kardelen 42. sayı.FH9

www.uyanis.com.tr 

9 Ýhtimal 

Düþündüðünüz, 

Söylemek istediðiniz, 

Söylediðinizi sandýðýnýz, 

Söylediðiniz, 

Karþýnýzdakinin duymak istediði, 

Duyduðu, 

Anlamak istediði, 

Anladýðýný sandýðý, 

Anladýðý.. 

arasýnda farklar vardýr 

Dolayýsýyla insanlarýn birbirini 

yanlýþ anlamasý için en az 9 ihtimal var. 

Sylviane Herpin 

TEMMUZ 2008 

42. SAYI

2. SAYI 

KARDELEN SEÇKÝSÝ 

ÝÇÝNDEKÝLER 

Baharatýn Öyküsü 3 

Ýllerimiz Neleri Ýle 

Meþhur? 9 

Hayata Dair 15 

KARDELEN SEÇKÝSÝ


BAHARATIN ÖYKÜSÜ 

Baharatlar, çiçek, yaprak veya kabuklarý 

kurutularak, dört mevsim lezzet ve þifa 

daðýtýyor. Bazen bir çiçeðin, bazen dev bir 

aðaç kabuðunun, bazen de bir orkide 

soðanýnýn adý olan baharatlar, insanoðlunun 

çok eskilerden beri deðiþik amaçlarla kullandýðý 

bitkilerdir. 

Baharatýn ilk kullanýldýðý yer olarak, 

Uzak Doðu kabul edilir. Avrupa'da ilk tanýnan 

baharatlar ise, Hint Karabiberidir. O 

yýllarda, birþeyin pahalý olduðunu ifade 

etmek için, "Karabiber gibi pahalý" denildiði 

de kayýtlarda yer almaktadýr. Avrupalý'larca 

yað ve merhem yapýmýnda kullanýlan tarçýn, 

Hindistan ve Seylan gibi ülkelerden, kervanlarla 

Ýskenderiye'ye kadar getiriliyordu. 

Öyle ki, bir zamanlar tarçýnýn, Arabistan'da 

Zencefil 

yetiþtirildiði zannediliyordu. Ýlk çaðdan beri 

Çin ve Hindistan'da kullanýlan zencefilin, 

Hindistan'dan geldiðini bilmeyen Dioskorides 

ve Plinius'a göre, bu baharat Yunanlýlar'a 

Persliler tarafýndan tanýtýldý. Zencefil, Romalý'larýn 

besin maddelerinde büyük rol 

oynamýþtý. 

Zencefilin Ortaçað Avrupasý'nda kullanýmý, 

karabiber kadar yaygýndý ve onun 

gibi pahalýydý. Ýlaç ve boya olarak kullanýlan, 

Keþmir, Ýran ve Frigya'dan gelen safran, Romalýlar 

tarafýndan biliniyor ve kullanýlýyordu. 

Baharatýn Bizans Ýmparatorluðu yoluyla 

Avrupa'ya geçmesi, 9. yüzyýldan itibaren 

engellendi. Ama çok miktarda tüketilen etin 

muhafazasý için, baharata duyulan ihtiyaç 

ve onun güzel tadý, zengin sýnýflarýna baharatý 

unutturamadý. 

Baharatýn yýldýzý Avrupa'da yeniden 

parladý ve safran, Fransa ile Ýtalya'da ekilmeye 

baþladý. 

Doðu Akdeniz limanlarý (Ýskenderiye) 

Avrupalý tüccarlara yeniden açýlýnca, 

Venedikli'ler Avrupa piyasasýnda hemen 

hemen bir tekel kurdular. 

Orta çaðýn sonunda, Avrupa'da baharat 

tutkusu, aþýrý derecede çoðalmýþtý. Þatafatlý 

ziyafetlerde baharatlý yemekler yapmak 

modaydý. Alabildiðine zenginleþmiþ olan 

baharat tüccarlarý, Floransa'da bu iþi sanat 

haline getirdiler ve 19. yüzyýlýn baþýnda 

288 çeþit baharat sattýlar. Venedik'in 

tekelinden kurtulmak için baharat saðlamaya 

çalýþmak, büyük coðrafi keþiflerin önemli 

sebeplerinden biri oldu. 16. ve 17. yüzyýllarda, 

Portekiz, Ýspanya, Ýngiltere, Fransa ve 

Hollanda gibi sömürgeci ülkeler, baharat 

ticaretinde sýký bir yarýþa girdiler. 

Ýbni Sina'nýn bahsettiði, Hindistancevizi 

ve Meksike vanilyasý, 16. yüzyýlýn baþýnda 


3 


4 

42. SAYI 


Avrupa'ya geldi. Atlantik limanlarýna büyük 

miktarda gelen baharatlara, sayýsýz iyileþtirici 

nitelikler atfediliyordu. 1560 yýlýna kadar, 

baharatýn fiyatý Lizbon'da sürekli bir artýþ 

gösterdi. Bundan sonraki iki yüzyýl boyunca 

da, baharat sürekli deðeri artan bir ürün 

oldu. Baharat yetiþtiren yerlerin artmasý ve 

de yemek zevkinin deðiþmesi, 19. yüzyýlýn 

baþlarýnda baharatýn ticari önemini biraz 

olsun azalttý. 

Baharat Anadolu'ya Afrika ülkelerinden 

yine kervanlarla getiriliyordu. Develerle 

güney illerimize gelen baharatlar, daha sonra 

oradan diðer illere ve Ýstanbul'a gönderiliyordu. 

Baharat çeþitlerinin Uzakdoðu'da da 

yetiþtirilmeye baþlamasýyla, buradan 

denizyoluyla Ýskenderun'a getirildi. 

Hem getirilmesinin zor olmasý, hem de 

ekonomik olmamasý sebebiyle, zamanla 

birçok baharat da yurdumuz topraklarýnda 

yetiþtirilmeye baþladý. Fakat, Karabiber, 

Hindistancevizi gibi, iklim þartlarýnýn müsait 

olmamasý sebebiyle yetiþtirilemeyen 5-6 

çeþit halihazýrda ülkemize baþka yerlerden 

getiriliyor. 

Baharatý günümüzde en çok Hintli'ler 

kullanýyor. Bunun yanýsýra, Avrupa ve Amerika'da 

da baharat kullanýmý çok yaygýn. 

Bilhassa italyan ve Fransýz mutfaklarýnda 

baharatýn büyük bir önemi var. Türkiye de, 

en çok baharat kullanan ülkeler arasýnda 

yer alýyor. Özellikle Güneydoðu illerimizde, 

acý biber tüketimi bir hayli fazla. 

Baþlýca Baharatlar 

Baharat Gruplarý ve Yetiþtirildikleri Yerler 

Baharatlar 7 ana grupta incelenir: 

1. Köklerinden faydalanýlanlar: Kara 

turp, kýrmýzý turp gibi. 

2. Gövdelerinden faydalanýlanlar: 

Zencefil, tarçýn gibi. 

3. Yapraklarýndan faydalanýlanlar: Nane, 

kekik, merzengüþ, maydanoz, defne gibi. 

4. Soðan yapýsýnda olanlar: Mutfak 

soðaný, sarmýsak gibi. 

5. Çiçeklerinden faydalanýlanlar: 

Karanfil gibi. 

6. Meyvelerinden faydalanýlanlar: 

Kimyon, anason, karabiber, kýrmýzý biber, 

vanilya gibi. 


7. Tohumlarýndan faydalanýlanlar: 

Hardal, küçük Hindistan cevizi gibi. 

Anason 

Anason: Haziran-aðustos aylarýnda, beyaz 

renkli çiçekler açan, 50-60 cm yüksekliðinde, 

bir senelik bitkidir. Gövdesi dik, 

silindir biçiminde, içi boþ, çok dallý, tüylü 

ve üstü çizgilidir. Alt yapraklarý uzun saplý, 

oval veya kalb biçimindedir. Çiçekler bileþik 

þemsiyelerde toplanmýþlardýr. 

Meyveleri armut þeklinde küçük, üzeri 

tüylü, yeþilimsi sarý renklidir. Baþta Ege 

bölgesi olmak üzere bütün Anadolu’da 

bahçelerde yetiþtirilir. Kültür anasonunun 

vatanýnýn Anadolu olduðu tahmin edilmektedir. 

Meyvalarýnda niþasta, müsilaj, sabit ve 

uçucu yað bulunmaktadýr. Uçucu yað 

miktarlarý bitkinin cinsine ve yetiþtiði yerin 

þartlarýna baðlýdýr. Uçucu yaðýn % 80-90’ý 

anetoldür. Anetol, zehir etkili fakat bu etkisi 

çok olmayan bir maddedir. Meyvelerinden 

su buharý distilasyonu ile elde edilen anason 

yaðý, hemen hemen renksiz ve karakteristik 

kokuludur. 

Anason týpta midevi, baðýrsak gazlarýnýn 

teþekkülünü önleyici, hazmý kolaylaþtýrýcý 

ve göðüs yumuþatýcý olarak kullanýlýr. Ayrýca 

nefes darlýðý, öksürük ve kalb çarpýntýsý 

rahatsýzlýklarýnda da etkilidir. Anason yüksek 

dozda alýndýðýnda baþ aðrýsý, uyuþukluk, 

görme zorluðu yapar. Daimi kullananlarda 

anisizm hastalýðýna sebeb olur. Bilhassa 

çocuklara uyku vermede, midede teþekkül

Çörekotu 

eden gazlarý gidermede çok faydalýdýr. 

Bebekler için bir çay kaþýðý tohum bir bardak 

suya olmak üzere çay olarak hazýrlanýr. 

Yemeklerden önce veya süte katýlarak 

bir kaç çay kaþýðý verilir. Büyükler % 1-2’lik 

çayýný günde 2-3 bardak alabilir. Kullanýlan 

kýsmý, meyvalarý ve yapraklarýdýr. Meyveleri 

tamamen olgunlaþtýktan sonra toplanýr ve 

gölgede kurutulur 

Çörekotu: Haziran-temmuz aylarý arasýnda 

yeþille karýþýk açýk mâvi renkli çiçekler açan, 

20-40 cm boyunda bir senelik, otsu bir 

bitkidir. Yol kenarlarý ve bilhassa ekin tarlalarý 

içinde bulunur. Gövde dik ve kýsa tüylüdür. 

Yapraklarýn alttakileri saplý, üsttekileri 

sapsýzdýr. 

Çiçekler uzun saplý ve tek tektir. Taç 

yapraklarý iki loplu ve bal özü bezleri taþýyan 

8 tâne küçük parça hâlindedir. Meyveleri 

çok tohumlu olup, tohumlar siyah renkli ve 

oval þekillidir. Güney Avrupa, Balkan 

memleketleri, Kuzey Afrika, Türkiye ve 

Hindistan’da yetiþtirilmektedir. Bitkinin 

kullanýlan kýsýmlarý tohumlarýdýr. 

Tohumlarý tamâmen olgunlaþtýktan sonra 

toplanýr ve güneþte kurutulur. Çörekotu 

tohumlarýnda uçucu ve sabit yað, tanen, 

þekerler, glikozit bünyeli bir saponin ve 

alkaloitler bulunmuþtur. Tohumlarý gaz 

söktürücü, uyarýcý ve idrar söktürücü olarak 

kullanýlmaktadýr. 

