Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
ENDOKRİN N SİSTEM S STEM<br />
FİZYOLOJİSİ<br />
DOÇ.DR.M<br />
.DR.MİTAT KOZ
Endokrin sistem<br />
Endokrin sistem bir kontrol ve düzenleme d<br />
sistemidir. Vücuttaki V<br />
3 ana fonksiyon ile<br />
yakın n ilişkilidir.<br />
1. Vücut sıvılars<br />
larındaki kimyasal maddelerin<br />
konsantrasyonunun, protein, lipit ve<br />
karbonhidrat metabolizmasının<br />
düzenlenmesi,<br />
2. Sinir sistemi ile birlikte vücudun v<br />
streslere<br />
karşı<br />
koymasına yardım m etmek,<br />
3. Seksüel el gelişim im ve üremeyi içene i<br />
alan<br />
büyüme ve gelişmenin düzenlenmesi.<br />
d
Endokrin bezler ve hormonlar<br />
Endokrin sistem endokrin bezler<br />
olarak adlandırılan doku ve<br />
organlardan oluşmu<br />
muştur.<br />
Bu bezler hormon olarak<br />
adlandırılan kimyasal maddeleri<br />
sentezleyip salgılarlar.<br />
larlar.
Endokrin Bezler<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Hipofiz bezi-Hipotalamus<br />
Tiroid bezi<br />
Paratiroid bezi<br />
Böbrek<br />
üstü bezleri<br />
Pankreas<br />
Gonadlar-cinsiyet bezleri<br />
Diğerleri<br />
Böbrekler<br />
Pineal bez<br />
Timus bezi<br />
Kalp<br />
Sindirim kanalı<br />
Plasenta
Hormonlar kimyasal yapılar<br />
larına göre g<br />
Amino asit türevleri: t<br />
<br />
<br />
<br />
3 e ayrılırlar<br />
rlar<br />
Katekolaminler trozin isimli amino asitten yapılırlar, nöronlardan n<br />
ya da adrenal bezinden salınırlar.<br />
Troid hormonları da tirozin amino asidinden türerler, t<br />
tiroid<br />
bezinden salınırlar.<br />
Melatonin triptofan amino asidinden yapılır,<br />
pineal bezinden<br />
salınır.<br />
Peptid hormonlar:<br />
<br />
<br />
Amino asit zincirlerinden oluşurlar.<br />
urlar.<br />
Hormonların n büyük b çoğunluğu peptid yapısındad<br />
ndadır.<br />
Steroid hormonlar:<br />
<br />
<br />
<br />
Lipit türevidirler. t<br />
Aldosterone, glukokortikoidler, , ve gonadal hormonlar bu<br />
guruptandır.<br />
r.<br />
Plazmada erimedikleri için i in taşı<br />
şıyıcı proteinleri vardır.<br />
r.
Hormon salgısının n kontrolü...<br />
Hormonal sekresyonlar genellikle<br />
negatif feedback sistemler ile normal<br />
seviyede tutulur.
HORMONLARIN ETKİ<br />
MEKANİZMALARI<br />
ZMALARI-1<br />
Hormonlar kan dolaşı<br />
şımına verilince, kanın n ulaştığı<br />
her yere gidebilirler.<br />
Ancak hormonlar, yalnızca belirli bir hormona<br />
özgü reseptörü olan hücreler h<br />
üzerine etkili olabilir.<br />
Bu özel reseptöre sahip hücrelere h<br />
hedef hücre h<br />
ya<br />
da daha genel olarak hedef doku veya hedef<br />
organ denir.<br />
Protein, peptid ve aminler yağda<br />
çözünmezler, bu<br />
sebeple de hücrelerin h<br />
plazma membranlarını<br />
geçemezler.<br />
emezler.<br />
Bu tür t r hormonların n reseptörleri rleri hücre h<br />
membranının dışındadır.
HORMONLARIN ETKİ<br />
MEKANİZMALARI<br />
ZMALARI-2<br />
Hormonun reseptörü ile birleşmesi hücre h<br />
içinde, i inde, ikincil<br />
haberci denilen bir bileşiğin in oluşmas<br />
masına neden olur.<br />
Hormonun hücre h<br />
içinde i inde etkisini, ikincil haberci denilen bu<br />
bileşikler ikler gösterir. g<br />
İkincil haberciler hücre h<br />
içinde i inde daha önceden<br />
programlanmış<br />
aktiviteleri hızlandh<br />
zlandırır r ya da inhibe<br />
ederler.<br />
Bu aktiviteler, bir enzimin etkisini veya protein sentezini<br />
değiştirmek ya da, bir membran kanalını açmak veya<br />
kapamaktır.<br />
Çeşitli hormonlar tarafından kullanılan lan ikincil habercilerin<br />
başlıcalar<br />
caları şunlardır.<br />
r.
