You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
SANDIK<br />
GÖZLEMCİLERİ<br />
BİLGİLENDİRME<br />
NOTU<br />
Bu yazıda 30 Mart 2014 yerel seçimlerinde sandık<br />
müşahitlerinin nelere dikkat etmesi gerektiği görev ve yetki<br />
alanları, hangi durumların usulsüz olduğu, bir usulsüzlükle<br />
karşılaşıldığında neler yapılması gerektiği hakkında bilgiler<br />
mevcuttur.<br />
Seçimlerin şeffaf ve kanunlara uygun bir şekilde yapılıp<br />
tamamlanabilmesi için, kasten veya yanlışlıkla yapılabilecek<br />
hatalı uygulamalara engel olmaya çalışmak secim kanunu<br />
tarafından bizlere tanınmış bir haktır. Bu hususta en önemli<br />
görev, sandık görevlilerine ve yine sandık başındaki<br />
müşahitlere, yani gözlemcilere aittir. <strong>Sandık</strong> kurulu üyelerinin<br />
ve müşahitlerinin görev ve sorumlulukları farklıdır.<br />
<strong>Sandık</strong> kurulu üyeleri, oy verme, sayım ve dokum işlerini<br />
yürüten kurulu oluştururlar. Müşahitler ise, itiraza yetkili<br />
gözlemcilerdir. Bu yüzden müşahitlere “gözlemci” de denilebilir.<br />
Bu çalışma, sandık kurulu üye ve müşahitlerinin secim günü ve<br />
sonrasında dikkat etmeleri gereken hususlar üzerine bilgi<br />
vermektedir.<br />
1
İÇİNDEKİLER:<br />
1) GİRİŞ<br />
- <strong>Sandık</strong> alanı, sandık çevresi, oy sandığı kavramları<br />
- <strong>Sandık</strong> çevresinde kimler bulunur?<br />
2) SANDIK CEVRESİNDEKİ GÖREVLİLER<br />
- <strong>Sandık</strong> kurulu kimlerden oluşur?<br />
- <strong>Sandık</strong> kurulunun görevleri nelerdir?<br />
- “Müşahit” kime denir, görevleri nelerdir?<br />
- <strong>Sandık</strong> kurulu üyelerinden gelmeyen olursa ne olacak?<br />
- Müşahidin oy kullanması<br />
3) SEÇİM GÜNÜ SANDIK ÇEVRESİ YASAKLARI VE<br />
KURALLAR<br />
- Seçim günü yasakları<br />
- Görevli olmayan yabancı şahıslar<br />
- Telefon, ses ve görüntü kayıt cihazı<br />
- Telefonla görüşme yasağı<br />
- <strong>Sandık</strong> kurulunca çağrılmamış, üniformalı güvenlik<br />
görevlileri<br />
- Medya sandık alanına girebilir mi?<br />
4) SEÇİM GÜNÜ SEÇİM ÖNCESİ SORUMLULUKLAR<br />
- <strong>Sandık</strong> başına saat kaçta geleceğiz?<br />
- Yemin<br />
5) SECİM GUNU OY VERME VE ÖNEMLİ HUSUSLAR<br />
- Oy verme ne zaman başlar?<br />
- Kimler oy kullanabilir?<br />
- Kimlik tespiti<br />
- Oy verme sırasında nelere dikkat edeceğiz?<br />
- Fiil ehliyeti bulunmayan yaşlı kişiler ve/veya zihinsel<br />
engelli kişiler oy kullanabilirler mi? Böyle bir durumda<br />
nelere dikkat edeceğiz?<br />
- <strong>Sandık</strong> seçmen listesinde adları yazmayan kişiler, o<br />
sandıkta oy kullanabilirler mi?<br />
- Oy verme işleminin biteceği saat geldiğinde hala seçmen<br />
varsa ne olacaktır?<br />
- Oy kullanma bitiminin ilanı<br />
6) OY DOKUMU VE SAYIMI<br />
- Başlamadan önce<br />
- Oylar sayılmadan önce neler yapılır?<br />
- <strong>Sandık</strong> açılıyor!<br />
- Zarflar geçerli mi?<br />
- <strong>Sandık</strong> kurulu başkanı, pusulaların sayımı ve dokumu için<br />
görev dağılımı yapar.<br />
- Hangi oy pusulaları geçersizdir?<br />
7) SONUÇ İLANI VE SORUMLULUKLAR<br />
- Sonucun ilanı<br />
- Tutanağa geçirilecek bilgiler nelerdir<br />
- Pusula ve secim araçlarının teslimi<br />
8) İTİRAZ VE ŞİKÂYETLER<br />
- İtiraz ve şikayet aynı şey midir?<br />
- İtiraz<br />
- Şikayet<br />
- Sonuç<br />
2
ÖNEMLİ NOT<br />
<strong>Sandık</strong> Görevlisi olmak için ise Yüksek Secim Kurulu tarafından<br />
görevlendirilmek ya da bir siyasi parti tarafından görevlendirilmek<br />
gerekmektedir.<br />
1)GİRİŞ<br />
- SANDIK ALANI, SANDIK CEVRESİ, OY SANDIĞI<br />
KAVRAMLARI<br />
<strong>Sandık</strong> alanı ve sandık çevresi, farklı alanları ifade etmektedir.<br />
<strong>Sandık</strong> çevresi, sandığın çevresindeki 15 metre yarıçaplı alandır.<br />
(<strong>Sandık</strong> alanına göre daha küçük bir çevre) <strong>Sandık</strong> alanı ise, sandık<br />
kurulunun görev yaptığı yer merkez olmak üzere 100 metre yarı çaplı<br />
alandır. (<strong>Sandık</strong> çevresine göre daha geniş bir alan) Oy <strong>Sandık</strong>ları;<br />
şeffaf, ısıya ve kırılmaya dayanıklı, sert plastikten yapılır. Oy<br />