Güzel kokusu sebebiyle müshil 


ilâçlarýnýn içine ilâve edilen iyi bir lezzet 

ve koku deðiþtiricidir. Çörekotunun Anadolu’da 

bulunan ve ayný þekilde kullanýlan 

diðer türleri þunlardýr: 

Þam çörekotu (Nigella damascena): 

Yapraklarý parçalýdýr. Çiçekleri tek ve 

üst yapraklar tarafýndan örtülmüþ durumdadýr. 

Parlak mâvi çiçeklidir. 

Kýr çörek otu (Nigella arvensis): 10-30 

cm yüksekliðinde mâvi çiçeklidir. Yapraklarý 

sivri parçalýdýr. Tohumlarý kurt düþürücü 

olarak da kullanýlýr. 

Defne: 6-18 m yüksekliðinde, yuvarlak 

tepeli ve sýk dallý bir aðaç veya aðaçtýr. 

Almaþýk sapýn iki yanýnda karþýlýklý deðil de 

aralýklý olarak bir saðda, bir solda bitmiþ 

yapraklar þeklinde dizilmiþ, 7.5-10 cm 

uzunluðundaki yapraklar oval biçimli, donuk 

renkli derimsi ve sert kenarlarý da genellikle 

dalgalýdýr. 

Bitkinin sarýmsý veya yeþilimsi beyaz 

renkte küçük çiçekleri, olgunlaþtýðýnda rengi 

koyu mora dönen tek tohumlu, etli meyveleri 

vardýr. Bitkinin kullanýlan kýsmý yaprak ve 

meyveleridir. Yapraklarý uçucu yað yönünden 

zengindir. Baharat olarak kullanýlýr. 

Defne meyvelerinde de uçucu yað ve 

diðer yaðlar, acý maddeler bulunur. Meyveleri 

midevî ve sinir aðrýlarýna karþý kullanýlýr. 

Meyve yapraklarýndan elde edilen 

yað cildi tahriþ edici merhemlerin içine 

konur. Ayný maksat için veteriner hekimlikte 

de, bundan baþka sabun ve þampuanlara 

koku vermek için de kullanýlýr. 

Hardal: 0,2-1,5 m boylarýnda beyaz 

veya sarý çiçekli, yýllýk otsu bitkilerdir. 10 

kadar türü vardýr. Türlerinin çoðu Akdeniz 

çevresi memleketlerinde yetiþir. Hardalýn 

beyaz hardal otu, siyah hardal otu, yabanî 

hardal olmak üzere deðiþik türleri vardýr. 

Siyah hardal otu (Sinapis nigra): 1-1,5 m 

boyunda, bir yýllýk sarý çiçekli otsu bir 

bitkidir. Yapraklarý saplýdýr. Meyveleri 1-3 

cm uzunlukta 2-3 mm geniþlikte, sap üzerine 

yatýk, tüysüz, hemen hemen dört köþeli, 

kýsa sivri uçludur. Yassý ve köþeli olan 

meyvelerinde tohumlarýn bulunduðu yerler 

þiþkindir. Tohumlar kýrmýzýmsý siyah 

renktedir. Bitkinin Orta Avrupa, Anadolu 


5 


6 



ve Ýran’da kültürü yapýlýr. Kullanýlan kýsýmlarý 

tohumlarý ve tohumlarýndan elde edilen 

yaðýdýr. 

Bitkinin yapraklarý dökülmeye baþladýðýnda 

meyve salkýmlarý toplanýr. Bunlar 

15 gün kadar gölgede kurutulduktan sonra 

tohumlarý alýnýr. Hardal tohumlarýnda müsilaj, 

yað, sinapin, sinigrin isimli glikozit ve 

mirozinaz fermenti vardýr. Çok eskiden beri 

týpta kullanýlmaktadýr. 

Dâhilen hardal tohumu unu az dozlarda 

midevî, yatýþtýrýcý ve tarçýnla karýþtýrýlýrsa iyi 

bir iþtah açýcýdýr. Hâricen yaký, lapa veya 

banyo hâlinde romatizma ve bronþitte 

mevzii tahriþ yapmak için kullanýlýr. 

Hardal yaðý cildi tahriþ eder, onun için 

sürüldüðü yer kýzarýr. Hafif antiseptiktir. 

Dumaný öksürük ve gözyaþý getirir. En fazla 

baharat olarak kullanýlýr. Deriyi tahriþ edip, 

kýzarttýðýndan iç organlardaki kaný dýþarýya 

toplar. Zehirlenmelerde kusturucu etkisinden 

faydalanýlýr. 

Hardal yakýlarý bir saatten fazla 

tutulmamalýdýr. Aksi halde yýlancýða benzer 

büyük þiþler meydana gelir. Yakýlar ýlýk suda 

ýsýtýlýr. Sýcak su fermentleri tahrip eder. 

Hardal yakýsý, hardal tozunun kâðýt 

üzerine yapýþtýrýlmasý suretiyle elde olunur. 

Kullanýlacaðý zaman ýlýk suda ýslatýlarak 

hardallý tarafý deriye gelecek þekilde kullanýlýr. 

Beyaz hardal otu (Sinapis alba): Beyaz 

çiçekli hardal otudur. Vataný Akdeniz çevresi 

memleketleridir. Orta Avrupa ve Kuzey 

Amerika’da da kültürü yapýlýr. Önemli bir 

yað bitkisidir. 

Beyaz hardal otunun sarý-kýrmýzý veya 

beyaz renkteki olgun tohumlarýndan hardal 

yaðý elde edilir. Kullanýlýþý siyah hardal otu 

ile aynýdýr. 

Yabani hardal (Sinapis arvensis): 20-60 

cm yüksekliðinde, memleketimizde tarla ve 

nadaslarda, yol kenarlarýnda yetiþen bir tarla 

otudur. 

Hindistancevizi: Srilanka, Malezya ve 

Afrika ülkelerinde yetiþtirilir. Baharat olarak 

kullanýlan, bilinen Hindistancevizi 

meyvesinden farklýdýr. Küçük hindistancevizi 

olarak anýlýr fakat tamâmen farklý olan bir 


bitkidir. Tropik bölgelerde (Moluk Adalarý) 

yetiþir. Yaz ve kýþ yeþil olur. 10 m 

yüksekliðindedir. Avrupalýlar buna 

muskatcevizi de derler. Çünkü Avrupa’ya 

eskiden Arabistan limanlarýndan Muskat’tan 

gönderilirdi. Tohumlarý týpta kullanýlýr. 

Meyveleri kapsül biçimdedir. Her kapsül 

irice bir tohum ihtivâ eder. Tohumun içinde 

“arillus” denilen aðsý bir örtü vardýr. 

Tohumlarý ve etli olan aril denilen kýsmý 

kullanýlýr. Tohumlarý miristisin, uçucu yað, 

niþasta ihtivâ eder. Aromatik kokusundan 

dolayý bâzý ilaçlarýn bileþimine girer. 

Sindirim kolaylaþtýrýcý ve gaz söktürücü 

etkisi vardýr. Bu sebeple bilhassa küçük 

çocuklara verilir. Etli kýsmý da aromatik 

kokuludur. Yüksek dozlarý zehirlidir. 

Türkiye'de yýlda 1500 ton civarýnda tüketilir. 

Tatlý ve pastacýlarda yoðun olarak kullanýlýr. 

Karabiber: Hindistan, Brezilya, Singapur, 

Malezya, endonozya ve Vietnamda yetiþtiriliyor. 

Adana civarýnda deneme üretimleri 

yapýldý, fakat baþarýlý sonuç alýnamadý. 

Ülkemizin iklimi Karabiber yetiþtirilmesine 

müsait deðil. Karabiberin, Salvak, Malabar 

ve Beyaz Karabiber olmak üzere üç çeþidi 

var. Bunlardan Salavak, biraz çekildiði 

zaman esmer, Malabar açýk gýri ve Beyaz 

Karabiber ise süt beyazý renginde oluyor. 

Karabiber, baþta kebap ve köfteler olmak 

üzere, birçok yemekte kullanýlýyor. Karabiberin 

ülkemizdeki yýllýk tüketimi 3 bin ton 

civarýnda. 

Karanfil: 10-20 m yüksekliðinde, yaprak 

dökmeyen aðaçlardan elde edilir. Vataný, 

tropik Asya (Moluk Adalarý, Zengîbar) dýr. 

Karanfil bildiðimiz süs karanfil çiçeðinden 

farklýdýr. Yaz kýþ yeþil kalan yapraklarý, 

meþin gibi serttir. Çiçekleri pembedir 

ve kiraz çiçekleri gibi demet hâlinde bulunurlar. 

Bu çiçeklerin kurutulmuþ tomurcuklarý 

“karanfil” adýný alýr. Kurutulmuþ tomurcuklar, 

10 mm boyunda, çiviye benzer þekilde, 

ovaryumu hafif dört köþeli, dört taç 

ve çanak yapraðýndan meydana gelmiþ olup, 

kýrmýzý-kahverenklidir. 

Çiçek saplarý da karanfil adýyla satýlmakta 

ise de ikinci kalite ürün sayýlmaktadýr. 

Karanfile koku ve lezzetini veren “eugenol”

adýndaki bir uçucu yaðdýr. Kurutulmuþ 

tomurcuklar ezilip subuharý distilasyonuna 

tâbi tutulursa % 14-20 kadar karanfil esansý 

denilen uçucu yað elde edilir. Bu uçucu 

yaðda % 80-90 kadar eugenol ve %3 kadar 

da asetil eugenol bulunur. Eugenol, hoþ 

kokulu, kuvvetli antiseptik ve analjezik bir 

maddedir. Karanfil çok eski çaðlardan beri 

baharat olarak kullanýlmaktadýr. Eskiden 

saraylarda konuþacak kimseler, nefesleri 

güzel koksun diye karanfil kullanýrlardý. 

Týpta, diþ hekimliðinde, diþ tedâvisinde aðrý 

kesici ve antiseptik olarak kullanýlýr. Gaz 

Kekik 


söktürücü bir etkisi de vardýr. Diþ macunlarýnýn 

terkibine girer. Pasta ve þekercilikte, 

parfümeride ve sabun sanâyiinde kullanýlýr. 

Ayrýca eugenol vanilin eldesinde kullanýlan 

baþlýca maddelerden biridir. Bugün 

karanfilin en çok yetiþtirildiði ve ihraç edildiði 

ülkelerin baþýnda Zengibar ve Madagaskar 

gelir. 

Kekik: Mayýs-eylül aylarý arasýnda çiçek 

açan çok yýllýk, çok dallý, odunsu ve küçük 

çalýmsý bir bitkidir. Yol kenarlarýnda kurak 

bölgelerde, bilhassa daðlýk yerlerde çok 

rastlanýr. Tabanda odunlaþmýþ bir gövdesi, 

ince dört köþeli ve kýrmýzýmsý renkli 

dallarý vardýr. Yapraklarý 1 cm kadar 

uzunlukta, oval, sapsýz veya kýsa 

saplýdýr. Yapraklarda, uçucu yað depo 

eden salgý tüyleri bulunur. Çiçekler 

küçük, iki veya çok çiçekli pembemsi, 

mor-beyaz veya kýrmýzý 

renklerde, dallarýn uçlarýnda küresel 

durumlar teþkil ederler. Çanak ve taç 

yapraklarý tüpsü ve lopludur. Anadolu’da 

oldukça yayýlmýþ olup, birçok 

varyeteleri de vardýr. 

Memleketimizde 37 kekik türü bulunmaktadýr. 

