ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK ...
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK ...
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
3. MATERYAL ve METOD B. Gökhan BASTACIOĞLU<br />
3.2.1.1.(3). Tuz Katmanının İç Yapısı<br />
Tuz yatağı içerisinde en uygun kaverna konumlandırılması jeolojik olarak saf<br />
ve kalın tuz yataklarında olduğu gibi kesintisiz ve yatay yataklarda da<br />
gerçekleştirilmektedir. Bu tip yataklardaki litolojik değişkenlik (dolayısıyla kaya<br />
tuzu özelliklerinin değişkenliği) genellikle dikey doğrultuda gelişir. Açılan dikey<br />
kuyularda yapılan jeolojik ölçümlerle belirlenen litoloji taban-tavan doğrultusunda<br />
kaverna gelişimini belirleyici rol oynar. Eritme prosesinin dizaynı ve kavernanın<br />
daha sonraki üretimi yine litolojiye bağlıdır. Tuz yataklarındaki litolojik değişkenlik<br />
ise dikeyden farklı doğrultularda da görülebilmektedir. Bu duruma daha çok tuz<br />
domlarında rastlanmaktadır. Tuz domlarında, dikey profilde gözlenen litolojik<br />
değişkenlik, tabakaların sarp hatta 90°’lik açılara varan diklikteki eğimlerine bağlı<br />
olarak yatay profildeki değişkenliğe göre fark edilir derecede azdır. Açılan kuyu<br />
yalnızca birkaç tabaka keser ve eksenden sadece birkaç metre ilerdeki tabakalar<br />
(kaverna gelişirken çapın kapsamına girecek kadar yakın) fark edilmemektedir ki bu<br />
durum eritme teknolojisi açısından son derece risklidir. Bu tip tuz yataklarında<br />
kavernaya istenilen şekil ve boyutların verilmesi çok daha zordur.<br />
Çözünmeyen kayaçların tuz yataklarındaki dağılımı da kaverna eritme prosesi<br />
açısından önemli bir etkiye sahiptir. Bazı teknik çalışmalar tuz kütlesi içindeki<br />
çözünmeyen tabakaların parça parça döküldüğünü ortaya koymuştur. Çözünmeyen<br />
tabakaların kalınlık ve eğim açıları gibi parametrelerinin böyle bir gelişmede<br />
belirleyici etken olduğu görülmüştür. Uygulamada, çözünmeyen bir tabakanın 15<br />
cm’den daha ince ve 45°’den daha az eğime sahip olması durumunda eritme<br />
prosesine mani bir durum söz konusu olmamaktadır. Daha kalın tabakaların<br />
varlığında ise eritme prosesinin bölgesel olarak durduğu, tavanın kontrolsüz geliştiği<br />
ve kaverna duvarında hasar meydana geldiğine rastlanmıştır (Slizowski, 1983).<br />
3.2.1.1.(4). Tuzların Eritilebilirliği (Çözünürlüğü)<br />
Tuz yataklarındaki tuz kayaçlarının çözünürlükleri fizikokimyasal<br />
özelliklerine ve petrografik karakteristiklerine göre farklılıklar göstermektedir.<br />
38
Change language