İkinci haberciler<br />
Siklik Adenozin Monofosfat (cAMP)<br />
Siklik Guanozin Monofosfat (cGMP)<br />
İnozitol<br />
Trifosfat (IP3)<br />
Kalsiyum iyonları
HORMONLARIN ETKİ<br />
MEKANİZMALARI<br />
ZMALARI-3<br />
Tiroid hormonu ve steroid hormonlar yağda eridikleri için i in<br />
hücre<br />
membranını geçebilirler.<br />
ebilirler.<br />
Bu sebeple plazma membranının dışında reseptöre<br />
ihtiyaçlar<br />
ları olmadığı<br />
gibi, ikincil haberciye de ihtiyaç<br />
duymazlar.<br />
Bunun yerine yağda eriyen hormonlar sitoplazma<br />
içindeki indeki reseptörlere rlere direkt olarak ulaşı<br />
şırlar.<br />
Sitoplazma içindeki i indeki bu hormon-resept<br />
reseptör r kompleksi daha<br />
sonra hücre h<br />
nükleusuna<br />
ulaşı<br />
şır.<br />
Böylece nükleer n<br />
DNA ve gen ekspresyonunu<br />
değiştirerek hedef hücrenin h<br />
aktivitelerini yeniden<br />
programlayabilirler.
Endokrin Bezler<br />
Hipofiz bezi-Hipotalamus<br />
Tiroid bezi<br />
Paratiroid bezi<br />
Böbrek<br />
üstü bezleri<br />
Pankreas<br />
Gonadlar-cinsiyet bezleri<br />
Diğerleri<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Böbrekler<br />
Pineal bez<br />
Timus bezi<br />
Kalp<br />
Sindirim kanalı
Hipofiz bezi<br />
Beyinde hipotalamusun hemen altında<br />
bulunur.<br />
İki ayrı lobtan oluşmu<br />
muştur;<br />
<br />
<br />
Anterior lob (adenohipofiz(<br />
adenohipofiz)<br />
Posterior lob (nörohipfiz(<br />
rohipfiz)<br />
Adenohipofiz gerçek ek bir endokrin bezdir ve<br />
salgı hücreleri<br />
ihtive eder.<br />
Nörohipofiz<br />
ise hiptalamustan köken ken alan<br />
pek çok sinir ucunun sonlandığı<br />
bölümdür.
Hipofiz hipotalamus ilişkisi<br />
Hipofiz bezi kan damarları ve sinir lifleri ile<br />
hipotalamusla bağlant<br />
lantılıdır. Bu bağlant<br />
lantı sinir<br />
sistemi ile endokrin sistem arasındaki direkt<br />
bir bağlant<br />
lantıdır.<br />
Hipotalamus ile adenohipfiz arasındaki<br />
bağlant<br />
lantı hipotalamik-hipofiziel<br />
hipofiziel portal sistem<br />
adı verilen damar sistemi ile sağlan<br />
lanır.<br />
Hipotalamus ile nörohipofiz<br />
arasındaki<br />
bağlant<br />
lantı ise sinirler aracılığı<br />
ığıyla<br />
gerçekle<br />
ekleştirilir.
Hipofiz-hipotalamus<br />
ilişkisi<br />
Hipotalamus;<br />
Adenohipofizden salgılanan lanan hormonların<br />
salgılanmas<br />
lanmasını düzenleyen salgılat<br />
latıcı<br />
(releasing)) ve salgıyı durdurucu (inhibiting(<br />
inhibiting)<br />
hormonlar salgılar. lar. Bu hormonlar kan yoluyla<br />
hipofize gelir.<br />
Antidiüretik<br />
hormon (ADH) ve oksitosin<br />
hormonlarını sentezler, depolar ve<br />
nörohipofizden<br />
salgılat<br />
latır. Bu hormonlar<br />
sinirin aksonu aracılığı<br />
ığıyla hipofize gelir.
Hipotalamus-hipofiz
Adenohipofiz hormonları<br />
1. Growth hormon(GH)-Büyüme me hormonu<br />
(BH)<br />
2. Prolaktin<br />
3. Tiroid stimüle<br />
edici hormon(TSH)<br />
4. Adrenokortikotropik hormon (ACTH)<br />
5. Luteinizan hormon (LH)<br />
6. Follikül stimüle<br />
edici hormon (FSH)<br />
7. Melanosit stimüle<br />
edici hormon (MSH)
Tiroid stimüle<br />
edici hormon(TSH)<br />
TSH tiroid bezi hormonlarının<br />
sekresyonunu ve sentezini uyarır.<br />
r.<br />
TSH nın fazla salgılanmas<br />
lanması goiter (guatr)<br />
olarak isimlendirilen tirod bezinin<br />
genişlemesine yol açar. a ar.<br />
TSH sekresyonu hipotalamusta üretilen<br />
tirotropin salgılat<br />
latıcı hormon ile kontrol<br />
edilir.