Halk arasýnda kekiðe 

benzeyen mercan köþk veya merzengüþ 

(origanum) türleri; Ýstanbul kekiði, 

Ýzmir kekiði gibi adlarla kekik yerine 

kullanýlmaktadýr. Kekiðin sarýmsý 

renkte bir uçucu yaðý vardýr. Bu yaðda 

önemli olan ve kokusunu veren 

thymol bulunur. Kekik, çay hâlinde 

mide aðrýlarýna karþý, dolaþým uyarýcýsý, 

baharat olarak ve idrar söktürücü 

olarak kullanýlýr. Thymol az 

dozlarda midevî, balgam söktürücü, 

sinir kuvvetlendirici ve boðaz aðrýlarýna 

karþý kullanýlýr. Yüksek dozlarda 

ise antiseptik ve kurt düþürücü 

olarak verilir. 

Kimyon: Konya ve Polatlý'da 

yetiþtirilir. 

Konya'da yetiþtirilen, sarýmtýrak 

bir renge sahiptir. 

Çekildiði zaman Polatlý cinsi 

hafif esmer olur. 

Sucuk ve köfte yapýmýnda 


7 


8 

2. SAYI 


kullanýlýr. Aromatik yapýsý sebebiyle, kýyma 

ile yapýlan yemeklerde tercih edilen bir 

baharattýr. 

Kýrmýzý Pul Biber: Güneydoðu illerinde, 

en çok Gaziantep ve ýslahiye'de üretiliyor. 

Biberin yüzde 60'ý Islahiye'de üretilir. Fakat 

buna Maraþ biberi denir. 

Kýrmýzý Biber, kurutulup, taþ deðirmende 

kalýn bir þekilde öðütülür. Yýllýk 10 bin ton 

tüketiliyor. 

Köfte Baharý: Bu baharat, deðiþik baharatlarýn 

belirli ölçülerde karýþtýrýlýp 

öðütülmesinden elde edilen bir karýþým. Ana 

maddesi kiþniþ. Karabiber, Tatlý Kýrmýzý Biber, 

az miktarda Karanfil, Defne yapraðý ve 

Kekik'ten oluþuyor. 

Susam: Bir metre boyunda, yað veren 

bir yýllýk otsu bir bitkidir. Baþlýca Hindistan, 

Çin ve Sudan’da yetiþir. 

Bitkinin alt yapraklarý karþýlýklý ve loblu, 

üst yapraklar tam ve mýzrak þeklindedir. 

Çiçekler beyaz veya pembe olup, yapraklarýn 

koltuðunda salkým durumunda 

toplanmýþlardýr. Meyveleri 2-3 cm boyunda, 

uzun, prizmatik ve çok tohumlu bir kapsüldür. 

Susam, sýcaðý çok sever. Isý miktarý 

fazla olan yerlerde tohum verimi ve yað 

oraný artar. Orta derecede aðýr ve humuslu 

topraklarda iyi yetiþir. 

Tohumlarýndan % 50 civârýnda yað elde 

edilir. Yaðý hemen hemen kokusuz ve soluk 

renklidir. Yemek yaðý olarak kullanýlýr. 

Tedâvide müshil etkilidir. Kabuklarý 

soyulmuþ susam tohumlarýnýn ezilmesiyle 

tahin elde edilir. Bu da tahin helvasý yapýmýnda 

kullanýlýr. Ayrýca susam tohumlarý 

simit ve pastalarýn üzerine konur. 

Sumak: Güneydoðu Anadolu'da yetiþen, 

çalý gurubundan, bodur bir aðacýn yapraklarýnýn 

kurutulup toz haline getirilmesiyle 

elde edilir. Yapraklarý tanen, þekerler ve sarý 

renkli boya maddeleri taþýrlar. Kabýz edici, 

kan kesici, antiseptik etkili olup, ayrýca 

yünlü kumaþlarýn boyanmasýnda kullanýlýr. 

Boðaz ve diþ etleri hastalýklarýnda da 

gargara hâlinde kullanýlýr. 

Sumaðýn, sarý çiçeklerinin taç yapraklarý 

ve meyvelerinde oldukça keskin ekþi bir 

lezzet vardýr. 


Güneydoðu'ya has "ezme" ve çeþitli 

yörelerde yapýlan mantý ile birlikte yenilir. 

Tarçýn: Vataný Güney ve Güneydoðu 

Asya olan, yaprak dökmeyen aromatik 

kokulu aðaçtan elde edilir. Önemli olan iki 

tür tarçýn en çok kullanýlmaktadýr. 

Çin tarçýný (Cinnamamum cassia): 

Güneydoðu Çin’de yetiþtirilen bir türdür. 

10-12 m yüksekliðinde kýþýn yapraklarýný 

dökmeyen bir aðaçtýr. Esas aðacýn kurutulmuþ 

kabuklarý kullanýlýr. Kabuklarýn dýþ 

kýsmýnda mantar tabakasý bulunur ve grimsi 

renklidir. Kokusu kuvvetli ve özel, tadý 

tatlýmsý ve yakýcýdýr. Tanen ve uçucu yað 

taþýr. Baharat olarak kullanýlýr. Meyveleri de 

baharatlý lezzetli ve tarçýn kokuludur Tarçýn 

yerine kullanýlýr. 

Seylan tarçýný(Cinnamomum seylanicum): 

Kýþýn yapraklarýný dökmeyen küçük 

bir aðaçtýr. Hindistan ve Doðu Hint Adalarýnda 

yetiþir. Kabuklarý kahverenkli, boru 

þeklinde iç içe geçmiþ ve mantar tabakasý 

yoktur. Özel kokulu ve tatlýmsý baharlý, 

lezzetlidir. Tanen ve uçucu yað taþýr. Kabýz, 

gaz söktürücü ve antiseptik etkisi vardýr. 

Baharat ve koku verici olarak kullanýlýr. 

Tarçýn esansý: Seylan tarçýnýnýn kabuklarýndan 

elde edilen bir uçucu yaðdýr. 

Kuvvetli tarçýn kokuludur. Gýdâ ve parfümeri 

sanâyinde koku verici olarak kullanýlýr. 

Tatlý Toz Biber: Hiç acýsý olmayaný, 

Geyve'de, Osmangazi civarýnda üretiliyor. 

Tatlý Kýrmýzý Biberi'in kurutulup öðütülmesiyle 

elde ediliyor. Ayrýca, acý olan cinsi ise 

Karacabiy, Kemalpaþa ve Ýnegöl'de yetiþtiriliyor.

ADANA 

Pamuk (Beyaz altýn), Adana Kebabý, 

Çukurova, Anavarza Kalesi, Misis Antik 

Kenti, Tekir Yaylasý, Yaþar Kemal, Sakýp 

Sabancý 

ADIYAMAN 

Nemrut Daðý, Besni Üzümü, Pirin- 

Gümüþkaya Maðaralarý, Kahta Çayý 

AÐRI 

Aðrý Daðý, Ýshak Paþa Sarayý, Balýk Gölü, 

Göktaþý Çukuru, Gürbulak Sýnýr Kapýsý, 

Günbuldu Maðaralarý 

AFYON 

Haþhaþ, Kaymak, Afyon Sucuðu, Afyon 

Mermeri, Çaðlayan Mesire Yeri, Ýscehisar 

Kayalýklarý, Bayat Kilimleri, Hüdai, Gazlýgöl, 

Dinar ve Sandýklý Kaplýcalarý 

AKSARAY 

Ihlara Vadisi, Eðri Minare, Yýlanlý Kilise, 

Sultanhaný ve Aðzýkarahan Kervansaraylarý, 

Acemhöyük, Manastýr Vadisi, Antik Nora 

Þehri 


ÝLLERÝMÝZ 

NELERÝ ÝLE MEÞHUR? 

Hacý Bayram Veli Camii 

AMASYA 

Amasya Elmasý, Borabay 

Gölü, Amasya Kalesi, Kral Kaya 

Mezarlarý, Ahþap Amasya Evleri, 

Darüþþifa (Akýl hastalarýnýn müzik 

ve su sesiyle tedavi edildiði ilk yer), 

Þehzadeler Þehri 

ANKARA 

Ankara Kalesi, Anýtkabir, Tiftik 

Keçisi (Ankara Keçisi), Hacý 

Bayram Veli Türbesi, August 

Tapýnaðý, Roma Hamamý, Gordion 

(Frigyanýn Baþkenti), Atakule, 

Karum Ýþ Merkezi, Kýzýlcahamam- 

Ayaþ Kaplýcalarý, Beypazarý Evleri 

ANTALYA 

Düden-Kurþunlu-Manavgat 

Þelaleleri, Dim-Damlataþ-Karain 

Maðaralarý, Olimpos-Beydaðlarý-Köprülü 

Kanyon Milli Parklarý, Konyaaltý-Lara-Patara 

Plajlarý, Turunçgil ve Seracýlýk Üretimi ile 

Alanya, Side, Manavgat, Kemer, Kalkan, 

Kaþ Gibi Turizm Merkezleri, Tarihi Kaleiçi 

Evleri, Altýn Portakal Film Yarýþmasý, Kesme 

Çiçek Üretimi, Aspendos, Perge, Fhaselis, 

Termessos, Olympos Antik Kentleri 

ARDAHAN 

Kaþar Peyniri, Çýldýr Gölü 

ARTVÝN 

Boða Güreþleri, Barhal Kilisesi, Sarp 

Sýnýr Kapýsý, Çoruh Nehri, Karagöl - Sahara 

ve Hatilla Vadisi Milli Parklarý 

AYDIN 

Deve Güreþleri, Büyük Menderes Nehri, 

Afrodisias-Milet-Didim-Priene Antik Kentleri 

ile Kuþadasý, Aydýn Ýnciri, Dilek Yarýmadasý 

Milli Parký 

BALIKESÝR 

Susurluk Ayraný ve Tostu, Manyas Gölü 

ve Manyas Yoðurdu, Ayvalýk ve Edremit 

ÝLLERÝMÝZ NELERÝ ÝLE MEÞHUR? 

