Uluslararası AraÅtırma Kapasitesinin GeliÅimi - SaÄlık Ä°daresi Bölümü
Uluslararası AraÅtırma Kapasitesinin GeliÅimi - SaÄlık Ä°daresi Bölümü
Uluslararası AraÅtırma Kapasitesinin GeliÅimi - SaÄlık Ä°daresi Bölümü
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Sağlık k ve İlaç Sektöründe Global<br />
Durum: Uluslararası Araştırma<br />
rma<br />
<strong>Kapasitesinin</strong> Gelişimi<br />
imi<br />
Joseph S. Coyne, Dr.P.H.<br />
Direktor<br />
tor, , Center for International Health<br />
Services Research<br />
Sağlık k Politikası ve Yönetimi Y<br />
Profesörü<br />
WSU Spokane, Washington, USA<br />
Email: coynej@mail.wsu.edu
Global Mücadele<br />
I. Global Hastalık k YüküY<br />
Çalışmaları<br />
II. Sağlık k Sistemi Performansının<br />
Karşı<br />
şılaştırmalı Çalışmaları: DSÖ 2000<br />
Sağlık k Statüsü ve Risklerinin Ülkeler<br />
Arası Analizi: DSÖ 2002<br />
IV. Kaynakların n kıtlk<br />
tlığı: Verimli Olarak<br />
Nasıl l YönetebilirizY<br />
netebiliriz<br />
V. Sağlık k Sektöründe<br />
İlaçların n Rolü<br />
VI. İşbirli<br />
birliği i için i in Kritik FırsatlarF<br />
VII.Kar<br />
Karşılaştırmalı Gelişmi<br />
miş ve<br />
Gelişmekte Olan Ülke<br />
Örnekleri<br />
III. Sa
I. Global Hastalık k YüküY<br />
• Dünya sağlığı<br />
ığının n değişen en görünümüg<br />
• DSÖ 2002 raporundan Sağlık k Tehlikeleri
I. Global Hastalık k YüküY<br />
Kaybedilen yaşam am yıllary<br />
llarına katkılar<br />
larına göre g<br />
sırals<br />
ralı olarak<br />
dünyada sağlıkl<br />
klı yaşam<br />
amı tehdit eden ilk 10 risk :<br />
1. Düşük k ağıa<br />
ğırlık<br />
2. Korunmasız z seks<br />
3. Kan Basınc<br />
ncı<br />
4. Tütün n Kullanımı<br />
5. Alkol TüketimiT<br />
6. Güvensiz su, sanitasyon<br />
syon ve hijyen uygulamaları<br />
7. Kolesterol<br />
8. Katı yakıt t nedeniyle kapalı alanlarda hava kirliliği<br />
9. Demir yetersizliği<br />
10. Şişmanlık/<br />
k/Obesite<br />
1.<br />
2.<br />
3.<br />
4.<br />
5.<br />
6.<br />
7.<br />
8.<br />
9.<br />
10.<br />
Kaynak: : World Health Organization Report 2002, Reducing Risks Promoting Health Life.
II. Sağlık k Sistemi Performansının<br />
Karşı<br />
şılaştırmalı Çalışmaları:<br />
DSÖ 2000<br />
Karşı<br />
şılaştırmalı Sağlık<br />
Sistemleri: DSÖ 2000<br />
Raporunun Ötesi<br />
Coyne, Joseph and Hilsenrath, Peter “The World Health Report 2000”<br />
American Journal of Public Health 92:1 (January 2002) pp. 30, 32-33
Karşı<br />
şılaştırmalı Sağlık k Sistemleri: DSÖ<br />
2000 Raporunun Ötesi<br />
• Makalenin amacı:Aşağı<br />
ğıdakileri<br />
göz önüne ne alarak ileride<br />
yapılacak uluslararası<br />
karşı<br />
şılaştırmalı çalışmaları<br />
geliştirmek amacıyla DSÖ 2000<br />
Raporunun zayıf f yönlerini y<br />
değerlendirmek<br />
erlendirmek<br />
– Yöntem<br />
– Sınırlılıklar<br />
– Sağlık k Harcamaları<br />
Karşı<br />
şılaştırmaları<br />
• Güney Afrika<br />
• Fransa
Yöntem<br />
• DSÖ 2000’deki gibi ülkeler arası analizler<br />
yapabilmek için i in hangi alternatif<br />
yöntemler mevcuttur<br />
• Epidemiyolojik<br />
Geçiş Modeli<br />
• Demografik<br />
Geçiş Modeli<br />
• Bakım m devamlılığı<br />
ığı modeli<br />
• Donabedian‘ın Modeli<br />
• Roemer’in<br />
Modeli
Yöntem<br />
(Devam)<br />
• DSÖ, üç alanı değerlendirmek erlendirmek için i in bir<br />
ölçüm m yöntemi y<br />
geliştirmi<br />
tirmiştir. tir.<br />
1. Amaç gerçekle<br />
ekleştirme<br />
2. Kişi i başı<br />
şına sağlık k harcaması<br />
3. Verimlilik ve genel performans<br />
1.<br />
2.<br />
3.
Performansı en iyi olanlar<br />
• Verimlilik<br />
1. Umman<br />
2. Malta<br />
3. İtalya<br />
4. Fransa<br />
5. San Marino<br />
1.<br />
2.<br />
3.<br />
4.<br />
5.<br />
33. TürkiyeT<br />
72. ABD<br />
• Genel Performans<br />
1. Fransa<br />
2. İtalya<br />
3. San Marino<br />
4. Andora<br />
5. Malta<br />
1.<br />
2.<br />
3.<br />
4.<br />
5.<br />
37. ABD<br />
70. TürkiyeT
Performansı en kötük<br />
olanlar<br />
• VERİML<br />
MLİLİK<br />
191 Zimbabve<br />
190 Zambiya<br />
189 Namibya<br />
188 Botsvana<br />
187 Malavi<br />
182 Güney Afrika<br />
• GENEL PERFORMANS<br />
191 Sierra Leone<br />
190 Myanmar<br />
189 Orta Af Cum.<br />
188 Kongo Demok. Cumhr.<br />
187 Nijerya<br />
0175<br />
Güney Afrika
Sınırlılıklar<br />
• 7 Rapora yöneltilen y<br />
temel eleştiriler<br />
1. Sağlık k hizmetlerinin mortalite/morbiditenin<br />
morbiditenin direkt<br />
nedeni olduğu u varsayımı<br />
2. DALE tahminlerinin uygun verilerinin ve yeterli<br />
engellilik ayarlamasının n olmaması<br />
3. Gelişmi<br />
miş ve gelişmekte olan ülkelerin karşı<br />
şılaştırılması<br />
4. Sistem performansı ölçümlerinin sağlığı<br />
ığın n geliştirilmesi<br />
üzerine odaklanmaması<br />
5. Sağlık k politikası rehberliğinin inin sağlanmam<br />
lanmamış<br />
olması<br />
6. Göstergelerin<br />
ağırlıklandırılmasının tartış<br />
ışmalı olması<br />
7. Birleşik<br />
ik ölçüm m yöntemleriy
Sağlık k Harcamaları Karşı<br />
şılaştırmaları<br />
• Raporun zayıf f noktalarının n analizi<br />
– AIDS hastalığı<br />
ığı, , eşitsizlie<br />
itsizliğin in yoğun olduğu u ve araştırma<br />
rma<br />
ve geliştirmede ağıa<br />
ğır r yatırımlara büyük b k kaynak ayıran<br />
ülkeler birleşik ik sıralamada s<br />
dezavantajlı konumdadır.<br />
– Bu ülkeler, sağlık k harcamaları ile ilgili izleyen grafik<br />
sunumlarında nda da gösterildig<br />
sterildiği üzere Güney G<br />
Afrika ve<br />
ABD’yi içermektedir.<br />
i
Ekonomik Kalkınma ve Sağlık k Harcamaları<br />
Ulusal Sağlık Harcaması/GSYİH<br />
0,16<br />
0,14<br />
0,12<br />
0,1<br />
0,08<br />
0,06<br />
0,04<br />
0,02<br />
0<br />
ABD<br />
Almanya<br />
Fransa<br />
G.Afrika Yunanistan<br />
Kanada İsviçre<br />
Norveç<br />
Çek Cumhuriyeti Birleşik Krallık Japonya<br />
Polanya<br />
İrlanda<br />
Meksika G.Kore<br />
Türkiye<br />
0 5000 10000 15000 20000 25000 30000 35000<br />
GSYİH/Nüfus
Kişi i Başı<br />
şına Sağlık k Harcaması (SGP) ve<br />
Bebek Ölümü<br />
Bebek Ölüm Hızı<br />
70,0<br />
60,0<br />
Güney Afrika<br />
50,0<br />
40,0 Türkiye<br />
30,0<br />
20,0 Meksika<br />
10,0<br />
Birleşik<br />
0,0 Polanya<br />
Devletler<br />
Fransa<br />
Macaristan İspanya<br />
Almanya<br />
İsviçre<br />
-10,0$- $1.000 Birleşik İtalya<br />
$2.000 $3.000 $4.000 $5.000<br />
-20,0 Çek CumhuriyetiPortekiz Krallık Japonya Kanada<br />
Kişi Başına Sağlık Harcaması (SGP)
Sağlık k Harcaması Karşı<br />
şılaştırmaları: : Güney G<br />
Afrika Örneği<br />
• Modern özel sektör r nüfusun n<br />
yaklaşı<br />
şık k % 20’sine hizmet<br />
etmekte ve harcamaların n % 60’ından sorumludur.<br />
• Güney Afrika neden sıralamada s<br />
kötük<br />
bir yerde yer<br />
almış<br />
ıştır<br />
• Yetişkin nüfusun n<br />
% 20’si<br />
HIV+’dir<br />
– Eyalet sağlık k hizmetlerinin sınırls<br />
rlılıkları arasında, ulusal borç,<br />
düşük k ekonomik büyüme b<br />
ve kötük<br />
yönetim sayılabilir.<br />
Coyne, Joseph and Hilsenrath, Peter “Health System Performance in South Africa<br />
vs. France: World Health Report 2000” Safundi: The Journal of South African<br />
and American Comparative Studies 3:1 (January 15, 2001) pp. 1-10.
