denizli çevre durum raporu - Çevre Mühendisleri Odası

DENİZLİ 

ÇEVRE DURUM RAPORU 

(A). COĞRAFİ KAPSAM 

A. 1. Giriş 

Denizli İli’nin coğrafi konumu, Anadolu yarımadasının güneybatısında, Ege Bölgesinin 

doğusunda, Ege, İç Anadolu ve Akdeniz Bölgeleri arasında bir geçit teşkil eder. Bu nedenle, 

Denizli İl sınırları içerisinde iklim ve bitki örtüsü değişiklik arz eder. 

Çameli, Beyağaç ve Kale ilçeleri Akdeniz, Sarayköy, kısmen Buldan ve Denizli merkez ilçesinin 

Çürüksu Vadisi Ege, diğer ilçeleriyle İç Anadolu Bölgesi iklim ve bitki örtüsü özellikleri 

taşımaktadır. 

Yüzey şekilleri bakımından dalgalıdır. Alçak ve yüksek ovalar, yaylalar ve dağlar birbirini 

tamamlar. Yüksek ovalar da gerçekte bir yayla sayılır. Denizli şehir merkezi, Karcı Dağı 

eteklerindeki platformda yer almıştır. Genel olarak ilk yerleşim nedeni korunma, ulaşım 

imkanları ve verimli topraklara sahip olmasına bağlıdır. İç Anadolu ve Antalya'ya giden yollara 

hakim bulunan Denizli, çevresinde tarihi yönden önemi çok büyük olan yerleşimlere daha 

önceleri de sahne olmuştur. İlk yerleşim, halen Bayramyeri diye adlandırılan ve bugün de 

Sayfa 1 / 27

ticaretin yoğun olduğu Kaleiçi yöresinde başlamıştır. Denizli İl genelinin ve konum olarak üç 

tarafı dağlarla çevrili kuzey ve batıya açılan bir çöküntü düzlüğünde bulunan şehir merkezinin 

hızlı büyümesine paralel olarak çoğalan çevre sorunları çevre durum raporunda incelenerek 

ortaya konmaya çalışılacaktır. 

A.2. İl ve İlçe Sınırları 

Denizli İli sınır itibariyle doğudan Burdur, Afyon ve batıdan Aydın, Manisa, kuzeyden 

Uşak, güneyden ise Muğla illeri ile komsu bulunmaktadır (Bkz. Harita A.1). Son düzenlemelere 

göre Denizli İli’nin 18 ilçesi bulunmakta olup, alfabetik sıraya göre su ilçeler yer almaktadır: 

Acıpayam, Akköy, Babadağ, Baklan, Bekilli, Beyağaç, Bozkurt, Buldan, Çal, Çameli, Çardak, 

Çivril, Güney, Honaz, Kale, Sarayköy, Serinhisar ve Tavas (Bkz. Harita A.1) 

A.3. İlin Coğrafi Durumu 

İlin Türkiye illeri içerisindeki genel konum ve sınırları Harita A.1'de gösterilmiştir. 3712' 

ve 3812' kuzey enlemleri ile 2830' ve 2930' doğu boylamları arasında ve yüzölçümü 11.868 

km2 olan Denizli ili, Anadolu yarımadasının güneybatısında, Ege Bölgesinin doğusunda, Ege-İç 

Anadolu ve Akdeniz Bölgeleri kesişme noktasında bulunur. 

B.4.Su Kaynakları 

Denizli İlinde su kaynakları akarsular, yeraltı suları, baraj ve göller olmak üzere üç grupta 

toplanır. 

B.4.1.İçme Suyu Kaynakları ve Barajlar 

Denizli İlinin su ihtiyacı, Belediye sınırları içindeki ve dışındaki yeraltı ve yerüstü su 

kaynaklarından karşılanmakta ve içme suyu; Gökpınar, Derindere ve Benlipınar kaynakları ile 

sondaj kuyularından temin edilerek Belediye sınırları içerisindeki konut, özel ve resmi 

kuruluşlara dağıtılmaktadır. (Bkz. Tablo B.4) 

Gökpınar içmesuyu Kaynağı şedde ile memba-mansab seklinde ayrılmış olup, mevcut tünelden 

Denizli’ye cazibeli su verilmektedir. Gökpınar içmesuyu Kaynağı’ndan doğrudan temin edilen 

içmesuyu, şehrin muhtelif yerlerindeki su depolarından şebekeye verilmektedir. Denizli’nin bu 

değişiklerden dolayı yıllık enerji tasarrufu yaklaşık 800bin dolar civarındadır. 2006 yılı içerisinde 

şehrimizin muhtelif yerlerinde 7 adet sondaj kuyusu açtırılarak toplam 144 l/s su elde edilmiştir 

C). HAVA (ATMOSFER VE İKLİM) 

Sayfa 2 / 27

C.1.İklim ve Hava 

Denizli ili coğrafi konumu itibariyle Ege, İç Anadolu ve Akdeniz Bölgeleri arasında bir 

geçit teşkil ettiğinden iklimi değişiklik arz etmektedir. Genellikle İç Anadolu’nun güney bölümü 

ve Ege İkliminin yaygın özellikleri görülmektedir. Ege Bölgesi ikliminden sıcaklık olarak biraz 

düşüktür. Komsu illerimizden Aydın ilinin sıcaklığından 2-3 C’lik düşük seviyede farklılıklar 

görülebilir. Yazları gölgede 40 C’ye varan ve kıs ayları ise -15 C’ye kadar düsen sıcaklık ile 

Ege Bölgesi ikliminden farklılık gösterir. Denizli ilinde dağlar ekseriyetle denize dik olarak 

uzanmakta olduğundan denizden gelen rüzgarlara açık bulunmaktadır. Çameli, Beyağaç ve Kale 

İlçeleri Akdeniz; Sarayköy, kısmen Buldan ve Denizli merkez ilçesinin Çürüksu Vadisi 

Ege, diğer ilçeleriyle İç Anadolu Bölgesi İklim özelliklerini taşımaktadır. Kışı ılık (kıs mevsimi 

ortalama sıcaklığı 9,43 C) ve yağışlı, yazı sıcak (yaz mevsimi ortalama sıcaklığı 23,43 C)’dır. 

Yaz aylarında Basra Alçak Basınç Merkezinin etkisi ilimizde görüldüğü zaman sıcaklıklar bir 

hayli yükselmektedir. Yılın en az 9 ayında ortalama sıcaklık 10Cden fazladır. 2006 Yıllık 

toplam yağıs miktarı 510,6 mm. olup, yağışların %70 Ekim-Mart (Kıs) periyodundadır. Yağısın 

en az görüldüğü ay Aralık ayıdır. Maksimum kar kalınlığı 3 cm. olarak kaydedilmiştir. Hakim 

rüzgar yönü (NW) kuzeybatıdır. Kuvvetli esen hakim yön olarak da Güney(S)’dir. 

2.Havayı Kirletici Gazlar ve Kaynakları 

C.2.1. Kükürtdioksit Konsantrasyonu ve Duman 

Hava kirlenmesine sebep olan gaz kirleticiler, normal sıcaklık ve basınç altında gaz formunda 

bulunan maddeler ile katı ve sıvı halde bulunan maddelerin buharlarından ileri gelir. Gaz 

halindeki kirleticilerin en önemlileri Karbonmonoksit (CO), Hidrokarbonlar, Hidrojen sülfür 

(H2S), kükürt oksitler (SOx), azot oksitler (NOx), ve Ozon’dur. Kükürtdioksit (SO2) suda ve 

dolayısıyla vücut sıvısında büyük ölçüde çözünebilen gaz olması nedeniyle insan sağlığı 

açısından önemlilik arz eder. Bu nedenle hava kirliliğinde en önemli 

kriterlerden biri olarak kabul edilmektedir. 

Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliğine göre, Kıs Sezonu Ortalaması Sınır Değerleri; Kükürt 

Dioksit (SO2 ) için 250 g/m 3 , Havada asılı partikül madde (PM) için 200 g/m 3 `dür. Denizli’de 

2007 yılına ait hava kirliliği aylara göre ölçüm sonuçları Grafik.C.1 ‘de verilmiştir. 