sandıklarının ve oy verme kabinlerinin üzerinde Yüksek Secim<br />
Kurulu ibaresi ve filigranı bulunur.<br />
- SANDIK ÇEVRESİNDE KİMLER BULUNUR?<br />
Bir sandık çevresinde ve alanında, siyasi partilerin hem sandık<br />
kurulu üyeleri hem de müşahitleri (<strong>gözlemcileri</strong>) görev yapar. <strong>Sandık</strong><br />
kurulu üyelerinin ve müşahitlerinin görev ve sorumlulukları farklıdır.<br />
<strong>Sandık</strong> kurulu üyeleri, oy verme, sayım ve dokum işlerini yürüten<br />
kurulu oluştururlar. Müşahitler ise, siyasi partilerin itiraza yetkili<br />
<strong>gözlemcileri</strong>dir. Bu yüzden müşahitlere “gözlemci” de denilebilir.<br />
2) SANDIK CEVRESİNDEKİ GÖREVLİLER<br />
- <strong>Sandık</strong> kurulu kimlerden oluşur?<br />
Şehirlerde; bir başkan ve bir memur üye ile, son milletvekili<br />
seçiminde en çok oy alan beş partinin belirleyeceği birer üyeden<br />
oluşur. Köylerde ise, memur üye olmaz. Onun yerine köy ihtiyar<br />
meclisi üyeleri arasından kura çekilerek bir üye belirlenir. <strong>Sandık</strong><br />
kurulu üyeleri, sandık başında resmi görev yapar. Oy pusulasını ve<br />
zarfı vatandaşa veren, kimlik kontrolü yapan, secim bittikten sonra<br />
sandığı açıp oyları sayan ve tutanağı düzenleyen kurulun üyeleridir.<br />
Başkan ve memur üye ise, İlçe Seçim Kurulu tarafından, genellikle<br />
kamu görevlileri olan öğretmenler arasından atanır.<br />
- <strong>Sandık</strong> kurulunun görevleri nelerdir?<br />
<strong>Sandık</strong> Kurulu<br />
• Secim için on hazırlıkları yapar,<br />
• Secim sırasında kimlik kontrolü yapar,<br />
• Oy pusulasını ve zarfı vatandaşa verir,<br />
• Oy verme işleminden sonra seçmenin imzasını alır,<br />
• Secim bitiminde sandığı açıp oyları sayar,<br />
• <strong>Sandık</strong> sonuç tutanağını düzenler,<br />
• İtirazları karara bağlar,<br />
• Sonuç tutanağı, diğer malzemeler ve belgeleri İlce Secim Kurulu<br />
Başkanlığı’na ulaştırır.<br />
• Kısacası sandık kurulu, secim günü tüm sandık işlemlerini yürütür.<br />
<strong>Sandık</strong> çevresinde düzeni bozan, iş yapılmasını engelleyen, kişileri<br />
önce sandık kurulu başkanı uyarır. Uyarı dikkate alınmazsa sandık<br />
kurulu başkanı kolluk kuvvetlerini çağırarak düzeni sağlar. <strong>Sandık</strong><br />
kurulu başkanı bu görevini yapmazsa, sandık kurulunun üyeleri<br />
tarafından hemen İlce Secim Kurulu’na bildirilir. Böyle durumlarda,<br />
sandık kurulu üyeleri kolluk çağırma yetkisini sandık başkanı yerine<br />
kullanmalı ve bunu da tutanağa geçirmelidir.<br />
3
- “Müşahit” kime denir, görevleri nelerdir?<br />
<strong>Sandık</strong> başı işlemlerini takip etmek üzere, siyasi partilerin ve<br />
bağımsız adayların belirleyip, İlce Secim Kurulu’na sunacağı yetkiliye<br />
“müşahit” veya “gözlemci” denir. Müşahit, secimin tarafsız bir şekilde<br />
yürütülüp yürütülmediği, sandık kurulunun görevini gerektiği şekilde<br />
yapıp yapmadığı gibi hususları denetler. Gerekirse itiraz hakkını<br />
kullanır, ilgilileri olası sorunlardan haberdar eder. Ortak Sol Aday<br />
sandık müşahitleri secim bitip oylar sayıldığında, oy sayılarının<br />
yazıldığı mühürlü tutanağın bir örneğini Ortak Sol Aday tarafından<br />
görevlendirilen gönüllü bina sorumlusuna ulaştırır. Eğer sandık<br />
kurulu başkanından sandık tutanağının ıslak imzalı bir kopyasını<br />
alamaz ise, bina içine asılan tutanağın fotoğrafını çekerek Ortak Sol<br />
Aday iletişim adresine e-posta yolu ile ulaştırır. Ayrıca secim<br />
sürecinde yaşanabilecek aksaklıkları ve gözlemlerini Ortak Sol Aday<br />
tarafından hazırlanacak gözlem raporuna katkı sağlamak amacı ile<br />
yine Ortak Sol Aday iletişim adresine bildirir.<br />
- Müşahidin sandık başında bulunma hakkı<br />
Secim surecinin başından itibaren, müşahitlerin de, tüm işlemleri<br />
takip etmek ve denetlemek, tutanağa geçirmek ve gerektiği yerlerde<br />
itiraz etmek üzere sürekli sandık çevresinde kalma hakkı vardır. Bu<br />
yasal hak, hiçbir şekilde engellenemez.<br />
DİKKAT<br />
Secim günü, bir siyasi parti onaylı “Müşahit Görev Belgesinin”<br />
düzenlenerek müşahidimize verilmesi ÇOK ÖNEMLİDİR!<br />