9 


10 

2. SAYI 


Zeytini, Kaz Daðlarý Milli Parký, 

Bor mineralleri, Gönen-Manyas- 

Burhaniye Kaplýcalarý, Kaz Daðlarý 

Sarýkýz Þenlikleri, Þahin Deresi 

Kanyonu, Sütüven Þelalesi, 

Ayvalýk-Altýnoluk-Akçay-Ören 

Turizm Merkezleri, Hasanboðuldu, 

Tahtakuþlar Etnografya Müzesi, 

Balýkesir Kolonyasý 

BARTIN 

Amasra Kalesi, Ýnkum Plajý, 

Bartýn Çayý 

BATMAN 

Hasankeyf Türbesi ve Kalesi, 

Petrol Rafinerisi 

BAYBURT 

Bayburt Kalesi, Þehit Osman 

Türbesi, Aydýntepe Yeraltý Þehri, Sýrakayalar 

Þelalesi 

BOLU 

Yedi Göller, Abant, Gölcük, Sünnet 

Gölleri, Mudurnu ve Göynük’ün Tarihi 

Ahþap Evleri, Kartalkaya Kýþ Sporlarý 

Merkezi, Mengen’in Aþçýlarý, Akkaya 

Travertenleri, Seben Kaya Evleri, Seben 

Elmasý, Aladað Yaylalarý, Mudurnunun Sarot 

ve Babas Kaplýcalarý 

BURDUR 

Sagalassos Antik Kenti, Ýnsuyu Maðarasý, 

Burdur ve Salda Gölleri 

BURSA 

Yeþil Türbe, Ulu Cami, Kozahan, Ýznik 

Çinileri, Cumalýkýzýk Köyü ve Evleri, Uludað 

Milli Parký, Kestane Þekeri, Þeftali, Býçak, 

Havlu, Gemlik ve Mudanya'nýn Zeytini, 

Ýnegöl Köftesi, Çekirge-Oylat Kaplýcalarý, 

Ýskender Kebabý, Ýnkaya Çýnarý, Mihaliç 

Peyniri, Ýznik Gölü,Emsali zor bulunan 

IRGANDI köprü, Osman Gazi ve Orhan 

Gazi Türbesi, Emirsultan türbesi,Molla 

Gürani Türbesi, Molla Fenari Türbesi, 

Karagöz ve Hacivat, Üftade Türbesi, Hisar 

ve Orta Pazar mahallelerindeki surlar ve 

Osmanlýnýn Bursa'ya ilk girdiði Kapý (Saltanat 

Kapý Yeni Yapýlan Deðil), Emsali zor bulunan 

IRGANDI köprü 

BÝLECÝK 

Þeyh Edebali ve Ertuðrul Gazi Türbeleri, 

Saat Kulesi, Türk Büyükleri Platformu, 

Osmanlýnýn Kuruluþ Yeri Söðüt Ýlçesi, 

Mermer Üretimi ve Bozöyük Seramiði 

BÝNGÖL 

Kös Kaplýcasý, Soðuksu Mesiresi, Buzul 

Gölleri, Kiðý Kalesi, Yüzen Ada (Turnalar 

Gölü), Kartal (Karakuþ) Halkoyunu 

BÝTLÝS 

Nemrut Daðý, Nemrut Krater Gölü, Ahlat 

Kümbetleri, Tütün Üretimi, Süphan Daðý, 

Adilcevaz Kalesi, Ýhlasiye Medresesi, El- 

Aman Kervansarayý, Ahlat Selçuklu 

Mezarlýðý, Beþ Minare (Þerefiye, Kalealtý, 

Ulu, Meydan ve Gökmeydan Camileri) 

ÇANAKKALE 

Gökçeada ve Bozcaada, Truva ve Assos 

Antik Kentleri, Gelibolu Þehitler Milli Parký, 

Adatepe ve Çetmi (Yeþilyurt) Köyleri, 

Dardanel Balýk Konservesi, Domates ve 

Seramik Üretimi, Höþmerim (peynir tatlýsý) 

ÇANKIRI 

Çankýrý Kalesi, Taþmescit, Bülbül Pýnarý 

Dinlenme Yeri, Kayatuzu Üretimi 

ÇORUM 

Yazýlýkaya, Hattusaþ, Alacahöyük Ören 

Yeri, Çorum Leblebisi ve Saat Kulesi 

DENÝZLÝ 

Pamukkale Travertenleri, Hierapolis 

Antik Kenti, Buldan Bezi, Havlu ve Bornoz 

Üretimi, Güney Þelalesi, Karahayýt 

Kaplýcalarý, Kýzýldere Jeotermal Kaynaðý, 

Denizli Horozu 


Cumalýkýzýk Köyü

Çifte Minareli Medrese 

DÝYARBAKIR 

Diyarbakýr Karpuzu, Malabadi Köprüsü, 

Diyarbakýr Surlarý, Ergani Bakýrý, Behrampaþa 

Camii, Delilo Halkoyunu, Deliller Haný, 

Diyarbakýr Sokaklarý, (Küçeler) Hilar 

Kayalýklarý, Çermik Kaplýcasý, Meryem Ana 

Kilisesi, Sarý Saltýk Türbesi 

DÜZCE 

Samandere, Güzeldere, Aydýnpýnar, 

Sarýyayla, Saklýkent ve Aktaþ Þelaleleri, 

Fakýllý, Sarýkaya ve Aksu Maðaralarý, 

Akçakoca Turizm Merkezi, Efteni Gölü ve 

Kaplýcasý, Konuralp Müzesi, Sakarca, Topuk, 

Kardüz, Odayeri, Torkul Yaylalarý 

EDÝRNE 

Selimiye Camii, Rüstempaþa Kervansarayý, 

Kýrkpýnar Yaðlý Güreþleri, Ayçiçeði- 

Pirinç ve Beyaz Peynir Üretimi, Uzunköprü. 

ELAZIÐ 

Harput Kalesi ve Þehri, Keban Baraj 

Gölü, Hazar Gölü, Buzluk Maðarasý, 

Çaydaçýra Halkoyunu, Aðýn Kaplýcasý, 

Hazarbaba Kayak Merkezi, Arap Baba 

Türbesi 

ERZURUM 

Palandöken Kayak Merkezi, Çifte 

Minareli Medrese, Tortum Þelalesi, Oltu 

Taþý, Aziziye Tabyalarý, Üç Kümbetler, Çað 

Kebabý, Tepsi Minare (Saat Kulesi), Erzurum 

Kalesi, Rüstem Paþa Bedesteni, Erzurum 

Kongresi Binasý, Çobandede Köprüsü, 

Narman Peribacalarý 


ERZÝNCAN 

Girlevik Þelalesi, Ekþisu 

Kaplýcasý, Tulum Peyniri, Bakýr 

Ýþlemeciliði, Aygýr Gölü, Buz 

Maðaralarý, Eðinin (Kemaliye) 

folklörü 

ESKÝÞEHÝR 

Lületaþý, Porsuk Çayý, Midas 

Tapýnaðý, Anadolu Üniversitesi, 

Yunus Emre Türbesi, Tarihi Odun 

Pazarý Evleri, Yazýlýkaya Frig Vadisi 

(Midas Kenti), Uyuz, Çifteler ve 

Yarýkçý Hamamlarý, Çatacýk 

Ormanlarý ve Mesire Yeri, Eti 

Bisküvileri, Ýnönü Planör Kampý, 

Sivrihisar Ermeni Kilisesi 

GAZÝANTEP 

Antepfýstýðý, Antep Baklavasý, Zeugma- 

Karkamýþ-Yesemek Antik Kentleri, Ýplik 

Sanayi, Karpuzatan ve Dülükbaba Mesire 

Yerleri, Antep Mutfaðý 

GÜMÜÞHANE 

Tomara ve Torul Þelaleleri, Satara Antik 

Kenti, Kuþburnu Çayý ve Marmeladý, Ýmera 

Manastýrý ve Gümüþhane Evleri 

GÝRESUN 

Giresun Kalesi, Fýndýk Üretimi, Hayýrsýz 

Ada, Þebinkarahisar Kalesi, Kümbet, Bektaþ, 

Gölyaný, Kulakkaya ve Sisdaðý Yaylalarý, 

Aksu Þenlikleri, Pýnarlar Þelalesi Aygýr Gölü, 

Giresun Kalesi, Gedikkaya 

HAKKARÝ 

Cilo ve Sat Daðlarý, Buzul Gölleri, Zap 

Suyu, Ters Lale (Aðlayan Lale), Þemdinli 

Balý, Sümbül Daðý, Hakkari Kilimleri 

HATAY 

Antakya Mozaik Müzesi, Harbiye Mesire 

Yeri, Arsuz Plajlarý, Ýskenderun Demir-Çelik 

Fabrikalarý, Soðukoluk Mesire Yeri, Künefe 

Tatlýsý, Sen Piyer Kilisesi, Erzin Kaplýcalarý. 

IÐDIR 

Pamuk Üretimi 

ISPARTA 

Kovada Gölü Milli Parký, Isparta Gülü, 

El Dokumasý Isparta Halýlarý, Eðirdir ve 

Gölcük Gölleri, Isparta Elmasý,Yazýlý Kanyon 

Milli Parký, Pýnargözü Maðarasý, Davraz 

Daðý Kayak Merkezi 


11 


12 

2. SAYI 


ÝSTANBUL 

Topkapý Sarayý, Sultanahmet 

ve Süleymaniye Camileri, 

Yerebatan Sarnýcý, Kapalýçarþý, 

Mýsýrçarþýsý, Ýstiklal Caddesi, 

Dolmabahçe ve Çýraðan 

Saraylarý, Yýldýz-Gülhane - 

Emirgan Parklarý, Çamlýca 

Tepesi, Prens Adalarý, Rumeli 

Hisarý, Haliç Piyerloti, Kýz Kulesi, 

Ýstanbul Boðazý, Minyatürk, 

Ýstanbul Surlarý, Galata Kulesi, 

Sultanahmet Meydaný, Aya Ýrini 

Müzesi, Eyüp Sultan Camii, 

Boðaz Köprüleri, Bozdoðan 

Kemeri, Fener Rum Patrikhanesi 

ÝZMÝR 

Ýzmir Saat Kulesi, Kadife 

Kale, Meryem Ana Evi, 

Kültürpark, Efes-Bergama Antik 

Kentleri, Balçova Kaplýcalarý, 

Kemeraltý Çarþýsý, Çamaltý Tuzlasý ve Kuþ 

Cenneti, Çeþme Kalesi, Kordon Boyu, 

Asansör, Kýzlar Aðasý Haný, Birgi Çakýraða 

Konaðý, Ýzmir Köfte, Lokma ve Kemalpaþa 

Tatlýlarý, Foça, Çeþme, Seferihisar, Selçuk, 

Alaçatý Turizm Merkezleri 

KAHRAMANMARAÞ 

Maraþ Dondurmasý, Döngel Maðaralarý, 

Afþin-Elbistan Termik Santrali, Maraþ Kalesi, 

Tarhana,Sütçü Ýmamý 

KARABÜK 

Safranbolu Evleri, Safranbolu Lokumu, 

Demir-Çelik Fabrikasý 

KARAMAN 

Hatuniye Medresesi, Yerköprü Þelalesi, 

Karaman Koyunu, Türkiyenin Bisküvi Üretim 

Merkezi, Karaman Elmasý, Karamanýn 

Koyunu 

KARS 

Kars Kalesi, Ani Harabeleri, Sarýkamýþ 

Kayak Merkezi, Kaþar Peyniri 

KASTAMONU 

Cehennem Deresi Kanyonu, Ilgarini 

Maðarasý, Tosya Pirinci, Taþköprü Sarýmsaðý, 

Ilgaz Daðý Milli Parký, Kýr Pidesi, Kürenin 

bakýrý 

KAYSERÝ 

Erciyes Daðý Kayak Merkezi, Kayseri 

Pastýrmasý, Bünyan Halýsý, Sultansazlýðý Kuþ 

Cenneti, Kapuzbaþý Þelaleleri, Gesi Baðlarý, 

Talas Kenti, Gevher Nesibe Týp Merkezi 

KIRIKKALE 

Silah Fabrikalarý, Petrol Rafinerisi 

KIRKLARELÝ 

Dupnisa Maðarasý, Alpullu Þeker 

Fabrikasý, Hamitabat Doðalgaz Santrali, 

Dereköy-Ýðneada-Kýyýköy-Kastro gibi Sayfiye 

Yerleri 

KIRÞEHÝR 

Ahi Evran Türbesi, Hirfanlý Baraj Gölü, 

Seyfe Gölü, Petlas Lastik Fabrikasý, Cacabey 

Medresesi, Mucur Yeraltý Þehri 

KOCAELÝ (ÝZMÝT) 