Sağlık k Harcaması Karşı<br />
şılaştırmaları: : Güney G<br />
Afrika Örneği<br />
• Düşük k ilaç fiyatlarında dahi, bir tedavi programı bütçeyi<br />
baskı altına almaktadır<br />
• Kamu programlarının n etkililiği i ve ilaç kürlerine bireysel<br />
uyuma ilişkin sorular<br />
• Önemli bir konu eğitim. e<br />
Coyne, Joseph and Hilsenrath, Peter “Health System Performance in South Africa<br />
vs. France: World Health Report 2000” Safundi: The Journal of South African<br />
and American Comparative Studies 3:1 (January 15, 2001) pp. 1-10.
Coyne, Joseph S. “Financing International Partnerships: A Case Study<br />
Approach”, the First International Conference on Healthcare Systems<br />
for the New Millennium, May 19, 2000, Queretaro, Mexico.<br />
Sağlık k Harcamaları Karşı<br />
şılaştırmaları: : Fransa<br />
Örneği<br />
• Fransız z Sağlık k Sistemi<br />
– 1998 yılında y<br />
sağlık k harcamalarının n %74%<br />
74’ü<br />
kamu sektöründe,<br />
1980 yılındaki y<br />
% 79’ dan daha düşük d<br />
– Hastane yataklarının n % 35’i özel<br />
• Bunların n % 20’ si kar amaçlı<br />
– Hastane yataklarının n % 65’i i kamu<br />
Groupes Homogenes de Malades (GHM)olarak<br />
adlandırılan ABD Teşhise Dayalı Gruplar modeline<br />
göre belirlenen ileriye dönük d k global bütçe b e temeline<br />
göre<br />
ödenirler
Sağlık k Harcamaları Karşı<br />
şılaştırmaları: : Fransa<br />
Örneği<br />
• Fransız z Sağlık k Sistemi (devam)<br />
– 1996<br />
yılında, Jupp Reformları sağlık<br />
harcamalarını kontrol altına alma üzerinde<br />
odaklanmış<br />
ıştır.<br />
• Hem klinik hem de finansal kriterlere uygulanmış<br />
ıştır<br />
• Aşağıdakiler aracılığı<br />
ığıyla hastane verimliliğini ini teşvik<br />
etmek için i in bölgesel b<br />
hastane otoriteleri kurulmuştur<br />
– Merkezi planlamada azalma<br />
– M & A’larA<br />
ların teşviki
Sağlık k Harcamaları Karşı<br />
şılaştırmaları: : Fransa<br />
Örneği<br />
• Fransız z Sağlık k Sistemi<br />
– Ancak, bu değişiklikler iklikler girdi ve bazı süreç<br />
ölçütlerinde gelişme ile sonuçlan<br />
lanırken, hastalık<br />
yönetimi ve sağlık k sonuçlar<br />
larında bir gelişme<br />
sağlanamam<br />
lanamamıştır<br />
• Örneğin Fransa’da<br />
çevre kirliliği i ve sigara ile<br />
mücadelede yetersizdir<br />
Coyne, Joseph S. “Exporting the US Managed Care Model to the EU”<br />
The French Ministry of Health, March 15, 2000, Paris, France.
Özet Yorumlar<br />
• DSÖ raporu önemli ve süregelen s<br />
bir tartış<br />
ışma için i in<br />
bir temel oluşturmaktad<br />
turmaktadır<br />
• Hatalı ama önemli sonuçlar<br />
• Belirtilen 7 sınırlılık k ilerideki çalışmaların n altını<br />
çizmektedir<br />
• Gelecek çalışmalarda sağlık k politikası mutlaka ele<br />
alınmal<br />
nmalıdır
III. Sağlık k Statüsü ve Risklerinin<br />
Ülkeler Arası Analizi: DSÖ 2002<br />
I. DSÖ 2002 Raporunun amacı<br />
II.<br />
DSÖ 2002’nin yöntemiy<br />
III.<br />
DSÖ 2002’nin bulguları<br />
IV.<br />
DSÖ 2002’nin<br />
önerileri<br />
V. DSÖ 2002’nin eleştirisi<br />
V.
Riskleri Azaltma ve Sağlığı<br />
Geliştirme<br />
tirme:<br />
DSÖ Raporu 2002<br />
• Raporun amacı:<br />
Hastalıklar<br />
kların n kontrolü için in<br />
global gündemi g<br />
belirlemek<br />
– Yine 191 ülke<br />
– DALY ölçümünün n kullanımı<br />
– Ölçümde tüm t m sağlık<br />
durumlarının n dahil<br />
olduğunu unu yansıtmak için i in<br />
HALE’in sunulması<br />
– Maliyet etkililik analizi
DSÖ 2002’nin Amacı<br />
• 2002 raporu bugün n dünyada, d<br />
insan<br />
sağlığı<br />
için in seçilmi<br />
ilmiş sayıda en önemli<br />
risklere atfedilebilecek hastalık, engellilik<br />
ve ölüm m miktarını tanımlamaktad<br />
mlamaktadır.<br />
• Aynı zamanda, risk faktörleri azaltıld<br />
ldığı<br />
takdirde bu hastalık k yükünün y<br />
önümüzdeki 20 yıl y l içerisinde i<br />
ne kadar<br />
düşürülebileceğini ini de göstermektedirg<br />
stermektedir.
DSÖ 2002’nin Amacı<br />
• Ülkelerin, bulguları kendi ülkelerinin<br />
belirli hastalıklarla mücadelesine<br />
m<br />
uygulayacağı<br />
varsayılmaktad<br />
lmaktadır<br />
• 4 yıl y l boyunca 150’den fazla araştırmac<br />
rmacı çalışmıştır<br />
• Rapor, sağlık k risklerine karşı<br />
170 farklı strateji<br />
göstermektedir<br />
• Erişim im ve kullanım m problemlerine nüfusa n<br />
dayalı<br />
çözümler<br />
önermektedir
Erişim im ve Kullanım<br />
Erişim<br />
im =ƒ (sağlık k sistemi<br />
faktörleri, imkan faktörleri)<br />
Kullanım= = f (eğilim faktörleri,<br />
hizmet talebi)<br />
Eğilim<br />
faktörleri<br />
Bireylerin<br />
hizmetleri<br />
kullanma eğilimini<br />
tanımlayan<br />
değişkenler<br />
İmkan<br />
Faktörleri<br />
Hizmet kullanım<br />
araçları<br />
Sağlık k Sistemi<br />
Faktörleri<br />
Kaynaklar,<br />
işlemler,<br />
hizmetlerin<br />
sunulduğu<br />
kurumlar<br />
Andersen R et al., , 1983
DSÖ 2002’nin Amacı<br />
• Hizmet edilen toplumun sağlığı<br />
ığının<br />
geliştirilmesi nihai amaç<br />
– Duyarlı bir sistem aracılığı<br />
ığıyla<br />
– Adil bir sistem aracılığı<br />
ığıyla<br />
– Gelişmi<br />
miş sistem performansı aracılığı<br />
ığıyla
SİSTEM FONKSİYONLARI<br />
Yönetim<br />
(gözetim)<br />
SİSTEMİN<br />
AMAÇLARI/SONUÇLARI<br />
Duyarlılık<br />
(bireylerin tıbbi olmayan<br />
beklentilerine)<br />
Kaynak yaratma<br />
(yatırım ve eğitim)<br />
Hizmet sunumu<br />
Sağlık<br />
Finansman<br />
(toplama, havuzlama<br />
ve satın alma<br />
Adil finansal katkı
Yöntem<br />
• DSÖ 2002’de kullanılan lan modeller:<br />
• Sağlık k Riski Analizi Modeli<br />
• Hastalık ve Yaralanma Y<br />
k ve Yaralanma Yükü Modeli<br />
• Maliyet Etkililik Modeli
DSÖ 2002’nin Bulguları<br />
• Yüksek<br />
mortaliteye sahip gelişmekte olan<br />
ülkelerdeki (Sahara(<br />
altı ve güney g<br />
doğu u Asya<br />
bölgesi) ve gelişmi<br />
miş ülkelerdeki tüm t<br />
hastalıklar<br />