Sayfa 3 / 27

C.2.2. Partikül Madde Emisyonları 

Partikül halindeki kirleticiler menşelerine ve tane büyüklüklerine göre ince tozlar, kimyasal 

dumanlar, kimyasal buhar, yanma dumanları , aerosol ve sprey olarak sınıflara ayrılır. Genel 

olarak gaz molekül büyüklüğü 0.002 m çaptan iri olan ve havada bir süre askıda kalabilen katı 

veya sıvı her türlü madde (10 mikron ve daha küçükleri) partikül sınıfına girer. 

Kıs Sezonu Ortalaması Sınır Değerleri 

Kükürdioksit .............................................. 250g/m 3 

Havada asılı partikül madde ........................ 200g/m 3 

C.2.3. Karbonmonoksit Emisyonları 

Yerleşim merkezinde ve etrafında en çok rastlanan gazlardan biri karbon monoksittir. Renksiz, 

kokusuz ve havanın ortalama mol ağırlığına eşit bir ağırlıkta gaz halindedir. Kolay fark 

edilmeyişi ve kaynaklandığı yerde iyi dağılmayışı önemli bir özelliğidir ve zehirlidir. Oldukça 

stabil bir gaz olup, atmosferde kalma süresi 2-4 aydır. Bu gaz, içten yanmalı motorların egzoz 

gazları ile yakıtların tam yanmaması sonucunda oluşur. Normal egzoz gazının %3-4, iyi 

yakılmayan yakıt gazında %7 düzeyinde bulunmaktadır. 

C.2.4. Azot Oksit (NOx) Emisyonları 

Yedi çesit oksit meydana getiren, azotun en önemlileri azot monoksit (NO) ve azot dioksit 

(NO2)’dir. Bunlar beraberce (NO+NO2) NOx olarak belirtilmektedir. 

C.2.5. Hidrokarbon ve Kursun Emisyonları* 

Sayfa 4 / 27

C.3. Atmosferik Kirlilik 

C.3.1. Ozon Tabakasının İncelmesinin Etkileri 

Ozon tabakasının en önemli özelliği, tüm canlı varlıkları, doğal kaynakları ve tarımsal ürünleri 

olumsuz yönde etkileyen morötesi radyasyonu yani günesin ultraviyole ısınlarını absorbe 

etmesidir. Bu ısın tutma işlemi, oksijenin ozona ve ozonun parçalanarak tekrar oksijene 

dönüşmesi sırasında ultraviyole ısınlarının kullanılması sonucunda meydana gelmektedir. Ozon 

tabakasının incelmesinin, insan sağlığı ve canlıların üzerinde önemli etkileri vardır. Bu etkiler, 

deri kanseri ve kataraktlarda artış, bağışıklık sisteminde değişiklik, deniz organizmalarının yaşam 

döngülerinde değişiklik ve iklimde önemli ölçüde değişiklikler getirmesidir. Ozon tabakasının 

incelmesini daha çok buzdolaplarında soğutucu etken olarak kullanılan kloroflorokarbonlar neden 

olmaktadır. Bir çok gelişmiş ülke ve AT ülkeleri, spreylerde bu gazın daha az kullanılmasını ve 

2000 yılından itibaren kullanılmamasını istemektedirler. İlimizde ozon tabakasının incelmesine 

neden olan kloroflorokarbon gazlarının havadaki ölçümleri yapılmamaktadır. 

D.3. Su Kaynaklarının Kirliliği ve Çevreye Etkileri 

D.3.1. Yeraltı Suları ve Kirlilik 

İlimizdeki hızlı sanayileşme ve şehirleşme neticesinde sanayi ve evsel atıklar ile bilinçsizce 

kullanılan tarımsal gübre ve ilaçlardan yeraltı sularımızda kirlilik meydana getirmektedir. 

Denizli tekstil ağırlıklı bir sanayi şehri olduğu için, özellikle şehir içinde kalan tekstil boyama, 

iplik yıkama ve deri tabakhane tesislerinden çıkan kostik atık suların bir kısmı kanalizasyona 

verilmekte bir kısmı da açıktan akarak sulama sularına ve yer altı sularına karışmaktadır. 

İl sınırları içerisinde yerleşim merkezlerinde oluşan kentsel katı atıklar (Çöpler); haşerelerin 

artması, koku problemi, estetik görüntünün bozulması, yeraltı sularının kirlenmesi, salgın 

hastalıkların görülmesi gibi sorunlar oluşturmaktadır. İl sınırları içerisinde yerleşim 

merkezlerinde oluşan kentsel katı atıklar gelişi güzel atılarak ve belediye çöplüğüne atılmak 

suretiyle bertaraf edilmektedir. Standarda uygun çöp deponi alanları olmadığı için bu çöplerden 

sızan sular yeraltı sularına sızarak kirletilmelerine neden olmaktadır. Ayrıca il sınırları 

içerisindeki yerleşim merkezlerinde oluşan tıbbi atıklar gömülmek ve belediye çöplüğüne atılmak 

suretiyle bertaraf edilmektedir. Bu tıbbi atıklar da yer altı sularının kirlenmesinde rol 

oynamaktadırlar. 

D.3.2. Akarsularda Kirlilik 

İlimizde su kirliliğine neden olan baslıca kirletici kaynaklar; hızlı sanayileşme ve şehirleşme 

sonucunda oluşan sanayi ve evsel atıklar ile kısmen bilinçsiz kullanılan tarımsal 

gübre ve ilaçlardan kaynaklanan kirliliklerdir. 

Sayfa 5 / 27

Akarsular Kirlenme Nedenleri 

Menderes Nehri Evsel sıvı atıklar, sanayi atıkları, zirai faaliyetler, evsel katı atıklar Gökpınar 

Çayı Evsel sıvı atıklar, sanayi atıkları, zirai faaliyetler, evsel katı atıklar Çürüksu Çayı Evsel sıvı 

atıklar, sanayi atık, zirai faaliyetler Dalaman Çayı Evsel sıvı atıklar, zirai faaliyetler, sanayi 

atıkları Denizli cografi konum itibariyle Menderes Nehri’nin ve havzasının üst baslangıcında 

bulunması dolayısıyla yukarıda belirtilen kirlilik etmenleri; verimli Menderes Havzası tarım 

arazileri için büyük bir tehlike arz etmektedir. 

DSİ 21. Bölge Müdürlüğü’nce B. Menderes Nehri üzerindeki sekiz adet kalite gözlem 

istasyonlarına ait Harita D.1. 1992-2001 yılları arasındaki ölçüm değerleri, B. Menderes 

Nehri’ndeki kirlilik yüklerini belirlemek amacıyla İl Çevre ve Orman Müdürlüğümüzce 

değerlendirilmiştir. 

B. Menderes Nehri üzerindeki ölçüm istasyonlarına ait 1992-2003 yılları arasındaki ortalama 

ölçüm değerleri Tablo D.8.’de verilmektedir. Denizli tekstil boyama, iplik yıkama ve 

tabakhanelerden oluşan tekstil ağırlıklı bir sanayi şehridir. Yakın bir zamana kadar kostik 

özellikli atıksuların bir kısmı kanalizasyona verilmekte bir kısmı da açıktan akarak sulama 

suyuna karışmaktaydı. Denizli İl Çevre ve Orman Müdürlüğü’nün bu konuda yapmış olduğu 

çalışmalar sonucunda; su kirliliği yaratan özel sektör fabrikaların hemen hepsi arıtma tesisini 

yapmıştır ve çalıştırmaktadır. Su kirliliğinin önlenmesi çalışmaları çerçevesinde ; 

Basta 161 adet İsletmenin faaliyet gösterdiği I. OSB olmak üzere, 44 adet endüstriyel atıksu 

arıtma tesisi, 21 adet turistik tesis ile evsel atıksu arıtma tesisi yer almakta olup, 44 adet tesise 

Desarj İzin Belgesi verilmiştir. Denizli Belediyesi’nce yaptırılan Denizli il merkezi atıksu arıtma 

tesisinin su kabulu yapılarak isletmeye alınmıştır. Bakanlığımızca yaptırılan Pamukkale – Akköy 

