VERİLERE GENEL BAKIŞ Toplam nüfus (2011): 74,724,269 (2011) 41 Doğumda ömür beklentisi (2011): 74,6 yıl (2011 tahm.). 42 2011 itibariyle doğumda beklenen ortalama ömür: erkeklerde 71,5; kadınlarda 76,1. 43 2011 itibariyle 15 yaşın altındaki nüfusun yüzdesi: %25,3 (toplam 18.886.575). 44 2011 itibariyle 15-19 yaş nüfusun yüzdesi: % 8,45 (tolam 6.317.583). 45 Ulusal yoksulluk sınırının altında yaşayan nüfus (2010): % 18 46 İşsizlik oranı (2012): % 9 47 Gençlerde okuryazarlık oranı (erkeğe oranla kadınlardaki oran, % 98 (2009). ages 15-24): 48 Kişi başı sağlık harcaması/yıl (2010): 678 US$. 49 Başlıca etnik gruplar: Türk, Kürt 50 Başlıca dinler (2009): İslam, Hıristiyanlık, Yahudilik 51 Başlıca (en çok konuşulan) diller: Türkçe (resmi dil), 52 Kürtçe 53 ÇOCUK YAŞTA EVLİLİK İSTATİSTİKLERİ Tablo 1 Gelinin ve damadın yaşına göre evlilikler (2010) 54 2010’da gerçekleşe n toplam evlilik sayısı 15 yaş altı Gelinin yaşı (yıl) Damadın yaşı (yıl) 19’a kadar 15 yaş altı 19’a kadar 582715 yok 134874 (%23) yok 14824 (%0,02) Tabl0 2 İlk Evlilik Yaşı (2008) 55 İlk Evlilikte Yaş % Kadınların Sayısı 25 13,3 1.822.257 Erkeklerin ilk evlenme yaşı ile ilgili veri mevcut değildir. � TSNA’ya göre, 15-49 yaş kadınlarda ilk evlilik için ortalama yaş 20,8 olup, bu da söz konusu yaş grubundaki kadınların yarısının bu yaştan önce evlendiğini göstermektedir. 56 Erkeklerde ilk evlilik için ortalama yaşa dair veri bulunmamaktadır. � 15-19 yaş arası kadınlar için yaşa özel doğurganlık oranı 35’tir. 57 � 15-19 yaşındaki tüm kadınların yaklaşık yüzde 4’ü en az bir doğum yapmıştır. 15-19 yaş grubundaki evli kadınların yaklaşık yüzde 40,8’i en az bir çocuk doğurmuştur. 58 � Evlilik yapmış 15-19 yaş arası kadınların yaklaşık yüzde 2,9’u indüklenmiş (istemli) düşük yapmıştır. 59 Tablo 3 Yirmi Yaş altı Gebelik ve Annelik (2008) 60 Yaş Grubu Yaşı Canlı doğum yapmış olanlar (%) Canlı doğum yapmış olanlar (%) İlk çocuğuna hamile olanlar (%) İlk çocuğuna hamile olanlar (%) Çocuk doğurmaya başlamış olanlar (%) 15-19 4 2 6 Çocuk doğurmaya başlamış olanlar (%) 15 0,4 0,0 0,4 16 1,7 0,5 2,2 17 1,3 3,1 4,4 18 6,6 3,1 9,7 19 9,4 3,5 12,9 Ölü doğumlarla ilgili yaşa özel veriler mevcut değildir. 6
NOTLAR VE REFERANSLAR 1 “Bu Sözleşme uyarınca, çocuğa uygulanabilecek olan kanuna göre daha erken yaşta reşit olma durumu hariç, onsekiz yaşına kadar her insan çocuk sayılır." BM Çocuk Haklarına dair Sözleşme (1989): http://www2.ohchr.org/english/law/crc.htm (erişim tarihi: 29 Mayıs 2012). 2 Türkiye Büyük Millet Meclisi Kadın ve Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu (2009) Erken Yaşta Evlilikler Hakkında Alt Komisyon Raporu, Türkiye Büyük Millet Meclisi, Ankara, s.33. 3 A.e. 4 Uçan Süpürge (2011) Erken Evlilikler Politika Notu, Uçan Süpürge, Ankara, s.8. 5 A.e. 6 A.e., s. 9. 7 Türkiye Cumhuriyeti Çocuk Koruma Kanunu. Madde 3. 8 Türk Medeni Kanunu. Madde 11. 9 Türk Ceza Kanunu. Madde 6, 103 ve 104. 10 222 Sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanununda Yapılan Değişiklikler 11 Nisan 2012 tarih ve 28261 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmıştır. 11 Türk Medeni Kanunu. Madde 124. 12 21 Sayılı Genel Görüşünde (1994), Kadına Yönelik Ayrımcılığı Önleme Komisyonu evlilik için asgari yaşın hem kadın hem de erkek için 18 olması gerektiği değerlendirmesini yapmıştır, http://www.un.org/womenwatch/daw/cedaw/recommendations/ recomm.htm#recom21 (erişim tarihi: 30 Temmuz 2012). Çocuk Hakları Komitesi de 2003’te (4 no.lu Genel Görüş) kadın ve erkek için minimum evlilik yaşının 18 olması gerektiğini belirtmiştir, http://tb.ohchr.org/default.aspx?Symbol=CRC/GC/2003/4 (erişim tarihi: 30 Temmuz 2012). 13 Türk Medeni Kanunu. Madde 124. 2002’deki değişikliklerden önce, evlilik için asgari yaş erkekler için 15’e ve kadınlar için 14’e indirilebiliyordu. 14 Türk Medeni Kanunu. 148-152. Maddeler. 