasının ise düz denecek kadar az 

engebeye sahip olduğu görülmektedir. 

Niğde ili karasal iklim özelliklerine sahiptir. Yazlar sıcak ve kurak, kışlar 

soğuk ve yağışlı geçer. Niğde ilinde hakim rüzgar kuzeydoğu yönünde esmektedir. 

Niğde'nin çehresini değiştiren ve gelişmesini sağlayan önemli etkenlerden 

biri, 1992 yılında kurulan Niğde Üniversitesi'dir. İki enstitü, sekiz fakülte, dört 

yüksek okul ve on meslek yüksek okuluyla hizmet veren Niğde Üniversitesi, oldukça 

geniş bir coğrafyaya yayılmış eğitim ağıyla, sadece Niğde'nin değil tüm bölgenin 

gelişmesine katkıda bulunmaktadır. 

4.3.7.1. Niğde Üniversitesi 

Niğde Üniversitesi, Yükseköğretim Kurumları Teşkilatı hakkında 41 Sayılı 

Kanun Hükmünde Kararnamenin değiştirilerek kabulüne dair 2809 sayılı kanun ile 

78 Ve 190 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamelerde değişiklik yapılması hakkında, 

03.07. 1992 tarih ve 3837 Sayılı Kanunun ek 22. maddesine göre kurulmuştur. 

Kuruluş Kanunu 11 Temmuz 1992 tarihli ve 21281 Sayılı Resmi Gazetede de 

yayınlanmıştır. Kuruluş kanununa göre Niğde Üniversitesi bünyesinde Rektörlüğe 

bağlı dördü Niğde Merkezde ve dördü de Aksaray Merkezde olmak üzere 8 Fakülte 

mevcuttur. 

Üniversitede 14.626 öğrenci nüfusunun yanında, 816 adet kadrolu öğretim 

elemanı bulunmakta olup, bazı branşlar için diğer üniversitelerden 8 öğretim üyesi 

112


görevlendirilmesi yapılmıştır. Üniversitede ders veren öğretim üyesi, öğretim 

görevlisi ve okutman başına düşen öğrenci sayısı 18'dir. Eğitim-Öğretim yapılan 

toplam kapalı alan 107.431 metrekare olup, öğrenci başına düşen kapalı alan yaklaşık 

7 metrekaredir. 

Niğde üniversitesi, barınma sorununu kampus dışında, kent merkezine yakın 

yerlerde kurulmuş olan yurtlarla sağlamaktadır. 

4.3.7.2. Niğde Üniversitesi Kampus Yerleşkesinin Değerlendirmesi 

Kampus sınırları dâhilinde inşası tamamlanan ve kullanıma açılan yapılar, fen 

edebiyat fakültesi, iktisadi idari birimler fakültesi, mimarlık fakültesi, veterinerlik 

fakültesi, merkezi kafeterya ile açık hava tiyatrosudur. 

Akademik bölge, esas olarak bir modül yapının belli bir düzen içerisinde, 

aynı fonksiyonları karşılayan yapılar olduğu düşünülerek tekrarlanmasından oluşan 

tek tip dokuya sahiptir; ancak bina cephelerinde yapılan küçük hareketlerle bu 

monotonluk bozulmaya çalışılmıştır. 

Ulaşım düzenine bakıldığında, kampus içerisindeki ulaşım ağı, geleneksel bir 

biçimde çözümlenmiştir. Yayalar ve motorlu araçlar birbirleri paralelinde, aynı 

düzlem üzerinde hareket etmektedir. Motorlu araç yollarının iki yanında yaya 

yürüme bantları bulunmaktadır. Henüz fakültelerin tamamının taşınmadığı kampus 

alanı için yaya ölçeğinden bahsetmenin ve bu konuyu değerlendirmeye dahil etmenin 

doğru olmayacağı düşünülmektedir. 