Adrenokortikotropik hormon<br />
(ACTH)<br />
ACTH böbrek b brek üstü bezinden<br />
glukokortikoidler olarak adlandırılan<br />
steroid<br />
yapılı hormonların üretimini ve salgısını<br />
artırır.<br />
r.<br />
ACTH salgısı hipotalamustan salgılanan<br />
lanan<br />
kortikotropin salgılat<br />
latıcı hormon tarafından<br />
düzenlenir.<br />
Stres, isülin<br />
lin, , ADH ve diğer hormonlar<br />
kortikotropin salgılat<br />
latıcı hormon salgısını<br />
feedback mekanizmalar ile etkileyerek ACTH<br />
salgısını artırırlar.<br />
rlar.
Luteinizan Hormon (LH)<br />
Ovulasyon-Yumurtlama;<br />
overlerden olgun<br />
yumurta hücresinin h<br />
aylık peryotlar halinde<br />
salınmas<br />
nması<br />
LH ovulasyonu uyaran gonadotropik bir<br />
hormondur.<br />
LH nın hedef organı<br />
<br />
<br />
Ekeklerde testislerdeki interstitial hücreler ki bu<br />
hücreler<br />
testesteron salgılarlar.<br />
larlar.<br />
Dişilerde ilerde ise overlerdir.<br />
LH salgısı progesteron, östrojen ve<br />
testesteron gibi hormonlarla feedback olarak<br />
düzenlene<br />
gonadotropin salgılat<br />
latıcı hormon<br />
tarafından kontrol edilir.
Follikül stimüle<br />
edici hormon<br />
(FSH)<br />
FSH da bir gonadotropik hormondur.<br />
FSH dişilerde<br />
ilerde menstruel siklus boyunca<br />
ovelerde follikül hücrelerinin<br />
büyümesini ve follikül hücrelerinden<br />
östrojen salınmas<br />
nmasını uyarır.<br />
r.<br />
Erkeklerde FSH testislerde sperm<br />
üreten hücreleri h<br />
uyarır.<br />
r.<br />
Salgısı gonadotropin salgılat<br />
latıcı hormon<br />
ile kontrol edilir.
Prolaktin<br />
Prolaktinin kadınlarda iki görevi g<br />
vardır;<br />
r;<br />
1. Östrojen (dişi i cinsiyet hormonu) ile<br />
birlikte gebelikte meme bezlerinde<br />
meme kanallarının n gelişimini imini uyarır.<br />
r.<br />
2. Doğumdan sonra meme dokusunda<br />
süt üretimini uyarır.<br />
r.
Prolaktin salgısının n kontrolü<br />
Prolaktin salgısı hipotalamusta üretilip<br />
adenohipofize aktarılan iki hormon<br />
tarafından kontrol edilir;<br />
1. Prolaktin salgılat<br />
latıcı hormon<br />
2. Prolaktin salgısını durdurucu hormon
Büyüme Hormonu (BH)<br />
Tek bir özel hedef organı olmayıp p bütün b<br />
vücut bölümlerini b<br />
etkileyerek büyümeyi b<br />
uyarır.<br />
r.<br />
En belirgin etkisi çocuklarda ve<br />
adelosan dönemde doku kitlesini<br />
artırarak rarak (protein sentezi) ve hücre h<br />
bölünmesini uyararak büyümeyi b<br />
hızlandırır.<br />
r.<br />
Uzun kemiklerin epifiz plakları üzerine<br />
doğrudan etkiyerek epifiz plaklarının<br />
devamlılığı<br />
ığını sağlar.
BH yetersizliği<br />
Büyüme dönemindeki d<br />
bir kişide ide BH<br />
salgısı yetersiz olursa epifiz plakları<br />
erken kapanır r ve vücut v<br />
büyümesi b<br />
durur<br />
dwarfizm (cücelik)<br />
celik) ortaya çıkar.
BH fazlalılığı<br />
ığı<br />
Tersine BH sekresyonu adolesan dönemin<br />
sonuna doğru azalmazsa giantism (devlik)<br />
oluşur ur ve kişinin inin boyu uzamaya devam eder.<br />
BH sekresyonu normal büyüme b<br />
bittikten<br />
sonra fazla olursa akromegali (acromegaly(<br />
acromegaly)<br />
adı verilen durum ortaya çıkar.<br />
Akromegalide baştaki, ellerdeki ve<br />
ayaklardaki kemiklerde uzamadan ziyade<br />
kalınla<br />
nlaşma ortaya çıkar.