kların n en azından % 30’u u 5 risk<br />
faktörüne bağlıdır<br />
• Düşük mortaliteye sahip gelişmekte olan<br />
ülkelerdeki (Çin(<br />
ve Orta ve Güney G<br />
Amerika)<br />
tüm m hastalıklar<br />
kların n en azından % 16’sı 5 risk<br />
faktörüne bağlıdır.<br />
– Bakınız WHO 2002 s. . 162-163<br />
163
DSÖ 2002’nin 6 Önerisi<br />
• Hükümetler,<br />
özelikle Sağlık k Bakanlığı<br />
ığı, , risk önleme<br />
politikalarının n geliştirilmesinde daha büyük b k rol<br />
oynamalıdır<br />
• Yüksek sağlık k risklerinin önlenmesi en büyük b önceliktir<br />
• Riskleri azaltmak ya da önlemek için i in maliyet etkili ve<br />
ödenebilir müdahaleler m<br />
en yüksek y<br />
önceliğe e sahiptir<br />
• Temiz su ve eğitim e<br />
gibi temel sağlık k risklerinin<br />
azaltılmas<br />
lması için in uluslararası işbirliği<br />
• Risklerle ilgili sağlık k okur yazarlığı<br />
ığını geliştirmek için i in<br />
uluslararası işbirliği<br />
• Devlet, toplum ve birey arasında dengeye gerek vardır<br />
– “Bakınız WHO 2002 p. 166-167<br />
167
IV. Kaynakların n KıtlK<br />
tlığı: Verimli<br />
Olarak Nasıl l YönetebilirizY<br />
netebiliriz<br />
• DSÖ 2002 Raporunda belirtildiği üzere:<br />
“Hükümetler,<br />
özellikle Sağlık k Bakanlığı<br />
daha<br />
büyük k rol oynamalıdır”<br />
– Bakınız WHO 2002 p. 166-167<br />
167<br />
• Türk sağlık k sisteminin mevcut durumunu, kıt k<br />
kaynaklarının n yönetimini y<br />
ve sağlık k reformlarını<br />
inceleyelim<br />
• Daha özel olarak, Türk T<br />
sağlık k sisteminin<br />
aşağıdaki anahtar noktalarını ele alalım
Türk Sağlık k Sistemi<br />
• Sağlık k sisteminin finansmanı ve örgütlenmesi<br />
– Temel olarak hizmet başı<br />
ödemeye dayalı bir sistem<br />
– Toplam sağlık k harcaması GSYİH’nın % 6.6’sı, , 00<br />
• Kaynak:<br />
http://www.hm.saglik.gov.tr/pdf/workingpaper/wpturkey.pdf<br />
s. . 15<br />
– Harcamaları % 62’si kamu sektöründe ve aşağıa<br />
ğıdakilerden oluşmakta<br />
makta:<br />
• % 36 Sosyal Güvenlik G<br />
Fonları<br />
• % 26 Merkezi devlet ve yerel yönetimlery<br />
– Harcamaların n %38%<br />
38’i özel sektörde ve aşağıa<br />
ğıdakilerden oluşmakta<br />
• % 29 hanehalkı cepten yapılan<br />
ödemeler<br />
– Kaynak:<br />
http://www.hm.saglik.gov.tr/pdf/workingpaper/wpturkey.pd<br />
f<br />
s. . 11
Türk Sağlık k Sistemi<br />
• Kıt t Kaynakların n YönetimiY<br />
– 90, 757 hekim, ‘01<br />
• 1000 kişiye<br />
iye 1.32 hekim, ’01<br />
• ABD’de<br />
2.64<br />
– 75,879 hemşire<br />
ire, ’01<br />
• 1000’de<br />
1.11hem<br />
hemşire,<br />
‘01<br />
• ABD’de<br />
8.08<br />
– 15, 866 diş hekimi, ’01<br />
• 1000 kişiye<br />
iye .23 diş hekimi, ’01<br />
• ABD’de<br />
.57<br />
– 22, 922 eczacı, ’01<br />
• 1000 kişiye<br />
iye .33 eczacı, ‘01<br />
• ABD’de<br />
.68<br />
– Kaynak: Sağlık k Bakanlığı<br />
ığı, , http://www.saglik.gov.tr/eng/ (’05)(<br />
&<br />
HRSA (’00)(
Türk Sağlık k Sistemi<br />
• Kıt t Kaynakların n YönetimiY<br />
– Sağlık k evleri= = 11, 735, ‘02<br />
• Sağlık k evleri kırsal k<br />
kesimde yaklaşı<br />
şık 3,000 kişiye iye hizmet vermekte<br />
– Sağlık k ocakları = 5,840, ‘02<br />
• Sağlık k ocakları yaklaşı<br />
şık 7,500 kişiye iye hizmet vermekte<br />
– Hastaneler<br />
= 1,180<br />
• Hastane yatakları = 164,887, % 59 işgal oranı<br />
– % 62’si Sağlık k Bakanlığı<br />
tarafından işletiliyori<br />
– % 10’u u Sosyal Sigorta Kurumu tarafından işletiliyori<br />
– % 18’i özel sektör r tarafından işletiliyor i<br />
– % 4’ü<br />
Milli Savunma Bakanlığı<br />
hastaneleri<br />
– % 3’ü<br />
üniversite hastanesi<br />
Kaynak: : Tansel, Aysit on Turkey in Fried and Gaydos<br />
(’02)<br />
Sağlık k Bakanlığı<br />
ığı, , http://www.saglik.gov.tr/ (’05)(
Türk Sağlık k Sistemi<br />
• Gelecekteki GörünümG<br />
ve AB’den dersler<br />
– Önümüzdeki 3 yıl y l içinde i inde yılly<br />
llık GSYIH’nın büyüme<br />
hızının n % 5 düzeyinde d<br />
kalacağı<br />
beklenmektedir<br />
– Kaynak: : The Oxford Business Group (’04)(<br />
– Türkiye’de güçg<br />
üçlü ve hızla h<br />
gelişen en bir özel sektör<br />
bulunmaktadır<br />
– Tüm ölümlerin yarısının n 5 yaşı<br />
şın n altında olmasıyla<br />
çocuk<br />
ölümleri<br />
çok büyük b k problemdir<br />
– Aralık 1999’da Türkiye T<br />
AB üyeliğine ine aday konumuna<br />
gelmiştir<br />
– AB, Aralık 2004’de, 2005 Ekim ayında müzakerelere<br />
m<br />
başlama kararı almış<br />
ıştır
Gelecekteki GörünümG<br />
ve<br />
AB’den Dersler<br />
• AB sağlık sistemlerini değerlendirmek için hem<br />
kantitatif hem de kalitatif analiz yöntemlerini<br />
uyguladık<br />
– Kantitatif analiz sağlık bakanlıklarından elde edilen<br />
geçmiş kullanım ve finansal bilgileri içerdi. Analizin<br />
bu bölümü kullanım ve harcama oranlarının temel<br />
kıyaslamalarını inceledi.<br />
– Kalitatif analiz, sağlık bakanlığı çalışanları ve diğer<br />
uzmanlarla görüşmeleri, anahtar düzenleyici<br />
girişimleri, eğilim haritası ve örgütsel yapıların<br />
yanısıra ödeme programlarındaki farklılıkları içerdi.
Gelecekteki GörünümG<br />
ve AB’den<br />
Dersler<br />
Bu araştırma rma AB’deki geleneksel sağlık k sistemlerinin<br />
aşağıdakileri içeren i<br />
stresli durumlarla karşı<br />
karşı<br />
şıya<br />
olduğunu unu ortaya çıkarmıştır :<br />
• Sağlık k sistemi içinde i inde verimliliğin in anlamlı olarak düşmesid<br />
• Sağlık k sisteminin maliyet etkililiğinin inin anlamlı bir şekilde<br />
düşmesi<br />
• Sağlık k sisteminin kamu yararına hizmet edebilme<br />
yeteneğinin azalması
Gelecekteki GörünümG<br />
ve AB’den<br />
Dersler<br />
Geleneksel AB sağlık<br />
sistemi modeli, dışd<br />
güçlere cevap vermede<br />
yavaş olan kapalı bir<br />
sistemdir. Cevap<br />
verebilme özelliği<br />
üzerindeki büyük b<br />
sınırlılıklara karşı<br />
şın n dışd<br />
güçlerden<br />
etkilenmezmiş gibi<br />
işlemeye lemeye devam<br />
etmektedir.