Piþmaniye, Deðirmendere Fýndýðý, 

Hannibal’ýn Mezarý, Petrokimya ve 

Otomotiv Sanayi, Osman Hamdi Bey 

Müzesi, Eski Hisar Kalesi, Saat Kulesi, 

Hereke Halýsý, Kandýra Yoðurdu, 

Abdülazizin Av Köþkü, Kaiser Wilhelm 

Köþkü, Ballýkayalar Vadisi ve Beþkayalar 

Tabiat Parklarý, Darýca Kuþ Cenneti, 

Maþukiye, Kartepe ve Kuzu Yaylasý, Çoban 

Mustafa Paþa Külliyesi, Yarýmca Kirazý 

KONYA 

Mevlana Türbesi, Alaeddin Tepesi ve 

Camii, Karatay Medresesi, Çatalhöyük Antik 


Pastýrma

Kenti, Akþehir Nasrettin Hoca Þenlikleri, 

Balatini Maðarasý, Ilgýn Kaplýcalarý 

KÝLÝS 

Kilis Yorganlarý 

KÜTAHYA 

Porselen ve Çini Ýmalatý, Baþkomutanlýk 

Milli Parký, Kütahya Kalesi, Aizanoi Antik 

Kenti, Tunçbilek-Seyitömer Linyitleri, 

Tavþanlý Leblebisi, Simav ve Gördes Halýlarý 

MALATYA 

Malatya Kayýsýsý, Günpýnar Þelalesi, 

Pýnarbaþý Mesire Yeri, Aslantepe Antik Kenti, 

Karakaya Barajý, Somuncu Baba Camii ve 

Balýk Gölü, Sürgü (Takaz) Mesire Yeri, 

Arapgir Meydan Köprüsü, Battalgazi 

Kervansarayý, Sultansuyu Harasý, Darende 

Kudret Hamamý 

MANÝSA 

Sard Antik Kenti, Mesir Macunu, Spil 

Daðý Milli Parký, Üzüm ve Tütün Üretimi, 

Soma’nýn Linyiti, Aðlayan Kaya (Nyobe) 

Muradiye ve Ulu Cami Külliyeleri, Vestel 

Fabrikalarý 

MARDÝN 

Deyrul-Zafaran Manastýrý, Mardin Kalesi, 

Taþ Evleri, Telkari Gümüþ Ýþlemeciliði, Dara 

Harabeleri ve Zinciriye Medresesi 

MERSÝN (ÝÇEL) 

Kýz Kalesi, Cennet ve Cehennem 

Obruklarý, Silifke Yoðurdu, Anamur Muzu, 

Kelebekler Vadisi 


Turunçgil ve Seracýlýk Üretimi, Göksu Nehri, 

Sertavul Geçidi, Tarsus Þelalesi, Çamlýyayla 

(Namrun) 

MUÐLA 

Bodrum, Marmaris, Datça, Fethiye, 

Dalyan, Göcek Gibi Turizm Merkezleri, 

Kelebekler Vadisi, Bodrum Kalesi, Beyaz 

Bodrum Evleri, Bodrum Sualtý Arkeoloji 

Müzesi, Saklýkent Kanyonu, Ölü Deniz, 

Çamur Banyosu, Ýztuzu Plajý, Sedir Adasý, 

Knidos-Letoon-Kaunos-Labranda-Keramos 

Antik Kentleri, Milas Halýlarý, Halikarnas 

Balýkçýsý, Marmaris Çam Balý, Sýðla Aðacý 

ve Yaðý 

MUÞ 

Muþ Ovasý, Malazgirt Anýtý, Gaz Gölü 

NEVÞEHÝR 

Peribacalarý, Derin Kuyu ve Kaymaklý 

Yeraltý Þehirleri, Hacý Bektaþi Veli Türbesi, 

Üzüm Baðlarý ve Þarabý, Patates Üretimi, 

Testi Kebabý, Avanos’un Çanak Çömlek 

Ýþçiliði, Göreme Açýk Hava Müzesi, Kozaklý 

Kaplýcalarý, Ortahisar ve Uçhisar Kaya 

Oymasý Kaleleri, Tarihi Mustafapaþa Evleri, 

Zelve 

NÝÐDE 

Saat Kulesi, Aladaðlar, Bolkar Daðlarý, 

Türkiye’nin Elma ve Patates Deposu, 

Kuþkayasý Mezarlýðý, Çiftehan Kaplýcalarý 

ORDU 

Türkiye’nin Fýndýk ve Bal 

Deposu, Boz Tepe, Çamlýk 

Mesire Yeri, Yason Burnu ve 

Kilisesi, Keyfalan Yaylasý 

OSMANÝYE 

Toprakkale Kalesi, Hemite 

Kalesi, Karatepe-Aslantaþ Açýk 

Hava Müzesi, Karaçay ve Þarlak 

Þelaleleri, Zorkun Yaylasý, 

Haruniye Kaplýcasý, Yerfýstýðý 

Üretimi 

RÝZE 

Çay Bahçeleri, Kaçkar 

Daðlarý, Ayder ve Çamlýhemþin 

Yaylalarý, Anzer Balý, Zilkale ve 

Buzul Gölleri, Elevit Þelalesi, 

Palovit Yaylasý, Fýrtýna Deresi 

Vadisi, Rize Kalesi, Rize Bezi 


13 


14 

2. SAYI 


SAKARYA 

Sapanca ve Poyrazlar Gölleri, Akyazý 

Kuzuluk Kaplýcalarý, Sakarya Nehri, Patates 

ve Soðan Üretimi 

SAMSUN 

Tütün Üretimi, Çarþamba ve Bafra Delta 

Ovalarý, Havza ve Ladik Kaplýcalarý, Atatürk 

Anýtý, Bafra Pidesi, Vezirköprü Ýlçesinin 

Semaveri 

SÝNOP 

Sinop Kalesi, Boyabat Pirinci, Ýnceburun 

(Türkiye’nin En Kuzey Noktasý), Ayancýk 

Kerestesi, Erfelek Tatlýca Þelaleleri, Ýnaltý 

Maðarasý, Akgöl, Sinop Hapishanesi, Keten 

Üretimi 

SÝVAS 

Buruciye Medresesi, Gök Medrese, 

Kangal Çoban Köpeði, Kangal Balýklý 

Kaplýcasý, Divriði’nin Demiri, Pir Sultan 

Abdal ve Aþýk Veysel, Divriði Ulu Camii ve 

Darüþþifa, Çifte Minareli Medrese, Sýzýr 

Þelalesi (Gemerek),Tödürge Gölü (Zara) 

SÝÝRT 

Veysel Karani Türbesi, Büryan Kebabý, 

Perde Pilavý, Saat Kulesi, Siirt Yünlü 

Battaniyeleri, Derzin Kalesi, Billoris 

Kaplýcasý, Jirkan Kilimi 

ÞANLIURFA 

Urfa Kalesi, Urfa Sýra Geceleri, Halil-ül 

Rahman Gölü (Balýklý Göl), Harran 

Harabeleri, Ceylanpýnar Üretme Çiftliði, Çið 

Köftesi, Kelaynak Kuþlarý, Halfeti Evleri, 

Pamuk Üretimi, Hz.Eyüp Maðarasý, Þuayip 

Þehri ve Maðarasý 

ÞIRNAK 

Cudi Daðý, Kasrik Boðazý, Habur Sýnýr 

Kapýsý, Mem-u Zin Türbesi 

TEKÝRDAÐ 

Þarköy Üzümü ve Þarabý, Tekirdað 

Rakýsý, Ayçiçeði, Tekirdað Köftesi, Rakoçzi 

Müzesi, Rüstempaþa Camii 

TOKAT 

Tütün Üretimi, Niksar Ayvaz Suyu, 

Almus Baraj Gölü, Ballýca Maðarasý, Topçam 

Yaylasý, Zinav Gölü, Gök Medrese, Tokat 

Çemeni, Sulu Saray (Sebastapolis) Tokat 

Kebabý, Yazma Üretimi 

TRABZON 

Sümela Manastýrý, Atatürk Köþkü, 

Uzungöl, Zaðanos Köprüsü, Hamsiköy 

Sütlacý, Kadýrga Yaylasý, Trabzon Bileziði, 

Akçaabat Köftesi, Boztepe, Beton Helva ve 

Vakfýkebir Odun Ekmeði, Ayasofya Müzesi, 

Horon, Kisarna (Bengisu) Madensuyu, Sultan 

Murat Yaylasý, Kýzlar Manastýrý, Trabzonspor 

TUNCELÝ 

Munzur Vadisi Milli Parký, Düzgün Baba 

Daðý, Baðýn Ilýcasý, Munzur Gözeleri, Tek 

diþli Munzur Sarýmsaðý 

UÞAK 

Deri, Kilim ve Battaniye Sanayii, Þeker 

Fabrikasý (Türkiye’deki Ýlk Þeker Fabrikasý), 

Akse Çamlýðý, Hamam Boðazý Þifalý Sularý 

VAN 

Van Kedisi, Akdamar Adasý, Van Gölü, 

Hoþap Kalesi, Muradiye ve Bendimahi 

Þelaleleri 

YALOVA 

Termal Kaplýcalarý, Armutlu Kapýcalarý, 

Atatürk Köþkü Müzesi 

YOZGAT 

Saat Kulesi, Yozgat Çamlýðý Ulusal Parký, 

Kerkenez Harabeleri (Keykavus Kalesi), 

Akdað Ormanlarý,Arabaþý,Testi ve Tandýr 

Kebabý, Madýmak, Çeþka Kalesi, Türkiyenin 

Ýlk Dünyanýn 3. Milli Parký Çamlýk 

ZONGULDAK 

Taþkömürü (Karaelmas), Cehennemaðzý, 

Gökgöl ve Ýnaðzý Maðaralarý 

ÝLLERÝMÝZ NELERÝ ÝLE MEÞHUR?


HAYATA DAÝR 

Zor Ýnsanla Ýletiþim 

Günlük yaþam, çoðu zaman, insanlar 

arasý iletiþim çatýþmalarý ve anlaþmazlýklarla 

doludur. 

Örneðin, kahvaltý masasýnda eþinizle 

bir konu üzerinde tartýþmaktasýnýzdýr. 

Siz yeni bir giriþim yapmanýn zamaný 

geldiðine inanýyorken ; eþiniz "Hiç de öyle 

deðil! Biliyorsun ki, þu anda ona ayýrabilecek 

kadar paramýz yok" demektedir. 

Ýþyerinize gelmiþsinizdir. O gün için 

tasarladýðýnýz yeni þeyler vardýr. 

Düþüncelerinizi çevrenizdekilerle 

paylaþmak istersiniz. O sýrada birisi: 

"Buna benzer bir þeyi daha önce de denemiþtik. 

Biliyorsunuz yürümedi..." diyip 

çýkýverir iþin içinden. 

Öðle aralýðýnda, daha önce almýþ 

olduðunuz, fakat kýsa sürede bozulan bir 

aygýtý deðiþtirmek istersiniz. Karþýnýzdakiler 

paranýzý geri ödemeye yanaþmazlar, ya da 

bozuk aygýtý deðiþtirmek istemezler. "Neden 

böyle davranýyorsunuz?" diye sorarsanýz; 

yanýtlarý hazýrdý: "Bu maðazamýzýn prensibidir. 

Tersine hareket edemeyiz". 

Akþama doðru, tam iþyerinizden 

ayrýlmak üzeresinizdir, hiç de görmek 

istemediðiniz birisi karþýnýza dikiliverir. 

Sýrýtkan bir yüzle her zamanki gibi, sizden 

ayný isteklerde bulunmaktadýr. Ondanda 

kurtulur, arabanýzla evinizin yolunu 

tutarsýnýz; bu kez de, farkýnda olmadan 

kýrmýzý ýþýðý geçtiðiniz için, yolun kenarýna 

çekilip trafik polisine hesap vermek zorunda 

kalýrsýnýz. 

