lisanssız elektrik üretimi ve otoprodüktörlük - ICCI
lisanssız elektrik üretimi ve otoprodüktörlük - ICCI
lisanssız elektrik üretimi ve otoprodüktörlük - ICCI
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
LİSANSSIZ ELEKTRİK ÜRETİMİ VE OTOPRODÜKTÖRLÜK<br />
<strong>ICCI</strong> 2012<br />
26 NİSAN 2012
SUNUM KONULARI<br />
‣ BAŞLANGIÇ<br />
‣ KOJENERASYONUN ELEKTRİK ÜRETİMİNDEKİ YERİ<br />
‣ LİSANSSIZ ELEKTRİK ÜRETİMİ<br />
‣ LİSANSSIZ ELEKTRİK ÜRETİMİNİN EKSİKLERİ<br />
‣ OTOPRODÜKTÖRLÜĞÜN KALDIRILMASI<br />
‣ SONUÇ
BAŞLANGIÇ<br />
‣ Otoprodüktörlük 4628 nolu “Elektrik Piyasası Kanunu”<br />
ile de tanımlanarak sisteme dahil edilmiş bir<br />
uygulamadır. Bu kapsamda ise kendi ihtiyacını<br />
karşılamak üzere <strong>elektrik</strong> üreten tesis olarak<br />
tanımlanmaktadır, atık ısının kullanımından yani<br />
Kojenerasyondan hiç bahsedilmemektedir. (2001)<br />
‣ Kojenerasyon tanımı ise “Enerji Verimliliği Kanunu” ile<br />
ortaya çıkmış <strong>ve</strong> 4628 nolu kanuna eklenmiştir. (2007)<br />
‣ Aynı şekilde “Lisanssız Elektrik Üretimi” “Enerji<br />
Verimliliği Kanunu” na ek madde olarak konulmuş <strong>ve</strong><br />
“Elektrik Piyasası Kanunu” na dahil edilmiştir. (2007)
BAŞLANGIÇ (DEVAM)<br />
‣ Şimdi de yeni “Elektrik Piyasası Kanununda Değişiklikler<br />
Taslağına ” koyulan madde ile hakları saklı kalmak amacı<br />
ile “Otoprodüktörlük” kaldırılmaktadır. Bildirimi<br />
hazırladığım tarihe kadar bu taslak TBMM’ ye<br />
gelmemişti.<br />
‣ Konu 4628 nolu kanun ile yanlış başladığı için,<br />
devamında da bu yanlışın düzeltilmesi için başka<br />
çözümler aranmakta <strong>ve</strong> ikinci yanlış yapılmaktadır. İki<br />
yanlıştan da bir doğru çıkmamaktadır.
KOJENERASYONUN ELEKTRİK ÜRETİMİNDEKİ YERİ<br />
‣ Doğal gaz ile tek başına <strong>elektrik</strong> üretimi, Kombine Üretim dahi<br />
olsa toplam <strong>ve</strong>rimde % 56-58 leri geçemiyor, diğer bir deyişle<br />
tüketilen doğal gazın % 42 – 44 ü boşa gidiyor, çevreye atılıyor <strong>ve</strong><br />
hem de çevreyi kirletiyor.<br />
‣ Diğer ülkeler bu konuyu çözmek için Kojenerasyona destek<br />
<strong>ve</strong>rmişler <strong>ve</strong> hem <strong>ve</strong>rimliliği arttırmışlar hem de çevre<br />
kirlenmesini en aza indirmişler.<br />
‣ Büyük <strong>elektrik</strong> üreticilerini de bu işleme dahil ederek atık ısı ile<br />
bölge ısıtması yapmışlar.<br />
‣ Amaç <strong>ve</strong> hedef olarak <strong>elektrik</strong> üretiminde atık ısının kullanılmasını<br />
teşvik ederek destelemişler. Bunu yapmanın da yolunu bulmuşlar.<br />
Örnek AB’nin Yüksek Verimli Kojenerasyon Direktifi.