Müşahidimiz, bu belge ile görevini yapabilecektir. <strong>Sandık</strong><br />
<strong>gözlemcileri</strong>ne hangi partiye ait Müşahit Görev Belgesi verileceği<br />
secim günü tamamen lojistik ve organizasyonel dağılıma göre<br />
belirlenecektir. Siyasi partilerden görev belgesi temini tamamen<br />
hukuki prosedürlere uygunluk nedeniyle gerekmektedir.<br />
Her vatandaş Müşahit Görev Belgesi olmadan da sandık<br />
başında gözlemci olarak bulunabilme hakkına sahiptir. Ancak<br />
belgesiz olarak resmi itiraz hakkına sahip olmayacaktır. Aynı<br />
zamanda belgesiz gözlemciler, <strong>Sandık</strong> Kurulu Başkanı’nca<br />
sandık çevresinden uzaklaştırılma riski taşımaktadır. O nedenle<br />
biz Ortak Sol Aday gönüllülerine siyasi partiler kanalıyla temin<br />
edeceğimiz Müşahit Görev Belgesini taşımalarını önemle<br />
önermekteyiz.<br />
- <strong>Sandık</strong> kurulu üyelerinden gelmeyen olursa ne olacak?<br />
Eğer sandık kurulu üyelerinden eksik varsa; gelmeyen üye yerine,<br />
aynı partinin gönderdiği yedek üye geçer.<br />
- <strong>Sandık</strong> kurulu, yedek üyelerden de tamamlanamaz ve 3<br />
kişinin altına düşerse ne olacak?<br />
<strong>Sandık</strong> başkanı bu eksikliği “okuryazar herhangi bir seçmeni” kurulda<br />
görevlendirerek gidermek zorundadır.<br />
DİKKAT<br />
Böyle bir durumla karşılaşılırsa, müşahit, mutlaka sandık kuruluna<br />
başvurmalı ve kurulda asıl üye olma imkânını kullanmalıdır.<br />
- Müşahidin oy kullanması<br />
Müşahidimiz, kendi oy kullanacağı sandıktan başka bir sandıkta<br />
görev alacak olabilir. Bu durumda, gün içerisinde uygun bir zamanda<br />
oyunu kullanmaya gidip, görevli olduğu sandığa geri dönmelidir.<br />
<strong>Sandık</strong> kurulu üyeleri ise, zaten görevli oldukları sandıkta oy<br />
kullanırlar. Müşahitler belirlenirken, müşahide en uygun sandıkta<br />
(tercihen oy kullanacağı) görev verilmesine özen gösterilmelidir.<br />
Görev <strong>bilgilendirme</strong>lerinde gönüllülerimize telefon veya e-posta ile<br />
ulaşılabilir. Bu yüzden, üyelerimizin kayıtlarındaki bilgilerini güncel<br />
tutmaları önemlidir.<br />
4
3)SEÇİM GÜNÜ SANDIK ÇEVRESİ YASAKLARI VE<br />
KURALLAR<br />
- Seçim günü yasakları<br />
Secim günü için bazı yasaklar on görülmüştür. <strong>Sandık</strong> kurulu üyeleri<br />
ve müşahitlerin, bu yasaklar hakkında bilgilenmeleri gerekir.<br />
Propaganda yasağı Secim gününden bir gün önce saat 18:00’den<br />
itibaren propaganda yasağı başlar. Alkol yasağı Oy verme günü,<br />
alkol yasağı vardır ve uyulması zorunludur. Silah yasağı Oy verme<br />
günü, emniyet ve asayişi korumakla görevli olanlardan başka hiçbir<br />
kimse, koy, kasaba ve şehirlerde silah taşıyamaz.<br />
- Görevli olmayan yabancı şahıslar<br />
<strong>Sandık</strong> çevresinde, sandık kurulu başkan ve üyeleri, adaylar,<br />
milletvekilleri, o sandık bölgesinde kayıtlı seçmenler ve görevli<br />
müşahitler ile bina sorumluları ve çağrı üzerine gelen görevli kolluk<br />
güçlerinden başka kimse bulunamaz.<br />
- Telefon, ses ve görüntü kayıt cihazı<br />
Seçmenlerin yanlarında telefon, fotoğraf makinesi, herhangi bir kayıt<br />
cihazı var ise oy vermeden önce sandık görevlilerine bu cihazların<br />
tümünü bırakmaları gerekir.<br />
- Telefonla görüşme yasağı<br />
<strong>Sandık</strong> çevresinde sadece sandık kurulu üyeleri yalnızca görevleri ile<br />
ilgili telefon görüşmesi yapabilirler. Diğer kimselerin sandık<br />
çevresinde telefon görüşmeleri yapmaları yasaktır.<br />
- <strong>Sandık</strong> kurulunca çağrılmamış, üniformalı güvenlik<br />
görevlileri<br />
Secimin güvenliğini sağlamakla görevli kolluk güçleri dışında, özel<br />
güvenlik görevlileri ve belediye zabıtaları gibi görevliler de dahil<br />
olmak üzere resmi üniforma ve silah taşıyan kimseler sandık alanına<br />
giremezler.<br />
- Medya sandık alanına girebilir mi?<br />
Medya mensuplarının sandık çevresinde sandık başı işlemlerine<br />
engel olmamak şartıyla, haber amacıyla görüntü ve bilgi elde<br />
etmeleri serbesttir.<br />
4)SEÇİM GÜNÜ SEÇİM ÖNCESİ<br />
SORUMLULUKLAR<br />
- <strong>Sandık</strong> başına saat kaçta geleceğiz?<br />