– Karahayıt- Belediyeleri ile Yeniköy ve Develi yerleşim birimlerinin evsel atıksu arıtma tesisi 

yapımı tamamlanmış ve faal durumdadır. Sözkonusu tesise Mahalli Çevre Kurulu Kararı ile 

Desarj İzin Belgesi verilmiştir. İlimizde Denizli Belediyesinin dışında hiçbir Belediyenin atıksu 

arıtmatesisi bulunmamaktadır. Ancak, Çevre ve Orman Bakanlığı’nın 23 Şubat 2005 tarih ve 

2005/3 sayılı Genelgesi ve 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak 

yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği gereğince tüm Belediyelerden Atıksu Altyapı 

Tesisleri 

(Kanalizasyon, Arıtma Tesisi) İş Termin Planları istenmiş olup, Su Kirliliği Kontrolü 

Yönetmeliği Geçici Madde 4 te belirtilen sürelerde arıtma tesislerini yapılmasının takibi 

Bakanlığımızca ve Müdürlüğümüzce yapılmaktadır. 2 adet Belediyenin proje onayı yapılmıştır. 

İlimiz Mahalli Çevre Kurulunun 09.03.2005 tarih ve 06 nolu kararı ile İlimiz sınırları içerisindeki 

tüm akaryakıt satış istasyonları ile Yer ve Taşıt yıkama ve yağlama işyerlerinin Bakanlığımızın 

27.02.2004 tarih ve 2004/3 sayılı genelgesinde ve 31/12/2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi 

Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliğindeki Tablo 

20.3:Sektör: Endüstriyel Nitelikli Diğer Atıksular (Benzin İstasyonları, Yer ve Taşıt Yıkama Atık 

Suları)’ daki çıkış suyu standartlarını sağlayacak şekilde arıtma tesisi yapılarak Müdürlüğümüze 

onaylatıldıktan sonra araç yıkama ve yağlama yapılabilmesine karar verilmiştir. Bu doğrultuda 

alıcı ortama deşarjı olan tesislerin proje onayı Müdürlüğümüzce yapılmakta olup, proje onayı için 

Müdürlüğümüze başvurular devam etmektedir. Alıcı ortama deşarj eden ve araç yıkama 

ünitelerinden kaynaklanan atıksular için fiziksel atıksu arıtma tesislerini tamamlayan toplam 19 

adet tesise Deşarj İzin Belgesi verilmiştir. 

Sayfa 6 / 27

İlimiz sınırları içerisinde bulunan sanayi tesislerinin ve turistik isletmelerin inceleme ve 

denetimleri yapılmış olup, denetimlerde sanayi tesislerinden ve turistik tesislerden atıksu 

numunesi alınarak analizlerin Bakanlığımızdan yeterliği bulunan laboratuarlarda yapılması 

sağlanmıştır. 

Aşırı su kirliliği yaratan belli kapasitenin üstündeki özel sektöre ait tesislerin bir çoğu, arıtma 

tesislerini tamamlayarak faaliyete geçirmiştir. İl Çevre ve Orman Müdürlüğü’nce takip 

edilmektedirler. Atıksu arıtma tesisi faaliyette olan kuruluşlar Tablo D.11.’de verilmiştir. Denizli 

şehir metropolündeki çeşitli sanayi kuruluşlarından ve şehir kanalizasyonlarından kaynaklanan 

atıksular Gökpınar Çayı’na boşaltılmaktadır. Memba kesiminde içilebilir nitelikte olan Gökpınar 

kaynaklarının suyu, baraj aks yerine ulaştığında, içme, kullanma ve sulama suyu niteliklerini 

kaybedecek şekilde kirlenmektedir. Gökpınar Çayı’nın her geçen gün artan kirliliğine evsel ve 

sanayi atık suları ile Denizli şehrinin kanalizasyon suları neden olmaktadır. Gökpınar Çayı’nın 

üzerinde DSİ tarafından yapılmakta olan baraj inşaatı tamamlanmıştır. Baraj gölü suyunun 

korunması ve kirliliğinin önlenmesi Denizli İl merkezi için hayati önem taşımaktadır. Çünkü 

zamanla nüfus artısı sonucu ihtiyaç duyulacak su kaynağı olarak planlanmaktadır. Bu nedenle, Su 

Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği’nde belirtilen bütün önlemler alınarak Gökpınar Baraj Gölü’nün 

kirlenmesinin önlenmesi gerekmektedir. Bu sebeple, 15.09.1995 tarih ve 08 nolu Mahalli Çevre 

Kurulu Kararı ile Gökpınar Baraj Gölü Su Toplama Havzası; Su Kirliliği ve Kontrolü 

Yönetmeliği’ne göre koruma altına alınmış, baraj gölünü kirletebilecek atıksular bir ana kollektör 

ile göl dışına akıtılması 

planlanmıştır. 

Harita D.1. B. Menderes Nehri Üzerindeki Ölçüm istasyonlarının Yerleri istasyon Adları: 1(B.Menderes Işıklı Gölü 

Su Alma Yapısı), 2(Adıgüzel Barajı Dip Savak Çıkısı), 3(B.Menderes Yenice Regülatörü), 4(Gökpınar Çayı Akhan 

Regülatörü), 5 (Böceli Regülatörü), 6 (Çürüksu Yukarı Samlı Köprüsü), 7 (B. Menderes Sarayköy Köprüsü), 8 (B. Menderes 

Buharkent Köprüsü). 

Sayfa 7 / 27

Sayfa 8 / 27

Sayfa 9 / 27

Sayfa 10 / 27

Sayfa 11 / 27

Sayfa 12 / 27

Sayfa 13 / 27

Sayfa 14 / 27

F.4.1.1. 2873 Sayılı Milli Parklar Kanunu’nun 2. Maddesinde Tanımlanan ve Bu Kanunun 

3. Maddesi Uyarınca Belirlenen “Milli Parklar”, “Tabiat Parkları”, “Tabiat Anıtları” ve 

“Tabiat Koruma Alanları” 

HONAZ DAGI MİLLİ PARKI 

1. Alanın Resmi Adı: HONAZ DAGI MİLLİ PARKI 

2.Coğrafik Konum 

Honaz Dağı Milli Parkı’nın sınırları kuzeyde Honaz Horst’u ile Büyük Menderes Graben’inin 

birbirini ayıran eğim kırıklığından geçer. Milli parkın batısındaki sınır Gökpınar Deresi’nin 

doğusundaki yolu takip etmektedir. Güney ve doğu sınırları ise, tepeler hattını 

Oluşturmuştur 

3.Alan: 9219 ha. 

4.Alanın Açıklamalı Tanımı 

Denizli’nin güney doğusunda yer almakta olan Milli Park alanı, kuzeyde Honaz ilçesi, Kareteke 

ve Menteş köyleri, batıda Cankurtaran beldesi ile sınır oluştururken, doğu ve batı yönünde sınır 

oluşturacak şekilde yerleşme yeri bulunmamaktadır. 

5. Yasal Konumu 

Denizli ili Honaz ilçesi sınırları içerisinde bulunan Honaz Dağı 21.04.1995 tarihli Resmi 

Gazetede yayımlanan 95/6717 sayılı “Bakanlar Kurulu Kararı” ile Milli Park olarak ilan 

edilmiştir. 

AKDAĞ TABİAT PARKI 

1.Alanın Resmi Adı: AKDAG TABİAT PARKI 

2.Coğrafi Konumu ve Koordinatları 

Uşak L23 – b2, b3, c2 ve Afyon L24 - a1, a4,d1 paftalarında kalmakta olup, Çivril Orman işletme 

Şefliği sınırları dahilindedir. Saha coğrafik mevkii olarak 38° 11’ 36’’ ile 38° 25’ 10’’ kuzey 

enlemleri ve 29° 53’ 55’’ ile 30° 4’32’’ dogu boylamları arasında almaktadır. Sahanın en doğu 

ucu Arapalan tepesi, en batı ucu Cumalar’daki Kocadere’nin Çivril-Dinar yolunu kestiği nokta, 

en kuzey ucu Geyikölen çukuru, en güney ucu Göğebakan tepesi’dir. Saha kuzeybatıdangüneydoğuya 

doğru alçalan üç silsile halinde uzanmakta olup, Batı Anadolu dağ sıralarına dik 

konumdadır. Bu nedenle de Büyük menderes vadisi boyunca Ege’ye açılır. 

