.

Yıl:1 . Sayı:1 . Haziran 2015 

EKRANIN GÖRÜNMEYEN YÜZÜ 

. 

SOKAĞIN SESSİZ SAKİNLERİ 

Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Gazetecilik Bölümü Bitirme Projesi Uygulama Dergisi

39 24 

13 

16 

33 

20 

36 

30 

18 

46

4 Ötekilerin dünyasına yolculuk 

Meslek etiği hümanizmasız bir hiçtir 

24 

6 

Öteki ve ötekileştirme 

27 

Sinemada öteki teması 

8 

Madun olmanın toplumsal temelleri Istanbul’da bir rum gazetesi: 

30 

apoyevmatini 

11 

Bir psikoluğun gözünden öteki bireyler 

33 

“Seçme şansımız olsaydı öteki olmayı 

tercih etmezdik” 

13 

Ekranın görünmeyen yüzü: set çalışanları 

36 

Aynı toprakta yabancılaşmak 

16 Müzik canını sokakta bulur 

39 

Sokağın sessiz sakinleri 

18 Öteki kütüphane 

41 

Iletişim öğrencilerine sorduk: nedir sizce 

öteki ? 

20 Hrant dink vakfı ile nefret söylemi üzerine 46 

Yeşil sahaların gizli kahramanları

ÖTEKİL 

DÜNYASINA 

. 

EDITÖRDEN 

Hayatta her zaman yeni 

başlangıçlar ve yeni düzenler 

kurmak zorunda olduğumuz açık 

bir gerçek. Bende bundan 4 yıl 

önce çıktığım uzun ve zorlu bir yolculuğun 

sonuna gelmek üzereyken yazıyorum 

sizlere bu satırları. Uzun ve zorlu bir yolculuk 

derken tabi ki üniversite yaşamımdan 

bahsediyorum. Gerek mutluluk, gerek 

hüzün, başarı, başarısızlık gerekse hayal 

kırıklığıyla geçirdiğim koskocaman ve 

verimli geçen dört yılın sonu... Her güzel 

şeyin bir gün biteceği gerçeğini şu sıralar 

daha iyi anlıyorum. Büyük bir hevesle 

başladığım, her yaptığım işte kocaman 

emek verdiğim bu güzel öğrencilik yıllarım 

yine tüm layıkıyla ortaya koymak istediğim 

bir bitirme projesiyle son bulmak üzere. 

Dediğim gibi dört yıllık bir sürecin son 

çalışması olacak olan bu proje benim 

ortaya koymam gereken büyük bir emeğin 

de işaretçisi. Şimdi yine elimden gelenin 

en iyisini yapmanın zamanı. Büyük bir 

kararsızlık sürecinden sonra aldığım fikirle 

birlikte yola çıktım. Bitirme projesi olarak 

dergi yapmayı tercih ettim. Seçeceğim 

konu hem beni farklı bir alanda daha fazla 

fikir sahibi yapmalı, hem de hazırladıklarım 

onları okuyacak olan bireylere seçtiğim 

konu hakkında farklı ve faydalı fikirler 

verebilmeliydi. Derginin konusuna gelecek 

olursak; Öteki… 

Dergide; aslında hepimizin hayatının 

bir tarafında bir bireye ya da farklı bir 

alanda var olan herhangi bir şeye karşı 

yaptığı öteki yakıştırmasının sonucunda, 

ona maruz kalan kişi ya da olguları ne 

kadar zor durumda bıraktığına yönelik 

farklı yazı türleri ve çalışmalar yer alıyor. 

Öteki; bir toplumda çoğunluktan farklı 

görülen kişilerin zor durumda kalmasına 

neden olan bir söylem. Hepimiz ister 

istemez bazı kişileri bu söylemlerin etkisi 

altında bırakabiliyoruz. Sevmediğimiz 

bir toplumdan gelip bizim ülkemizde 

yaşayan azınlıklara karşı yaptığımız bu tip 

söylemlerle dahi onların ötekileştirilmesine

ÖTEKİ/HAZİRAN 2015 5 

ERİN 

YOLCULUK 

neden oluyoruz. Bunu yaparken o 

kişinin etkisi altında kalacağı ruh halini 

göremiyoruz. Ayrımcı söylemin etkisine 

giren olay ya da olgular hemen hemen 

her toplumda varlığını göstermektedir. 

Bizim ülkemizde bir Ermeni’ye ya da 

bir kürt’e karşı yapılan bu söylem, farklı 

toplumlarda farklı kişilere ya da olaylara 

yapılmaktadır. Buradan da anlaşılacağı 

üzere ötekileştirme kavramı her toplumda 

varlığını göstermekte, fakat etnik yapıya 

göre farklılıklar içermektedir. Öteki 

kavramı bir kadın, bir sanat eseri ya da 

herhangi bir spor dalında dahi varlığını 

göstermektedir. Yani ötekileştirilen şey, her 

zaman bir insan üzerinde yapılmaz. Sanat 

eserlerinde öteki sinema, öteki müzik, 

öteki edebiyat gibi söylemler doğmuştur. 

Bunun yanında sporunda ötekileştirilen 

tarafları vardır. Öteki o kadar geniş bir 

kavramdır ki tarihte dahi ötekileştirilen 

şeylerle karşılaşabiliriz. Bu kadar derinliği 

ve tartışılacak tarafı olan bu kavrama 

yönelik kitaplar yazılmakta, akademik 

çalışmalar yürütülmekte, televizyonda dahi 

çeşitli programlara şahit olmaktayız. İşte 

bende bu dergiyi çıkarırken bu kavrama 

yönelik farklı alanlarda yazdığım yazılarla 

ötekilerin dünyasına küçük bir ışık tutup, 

sizleri onların yaşamında küçük bir 

yolculuğa çıkarıyorum… 

Son olarak bu yolculuğun her zorluğunda 

yanımda olan başta danışmanım Yrd. 

Doç.Dr. Emel Arık’a, uzakta olmalarına 

rağmen bana hep destek olan ve inanan 

aileme, dergimin her satırında yaşadığım 

zorluklarda yanımda olan Doğukan’a, 

tasarım aşamasındaki yardımları için 

Ayhan’a, sevgileri ve yardımlarıyla 

varlıklarını her zaman hissettiren 

arkadaşlarım İlayda, Şafak, Hazal ve 

Nagihan’a teşekkür ediyorum… 

Selen Neziroğlu

6 ÖTEKİ/HAZİRAN 2015 

ÖTEKİLEŞTİRMEVE 

Öteki 

görüşü 

günümüzde sürekli 

rastladığımız 

,çoğumuzun 

görmezden geldiği ve toplumda 

büyük sorunlar teşkil eden 

bir kavram olarak karşımıza 

çıkmaktadır. Öteki bir kavramı 

ya da kişiyi diğerlerinden farklı 

görmektir. Bu bir kadına ,bir 

sanat eserine, bir spor dalına 

diğerlerinden farklı bakmak 

ve onu ötekileştirmek olabilir. 