KOJENERASYONUN ELEKTRİK ÜRETİMİNDEKİ YERİ (DEVAM)<br />
‣ Elektrik Piyasasını başlatırken bu konuyu dikkate almamışız.<br />
Otoprodüktörlükte böylece kusurlu olarak ortaya çıkmış. Bir de<br />
aynı kanunda “ Otoprodüktörlük” ü yalnız <strong>elektrik</strong> üretimi için<br />
düşündüğümüz için gerçek kişileri <strong>ve</strong> benzeri kuruluşları (devlet<br />
kuruluşlarını, kooperatifleri, toplu konutları) dikkate almamışız.<br />
‣ İki konuyu, yani atık ısıyı <strong>ve</strong> diğer kuruluşları “Enerji Verimliliği<br />
Kanunu” na ek maddeler koyarak çözmeye çalışmışız.<br />
‣ Mühim olan kurulan bir tesisin Lisanslı <strong>ve</strong> Lisanssız olması değil, o<br />
tesisin en yüksek <strong>ve</strong>rimde <strong>ve</strong> Elektrik Piyasasında oluşan arz <strong>ve</strong><br />
talebe göre çalışmasıdır. Bu konular dikkate alındığı zaman aşağıda<br />
sıralayacağım konular çözülmüş olacak <strong>ve</strong> ülkemiz için hem enerji<br />
<strong>ve</strong>rimliliği, hem çevre kirlenmesi <strong>ve</strong> hem de ülkemizin <strong>elektrik</strong> arz<br />
<strong>ve</strong> talebinde denge sağlanmış olacaktır.
LİSANSSIZ ELEKTRİK ÜRETİMİ VE FAYDALARI<br />
‣ Kojenerasyon, yüksek <strong>ve</strong>rimli <strong>elektrik</strong> üretimi, Doğal gaz tüketiminin en önemli<br />
konusudur.<br />
‣ Onun için “Yüksek Verimli Elektrik Üretimi = Kojenerasyon” konusunu işlememizde<br />
fayda görmekteyim. “Lisanssız Elektrik Üretimi” bu konuyu kapsamaktadır.<br />
‣ Çıkarılan yönetmelikte toplam Kojenerasyon <strong>ve</strong>riminin en az % 80 olması şarta<br />
bağlanmakta, tip test raporu alınması gerekmektedir. Yine bu kapsamda gerçek <strong>ve</strong>/<strong>ve</strong>ya<br />
tüzel kişiliklerin sayaç birleştirerek <strong>ve</strong> bir gerçek <strong>ve</strong>ya tüzel kişiyi görevlendirerek kendi<br />
ihtiyaçları için <strong>elektrik</strong> <strong>ve</strong> ısı/mekanik güç üretebilmeleri sağlanmaktadır.<br />
‣ Fazla ürettikleri elektriği de EPDK’nın her yıl yayınladığı Toptan Elektrik Satış fiyatından<br />
bağlı bulunduğu dağıtım şirketine satabilmektedir(Bu konu halen taslak olarak<br />
yayınlanmış 4628 nolu kanunda yapılacak değişikliklerden biridir). Bu fiyat 1 Nisan 2012<br />
tarihinden itibaren geçerli olan 18.91 Krş/kWh’tir.<br />
‣ Günümüzde serbest tüketicilere satılan birim <strong>elektrik</strong> fiyatını 15-16 Krş /kWh olarak<br />
kabul edersek, bu fiyat iyi bir <strong>elektrik</strong> satış fiyatı olmaktadır.