3. Alanı 

14.781 ha’dır 

4. Alanın Açıklamalı Tanıtımı 

Güneybatıda, Işıklı Gölü’nün bitiminde ani bir yükselim yapan Akdağ, bu kesiminde en yüksek 

tepelere ulaşır. Güneyde büyük bir yay üzerinde yer alan bu tepeler, batıdan itibaren sırasıyla 

Kızkayası (1992 m), Küçük Yapağılı (2405 m), Büyük Yapağılı (2446 m) , Akkale (2000 m) ve 

Obruk Yaylası- Kıraç (2345 m) tepeleridir. Bu yay tepeler arasından, kuzey-güney doğrultusunda 

uzanan Karanlık Dere’nin açmış olduğu derin bir vadiyle ayrılır. Kuzeye doğu ani, sonra da 

hafifçe açılmaya başlayan bölgemiz, batıda Sığırkuyruğu Yaylası (1600 m) , doğuda Karanlık 

Sayfa 15 / 27

Dere’si boyunca Kıraç Tepesi (2345 m)’ne ulaşır. Güney-doğuda Düzbel mevkii ( 1350 m)’ne 

ulasan bölge buradan güneye doğru Işıklı Gölü’ne ve Gümüşsuyu Kasabasına (910 m) ulaşır. 


Akdağ Tabiat Parkı, Afyon ili Sandıklı ilçesinde 8535.5 Ha. (%58’i) ve Denizli li Çivril lçesinde 

6245.5 Ha. (%42’si) olmak üzere toplam 14781 Ha. büyüklüğündedir. Akdağ Tabiat Parkı, 

Orman Bakanlığı’nın 29.06.2000 gün ve MPG.MP.1.23.03/270 sayılı oluru ile 14916 Ha. olarak 

ilan edilmiştir. Akdağ Tabiat Parkı’nın alanı, Bakanlık Makamı’nın 02.10.2001 gün ve 

MPG.MP.1.45.16/626 sayılı Oluru ile 14781 Ha. olarak değiştirilmiştir. 

KARTAL GÖLÜ TABİATI KORUMA ALANI 

1. Alanın Resmi Adı: Kartal Gölü Tabiatı Koruma Alanı 

2. Coğrafi Konumu ve Koordinatları 

Çiçekbaba zirvesinden kuzeydoğu yönüne giden yaklaşık 1.5 km uzunluğunda, 100 ile 300 m. 

genişliğe kadar ulasan vadinin orta bölümlerinde yer alan tahminen buzul çağında oluşmuş bir 

krater gölüdür. Alanı yaklaşık 1 hektardır. Rakım 1903'dür. Etrafı dik kızıl kayalıklarla çevrilidir. 

Az sayıda "Anıt Karaçam" ağacı da gölün bekçileri gibidir. Bölgenin adı ile ilgili çok şey anlatılır 

.Ancak en mantıklı olanı,yüksek bir bölge olması ve daha yakın zamana kadar yolun olmaması 

nedeniyle çevrede ağaçlar ve kayalıklarda "Kartalların yasaması, burada yuva yapıp 

yavrulamaları nedeniyle "Kartal Gölü" adını aldığıdır. Bölge "Anıt Ormanlar-Kartal Gölü" olarak 

isim yapmıştır. Haziran ayı ortalarından sonra (daha önce kar nedeniyle ulaşım yoktur) günübirlik 

piknik alanı ve çadırlı kamp için yerli ve yabancılar tarafından kullanılır. Konumu gereği çok 

ilginç görünüm sunar. Saha, Denizli-N21-c4 paftasında kalmakta olup, Eskere Orman isletme 

Müdürlüğü sınırları içerisinde kalmaktadır. Saha coğrafik mevkii olarak 28° 50’ 13’’ile 28° 

52’30’’ kuzey enlemleri ve 37° 06’ 00’’ ile 37° 06’ 15’’doğu boylamları arasında kalmaktadır. 

3. Alanı 

1309 Ha. 


Alana yaslı Karaçam bireylerinin oluşturduğu saf ormanlar ile buzul gölü alpin kuşağının aynı 

havzada bulunması nedeniyle Tabiatı Koruma Alanı yapısı kazandırılmıştır. 1994 yılında Tabiatı 

Koruma Alanı olarak ayrılan 1309 Ha.’lık alan Denizli ili Beyağaç ilçesinden 30 km.lik bir 

orman yoluyla ulaşılabilmektedir. Yol boyunca alana ulaşım yollarını açıklayıcı tabelalar 

bulunmaktadır. 


Orman Bakanlıgının 23.12.1994 tarih ve 131 nolu olurlarıyla Tabiatı Koruma Alanı olarak tefrik 

edilmiştir. 

Sayfa 16 / 27

GÜNEY SELALESİ TABİAT ANITI 

1.Alanın Resmi Adı: Güney Şelalesi Tabiat Anıtı 


Denizliye 62 , Güney ilçesine 8 km. uzaklıktadır. 15 m. yükseklikten düşüş yapan su, 20m. 

asagıda12 m.lik bir sut daha yapmaktadır. Ana şelale konsolu içinde içi su dolu bir mağara 

bulunmaktadır. Selale ile çevresini içine alan 5 dekarlık bir saha Milli Park Genel Müdürlüğünce 

1994 yılında Tabiat Anıtı olarak tescil edilmiştir. Saha, Uşak-L22-d1 paftasında kalmakta olup, 

32° 23’ 80’’ enlemi ve 42° 21’ 33’’ boylamında kalmaktadır. 

3. Alanı: 0,5 Hektar 


Büyük Menderes Nehri üzerinde kurulan Cindere Barajı Su Toplama Havzası içindedir. Barajda 

su toplanmasından sonra selalenin alt kotu, göl seviyesinde olacak ve peyzaj daha da 

güzelleşecektir 

Çok kısa olacak şekilde koruma alanın içinde bulunduğu biyo-coğrafik bölgenin tanımı, 

karakteristik özellikleri ile ilgili bilgilere yer verilecektir. 


09.11.1994 tarihinde “Tabiat Anıtı” ilan edilmistir. 

BEYLERLİ GÖLÜ YABAN HAYATI GELİSTİRME SAHASI 

1.Alanın Resmi Adı: Beylerli Gölü Yaban Hayatı GeliŞtirme Sahası 

2.Coğrafi Konumu ve Koordinatları (Rakım vb. bilgiler dahil) 

Denizli M23-d2 paftasında kalmakta olup, Çardak Orman İsletme Şefliği sınırları içerisindedir. 

Saha coğrafik mevkii olarak 37° 42’ 15” ile 37° 44’ 50” kuzey enlemleri ve 29° 38’ 45” ile 29° 

43’ 30” doğu boylamları arasında kalmaktadır. Saha Çaltı köyü ile Beylerli kasabası arasındadır 

3. Alanı: 920 Ha 


Saha, Denizli ili, Çardak ilçesi, sınırları içinde kalmakta olup, Saz köy, Çaltı köyü ve Beylerli 

kasabası arasındadır. 


