Bitki Embriyolojisi 8
Bitki Embriyolojisi 8
Bitki Embriyolojisi 8
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Yrd.Doç.Dr. Mustafa Kemal ALTUNOĞLU
BÖLÜM 8.<br />
DÖLLENME<br />
Döllenme genel anlamda dişi gametle erkek gametin birleşmesi<br />
demektir.<br />
Şekil 8.1<br />
Tozlaşmadan sonra<br />
bamya bitkisinin<br />
pistilinden boyuna<br />
kesit (Bhojvvani ve<br />
Bhatnagar, 1979)
BÖLÜM 8.<br />
DÖLLENME<br />
Döllenme genel anlamda dişi gametle erkek gametin birleşmesi<br />
demektir.<br />
Şekil 8.1<br />
Tozlaşmadan sonra<br />
bamya bitkisinin<br />
pistilinden boyuna<br />
kesit (Bhojvvani ve<br />
Bhatnagar, 1979)
BÖLÜM 8.<br />
POLEN ÇİMLENMESİ<br />
STİGMANIN YAPI VE GÖREVİ<br />
Polenler stigmaya rüzgar, su, böcekler gibi çeşitli vasıtalarla taşınır ve<br />
burada çimlenerek polen tüplerini oluştururlar<br />
Şekil 8.2 Linum hirsutum'da A. stigmada çimlenmiş polen taneleri<br />
B. Büyütülmüş bir polen tüpü
BÖLÜM 8.<br />
POLEN ÇİMLENMESİ<br />
STİGMANIN YAPI VE GÖREVİ<br />
Polenler stigmaya rüzgar, su, böcekler gibi çeşitli vasıtalarla taşınır ve<br />
burada çimlenerek polen tüplerini oluştururlar<br />
Şekil 8.2 Linum hirsutum'da A. stigmada çimlenmiş polen taneleri<br />
B. Büyütülmüş bir polen tüpü
BÖLÜM 8.<br />
POLEN ÇİMLENMESİ<br />
STİGMANIN YAPI VE GÖREVİ<br />
Polenler stigmaya rüzgar, su, böcekler gibi çeşitli vasıtalarla taşınır ve<br />
burada çimlenerek polen tüplerini oluştururlar<br />
Şekil 8.3 A. Hypericum calycinum L. da kuru stigma ve stigmadaki polenler B.<br />
Fragaria vesca L. da nemli stigma (papillerin üzerinde stigma salgısı görülmekte)<br />
(Ciampolini, 1981'e göre Cresti ve ark., 1992'den
BÖLÜM 8.<br />
POLEN ÇİMLENMESİ<br />
STİGMANIN YAPI VE GÖREVİ<br />
Polenler stigmaya rüzgar, su, böcekler gibi çeşitli vasıtalarla taşınır ve<br />
burada çimlenerek polen tüplerini oluştururlar<br />
Şekil 8.3 A. Hypericum calycinum L. da kuru stigma ve stigmadaki polenler B.<br />
Fragaria vesca L. da nemli stigma (papillerin üzerinde stigma salgısı görülmekte)<br />
(Ciampolini, 1981'e göre Cresti ve ark., 1992'den
BÖLÜM 8.<br />
POLEN ÇİMLENMESİ<br />
STİGMANIN YAPI VE GÖREVİ<br />
Polenler stigmaya rüzgar, su, böcekler gibi çeşitli vasıtalarla taşınır ve<br />
burada çimlenerek polen tüplerini oluştururlar<br />
Şekil 8.4 A. Cymbidium bicolor'da çimlenmiş polen tetradı (Swamy, 1941). B.<br />
Elatine triandro'nm kleistogam çiçeğinin anterlerinde polen tanelerinin<br />
çimlenmesi (Frisendahl 1927' ye göre Maheshvvari, 1950'den)
BÖLÜM 8.<br />
POLEN ÇİMLENMESİ<br />
İN VİTRO POLEN ÇİMLENMESİ<br />
Polen taneleri istirahat halinde olan bitki kısımlarıdır. Sıvı alımı tanelerin<br />
şişmesine ve faaliyetine yol açar. Bu nedenle in vitro veya in<br />
vivo‘da yüksek nisbi nem polen çimlenmesi için temel<br />
gereksinimdir.<br />
1. Karbonhidratlar Beşi ortamlarında polen tanelerinin çimlenmesi<br />
için şeker daima gereklidir., Şekerin iki rolü vardır:<br />
.
