Bölüm 2: Ölçme ve ölçü aletleri

Bölüm 4: Temel elektrik kanunları
A. Ohm ve Kirşof kanunları
1. Ohm kanunu: 1828 yılında George Simon Ohm (1789-1854) tarafından ortaya konan
denkleme göre, bir alıcıya uygulanan gerilim arttıkça, devreden geçen akım da artmaktadır. Alıcının
direnci artırıldığında ise geçen akım azalmaktadır.
Başka bir deyişle,
1 ohm: 1 V uygulanmış devreden 1 A'lik akım geçmesine izin veren direnç miktarıdır.
U
V
V
I I
VR R
I
R
R
I
Şekil 4.1: Ohm kanununun değişkenlerinin üçgen içinde gösterilişi
Ohm kanununda ortaya konan değişkenlerin birbiriyle ilişkisi şekil 4.1'deki ohm üçgeniyle
özetlenebilmektedir. Bu üçgene göre, hesaplanmak istenen değerin üzeri parmak ile kapatılarak
denklem kolayca çıkarılabilir. Bu yaklaşıma göre,
V = I.R [V], I = V/R [A], R = V/I [Ω] eşitlikleri karşımıza çıkar.
Ohm kanunuyla ilgili örnekler
Örnek: Elektrikli soba 220 V gerilim altında 5 A akım çekmektedir. Sobanın direncini bulunuz.
Çözüm: R = V/I = 220/5 = 44 Ω
Örnek: Lâmbanın direnci 100 Ω'dur. 220 V gerilim uygulandığında alıcıdan geçen akımı bulunuz.
Çözüm: I = V/R = 220/100 = 2,2 A
Örnek: Direnci 60 Ω olan bir reosta üzerinden 4 A akım geçmektedir. Reosta üzerinde düşen
gerilimi bulunuz.
Çözüm: V = I.R = 4.60 = 240 V
2. Ohm kanunu deneyi: Ohm kanununu deneyle
açıklamak için şekil 4.2'de verilen devre kurulur.
Devrede direnç sabit tutularak uygulanan gerilim bir kaç
kez değiştirilip ampermetre ve voltmetrenin gösterdiği
değerler kaydedilir.
Alınan değerler incelendiğinde alıcıya uygulanan
gerilim yükseldikçe devreden geçen akımın da arttığı
görülür. Devrede gerilim sabit tutularak direnç
artırılacak olursa akımın azaldığı görülür.
Deney sonucunda şu yargılara varabiliriz:
Alıcıya uygulanan gerilim arttıkça geçen akım
artmaktadır.
Alıcının direnci artıkça geçen akım azalmaktadır.
ototransformatör
ya da reosta
şalter
AC ya da DC
Şekil 4.2: Ohm kanunu
deneyinin bağlantı şeması
R x
B. Kirchhoff (Kirşof) kanunları
Seri bağlı dirençli devrede gerilimlerin, paralel bağlı direnç devresinde akımların bir kurala bağlı
olduğu ilk kez Kirchhoff adlı bilgin tarafından ortaya konmuştur.
23
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com