<strong>Sandık</strong> Kurulu Başkanı, İlce Secim Kurulu’ndan aldığı oy pusulası,<br />
sandık, torba, seçmen listesi, mühür vs. gibi oy verme araçlarını, oy<br />
verme zamanı başlamadan bir saat önce saat 07.00’de sandığın<br />
konulacağı yerde hazır bulundurmak zorundadır.<br />
DİKKAT<br />
Gerekli kimlik ispatından gecen yetkililer dışında, başka hiç kimse<br />
ilgili sandık başında bulunamaz ve sabah hazırlıklar sırasında odaya<br />
alınamaz. Saat 07.00’de sandık başında olmak çok önemlidir. Aksi<br />
halde, “sandığın boş şekilde mühürlenmesi ve oy pusulalarının<br />
sayılıp ayrılması ve mühürlenmesi gibi” önemli işlemlerin kontrol<br />
edilememesi söz konusu olacak ve oy güvenliği riske girecektir.<br />
5
- Yemin<br />
<strong>Sandık</strong> kurulunda yer alan başkan ve üyeler önce, “hiçbir tesir<br />
altında kalmadan görevlerini doğru ve dürüst yapacakları”<br />
konusunda yemin ederler. And içme, sandığı yerleştirme, kapalı oy<br />
verme yerini düzenleme işleri bittikten sonra, oy pusulaları sayılır,<br />
her birinin üzerine sandık kurulu mührü basılır. Böylece üzerinde<br />
sandık kurulunun mührü bulunan oy pusulalarının sayısı tespit edilir.<br />
DİKKAT<br />
Boş oy pusulaları ve zarfları ile çuval hiçbir gerekçe ile önceden<br />
açılamaz ve işlem yapılmış, mühürlenmiş, hazırlanmış olarak secim<br />
günü sandığa getirilemez. Boş oy pusulası ve zarfları ile çuvalların<br />
açılmasından başlanarak tüm işlemler, sandık kurulu ve müşahitler<br />
kontrolünde yapılmalıdır! Bu işler tamamlandığında ve saati<br />
geldiğinde, oy verme işlemine geçilir.<br />
5)SECİM GUNU OY VERME VE ÖNEMLİ<br />
HUSUSLAR<br />
- Oy verme ne zaman başlar?<br />
YSK’nın bildireceği istisnai haller dışında saat 08.00’de başlar ve<br />
17.00’de biter.<br />
- Kimler oy kullanabilir?<br />
İstisnai haller dışında, ancak sandık başında bulunan “sandık<br />
seçmen listesinde” adı yazılı olan kişiler oy kullanabilirler.<br />
- Kimlik tespiti<br />
Seçmen, TC. Kimlik numarası yazılı olan nüfus cüzdanı, pasaport,<br />
evlenme cüzdanı, sürücü belgesi vs. resmi belgeler ile kimliğini<br />
kanıtladıktan sonra oy kullanabilir.<br />
DİKKAT<br />
Fotoğraflı ve TC kimlik numaralı olarak belirtilen kimlik tiplerinden biri<br />
ile kimlik tespiti yapılamayanlar oy kullanamazlar.<br />
- Oy verme sırasında nelere dikkat edeceğiz?<br />
Gebeler, hastalar, engelliler, yaşlılar sıra ile bekletilmeden oylarını<br />
kullanırlar. Güvenlik görevlilerinin de bekletilmeden oy<br />
kullanmalarına izin verilir. <strong>Sandık</strong> başında seçmene; vereceği oy<br />
hakkında hiç kimse müdahale, telkin ve tavsiyede bulunamaz. Hiçbir<br />
seçmen oyunu kullandıktan sonra sandık başında kalamaz. Görme<br />
engelliler, elleri eksik olanlar, felçliler veya bu gibi bedeni sakatlıkları<br />
olanlar, akrabaları ya da başka bir seçmen yardımıyla oylarını<br />
kullanırlar. Bir seçmen birden fazla engelliye yardım edemez. Okuryazar<br />
olmayanlara sandık alanında başkaları yardımda bulunamaz.<br />
Bu durumdaki seçmen talep ederse ancak sandık kurulu başkanı<br />
gerekli açıklamada bulunur. Seçmen kapalı oy verme yerinden<br />
çıkmadıkça hiç kimse oraya giremez. Oy pusulasını hazırlamak için<br />
gerekli normal sureden fazla kapalı oy verme yerinde kalan<br />
seçmenler kurul başkanı tarafından uyarılır. Bu uyarıya rağmen<br />
kapalı oy verme yerinden çıkmayan seçmen oradan görevlilerce<br />
çıkartılır.<br />
DİKKAT<br />
<strong>Sandık</strong> kurulu üyeleri ve müşahitler, oy kullanma suresince asla<br />
sandık başından ayrılmayacaklardır. Zaruri ihtiyaçlar aynı anda değil<br />
donuşumu olarak giderilmelidir. Oy kullanan seçmen sandığa oyunu<br />
attıktan sonra, seçmen listesinde adının karşısını imzalar. İmza<br />
atamayanların sol elinin başparmağının izinin alınmasıyla yetinilir. Bu<br />
parmağı olmayan seçmenin hangi parmağı bastığı yazılır, hiç<br />
parmağı olmayan seçmenin durumu adı karşısına yazılıp başkan<br />
tarafından imzalanır.<br />
6
- Fiil ehliyeti bulunmayan yaşlı kişiler ve/veya zihinsel<br />
engelli kişiler oy kullanabilirler mi? Böyle bir durumda<br />