BH nın genel etkileri<br />
Protein sentez hızınıh<br />
artırır,<br />
r,<br />
Protein yıkılımını azaltır,<br />
Glikoz kullanımını azaltır,<br />
önler; enerji<br />
kaynağı<br />
olarak karbonhidrattan yağa<br />
doğru bir kayma olmasını sağlar,
Büyüme Hormonunun plazma<br />
glikozunun ayarlanmasına na etkileri<br />
Yağ Dokusu<br />
Trigliseritler<br />
↓<br />
SYA+Gliserol<br />
+<br />
Karaciğerde<br />
Glikoneogene<br />
z<br />
Glikoz<br />
↑<br />
Amino asit<br />
ve Gliserol<br />
+<br />
Büyüme Hormonu<br />
Dokular<br />
↑SYA Oksidasyonu<br />
Glikoz<br />
-
BH salgısının n kontrolü<br />
BH salgısı hipotalamusta üretilip<br />
adenohipofize aktarılan iki hormon<br />
tarafından kontrol edilir;<br />
1. Büyüme hormonu salgılat<br />
latıcı hormon<br />
2. Büyüme hormonu salgısını durdurucu<br />
hormon
Büyüme Hormonunun sekresyonunun<br />
düzenlenmesi ve etkileri<br />
Egzersiz<br />
Uyku<br />
Stres<br />
Düşük Plazma Glikozu<br />
(+)<br />
Hipotalamus<br />
Somatostat<br />
in<br />
Ön Hipofiz<br />
Karaciğer<br />
Büyüme<br />
Hormonu<br />
Somatomedinle<br />
r<br />
Protein sentezi<br />
ve büyümenin<br />
uyarılması<br />
Karaciğerde<br />
glukoneogenez<br />
artışı<br />
Glukozun<br />
dokulara<br />
girişinin<br />
engellenmesi
Nörohipofiz<br />
hormonları<br />
Nörohipofizden<br />
hipotalamusta<br />
sentezlenen 2 hormon salgılan<br />
lanır.<br />
1. Antidiüretik<br />
hormon (ADH)<br />
2. Oksitosin
Antidiüretik<br />
hormon (ADH)<br />
Antidiüretik<br />
retik: : idrar atılımını azaltan<br />
ADH diğer adıyla<br />
vazopressinin ana görevi g<br />
vücut sıvıs<br />
dengesinin düzenlenmesine<br />
d<br />
katkıda bulunmaktır.<br />
ADH nın hedef organı böbreklerdir. breklerdir.<br />
Böbreklerden su geri emilimini artırarak,<br />
rarak,<br />
idrar yoluyla su atılımını azaltır.<br />
Dehidrasyon ve koma gibi kan sıvıs<br />
miktarının<br />
azaldığı<br />
durumlarda ADH salgısı artar.
Oksitosin<br />
Oksitosin doğum esnasında<br />
nda uterus<br />
kasının n kasılmas<br />
lmasını, , doğumdan sonra<br />
da süt s t salgılanmas<br />
lanmasını uyaran bir<br />
hormondur.
Tiroid bezi<br />
Tiroid bezi boyunda trakeanın önünde nde<br />
iki lob halinde bulunur.<br />
Tiroid bezinin folliküler<br />
ler hücrelerinden;<br />
Tiroksin (tyroxine(<br />
tyroxine)(T4),<br />
Triiodotironin (triiodothyronine)) (T3)<br />
Tiroid bezinin parafolliküler<br />
ler<br />
hücrelerinden;<br />
<br />
Kalsitonin hormonları salgılan<br />
lanır.
Tiroid bezi salgısının...<br />
n...<br />
% 90 ı tiroksindir (T4),<br />
T4 ve T3 her ikisi de tirozin amino<br />
asitine iyot bağlanmas<br />
lanmasıyla oluşur.<br />
ur.
Tiroid hormonlarının n etkileri<br />
Vücudun pek çok hücresinde h<br />
hücresel h<br />
reaksiyonları hızlandırır.<br />
r.<br />
Böylece;<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Bazal metabolizma hızıh<br />
artar,<br />
Büyüme hızlanh<br />
zlanır,<br />
Çocuklarda sinir, kas ve iskelet gelişimi imi için i in şarttır<br />
Hücresel<br />
farklanma ve ve protein sentezi uyarılır.<br />
r.<br />
Karbonhidrat ve yağ metabolizması uyarılır<br />
(kalorijenik<br />
etki).
Hipertiroidi-hipotiroidi<br />
Tiroid bezi aktivitesinin artmasına<br />
hipertiroidi, , azalmasına ise hipotiroidi<br />
denir.<br />
Çocukta görülen g<br />
hipotiroidizme<br />
kretinizm denir, sinir ve kas gelişme<br />
geriliği i görülür. g r.
Tiroid hormonlarının n salgısının<br />
düzenlenmesi<br />
Tiroid hormonları TSH tarafından<br />
feedback mekanizmalar ile düzenlenir. d<br />
T4 kanda düşükse, d<br />
soğuk, stres ve gebelik gibi durumlar<br />
var ise ki bu durumlarda enerji ihtiyacı<br />
artar, TSH salgısı uyarılır, r, o da tiroid<br />
bezini uyarır.<br />
r.