16.10.2005 tarih ve 25968 sayılı Resmi Gazete de Yaban Hayatı Geliştirme Sahası olarak tescil 

edilmiştir 

ÖKPINAR RECEP YAZICIOGLU BARAJ GÖLÜ VE SU TOPLAMA HAVZASI 

1.Alanın Resmi Adı: Gökpınar Recep Yazıcıoğlu Baraj Gölü ve Su toplama Havzası 

2.Coğrafi Konumu ve Koordinatları (Rakım vb. bilgiler dahil) 

Denizli sehir merkezinin kuzeydoğusunda Gökpınar Deresi üzerindedir 

Sayfa 17 / 27

NOKTA NO ENLEM BOYLAM 

1 3740’37”.40 2906’39”.43 

2 3740’05”.57 2905’19”.56 

3 3741’22”.55 2902’55”.57 

4 3743’01”.83 2903’59”.97 

5 3744’59”.15 2903’48”.12 

6 3746’06”.93 2905’58”.12 

7 3747’18”.89 2907’22”.73 

8 3747’23”.20 2908’29”.28 

9 3745’52”.38 2909’39”.81 

10 3744’27”.86 2912’52”.41 

11 3743’23”.93 2914’27”.91 

12 3740’26”.39 2917’12”.76 

13 3739’26”.35 2915’41”.96 

14 3738’19”.32 2914’01”.61 

15 3738’45”.04 2910’37”.17 

16 3738’37”.92 2907’29”.50 

17 3747’50”.80 2906’22”.12 

Sekil F.1. Gökpınar Barajı Koruma Alanı Sınır Koordinatları 

3. Alanı 

Bu proje ile; 698 ha. yeni sulama sahası açılması, mevcut Çürüksu sol sahilinde 1930 ha., 

Çürüksu sağ sahilinde 3894 ha. olmak üzere toplam 5824 ha. sulama sahasına su takviyesi 

yapılması, Yukarı Çürüksu Ovası’ndaki mevcut 3952 ha. sulama sahasını yeterli suya 

kavuşturması ve halen sulamada kullanılan ortalama debisi 1,1 m3/sn. (34,7 hm3/yıl) olan 

Gökpınar kaynaklarının Denizli şehrine içme suyu olarak tahsisi amaçlanmaktadır. 


Çok kısa olacak şekilde koruma alanın içinde bulunduğu biyo-coğrafik bölgenin tanımı, 

karakteristik özellikleri ile ilgili bilgilere yer verilecektir. 

Sayfa 18 / 27


Baraj gölü suyunun temiz kalması için, 15.09.1995 tarih ve 08 nolu Mahalli Çevre Kurulu Kararı 

ile Gökpınar Recep Yazıcıoglu Baraj Gölü ve Su toplama Havzası Su Kirliliği ve Kontrolü 

Yönetmeligine göre koruma altına alınarak koruma alan sınır koordinatları belirlenmiştir. Su 

Kirliliği ve Kontrolü Yönetmeliği çerçevesinde koruma altına alınan Gökpınar Baraj Gölü ve Su 

Toplama Havzası baraj gölünün su toplama kapasitesini karşılamayacağı düşünülerek (kirlenen 

suların bay-pas kanalı ve ileride yapılacak kolektör hattı ile havza dışına çıkarılacak olması 

nedeniyle ) 27 km2 büyüklüğündeki Kuruçay Havzası 25.06.2002 tarih ve 06 nolu Mahalli Çevre 

Kurulu Kararı ile Gökpınar Baraj Gölü ve su toplama havzası da dahil edilmiştir. 

Gökpınar Baraj Gölü ve Su Toplama Havzası sınırları içerisinde Su Kirliligi Kontrolü 

Yönetmeliği hükümleri ve aşağıda belirtilen 15/09/1995 tarih ve 08 nolu Mahalli Çevre Kurulu 

Kararı hükümleri uygulanmaktadır. 

1- Çevre Bakanlığı, Çevre Koruma Genel Müdürlügü’nün 15/06/1995 tarih ve 920-095/3783 

sayılı Gökpınar Baraj Gölünün Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği kapsamında değerlendirilmesi 

ile ilgili olarak Denizli Valiliğine gönderdiği yazıdan önce Bayındırlık ve İskan Müdürlüğüne 

müracaatla Uzun Mesafeli Koruma Alanı içerisinde konut alanı için ön izin talebinde bulunan ve 

ilgili kuruluşlardan uygun görüş almış olanlara konut amaçlı imar planı yapımı için izin 

verilmesine, 

2- Gökpınar kaynağı ile Gökpınar Barajı arasında kalan dere kenarının Mutlak Korumaya 

alınmasına, bu bölgede yer alan ve yeni kurulacak olan balık üretme tesislerinden arıtma tesisi 

istenmesine, 

3- Şimdiye kadar yapılmış olan, harita üzerinde işaretlenmiş mevcut yapılar haricinde 

yapılaşmaya izin verilmemesine, 

4- Çukurköy Köyü (cankurtaran Belediyesi), Karataş Köyü ve Değirmen Mahallesi kanalizasyon 

hattı harita üzerinde çizilmiş olup, arıtma tesisinin Kozak Meydanı civarında yapılmasına, 

5- Kamulaştırılması istenen Karakurt Köyü için alternatif alan olarak belirlenen (Erendüzü, 

Zeytintepesi, Taslıtarla) üç yerden birinin seçilmesine, 

6- Orta ve uzun mesafeli koruma alanı içerisinde yer alan mevcut imar planlarının aynen 

korunmasına, yeni ilave imar planları yapılarak genişletilmemesine, bu durumun Bayındırlık ve 

İskan Müdürlüğü, Denizli Belediyesi, Bağbası, Kayhan, Kınıklı ve Cankurtaran Belediyelerine 

yazılı ile bildirilmesine, 

7-Gökpınar su kaynağı etrafında piknik yapılmasının kesinlikle yasaklanmasına, bu hususta 

Denizli Belediyesine yazı yazılmasına, 

8-Su Kirliligi Kontrolü Yönetmeligi koruma alanları içerisinde imar planlı bölgeler dısında yeni 

kurulacak tesislere izin verilmemesine, ilgili belediyelere, Bayındırlık ve İskan Müdürlüğüne 

gerekli duyurunun yapılmasına, 

9-Gökpınar Barajı Su Toplama Havzası içerisinde kalan mevcut tas ocaklarının isletme ruhsat 

süreleri bitiminde yeni süre verilmemesi ve yeni tas ocakları açılmasına izin verilmemesine, bu 

konuda Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına, İl Özel İdare Müdürlüğüne ve Milli Emlak 

Müdürlüğüne yazı yazılmasına, 

10-Bu Mahalli Çevre Kurulu Kararında bulunmayan konularda 4/9/1988 tarih ve 19919 sayılı 

Resmi Gazete’de yayınlanan Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulmasına karar 

verilmiştir. 

Sayfa 19 / 27

PAMUKKALE ÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESİ 

1. Alanın Resmi Adı: Pamukkale Özel Çevre Koruma Bölgesi 


Denizli linin 20 km kuzeybatısında, kendine has jeolojik yapısı ve tarihi değerleri ile öne çıkan 

bir bölge olup; Pamukkale (Ecirli), Akköy, Karahayıt, Develi ve Yeniköy yerleşim alanlarını 

içine alır. Güneyde Baba Dağları, kuzeyde Büyük Çökelez ve Küçük Çökelez Dağları 

bulunmaktadır. 

SINIR KOORDİNATLARI 

NOKTA NO BOYLAMI ENLEMİ 

1 290 06’ 08’’ 370 58’ 43’’ 

2 290 09’ 14’’ 370 54’ 58’’ 

3 290 09’ 28’’ 370 51’ 40’’ 

4 290 07’ 38’’ 370 51’ 20’’ 

5 290 02’ 53’’ 370 57’ 30’’ 

3. Alanı:66,56 km 2 


Denizli ili, Akköy ilçesine bağlı 2 belde ve 2 köyden oluşmaktadır. Bölgedeki önemli doğal 

kaynaklardan olan ve Pamukkale Travertenleri' ni oluşturan termal su kaynakları geniş bir 

bölgeyi etkilemiş olup, bu kapsamda sıcaklıkları 35-100 o C arasında değişen 17 sıcak su kaynağı 

bulunmaktadır. Özel Çevre Koruma Bölgesi içerisinde Pamukkale Travertenleri'ni oluşturan 

sıcak su kaynaklarının çıktığı fay zonunun kuzeybatısında yer alan Karahayıt Jeotermal 

Kaynakları bölgenin önemli bir sağlık ve turizm merkezi olmasını sağlamıştır. Söz konusu suların 

sıcaklığın ve kimyasal kompozisyonu farklı nitelikte olup bu durum Karhayıt Beldesi'nde 

gözlenen kırmızı travertenlerin oluşmasını sağlamıştır. Karahayıt çevresindeki yüksek jeotermal 

potansiyeli doğal dengesine uygun olarak kullanılmasını sağlamak amacıyla ÖÇK Kurumu, 

Denizli Valiliği ve MTA arasında koordineli çalışmalar yürütülmektedir. 