Yapılan bu kavram yakıştırması 

buna maruz kalanları çoğu zaman 

zor durumda bırakmaktadır. 

Çünkü toplumun genelinden 

farklı görülmek kim tarafından 

olursa olsun zor bir durumdur. 

Kişi kendi için yapılan bu öteki 

yakıştırmasını üzerinde taşımak 

istemediği halde buna maruz 

kalabilir. Bu durum çoğu zaman 

böyledir. Bir kadına öteki gözüyle 

baktığımızı düşünelim. Yaşanan 

bir olayda ona öteki kadın , o 

zaten burada olmamalı, onun 

buna hakkı yok yakıştırmalı bir 

birey için çok zordur. Girdiği her 

grupta farklı biri olarak görülmek 

kişinin gururunu rencide ederken 

aynı zamanda psikolojisinin 

bozulmasına da neden olabilir. Bu 

durumda birey sağlıklı ve mutlu 

bir yaşam süremez. Çoğu insan 

bu kavramı günlük hayatında 

fazlasıyla kullanırken aslında bir 

taraftan da kavramı kullanmanın 

olumsuz yanını görememektedir. 

Çünkü bir bireye, bir olaya ya da 

herhangi bir şeye öteki gözüyle 

bakarken aslında karşımızdaki 

şeyi incittiğimizin ve onu zor 

durumda bıraktığımızın farkında 

olamayabiliriz. 

“Öteki”, dini etnik ya da kültürel 

özellikleri bakımından ana kitleden 

farklı olanlar için kullanılan 

sosyolojik bir kavramdır. Buradaki 

tanımlamanın hâkim anlayışa 

göre yapıldığına ve izafi olduğuna 

kuşku yok. Mesela Türkiye’de 

Türk olmak makbul iken; 

Bulgaristan ve Yunanistan’da 

“öteki”dir. Dolayısıyla öteki 

kavramı yere, zamana ve özellikle 

hâkim siyasal paradigmaya göre 

değişmektedir. Yönetim biçimleri 

de toplumdan topluma farklılık 

gösterir. Bu durum kişilerin de 

sahip olduğu hakların birbirinden 

farklı olduğuna işaret eder. Farklı 

haklara sahip olan bireyler bazı 

şeyleri kabul etmekte zorlanır ya 

da var olan bir düşünceyi kabul 

etmek istemezler. Durum böyle 

olunca toplumdaki çoğunluğun 

görüşünü benimsemeyenler 

toplumda azınlık durumuna 

düşerler. Bu durum onların 

yaşamının zorlaşmasına ve öteki 

söylemine maruz kalmalarına 

neden olur. Ülkelerde uygulanan 

bu tekçi otorite yapısı sonucunda 

kendisini merkezin tanımladığı 

profilin dışında gören kitleler zor 

bir dönemden geçmektedirler. Bu 

durum yalnızca o ülkede yaşayan 

ve kendi milletinden olan insanlar 

için sorun teşkil etmez. 

Bir ülkede azınlık olarak yaşayan 

kişiler de öteki söylemine sıkça 

maruz kalırlar. Ülkemizde de 

sıkça şahit olduğumuz alevi, kürt 

ya da başka bir milletten olan 

insanlara karşı yapılan ve onları 

kıracak düzeyde olan dışlama 

söylemleri bu kişilerin hayatlarını 

olumsuz yönde etkilemektedir. 

Toplum tarafından bu şekilde 

yargılanan kişiler dışlandıklarında 

bazıları buna karşı direnmeye 

çalışmıştır fakat büyük bir kısım 

bu durumu sineye çekerek 

yaşamlarını bu şekilde devam 

ettirmişlerdir. Türkiye’de yaşanan 

ve genellikle ötekilerin etkilendiği, 

Trakya olayları, 20 Kurra askerlik 

günleri, Varlık vergisi, Aşkale 

Sürgünü, 6-7 Eylül olayları, Kürtçe 

konuşmanın yasaklanması gibi 

olaylar ötekilerin içe kapanmasına 

neden olmuştur. 

Öteki kavramı daha çok 

bireyler üzerinde kullanılır. Bu 

durum kişiler üzerinde yapılan 

ötekileştirme kavramlarının daha 

fazla gündeme gelmesine neden 

olur. Fakat bu kavram yalnızca 

bireyler üzerinde kullanılmıyor ne 

yazık ki. Bundan etkilenen farklı 

gruplarda yaşamımızda mevcut. 

Öteki sinema, öteki edebiyat, 

öteki müzik, öteki spor gibi farklı 

dallar da bu kavrama maruz 

kalmaktadır. Yapılan sporlar, 

ortaya çıkan edebi eserler, birçok


başarılı müzik ve müzisyenler 

de ne yazık ki de öteki olarak 

yargılanmaya devam etmektedir. 

Rus Edebiyatının önemli 

yazarlarından Dostoyevski, 

eserlerinde öteki kavramını sıkça 

işleyen yazarlar arasındadır. 

Öteki olarak yargılanan insanların 

ruh hallerini ve yaşamlarında 

çektikleri sıkıntıları eserlerinde 

dile getiren yazar, bu konuyu 

insanlara açıklamaya çalışan 

birçok eseri gerisinde bırakmıştır. 

Spor günlük hayatta sağlıklı 

yaşam için herkesin yapması 

gereken önemli etkinliklerden 

biridir. Herkes ilgi alanına göre bir 

spor dalını seçer ve onu yapınca 

mutlu olur. Profesyonel sporcular 

yaptıkları bu faaliyetten para 

kazanan ve hayatlarını bununla 

devam ettiren kişilerdir. Örneğin 

ünlü futbolcular kazandıkları 

milyon dolarlarla rahat bir hayat 

sürerler. Fakat bu kadar büyük 

paraların döndüğü bir spor dalında 

futbolcuların dışında çalışanlar 

da mevcut. Peki onlara, yani 

futbolun görünmeyen yüzlerine 

ne demeli? Bazen kale arkasında, 

bazen soyunma odasında bazen 

tribünlerde… Futbolcular kadar 

göz önünde olmadığı için sporun 

ötekileştirilen yüzleri? Yaptıkları 

işle göz önünde olmayan ve 

çoğu insan tarafından değersiz 

görülen, gerektiği gibi bir yaşam 

süremeyen diğer çalışanlar 

spor da ötekinin varlığına birer 

örnektirler. 