Gelecekteki GörünümG<br />
ve AB’den<br />
Dersler<br />
• Dış<br />
piyasa güçg<br />
üçlerine direnç gösteren<br />
Danimarka ve Kanada gibi geleneksel<br />
sağlık k sistemi modelleri DSÖ 2000’de<br />
üst<br />
sıralarda yer alamamış<br />
ıştır.<br />
• Fransa gibi üst sıralarda s<br />
yer alan ülkeler<br />
geleneksel sağlık k sistemi modelinden<br />
kamu ve özel finansmanın n bir arada<br />
olduğu u sisteme geçiş yapmış<br />
ıştır
Gelecekteki GörünümG<br />
ve AB’den<br />
Dersler<br />
Tepki vermedeki bu<br />
yetersizlik hizmet<br />
edilen toplum için i in<br />
erişim, im, eşitlik, e<br />
bakım<br />
kalitesi ve sağlık<br />
sistemi performansı<br />
konusunda soruları<br />
ortaya çıkarmıştır
Gelecekteki GörünümG<br />
ve AB’den<br />
Dersler<br />
Geleneksel AB sağlık k sistemlerinde bu türde t<br />
stresli<br />
durumlar aşağıa<br />
ğıdaki<br />
şekilde ifade edilmiştir<br />
tir:<br />
• Seçici<br />
cerrahi için i in daha uzun bekleme süreleri s<br />
• Fazla kullanılan lan ve bütçe b e fazlası olan kamu kurumları<br />
• Özel sigortası olanlara ve olmayanlara cevap vermede<br />
önemli farklılık<br />
• Bakım m kalitesi ve tıbbi t<br />
sonuçlar hakkında bazı endişeler<br />
eler
Gelecekteki GörünümG<br />
ve AB’den<br />
Dersler<br />
• Dış<br />
güçler, AB geleneksel sistemlerinin tepki<br />
vermesi gereken yeni boyutları empoze etmiştir<br />
tir:<br />
– Hastalık k yönetimiy<br />
– En iyi uygulamalar<br />
– Yeni teknolojiler<br />
– Piyasa talepleri
Gelecekteki GörünümG<br />
ve AB’den<br />
Dersler<br />
• AB’de geleneksel sağlık k sistemi modellerinden yeni<br />
melez modellere geçiş söz z konusudur.<br />
• Bu yeni modeller, global ekonomik güçg<br />
üçler, kaynak<br />
konuları ve sağlık k sisteminde değişim im ihtiyacından<br />
etkilenmiştir<br />
tir<br />
• Bu modeller, kamu k<br />
imkanları kendi kapasitelerine<br />
ulaşı<br />
şırken<br />
özel sektör r tarafından değişen en düzeylerde d<br />
piyasa müdahalesini m<br />
yansıtırlar<br />
• Bir çok<br />
ülkenin geleneksel kamu sağlık k sistemi<br />
modelinden değişimi imi entegre etmek için i in stratejilere<br />
ihtiyacı vardır
Gelecekteki GörünümG<br />
ve AB’den<br />
Dersler<br />
Melez Sağlık Sistemi açıktır, dış<br />
güçlerle etkileşimde bulunur ve<br />
ve birçok sağlık sistemi sunum<br />
şeklini içinde barındırır. Dış<br />
güçlerle, geleneksel kapalı<br />
sistem modellerinden daha<br />
etkili bir şekilde etkileşimde<br />
bulunur. Melez sağlık sistemi<br />
modeli büyük ölçüde dış<br />
güçlerle tanımlandığı için kapalı<br />
olmaktan çok adapte olabilen<br />
bir modeldir.
Gelecekteki GörünümG<br />
ve AB’den<br />
Dersler<br />
• Birçok<br />
ülkede<br />
özelleştirmeyi entegre<br />
etmeye karşı<br />
kamu direnci yüksek y<br />
olmaya devam etmektedir<br />
• Kamu tarafından finanse edilen bir sistemi<br />
desteklemek için i in gerekli vergi düzeyi d<br />
ile<br />
ilgili olarak kamu direnci ortaya çıkabilir<br />
• Rekabete dayalı modelin özünde yer alan<br />
özel avantajı maksimize etme kavramı ile<br />
tutarlı olmayan kamunun sosyal adalet<br />
duyguları gibi diğer faktörler rol oynayabilir
Gelecekteki GörünümG<br />
ve AB’den<br />
Dersler<br />
• Bu tutumlar, kamu ve özel bakımın n finansmanı<br />
düzeylerinde<br />
önemli farklılıklar klar yaratmış<br />
ıştır<br />
• İki aşıa<br />
şırı uç da –kamu veya özel<br />
– DSÖ<br />
sıralamasında ilk 10 içinde i inde yer almamaktadır<br />
– Yelpazenin bir ucunda özel harcamaların n toplam<br />
harcamanın n % 3’ü3<br />
’ünü oluşturdu<br />
turduğu #18. . sıradaki s<br />
Birleşik ik Krallık k yer almaktadır.<br />
– Yelpazenin diğer ucunda ise özel harcamaların n toplam<br />
harcamanın n % 56’sını oluşturdu<br />
turduğu #37. sıradaki s<br />
ABD<br />
yer almaktadır.
TOPLAM HARCAMANIN % Sİ OLARAK ÖZEL<br />
HARCAMALAR<br />
3% 16% 20% 22% 23% 28% 29% 56%
Kamu ve Özel Finansman Konuları<br />
Ülke<br />
Toplam harcamanın %’si olarak<br />
Kamu harcamaları<br />
Toplam harcamanın %’si<br />
Olarak Özel Harc.<br />
Avustralya 72% 28%<br />
Kanada 72% 28%<br />
Danimarka 84% 16%<br />
Fransa 77% 23%<br />
Almanya 78% 22%<br />
İzlanda 84% 16%<br />
Japonya 80% 20%<br />
Hollanda 71% 29%<br />
İsveç 78% 22%<br />
Birleşik Krallık 97% 3%<br />
ABD 44% 56%
Gelecekteki GörünümG<br />
ve AB’den<br />
Dersler<br />
• Piyasa güçg<br />
üçlerini entegre edici stratejileri olmayan<br />
sistemlerin sistem performansı değişen en düzey d<br />
ve<br />
şekillerde zarar görecektir g<br />
• Dış<br />
güçler tarafından başlat<br />
latılan lan değişim, im, sağlık<br />
sisteminin yapısal<br />
ögeleri<br />
içinde inde içsellei<br />
selleştirilebilir<br />
ya<br />
da kamu ve politik arenada dışd<br />
ışsallaşabilir<br />
abilir<br />
• Melez modellerin başar<br />
arısı mevcut sağlık k sistemi<br />
modelinin türüne t<br />
bağlı olacaktır; yani geleneksel<br />
sağlık k sistemi modeli ile özelleştirmeye entegrasyon<br />
daha zor olacaktır
Gelecekteki GörünümG<br />
ve AB’den<br />
Dersler<br />
• Geleneksel Sistem Modelleri baskı altındad<br />
ndadır r ve sistem<br />
performansı açısından aşağıa<br />
ğıdaki<br />
şekillerde zarar görebilir g<br />
– Seçici cerrahi için i in daha uzun bekleme süreleri s<br />
– Çalışanın n prodüktivitesini etkileyen işe i e devamsızl<br />
zlık<br />
yönetiminin netiminin artması<br />
• Danimarka, hastalara bekleme sürelerini s<br />
web’de<br />
yayınlayan geleneksel bir sağlık k sistemidir
Gelecekteki GörünümG<br />
ve AB’den<br />
Dersler<br />
İşlem<br />
Hafta olarak bekleme süresi<br />
Kanser<br />
2-4 hafta<br />
Bypass - Ameliyatı<br />
8-33 hafta<br />
Anjioplasty<br />
9-26 hafta<br />
Diz Cerrahisi<br />
10-58 hafta<br />
Büyümüş prostat<br />
6-91 hafta<br />
Disk ameliyatı<br />
6-22 hafta
Gelecekteki GörünümG<br />
ve AB’den<br />
Dersler<br />
• Danimarka bekleme süreleri s<br />
geleneksel sağlık<br />
sistemlerinin tipik bir örneğidir<br />
– Kanser tedavisi hariç<br />
• Danimarka bekleme sürelerini s<br />
azaltmak için i in<br />
özel sağlık k sigortasını başlatm<br />
latmıştır<br />
• Nadiren acil vakalarda, özel sağlık k sigortası<br />
olanların n bakımı Danimarka dışıd<br />
ışında<br />
sağlanmaktad<br />
lanmaktadır
Gelecekteki GörünümG<br />
ve AB’den<br />
Dersler<br />
• Danimarka, geleneksel sağlık k sistemi<br />
problemlerine olası bir çözüm m sunmaktadır<br />
• Özel piyasaların n gelişimi imi yavaştır r ve genellikle<br />
bir eklenti olarak görülürg<br />
• Geleneksel modellerden melez modellere<br />
geçişi analiz etmek için i in daha çok veriye gerek<br />
vardır.<br />
r.
