Cografi Bilgi Sistemleri Sempozyumu 96
Cografi Bilgi Sistemleri Sempozyumu 96
Cografi Bilgi Sistemleri Sempozyumu 96
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Coğrafi <strong>Bilgi</strong> <strong>Sistemleri</strong> <strong>Sempozyumu</strong> <strong>96</strong><br />
26-27-28 Eylül 19<strong>96</strong>, Istanbul<br />
UYDU GÖRÜNTÜLERİYLE(SPOT) SAYISAL ARAZİ<br />
MODELİ ÜRETİMİNE YÖNELİK BİR UYGULAMA<br />
Genişletilmiş Özet<br />
VERİ<br />
Ar.Gör.Arzu ÇÖLTEKİN, Ar.Gör.Füsun BALIK DÜZGÜN<br />
Yıldız Teknik Üniversitesi<br />
İnşaat Fakültesi<br />
Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Bölümü<br />
Fotogrametri ve Uzaktan Algılama Anabilim Dalı<br />
Coğrafi <strong>Bilgi</strong> sistemleri için en önemli bileşen veridir. Bu açıdan; doğru, kullanışlı ve<br />
fonksiyonel veri toplama işi, CBS oluşumu sırasında en çok uğraş gerektiren çalışmadır.<br />
Verilerin niteliğine bağlı olarak çeşitli veri toplama ve organizasyon teknikleri mevcuttur.<br />
Coğrafi <strong>Bilgi</strong> Sistemi'nin amacına göre en uygun veri toplama yöntemini bulmak sistemin<br />
oluşabilmesi için bir zorunluluktur.<br />
Doğru yöntemlerle yola çıkılmadığında, yapılan çalışmadan istenilen sonuca<br />
ulaşılamadığına, çalışmaların yarım bırakıldığına ya da tekrarlandığına tanık<br />
olunabilmektedir.<br />
SAYISAL ARAZİ MODELLERİ VE COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ<br />
Sunulan çalışma, sayısal arazi modeli üretimi için bir yöntem önermektedir. Bilindiği gibi<br />
Sayısal Arazi Modelleri , Coğrafi <strong>Bilgi</strong> <strong>Sistemleri</strong> için en yaygın yükseklik bilgisi saklama<br />
yöntemidir. Genellikle bir bilgi katmanı olarak, yükseklik modeli ihtiyacı duyan tüm<br />
CBS'lerde Sayısal Arazi Modeli bulunmaktadır.<br />
SAM, çeşitli amaçlar için kullanılabilir.<br />
Genel olarak;<br />
• Otomatik eşyükseklik eğrilerinin çiziminde,<br />
• Kartoğrafik genelleştirme işlerinde,<br />
• Boyuna ve enine kesitlerin çiziminde,<br />
• Eğim haritalarının üretilmesinde,<br />
• Çeşitli perspektif görünümlerinin çıkarılmasında ,<br />
• Ortofoto için sayısal profillerin elde edilmesinde,<br />
• Alan ve hacim hesaplarında,
• Nokta yüksekliklerinin hesabında,<br />
• <strong>Bilgi</strong> bankası oluşumu için veri derleme gibi çalışmalarda,<br />
• Kanal ve baraj inşaatlarında,<br />
• Arazi düzenleme çalışmalarında,<br />
• Havalimanı yapımında,<br />
• Gemi, uçak, otomobil modellerinin yapımında,<br />
• Kara ve demiryolu geçkilerinin belirlenmesinde,<br />
ve benzeri işlerde, Sayısal Arazi Modelleri verimili bir biçimde kullanılmaktadır.<br />
YÖNTEM<br />
SAM, çeşitli yöntemlerle üretilebilir. Temel olarak enterpolasyon algoritmaları ve<br />
üçgenleme yöntemlerinden yararlanılmaktadır. Bugün tüm bu yöntemlerin etkili ve kabul<br />
edilebilir doğrulukta sonuç veren yazılımları mevcuttur ve hemen hemen tüm CBS/Görüntü<br />
İşleme yazılımları bir SAM oluşturma modülü içermektedir. Sayısal fotogrametrik ya da<br />
uzakta algılama verileriyle SAM elde etmek için, genellikle -ve doğal olarak- stereo<br />
görüntüler kullanılır. Fakat her zaman stereo görüntü kullanmak zorunlu değildir.<br />
Yükseklik bilgisi başka yollarla da sayısallaştırılabilmektedir. En bilinen yol, yükseklik<br />
eğrilerinin sayısallaştırılmasıdır. Bunun yanısıra ASCII formatta X,Y,Z bilgileri mevcutsa,<br />
bu bilgi, SAM elde etmemiz için yeterlidir.Küçük boyutlu çalışmalarda yükseklik bilgisinin<br />
bir ASCII dosyaya edit edilmesi verimli bir yöntem olabilir.<br />
KULLANILAN DONANIM VE YAZILIM<br />
Sunulan çalışma Silicon Graphics,Indy WorkStation, 64 MB RAM, 133 Mhz CPU, 4GB<br />
HD donanım ve PCI 6,0 EASI/PACE yazılım kullanılarak gerçekleştirilmiştir.<br />
KULLANILAN VERİ<br />
Kullanılan veriler ASCII formatta, 1/25000'lik topoğrafik haritalardan sayısallştırılmış<br />
50X50 m.lik grid UTM koordinatları, bu dosyaya enterpolasyonla bulunarak edit edilmiş<br />
kot bilgileri ve SPOT uydusunun pankromatik görüntüsüdür.<br />
ÇALIŞMANIN ADIMLARI<br />
Oluşturulan ASCII formattaki dosya, PCIDSK veri tabanında uygun projeksiyon<br />
sistemi(UTM), dilim numarası, çalışma alanının sınırlarını belirleyen dört köşenin<br />
koordinatları ve diğer uygun parametrelerin dikkate alınmasıyla yaratılan boş bir dosyaya<br />
okutulmuştur. Bu yapılırken çalışmanın ileri bir aşamasında bir perspektif eldesi<br />
amaçlandığından SPOT görüntüsünün pixel boyutlarında (10X10 m.) yeni grid noktalarının<br />
enterpolasyonla bulunması sağlanmıştır.<br />
Bu dosya vektör formatta depolanmıştır. Gridler şeklinde vektör formatta depolanan bu<br />
bilgiler, vektörden raster yapıya dönüştürüldüğünde SAM elde edilmektedir. Raster
yapıdaki SAM, vektör bilgilerle üstüste görülebilir. İstenen bir noktaya ait X,Y,Z<br />
koordinatları okutulabilmektedir.<br />
Bu aşamadan sonra, SAM kullanılarak raster yapı vektöre dönüştürülmüş, bu şekilde<br />
yükseklik eğrileri elde edilmiştir.Yükseklik eğrileri 50 m.de bir geçirilmiştir. Oluşturulan<br />
vektör dosya referans olarak kullanılmış, ve SPOT görüntüsü bu dosya üzerine<br />
yataylanmıştır. Görüntü ve referans alınan sayısal vektör harita üzerinde düzenli dağılmış<br />
16 kontrol noktası seçilerek yer referansı(georeferans) sağlanmıştır.<br />
Yataylanmış görüntü ile SAM birleştirildiğinde(merge) perspektif görüntüler<br />
alınabilmektedir.<br />
Yapılan çalışmanın yükseklik doğruluğunu test etmek için, 1/25000 ölçekli basılı harita ile,<br />
SAM üzerinden okunan ortak nokta yükseklikleri karşılaştırılarak sapmalar tespit edilebilir.
Change language