LİSANSSIZ ELEKTRİK ÜRETİMİ VE FAYDALARI (DEVAM)<br />
‣ “Lisanssız Elektrik Üretimi” nin eksiği nedir <strong>ve</strong> neden desteklenmemektedir.<br />
‣ Anlaşılan odur ki kanun yapıcılar, zaten Kojenerasyon teknolojisi yatırımcısına<br />
yeteri kadar getiri sağlamaktadır, biz niye fazladan destek <strong>ve</strong>relim, kendi yağları<br />
ile kavrulsunlar diye düşünmekteler. Gerçekte bu yaklaşım doğru olarak kabul<br />
edilebilir, çünkü % 80’nin üstünde çalışan Kojenerasyon tesisleri yatırım<br />
bedellerini 3 yılın altında bir sürede geri ödemektedirler.<br />
‣ Zaman zaman yapılan <strong>elektrik</strong> <strong>ve</strong> Doğal gaz zamları da geri ödeme süresini fazla<br />
etkileyememektedirler, çünkü bu tesisler hem <strong>elektrik</strong> hem de atık ısıdan buhar<br />
<strong>ve</strong>ya sıcak su/soğuk su üretmektedirler.<br />
‣ Ancak bu tip yüksek <strong>ve</strong>rimli tesislerin çeşitli şekillerde desteklenmeleri AB’nin<br />
<strong>ve</strong> diğer ülkelerin Enerji <strong>ve</strong> Çevre Piyasalarının kapsamında yer almaktadır.
LİSANSSIZ ELEKTRİK ÜRETİMİNİN EKSİKLERİ<br />
‣ Lisanssızın şimdilik görünen tek eksiği Otoprodüktörler gibi PMUM’a katılamamak <strong>ve</strong><br />
piyasa avantajını kullanamamaktır.<br />
‣ Otoprodüktörler her gün <strong>ve</strong> saat için üretim birim maliyetini hesaplamakta <strong>ve</strong> Gün<br />
Öncesi Piyasasında <strong>elektrik</strong> takası yapabilmektedirler. Örneğin günün belli saatinde<br />
<strong>elektrik</strong> maliyeti kWh başına 15 Krş olan bir Otoprodüktör yarınki piyasada aynı saatte<br />
13 Krş/kWh‘te <strong>elektrik</strong> temin edebilecekse niye üretsin. Diğer bir deyişle piyasada daha<br />
ucuza <strong>elektrik</strong> var ise niye çalışarak Doğal gaz tüketsin, ihtiyacı olan <strong>elektrik</strong> enerjisini<br />
piyasadan temin eder.<br />
‣ Zaten piyasa mantığı bu değil midir? 22-06 saatler arasında <strong>elektrik</strong> tüketiminin düşmesi<br />
nedeni ile piyasada da fiyatlar düşmektedir. Arz talep dengesi arz tarafında<br />
yükselmektedir. Ülke ekonomisinin adına bu saatler de Otoprodüktörlerin durması en<br />
uygun durumdur <strong>ve</strong> durmakta <strong>ve</strong> o saatlerde <strong>elektrik</strong> tüketimlerini de piyasadan temin<br />
etmektedirler. Elektrik birim fiyatının yüksek olduğu saatlerde ise elektriğini piyasada<br />
satarak ek gelir sağlayabilecek <strong>ve</strong> dolayısıyla da arzı destekleyerek fiyatların düşmesine<br />
yardımcı olacaktır.
LİSANSSIZ ELEKTRİK ÜRETİMİNİN EKSİKLERİ (DEVAM)<br />
‣ Lisanssızlar niye bu uygulamanın dışında tutulmakta <strong>ve</strong> en azından niye bu destekten<br />
mahrum edilmektedirler. Denilebilir ki zaten o saatlerde Dağıtım şirketlerinin de fiyatları<br />
düşüktür, <strong>elektrik</strong> ihtiyaçlarını oradan temin etsinler. Gerçekte öyle değildir, piyasada<br />
senenin 8.760 saati de başka özelikler taşıyabilmekte <strong>ve</strong> yakından takip edildiği takdirde<br />
yatırımcısına <strong>elektrik</strong> takası, piyasaya fiyatların yükseldiği saatlerde <strong>ve</strong>rme <strong>ve</strong> alçaldığı<br />
saatler de alma avantajı sağlamaktadır.<br />
‣ Piyasada <strong>elektrik</strong> birim fiyatı 1 Krş/kWh ile 200 Krş/kWh arasında değişebilmektedir. Bu<br />
fiyatlar 2012 yılı içinde günümüze kadar olan süre içindeki değişimlerdir. Yaz aylarında<br />
bu fark soğutma yükü nedeni ile daha da artabilir.<br />
‣ Yukarıdaki dezavantaj şimdilik görünen tek olumsuz maddedir. Lisanssız uygulaması<br />
başladıktan sonra ne gibi konuların ortaya çıkacağı bilinmemektedir.<br />
‣ Dağıtım Şirketlerinin nasıl bir tutum içine gireceği zaman içinde anlaşılabilecektir. Eskisi<br />
gibi Dağıtım Şirketleri tek tüzel kişilik altında toplanmış olsa idi beklentilerimizde fazla<br />
endişenin yeri olmazdı. Ancak Dağıtım Şirketlerinin özelleştirilmesinden sonra böyle bir<br />
iyimserlik beklenemez. Umarım zaman içinde Dağıtım Şirketlerinin olumlu yaklaşımları<br />
benim beklentilerimi yanıltıcı istikamette olur.