Gelecekteki GörünümG<br />
ve AB’den<br />
Dersler<br />
• Gelişen en melez modellerin türleri t<br />
ve<br />
düzeleri kamu sağlık k bütçelerindeki<br />
b<br />
sınırlılıklara cevap olarak gelişmeye ve<br />
büyümeye devam edecektir<br />
– Elbette burada bekleme sürelerinin s<br />
yarattığı<br />
problemler gibi problemlerin büyüklb<br />
klüğünün<br />
rolü bulunmaktadır<br />
• Sağlık k sisteminin gelişiminde iminde hem içi<br />
hem<br />
de dışd<br />
güçlerin<br />
önemli rolü vardır<br />
– Bu, ulusal sağlık önceliklerine bağlıdır
V. Sağlık k Sektöründe<br />
İlacın n Rolü<br />
• Dünya Sağlık k Raporu 2004<br />
• İlaç Harcamalarında Eğilimler E<br />
• Kişi i başı<br />
ilaç harcaması<br />
• Sağlık k harcamaları içinde inde ilaç<br />
harcamalarının n yüzdesiy
V. Sağlık k Sektöründe<br />
İlacın n Rolü<br />
• Dünya Sağlık k Raporu 2004, HIV/AIDS’ i etkili<br />
olarak ele alma konusunu incelemektedir<br />
– Hastalık k 20 milyon kişiyi<br />
iyi öldürmüştür<br />
– Bugün HIV/AIDS’li<br />
34-46 46 milyon kişi i bulunmaktadır<br />
– Bu girişim im 2005 yılıy<br />
sonuna kadar, gelişmekte olan<br />
ülkelerde 3 milyon kişiyi iyi tedavi etmeyi<br />
amaçlamaktad<br />
lamaktadır<br />
– Coyne, Joseph Akinci, Fevzi and Cantoni, Lorenzo “The World Health Report 2004: A<br />
Feasibility Assessment” Abstract from The 8th International Conference on System Science<br />
in Health Care Geneva, Switzerland, September 1st - 4th 2004.
V. Sağlık k Sektöründe<br />
İlacın n Rolü<br />
• Dünya Sağlık k Raporu 2004 , hastal<br />
hastalık<br />
yükünün n yüksek y<br />
olduğu u gelişmekte<br />
olan ülkelerde HIV/AIDS ile<br />
yaşayanlar ayanlar için i in koruma, tedavi,<br />
araştırma rma ve uzun dönemli d<br />
bakım m ve<br />
desteği i birbirine bağlayan kapsamlı<br />
bir strateji ihtiyacını vurgulamaktadır.<br />
r.<br />
– Coyne, Joseph Akinci, Fevzi and Cantoni, Lorenzo “The World Health<br />
Report 2004: A Feasibility Assessment” Abstract from The 8th<br />
International Conference on System Science in Health Care Geneva,<br />
Switzerland, September 1st - 4th 2004.
V. Sağlık k Sektöründe<br />
İlacın n Rolü<br />
• Dünya Sağlık k Raporu 2004, ayrıca,<br />
HIV/AIDS<br />
AIDS’e karşı<br />
sağlık k sektörü<br />
müdahalelerin iyi işleyen i<br />
sağlık<br />
sistemlerine dayalı olduğunu<br />
unu<br />
vurgulamaktadır.<br />
r.<br />
– Coyne, Joseph Akinci, Fevzi and Cantoni, Lorenzo “The World Health Report<br />
2004: A Feasibility Assessment” Abstract from The 8th International Conference<br />
on System Science in Health Care Geneva, Switzerland, September 1st - 4th<br />
2004.
V. Sağlık k Sektöründe<br />
İlacın n Rolü<br />
• Dünyada HIV/AIDS<br />
AIDS’li<br />
hasta<br />
nüfuslarının n korunması, , tedavisi ve<br />
uzun dönemli d<br />
bakımı ile ilgili kamu ve<br />
özel yaklaşı<br />
şımlar ve bunların n başar<br />
arı<br />
dereceleri ve sonuçlar<br />
ları çeşitli ve<br />
farklıdır.<br />
r.<br />
Coyne, Joseph Akinci, Fevzi and Cantoni, Lorenzo “The World Health<br />
Report 2004: A Feasibility Assessment” Abstract from The 8th<br />
International Conference on System Science in Health Care Geneva,<br />
Switzerland, September 1st - 4th 2004.
V. Sağlık k Sektöründe<br />
İlacın n Rolü<br />
• İlaç Harcamalarında Eğilimler E<br />
– Ekonomik İşbirli<br />
birliği i ve Kalkınma<br />
Örgütü (OECD)<br />
Paris’tedir<br />
• -Avrupa<br />
– Kuzey Amerika<br />
– Güney Amerika’ dan 30 ülkeden oluşmaktad<br />
maktadır
V. Sağlık k Sektöründe<br />
İlacın n Rolü<br />
• İlaç Harcamalarında Eğilimler E<br />
– Bu 30 ülkenin sağlık k harcamaları OECD<br />
tarafından 15 yıldan y<br />
uzun bir süredir s<br />
toplanmakta ve<br />
– Avrupa<br />
– Kuzey Amerika<br />
– Güney Amerika’nın n sağlık k sistemleri ile ilgili 12’den fazla<br />
elektronik veri versiyonu bulunmaktadır
V. Sağlık k Sektöründe<br />
İlacın n Rolü<br />
• İlaç Harcamalarında EğilimlerE<br />
– OECD tarafından rapor edildiği üzere 1990-<br />
2000 arasında, orta bir OECD ülkesi için i in<br />
ilaçlarda larda kişi i başı<br />
şına gerçek ek harcamada<br />
ortalama yılly<br />
llık k büyüme b<br />
hızı h % 4.5 olmuştur<br />
– Ülke sıralamalars<br />
ralamalarının n tam listesi için i in izleyen iki<br />
slaydı inceleyelim<br />
Source: Anderson, G. et. al., “It’s s The Prices, Stupid: Why the United States Is So<br />
Different From the Other Countries” Health Affairs May/June 2003, pp. 93-94<br />
94
İlaç Harcamalarında Eğilimler E<br />
Sıra Ülke<br />
Kişi Başına<br />
Harcamada Yıllık<br />
Büyüme, 1990-2000<br />
1 Norveç 7.4<br />
2 Avustralya 6.9<br />
3 İsveç 6.8<br />
4 Birleşik Krallık 6.0<br />
5 ABD 6.0<br />
6 Çek Cumhuriyeti 5.8<br />
7 Portekiz 5.7<br />
8 Finlandiya 5.2<br />
9 Yunanistan 5.2<br />
10 İrlanda 4.9<br />
OECD medyan 4.5<br />
Source: Anderson, G. et. al., “It’s s The Prices, Stupid: Why the United States Is So<br />
Different From the Other Countries” Health Affairs May/June 2003, pp. 93-94<br />
94
İlaç Harcamalarında EğilimlerE<br />
Sıra Ülke<br />
Kişi Başına<br />
Harcamada Yıllık<br />
Büyüme, 1990-2000<br />
11 Kanada 4.8<br />
12 İspanya 4.8<br />
13 Hollanda 4.5<br />
14 Fransa 4.2<br />
15 Belçika 4.1<br />
16 Danimarka 3.9<br />
17 İsviçre 3.0<br />
18 Yeni Zelanda 2.9<br />
19 İzlanda 2.3<br />
20 Italya 2.1<br />
21 Lüksemburg 1.3<br />
22 Almanya 1.2<br />
23 Japonya 0.6<br />
24 Macaristan -0.1<br />
25 Kore -0.4<br />
OECD medyan 4.5
V. Sağlık k Sektöründe<br />
İlacın n Rolü<br />
• Kişi i başı<br />
şına ilaç harcaması OECD ülkelerinin<br />
tümünde politika belirleyicilerinin kritik<br />
konuları arasındad<br />
ndadır<br />
– Bu miktar ABD’de medyanı 262$ olarak (ABD<br />
SGP) 93 $ (ABD SGP) ile 556 $ (ABD SGP)<br />
arasında değişmektedir<br />
– Ülkelerin sıralamass<br />
ralamasının n tam listesi için i in izleyen<br />
2 slaydı inceleyelim<br />
Source: Anderson, G. et. al., “It’s s The Prices, Stupid: Why the United States Is So<br />
Different From the Other Countries” Health Affairs May/June 2003, pp. 93-94<br />
94
Kişi i Başı<br />
şına<br />
İlaç Harcaması<br />
Sıra Ülke<br />
Kişi Başına<br />
Harcama, 2000 (ABD<br />
$ SGP)<br />
1 ABD 556<br />
2 Fransa 473<br />
3 İtalya 459<br />
4 Kanada 385<br />
5 İzlanda 382<br />
6 Almanya 375<br />
7 Belçika 352<br />
8 İsviçre 346<br />
9 Portekiz 334<br />
10 Lüksemburg 317<br />
OECD medyan 262<br />
Source: Anderson, G. et. al., “It’s s The Prices, Stupid: Why the United States Is So<br />