113

5. SONUÇLAR ve ÖNERİLER Ayda BİLGİN 

5. SONUÇLAR ve ÖNERİLER 

5.1. Sonuçlar 

Araştırmada, üniversiteler, ülkesel, bölgesel ve kentsel ölçekte incelenmiş, 

kent içi ve kent dışı üniversiteler olarak iki gruba ayrılmıştır. Kent üniversitelerinin 

de biçimlenmesinde etkisi olan kampus kavramı üzerinde durulmuş, ülkemizde çok 

kısa bir geçmişi olması ve henüz köklü bir üniversite geleneğinin olmamasına 

rağmen mevcut kampus üniversitelerinin tasarımına etki eden temel faktörler 

araştırılmıştır. 

Üniversite kampuslarının fonksiyonel analizini amaçlayan çalışma da; ele 

alınan faktörler, kampusların yerleşim modelleri, büyüme modelleri, akademik alan 

büyüme modelleri, bölgeleme, taşıt- yaya ayrımı, yaya ölçeğinde üniversitelerin 

ulaşılabilirliği olmuştur. 

Yapılan çalışmada varılan sonuçlardan ilki; üniversitenin yer seçiminde göz 

önünde tutulmuş olan yakın çevreyle olan ilişkisidir. Araştırma alanını oluşturan yedi 

kampus üniversitesi de kent merkezlerine yakın alanlarda konumlandırılmışlardır. 

Toplu taşıma ve ulaşım akslarının mevcut oluşu, kente olan mesafelerinin ulaşılabilir 

olmalarına engel olmaması, ulaşılabilirlik kriterini sağlamaları, kentle olan 

ilişkilerinin bütünlüğü bakımından önemli bir kriterdir. Ortalama uzaklıkları 7km.- 

14km.arasında değişen kampuslarda toplu taşıma araçlarıyla ulaşım kent merkezinin 

her yönüne sağlanabilmektedir. 

Araştırma alanını oluşturan yedi üniversitemizin gelecek yıllardaki gelişim 

planlarının tam olarak düşünülmediği, hali hazır paftalarda gelecek yıllarda etap etap 

gelişecek kampus yapılarının işlenmediği, alt yapılarının ve peyzaj çalışmalarının 

yapılmadığı sonucu ortaya çıkmıştır. Mersin Üniversitesi Çiftlikköy Kampusu 

haricinde yeni kurulan üniversitelerimizden Sütçü İmam ve Mustafa Kemal 

Üniversitelerinde yakın gelecek için belirlenmiş bir iki bina haricinde alt yapı, ulaşım 

veya çevre düzenlemesiyle ilgili bir planlamaya çalışma sonucunda ulaşılamamıştır. 

Bu anlayışa uygun olarak tasarlanacak kampus master planlarında eğitim 

kurumlarının karmaşık, akışkan, hızlı gelişim ve büyüme göstermesi, planlamanın 

114


esnek, değişebilir ve büyüyebilir olması gerekliliğini incelenen yedi üniversite 

kampusunda da uygulanmadığı sonucuna varılmıştır. 

Çalışmada, nüfusa ve teknolojik gelişmelere bağlı olan hızlı büyümenin 

sonucu olarak oluşturulan büyüme planları, üniversite kampusların da gelecekte 

yaşanacak olan problemlere karşı düşünülmüş çözümlerdir. 

Çalışmada, kampusları oluşturan fonksiyon bölgelerinin gelişimi ve büyüme 

modelleri ikinci boyutta incelenmiş, üç boyutlu büyüme ve gelişme analiz 

çalışmalarında göz ardı edilmiştir. Bunun sonucunda rastlantısal bile olsa, yedi 

üniversite kampusunda bölgelemeye gidildiği ancak bölgeler arası ilişki şemaları 

oluşturulduğunda Gaziantep, Kayseri Erciyes ve Mersin Üniversitesi haricindeki 

kampuslarda barınma fonksiyonunun karşılanmadığı, karşılanan Çukurova 

Üniversitesinde ise yaya ölçeğinin dışında kalan bir konumlandırılmaya gidildiği 

sonucuna varılmıştır. Üniversiteyi birinci derece kullananların öğrenciler olduğu 

düşünüldüğünde bunun ortak kullanım alanlarını ve akademik bölgeyi kullanma 

yoğunluğu açısından çok büyük bir problem olduğu sonucuna varılmıştır. 