Çeşitli kültürel etkinliklerde de 

ayrımcı yapıyı görmek mümkün. 

Örneğin müzik, hayatımızın her 

alanında var olan bir şey. Müzikle 

birlikte ruhumuz dinlenir, bazı 

işleri müzik eşliğinde daha keyifle 

yaparız. Profesyonel anlamda 

müzik yapıp bizlerin gözünde 

başarılı olan kişiler toplum için 

önemlidir. Bizim yaşantımızda da 

Sezen Aksu, Fazıl Say gibi kendini 

kanıtlamış ünlü isimler başarılı 

yapıtlarıyla toplumda çoğunluğun 

beğenisini kazanmışlardır. Peki 

müziğin ötekilerine ne demeli. 

Sokak müzisyenleri mesela… 

İstanbul’da İstiklal Caddesi’nde 

yürürken size eşlik eden bir grup 

müzisyenin müzik aletinden çıkan 

melodi kimin hoşuna gitmez? 

İşte öteki kavramı yaşamın her 

alanında karşımıza çıkmaktadır. 

Bir şeyin ayrımcı ve farklı 

görünmesine neden olan şey 

insandan başkası değildir. Bir 

birey istemediği bir şeyi toplumda 

dışlıyor ve ondan farklı bir 

şeymiş gibi bahsediyorsa onu 

ötekileştiriyordur, öteki olmaya 

mahkum ediyordur. Fakat kişinin 

bunu yaparken unutmaması 

gereken bir şey vardır; O da bu 

duruma bir gün kendisinin de 

düşebilme ihtimalidir…


MADUN OLMANIN 

TOPLUMSAL TEMELLERİ 

Akdeniz Üniversitesi 

Edebiyat Fakültesi 

Sosyoloji Bölümü 

Araş.Gör.Cihan Ertan


Her şeyden önce ifade 

etmek isterim ki burada 

tartışacaklarım ya da 

paylaşacaklarım, yeni 

bir fikir ortaya koyma amacı 

taşımamakta; buna ek olarak, 

belki de bilinen ancak çoğu 

zaman hararetli tartışmalar 

arasında sesleri ve önemi 

kaybolup giden, bazı gerçekleri 

hatırlatmayı hedeflemektedir. 

Bazı ezberler, bozulmaktan 

ziyade tekrarlanmayı gerektirir. 

Çünkü onların bozulması, yok 

sayılması ya da ihmâl edilmesi, 

ilintili oldukları sorunun özünü 

kavrama ve çözüme giden yolları 

önünde büyük bir engel teşkil 

edebilmektedir. 

Öteki ve/veya madun olma 

durumu, oldukça geniş bir 

kapsama sahiptir. Bu bağlamda 

benim bu kısa yazıda paylaşmak 

istediğim, dilimin döndüğünce, bir 

toplumsal cinsiyet rejimi içindeki 

ötekilik ve madunluk durumu ve 

bunun sosyo-kültürel temelleridir. 

Buna geçmeden önce, kavramsal 

bir karışıklığı önlemek amacıyla, 

bir sadeleştirmeye gitmek 

istiyorum. Madun kavramının, 

farklı yazarlar tarafından değişik 

kullanımları söz konusudur. 

Ancak genel bir tanımlama 

yapmak gerekirse madun, ilk 

olarak Gramsci tarafından, 

kurulmuş olan politik temsil 

yapısının dışında kalan gruplara 

işaret etmek üzere kullanılmıştır. 

Söz konusu bu kullanım içinde 

madun, ırk, sınıf, toplumsal 

cinsiyet, cinsel yönelim, etnisite 

ya da din açısından aşağıda 

konumlandırılan her hangi bir kişi 

ya da gruba işaret etmektedir. 

Dolayısyla, madun olan kişi ya 

da grubun, aynı zamanda, politik 

temsil, toplumsal sınıf (sınıf 

kavramını sadece ekonomik 

bağlamda kullanmıyorum) 

ve konumlandırılış açısından 

“öteki” olduğu ifade edilebilir. 

İzin verirseniz ben, bu satırların 

geri kalan kısmında “madun” 

kavramını değil; “öteki” kavramını 

kullanmayı tercih ederek, 

toplumsal cinsiyet ilişkileri 

bağlamında ötekileştirilen iki 

önemli grubu, kadınları ve cinsel 

yönelimi heteroseksüel olmayan 

bireyleri tartışmanın merkezine 

yerleştireceğim. 

Bütün diğer ötekileştirmeler 

gibi, toplumsal cinsiyet 

temelinde işleyen ötekileştirme 

mekanizması da politik bir 

anlama sahiptir. Zira, hiyerarşik 

bir biçimde yapılandırılmış, 

toplumsal cinsiyet rejimi olarak 

kavramsallaştırılan, farklı cinsiyet 

ve toplumsal cinsiyetler arasındaki 

ilişkileri tanımlayan ve belirleyen 

yapı, söz konusu hiyerarşinin 

üst basamaklarına konumlanmış 

olanların, diğerlerinin konumunu 

belirlediği, onları yönettiği 

ve ötekileştirdiği bir özellik 

göstermektedir. Dolayısıyla, 

toplumsal cinsiyet temelinde 

gerçekleşen ötekileştirmenin 

doğasında, güçlülük esasına 

dayanan politik bir ilişki vardır. 

Söz konusu bu güç ilişkisi içinde, 

belirli grupların (örn. kadınlar, gey 

erkekler, lezbiyenler, biseksüeller, 

transeksüller, travestiler gibi) tâbi 

olma durumları ve bunun süreklilik 

arz ediyor olmasının temel 

nedeni, bu grupların toplumca 

kabul edilmiş politik yapılarda 

temsil edilmeyişleridir. İşleyen bu 

politik mekanizmanın arkasında 

yatan ideoloji ataerkilliktir ve 

her ne kadar ataerkil eleştirel 

tartışmalar ‘modası geçmiş’ 

olarak değerlendirilse de 

hâlâ merkezi öneme sahip bir 

konudur. Zira, bugün eşcinsel 

bireylerin ve kadınların tâbi 

kılınmış pozisyonlarının altında, 

ataerkil toplumsal yapı ve ideoloji 

yatmaktadır. Çünkü ataerkil 

toplumsal düzen, erkeğin kadın 

üzerindeki çok yönlü egemenliğine 

dayanmaktadır. Buna ek olarak; 

bu düzen içindeki meşru tek 

cinsel yönelim heteroseksüelliktir 

ve bunun dışındaki bütün 

pratikler ötekileştirilmekte, 

dışarıda bırakılmakta ve bazen 

cezalandırılmaktadır. Aynı 

zamanda, ‘erkek’ cinsini ‘erkek’ 

yapanın ne olduğuna, yani 

erkekliğe dair katı bir kurallar 

silsilesi de söz konusudur. 