OTOPRODÜKTÖRLÜĞÜN KALDIRILMASI<br />
‣ Lisanssız Üretimin başlaması Otoprodüktörlüğün kaldırılması için bir neden<br />
oluşturamaz.<br />
‣ Otoprodüktörlük 1985 yılında KHK ile yürürlüğe girmiş <strong>ve</strong> 1991 yılından itibaren<br />
uygulanmaya başlanmış, 2001 yılında da “Enerji Piyasası Kanunu” ile yerleşmiş<br />
bir kavramdır. 20 Nisan 2012 tarihi itibari ile Elektrik Piyasasında 255 adet<br />
Otoprodüktör 3.300 MWe kapasiteye ulaşmış bulunmaktadır. 25 adet lisans<br />
başvurusu da değerlendirmeye alınmış <strong>ve</strong> yakın gelecekte devreye girmiş<br />
olacaklardır.<br />
‣ Otoprodüktörlüğe dokunulmadığı takdirde bu sayı 2020 yılına kadar 500’ü<br />
aşacaktır.
OTOPRODÜKTÖRLÜĞÜN KALDIRILMASI<br />
‣ Otoprodüktörlerin çevreye olan katkısı çok büyüktür. Yalnız 2011 yılında<br />
Otoprodüktörlükteki Kojenerasyon uygulamaları ile yaklaşık olarak 3 milyon<br />
tondan fazla CO2 tasarrufu sağlanmıştır.<br />
‣ Lisanssız Elektrik Üretimi kapsamında uygulama halen yoktur. Önümüzdeki<br />
günlerde <strong>ve</strong> yıllarda bu konu yakından izlenmeli <strong>ve</strong> hatta yeni destekler ile<br />
teşvik edilmelidir.<br />
‣ Lisanssız uygulamasının yaygınlaşması halinde Otoprodüktörlüğün kaldırılması,<br />
Otoprodüktörlerin ister Lisanslı Üretici <strong>ve</strong>ya Lisanssız Üretici tercihini yapması<br />
düşünülmelidir.<br />
‣ Lisanssız Üretimin geleceğinin belli olmadan Otoprodüktörlüğün kaldırılması<br />
yanlış bir uygulama olmaktadır.
SONUÇ<br />
‣ Ya “Lisanssız Elektrik Üretimi” “Otoprodüktörlük” seviyesine<br />
çıkartılmalı, PMUM’a kayıt olabilmeli,gelişmesi izlenmelidir ya da<br />
“Kojenerasyon” AB Direktifi kapsamında sağlanan desteklere<br />
benzer şekilde desteklenmelidir.<br />
‣ Aksi takdirde Otoprodüktörlüğün kaldırılması Kojenerasyon<br />
teknolojisine <strong>ve</strong> dolayısıyla Elektrik Üretimi için Doğal Gazın<br />
<strong>ve</strong>rimli tüketilmesine <strong>ve</strong> çevreye büyük bir darbe indirecektir.
Change language