BÖLÜM 8.<br />
POLEN ÇİMLENMESİ<br />
İN VİTRO POLEN ÇİMLENMESİ<br />
Polen taneleri istirahat halinde olan bitki kısımlarıdır. Sıvı alımı tanelerin<br />
şişmesine ve faaliyetine yol açar. Bu nedenle in vitro veya in<br />
vivo‘da yüksek nisbi nem polen çimlenmesi için temel<br />
gereksinimdir.<br />
Bor: İnorganik maddeler arasında bor, borik asit veya borat şeklinde,<br />
polen çimlenmesi ve tüp büyümesinde çok önemli bir etkiye<br />
sahiptir.<br />
.
BÖLÜM 8.<br />
POLEN ÇİMLENMESİ<br />
İN VİTRO POLEN ÇİMLENMESİ<br />
Polen taneleri istirahat halinde olan bitki kısımlarıdır. Sıvı alımı tanelerin<br />
şişmesine ve faaliyetine yol açar. Bu nedenle in vitro veya in<br />
vivo‘da yüksek nisbi nem polen çimlenmesi için temel<br />
gereksinimdir.<br />
Kalsiyum: Polen çimlenmesinde ve tüp büyümesinde önemli etkiye<br />
sahip olan diğer bir mineralde kalsiyumdur. Bu katyonun etkisi<br />
"Kalabalık etkisi" diye isimlendirilen etkinin incelenmesiyle ortaya<br />
.<br />
çıkar.
BÖLÜM 8.<br />
POLEN ÇİMLENMESİ<br />
İN VİTRO POLEN ÇİMLENMESİ<br />
Polen taneleri istirahat halinde olan bitki kısımlarıdır. Sıvı alımı tanelerin<br />
şişmesine ve faaliyetine yol açar. Bu nedenle in vitro veya in<br />
vivo‘da yüksek nisbi nem polen çimlenmesi için temel<br />
gereksinimdir.<br />
Enzimler: Polen tanelerinde bulunan enzimler selülaz, pektinaz ve<br />
kallazdır. Polenler çimlenme ortamına konulduktan hemen sonra,<br />
selülaz ve pektinaz tanedenTsalfrrırlar? Dıştan verildiklerinde de<br />
.<br />
enzimler tüp uzama oranını arttırırlar.
BÖLÜM 8.<br />
POLEN ÇİMLENMESİ<br />
İN VİTRO POLEN ÇİMLENMESİ<br />
Polen taneleri istirahat halinde olan bitki kısımlarıdır. Sıvı alımı tanelerin<br />
şişmesine ve faaliyetine yol açar. Bu nedenle in vitro veya in<br />
vivo‘da yüksek nisbi nem polen çimlenmesi için temel<br />
gereksinimdir.<br />
<strong>Bitki</strong> hormonları: Oksin ve giberellinlerin polen tüp büyümesini arttırdığı<br />
kaydedilmiştir, fakat etki seçilebilir derecede önemli<br />
değildir.<br />
.
BÖLÜM 8.<br />
POLEN ÇİMLENMESİ<br />
İN VİTRO POLEN ÇİMLENMESİ<br />
Polen taneleri istirahat halinde olan bitki kısımlarıdır. Sıvı alımı tanelerin<br />
şişmesine ve faaliyetine yol açar. Bu nedenle in vitro veya in<br />
vivo‘da yüksek nisbi nem polen çimlenmesi için temel<br />
gereksinimdir.<br />
Fiziksel faktörler: Polen tüp büyümesine etki eden fiziksel faktörler<br />
arasında ısı çok önemlidir. Isıdaki artış ile polen tüplerinin büyüme<br />
oranı "önemli derecede kuvvetlenir. Optimum ısı derecesi 20-<br />
.<br />
30°C'dir.