Kalsitonin<br />
Kalsitonin kan kalsiyum düzeylerini d<br />
düşüren bir hormondur.<br />
Kalsitonin<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Kemik yapımını uyarır,<br />
r,<br />
Paratiroid hormon salınımını inhibe eder,<br />
kemik hücresinde h<br />
kemik yıkımınıy<br />
azaltır,<br />
kemikten kana kalsiyum geçişini ini azaltır,<br />
kandan kemiğe e kalsiyum geçişini ini artırır.<br />
r.<br />
Sonuçta kan kalsiyumunu düşürülür. d r.
Paratiroid bezler<br />
Paratiroid bezler tiroid bezinin<br />
arkasında bulunan küçük<br />
üçük k bezlerdir.<br />
Parat hormon (paratiroid(<br />
hormon)<br />
(PTH) salgılarlar.<br />
larlar.<br />
PTH kalsitoninin tersi etkilere sahiptir.<br />
Kan kalsiyum düzeylerini d<br />
artırıp, fosfat<br />
düzeylerini azaltır.<br />
Kan kalsiyum miktarı azaldığı<br />
zaman<br />
PTH artar.
Paratiroid bezler<br />
PTH nın etkileri:<br />
1. Kemik dokusunda kemik yıkılımını<br />
hızlandırarak kemikten kana Ca<br />
geçişini ini uyarır-osteoklastlar<br />
osteoklastları uyarır,<br />
r,<br />
osteoblastları inhibe eder.<br />
2. İnce bağı<br />
ğırsaklardan kana Ca ve fosfat<br />
emilimini artırır.<br />
r.<br />
3. Böbreklerden kalsiyum geri emilimini<br />
artırır.<br />
r.
Böbrek<br />
Üstü bezleri<br />
(Adrenal Bezler)<br />
Adrenal bezler böbreb<br />
breğin<br />
üst ucunda<br />
lokalize olmuşlard<br />
lardır. r.<br />
Her bir adrenal bez iki farklı bezin<br />
bileşiminden iminden oluşmu<br />
muştur<br />
<br />
<br />
Medülla<br />
(iç bölümü),<br />
adrenal medülla<br />
Kortex (dış<br />
bölüm,<br />
medüllan<br />
llanın çevresi),<br />
adrenal kortex<br />
Medülla<br />
ve kortex farklı hedef organları<br />
olan farklı hormonlar sentezler.
Adrenal kortex<br />
Kortex de 3 farklı steroid hormon<br />
sentezlenir.<br />
1. Glukokortikoidler,<br />
2. Mineralokortikoidler<br />
3. Gonadokortikoidler
Glukokortikoidler 2 tiptir;<br />
<br />
<br />
Kortizol<br />
Kortikosteron<br />
Adrenal kortex;<br />
Glukokortikoidler<br />
Glukokortikoid etkinin % 95 i kortizole<br />
aittir.<br />
Glukortikoidler karbonhidrat, protein ve<br />
yağ metabolizması için in gereklidir.<br />
Glukoneogenezi (karbonhidrat<br />
dışındaki kaynaklardan karaciğerde<br />
glikoz sentezlenmesi) uyarır.<br />
r.<br />
Allerjik reaksiyonları ve inflamatuvar<br />
cevapları baskılar.
Kortizolün plazma glikozunun ayarlanmasına<br />
na<br />
etkileri(SYA:Serbest yağ asitleri)<br />
Kortizol<br />
Kan<br />
Kas<br />
Yağ Dokusu<br />
Protein<br />
↓<br />
Amino asitler<br />
Trigliseritler<br />
↓<br />
SYA<br />
+<br />
Gliserol<br />
↑SYA<br />
Dokular<br />
↑SYA Oksidasyonu<br />
Dokulara Girişin<br />
engellenmesi<br />
Karaciğerde<br />
Glikoneogene<br />
z<br />
Glikoz<br />
↑<br />
Amino asit<br />
ve Gliserol<br />
Glikoz<br />
Glikoz
Kortizol salgılanmas<br />
lanmasının n kontrolü ve etkileri<br />
Egzersiz<br />
Kemik kırılması<br />
Yanık<br />
Stres<br />
+ +<br />
Üst beyin<br />
merkezleri<br />
+ +<br />
Hipotalamus<br />
_<br />
CRH (Kortizol sallgılatıcı (rleasing) hormon)<br />
)hormon) + +<br />
Ön hipofiz _<br />
bezi<br />
ACTH<br />
+ +<br />
Böbreküstü bezi<br />
korteksi(adrenal korteks)<br />
Kortizol<br />
Doku amino<br />
asitlerinin<br />
mobilizasyonu<br />
Serbest yağ<br />
asitlerinin<br />
mobilizasyonu<br />
Glukoneogenezi<br />
n uyarılması<br />
Glukozun<br />
dokulara girişinin<br />
engellenmesi
En önemli<br />
mineralokortikoid<br />
aldosterondur.<br />
Aldosteron sodyum, potasyum kaybı ve<br />
geri emilimi aracılığı<br />
ığıyla mineral<br />
dengesini kontrol eder.<br />
Mineralokortikoid aktivite;<br />
<br />
Adrenal kortex;<br />
Mineralokortikoidler<br />
Ter, tükrük, , idrar ve mide salgısı gibi<br />
sıvılarda sodyum geri emilimini dolayısıyla<br />
yla<br />
da su geri emilimini artırmakt<br />
rmaktır. r.