Dolayısıyla, erkek olmak ve 

heteroseksüel olmak arasında 

kesin bir ilişki tanımlanmıştır. 

Buradan hareketle eşcinsel 

erkekler, ataerkil ideolojin tâbi 

kıldığı ve ötekileştirdiği en önemli 

‘diğerleri’ni oluşturmaktadırlar. 

Peki söz konusu bu ataerkil 

değerlerin egemen olduğu 

toplumsal düzen, kendi varlığını 

sağlamlaştırarak kendini nasıl 

devamlı kılmaktadır? Aslında 

bu, süre giden ve zaman zaman 

zemininde bazı aşınmalar 

gerçekleşebilse de değişmeyen 

bütün toplumsal koşullar için 

sorulabilir. Bu noktada önemli 

olan, toplumsal gerçekliğin, 

bireylerin bilinç düzeylerinin 

büyük bir bölümünü oluşturan 

ve önemli derecede bir çoğunluk 

tarafından paylaşılan, toplumsal 

konulara yönelik bilginin, 

nasıl nesnel bilgi olarak inşa 

edildiğidir. Konumuz bağlamında 

tekrar formüle edecek olursak, 

kadınların ve heteroseksüel 

olmayan kadınların ve erkeklerin 

ya da erkekliğin hegemonik


örüntülerine uymayan diğer 

erkekliklerin, toplumsal cinsiyet 

rejiminin hiyerarşik yapısı içinde 

egemen olan ataerkil değerlere 

tâbi olması, kendini nasıl sürekli 

yeniden üretmekte ya da büyük 

bir toplumsal çoğunluk tarafından, 

nesnel bir bilgi olarak nasıl 

benimsenmektedir? 

Sosyolojik bir perspektiften 

hareketle, bunun en temel 

kaynağının, toplumsallaşmada 

yattığı ileri sürülebilir. Berger 

ve Luckmann (1966), The 

Social Construction of Reality 

(Gerçekliğin Toplumsal 

İnşası) isimli çalışmalarında 

bireylerin, hali hazırda var olan, 

yapılandırılmış bir dünyaya 

doğduklarını ve hayatlarındaki 

önemli diğerlerinin (ailesi ve 

yakın akrabaları gibi) bireylere, 

söz konusu bu dünyaya ilişkin 

‘nesnel’ bilgileri aktardıklarını 

ileri sürmektedirler. Bireyin, 

kendi benliği üzerindeki özerkliği 

tamamen yadsınmasa da bunun, 

çoğu zaman önemli diğerlerinden 

edinilen toplumsal nesnel 

bilgiyle uyum içinde gerçekleştiği 

tartışılmaktadır. 

Toplumsallaşma aracılığıyla 

kendini sürekli olarak yeniden 

üreten nesnel bilgi ve gerçeklik 

üzerinden bireyler, çeşitli 

içerikleri içselleştirirler ve 

bunların önemli bir kısmını da 

toplumsal cinsiyete, cinsiyet 

rollerine ve erkeklik/kadınlığa 

ilişkin içerikler oluşturmaktadır. 

Dolayısıyla bireylerin, bir 

erkeğin ya da kadının, hangi 

davranış örüntülerini sergilemesi 

gerektiğine, neyin ‘normal’, neyin 

normal dışı’ yani; öteki olduğuna 

ilişkin bilgisi bitmek bilmez 

toplumsallaşma süreci içinde 

gerçekleşmektedir. Erkek; cesur, 

atak, korkusuz, heteroseksüel 

yönelimli cinselliğine düşkün ve 

güçlü; kadın ise; teslimiyetçi, 

narin, kamusal alan ve iş 

gücündeki artan görünürlüğüne 

karşın domestik olmalıdır. 

Bu dikotomik (iki uçlu) katı 

sınıflandırmalar, ötekileştirmenin 

temelini oluşturmaktadır. 

Tanımlanan özelliklere sahip 

olmayan dışarıda bırakılmaktadır. 

Burada önemli ve gözden 

kaçırılmaması gereken nokta, 

sınıflandırmaların ve onlara 

atfedilen niteliklerin, hâkim 

heteroseksist ve seksist ataerki 

tarafından tanımlanıyor olması ve 

aynı zamanda bu hegemonyanın, 

kendisini yine bu sınıflandırmalar 

üzerinden üretiyor olmasıdır. 

Başka bir ifadeyle ataerkil ideoloji, 

ötekileştirdiği diğerlerini yok 

etme eğilimi sergilemez çünkü 

iktidarını, onlar üzerinden sürekli 

yeniden üretir. Bu sürecin, bazen 

açık bir şekilde kendini gösteren; 

bazen de kültürel dokunun en 

küçük parçalarına kadar sızmış 

ve hissedilmeyen bir özelliği 

vardır. 

Buradan hareketle erkekliğin 

hegemonik örüntüleri karşısında 

ötekileştirilen 

kadınlar, 

lezbiyenler, diğer erkeklikler ve 

daha da özelleştirmek gerekirse 

eşcinsel erke klerin söz konusu 

bu ‘öteki’ konumlarının genel 

olarak süreklilik arz etmesinin 

nedeninin, ailede başlayıp 

daha geniş toplumsal yapı 

içerisindeki kurumlar ve gündelik 

yaşamın dinamiklerinin içine 

işlemiş söylemsel ve pratik 

gerçeklikler aracılığıyla süre 

giden toplumsallaşma olduğu 

ifade edilebilir. Dolayısıyla 

toplumsallaşma 

olarak 

adlandırılan süreç, tahmin 

edilenden çok daha geniş bir 

kapsama sahiptir. Bununla birlikte 

söz konusu süreç, hiç bir zaman 

bitmeyen bir nitelik taşımakta 

ve iktidar ilişkisi temelinde, 

örneğin toplumsal cinsiyet 

bağlamında ele alacak olursak, 

kadınların ve eşcinsel bireylerin 

ötekileştirilmelerinin sürekli 

olarak yeniden üretilmesine katkı 

sağlamaktadır. 