Çalışmada, üniversite kampuslarının büyüme modellerinin analizi ile birlikte 

akademik bölgelerinin de büyüme modelleri üzerine analiz çalışması yapılmıştır. 

Analiz çalışmasında bu ayrımı vurgulamak için akademik bölge büyüme modelleri 

de, üniversite kampus büyüme modellerinden ayrı olarak şematize edilmiştir. Bunun 

sonucunda elde edilen veriler doğrultusunda Çukurova üniversitesinde gelişimi 

karşılayacak alanların daha önceki yıllarda düşünülmemesinden kaynaklanan bir 

tıkanıklık söz konusudur. Büyüme ancak yeni yapıların farklı bölgelere inşası ile 

sağlanabilmektedir. Kendiliğinden büyümenin söz konusu olduğu Çukurova 

üniversitesinin bir benzer örneği Erciyes üniversitesi’dir. Gaziantep üniversitesi, 

moleküler büyümenin sağlanabileceği bir planlamaya sahip oluşu ile gelecekteki 

büyümeden korkmayan bir kampus örneğidir. Mustafa Kemal ve Sütçü İmam 

Üniversiteleri için mevcutta işlenmiş büyüme modeli olmadığından topografyalarına 

bakılarak varılan sonuç doğrultusunda lineer büyümenin sağlanacağı 

düşünülmektedir. 

Kampuslar, aşamalı büyüme öngören, rasyonel düşüncenin hâkim olduğu, 

yeni ihtiyaçların nitelik ve niceliksel sonuçlarının mekana yansıtılması adına 

115


planlama modülleri geliştirilmiş yapılar bütünüdür. Mersin, Mustafa Kemal, Sütçü 

İmam, Gaziantep üniversitelerinin oturduğu alan büyüklükleri gelecekteki büyümeye 

yetebilecek durumda iken Çukurova ve Erciyes üniversitelerinin sahip olduğu alanın 

büyüklüğü dışında topografyasının oluşturduğu kısıtlamalar vardır. 

Yollar, büyüklüklerine göre sınıflandırılacağı gibi, kampus alanını 

çevreleyen, kampusun her alanına ulaşımı sağlayacak olan bir çevre yolu yedi 

kampus üniversitemizde de düşünülmüştür. Çalışmada büyüme faktörünün dışında 

ulaşabilirlik- erişilebilirlik faktörlerini analiz eden şemalar hazırlanmıştır. Bunlar 

kampus alanını yaya ölçeğinde ele alan verilerdir. Yaya ölçeğinin dışına taşan 

üniversitelerde en büyük problem barınma bölgesinin diğer bölgelere olması gereken 

mesafeden çok daha uzak bir mesafede çözülmüş olmasıdır. Çukurova 

üniversitesinin yaya ölçeği şeması incelendiğinde mesafenin olması gerekenden ne 

kadar farklı olduğu görülmekte iken Mersin ve Gaziantep üniversitelerinde doğru 

uygulamalar yapılmıştır. 

Yapılan çalışma sonucunda; kampus gibi bir bütün oluşturan kent parçasının 

ulaşımının yaya olarak sağlanması kriterini, yedi üniversiteden sadece iki tanesinde 

doğru uygulamaya gidilmiştir. Trafik sıkışıklığını, hava kirliliğini ve gürültüyü 

önleyebilmek içinde yurtdışında uygulanan çözümlerin hiçbirine başvurulmamış, 

kampuslarımızda yeşil alanların yerini otoparklar almaya başlamıştır. 

Ortak kullanım alanları -kütüphane, oditoryum, öğrenci merkezleri, iletişim 

merkezleri gibi-, kampus binaları veya bu binaları meydana getiren elemanların, 

kampus yaya sistemlerinin, otoparkların, rekreasyon alanlarının ve konaklama 

gruplarının birbirleriyle olan bağlantıları dikkate alınarak; kullanım sıklıkları ve 

yoğunlukları da göz önünde tutularak yapılan değerlendirmede ortak kullanım 

alanlarının kullanıcıya istenilen hizmet vermesi düşüncesi çalışma alanını oluşturan 

kampuslarımızda geçerli olmuştur. 