Renin-anjiotensin<br />
anjiotensin-aldosteronaldosteron<br />
sisteminin kan basınc<br />
ncı, , su ve tuz<br />
dengesinin ayarlanmasındaki ndaki rolü<br />
(-)<br />
↓Plazma<br />
Volümü<br />
(-)<br />
↑Böbrek<br />
sempatik<br />
sinir<br />
aktivitesi<br />
↓Böbrek kan<br />
basıncı<br />
(-)<br />
Total<br />
Periferik<br />
Direnç<br />
↑Su ve tuz<br />
geriemilimi<br />
Aldosteron<br />
+ + +<br />
Böbrek<br />
Hücreleri<br />
Renin<br />
Sekresyonu<br />
Plazma<br />
Anjiotensinojen<br />
Vazokonstriksiyo<br />
n<br />
BÜB<br />
korteksi<br />
Anjiotensin II<br />
Anjiotensin I
Adrenal kortex;<br />
Gonadokortikoidler<br />
Gonadokortikoidler cinsiyet organlarını<br />
etkilerler, fakat etkileri hafiftir.<br />
Bu hormonlar androjenler ve<br />
östrojenlerdir.
Adrenal Medülla<br />
Adrenal medülladan<br />
epinefrin (adrenalin) ve<br />
norepinefrin (noradrenalin)) salgılan<br />
lanır.<br />
Medüllan<br />
llanın ana salgısı epinefrindir, az<br />
miktarda norepinefrin salgılan<br />
lanır.<br />
Bu iki hormon sempatik sinir sistemini stimüle<br />
eder.<br />
Epinefrin ve norepinefrin sempatik sinir<br />
sitemine benzer etki yaparlar.<br />
Hormonal etki daha uzun sürer. s<br />
Medülla<br />
hormonları stres hormonlarıdır.<br />
r.
Katekolaminlerin Etkileri<br />
Yağ Dokusu<br />
Trigliseritler<br />
↓<br />
SYA+Glisero<br />
l<br />
Karaciğer<br />
Glikojen<br />
↓<br />
Glikoz<br />
+ +<br />
Dokular<br />
↑SYA Oksidasyonu<br />
Girişe Blok<br />
Glikoz<br />
-<br />
Katekolaminler: E/NE
Stres durumlarında...<br />
Hipofiz bezinden ACTH salgısı uyarılır.<br />
r.<br />
ACTH kas, sindirim, dolaşı<br />
şım m ve solunum<br />
sistemlerinin strese karşı<br />
koyması için in adrenal<br />
kortex ve medüllay<br />
llayı uyarır.<br />
r.<br />
<br />
<br />
<br />
Protein yıkılımıy<br />
uyarılır, r, açığa<br />
ığa çıkan amino asitler<br />
enerji kaynağı<br />
olarak veya yaralanma durumunda<br />
doku tamiri için i in kullanılır.<br />
Amino asitler karaciğerde glikoza çevrilir.<br />
Sempatik sistem etkileri artar.<br />
Uzamış<br />
stres durumlarında<br />
immün sistem<br />
baskılan<br />
lanır r ve ciddi hastalıklar ortaya çıkabilir.
Sempatik uyarılma<br />
Adrenal medülla E ve NE<br />
Kan glikozu<br />
İskelet kası kan<br />
Akışı<br />
Kalp atım<br />
hızı<br />
Kan basıncı<br />
Stres<br />
Hipotalamus<br />
Enerji ve doku tamiri<br />
İçin protein kullanımı<br />
Hiofiz bezi (ACTH)<br />
Adrenal kortex<br />
kortizol<br />
Glikoneogenez<br />
(enerji için)<br />
CRH<br />
Solunum hızı<br />
Bronşiyal<br />
dilatasyon
Pankreas<br />
Pankreas sindirim kanalına enzim<br />
salgılayan<br />
layan egzokrin bir bez ve kana<br />
hormon salgılayan<br />
layan endokrin bir organ<br />
olarak işlev i<br />
görür. g r.<br />
Hormonlar pankreasın n endokrin<br />
bölümündeki<br />
pankreatik adacıklarda<br />
sentezlenir, depolanır r ve salgılan<br />
lanır.