Ötekileştirme, buna aracılık eden 

sosyo-kültürel mekanizmalar, 

sonuçları ve ötekileştirmenin 

nasıl sürekli kılındığı gibi konular, 

elbette tek bir nedene bağlı 

kalarak açıklanamayacak kadar 

kapsamlıdır. Ancak karmaşıklık 

derecesi yüksek evrensel kültürel 

ilişkileri göz önünde bulundurarak 

yapılacak kapsamlı bir analiz de 

bu yazının amacını aşmaktadır. 

Bu bağlamda, iktidar ilişkileri 

çerçevesinde gerçekleşen, 

ataerkilliğin ötekileştirme 

sürecinin nasıl işlediğini ve 

ayakta durduğunu, eksiklikleriyle 

de olsa aktarmaya çalıştım. 

Bunu yaparken, toplumsallaşma 

üzerine yoğunlaşmamın temel 

nedeni, daha önce de ifade 

ettiğim gibi, sosyal yaşamın 

tüm yönlerine ilişkin gerçekliğin 

inşası ve bunun bireylere 

aktarımı aracılığıyla, yapının 

yeniden üretimi üzerindeki 

etkileyici rolünün göz önünde 

bulundurulması gerektiğidir. 

Tüm bu ifadelerin akabinde 

ötekileştirme kavramının 

açıklanması ve ötekikimliğinin 

Sembolik Etkileşimci teori 

açısından inceleme gereği 

ön plana çıkmaktadır. Böyle 

olduğunda ötekileştirmenin ve 

ayrımcı söylemin sosyolojik 

boyutu tartışılabilir.


BİR PSİKOLOĞUN GÖZÜNDEN 

ÖTEKİ BİREYLER 

Akdeniz Üniversitesi 

Edebiyat Fakültesi 

Psikoloji Bölümü 

Yrd. Doç. Dr. Aydın Çivilidağ 

İnsan olgusunu biçimlendiren 

ya da insanı farklılaştıran 

öğeler olarak kişinin öz 

benlik ya da kişilik yapısı, 

genetik özellikler, aile-ebeveyn 

tutumları, eğitim süreci, öğrenme 

yaşantıları, yaşanılan coğrafi 

yapı, sosyal çevre, kültür, basılı ya 

da görsel medya, sosyal medya, 

şans vb. birçok unsur sayılabilir. 

Bu unsurlar aynı zamanda bireyin 

donanımlı, başarılı, kariyer 

sahibi veya toplumda öne çıkan 

nitelikli bir insan olmasında etkili 

olabilecek faktörler olarak da 

sıralanabilir. Bu ifadeleri daha 

somut bir şekilde açıklamak 

gerekirse her toplumda belirli 

alanlarda kendini gerçekleştirmiş 

insanlara rastlayabiliriz. Kendini 

gerçekleştiren insanların 

en önemli özellikleri mevcut 

koşullarda potansiyellerini ortaya 

koymuş insanlardır. Kendini 

gerçekleştirmiş insanlara 

örnek olarak Türk Ulusunun 

istikbalini değiştiren Mustafa 

Kemal Atatürk’ü örnek olarak 

gösterebiliriz. Atatürk, yaşamı 

boyunca müspet ilimi kendisine 

rehber almış çağının çok ilerisinde 

düşünen özelliklere sahip bir 

insandır. Bu özelliğine ilave olarak 

Atatürk, vizyonu olan bir lider, iyi 

bir asker, başöğretmen, bilim 

insanı gibi çok sayıda özellikleri 

taşıyan insanlık tarihinde önemli 

bir şahsiyettir. Türk toplumunun 

içinden çıkan Atatürk, kendini 

gerçekleştirmiş insanın 

özelliklerini taşıyan insanlığa 

örnek bireylerden biridir. Atatürk 

gibi insanlık tarihinde iz bırakmış 

ya da kendini gerçekleştirmiş 

insanlara örnek olarak Napolyon, 

Mozart, Pasteur, Albert Einstein, 

Nelson Mandela, Mahatma 

Gandhi gibi bilim, sanat, politika 

ve daha birçok farklı alanlarda 

seçkin insanlara rastlamak 

mümkündür. Atatürk’ün bu 

özelliklere sahip olana kadar o 

günün yaşam koşullarını ve onun 

bu yaşam koşullarında karşılaştığı 

zorluklarla mücadelesini 

anlayabilirsek neyi başardığını 

daha iyi idrak edebiliriz. Bunun 

için 19. Ve 20.Yüzyıl başlarındaki 

Türkiye ve dünya koşullarını çok 

dikkatli bir şekilde hesaba katmak 

gerekir. 

Günümüz modern toplum 

yaşantısına dönecek olursak 

insanların yaşam koşullarının, 

gelecek ideallerinin ve


beklentilerinin popüler yaşamlar 

tarafından 

etkilendiğini 

görebiliyoruz. Popüler yaşamlar, 

popüler kültürün etkisiyle öne çıkan 

insan figürlerini oluşturmaktadır. 

Günümüz dünyasında kendini 

gerçekleştirme olgusunun 

normlarının değişen yaşam 

şartları, sosyal ve ekonomik 

koşullara göre farklılaştığını 

söyleyebiliriz. Ama değişmeyen 

bir tespit Alfred Adler’in bireysel 

psikoloji kuramında yer verdiği 

“insandaki üstünlük çabası” 

kavramıdır. İnsan, bütün gücü 

ve enerjisiyle doğa ile ve 

diğer insanlarla ilişkilerinde 

kendisindeki eksiklikle mücadele 

etmektedir. Dünyaya çaresiz, 

annenin bakımına muhtaç halde 

gelen insan sonraki yaşamında 

bu bağımlılıktan kurtulmakta, var 

olma mücadelesiyle doğaya ve 

diğer insanlara üstünlük kurma 

çabasıyla davranmaktadır. 