15 Yargıtay 5. Ceza Dairesinin 01/05/2007 tarihli 2007/3649 E. 2007/3120 K. sayılı kararı. Türkiye Büyük Millet Meclisi Kadın ve Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu (2009) tarafından alıntılanmıştır, a.g.e., s. 8. 16 Türk Medeni Kanunu. Madde 143. Türk Ceza Kanunu. Madde 230. 17 1965’te kabul edilen ilk Nüfus Planlama Kanunu 1983’te değiştirilmiş, yeni yasaya aile planlama hizmetlerini iyileştirmeye yönelik çeşitli tedbirler eklenmiştir. 18 Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü (2009). Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması, 2008, Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, Ankara, s.78. TNSA, 10.525 hanehalkından oluşan, olasılık temelli bir temsili örneklem üzerinde gerçekleştirilmiştir: Üreme çağında olup evlenmiş 8.003 kadın (15- 49). 19 A.e., s.79. 20 A.e. 21 Özcebe H. (2009) “Okullarda Sağlık Hakkı” Tüzün, I (ed.) Eğitim Hakkı ve Eğitimde Haklar. Uluslararası İnsan Hakları Belgeleri Işığında Ulusal Mevzuatın Değerlendirilmesi, Yelken Yayınları, İstanbul, s.249. 22 Özcebe H. ,Ünalan T. , Türkyılmaz S., Coşkun Y. (2007) 2007 Türkiye Gençlerde Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı Araştırması Ana Raporu, UNFPA, Ankara, s.167. 23 Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü (2009), a.g.e., s.74. 24 A.e. 25 Türkiye Büyük Millet Meclisi Kadın ve Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu (2009), a.g.e., s.1. Bu dört il Kırıkkale, İzmir, Şanlıurfa ve Diyarbakır’dır. 26 A.e., s.17. 27 A.e., s.13. 28 Yüksel-Kaptanoğlu İ, Ergöçmen B., (2011) “Geleneksel Evlilikler”, Türkiye Büyük Millet Meclisi Kadın ve Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu, Çocuk cinsiyeti nedeniyle kadın üzerinde oluşturulan psikolojik şiddet, başlık parası ve geleneksel evlilikler hakkında komisyon raporu, Yayın No: 5, Ankara, s.67. 29 A.e., s.68. 30 Doğan S. (2011) Çocuk Gelinler, Uçan Süpürge Yayınları, Ankara, s.22. 31 Doğan S. (Uçan Süpürge), 08/06/2009 tarihli Altkomite Toplantısının Tutanakları, Türkiye Büyük Millet Meclisi Kadın ve Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu (2009) içinde, a.g.e., s. 14. 32 A.e. 33 Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü (2009), a.g.e., s.73 34 A.e. 35 A.e., s.187. 36 Clark S., Bruce J., Dude A. (2006) “Protecting Young Women from HIV/AIDS: The Case against Child and Adolescent Marriage,” International Family Planning Perspectives, Cilt.32, No.2, s.79. 37 Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü, Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü , ICON Institute Public Sector GmbH ve BNB Danışmanlık (2009) Türkiye’de Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet, Elma Teknik Basım, Ankara, s.48. 38 Otaran N., Uluç Ö.F (2011) “The Girls Education Campaign,” Educating Women and Girls, E journal USA, US Department of State/Bureau of International Information Programs, Cilt 15, Sayı 12, s.23-24; erişim için: http://photos.state.gov/libraries/america/475/pdf/EducatingWo menandGirls_Vol15_No12.pdf (erişim tarihi: 12 Ağustos 2012). 39 Projeyle ilgili ayrıntılı bilgi için: http://www.ucansupurge.org/english/index2.php?Id=44. 40 Bu bildirim ve izleme aracı, “Çocuk Hakları İzleme ve Raporlama Web Sitesi” aracılığıyla toplanan raporlar sayesinde yaratılmıştır. Söz konusu internet sitesi iyi uygulamaları ve günlük olayları medyadan takip ederek Türkiye’deki takipçilerine ve tüm paydaşlara Türkiye’de Çocuk Haklarına dair Sözleşmenin uygulanması ile ilgili bilgi vermekte ve ilgili literatürü sunmaktadır. http://www.cocukhaklariizleme.org/. 41 TUİK (2011) 2011 için yaş grubuna ve cinsiyete göre nüfus. http://www.TUİK.gov.tr (erişim tarihi: 6 Ağustos 2012). 42 TUİK (2011) Doğumda beklenen yaşam süresi: http://www.TUİK.gov.tr (erişim tarihi: 6 Ağustos 2012). 43 A.e. 44 TUİK (2011) 2011 yılı için yaş grubuna ve cinsiyete göre nüfus, a.g.e. 45 A.e. 7
Change language