Barınma fonksiyonu, incelediğimiz üniversite kampuslarının birçoğunda 

planlamada düşünülmemiş olan öğrenci barınma alanlarının olmaması, öğrencilerin 

konaklama sorunlarını kendilerinin çözmesini gerektirmektedir. Barınma ihtiyacı 

sadece öğrencilerin değil, üniversite mensuplarının da başlıca ihtiyacıdır. İncelenen 

116


üniversitelerde bu ihtiyaç giderilmeye çalışılmış gibi görünse de nüfus artışına 

paralel, barınma bölgesinde büyüme sağlanamamıştır. 

Çalışma alanına, özel ve vakıf üniversiteleri dâhil edilmemiştir. Anadolu’da 

fazla olmayan bu üniversiteler henüz kurulma aşamasındadır ve öğrenci kapasiteleri 

değerlendirmede fayda sağlayacak kadar büyük olmadığı düşünülmektedir. 

5.2. Öneriler 

Üniversite yapılarının organizasyonlarında, binaların işlevsel açıdan sahip 

olduğu kapasitenin bilinmesi, bunun henüz planlama aşamasındayken düşünülmüş 

olması gerekmektedir. Üniversite binalarının planlama aşamasında, sosyo-kültürel 

çevre değişimlerine bağlı ihtiyaç programında yapılması gereken değişimlere uyum 

sağlayabilen ve taşıyacağı yeni işlevi karşılamada sorun yaşanmasına izin 

vermeyecek bina şemaları geliştirilmelidir. Üniversiteler devingen yapıdadır. Sürekli 

gelişen ve değişen bilgiyi üretmede gerekli teknolojik gelişmeleri takip etmeli ve 

gerekli donatıları binaya yerleştirmede sorun yaşamamalıdır. Üniversite binalarının 

fiziksel ömrü, bina ihtiyaç programı hazırlanırken gelecekteki değişimin göz önünde 

tutulmasıyla doğru orantılıdır. Anlık kullanımlar için bina inşa edilmez; binaların 

karşıladığı ihtiyaçlar vardır ve bu ihtiyaçlar devingen yapıdadır. 

Kampus yapıları gibi sürekli bir değişim ve gelişimin olduğu alanlarda, 

gelişmeyi sağlayacak yeterli alan veya yapımı düşünülecek yeni bir bina için gerekli 

ekonomik koşullar sağlanamadığında bir binanın esneklik/uyabilirlik sınırları 

içerisinde bu problemi çözmesi beklenir. 

Eski binaların, günümüze kadar fonksiyonlara cevap verebilmesinin sebebini 

“mekanik donatıların” azlığı olarak açıklayan bir görüşe, bugün katılmamak elde 

olmayabilir. Gelişen teknolojinin mekanik donatılara yansıması, bina strüktüründen 

önce mekan organizasyonunun eskimesine neden olmaktadır. 

Üniversiteler, teknolojiyi ve ideolojiyi içinde büyüten, kültür sistemi ve 

toplum organizasyonunu, onun işlenmesi, hiyerarşisi gibi niteliklerini yansıtan sosyal 

sisteminin hızlı değişimi karşısında, eylem sistemlerini ve eylem sistemleri 

117


arasındaki ilişkiyi, dolayısıyla kullanıcı ihtiyaçlarını ve donatılarını 

değiştirebilmelidir. 

Üniversite yapılarını bitmiş binalar olarak tanımlanmamalıdır. Üniversite 

yapıları büyüyebilir olmalıdır. Büyümenin, kampus sisteminin işlevini bozmasını 

önlemek ve temel özelliklerini muhafaza edebilmek için, bina grupları düzeyinde 

sirkülasyon, ulaşım, alt yapı, taşıyıcı sistem vb. sistem kararlarının planlama 

evresinde düşünülmesi önerilir. 

118

KAYNAKLAR 

AKARSEL, M., 1991. Harran University Campus Planing. YL. Tezi, ODTU. Fen 

Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilimdalı, Ankara. (yayımlanmamış) 

ARAS, A., 1990. KTÜ. Kampusu Eğitim Binaları Fiziksel Değişimi Üzerine Bir 

İnceleme. Trabzon. 