Different From the Other Countries” Health Affairs May/June 2003, pp. 93-94<br />
94
Kişi i Başı<br />
şına<br />
İlaç Harcaması<br />
Sıra Ülke<br />
Kişi Başına<br />
Harcama, 2000 (ABD<br />
$ SGP)<br />
11 Japonya 313<br />
12 Hollanda 264<br />
13 İspanya 264<br />
14 Çek Cumhuriye 260<br />
15 Finlandiya 259<br />
16 Yunanistan 258<br />
17 Birleşik Krallık 253<br />
18 Avustralya 252<br />
19 İsveç 244<br />
20 Danimarka 223<br />
21 Norveç 217<br />
22 Yeni Zelanda 210<br />
23 Macaristan 193<br />
24 İrlanda 187<br />
25 Kore 110<br />
26 Meksika 93<br />
OECD medyan 262
V. Sağlık k Sektöründe<br />
İlacın n Rolü<br />
• İlaç Harcamalarının n Toplam Sağlık<br />
Harcamaları içindeki indeki %’si,%<br />
bütün b n OECD<br />
ülkelerinde ilaç harcamalarının n kritik bir<br />
ölçümüdür<br />
– Medyan, GSYİH H içinde i inde % 1.2’dir, bu rakam<br />
İrlanda’da % .6’dan Portekiz’de % 2’ye 2<br />
kadar<br />
değişmektedir<br />
– Ülkelerin sıralamass<br />
ralamasının n tam listesi için i in izleyen<br />
2 slaydı inceleyelim<br />
Source: Anderson, G. et. al., “It’s s The Prices, Stupid: Why the United States Is So<br />
Different From the Other Countries” Health Affairs May/June 2003, pp. 93-94<br />
94
Sağlık k Harcamaları İçinde<br />
İlaç<br />
Harcamalarının n %’si%<br />
Sıra Ülke GSYİH'nın % si<br />
1 Portekiz 2,0<br />
2 Fransa 1,9<br />
3 Macaristan 1,8<br />
4 İtalya 1,8<br />
5 ABD 1,6<br />
6 Yunanistan 1,5<br />
7 Belçika 1,4<br />
8 Kanada 1,4<br />
9 Almanya 1,4<br />
10 İspanya 1,4<br />
OECD medyan 1,2<br />
Source: Anderson, G. et. al., “It’s s The Prices, Stupid: Why the United States Is So<br />
Different From the Other Countries” Health Affairs May/June 2003, pp. 93-94<br />
94
Sağlık k Harcamaları İçinde<br />
İlaç<br />
Harcamalarının n %’si%<br />
GSYİH'nin % si,<br />
2000<br />
Sıra Ülke<br />
11 İzlanda 1,3<br />
12 Japonya 1,2<br />
13 Meksika 1,1<br />
14 Yeni Zelanda 1,1<br />
15 İsviçre 1,1<br />
16 Birleşik Krallık 1,1<br />
17 Avustralya 1,0<br />
18 Çek Cumhuriye 1,0<br />
19 Finlandiya 1,0<br />
20 Hollanda 1,0<br />
21 İsveç 1,0<br />
22 Danimarka 0,8<br />
23 Kore 0,8<br />
24 Lüksemburg 0,7<br />
25 Norveç 0,7<br />
26 İrlanda 0,6<br />
OECD Medyan 1,2
VI. İşbirli<br />
birliği i için i in Kritik Fırsatlar F<br />
• Merkezin Misyonu<br />
• Merkezin mevcut araştırma rma gündemi g<br />
• Merkez Global İşbirli<br />
birliği Çabaları
VI. İşbirli<br />
birliği i için i in Kritik Fırsatlar F<br />
• Merkez Misyonu<br />
– Merkezin misyonu, global olarak sağlık<br />
bakanlıklar<br />
kları tarafından belirlenen sağlık k sistemi<br />
önceliklerine göre g<br />
uluslararası karşı<br />
şılaştırmalı<br />
analizler yapmak için i in Sağlık k Bakanlıklar<br />
kları, , Kamu<br />
ve Özel<br />
Üniversiteler ve Araştırma<br />
rma<br />
Merkezleriyle birlikte çalışmaktır
VI. İşbirli<br />
birliği i için i in Kritik Fırsatlar F<br />
• Merkezin Mevcut Araştırma rma Gündemi G<br />
– Sağlık k hizmetlerinin finansmanı<br />
– Sağlık k hizmetleri sunumunun geliştirilmesi ve yeniden<br />
yapılanmas<br />
lanması<br />
– Sağlık k sonuçlar<br />
ları araştırmalar<br />
rmaları ve kalite geliştirme<br />
– Kronik hastalık k yönetimi y<br />
– Epidemiyolojik araştırma rma tasarımı, , uygulama ve izleme<br />
– Eğitim ve öğretim<br />
– Ulusal sağlık k politikası geliştirme
VI. İşbirli<br />
birliği i için i in Kritik Fırsatlar F<br />
• Merkezin Global İşbirli<br />
birliği Çabaları<br />
– Merkez, Sağlık k Bakanlıklar<br />
kları, , Kamu ve Özel<br />
Üniversiteler ve Araştırma rma Merkezleri ile<br />
işbirliği i yaparak bu araştırma rma alanlarında<br />
nda<br />
katkıda bulunmakla ilgilenmektedir
VII. Gelişmi<br />
miş ve Gelişmekte Olan<br />
Ülkelerin Karşı<br />
şılaştırmalı Örnekleri<br />
Global bir Pandemi ile Savaşı<br />
Kazanıyor<br />
muyuz: Diyabet Bakımının Ülkeler Arası<br />
Analizi<br />
Joseph S. Coyne, Dr. P.H.<br />
Fevzi Akinci, Ph.D.<br />
Joni Minear, RN, MHPA<br />
Center for International Health Services Research & Policy<br />
Washington State University, Spokane, WA, USA
Sunum Planı<br />
• Giriş & Çalışmanın n Amacı<br />
• Genel Bilgiler<br />
• Veri Kaynakları<br />
• Çalışma Tasarımı<br />
• Sonuçlar<br />
& Temel Bulgular<br />
• Sonuçlar<br />
• Politika ve Araştırma<br />
rma Çıkarımları
Amaç<br />
• Bu çalışmanın n amacı, , diyabet hastaları için in<br />
kaybedilen yaşam am yıllary<br />
lları ve mortalite<br />
hızlarını anahtar sonuç göstergeleri olarak<br />
kullanarak 28 OECD ülkesindeki sağlık<br />
sonuçlar<br />
larını karşı<br />
şılaştırmaktır.<br />
r.
Genel Bilgiler<br />
• Diyabet, epidemi boyutlarında artış<br />
ışta olan<br />
maliyeti yüksek y<br />
bir kronik hastalıkt<br />
ktır.<br />
• Diyabet ABD’de<br />
ölümlerin nedenleri arasında<br />
yedinci sırada s<br />
yer almaktadır (Centers for<br />
Disease Control-CDC, CDC, 2002).<br />
• ABD nüfusunun n<br />
yaklaşı<br />
şık % 5.9’unda bu hastalık<br />
bulunmaktadır r ve diyabeti olanların üçte biri bu<br />
hastalığı<br />
olduğunun unun farkında değildir<br />
ildir.<br />
• Diyabetin en büyük b k etkisi yeni sanayileşmi<br />
miş ve<br />
gelişmekte olan ülkelerde görülecektir<br />
g<br />
(Amos,<br />
1997).
Genel Bilgiler<br />
• Yaşam am tarzı müdahaleleri (beslenme değişiklikleri, iklikleri, fiziksel<br />
aktivite ve lipid yoğunlu<br />
unluğu) u) Tip 2 diyabeti önleyebilir<br />
ya<br />
da en azından geciktirebilir (Lindstrom, 2003).<br />
• Kandaki glukoz düzeyinin kontrolü birçok diyabet<br />
komplikasyonunun başlang<br />
langıcını ya da ilerlemesini<br />
geciktirebilir (DCCT, 1993; UKPDS, 1998).<br />
• Geleneksel sağlık k hizmeti sunum yöntemleri y<br />
diyabetli<br />
hastaların n ihtiyaçlar<br />
larına cevap vermemektedir (Norris,<br />
2002; Wagner, 1996).<br />
• Diyabetin tedavisinde rutin koruyucu tarama zorunlu<br />
olmakla birlikte (CDC Diabetes in Managed Care Work<br />
Group, 2001), dünyada diyabet yönetimi y<br />
henüz optimal<br />
değildir<br />
ildir.
Veri Kaynakları<br />
• Bu çalışmanın n veri kaynağı<br />
1990-1999 1999 dönemi d<br />
için in OECD 2003 veri tabanıdır.<br />
• Bu analizde Dünya D<br />
Bankası sınıflama sistemi<br />
kullanılarak larak 28 ülke ele alınm<br />
nmıştır (bkz<br />
Tablo 1).<br />
• Veri eksikliği i nedeniyle Meksika, Belçika ve<br />
Türkiye<br />
çalışmadan<br />
çıkarılmıştır.<br />
• 28 ülkenin iki sonuç değişkenine göre g<br />
sıralamass<br />
ralaması<br />
Tablo 2’ 2 de gösterilmektedirg<br />
sterilmektedir.