Üstünlük çabası, popüler yaşam 

biçimi içinde insanın egoist 

dürtü ve isteklerini doyuracak 

düzeyde onun her platformda öne 

çıkmasına ya da o ana dek fark 

edilmemiş “ben ünlüyüm, ben 

popülerim, ben en iyisiyim” gibi 

egosantrik yapıya dönüşmesine 

yol açabilmektedir. Bu egoist 

yapıdaki insanların çevresinde 

kalan yani spot ışıklarının 

altındaki ünlü figürünün kenarında 

kalan diğer insanlar, söz gelimi 

ünlü bir şarkıcının arkasındaki 

orkestrada müzik enstrümanı 

çalan bireyler, ya da Televizyonda 

bir haber programının tüm 

izleyenlere ulaşması için çalışan 

kamera arkası tüm ekip, ya da 

bir tenis maçında top toplayan 

çocuklar bu insanlar hiçbir şekilde 

ünlü olan kişilerin toplumdan 

gördüğü saygı ve sevgiye 

mazhar olamamaktadırlar, 

yalnızca işlerini yapmakta ve 

ün sahibi/popüler kişinin ya da 

kişilerin performansına katkıda 

bulunmaya çalışmaktadırlar. 

Kısacası işin mutfağında 

emek sarf eden insanlar hep 

arka planda kalmakta, sadece 

yaşamsal ihtiyaçlarını karşılamak 

için değil popüler kişilerin daha 

fazla başarılı olması için de çaba 

sarf etmektedirler. Bu örnekleri 

toplumun diğer kesimlerinde rol 

alan bireyler için de sözgelimi 

asgari ücretle geçinen ya 

da emekli maaşıyla yaşam 

mücadelesi veren insanlarımız 

için de çoğaltabiliriz. Peki bu 

insanlar egolarını tatmin eden 

diğer ünlü ya da popüler insanlar 

kadar psikolojik ve yaşamsal 

doyuma sahipler mi? Bu sorunun 

cevabı empati kurmaktan 

öte bizzat o insanların hangi 

koşullarda yaşadıklarını birebir 

deneyimlemekle ancak mümkün 

olabileceği kanaatindeyim.


EKRANIN GÖRÜNMEYEN YÜZÜ: 

SET ÇALIŞANLARI 

Toplumda öteki kavramı 

çok farklı ve çeşitli 

yerlerde karşımıza 

çıkıyor. Müzikte, 

sinemada, sanatta öteki derken 

aslında sürekli izlediğimiz 

reklam filmleri, dizi filmlerinde 

görünmeyen yüzleri var. Hatta 

bu yüzler set ortamında en 

ağır yükü taşımakta , en zor 

işi yapmakta… İşte izlediğimiz 

her şeyin görünmeyen bir kısmı 

var. Burada çalışan kocaman 

ekip ise oyuncular kadar göz 

önünde olmadığı için bu sektörün 

ötekisi durumundalar. Şimdi 

onlardan birine Yasin Aksanay’ın 

dünyasına küçük bir yolculuk 

yapacağız. Şu an 24 yaşında 

olan Aksanay, bir çok başarılı dizi, 

reklam filmi, klibin oluşumunda 

görev almış biri… 

Sektörle tanışmanız nasıl 

oldu? 

Sektöre gireli 4 yıl oluyor. Bu 

sektöre tamamen şans eseri 

girdim. 2010 senesinde part 

time iş arıyordum. Bir arkadaşım 

reklam firmasında çalışıyordu. 

Prodüksiyon ekibinde şoför 

arandığını söyledi. Başvurdum 

ve işe başladım. Biraz zaman 

geçtikten somra gördüğüm 

set ortamı bana çok eğlenceli 

geldi. Böyle bir iş yapmak 

istediğimi fark ettim. Bir kaç 

iş sonra terra film house da 

freelance olarak çalışmaya 

başladım. Bu işi yapabileceğime 

inandılar ve inhouse olarak 

işe alındım. O zamandan 

beri Terra filmde çalışıyorum. 

Yapım Asistanlığından, Rejiye, 

ışıktan kameraya her alanda 

çalıştım. Şuan prodüksiyon 

amiri ve yapımcının asistanlığını 

yapıyorum. 

Yaptığınız işi severek mi 

yapıyorsunuz? 

Çok yoğun ve yorucu bir tempoda 

çalıştığımız halde yapılan 

proje bittikten sonra insanların 

yüzündeki tebessüm neden 

bu işi yaptığımı her seferinde 

bana tekrardan hatırlatıyor. 

Mutluyum… 

Sette çalışmak oranın 

koşuşturmasını yaşamak nasıl 

bir duygu? 

İnsanların saniyelerini ayırarak 

izlemediği reklamları biz çekmek 

için saatlerce hatta günlerce


uğraşıyoruz.İzlerken ne kadar 

kolay dedikleri reklamların kamera 

arkası bambaşka bir dünya. 

Kendi ellerimizle yerleştirilmiştir 

ürünlerin, aksesuarların, 

dekorların kameranın elinden 

geçtikten sonra bambaşka bir 

boyuta gelmesi bizi mutlu ediyor. 

Kameranın görünmeyen 

yüzüsünüz, yani oyuncular 

gibi göz önünde değilsiniz 

bu durum sizde ne gibi hisler 

yaşamanıza neden oluyor? 

Hiç bir şekilde etkilemiyor, çünkü 

o oyuncuların aksesuarlarını, 

dekorlarını, kostümlerini kısacası 

bütün hazırlıklarını biz yapıyoruz. 

Oyuncunun dekorunun, 

kostümünün, makyajının iyi 

olması en çok bizi mutlu ediyor. 

Verdiğimiz emeğin karşılığını 

fazlasıyla alıyoruz. Neticede biz 

olmazsak onlarda olmaz. 

Şimdiye kadar çalıştığınız 

projelerden bahsedebilir 

misiniz? 

Atiye ve Hande Yener olmak 

üzere 2 klip. Vefa grup un tanıdım 

ve reklam filmi. İstanbul Shopping 

Fest reklam filmi. Bien kruvazan 

reklam filmi.Murat bey peynirleri 

burgu reklam filmi. Türk hava 

yollari We’r reklam filmi ve bunun 

gibi onlarca projede çalıştım. 

Çalıştığınız bir proje hangi 

aşamalardan geçerek yayın 

hayatına başlıyor? 

Çekilecek projede bay veya bayan 

figüranlar falan varsa ilk önce 

bunları buluyoruz. Sonrasında 

mekanlar, izinler varsa aksesuar 

,oyuncuların kostümleri, makyajI. 

Sonrasında kamera, ışık ve set 

ekibinin organize edilmesi… 

Her şey projenin çekilmesiyle 

bitmiyor.Çekimden sonra projenin 

kurgu süreci başlıyor. Renk 

yapılıyor, dublaj, mix yapıldıktan 

sonra hazır hale geliyor. 

Müşteriye sunulduktan sonra 

revizyon olmazsa yayınlanacağı 

ortama gönderiliyor. (internet, Tv 

,Sinema ya da reklam gibi). 