AYGEN, S., 1978. Bursa Üniversitesi Kampus Planlaması. Mimarlık Dergisi, Sayı: 

4, Syf. 49-55, İstanbul. 

BİRKAN, G., 1972. Türkiye’de Yüksek Öğretim Yapıları. Mimarlık Dergisi, Sayı: 

12, Syf. 49-57, İstanbul. 

BRAWNE, M., University Planing & Design. 

DERMAN, U., 1990. Akademik Standartlara Saygılı Bir Üniversite Yaratmanın 

Koşulları, Yüksek Öğretimdeki Sorunlar ve Çözümler. Cem Yayınları, Syf. 

47-54, İstanbul. 

DOBER, R.P., Campus Planing. 

ERKMAN, U., 1990. Büyüme ve Gelişme Açısından Üniversite Kampüslerinde 

Planlama ve Tasarım Sorunları. İTÜ.Mimarlık Fakültesi, İstanbul. 

ERSOY, Ş.Y., 1981. Yüksek Öğretim Yapıları Üretim Süreci. Türkiye Bilimsel ve 

Teknik Araştırma Kurumu Yapı Araştırma Enstitüsü, Ankara. 

ERSOY, Ş.Y., 1976. Yüksek Öğretim Binaları Fiziksel Planlaması:Ulusal Statik 

Verilerin Saptanmasına İlişkin Bir Yöntem ve Karadeniz Teknik Üniversitesi 

Binalarının Değerlendirilmesi. Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu Yapı 

Araştırma Enstitüsü, Ankara. 

ERSOY, Ş.Y. / SARISÖZEN, C., 1978. Eskişehir İktisadi ve Ticari İlimler 

Akademisi Araştırma- Geliştirme Projesi Kesin Raporu. Türkiye Bilimsel ve 

Teknik Araştırma Kurumu Yapı Araştırma Enstitüsü. 

Etüd ve Proje Üniversite Yapıları Enstitü Binaları, Yaprak Kitabevi, Ankara, 1981. 

GÖKÇE, B., 1990. Türkiye Koşullarında Yeni Bir Üniversite Nasıl Kurulmalı?, 

Yüksek Öğretimdeki Sorunlar ve Çözümler. Cem Yayınları, Syf. 91-108, 

İstanbul. 

119

KARAASLAN, M., 1979. Üniversite Kampus Planlaması. Edirne Müh.-Mim. 

Akademisi, Edirne. 

KELEŞ, R., 1972. Yerleşme Kararları Açısından Büyük Kent Dışı Üniversiteler 

Sorunu. Mimarlık Dergisi, Sayı: 12, Syf. 25-26, İstanbul. 

KORKUT, H., 1984. Türk Üniversiteleri ve Üniversite Araştırmaları. Ankara. 

KORTAN, E., 1981. Çağdaş Üniversite Kampusları Tasarımı. ODTÜ. Mimarlık 

Fakültesi, Ankara. 

MERAY, S.L., 1971. Üniversite Kavramları ve Modellleri. Büyükkent dışı 

Üniversitelerin Sorunu Semineri. Mimarlar Odası İstanbul Şubesi, İstanbul. 

Mimarlık Dergisi, 1979. Eğitim Fakültesi Yapıları Üzerine Bir Tartışma. Sayı: 3, 

Syf. 43-48, İstanbul. 

Mimarlık Dergisi, 1975. Erzurum Atatürk Üniversitesi Akademik Merkez Mimari 

Proje Yarışması. Sayı:7, Syf. 21-32, İstanbul. 

Mimarlık Dergisi, 1995. Harran Üniversitesi Kampus Yarışması. Sayı:267, Syf. 25- 

43, İstanbul. 

OMAY, E., 1990. Üniversitelerin Toplum Yapısındaki Yeri, Yüksek Öğretimdeki 

Sorunlar ve Çözümler. Cem Yayınları, Syf. 17-29, İstanbul. 

OZANKAYA, Ö., 1990. Üniversite Toplum İlişkileri Üzerine, Yüksek Öğretimdeki 

Sorunlar ve Çözümler. Cem Yayınları, Syf. 37-45, İstanbul. 