Kuþkusuz, bu tür tersliklerin hepsi ayný 

gün içinde baþýmýza gelmez. Ama, benzer 

olaylarla karþýlaþmak mümkündür. Yaþamýmýz 

boyunca edindiðimiz kiþiler arasý deneyimler 

yukarýda sayýlan iletiþim sorunlarýný 

çözmemize yardýmcý olur. Bazý durumlarda 

ise, deneyimlerimiz ne kadar yeterli 

olursa olsun, kurduðumuz diyaloglar olumlu 

sonuç vermezler. Baþarýsýzlýkla biten böyle 

diyaloglarýn sonunda sýkýntýmýz, öfkemiz, 

çaresizliðimiz, bir kat daha artabilir. 

Ýletiþim kurmakta güçlük çeken insanlar 

için, uzmanlar: "Zor Ýnsanlar" deyimini 

kullanýyorlar. Zor insanlar, toplumdan 

topluma, kültürden kültüre farklý tanýmlanmakla 

birlikte, temelde birbirlerine benzer 

davranýþlar sergilerler. "Dediðim dedik, 

çaldýðým düdük!" diyen cinstendirler adeta. 

Ýnatçý, hýrslý, kaprisli ve kendini beðenmiþ 

kimselerdir. 

Böyle insanlarla nasýl bir iletiþim kurulmalý 

dersiniz? Ya da, sizinle diyaloga girmeyi 

ta baþtan beri istemeyen bu zor þahýslarý 

saðlýklý bir iletiþim kurmak üzere karþýnýza 

nasýl oturtabilirsiniz? Bu tür durumlar, 

sýradan iletiþim becerilerinden fazlasýný 

gerektirir doðal olarak. 

HAYATA DAÝR 

15 


16 

2. SAYI 


HASIMLIKTAN AMAÇ ORTAKLIÐINA 

"Kapýþmak için iki kiþi, karýþýk bir 

durumun düðümünü çözebilmek için 

yalnýzca bir kiþi gereklidir" diyor bir iletiþim 

uzmaný; Ardýndan þunu ekliyor : "En zor 

probleminizi çözüme ulaþtýrmak sizin 

elinizdedir" Yani, zor durumun çözümü için 

önce kendimiz uzlaþma niyetinde olmalýyýz. 

Sonra, karþýmýzdaki zor insaný bizim bu 

niyetimize katýlmasýný saðlamaya çalýþmalýyýz. 

Onunla uzlaþabilirsek, hasýmlýk 

kendiliðinden ortadan kalkmaz mý?... 

"Zor Ýnsan" ile iletiþim kurabilmenin 

aþamalarý özetle þöyle sýralanýyor: 

1.. Balkona çýkmak: Birinci basamak 

kendi davranýþýmýzý kontrol altýna almaktýr. 

Karþýtýmýz "Hayýr" dediði ya da ummadýðýnýz 

bir biçimde davrandýðý zaman; istediðimizden 

vazgeçmeye ya da karþý saldýrýya 

geçmeye gerek yoktur. Konuþmayarak ya 

da tepki vermeyerek zaman kazanabiliriz, 

bu süre içinde, diyalogun asýl beklenen 

sonucunu dikkate alarak, sembolik bir 

þekilde : "Balkona çýkma" sözlerini deneyebiliriz. 

2.. Onlarýn tarafýna geçmek: Karþýtýnýz, 

iletiþim sýrasýnda saldýrmamýzý beklemektedir 

ya da direneceðimizi ummaktadýr. O halde, 

biz tam tersini yapmalýyýz. Onu dinlemeliyiz, 

görüþlerini tanýmalýyýz, mümkün olabilen 

noktalarda uzlaþmaya çalýþmalýyýz. 

Karþýtýmýzýn gücünü ve yeteneklerini 

tanýyabilmek, onun tarafýna geçerek 

mümkün olabilir. 

3.. Reddetmemek, yeniden çerçevelendirmek: 

Bu aþama, karþýtýmýzýn düþüncelerini 

reddetmek yerine, ki bu onu daha 

uzlaþmaz hale getirir-dikkatini her iki tarafýn 

beklentilerini tatmine yöneltme dönemidir. 

Bütün söylediklerini ele alýp problemi 

çözmek amacýyla tekrar çerçevelendirebiliriz. 

Örneðin: "Bunun neden böyle 

olmasýný istiyorsun?", "Sen benim yerimde 

olsaydýn ne yapardýn?" ya da "Þöyle yapsak 

nasýl olur?" gibi sorular sorarak, iletiþimi 

engelleyen sorunlarýn isimlerini belirlemeye 

çalýþabiliriz. 

4.. Onunla Altýn Bir Köprü Kurmak: 

Kendimizi bu aþamada bir arabulucu gibi 

HAYATA DAÝR 

düþünebiliriz. Onu da iþin içine katarak, 

düþüncelerini ve beklentilerini öðrenip 

karþýlanmamýþ gereksinimlerini bulup 

çýkarmaya uðraþabiliriz. Kurduðumuz 

diyalog sonrasýnda, onun da kendisi içi bir 

zafer kazanmýþ olduðu kanýsýný 

uyandýrabilirsek o kimseyle aranýzda altýn 

bir köprü oluþturduðunuzu düþünebiliriz. 

5.. Onu sað duyusuna getirmek, dize 

deðil! : Bu aþamaya kadar, karþýtýmýz hala 

direnmekte ve görüþme yapmadan 

kazanabileceðini düþünmekte ise, biz yine 

de sinirlerimize hakim olmaya çalýþmalýyýz. 

Bu son aþamada yanlýþlýkla güç kullanmaya 

ya da tehdit etmeye kalkýþýrsak bilelim ki 

bunlar geri tepecektir. Eðer onu köþeye 

sýkýþtýrýrsak bu kez de, baþka kaynaklarýný 

harekete geçirerek bize karþý saldýrýda 

bulunabilir. Bu nedenle konuþmayý olumsuz 

bir biçimde bitirmekten ise, bir sonraki 

görüþmenin davetiyesini uzatmaya 

çalýþmalýyýz. Böylece aramýzdaki köprünün 

açýk olduðuna inanacaktýr. Görüldüðü gibi 

"Zor Ýnsan"la diyalog hiçte kolay deðil. Ama 

önemli amaçlar uðruna bu yol her zaman 

denenmelidir. Kiþileri dize getirmenin ya 

da "Ya hep, ya hiç!" yasasý gereði kenara 

itmenin deðil, ; Her iki tarafýnda olumlu 

yönlerinden yararlanmanýn çareleri 

aranmalýdýr. 

Dr.Yusuf B. Karaosmanoðlu © 

*

9 Ýhtimal 

Düþündüðünüz, 

Söylemek istediðiniz, 

Söylediðinizi sandýðýnýz, 

Söylediðiniz, 

Karþýnýzdakinin duymak istediði, 

Duyduðu, 

Anlamak istediði, 

Anladýðýný sandýðý, 

Anladýðý.. 

arasýnda farklar vardýr 

Dolayýsýyla insanlarýn birbirini yanlýþ 

anlamasý için en az 9 ihtimal var. 

Sylviane Herpin 

* 

HAYATA DAÝR 

Hergün mümkün olduðu kadar 

erkenden olumlu bir þey söyle. 

Mucizelere inan ama onlara bel 

baðlama. 

Durum ne olursa olsun nezaketin sana 

zarar vermeyeceðini unutma. 

Canýn sýkkýnken asla buzdolabýný açma.. 

Gezinden döndüðün gün harcamalarýnýn 

bir listesini yap. 

Bu güzel ülkede doðduðun için þükret. 

Küçük þeyleri iyi yapmaktan kaynaklanan 

tatmin duygusunu yaþa. 

Islanmak istemedikçe, elinde hortum 

tutan birine yaklaþma. 

Bayram ziyaretlerinde ikram edilen 

çikolatayý asla reddetme. 

Bir otomobil kazasýnda polisle ve sigorta 

þirketinden biriyle konuþmadan önce, hiç 

kimseyle kaza hakkýnda konuþma. 

Hiç kimsenin seni ürkütmesine izin 

verme. 

Mali durumunu bir kartal gibi gözle. 

Sonuçta ne elde ettiðimizle deðil ne 

verdiðimizle hüküm giyeceðimizi unutma. 

Baþkasýnýn arabasýnda yolcuyken 

çalýnan müzikten asla þikayet etme. 

Elindeki kitabý bitir. 

Ýnsanlara daima bahçeleri ve 

bebekleriyle ilgili iltifat et. 

Fiyatta aldatýlmanýn kalitede aldatýlmaktan 

daha iyi olduðunu unutma. 


Her yýl çocuklarýnýn okula baþladýðý ilk 

günü fotoðrafla. 

Çocuklarýnýn yaptýðý her sporun 

kurallarýný öðren. 

Bir arkadaþýn hakkýnda daha iyi söz 

duyduðunda bunu ona ilet. 

Doðru olduðunu bildiðin þeyi yapmakta 

asla tereddüt etme. 

Yolculuklarda yanýna, aðzý kapanýr torba 

ile not defteri al. 

Dikkat çekmek için iþ yapma, dikkat 

çekecek bir iþ yap. 

Bilgi ve deneyimlerini paylaþ. 

Konuþmalarýnda, davranýþlarýnda ve 

hükümlerinde yardýmsever ol. 

Beklentilerin yüksek olduðu bir iþ 

yerinde çalýþ. 

Çocuklarýnýn ve torunlarýnýn seni adýnla 

çaðýrmalarýna izin verme. 

Ýyi bir sözün kalýcý olduðunu unutma. 

Çocuklarýný kardeþleri ya da sýnýf 

arkadaþlarýyla kýyaslama. 

HAYATA DAÝR 

17 


18 



Þükranlarýný ve övgülerini ifade ederken 

samimi ol. 

Birisinin fotoðrafýný çekmeden önce izin 

al. 

Sivil örgütlere katýl. 

Büyük bir felaket ihtimali yoksa býrak 

çocuklarýn bildikleri gibi yapsýn. Yaptýklarý 

hatalardan baþarýlarýndan öðrendiklerinden 

daha fazlasýný öðrenecektir. 

Çabuk affet. 

Karýna sýk sýk ne kadar güzel 

göründüðünü söyle. 

Yýldönümü hediyesi olarak fiþe takýlmasý 

gereken birþey asla verme. 

Nerede olursan ol gece yarýsýndan sonra 

pek de iyi þeyler olmadýðýný unutma. 

Disiplin kelimesinin "öðretmek" 

anlamýna geldiðini unutma. 

Her baþarýnýn bir bedeli olduðunu 

unutma. 

Bir fotoðraf makinesi hediye ederken 

içine filmini ve pilini koymayý unutma. 

Çocuklarýnýn önünde eþine asla kötü 

bir söz söyleme. 

Baþarýlarýnýn temelini baþkalarýnýn sýrtýna 

deðil baþkalarýna hizmete inþa et. 

Çocuklarýn çoktan uyumuþ olsa bile 

onlara iyi geceler öpücüðü ver. 

Can sýkýntýsýný egzersiz yaparak daðýt 

Boðaza takýlan bir þeyi çýkarma 

yöntemlerin öðren 

Terbiyeli bir çocuðun ebeveynine bu 

konuda iltifat et 

Yolculuk ederken cüzdan, otomobil 

anahtarlarý, gözlük ve ayakkabýlarýný 

yataðýnýn çok yakýnýnda tut 

Eleþtirmekle geçirdiðin zamanýn iki 

mislini övmeye ayýr 

Hayal et. Atýlgan ol. 