Sette hangi görevi 

üstleniyorsunuz, bu 

görevi yerine getirirken 

yapmanız gereken şeyler 

neler(görevleriniz)? 

ben sette prodüksiyon amirliği 

yapıyorum. Görevlerim ise; 

oyuncular ve figüranlar 

için Ajanslar görüşüyorum. 

Mekanların ayarlanması için 

gerekli izinlerin alıyorum. Işık set 

ve kamera ekibini ayarlıyorum. 

Gerekli kamera ve lensleri 

gerekliyse broskop panter ve 

cimicipin ayarlıyorum. Gerekli 

aksesuar ve dekorun bulunmasını 

sağlıyorum. Set günü ve 

prelightta servislerin ayarlanması 

için gerekli şeyleri yapıyorum. 

Set günü yönetmenin yapımcının 

veya müşterinin isteğine 

göre aksesuar ve dekorun 

bulunmasını sağlıyorum. Bir nevi 

projenin kalbi biz prodüksiyonuz. 

Prodüksiyonun eksik olması setin 

durması anlamına gelir. 

Bir projenin ortaya çıkmasında 

emeğiniz büyük fakat kamera 

önündeki isimlerin sizden 

daha çok tanınması hakkında 

ne düşünüyorsunuz? 

Güzel bir proje olduğu zaman 

elbette kamera önündeki kişiler 

akılda kalıyor. Fakat insanların 

helal olsun çok emek var çok 

çalışmışlar demeleri bizim 

için yeterli. Herkes kamera 

önünde olsa işin asıl kısmı olan 

kamera arkasını kim yapacak ? 

Yaşadığımız tek sorun (büyük 

oyuncular hariç) oyuncuların 

bizden daha yüksek maaş alması 

Bu sektörde ekranın 

ötekisi olarak bu durumun 

değişebileceğini düşünüyor 

musunuz? 

Bunu sağlamak imkansız değil. 

Aslında çekimler sırasında 

çekilen Backstage videolar ve 

resimler sayesinde bizlerinde 

tanınması sağlanabilir.Fakat

unu insanların izlemesini 

sağlamak çok zor. Zaten kamera 

arkasındaki insanların da kamera 

önünde olması işi kalitesiz hale 

getirir. 

Sektörün zorlukları neler? 

Sektörün zorlukları saymakla 

bitmez ama bir kaç tanesini 

paylaşayım. Çalışma saatlerinin 

çok uzun olması. Yağmur çamur 

kar fırtına gece gündüz belirsiz 

bir tempoda çalışmak zorunda 

olmamız. 30 saniyelik bir reklam 

filmi için minimum bir gün çalışıp 

aynı sahneyi defalarca çekmek 

bu işin zor kısımlarından. 

Bir reklam filmini ya da 

başka bir projeyi çekerken 

karşılaştığınız zorlukları anlatır 

mısınız? 

Projedeki detay çekimlerinden 

bahsedeyim. Örneğin bir çikolata 

reklamında çikolatanın başka 

ürünlerle karışması. Bir pizza 

reklamında pizzanın pişmesi. 

Oyuncuların yapacaklarını 

unutması ve bu yüzden defalarca 

tekrar alınması zorluklarımızın 

başında geliyor. 

Kamera arkasında çalışan 

yaklaşık kaç kişi var? 

Ortalama 15 ile 40 arasında 

değişir. Bazıları yönetmen, 

yardımcı yönetmen, görüntü 

yönetmeni ,Reji asistanı, 

prodüksiyon ekibi projeye göre 

değişir. En az 3 kişi set ekibi, 

en az 3 ışık ekibi ,en az 5 focus 

puller asistanı, panter operatörü 

asistanı, kamera asistanı, 

foot stayling, makyöz bunlar 

bazılarıdır. 

Kamera arkasında 

çalışıyorsunuz, kamera önüne 

geçmeyi düşündünüz mü 

böyle bir hayaliniz var mı? 

Uzun bir süre düşündüm. Hatta 

bir çok reklamda da figüran olarak 

oynadım. Ama oyunculuk çok zor 

ve düzensiz bir hayat gerektiriyor. 

Doğru düzgün gezemiyorsun 

sürekli takiptesin, bu yüzden 

istemiyorum. Olmak istediğim tek 

dönemde cazip gelen tek tarafı 

aldıkları dolgun maaş. 

Çalışma koşullarınız nasıl? 

Zaman zaman çok yoğun 

çalıştığımız projelerde 3-4 gün 

uyumadığımı, eve gitmediğimi 

bilirim. Yönetmen ve oyuncuların 

çok büyük bir kısmının eğilimi 

tavan yapmış halde. Onların 

egosuyla uğraşmak çok zor 

geliyor. 

Ekranın ötekisi olmaktan çıkıp 

kamera önündeki insanlar 

kadar konuşulmanız için neler 

yapılmalı? 

Ağır çalışma koşulları için 16 

saat kuralı çıkarıldı. Artık 16 

saatten fazla çalışılmayacak 

veya çalışılır ise 2.gün kasesini 

vermek zorunda olunacak. Fakat 

buna çok uyan yok. Kamera 

arkasındaki kişilerin kamera 

önündeki kadar ünlü olması çok 

ama çok zor. 

Medya sektörünün geleceği 

hakkında ne düşünüyorsunuz? 

Türk medyası son yıllarda çok 

büyük bir ilerleme kat etti. Bunun 

nedenleri arasında teknolojiye 

olan ilgi başta geliyor. Avrupa’da 

uzun zamandır kullanılan bazı 

teknik ekipler Türkiye’ye getirildi 

diyebiliriz.


MÜZİK 

CANINI 

SOKAKTA 

BULUR 

Hayatın insanlara 

sunduğu farklı yaşamlar 

farklı zorluklarla devam 

ediyor çoğu zaman. 

Bazen her şey yolunda giderken 

bazen tepetaklak oluveriyor her 

şey. Bir şey yolunda değil ya da 

her şey yolunda! Önemli mi? 

Yetişmek, çalışmak, ödemek, 

buluşmak? Şehrin kaosunda, 

hiçbir şey bizden yana değilken 

bazen bir ses, ofiste çalışırken, 

trafiğin sesi, inşaat patırtıları 

arasında insanı masadan kaldırıp 

pencereye doğru çeken bir 

akordeon sesi olabiliyor. Kalkıp 

pencereden bakıyorsunuz, 

aşağıda duran küçük kızın ya 

da delikanlının beklediği bozuk 

paralar asfalta düştüğünde çıkan 

ses kaplıyor o anınızı. Ya da 

sokakta yürürken yolumuz, şehrin 

tüm gürültüsüne, kaosuna inat 

sokak müzisyenlerinin olduğu bir 

yerden geçiyor. Durup dinlemeli 

demeye gerek yok; adımlar 

yavaşlıyor, müzik mıknatıs gibi 

kendine çekiyor sizi. Şehirle 

alaşıma geçen müziğin evrenine 

girdiğinizi anladığınızda da, ritim 

sizi tutuyor ve duruyorsunuz. 