Pankreas hormonları<br />
Pankreatik adacıklardan;<br />
1. Glukogon (alfa hücreleri) h<br />
2. İnsülin<br />
(beta hücreleri) h<br />
3. Somatostatin (delta hücreleri) h<br />
4. Pankretaik polipeptid(F hücreleri) h<br />
sentezlenir.
Pankreas hormonları;<br />
Glukagon<br />
Glikojenin glikoza çevrilmesini<br />
(glikojenoliz)) uyararak kan glikozunu<br />
yükseltir.<br />
Yağ dokusundan yağ asidi ve gliserol<br />
salınımını uyararak enerji için i in yağ<br />
kullanımını teşvik eder.<br />
Bu nedenlerle glukagon hiperglisemik<br />
bir hormondur.
Pankreas hormonları;<br />
İnsülin<br />
İnsülin<br />
glukagonun tersi etkilere<br />
sahiptir.<br />
Dokulara glikoz girişini ini artırarak rarak kan<br />
glikoz düzeylerini d<br />
düşürür. d r.<br />
Glikozun glikojene çevrilmesini<br />
(glikogenez)) uyararak depo edilmesini<br />
sağlar.
İnsülin<br />
ve Glukagonun Etkileri<br />
Yağ Dokusu<br />
Trigliseritler<br />
↑<br />
Glikoz+SYA<br />
Karaciğer<br />
Glikojen<br />
↑<br />
Glikoz<br />
Plazma<br />
Glikozu<br />
Yağ Dokusu<br />
Trigliseritler<br />
↓<br />
SYA+Gliserol<br />
↑İnsülin<br />
Plazma<br />
Glikozu<br />
Karaciğer<br />
Amino asitler<br />
ve gliserol<br />
↓<br />
Glikoz<br />
Glikojen<br />
↓<br />
Glikoz<br />
Plazma SYA<br />
+<br />
Gliserol<br />
↑ Glukagon<br />
↑Plazma Glikozu
Kan Glikozunda<br />
Normalin Altına<br />
Düşme<br />
Kan Glikozunda<br />
Normalin<br />
Üstüne Çıkma<br />
Kan Glikozu<br />
Normale<br />
Yükselir<br />
Pankrestan<br />
Glukagon<br />
salgılanır<br />
Pankreastan<br />
İnsülin<br />
salgılanır<br />
Kan glikozu<br />
normale düşer<br />
Karaciğerde<br />
glikojen glikoza<br />
çevrilir ve kana<br />
salınır<br />
Glikoz karaciğere<br />
girer ve glikojen<br />
olarak depolanır,<br />
salınmaz
Diabetes Mellitus<br />
Pankreas beta hücrelerince h<br />
yeterli<br />
miktarda insülin<br />
üretilemediği i zaman<br />
diabetes mellitus adı verilen hastalık<br />
ortaya çıkar.<br />
Hiperglisemi:kan glikozunda yükselmey<br />
Fazla insülin<br />
hipoglisemiye yol açar. a ar.<br />
İnsülin<br />
ve glukagonun her ikisi de kan<br />
glikozu tarafından kontrol edilir.
Gonadlar: : Cinsiyet bezleri<br />
Gonadlar kadında<br />
overler erkekte ise<br />
testislerdir.<br />
Gonadlar üreme fonksiyonlarını kontrol<br />
eden hormonlar salgılarlar.<br />
larlar.<br />
Erkeklerde ana cinsiyet hormonu<br />
testesteron, , kadınlarda ise östrojen,<br />
progesteron ve relaxindir.
Testesteron<br />
Testislerin intersititiel hücrelerinden<br />
salgılan<br />
lanır.<br />
FSH ve LH ile birlikte spermatogenezi<br />
(sperm üretimi) uyarır.<br />
r.<br />
Erkek cinsiyet organlarının n gelişimi imi ve<br />
devamlılığı<br />
ığı için in gereklidir.<br />
İkincil cinsiyet özelliklerinin gelişimini<br />
imini<br />
uyarır;<br />
r;<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Yüzde ve pubik bölgede kıllanmak<br />
Larinkste genişleme<br />
Sesin kalınla<br />
nlaşması<br />
Kaslılığı<br />
ığın n artması
Östrojenler<br />
Overlerden salgınal<br />
nalırlar,<br />
Kadınlarda<br />
menstruel siklus, , meme<br />
bezlerinin gelişimi imi ve ikincil cinsiyet<br />
özelliklerinin düzenlenmesine d<br />
katkıda<br />
bulunur.