POLEN TÜPÜNÜN BÜYÜMESİ VE YAPISI<br />
Polen tüpleri polen tanelerinin çimlenme porlarından salınırlar.<br />
Polenin yapışmasından sonra su alımı, şişme, intinin dışarıya doğru<br />
çıkıntı yapmasıyla tüp oluşumu ve tüp uzaması evreleri görülür.<br />
Şekil 8.5 A. Kalloz tıpalar içeren<br />
büyüyen bir polen tüpü B. Kalloz<br />
tıpa oluşum evreleri
.<br />
POLEN TÜPÜNÜN BÜYÜMESİ VE YAPISI<br />
Şekil 8.6 Petunia hybrida'da A. Polen<br />
tüpü sitoplazmasında kalloz birikimi<br />
B. Kalloz tıpa oluşumu (ortadaki<br />
polen tüpü) C. Bir kalloz tıpa (Ünal,<br />
1982)
.<br />
POLEN TÜPÜNÜNÜN ÇEPERİ<br />
. POLEN TÜPÜNÜN ÇEPERİ<br />
Polen tüplerinin çeperi selüloz ve pektinden oluşur. Uç bölgede çeper<br />
pektin içeriği bakımından çok zengindir. Pektin taneye doğru gittikçe<br />
azalır. Polen tüpleri kallozu sentez ederler ve kalloz büyüme<br />
bölgesinin gerisinde çeperde birikir. Kalloz büyümesi durmuş polen<br />
tüplerinin uçlarında görülür. Şekil 9.5 de uyuşmazlık reaksiyonu<br />
nedeniyle büyümesi durmuş polen tüpünün ucunda kalloz birikimi<br />
görülmektedir. Büyümesi devam eden polen tüplerinin uçları kalloz<br />
içermez.
POLEN TÜPÜNÜN YOLU<br />
STİLUSUN YAPI VE GÖREVİ<br />
Polen çimlendikten sonra polen tüpleri ya stigma papillerinin yüzeyinde<br />
(Gossypium) veya çeperinin selüloz-pektin tabakası içinde büyür<br />
(Lilium) (Şekil 8.7).<br />
Şekil 8.7 Spinacia oleraceae'nin bir papil hücresinin (SP)<br />
kutikulasından giren (okla işaretli) ve hücre çeperinde büyüyen<br />
polen tüpü (Wilms, 1980)
POLEN TÜPÜNÜN YOLU<br />
STİLUSUN YAPI VE GÖREVİ<br />
Polen çimlendikten sonra polen tüpleri ya stigma papillerinin yüzeyinde<br />
(Gossypium) veya çeperinin selüloz-pektin tabakası içinde büyür<br />
(Lilium) (Şekil 8.7).<br />
Şekil 8.8 Kanallı bir stilusdan boyuna kesit (Bhojwani ve Bhatnagar,<br />
1979).
Polen Tüplerinin Büyüme Oranı<br />
Tozlaşma ve döllenme arasındaki zaman polen tüplerinin büyüme hızlarını<br />
ve katedecekleri mesafeye bağlıdır. Polen tüplerinin büyüme<br />
oranı çok değişkendir ve bir dereceye kadar gözlem anındaki çevre<br />
koşullarına bağlıdır<br />
Şekil 8.8 Kanallı bir stilusdan boyuna kesit (Bhojwani ve Bhatnagar,<br />
1979).