Tablo I<br />
Alt Orta Gelir Üst Orta Gelir Yüksek Gelir<br />
Türkiye Çek Cumhuriyeti Avustralya<br />
Macaristan<br />
Avusturya<br />
Meksika<br />
Belçika<br />
Polonya<br />
Kanada<br />
Slovak Cumhuriyeti<br />
Danimarka<br />
Finlandiya<br />
Fransa<br />
Almanya<br />
Yunanistan<br />
İzlanda<br />
İrlanda<br />
İtalya<br />
Japonya<br />
Kore<br />
Lüksemburg<br />
Hollanda<br />
Yeni Zelanda<br />
Norveç<br />
Portekiz<br />
İspanya<br />
İsveç<br />
İsviçre<br />
Birleşik Krallık<br />
ABD
Temel Sonuç Değişkenleri<br />
• Diyabet Kaybedilen Yaşam am YılıY<br />
Yüz z bin nüfusa n<br />
göre g<br />
diabetes mellitus nedeniyle<br />
kaybedilen yaşam am yılıy<br />
toplamı<br />
• Diyabet Ölüm m HızıH<br />
Yüz z bin nüfusa n<br />
göre g<br />
diabetes mellitus’dan<br />
ölüm<br />
sayısı
Diyabet Kaybedilen Yaşam am YılıY<br />
• Bu hesaplama, her yaşta diyabet<br />
nedeniyle meydana gelen ölümlerin<br />
toplanmasını ve bunun belirlenen bir yaş<br />
sınırına na göre g<br />
kalan yıl y l sayısı ile çarpılmasını<br />
içerir<br />
– OECD tarafından 70 yaş sınırı seçilmi<br />
ilmiştir
Diyabet Kaybedilen Yaşam am YılıY<br />
• 70 yaşı<br />
şına kadar yaşamak amak için i in<br />
kalan yıllary<br />
lların n toplamı daha sonra<br />
aşağıdaki formüle bölünmb<br />
nmüştür<br />
– Ülke NüfusuN<br />
fusu/100,000
Diyabet Kaybedilen Yaşam am YılıY<br />
• Bu formül l belirli bir ülkede her<br />
100000 kişide ide diyabet nedeniyle<br />
kaybedilen yaşam am yılınıy<br />
vermektedir<br />
= Y L L D / 100,000
Diyabet Ölüm m HızıH<br />
• Diyabet ölüm m hızıh<br />
gerçek<br />
ek ölüm m kayıtlar<br />
tlarına<br />
dayalıdır<br />
• Ülke düzeyinde d<br />
orijinal veriler Merkezi<br />
İstatistik Birimlerinde ya da Sağlık<br />
Bakanlıklar<br />
klarında tutulmaktadır<br />
– ve Dünya D<br />
Sağlık Örgütüne gönderilmektedir<br />
g
Diyabet Ölüm m HızıH<br />
• Verilerin geçerlili<br />
erliliğini ini denetleme süreci s<br />
aşağıdakileri içermektedir<br />
i<br />
– Dikey ve yatay çeteleme<br />
– Belirli dağı<br />
ğılımların n geçerlili<br />
erliliğini ini denetleme<br />
– Geçmi<br />
miş yıllara göre g<br />
geçerlili<br />
erliliğini ini denetleme<br />
– Verilerin geçerlili<br />
erliliğini ini ICD (Uluslararası Hastalık<br />
Sınıflaması) ) kodlarına göre g<br />
denetleme
Diyabet Ölüm m HızıH<br />
• Ölüm m kayıtlar<br />
tlarında diyabet ölüm m verilerinin<br />
yakalanmadığı<br />
durumlarda<br />
– Ülkelere göre g<br />
diyabet ölümlerinin gerçekte<br />
ekte<br />
olduğundan undan az rapor edilmesi söz s z konusu<br />
olabilir<br />
– Bununla ilgili diyabet kaybedilen yaşam am yılının y<br />
gerçekte ekte olduğundan undan az rapor edilmesi söz s<br />
konusu olabilir
Diyabet Ölüm m HızıH<br />
• Bu tür t r raporlamalar araştırma rma sonuçlar<br />
larını<br />
etkilemiş olabilir ancak çalışmanın n odak<br />
noktasını belirtmek önemlidir<br />
– Diyabet yükünüy<br />
tahmin etmekle ilgili değildir<br />
– 10 yılly<br />
llık k diyabet eğilimini e<br />
değerlendirmekle<br />
erlendirmekle<br />
ilgilidir<br />
– Diyabet ile bağlant<br />
lantılı faktörlerin anlamlılığı<br />
ığını<br />
sınamak ile ilgilidir
TABLO II<br />
DİYABET KAYBEDİLEN YAŞAM YILI VE ÖLÜMLERE GÖRE 28 ÜLKENİN SIRALAMASI<br />
Kaybedilen<br />
Mortalite<br />
Sıra Ülke Yıllar (1) Sıra Ülke Hızı (2)<br />
1 Yunanistan 19 1 Yunanistan 5<br />
2 Lüksemburg 20 2 Japonya 7<br />
3 İspanya 27 3 Lüksemburg 7<br />
4 Avusturya 27 4 Türkiye 7<br />
5 İzlanda 27 5 Birleşik Krallık 8<br />
6 Japonya 27 6 Finlandiya 8<br />
7 Fransa 28 7 İzlanda 8<br />
8 Çek Cumhuriyeti 28 8 Çek Cumhuriyeti ic 9<br />
9 Birleşik Krallık 28 9 Norveç 10<br />
10 İsviçre 30 10 Fransa 11<br />
11 İrlanda 30 11 İsveç 11<br />
12 İtalya 40 12 İrlanda 11<br />
13 Almanya 40 13 Avusturya 12<br />
14 Finlandiya 40 14 Avustralya 13<br />
15 Avustralya 41 15 Polonya 13<br />
16 İsveç 45 16 İsviçre 14<br />
17 Polonya nd 48 17 İspanya 15<br />
18 Hollanda 49 18 Danimarka 16<br />
19 Norveç 49 19 Hollanda 16<br />
20 Kanada 50 20 Almanya 16<br />
21 Portekiz 61 21 Kanada 16<br />
22 Macaristan 66 22 Macaristan 16<br />
23 Slovak Cumhuriyeti 67 23 Yeni Zelanda 18<br />
24 Danimarka 70 24 İtalya 18<br />
25 Yeni Zelanda 77 25 Slovak Cumhuriyeti 19<br />
26 ABD 99 26 ABD 21<br />
27 Kore 122 27 Portekiz 25<br />
28 28 Kore 33<br />
1. 70 yaşın altındaki nüfus için diyabet nedeniyle kaybedilen yaşam yılı<br />
2. 100,000 için diyabet ölümü
Ön n Bulgular<br />
• İlk 5 ve son 5 için i in diyabet sonuçlar<br />
ları<br />
sıralamasında yüksek y<br />
benzerlik vardır<br />
• Gelir kategorisi, ülkenin sıralamada s<br />
bulunduğu u nokta açısından a<br />
bir fark<br />
yaratmamaktadır<br />
– Her iki sonuç ölçümünde de en alttaki 5 ülke<br />
Slovak Cumhuriyeti dışıd<br />
ışında yüksek y<br />
gelirli<br />
ülkelerdir.
Ön n Bulgular<br />
• Bu sıralamalar s<br />
diyabet sonuçlar<br />
larını<br />
geliştirme yöntemlerinin y<br />
incelenmesinin<br />
öneminin altını çizmektedir<br />
– Özellikle tüm t m dünya d<br />
nüfusu n<br />
üzerindeki etkisi<br />
göz önüne ne alınd<br />
ndığında<br />
– Diğer kronik hastalıklarda olduğu u gibi
Ön n Bulgular<br />
• Bu sıralamalar s<br />
ayrıca bu kronik hastalığı<br />
ığın<br />
nasıl l kontrol altına alınaca<br />
nacağı<br />
konusunda<br />
karşı<br />
şılaştırmalı çalışmaların öneminin de<br />
altını çizmektedir<br />
– Çeşitli müdahaleler m<br />
nasıl çalışıyor<br />
ya da<br />
çalışmıyor<br />
– Çeşitli koruma önlemleri nasıl çalışıyor<br />
ya da<br />
çalışmıyor
Ön n Bulgular<br />
• Bundan sonra karşı<br />
şılaştırmalı çalışmaların<br />
gerçek ek amacı gerçekle<br />
ekleştirilebilir<br />
• Sağlıkl<br />
klı ülkelerin müdahale m<br />
yöntemleri y<br />
daha az sağlıkl<br />
klı ülkelere aktarılabilir<br />
– Bu, “diyabet<br />
çevirim araştırmas<br />
rması” olarak bilinir
Araştırma rma Tasarımı<br />
• OECD verilerini kullanarak devam eden<br />
çalışma<br />
• 10 yılly<br />
llık k diyabet zaman serileri verilerini<br />
kullanan açıklaya<br />
klayıcı çalışma<br />
• Donabedian’ın (1980) bakım m kalitesinin<br />
değerlendirilmesi<br />
erlendirilmesi çerçevesi evesi kavramsal model
Kalite Değerlendirmesinde<br />
erlendirmesinde<br />
Kavramsal Çerçeve<br />
eve<br />
Yapı<br />
Süreç<br />
Sonuçlar<br />
Toplum<br />
Özellikleri<br />
Sağlık Hizmetleri<br />
örgütlenme<br />
özellikleri<br />
Teknik mükemmellik<br />
Uygunluk<br />
Etkili<br />
Klinik statü<br />
Fonksiyonel statü<br />
Hizmet sunucu<br />
özellikleri<br />
Nüfus<br />
özellikleri<br />
Kişilerarası mükemmellik<br />
Hasta odaklı Centered<br />
Duyarlı<br />
Tatmin<br />
Mortalite
Diyabet Kaybedilen Yaşam am YılıY<br />
Trend Analizi<br />
• Yüksek gelir ve üst orta gelir grubundaki<br />
ülkelerin diyabete bağlı potansiyel kaybedilen<br />
yaşam am yılıy<br />
ve ölümleri (45- 52 yaş) ) birbirine<br />
yaklaşmaktad<br />
maktadır.<br />
• Bundan daha önemlisi,<br />
Üst orta gelir grubundaki<br />
ülkeler diyabet nedeniyle kaybedilen yaşam am yılınıy<br />
azaltmada önemli gelişme elde etmişken (% 28<br />
azalma), yüksek y<br />
gelir grubundaki ülkeler 1990 ile<br />
1999 yıllary<br />
lları arasında<br />
çok az gelişme sağlam<br />
lamıştır.