22.10.1990 tarih ve 90/1117 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile tespit ve ilan edilmiş, 21.11.1990 

tarih ve 20702 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır. 

6. Yerleşimler ve Nüfusları 

Akköy ilçesi, Karahayıt ve Pamukkale Beldeleri, Develi ve Yeniköy Köylerinden oluşmaktadır. 

Toplam nüfusu 10.977 kişidir. 

7. Sosyo-ekonomik-Kültürel-Tarihsel Özellikler 

Çökelez Dağı' nın güney yamacında, büyük bir kristalin kitlenin hemen önündeki kalker 

katmanların arasından çıkan termal sular, ülkemizde doğal bir anıt olan Pamukkale’yi 

oluşturmaktadır. Pamukkale Travertenleri, güneyde Kadı Deresi yakınındaki Domuz Çukuru adı 

Sayfa 20 / 27

verilen alandan başlayarak, kuzeydeki Nekrapol’ ün son mezarının yakınından akan Çatlık 

Deresi'ne kadar uzanan bir alanda gözlenir 

9. Alan Kullanımı ve Mevcut Durumu 

Özel Çevre Koruma Bölgesi içerisinde Pamukkale Travertenleri'ni oluşturan sıcak su 

kaynaklarının çıktığı fay zonunun kuzey- batısında yer alan Karahayıt Jeotermal Kaynakları 

bölgenin önemli bir saglık ve turizm merkezi olmasını sağlamıştır. Söz konusu suların sıcaklığın 

ve kimyasal kompozisyonu farklı nitelikte olup bu durum Karhayıt Beldesi'nde gözlenen kırmızı 

travertenlerin oluşmasını sağlamıştır. Karahayıt çevresindeki yüksek jeotermal potansiyeli doğal 

dengesine uygun olarak kullanılmasını sağlamak amacıyla Kurumumuz, Denizli Valiliği ve MTA 

arasında koordineli çalışmalar yürütülmektedir. 

F.4.1.13. 30.01.2002 Tarih ve 24656 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren 

“Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği”nde Belirtilen Alanlar Denizli ili dahilinde sulak alan 

niteliğinde üç yer bulunmaktadır. Uluslar arası kriterlere göre Işıklı Gölü “A Sınıfı” , Acıgöl ise 

“B Sınıfı sulak alan kapsamına girmektedir. Işıklı Gölü; ilimizin Çivril ilçesinde yer alır. Aynı 

zamanda çevresindeki su kaynakları itibariyle Büyük Menderes Nehri’nin Dinar’dan sonra ikinci 

büyük beslenme kaynağını oluşturmaktadır. 206 x 10 m3 kapasiteli olup A Sınıfı sulak alan 

niteliğindedir. Gölde tatlısu canlıları özellikle de sazan balığı çesitleri, turna tatlısu kefali ve 

ıstakoz yetiştirilmektedir. Ayrıca göçmen kuşlar için uygun bir konaklama yeri teşkil etmektedir. 

Etrafında verimli araziler bulunur. Gölün çevresinde Isıklı, Yuva, Beydilli, Gümüşsu, Süngüllü, 

Irgıllı, Beyköy, Sundurlu, Seraserli, Yalınlı, Bucak, Karamanlı, Tuğlu ve Yeniköy gibi yakın 

yerleşim alanları bulunmaktadır. Işıklı Gölü alt kesimlere yapılan dolgu set ve regülatör 

Sayfa 21 / 27

nedeniyle aynı zamanda bir baraj gölüdür. Çivril, Baklan ve Aydın Ovası’nın yağıs rejimine 

uygun sulamasına yardımcı olmaktadır. Acıgöl; Çardak ilçesi merkez ve Gemiş kasabası ile 

Afyon ili Dazkırı ve Başmakçı sınırları içerisinde bulunmaktadır. Sıg bir göldür. Yaz mevsiminde 

suyu azalır ve yer yer kurur. Uluslararası kriterlere göre “B Sınıfı” na giren sulak alandır. 

Göl suyunda yüksek miktarda sodyum sülfat (Na2SO4) bulunduğundan canlı yasamamaktadır. 

Göl suyunun tuz oranının yüksek olması ve yaz aylarında kısmen kuruması neticesinde rüzgarın 

etkisiyle tuz tozlarının yakın çevresindeki araziyi çoraklaştırdığı görülmektedir. 

Bazı kuruluşlar, sodyum sülfat üretimi için Acıgöl’den faydalanmaktadır. Ancak kurutulan göl 

sahasından çıkan tozlar sebebiyle kenar arazilerin çoraklaşması hızlanmaktadır. Çardak ilçesine 

bağlı Gemiş kasabası yakınında bulunan 1.500 lt/sn debili tatlısu kaynağı yazın göl suyunun 

tamamen yok olmasını önlemektedir. Tatlı su kaynağı etrafında yaklaşık 500 da. sazlık bir alan 

bulunmaktadır. Acıgöl’ün doğal yapısı ve çevresi; gerek kuşları için uygun bir ortam 

oluşturmaktadır Yayla (Süleymaniye) Gölü; Buldan İçesi Süleymaniye Köyü yakınında ve Sazak 

Dağı’nın 1150 m. kotundaki düzlüğünde bulunmaktadır. Göl yatağı ve sulak alan toplam sahası 

500 da.’dır. Göl flora ve fauna varlığı, kaynak sularına besleyici özellik taşıması ve ayrıca yayla 

ortamında mesirelik yer olması yönünden önemli bir göldür. Bu özelliklerin korunması için, 

Mahalli Çevre Kurulu’nca Su Kirliligi Kontrolü Yönetmeliği’ne göre 1995 yılında koruma altına 

alınmıştır. 

E.1.Altyapı 

E.1.1. Temiz Su Sistemi 

Denizli Merkez içme suyu inşaatına 1996 yılında başlanmıştır. Tesisi bünyesinde çesitli çaplarda 

36 km jütlü çelik boru ile toplam 8 adet depo ve yardımcı tesisler bulunmaktadır.Tesisi, Gökpınar 

Kaynağından keson kuyularla su alınıp toplam 1100 L/s’lik suyun H=32 m ye terfi ettirilmesi 

seklinde yapılması düşünülmüşken yapılan ekonomik hesaplar sonucunda tesis bu terfi 

kaldırılarak Gökpınar Kaynağının sedde ile menba –mansap seklinde ayrılıp , mevcut tünelden 

Sayfa 22 / 27

Denizli’ye cazibeli su verilmesi sekline çevrilmiştir.Denizli’nin bu değişikliklerden dolayı yıllık 

enerji tasarrufu yaklaşık 800 bin dolar civarındadır. Tesisin son durumu aşağıda verilmiştir: 

Tesisi Adı Bitirilen kısım 

İsale hattı 19 km 

Depolar arası baglantı hattı 15 km 

Sebeke ana ve esas boru hattı 12 km 

Terfi hattı 400 m 

Gökpınar Kaptajı su miktarı 25.000 m 3 

Gökpınar Kaptajı yüzey alanı 5500 m 2 

L.1.2. Atıksu Sistemi, Kanalizasyon ve Arıtma Sistemi 

31.12.2005 tarihi itibariyle kanalizasyon şebeke uzunluğu 341 km, yağmursuyu hattı 18 km’dir. 