nelere dikkat edeceğiz?<br />
Zihinsel engelli vatandaşların ve ayırt etme ehliyeti bulunmayan<br />
yaşlıların kanunen oy kullanma hakları yoktur. Böyle bir durumdan<br />
şüpheleniyorsanız, oy verecek kişiye adını soyadını, orada ne için<br />
bulunduğunu sorunuz. Sorunuza bu kişinin bizzat kendisinin cevap<br />
vermesi gerekmektedir. Eğer bu kişiyi başka bir kişi getirdiyse ve<br />
refakat ediyor ise, onun yerine cevap vermesine izin vermeyiniz.<br />
Ayrıca, bu kişinin paravana kendisinin gitmesine ve yanında başka<br />
bir kişinin bulunmamasına dikkat ediniz.<br />
- <strong>Sandık</strong> seçmen listesinde adları yazmayan kişiler, o<br />
sandıkta oy kullanabilirler mi?<br />
Normal olarak hayır. Ancak bu kuralın istisnaları vardır:<br />
• Milletvekilleri,<br />
• <strong>Sandık</strong> Kurulu Üyeleri,<br />
• O sandık alanında görevli kolluk kuvvetleri ve bina sorumluları,<br />
• İlce Secim Kurulu’nca <strong>Sandık</strong> Kurulu Başkanını ulaştırma görevi ile<br />
görevlendirilmiş kişiler, kendilerine ait kimlik bilgileri ile seçmen bilgi<br />
kağıtlarını gösterip teslim ederek, kendi kütüklerinin kayıtlı olduğu<br />
sandıktan başka bir sandıkta oy kullanabilirler.<br />
DİKKAT<br />
Geçmiş seçimlerde, seçmen bilgi kağıdı ile başka bir sandıkta oy<br />
kullanabilen bazı görevlilerin “mükerrer oy” kullanma girişiminde<br />
bulundukları yolunda duyumlar alınmıştır. Bunu önlemek için,<br />
görevlendirme belgesi ile oy kullanmaya gelen kolluk ve diğer görevli<br />
personelin, müşahidimizin sandığında oy kullanmaları halinde,<br />
müşahidimiz derhal oy kullanan görevlinin ibraz ettiği belgeyi kontrol<br />
etmeli, isim, TC. No. ve görevini not alarak ilce sorumlularına bu<br />
bilgileri derhal bildirmelidir. Böylece, izleme merkezinde bu gibi kendi<br />
sandığı dışında oy kullanan kişilerin bilgileri toplanacak ve mükerrer<br />
oy kullanmaları halinde bu durum ortaya çıkarılabilecektir.<br />
DİKKAT<br />
İLÇE SEÇİM KURULLARINCA VERİLMİŞ BELGESİ OLMAYAN<br />
HİÇBİR GÖREVLİ<br />
VE SORUMLU, KENDİ SANDIĞI DIŞINDA OY KULLANAMAZ.<br />
- Oy verme işleminin biteceği saat geldiğinde hala seçmen<br />
varsa ne olacaktır?<br />
Bitiş saati geldiği halde, sandık başında oy vermek için bekleyen<br />
seçmen varsa, bunlar sandık başkanı tarafından sayılır, kimlikleri<br />
tespit edilir ve sıra ile oyları kullandırılır. Oy verme bitiş saatinden<br />
sonra sandık başına gelen seçmen oy kullanamaz.<br />
- Oy kullanma bitiminin ilanı<br />
Oy verme işlemi bittiğinde, kurul başkanı bunu yüksek sesle ilan eder<br />
ve oylamanın bittiğini tutanak defterine geçirir. <strong>Sandık</strong> seçmen<br />
listesinde olanların tümü oyunu kullanmış olsa bile oy verme<br />
işleminin sona erme saatinden önce sandıklar açılamaz.<br />
6)OY DOKUMU VE SAYIMI<br />
- Başlamadan önce<br />
Oy verme yerinde hazır bulunanlar, sayım ve dokumu izleyebilirler.<br />
<strong>Sandık</strong> kurulu başkanı, sayımın rahatça yürütülebilmesi için belli bir<br />
mesafe belirleyerek gerekli tedbirleri alır. Bu sebeple alanı belirlemek<br />
için ip germe yöntemi kullanılabilir. Sayım ve dokum masasında<br />
sandık kurulu ve 5 müşahit bulunur. Parti müşahitleri 5’ten fazla<br />
7
iseler, hazır bulunan parti müşahitleri arasından, başkan tarafından<br />
kurul önünde ad çekmek yoluyla sandık başında kalacak 5 parti<br />
müşahidi tespit edilir. Kurada ismi çekilmeyen diğer gözlemcilere<br />
sayım işlerini yakından izleyebilecekleri bir yer ayrılır. Masa<br />
üzerinde, sandıktan başka ne varsa kaldırılır ve sandık seçmen<br />
listesinde yazılı seçmenlerin adları ile karşılarındaki imza veya<br />
parmak izleri kontrol edilerek, kaç kişinin oy vermiş olduğu sayılır. Bu<br />
toplama yapılırken, sandık seçmen listesinde kayıtlı bulunsalar bile,<br />
başka bir sandıkta görevli oldukları İlce Secim Kurulu başkanı<br />
tarafından bildirilen kişiler sandık seçmen sayısına dahil edilmezler.<br />
<strong>Sandık</strong> seçmen listesinde kayıtlı bulunmasa da, o sandıkta oy<br />
kullanmış olanlar ise (milletvekilleri, sandık kurulu üyeleri, görevliler)<br />