POLEN TÜPÜNÜN TOHUM TASLAĞINA GİRİŞİ<br />
Polen tüpünün tohum taslağına giriş yoluna bağlı olarak döllenme<br />
Porogami, Kalazogami ve Mezogami şeklinde üç tipe ayrılır<br />
Şekil 8.9 Polen tüpünün tohum taslağına giriş yolları
POLEN TÜPÜNÜN TOHUM TASLAĞINA GİRİŞİ<br />
Polen tüpünün tohum taslağına giriş yoluna bağlı olarak döllenme<br />
Porogami, Kalazogami ve Mezogami şeklinde üç tipe ayrılır<br />
Şekil 8.9 Polen tüpünün tohum taslağına giriş yolları
POLEN TÜPÜNÜN EMBRİYO KESESİNE GİRİŞİ<br />
Polen tüpünün tohum taslağına girişi ne olursa olsun tüpler embriyo<br />
kesesine daima mikropil tarafından girer<br />
Şekil 8.10 Polen tüpünün girişinden önce ve sonra sinergitlerde<br />
meydana gelen değişikliklerin şematik görünüşü. A. Tozlaşmış bir<br />
çiçekde sinergitler. B. Polen tüpü boşaldıktan sonra sinergitler. C.<br />
Polen tüpünde subterminal bir por oluşumu (Jensen ve Fisher, 1968
POLEN TÜPÜNÜN BOŞALMASI<br />
Polen tüpü sinergit sitoplazması içine iki sperm, vegatatif nukleus ve<br />
bir miktar sitoplazmayı içerdiği yedek besin maddeleri ile boşaltır.<br />
Şekil 8.10 Polen tüpünün girişinden önce ve sonra sinergitlerde<br />
meydana gelen değişikliklerin şematik görünüşü. A. Tozlaşmış bir<br />
çiçekde sinergitler. B. Polen tüpü boşaldıktan sonra sinergitler. C.<br />
Polen tüpünde subterminal bir por oluşumu (Jensen ve Fisher, 1968
SPERMLER<br />
Spermler plazma zarı ile çevrili gerçek hücrelerdir ve em ile yapıları<br />
tam olarak aydınlanmıştır
SPERMLERİN GEÇİŞİ<br />
Spermler sinergitlere gerçek hücreler halinde atılırlar, fakat bazı araştırıcılara<br />
göre sadece nukleusları dışarı göç eder<br />
Şekil 8.11 Embriyo keseside spermlerin naklini gösteren özet<br />
diyagram (Jensen, 1973
SPERMLERİN GEÇİŞİ<br />
Spermler plazma zarı ile çevrili gerçek hücrelerdir ve em ile yapıları<br />
tam olarak aydınlanmıştır<br />
Şekil 8.12 Anemone<br />
coronaria'da çifte döllenme.<br />
A. Embriyo kesesinde 2 sperm<br />
(ok iie işaretli), biri yumurta<br />
nukleusu ile diğeri sekonder<br />
nukleus ile temasta. B.<br />
Yumurta nukleusu ile sperm<br />
nukleusu temas halinde, diğer<br />
sperm kromatini ile sekonder<br />
nukleusunki karışmış durumda<br />
(Ünal, 1984)
Singami,<br />
SPERMLERİN GEÇİŞİ<br />
Premitotik tip:<br />
Postmitotik tip:<br />
Ara tip:<br />
Üçlü birleşme<br />
Şekil 8.13 Singami tipleri<br />
(Gerassimova-<br />
Navashina,1960)
Singami,<br />
SPERMLERİN GEÇİŞİ<br />
Premitotik tip:<br />
Postmitotik tip:<br />
Ara tip:<br />
Üçlü birleşme<br />
Şekil 8.14 Anemone<br />
coronaria'da üçlü birleşme. A.<br />
Polar nukleuslar B-D. Polar<br />
nukleusların birleşmesi E-H.<br />
Sekonder nukleusun spermle<br />
birleşmesi İ. Nukleolusların<br />
birleşmesi J-L. Primer<br />
endosperma nukleusu (Ünal<br />
1984)
ANORMALLİKLER<br />
Polispermi<br />
Embriyo kesesine ikiden fazla spermin girmesi demektir. Bu durum bir<br />
polen tüpünde ikiden fazla spermin oluşması veya bir embriyo<br />
kesesine birden fazla polen tüpünün girmesi ile olur.
Daimi ve dallanmış polen tüpleri<br />
ANORMALLİKLER<br />
Angiospermlerde polen tüpü normal olarak dallanma göstermez ve<br />
döllenmeden hemen sonra körelirler.
Change language