Birisi seni hayal kýrýklýðýna uðrattýðýnda 

ondan tamamen umut kesme 

Þirketinin parasýný kendi paraný 

harcarken gösterdiðin dikkat ve temkinle 

harca 

Yaþamýn büyük deðiþikliklerinin ender 

olarak önceden uyarý verdiklerini unutma 

Çocuklarýn özürlü bir kimseyi asla 

küçümsememeyi öðret 

Yapman gerekeni bütün kalbinle yap 

HAYATA DAÝR 

Bu konuda konuþmak istemediklerini 

bilmediðin sürece insanlara kilolarý hakkýnda 

asla bir yorum yapma 

Gazetenin ekonomi sayfasýný düzenli 

bir þekilde oku 

Sevdiðin bir iþ bul ve severek çalýþ 

Mali bilançonu düzenli bir biçimde tut 

Yolculukta temel ihtiyaçlarýnýn listesini 

yap ve bavulunda tut 

Çocuklarýnýn televizyon izleme süresini 

ve programlarýný sýnýrla 

Saygýnlýðý popülerliðe tercih et 

Kaliteyi lükse tercih et 

Zerafeti modaya tercih et 

Tek bir insanýn ya da yalnýzca bir 

düþüncenin hayatýný deðiþtirmeye yeteceðini 

unutma 

Dertlerini arkadaþlarýna ya da çalýþma 

arkadaþlarýna yükleme 

Arada sýrada, iþini yavaþlatmalarýna 

raðmen býrak çocuklarýn sana yardým etsin 

Bir arkadaþýna sürpriz bir parti düzenle 

Tatil için daima izin ayýr 

Kendini geliþtirme konusunda, her 

bulduðun fýrsatý deðerlendir

Seni güldüren fýkra, yazý ve çizgi 

romanlardan oluþacak bir Tebessüm Dosyasý 

aç 

Tekrar okumak isteyebileceðin makaleler 

için Tekrar Oku dosyasý aç 

Nasihata ihiyacýn olduðunda büyükannelerini 

ara 

Kýzýna da oðluna da yemek piþirmesini 

öðret 

Her terslikte saklý olabilecek iyi bir fýrsatý 

ara 

Annen "piþman olacaksýn" diyorsa, 

büyük ihtimalle piþman olacaðýný unutma 

Karýnýn arkadaþlarýný eleþtirme 

Çocuklarýný okula býrakýrken ve okuldan 

alýrken gecikme 

Hanýmlar ayaktayken oturma 

Bir otomobil alýrken ya da eve pahalý 

bir eþya alýþveriþi yaparken deneyimleri 

olsun diye çocuklarýný da yanýna al 

Ülkenin tarihini çok iyi bil 

Arada sýrada, evde yapýlan börek ya da 

kurabiyeleri büroya götür 

Bir çocukla voleybol oyna 

Þiir yaz 

Basketbol oyna 

Ayda bir kez senin iþini senden daha 

iyi bilen birisini öðle yemeðine davet et 


Deneyimli insanlarý asla dikkate 

almamazlýk etme 

Kartvizit kolleksiyonuna her gün yeni 

bir isim eklemeye çalýþ 

Kullanmayacaðýn indirim kuponlarýný, 

baþkalarý kullanabilsin diye, maðazada, o 

ürünlerin yanýna býrak 

Büyüklerine saygýlý ol 

Yabancý ülkelerde asla ülkeni eleþtirme 

Sevdiðin insanlar ayrýlýrken otomobilleri 

gözden kaybolana kadar gözle 

Doðum gününde annene bir teþekkür 

kartý yolla 

Kadýnlarýn ve çocuklarýn yanýnda belden 

aþaðý bir fýkra anlatma 

Her telefonun yanýnda kalem bulundur 

Yanlýþ numara çevirdiðinde telefonu 

özür dilemeden kapatma 

Haftada birkaç saatini iþinle ve yaþam 

tarzýnla hiç ilgisi olmayan dergileri okumaya 

ayýr 

Baþkalarýndan beklediðin yüksek 

standardý kendine de uygula 

Yoluna çýkan aksiliklerin, seni yüreðinin 

izlemeni söylediði yoldan alýkoymasýna izin 

verme 

Bugünün iþini yarýna býrakma illetine 

karþý savaþ aç 

Hiç kimsenin mektuplarýný açma 

En sevdiðin kitabýný asla ödünç verme 

En sevdiðin alýntýyý daktilo et ve her gün 

görebileceðin bir yere as 

Bir oyunu eþli oynuyorsan eþinin 

oyununu asla eleþtirme 

Ýyi bir araþtýrmacý olmanýn tekniklerini 

öðren 

Dedikodulara kulak kabart, katkýda 

bulunma 

Bir fuara katýl 

Umut ver 

Sözün senedin olsun 

Bozuk paraný say 

Evliliðin kolaylýklar esasý üzerine deðil 

baðlýlýk sözü üzerine kurulduðunu unutma 

Birisinden özür dilemek zorunda 

kaldýðýnda bunu þahsen yap 

Yazarlarýn "ilk yapýtlarý"ný oku 

Projeleri vaktinden önce tamamla 

HAYATA DAÝR 

19 


20 

2. SAYI 


Çocuksuz bir çifte asla ne zaman çocuk 

yapacaklarýný sorma 

Ýstediðin þey için çalýþýrken sahip 

olduklarýnla mutlu ol 

Çocuklarýn yardýma ihtiyacý olanlara 

cömert davrandýðýný görsünler 

En küçük zaferleri bile kutla 

Ayak týrnaklarýný yalnýzken kes 

Gece yattýktan sonra ertesi sabaha kadar 

sorunlarýnla uðraþmayý býrak 

Alýþveriþ arabalarýný gösterilen yere býrak 

Ýzci törenlerini izle 

Bir otomobil satýcýsýna asla ne kadar 

harcamak istediðini söyleme 

Hediye çekleri en kýsa zamanda kullan 

Þükran dolu bir kalbin her zaman mutlu 

bir kalp olduðunu unutma 

Düðünlere ve cenazelere katýlmaya 

gayret et 

Birkaç cesaret verici ve övücü sözcüðün 

bir kimsenin gününü aydýnlatacaðýný unutma 

Her yýl, mezun olduðun okula baðýþta 

bulun 

Resepsiyonculara ve sekretere daima 

özel bir nezaket göster. Kapý nöbetçileri 

olduklarýný unutma 

Harcamadan önce parayý kazan 

Çocuðunuzun okul dýþý etkinliklerini 

çok yoðun tutma 

Ne zaman bir ambulans sireni duyarsan 

içindeki kiþi için dua et 

Yaptýðýn tercihlerin sonuçlarýný tercih 

yaptýktan sonra deðil yapmadan önce düþün 

Veli-öðretmen görüþmelerine ve aile 

birliði toplantýlarýna katýl 

Karanlýkta ilaç içme 

Çocuklarýný deðil karýný þýmart 

Biri masana yaklaþýrken yaptýðýn iþi býrak 

ve baþýna kaldýr 

Ýndirim isterken ötekinin de makul bir 

kar yapmasýna izin ver 

Pasaportunun süresini geçerli tut 

Otel odasýna girer girmez acil çýkýþlarýn 

nerede olduðunu öðren 

Çocuklarýnýn öðretmenleriyle tanýþ 

Alçak gönüllü kal 

Kendini salma 

Yirmi dört saat açýk tuvaletli bir 

benzinciyi nerede bulabileceðini bil 

HAYATA DAÝR 

Telefonda, görmeden alýþveriþ yapma 

Yanlýþ bir tavýrla hayatýn bir sürü 

güzelliklerini kaçýrabileceðini unutma 

Misafir olarak asla yemekten, içecekten 

ve yataktan þikayet etme 

Topluluk önünde konuþma dersleri al 

Bir hediyeyi asla eleþtirme 

Sevdiðin birini asla kýzgýn býrakma 

Evde, büronda ve otomobilinde 

yapýþkan bant bulunsun 

Çocuklarýndan kendilerine düþen ev 

iþlerini yapmalarýný iste 

Þüphedeysen gülümse 

Yetiþkin birinin yaþýný ya da kilosunu 

tahmin ederken alçaktan at 

Birisinin maaþýný tahmin ederken 

yüksekten at 

Giyinmeyi istediðin gibi giyinen bir 

tezgahtar seç 

Arada sýrada telefonlarda jeton býrak 

Bahçe iþlerinde sana yardýmcý olan 

komþu çocuðuna bol harçlýk ver 

Bir arkadaþýnýn yardýmýna ihtiyacý 

olduðunda o istemeden yardým et 

Otomobilin bagajýnda boþ bir benzin 

bidonu bulundur 

Þehir dýþýndan gelmiþ otomobillere yolda 

biraz daha yer ver 

Hamburger ikram ederken ekmeði 

daima ýsýt

Kendine karþý kýyýcý olma 

Çocuklarýna herhangi bir iþi yapmanýn 

hissettirdiði gurur, tatmin ve onuru öðret 

Hamile olduðunu kesin bilmedikçe bir 

kadýna bebeðin ne zaman doðacaðýný sorma 

Çocuðunun okulda ilk gün yaptýðý 

herhangi bir iþi çerçevelet 

Her yaz sonunda arkadaþlarýnla bir 

piknik yap 

Otomobilin torpido gözünde acil 

durumlar için daima para bulundur 

Kentinin "Özürler Yarýþmalarý"na gönüllü 

olarak yardýmda bulun 

Yeni biriyle tanýþmak için asla çok 

meþgul olma 

Acýmasýz sözcüklerin derinden 

yaraladýðýný unutma 

Sevgi dolu sözcüklerin çabucak 

iyileþtirdiðini unutma 

Güzel bir sabah deðilse neþenle 

güzelleþtir 

Çocuðunun doðduðu gün bir aðaç dik 

Telsiz telefonda ya da otomobil 


telefonunda dünyanýn duymasýný 

istemediðin bir þey konuþma 

Bir TIR'ýn arkasýnda kalacak 

pozisyondan daima kaçýn 

Denginle ya da biraz yükseðiyle evlen 

Özel bir defter tut. Her gece yatmadan 

önce o gün gördüðün güzel bir þeyi yaz 

Sabah ilk kalkan sensen, sessiz ol 

Sevdiðin birine yazdýðýn mektuba ailenin 

son fotoðraflarýndan birini ekle 

Büyükannenden ve büyükbabandan 

kendi ebeveynlerinin çocukluklarýyla ilgili 

hikayeler anlatmalarýný iste 

Bir gencin manevi aðabeyi ya da ablasý 

ol 

Beklenmeyene açýk ol… Fýrsatlar ender 

olarak tertipli paketlerde gelir 

Yeni bir elemaný eleþtirmeden önce 

kendi ilk iþ günlerini hatýrla 

Çocuklarýn iyi yetiþmesi için onlara iki 

kat zaman ve yarý yarýya para harca 

Çocuklarýna aile kararlarýna katýlma 

fýrsatý taný. Önsezileri seni þaþýrtacaktýr 

HAYATA DAÝR 

21 


22 

2. SAYI 


Aile fertlerini birkaç günlüðüne bir 

geziye uðurlarken onlarý sevdiðini söyle 

Kiþisel adres ve telefon defterinin bir 

yedeðini bulundur 

Müþteri deðerlendirmesi kartlarýný daima 

doldur 

Tabaklarýndaki her þeyi yemeleri 

konusunda çocuklarýna fazla yüklenme 

Babanla balýða çýkma fýrsatýný asla 

kaçýrma 

Annenle yolculuk etme fýrsatýný asla 

kaçýrma 

Karþýdan karþýya geçerken çocuklarýn 

elini tut 

Hergün saðlýðýný koruyan bir þey yap 

Her bahar bir kaç domates fidaný dik 

Sana iyilik yapmak isteyen bir kimseyi 

asla engelleme 

Bir kadýna saçýný kestirmeden önce daha 

güzel olacaðýný asla söyleme 

Ýlk önce toz al, sonra makineyle süpür. 