01.01.2005-31.12.2005 tarihleri arasında Denizli Belediyesi kanalizasyon ekipleri tarafından 

103655m kanalizasyon hattı ve 224 m ızgara döşenmiştir. Arıtma tesisi yeri arıtılmış atıksuyun 

sulama suyu olarak değerlendirilebilmesi amacıyla, arıtma tesisinin kollektör hattı 14 nolu bacası 

ile 20 nolu bacası arasında kalan alanda yapılması uygun bulunmuştur. Denizli atıksu arıtma 

tesisinden çıkan arıtılmış atıksu DSİ’nin Çürüksu sol sahil ana sulama kanalı ile tarım alanlarına 

iletilerek sulama amacıyla kullanılacaktır. Arıtma tesisi klasik aktif çamur prosesine göre dizayn 

edilmiştir. Atıksu tesise 1.600 mm çaplı kollektör ile gelmektedir. Tesis 3 ana üniteden 

oluşmaktadır: 

1- ÖN ARITMA: Bu ünite giriş yapısı, ince ve kaba ızgara ile kum tutucu’dan oluşmaktadır. 

2- BİYOLOJİK ARITMA: Bu ünite ön çökeltim, havalandırma, son çökeltim ve 

klorlama ‘dan oluşmaktadır. 

3- ÇAMUR GİDERME: Bu ünite ise, çamur giderme ve gaz üretim tesislerinden oluşmaktadır. 

Çamur keki %30 katı madde ihtiva edecektir. Bu kek pamuk ve tütün üretiminde gübre olarak 

kullanılabilecektir. 

Izgaralar: Elle temizlemeli kaba ızgara ve mekanik temizlemeli ince ızgara olmak üzere iki 

kademeli boyutlandırılmıştır. 

Havalandırmalı Kum Tutucu: Kanalizasyon şebekesinde tesise gelen atıksuyun ön 

havalandırması ve böylece arıtmaya uygun hale getirmek, ön arıtma ünitelerinde septik 

oluşumları önlemek amacıyla havalandırmalı kum tutucular projelendirilmiştir. Ön Çökeltim 

Havuzları: Çökelebilen askıda katı maddelerin en az %90’ını giderebilmek ve tesise gelen BOİ 5 

yükünün yaklaşık %30’unu tutmak amacıyla, biyolojik arıtma ünitelerinden önce atıksu çökeltme 

havuzlarından geçirilecektir. Böylece ikinci kademeye gelen kirlilik yükü azaltılmış olur. Aktif 

Çamur Sistemi: Biyolojik arıtma ünitesi aktif çamur sistemi olarak boyutlandırılacaktır. Aktif 

çamur sistemi hidrolik bekleme süresi ortalama 6 saat olan bir havalandırma havuzu ve bunu 

takip eden çökeltme havuzundan meydana gelmektedir. Havalandırma havuzundaki hidrolik 

koşullar piston akımlı reaktör tipindedir. Son Çökeltme Havuzu: Son çökeltme havuzları 

dikdörtgen seklinde boyutlandırılmıştır. 

Sayfa 23 / 27

Klorlama: Arıtılmış atıksuyun patojen mikroorganizmalardan ve biyolojik arıtmadan kaçan 

bakterilerden arındırılması amacıyla dezenfekte edilecektir. Dezenfeksiyon kademesi, debi ölçer, 

klor dozlama ve karıştırma odası ve klor kontak tankından oluşmaktadır. Klorlama amacıyla gaz 

klor kullanılacaktır. Toplam atıksu debisinin hesaplanmasında arıtma tesisine gelen kollektörler 

ve taşıdıkları debi incelenmiştir. Denizli’nin atıksularını toplayan iki ana kolektör bulunmaktadır. 

1.600 mm’lik Ellez Deresi Kollektörü ve 600 mm’lik Bağırsak Deresi Kollektörü arıtma 

tesisi için ilk düşünülen sahaya kadar projelendirilmiştir. Ancak; arıtma tesisi sahası, arıtılmıs 

suyun DSİ Sulama Kanalı’na deşarjını mümkün kılacak bir yere alınmıştır. Bu durumda Bağırsak 

Deresi Kollektörü arıtma tesisine bağlanamamaktadır. 1.600 mm’lik Ellez Deresi Kollektörü’ne 

gelen debi toplam debinin % 91,2’si kadar olacaktır. 

2005 ve 2025 yıllarına ait atıksu bilgileri aşağıda verilmiştir. 

2005 2025 

Nüfus (kisi) 378.353 703.838 

Su Kullanımı (lt/kisi-gün) 225 225 

Su Kullanımı (m3/gün) 85.129 158.363,55 

Evsel Atık Su (m3/gün) 68.104 126.690,84 

Yagmur Suyu Sızması (m 3 /gün) 6.810 12.669,08 

Yeraltı Suyu Sızması (m 3 /gün) 25.574,4 45.664,3 

Toplam (m 3 /gün) 100.488 182.024,22 

1600 mm Kollektöre Gelen Debi (m3/gün) 91.645 166.006,08 

Endüstriyel Tesisler (m 3 /gün) 9.901,3 10.083,7 

TOPLAM ORTALAMA DEBİ (m3/gün) 101.546 176.089,78 

Projelendirmeye esas hesap debileri aşağıda verilmiştir 

2005 2025 

Proje Debisi (lt/sn) 1.692 2.806 

Max Debi (lt/sn) 2.123 3.608,79 

Min.Debi (lt/sn) 736 1.317,78 

Ortalama Debi (lt/sn) 1.333 2.137,78 

Toplam askıda katı madde yükü ile ilgili bilgiler aşağıda verilmiştir. 

2005 2025 

Toplam AKM Yükü (kg/gün) 48.308,11 89.866,05 

Ortalama Debi (m 3 /gün) 101.546 176.089,78 

AKM Konsantrasyonu 526 540 

Esdeger Nüfus Hesabı: 

Eşdeğer Nüfus Hesabı 2005 2025 

Toplam Organik Yük(kg/gün) 24.369 40.855 

KgBOI5/Kisi-gün 0,00054 0,054 

Eşdeğer Nüfus (kisi) 451.278 756.574 

1995 yılında arıtma tesisi ihalesini alan firma, tesisin inşasını tamamlamıştır. 

Sayfa 24 / 27

F:ATIKLAR 

Atık Yönetimi 

Denizli Belediyesi’nin atık bertarafı ile ilgili olarak düzenli depolama sistemine geçmek için 

yapılan çalışmalar tamamlanmış ve düzenli depolama sahası isletmeye alınmıştır. Denizli şehir 

merkezinin ve 20 komsu belediyeyi de kapsamına alan proje ile su anda 30 mahallede tüm atıklar 

kaynağından ayrılmakta, değerli atıkların geri kazanımı sağlanmakta, organik atıklar komposta 

dönüştürülmekte, değerlendirilemeyen atıklarda düzenli bir şekilde depolanmaktadır. Toplam 21 

ha’lık bir alan üzerine kurulmuş olan düzenli depolama sahasında özel atıklar için de bir bölüm 

ayrılmıştır. Projenin toplam maliyeti 10 992 775,00 Euro olup finansmanı dıs kredi ile 

sağlanmaktadır. Proje ile ilgili veriler sürekli değerlendirilip güncelleştirilmekte olup,uygulama 

ile İlimiz modern, uygun bir atık yönetimi sistemine kavuşmuştur. .Böylelikle geçmiste 

yaşanmakta olan tüm olumsuzluklar ortadan kalkmıştır. 

Katı Atık Miktarı ve Kompozisyonu 

Denizli Belediyesi sınırları içerisinde üretilen katı atık miktarı ve bileşenleri 

Denizli Merkeze Ait Katı Atık Miktarı (Tahmini) 

Evsel Atıklar 

114 296 ton/Yıl 

Komsu Belediyeler 

46.829 ton/Yıl 

Otel Atıkları ton/Yıl 

Pazar Yeri Atıkları 

1 080 ton/Yıl 

Tıbbi Atıklar 

662 ton/Yıl 

Sanayi Atıkları 

3 232 ton/Yıl 

Değerlendirilemeyen Atıklar ton/Yıl 

TOPLAM 166 090 ton/Yıl 

Denizli Belediyesi kendi sınırları ve 18 çevre belediye sınırları içerisinde kalan bölgeden çıkan 

atıkları incelemiştir. İlçeleri ile ilgili bir çalışması bulunmamaktadır. Denizli şehir merkezinin 

mevsimlere göre nüfusunda çok büyük oynamalar olmamaktadır. Bu nedenle atık miktarı 

mevsimlere göre fazla değişiklik göstermemektedir. 