ÖZER, H., Türkiye’nin İçinde Bulunduğu Yüksek Öğretim Koşulları Açısından 

Kampus Yerleşme Biçimi Üzerine Bir Mimari Tasarım Örneği. İstanbul: 

IDMMA.Mim.Böl.Yayınları. 

SCHMERTZ, M.F., 1972. Campus Planing &Design. Mcgraw-Hill, Newyork. 

SÖNMEZ, A., 1972. Üniversitenin Toplumdaki Rolü. Mimarlık Dergisi, Sayı: 12, 


SÖNMEZLER, K., 2003. Modern Mimarinin Kentsel Deney Alanı: Üniversite 

Tasarımı. Doktora Tezi, Mimar Sinan Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü 

(Yayınlanmamış), Syf. 83, İstanbul. 

TEKELİ, İ., 1972. Büyükkent Dışı Üniversitelerin Kuruluş Yeri Sorunları Üzerine. 

Mimarlık Dergisi, Sayı: 12, Syf. 36-40, İstanbul. 

TEKİN, H., 1995. Türkiye’de Yükseköğretim Kurumlarının Yer Seçim Kriterleri ve 

120

Kapasite Dağılımı Üzerine Bir Araştırma İstanbul Örneği. Kentsel Planlama 

Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü 

(Yayınlanmamış), İstanbul. 

TÜREYEN, M.,Yükseköğretim Kurumları- Kampuslar, Tasarım Yayın Grubu, 

İstanbul. 

ÜNAL, E., 1979. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi. Mimarlık Dergisi, Sayı: 3, 


ÜNAL, E., 1979. Kullanıcılar Ne Diyor?. Mimarlık Dergisi, Sayı: 3, Syf. 41-42, 

İstanbul. 

VELİDEDEOĞLU, H.V., 1990. Gerçek Üniversite ve Medreseler, Yüksek 

Öğretimdeki Sorunlar ve Çözümler. Cem Yayınları, Syf. 13-16, İstanbul. 

Web Sitesi Bilgileri 

http:/ www.alliant.edu/images/sdmap.jpg. 

http:/ www.bath.ac.uk/maps/campusmap.html. 

http:/ www.essex.ac.uk/about/guide.htm#map 

http:/ www.external.stir.ac.uk/campus.html. 

http:/ www.man.ac.uk/about/campus.html. 

http:/ www.ruhr-uni-bochum.de/kib-kon/englisch/contact/wegzurhalle-e.html. 

http:/ www.sau.dk/kort/campusodense/placeringIOdense.html. 

http:/ www.uni-regensburg/Einrichtungen/rechenzentrum/orientierung/uni.html. 

http:/ www.utwente.nl/test/en-info/services/route/planpolf 

http:/ www.cu.edu.tr 

http://www.gantep.edu.tr 

http://www.erciyes.edu.tr 

http://www.ksu.edu.tr 

http://www.mersin.edu.tr 

http://www.mku.edu.tr 

http://www.nigde.edu.tr 

http://www.cedgm.gov.tr/icd_raporlari/adanaicd2003.pdf 

http://www.cedgm.gov.tr/icd_raporlari/mersinicd2004.pdf 

http://www.cedgm.gov.tr/icd_raporlari/hatayicd2003.pdf 

121

http://www.cedgm.gov.tr/icd_raporlari/kayseriicd2004.pdf 

http://www.cedgm.gov.tr/icd_raporlari/nigdeicd2004.pdf 

http://www.antep.net/ 

http://www.kahramanmaras.gov.tr/ 

122

ÖZGEÇMİŞ 

1979 yılı Tarsus doğumludur. İlk, orta ve lise eğitimini Tarsus’da 

tamamladıktan sonra 1998 yılında Mimarlık eğitimine başlamıştır. 2003 yılında 

Çukurova Üniversitesi Müh.-Mim. Fakültesi Mimarlık bölümünden mezun olup, 

yine aynı yıl Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Mimarlık Yüksek Lisans 

programına kabul edilmiştir. 

123

EKLER 

124

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?