oy kullanan seçmen sayısına dahil edilirler.<br />
- Oylar sayılmadan önce neler yapılır?<br />
Kullanılmayan oy pusulaları ve zarflar sayılır, oy kullanan seçmen<br />
sayısıyla toplanır ve ilk teslim alınan pusula ve zarf sayısıyla<br />
karşılaştırılıp, rakamların birbirini tutup tutmadığı denetlenir. Daha<br />
sonra, kullanılmayan oy pusulaları ve zarflar ayrı ayrı paket haline<br />
getirilerek mühürlenir, Uzerlerine sayıları yazılır. <strong>Sandık</strong> kurulu<br />
başkanı (EVET) veya (TERCİH) mühürlerini bir zarfa koyarak bu<br />
zarfın ağzını kapatır ve mühürler; kullanılmamış pusula ve zarflarla<br />
birlikte torbaya koyar, torbanın bu kısmını iple bağlar. Bu işlemler<br />
bitirildikten sonra sandıktan çıkacak birleşik oy pusulalarının<br />
konmasına yarayan torbanın boş olduğu tespit ve ilan edilir.<br />
Yapılanlar tutanağa geçirilir.<br />
- <strong>Sandık</strong> açılıyor!<br />
Bu işlerden sonra, sandık, oy verilen yerde bulunanların huzurunda<br />
açılır. <strong>Sandık</strong>tan çıkan zarflar açılmadan <strong>Sandık</strong> Başkanı tarafından<br />
yüksek sesle iki defa sayılır. Eğer sonuçlar tutuyorsa 3. kez saymaya<br />
gerek yoktur. Eğer sonuçlar tutmazsa, 3. kez sayılır ve bu son<br />
sayımın sonucuna göre çıkan zarf sayısı tutanağa geçirilir.<br />
- Zarflar geçerli mi?<br />
<strong>Sandık</strong> kurulu, sandıktan çıkan zarfları bu şekilde geçerli ve geçersiz<br />
olarak ikiye ayırır. Bu işlem yapılırken itiraza uğrayan zarflar olursa,<br />
bunlar da bir kenara konulur. Önce, itiraza konu olan zarflar tek tek<br />
kontrol edilir ve bu zarfların geçerli mi geçersiz mi olduğu konusunda<br />
kurul tarafından karar verilir. İtirazlı zarflardan geçerli olduğuna karar<br />
verilenler, geçerli zarflarla birleştirilir. Geçersiz sayılan zarflarda<br />
geçersiz zarflarla birleştirilir. Böylece tüm zarflar, geçerli ve geçersiz<br />
zarflar şeklinde ikiye ayrılmış olur. Bunların ayrı ayrı sayıları tespit<br />
edilir. Sayılar tutanağa işlenir. Daha sonra geçersiz zarflar paketlenir<br />
ve paketin üzeri mühürlenerek zarf sayısı yazılır. Bu zarflar saklanır<br />
ve kesinlikle açılmaz. Artık, geçerli ve geçersiz zarfların sayıları<br />
tespit edilmiştir.<br />
Şimdi, geçerli ve geçersiz zarfların sayıları toplanır ve o secim turu<br />
için oy kullanan seçmen sayısı ile karşılaştırılır. Oy kullanan seçmen<br />
sayısı ile, geçerli ve geçersiz zarfların toplamı tutuyorsa sorun<br />
yoktur. Geçerli ve geçersiz zarfların toplam sayısı, listede yer alan<br />
seçmen sayısına eşit veya eksik ise, herhangi bir sorun yoktur,<br />
başkaca bir işlem yapılmaz. Pusulaların okunmasına geçilebilir. Ama<br />
geçerli ve geçersiz zarfların toplam sayısı, oy kullanan seçmen<br />
sayısından daha fazla çıkarsa, burada bir sorun vardır. Çünkü, oy<br />
kullanan kişilerden daha fazla zarf çıkmış demektir.<br />
<strong>Sandık</strong>tan, oy kullanan seçmenden daha fazla zarf çıktığında, eşitliği<br />
sağlayabilmek için önce geçersiz zarf sayısı düşülür.<br />
• Geçersiz zarf sayısı düşüldükten sonra, hala zarf sayısı oy veren<br />
seçmen sayısından fazla çıkarsa, sandık kurulu başkanı geçerli<br />
zarflar arasından, eşitliği sağlayacak sayıda zarfı gelişigüzel çeker ve<br />
gelişigüzel olarak çekilen bu zarflar açılmadan derhal yakılarak imha<br />
edilir. İmha edilen zarf sayısı tutanağa yazılır.<br />
Yukarıda belirtilen işlemler bittikten sonra, geçerli oy zarfları sandığın<br />
içine tekrar konulur. Bütün bu işlemler ayrıca tutanak defterine<br />
geçirilerek, sandık kurulu başkan ve üyeleri tarafından imzalanır ve<br />
mühürlenir.<br />
8
DİKKAT<br />
Eşitliği sağlamak üzere ayrılan geçersiz zarflar yakılmaz. Geçersiz<br />
zarflar çıkartıldıktan sonra, kalan zarf sayısı oy veren seçmen<br />
sayısından hala fazla çıkarsa, yukarıda anlatıldığı gibi, gelişigüzel<br />
çekilen geçerli oy zarfları yakılır. Ara vermeden, sayım ve dokum<br />
işlemlerine geçilir. Artık zarfların açılması ve oyların sayılması<br />
aşamasına gelinmiştir.<br />
- <strong>Sandık</strong> kurulu başkanı, pusulaların sayımı ve dokumu<br />
için görev dağılımı yapar.<br />
Başkan,<br />