Denizli'de Değerlendirilebilir Atık Miktarı Tahmini 

Denizli'de 4 kez yapılan atık ayırma çalışmalarının sonuçları, evsel atıkların içerisinde önemli bir 

kısım değerlendirilebilir atık olduğunu göstermiştir. Tabloda evsel atıkların %22'sinin 

değerlendirilebilir potansiyel oluşturduğu anlaşılmaktadır. Yıllık yaklaşık 40.000 ton organik 

içerik sıra dışı bir durum göstermektedir. Bu atığın değerlendirilmesi, anılan miktara yönelik 

olarak büyük ölçekli tesis gerektiren kompostlaştırma ile mümkündür. Alansal bazda 

uygulanacak yeşil atıkların kompostlaştırılması etkilerinin tahmini, kıyaslanabilir temel veri 

olmadığından Türkiye şartlarında imkan dışıdır. 

Sayfa 25 / 27

Tablo N.4. Denizli Kenti Evsel Çöplerin Değerlendirilebilir Atık Potansiyeli (Korsan 

Toplayıcılar Hariç) 

Madde Grubu 

Evsel 

çöp içerisinde 

oransal dağılım 

Değerli atık 

potansiyeli 


potansiyelinde 

oransal dağılım 


potansiyeli 

% ton/yıl % ton/ay 

Organik > 40mm 36.6 39.900 3.300 

Kagıt ve karton 7.2 7.850 32.3 650 

Plastik 7.5 8.180 33.6 680 

Cam 3.0 3.270 13.4 270 

Tekstil 2.2 2.400 9.9 200 

Metal 2.4 2.620 10.8 220 

Degerli atık 

Potansiyeli 

(Organik hariç) 

Denizli Belediyesi 2003 

22.3 24.320 100.0 2.020 

Geri kazanım için oldukça uygun bir atık grubunu kağıt oluşturmaktadır. Denizli'deki çöplerin 

%7'si kağıt ihtiva etmektedir. Bu ise, 8.000 ton/yıl kağıt atığı oluşturmaktadır. Türe göre ayırım 

yapılmadan geri kazanım hedeflemek teknik bakımdan yüksek maliyet gerektirir. Değerli atıklar 

içerisinde cam %3 oranı veya 3.300 ton/yıl ile metal grubunda olduğu gibi önemli bir potansiyel 

oluşturmaktadır. Tecrübeler, atık içerisindeki değerlendirilebilir potansiyelin hiçbir zaman %100 

oranında toplanamadığını göstermiştir. Ayrı toplamada gelişen atıkların yanlış torbalara 

bırakılması veya ayıklamalarda küçük ölçek ayırma güçlüğü veya kirlenme dolayısıyla belirgin 

olarak düşük bir oran ortaya çıkmaktadır. Gerçekte erişilebilen geri kazanım oranları atık grubu 

ve toplama sistemine bağlı olarak önemli ölçüde değişmektedir. 

Denizli'de evsel çöplerdeki değerlendirilebilir maddelerin toplanması bugün için yaygın olarak 

ruhsatsız toplayıcılar tarafından sürdürülmektedir. Korsan toplayıcı olarak isimlendirilen bu 

toplayıcılar, kaldırım kenarına toplanmaya hazır olarak bırakılan çöpleri karıştırarak değerli 

maddeleri toplamaktadırlar. İnceleme verilerine göre, atıkların %24'ü atık grubu olarak çevrimde 

yer almaktadır. Toplam değerlendirilebilir atık potansiyeli, bu gün için ayrılan atıklar ve korsan 

toplayıcıların ayırdığı değerli atıklardan hesaplanarak yaklaşık bir değer olarak bulunmuştur. 

Denizli'de ortaya çıkan atıklar içerisindeki değerli atık kısmı % 36,9 olarak hesaplanmıştır. 

Tablo N.5.'de Her bir madde grubu ve oranları gösterilmiştir. 

Madde Grubu 

Degerli Atık potansiyelinde oransal dagılım 

% 

Kagıt ve karton 44,38 

Naylon 5,54 

Pet 7.17 

Plastik 7,35 

Cam 5,98 

Metal 4,01 

Aliminyum 0,25 

Değerlendirilemeyen kısım 25,32 

Toplam 100 

Denizli Belediyesi (2007) 

Sayfa 26 / 27

Tahmini %24 olarak verilen geri kazanım değeri herhangi bir tartım ile doğrulanmamıştır. Söz 

konusu oran oldukça yüksektir. 

Katı Atıkların Biriktirilmesi, Toplanması, Taşınması ve Aktarma Merkezleri: 

Denizli'de çöpler genellikle evlerin ve işyerlerinin önlerinde bulunan 400 lt. hacmindeki 

konteynerlerde biriktirilmektedir. Konteynerlerin büyük olması ve vatandaşlarca kapaklarının 

açık bırakılması nedeniyle, biriktirme süresince çevreye pis kokular yayılmasına ve sinek 

üremesine uygun ortam oluşturmaktadır. Bazı semtlerde çöpler tenekelerde, plastik torbalarda ve 

varillerde biriktirilerek atık toplama aracı için alınmaya hazır hale getirilmektedir. Denizli'de 

ortaya çıkan atıkların toplanması, taşınması, değerlendirilmesi, bertarafı ve sokak temizligi gibi 

görevler belediye bünyesindeki Temizlik İsleri Müdürlüğü'nün sorumluluğundadır. İlimizde katı 

atıklar iki ayrı yöntemle toplanmaktadır. 

-Pilot Cadde Uygulaması: Şehrin merkezi caddelerinde aksam saatlerinde torbalar ile cadde 

üzerine, belli noktalara çıkartılmaktadır.Bu torbalar da hergün belediye tarafından 

toplanmaktadır. 

-400 lt Konteyner Uygulaması: Katı atık şehir genelinde yerleştirilmiş olan 400 lt’lik 

konteynerlerde biriktirilerek belli zamanlarda belediye tarafından toplanmaktadır. Denizli 

Belediyesi, katı atıkların toplanması - taşınması ve cadde-sokak temizliği isini 2005 yılından 

itibaren özel şirkete yaptırmaktadır. Çöp toplama ve cadde temizliği için sıkıştırmalı tipte 25 çöp 

toplama aracı (10 adet idare malı, 15 adet müteahhit malı) , 4 adet yol süpürme aracı, 1 adet tıbbi 

atık aracı, 1 adet vinçli atık kağıt toplama aracı kullanılmaktadır. 

Atıkların Bertaraf Yöntemleri: 

Katı Atıkların Depolanması 

2003 yılı Ekim ayında isletmeye alınan düzenli depolama sahasının tüm altyapı hizmetleri tamdır. 

Çöpün ayrışması sonucu ortaya çıkan kirlilik yükü yüksek sızıntı suları, patlama riski olan gaz 

için toplama sistemleri ve yağmur sularının toplanacağı yağmur suyu toplama havuzu 

planlanmıştır. Denizli Belediyesinin katı atık projesi kapsamındaki, düzenli depolama çalışmaları 

devam etmekte olup, bu sahada Denizli şehir merkezinin ve 20 komsu belediyenin katı atıkları 

bertaraf edilmektedir 

Denizli Belediyesi Katı Atık Tesisi 

Denizli Belediyesinin Katı Atık Projesi dahilinde kompost tesisi de yapılmıştır.2002 yılı Eylül 

ayından bu yana pazaryerlerinden çıkan organik atıkların ayrı toplanmasına başlanmıştır. 

Toplanan atıklar kompost tesisinde toprak iyileştirici malzemeye dönüştürülerek 

değerlendirilmektedir. Tesisin başlangıçtaki kapasitesi 3000 ton/ yıl olarak hesaplanmış, sağlıklı 

işletimin sağlanması ile birlikte kapasitenin 12.000 ton/ yıl ‘a çıkarılması planlanmıştır. 

Sayfa 27 / 27

denizli çevre durum raporu - Çevre Mühendisleri Odası

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?