Diyabet Kaybedilen Yaşam am YılıY<br />
Trend Analizi<br />
Kaybedilen Yaşam Yılları (Diyabet)<br />
Kaybedilen Ortalama Yaşam Yılı<br />
Yüksek Gelirli Ülkeler<br />
Üst Orta Gelirli Ülkeler
Diyabet Ölüm m HızıH<br />
Trend<br />
Analizi<br />
• Diyabet ölüm m hızıh<br />
birbirine yaklaşma<br />
noktaları noktaları 100,000 nüfusta n<br />
yaklaşı<br />
şık k 13-14<br />
14 ölüme eşittire<br />
ittir.<br />
• Üst orta gelir grubundaki ülkelerin diyabet<br />
ölüm m hızınıh<br />
azaltmada önemli gelişme<br />
sağlamas<br />
lamasına karşı<br />
şın n (% 24 düşme), d<br />
yüksek y<br />
gelir grubundaki ülkelerde 1990 ile 1999<br />
yılları arasında bir gelişme sağlanmam<br />
lanmamıştır.
Diyabet Ölüm m HızıH<br />
Trend<br />
Analizi<br />
Ölüm (Diyabet)<br />
Ölüm Hızı /100.000 Nüfus<br />
Yüksek Gelirli Ülkeler<br />
Üst Orta Gelirli Ülkeler
Çoklu<br />
Regresyon Analizi<br />
• Seçilmi<br />
ilmiş sağlık k sistemi yapısal ve süres<br />
reç<br />
göstergelerinin iki bağı<br />
ğımlı değişkendeki<br />
bağı<br />
ğımsız z etkilerini değerlendirmek erlendirmek için i in<br />
çoklu<br />
linear regresyon modeli<br />
kullanılm<br />
lmıştır.
Çoklu<br />
Regresyon Analizi<br />
• Sağlık k sistemi göstergeleri g<br />
ve diyabet<br />
sonuçlar<br />
ları arasındaki ilişkinin<br />
regresyon<br />
analizi formülü:<br />
Y = β0 0 + XS + XP + ε
Çoklu<br />
Regresyon Analizi<br />
• Y diyabet mortalitesi ve diyabet kaybedilen<br />
yaşam am yılıy<br />
ile ölçülen bağı<br />
ğımlı değişkenlerdir<br />
• β0 Y kesişme noktasında nda sabit Beta katsayısıdır<br />
• XS sağlık k sistemi yapısal<br />
özellikleri ile ölçülen<br />
bağı<br />
ğımsız z değişkenler kümesidir k<br />
• Xp sağlık k sistemi süres<br />
reç özellikleri ile ölçülen<br />
bağı<br />
ğımsız z değişkenler kümesidir k<br />
• ε tesadüfi hata terimidir
Çoklu<br />
Regresyon Modeli<br />
Bağımsız Değişkenler<br />
BOYUTLAR :<br />
Bağımlı Değişkenler<br />
Diyabet Kaybedilen Yaşam Yılı<br />
Dyabet Ölüm Hızı<br />
Coğrafya<br />
Ülke<br />
Zaman<br />
Yıl<br />
GÖSTERGELER:<br />
Kullanım<br />
Doktor<br />
Taburcu<br />
İlaç<br />
Diab OYS<br />
Harcamalar<br />
Kamu<br />
GSYİH<br />
Koruma<br />
Yatırım<br />
Teknoloji<br />
MRI desteği<br />
Kontrol Değişkenleri<br />
Yaşam tarzı<br />
Alkol<br />
Kalori<br />
Tütün<br />
Gıda tüketimi<br />
Nüfus<br />
Yaşlı<br />
Kadın<br />
İşsizlik<br />
Gelir<br />
Dünya Bankası<br />
sınıflamaları
Yüksek Gelirli Ülkelerde Diyabet<br />
Ölümleri<br />
Regresyon Sonuçlar<br />
ları<br />
Model<br />
1<br />
(Sabit)<br />
Genel demografik<br />
Toplam nüfusun %si<br />
Olarak kadın nüfus<br />
Nüfus yaş yapısı<br />
Nüfus: toplam nüfusta<br />
65 + % si<br />
Kaynağına göre sağ. hrc<br />
Toplam sağlık harc % si<br />
Olarak cepten yapılan hrc..<br />
Kaynağına göre sağ. hrc<br />
Toplam sağlık harc. %si<br />
Olarak kamu harcaması<br />
Konsültasyon- Dr.lar<br />
Konsultas. Sayı/kişi.<br />
Gıda Tüketimi<br />
Meyve Sebzeler<br />
/kişi başı kilo<br />
Standartlaşmamış<br />
Katsayılar<br />
Katsayılar a,b<br />
Standartlaşmış<br />
Katsayılar<br />
B için % 95 güven aralığı<br />
B Std. Error Beta<br />
t Sig. Alt sınır Üst sınır<br />
111.904 141.147 .793 .451 -213.581 437.389<br />
-1.758 2.858 -.139 -.615 .556 -8.349 4.833<br />
-.373 .673 -.148 -.554 .594 -1.925 1.179<br />
.219 .114 .264 1.932 .089 -.042 .481<br />
-.239 .097 -.442 -2.452 .040 -.463 -.014<br />
-.232 .341 -.088 -.679 .516 -1.017 .554<br />
.052 .017 .388 3.107 .015 .013 .090<br />
a. Bağımlı Değişken: Causes of mortality Diabetes mellitus Death (sdr) /100 000pop<br />
b. Sadece sınıflamanın = 100 olduğu vakaların seçimi
Önemli Sonuçlar<br />
• Toplam sağlık k harcamalarının n yüzdesi y<br />
olarak kamu harcamaları diyabet<br />
mortalite hızı ile ters orantılıdır.<br />
– Bakım m için i in yetersiz kamu fonu diyabet<br />
mortalite hızı ile ölçülen kötük<br />
sonuçlarla<br />
ilişkilidir.
Önemli Sonuçlar<br />
• Toplam sağlık k harcamasının n yüzdesi y<br />
olarak cepten yapılan harcamalar<br />
marjinal anlamlılık k düzeyinde d<br />
diyabet<br />
mortalite hızı ile pozitif ilişkilidir<br />
kilidir.<br />
– Yetersiz özel sağlık k sigortası kapsamı diyabet<br />
mortalite hızı ile ölçülen kötük<br />
sonuçlarla<br />
ilişkilidir.
Sonuçlar<br />
• Zengin ülkelerin<br />
çoğu u hem diyabet kaybedilen yaşam<br />
am<br />
yıllarında hem de diyabet mortalite hızında<br />
önemi<br />
gelişme sağlayamamaktad<br />
layamamaktadır.<br />
• Üst orta gelir grubundaki ülkeler her iki sonuç<br />
göstergesinde de önemli gelişmeler sağlamaktad<br />
lamaktadır.<br />
• Sıralamalar, bu kronik hastalığı<br />
ığın n sonuçlar<br />
larında gelirin<br />
belirleyici faktör r olmadığı<br />
ığının n altını çizmektedir.<br />
• Daha zengin ülkeler için i in sağlık k siteminde kamu<br />
finansmanının n boyutu diyabet mortalite hızının n azalması<br />
ile ilişkili kritik faktörd<br />
rdür. r.
Politika & Araştırma<br />
rma Sonuçlar<br />
ları<br />
• Ülkeler bu kronik hastalığı<br />
ele almaya<br />
başlamal<br />
lamalıdır<br />
– Öncelikle sağlık k sistemlerinin yapısal<br />
özellikleri<br />
aracılığı<br />
ığıyla<br />
• Kamuda politika belirleyiciler sürekli s<br />
bakım<br />
yaklaşı<br />
şımını kullanan kamu programları için in<br />
finansman aramalıdır<br />
– Optimal diyabet yönetimi y<br />
içini<br />
in<br />
– Gelişmi<br />
miş diyabet sonuçlar<br />
ları için in
Politika & Araştırma<br />
rma Sonuçlar<br />
ları<br />
• Hem kamudaki politika belirleyiciler hem de<br />
özel sigorta planlamacılar<br />
ları, , diyabet yönetimi y<br />
ile gelişme sağlamada<br />
ödeme yapısını temel<br />
madde olarak ele almalıdır.<br />
• Kamu ve özel sektörde sürekli s<br />
bakım<br />
yaklaşı<br />
şımı aracılığı<br />
ığıyla global diyabet yükünün y<br />
azaltılmas<br />
lmasında gelişme beklenebilir.