Birisinin otomobilinde yolculuk 

yaparken otopark ve otoyol ücretlerini 

ödemeyi öner. 

Biri seni yemeðe davet ettiðinde bahþiþi 

ödemeyi öner. 

Arada sýrada bir ev hayvanlarý dükkanýna 

gidip çocuklarýn hayvanlarý sevmelerini izle. 

Baþarýlý bir geleceðin bugünden 

baþladýðýný unutma. 

Çocuðunun dert ve üzüntülerini gözden 

kaçýrma. 

Uzaktan ilgili olduðun herhangi bir 

konuda verilen ücretsiz derslerden yararlan. 

Gerçekleþmesi için uzun bir zaman 

gerekiyor diye bir hayalinden asla vazgeçme. 

Zaman akýp gider nasýl olsa. 

Yazýlý yorumlarýnýn ciddiye alýnmasýný 

istiyorsan iyi bir kaðýt kullan. 

Çocuklarla denize koþan ya da havuza 

ilk atlayan büyük sen ol. Sana bayýlýrlar 

bunun için. 

Fýrsat buldukça köpek yavrularýný, kedi 

yavrularýný ve bebekleri kucaðýna al. 

Patronuna senden beklentilerini sor. 

Otomobildeki radyoyu cankurtaran 

otomobillerinin sirenlerini duymayacak 

kadar yüksek sesle dinleme. 

Çocuklar aralarýnda kavga edip özür 

HAYATA DAÝR 

diledikten sonra birbirlerine iyi þeyler 

söylemelerini iste. 

Senden öncekilere olan borçlarýný asla 

unutma. 

Arkaný kolla. 

Kilonu kolla 

Dilini kolla 

Yaratýcý ve yenilikçi herþeyin taklit 

edileceðini unutma 

Yolculuk için gerektiðini düþündüðünden 

daha fazla iç çamaþýrý ve çorap al 

Ýçinde olduðun pozisyona deðil, 

yükselmek istediðin pozisyona uygun giyin 

Baþucunda kitap bulundur 

Baþkasýnýn okumasýný istemediðin hiçbir 

þeyi yazma 

Uyuyan çocuðun kulaðýna "Seni 

seviyorum" diye fýsýlda 

Bir yangýn alarmýný asla dikkate 

almamazlýk etme 

Ne olursa olsun daima onlarýn yanýnda 

olacaðýný çocuklarýn bilsin 

Kýþ aylarýnda beklenmedik durumlar 

için otomobilin bagajýnda bir battaniye 

bulundur 

Aile içi bir anlaþmazlýðýn sonunda ilk 

özür dileyen ol 

Bir fikrinin ya da hareketin arkasýnda 

kim olduðunu öðren, parayý takip et 

Bir ev yaptýrýrsan mutlaka sineklikli bir 

terasý olsun 

Yenilikçik ol

Ýhtiraslý ol 

Ýþine sadýk ol 

Biriyle konuþma sýrasýnda saatine 

bakarken yakalanma 

Hayatýn en deðerli dakikalarýnýn, haber 

vermeden geldiðini unutma 

Hiç kimseye iyi þarký söyleyemediðini 

söyleme 

Hiç kimseye espri anlayýþý olmadýðýný 

söyleme 

Radyo programlarýna katýlarak fikrini 

söyle 

Ebeveynler çocuklarýný tanýþtýrdýðýnda 

"Anneniz babanýz sizi o kadar övüyor ki 

sizinle çok tanýþmak istiyordum" de 

Annenle tartýþma 

Hesap makinesini kullandýktan sonra 

sil 

Arka bahçene birkaç meyve aðacý dik 

Çocuklarla çalýþýyorsan üzerinde çizgi 

roman kahramanlarýnýn resimleri olan bir 

kravat tak 

Her yaþýn yeni fýrsatlar getirdiðini 

unutma 

Çocuklarýn bütün arkadaþlarýný taný 

Bir konuþma ya da sunuþ yapmadan 

önce hafif ye ya da hiç yemek yeme 

Karýnla elele uzun yürüyüþlere çýk 

Nisan'da bahçelerini gez 

Saygý duyduðun bir yaþlýya çok ihtiyacý 

olan þeyi sor 

Her doðum günlerinde çocuklarýnýn 

boyunu mutfak kapýsýnýn kenarýna iþaretle. 

Arada sýrada býrak çocuklarýn 

yaðmurda oynasýn 

Huzur dolu bir ev ortamý yarat ve sürdür 

Dünyanýn en düþünceli arkadaþý sen ol 

Aile fotoðraflarý çekerken günlük 

yaþantýyý da yansýtacak pozlar çek 

Yapmaya deðer herhangi bir þeyin 

düþündüðünden daha uzun zaman alacaðýný 

unutma 

Karýna ne kadar kýzarsan kýz asla ayrý 

yatma 

Rüzgarlý ilkbahar günleri için otomobilinin 

bagajýnda bir uçurtma bulundur 

Ailenin her ferdi için yatak odalarýnda 

bulunduracaklarý bir el feneri al 


Hiç kimseyle ilerde deðiþeceði 

umuduyla evlenme 

Bir dünya küresine sahip ol 

Þakadan olsa bile kimseye aptal deme 

Çalýþtýðýn þirket için neyin önemli olduðunu 

ve o þeyi herkesten daha iyi yapmayý 

öðren 

Ýçinde ne olduðunu bilmiyorsan çikolataya 

bandýrýlmýþ hiçbir þey yeme. 

Yolculuklarda yanýna daima yedek 

beyaz bir gömlek ve kravat al. 

Otomobilin torpido gözünde kentinin 

ve bölgenin en son yol haritasýný bulundur. 

Ýlk aldýðýn maaþla annene bir buket çiçek, 

babana da bir kravat hediye et. 

Tutumlu ol. 

Olumlu ol. 

Nazik ol. 

Ucuz resim çerçevesi alma. 

Ucuz motosiklet kaský alma. 

Kiþiyi deðil davranýþý eleþtir. 

Baþka bir eðlence bulmak için bir 

eðlenceyi asla býrakma. 

Yolculuklarda gideceðin yerin adres ve 

telefonunu cüzdanýnda taþý. 

En sevdiðin plajdan deniz kabuklarý 

topla. 

Zedelenmiþ bir iliþkiyi yeniden kur. 

HAYATA DAÝR 

23 


24 

2. SAYI 


Uzun otomobil yolculuklarýnda þoförden 

baþka birisinin de uyanýk kalmasýna dikkat 

et. 

Ayakkabýlarýn daima boyalý olsun. 

Her ay en az bir kere ter ve toz toprak içinde 

kalacaðýn bir iþ yap. 

Deðiþiklik olsun diye, yatarken 

çocuðundan sana bir masal okumasýný iste. 

Sevgililer gününde karýndan baþka 

çocuklarýna da kart yolla. 

Kötü talihin de iyi talihinde çok uzun 

sürmediðini unutma. 

Kimsenin seni tehlikeli olacaðýný düþündüðün 

bir hýzda otomobil kullanmaya kýþkýrtmasýna 

izin verme. 

Yabancý bir ülkeye gitmeden o ülke 

hakkýnda okuyabildiðin kadar çok þey oku. 

Fiþleri sakla. 

Çocuklarýna, bir þeyi bölerek paylaþtýklarýnda 

ilk önce öteki çocuðun seçim yapmasý 

gerektiðini öðret. 

Markette kasa sýrasýnda arkandaki kiþinin 

bir iki parça alýþveriþi varsa sýraný ona teklif 

et. 

Telefonla soran bir kiþiye asla bir 

arkadaþýnýzýn ya da akrabanýzýn adýný ya 

da telefon numarasýný verme. 

Otomobil satýn almaya giderken pahalý 

saatini evde býrak. 

Beynin dýþarý akacak derecede açýk fikirli 

olma. 

Yaþlý biri odaya girdiðinde ayaða kalk. 

Karýn yolculuða çýkarken bavuluna bir 

aþk mektubu sakla. 

Elektrikli testere aldýðýn ilk gün çok 

temkinli ol. Mahalledeki her þeyi kesmek 

isteyeceksin. 

Birkaç kilo verip içine sýðabileceðini 

düþünerek asla bir giysi alma. 

Zaferi de yenilgiyi de ayný zerafetle 

kabul et. 

Bir kitabýn üstüne asla bir içecek koyma. 

Otomobilinin yað göstergesinin yanmasýný 

asla dikkate almamazlýk etme 

Birisi senden özür diledikten sonra ona 

nutuk atma 

Yeni bir eve taþýndýðýnda, daha bir eve 

benzesin diye bir gül fidaný dik ve "Hoþgeldiniz"li 

bir paspas koy 

HAYATA DAÝR 

Evlilik yýldönümünüzü gün boyunca 

kutla 

Sevdiðin birinden uzaklaþýrken öpücük 

yolla 

Yardým isteyenleri eli boþ gönderme 

Kötü Türkçe konuþan biriyle asla alay 

etme. Bu baþka bir dil biliyor demektir 

Alýþveriþ yaptýðýn yerlerde kasadaki 

kiþilerin daima hatýrýný sor 

Bayramlarda dostlarýna tebrik kartý yolla 

Hayatýn insanlarýn üzerindeki etkisini 

asla küçümseme 

Bir þeyleri açmak için diþini kullanma 

Arada sýrada eski mezarlýklarý dolaþ, 

mezar taþlarýný oku 

Sizi gideceðiniz yere götürmek isteyen 

birisini bekletme 

Her günün kýymetini bil 

Birisinden senin için bir þey yapmasýný 

istersen býrak kendisi bildiði gibi yapsýn 

Þevkini baþkalarýnýn olumsuzluðundan 

koru 

Uzun bir yolculuk dönüþü ebeveynlerini 

ara 

Çocuklarýný düzeltmenin en iyi yolunun 

evliliði düzeltmek olduðunu unutma 

Birbirlerini eleþtiren çiftlerle çok birlikte 

olma 

Birisi sana bir þey verdiðinde asla "Niçin 

zahmet ettiniz, gerek yoktu" deme. 

Kendine, bugün yapmakta olduðun 

þeyin seni yarýn varmak istediðin yere 

yaklaþtýrýp yaklaþtýrmadýðýný sor. 

Yerde para bulduðunda al ve gördüðün 

ilk kimseye ver. 

Ayný davranýþtan deðiþik sonuçlar bekleme. 

Habersiz gelen misafirlere daima 

yiyecek ve içecek bir þeyler ikram et. 

Torpido gözünde kolonyalý mendil bulundur. 

Ýkiden daha çok kedisi olan bir kimseyle 

çýkma. 

Birisi seni sevdiðini sevdiði söylediðinde 

asla "Hayýr, Sevmiyorsun" deme. 

Çocuklarýnla yarýþtýðýnda býrak en 

sonunda onlar kazansýn. 

Temel ilkelerin için tek baþýna da kalsan 

diren.

kardelen 42. sayı.FH9

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?