• Siyasi partilere bağlı bir üyeyi oy zarflarını sandıktan çıkarıp<br />
kendisine vermek için görevlendirir.<br />
• İki üyeyi okunan oy pusulalarını sayım cetveline işlemek için<br />
görevlendirir.<br />
• Bir üyeyi de dokumu yapılmış oy pusulalarını masa üzerinde<br />
düzenle bir bicimde yerleştirmek ve korumak üzere görevlendirir.<br />
Kurulda bu sayıda siyasi parti mensubu üye bulunmaması halinde<br />
bunların yerine <strong>Sandık</strong> Kurulu Üyeliği görevine getirilmiş olan diğer<br />
üyeler görevlendirilir.<br />
Görev dağılımı yapıldıktan sonra ilk olarak Başkan cetvellerin ve<br />
sayılacak pusulaların konulacağı torbanın boş olduğunu gösterir.<br />
Zarfların açılmasına geçilir. Zarfı almakla görevli üye, zarfı sandıktan<br />
alır ve başkana verir. Başkan oy zarfını acar, oy pusulası üzerinde<br />
hangi bolüme “EVET” veya “TERCİH” mührü basılmış ise o bolumu<br />
herkesin görebileceği ve işitebileceği şekilde okur ve bu iş için<br />
görevlendirilen üyeye verir, birleşik oy pusulasını torbaya atar.<br />
<strong>Sandık</strong> kurulu başkanı, hesaba katılacağında tereddüt edilmeyen her<br />
oy pusulasını okudukça, okunan oy, yazıcı iki üye tarafından cetvele<br />
işlenir.<br />
Geçersiz olabileceğinden tereddüt edilen oy pusulaları bir kenara<br />
ayrılır<br />
- Hangi oy pusulaları geçersizdir?<br />
Bir parti veya bağımsız aday bolumu sınırı içerisine basılmış (EVET)<br />
veya (TERCİH) mührü geçerlidir.<br />
• Bir parti veya bağımsız aday bolumu sınırı içine basılmış birden<br />
fazla (EVET) veya (TERCİH) mührü geçerlidir.<br />
• Açılırken yırtılan oy pusulaları geçerlidir.<br />
• <strong>Sandık</strong> mührü ve (EVET) veya (TERCİH) mührünün mürekkebi<br />
katlama nedeniyle pusulanın başka yerlerine bulaşmış oy pusulaları<br />
geçerlidir.<br />
Bu aşamada, geçerli olduğu tartışmasız olan pusulalar, okundukları<br />
anda tutanağa geçirilmiş durumdadır. Takip eden aşamada, önceden<br />
tereddütlü olduğu için kenara ayrılan oy pusulaları ele alınır. Bu oy<br />
pusulaları tek tek değerlendirilir ve geçerli olup olmadıkları, hesaba<br />
katılıp katılmayacakları, sandık kurulunca karara bağlanır. Geçerli ve<br />
geçersiz oy pusulası sayıları tutanak defterine geçirilir.<br />
7)SONUÇ İLANI VE SORUMLULUKLAR<br />
- Sonucun ilanı<br />
Oyların sayımı ve cetvellere sonuçların geçirilmesi işi tamamlanınca,<br />
sandık kurulu başkanı, bu sonuçları yüksek sesle ilan eder. Sayım ve<br />
dokum işlemleri tamamlandıktan sonra; oy kullanan seçmen<br />
sayısının, kullanılan geçerli oylar ve geçersiz oyların toplamına eşit<br />
olması gerekir. Bu şekilde yapılan sayım ve dokum işlerinin<br />
tamamlanmasından sonra, sandık sonuç tutanağının tamamlanıp<br />
imzalanıp mühürlenmesi aşamasına gelinir.<br />
9
- Tutanağa geçirilecek bilgiler nelerdir?<br />
Oy vermenin yapıldığı tarih,<br />
• Oy sandığının sandık kurulu üyeleri ve secim yerinde hazır<br />
bulunanlar önünde açıldığı saat ve dakika; şayet sandık o secim<br />
çevresi için belirlenen saatten sonra açılmışsa bunun sebebi,<br />
• <strong>Sandık</strong> seçmen listesine kayıtlı olanların sayısı,<br />
• Oylamaya katılanların sayısı,<br />
• Geçerli ve geçersiz zarf sayısı,<br />
• Geçerli oyların sayısı,<br />
• Geçersiz oyların sayısı, tutanağa geçirilmesi gereken bilgilerden<br />
bazılarıdır.<br />
Tutanağa geçirilecek bilgiler yasada liste halinde sayılmıştır.<br />
- Sonucun ilanı<br />
Bu tutanak, başkan ve üyeler tarafından imzalanır ve bir örneği<br />
sandık çevresinde herkesin görebileceği bir yere asılır. Yapılan tüm<br />
bütün bu işlemler, tutanak defterine geçirilerek, sandık kurulu başkan<br />
ve üyeleri tarafından imzalanır ve mühürlenir. <strong>Sandık</strong> sonuç tutanağı<br />
düzenlendikten sonra, her bir müşahit için birer tane örneği<br />
hazırlanır, sandık kurulu başkanı ve üyelerince imzalandıktan ve<br />
mühürlendikten sonra müşahitlere dağıtılır.<br />
DİKKAT<br />
Müşahidimiz, <strong>Sandık</strong> Kurulu Başkanı’na ıslak imzalı bir tutanak<br />
istediğini sayım bittiğinde bildirmelidir ve kendisine verilen tutanak<br />
örneğinin ıslak imzalı ve mühürlü olmasına dikkat etmelidir. Bu<br />