Östrojenin etkileri ve<br />
salgılanmas<br />
lanmasının n kontrolü<br />
Hipotalamu<br />
s<br />
(-)<br />
Gonadotropin Salgılatıcı Hormon<br />
(-) Ön Hipofiz Bezi (-)<br />
FSH<br />
LH<br />
Overler<br />
İnhibin<br />
Östrojen<br />
Ovum(yumurta)<br />
gelişimi<br />
Kalça ve uylukta<br />
yağ depolanması<br />
Meme gelişimi
Testosteron salgılanmas<br />
lanmasının<br />
kontrolü ve etkileri<br />
Hipotalamu<br />
s<br />
(-)<br />
Gonadotropin Salgılatıcı Hormon<br />
(-) Ön Hipofiz Bezi (-)<br />
İnhibin<br />
FSH<br />
Testisler<br />
(seminifer tüpler)<br />
LH<br />
Testisler<br />
(interstisyel hüc.)<br />
Testosteron<br />
Erkek sekonder<br />
seks karakterleri
Progesteron<br />
Progesteronda meme bezlerinin<br />
gelişimini imini ve menstruel siklusu<br />
düzenler, ayrıca gebelikte plasenta<br />
oluşumuna umuna katkıda bulunur.
Relaksin<br />
Az miktarda sentezlenir ve doğum ile<br />
ilşkilidir
Böbrekler;<br />
Diğer bezler<br />
Eritropoietin<br />
1,25 dihidroxivitamin D3<br />
Prekallikreinler<br />
Prostaglandinler ve<br />
Renin enzimini üretirler
Pineal bez;<br />
<br />
Melatonin ;deri pigmentleri ile ilişkilidir.<br />
Timus bezi<br />
<br />
Kalp<br />
<br />
<br />
Diğer bezler<br />
T lenfositlerinin oluşumu umu ile ilgili hormon<br />
ve maddeler salgılar.<br />
lar.<br />
Atriopeptin adı verilen bir hormon<br />
sentezler, depolar ve salgılar<br />
lar<br />
Atriopeptin sıvı-elektrolit dengesi ile<br />
ilşkilidir<br />
kilidir, , aşıa<br />
şırı yükselmiş kan basınc<br />
ncını ve<br />
kan mikatarını düşürür. r.
Sindirim sistemi;<br />
<br />
Diğer bezler<br />
Gastrin, sekretin ve kolesistokinin hormonları salgılan<br />
lanır.<br />
Gastrin mide mukozasından salınır r ve midenin asit<br />
salgılamas<br />
lamasını uyarır.<br />
r.<br />
Sekretin düedönum<br />
mukozasından salınır r ve<br />
pankreastan bikoarbonattan zengin sıvıs<br />
salgılatarak latarak mideden gelen içerii<br />
eriğin in asiditesinin<br />
nötralize edilmesini sağlar.<br />
Kolesistokinin de düedonumdan<br />
salgılan<br />
lanır r ve safra<br />
kesesinin kasılmas<br />
lmasını uyarır. r. Safra keseside yağ<br />
sindiriminde görev g<br />
alan safra salgısını yapar.
Diğer bezler<br />
Plasenta<br />
Plasenta gebelikte fetüsün n beslenmesi için i in<br />
gelişen<br />
en özelleşmiş bir organdır.<br />
r.<br />
Plasenta östrojen,<br />
progesteron ve human<br />
koryonik gonadotropin hormaonlarını<br />
salgılar.<br />
lar.<br />
Bu hormonlar gebeliğin in devamlılığı<br />
ığına yardım<br />
ederler.<br />
Bu hormonların n hedef organları everler,<br />
meme bezleri ve uterustur.
Endokrin bezler ve hormonları<br />
HİPOFİZ Z BEZİ<br />
Ön n Hipofiz(Adenohipofiz<br />
Adenohipofiz)<br />
1-Büyüme hormonu(BH), growth<br />
hormon(GH)<br />
2-Adrenokortikotropik<br />
hormon(ACTH)<br />
3-Tiroid<br />
stimüle<br />
edici hormon(TSH)<br />
4-Follikül stimüle<br />
edici hormon(FSH)<br />
5-Luteinleştiricitirici hormon(LH)<br />
6-Prolaktin<br />
7-Melanosit<br />
stimüle<br />
edici hormon (MSH)<br />
Arka Hipofiz(Nörohipofiz<br />
rohipofiz)<br />
1-Antidiüretik<br />
hormon(ADH)<br />
2-Oksitosin<br />
TİROİD D BEZİ<br />
1-Triiodotyronine(T3),<br />
Tyroxine(T4)<br />
2-Kalsitonin<br />
PARATİRO<br />
ROİD<br />
1-Kalsitonin<br />
BÖBREKÜSTÜ BEZİ(B<br />
(BÜB), B),<br />
Korteks<br />
1-Kortizol<br />
2-Aldosteron<br />
Medülla<br />
1-Epinefrin(E),(adrenalin)<br />
2-Norepinefrin(NE),(<br />
(NE),(Noradrenalin)<br />
PANKREAS<br />
1-İnsülin<br />
2-Glukagon<br />
OVERLER(YUMURTALIKLAR)<br />
1-Östrojen<br />
2-Progesteron<br />
TESTİSLER<br />
SLER<br />
1-Testosteron
Change language