tutanak ıslak imzalı ve mühürlü olmazsa, ispat gücü ve hükmü de<br />
yoktur. Islak imzalı tutanak alın anamaması durumunda sandık<br />
çevresine asılacak tutanağın fotoğrafının cekilip, Ortak Sol Adayın<br />
iletişim adresine gönderilmesi büyük önem taşımaktadır.<br />
ÖNEMLİ NOT<br />
Eğer sandık kurulu üyesi ve aynı partinin müşahidi ıslak imzalı ve<br />
mühürlü tutanaktan isterlerse; imzalı ve mühürlü tutanak, sandık<br />
kurulu üyesine verilir. Bu durumda aynı partinin müşahidine<br />
tutanağın sadece kopyası verilecektir.<br />
- Pusula ve secim araçlarının teslimi<br />
<strong>Sandık</strong> sonuç tutanağı müşahitlere dağıtıldıktan sonra pusulalar,<br />
zarflar ve tüm secim araçları ayrı ayrı paketlenir, başkan ve üyeler<br />
tarafında imzalanıp mühürlenmiş bir torbaya konulur ve İlce Secim<br />
Kurulu’na götürülür.<br />
Torbayı götürme ve teslim etme görevi, sandık kurulu başkanı ve en<br />
az iki sandık kurulu üyesine aittir. Teslim için başkanın yanında en az<br />
iki sandık kurulu üyesi de gidecek olduğundan, bu iki üyenin adı kura<br />
ile belirlenir.<br />
Adı kurada çıkmasa da, diğer sandık kurulu üyeleri ve müşahitler de<br />
bu teslimata refakat edebilirler. Bu, sandık kurulu ve müşahitlere<br />
kanunun verdiği bir haktır. Biz Ortak Sol Aday gönüllülerine eğer<br />
mümkün ise teslimata refakat etmelerini önermekteyiz.<br />
DİKKAT<br />
İlce Secim Kurulu’na pusula ve secim araçlarını teslim etmeye<br />
gidilirken, hiçbir yere uğranılamaz ve yolda durulamaz. Bu yasal bir<br />
haktır. Oyların ve tutanakların İlce Secim Kurulu’na teslim edilirken<br />
orada bulunmak çok önemlidir.<br />
10
8)İTİRAZ VE ŞİKAYETLER<br />
- İtiraz ve şikayet aynı şey midir?<br />
İtiraz ve şikayet farklıdır.<br />
- İtiraz<br />
<strong>Sandık</strong> kurulunun kararlarına, seçme yeterliğine sahip yurttaşların,<br />
siyasi partilerin, il ve ilce başkanlarının ve bunların vekillerinin,<br />
MÜŞAHİTLERİN ve adayların itiraz etmeleridir.<br />
- Şikayet<br />
Kanunun, İl, İlce Secim Kurulu veya <strong>Sandık</strong> Kurulunun öngördüğü<br />
kararlara ve yasaklara aykırı davranan herhangi bir kişi hakkında<br />
yukarıda sayılan kişilerin şikayet haklarını kullanmalarıdır. Secim<br />
günü MÜŞAHİTLERİMİZ,<br />
altı imzalanır. İtirazlar, oy verme işlemini, sayımı ve dokumu<br />
durdurmaz. Şayet yapılan bir itiraz veya şikayet, sandık kurulu<br />
tarafından reddedilirse ve bu ret kararına da itiraz edilirse sandık<br />
kurulu, ret kararına yapılan itirazı derhal İlce Secim Kurulu’na<br />
göndermekle yükümlüdür. Müşahidimiz, itiraz veya şikayeti kabul<br />
edilmezse önce ret kararının tutanak defterine işlenmesini takip eder.<br />
Ret kararı deftere işlendikten sonra, ret kararının bir suretinin<br />
kendisine yazılı olarak verilmesini talep eder. Bunun sebebi, alındılı<br />
dilekçe ve ret kararı ile birlikte İlce Secim Kurulu’na itirazda<br />
bulunulacak olmasıdır.<br />
- Sonuç<br />
Sevgili Ortak Sol Aday gönüllüleri!<br />
Bu secimin kanunlara uygun ve sağlıklı geçmesi için desteğiniz çok<br />
önemli ve değerli. 30 Mart 2014 yerel seçimlerinde sandık başında<br />
buluşmak üzere!<br />
• Herhangi bir hata gördüklerinde <strong>Sandık</strong> Kuruluna İTİRAZ<br />
edeceklerdir.<br />
• Yasa hükmü, emir ve yasaklar çiğnendiğinde ise ilgili hakkında<br />
sandık kuruluna ŞİKAYET hakkını kullanacaklardır. İtiraz ve şikayet<br />
dilekçesi örnekleri, Ortak Sol Adayca müşahitlerimizle<br />
paylaşılacaktır. Bu dilekçeler doldurulurken gerekçe ve deliller<br />
gösterilecektir. İtiraz veya şikayet eden müşahidimiz, dilekçesini<br />
sandık kuruluna ilettikten sonra, dilekçenin bir sureti üzerine imzalı<br />
mühürlü “alındı” şerhini işletip, dilekçe suretini geri alacaktır.<br />
DİKKAT<br />
<strong>Sandık</strong> kurulu, kararlarını oy çokluğuyla alır. Eğer üyelerin oyları<br />
arasında eşitlik olursa, sandık kurulu başkanının oyunun bulunduğu<br />
taraf tercih edilir. İtiraz ve şikayetler, sandık kurulu tarafından bir<br />
karara bağlandıktan sonra, verilen karar tutanak defterine geçirilir ve<br />
11
Change language