İnsanları kısa süreliğine 

de olsa durdurup, hayatın 

koşuşturmasından alıveriyor 

sokak müzisyenlerinin melodileri. 

“Hayatın parçası olan her şey 

sokağın bir parçası” 

Avrupa ve Asya’da çok uzun 

zamanlarda bu yana yapılan 

sokak müzisyenliği bizim 

ülkemizde son on beş yılda bu 

kadar yayılmayı başardı. Yapılan 

bu müziğin ilk adresi de şüphesiz 

İstiklal Caddesi. İstanbul’da 

yaşıyorsanız, sokak müziği 

dendiğinde aklınıza ilk gelen şey 

bu caddede aralıklarla dizilmiş 

çeşitli grupların çaldığı şarkılar 

olacaktır muhtemelen. Sokak bir 

toplumun hayatını temsil eden en 

belirleyici unsurlardan biri aslında. 

Bunun yanı sıra sokağın toplum 

hayatını temsil etmesi dışında 

kişiye tarifsiz bir özgürlük verdiği 

de ortada. Geride bıraktığımız 

yıllar içerisinde Türkiye’de de 

bu özgürlük sıklıkla tartışılır hâle 

gelmiş olsa da hayatın parçası 

olan her şeyin aslında sokağın bir 

parçası olduğu bir gerçek. 

“Bütün ayrımlara inat müzikle 

bir arada olmak!” 

Her şeyden önce özgürler. 

Müziklerini paylaşmak için bir 

mekana ya da kişiye bağımlı


değiller. Bunun yanında 

dinleyiciyi beklemek yerine onlar 

dinleyiciye gidiyor ve şüphesiz 

kapalı mekanlarda, konser 

salonlarında hiç karşılaşma 

ihtimalleri olmayan insanlara da 

ulaşıyorlar. Arada ışıklar, yiyecek 

içecek ve bir sahne yükseltisi 

olmadan… “Sıfır noktası” diye 

tanımladıkları sokakta ırk, dil, 

din, cinsiyet sebebiyle çeşitli 

isimlerle gruplandırılan insanları 

müzikle bir araya getiriyorlar. 

Bazen duymadığımız bir melodiyi 

onlardan duyuyor, bazen ise 

sevdiğimiz bir parçaya onların 

aletlerinden çıkan sesle birlikte 

eşlik ediyoruz. Hayatın tüm 

kalabalığını ve yoruculuğu 

arasında, belki de bir işe yetişmeye 

çalışırken karşılaştığımız sokak 

müzisyenleri hayatın karmaşasını 

bir an bile olsa unutturmayı 

başarıyor bizlere. 

“Müzik birleştirir” 

Müziğin cinsiyeti, ırkı, dili, 

dini yoktur. Sokak müziğinin 

hiç yoktur. Sokaktakiler kimi 

zaman kendi ana dilinde, kimi 

zaman evde oturup dinlemeyi 

hiç düşünmediği dilde ve tarzda 

müzikle karşılaşabiliyor. Bu 

da insana ve müziğe karşı 

önyargıları ortadan kaldırmak, 

kalpleri açmak, eğlenmek ve 

hayattan zevk almak için bir 

fırsat. Birdenbire yolunuza 

çıkan sokak müziği canı sıkkın 

birini gülümsetip, mutlu birinin 

mutluluğunu perçinleyebilir. 

Müziğin hiçbir koşulda ayrımı 

yoktur. Hangi dilde olursa olsun 

her insan o müziği dinleyebilir, 

hangi ırkta olursa olsun her 

insan o müziğe eşlik edebilir. 

Kendi ülkesinde ya da başka bir 

ülkede müzik yapan kişi istediği 

dilde ve tonda müziğini yaparken 

istediği tek şey özgür olmaktır. 

İstiklal Caddesi’nin büyüleyici 

ambiyansında bu duyguyu 

yaşayan, Mumbai’den İstanbul’a 

gelip müziklerini yapmak için 

burayı seçen “Pinky Grubu” 

üyeleri gibi. Hayatlarındaki en 

önemli şeyin müzik olduğunu 

söyleyen Pinky grup üyesi Reza 

Hazaveh “İstanbul büyüleyici 

bir şehir. Burada olmak 

hepimizi mutlu ediyor. İstiklal’in 

ambiyansında her türlü ayrıma 

karşı özgürce müziğimizi yapmak 

benim ve arkadaşlarımı en mutlu 

eden şey” dedi.


ÖTEKİ 

KÜTÜPHANE 

İnsan yaşamında sanatın 

etkisi hiçbir şekilde göz 

ardı edilemez. Sanat bir 

insanı farklılaştıran, bir 

milleti geliştiren ve o millette 

yaşayanlara yenilikler ve 

doğrular kazandıran kültürel bir 

etkinliktir. Çok farklı kolları olan 

sanat kendini tek bir mecrada 

ortaya koymaz. Sinema, müzik, 

edebiyat bunlardan yalnızca 

bir kaçıdır. İnsanlar kendilerine 

iyi geldiği düşüncesi ve 

kendilerini geliştirme çabasıyla 

sanatı bir araç olarak görürler. 

Kullandıkları bu araçta 

kendilerine en yakın buldukları 

sanat dalında uzmanlaşmaya 

çalışır ya da o sanat dalıyla 

ilgili etkinlikleri takip ederler. 

Yapılan konserler, müzik 

dinletileri, sinema filmleri ya 

da okudukları kitaplar insanları 

ruhsal açıdan dinlendirirken 

onlara iyi şeyler yapmış 

olmanın hazzını tattırırlar. 

Diyorum ya herkes kendine 

yakın bulduğu şeyi takip eder 

diye edebiyatta öyledir. Bir kişi 

kitap okumayı seviyor, şiirlerle 

ruh dünyasını aydınlatıyor 

ve geliştiriyorsa onun için 

edebiyat en önemlisidir. Dünya 

Edebiyatı ve Türk Edebiyatında 

pek çok ünlü yazar ve şair 

yetişmiştir. Bunlar okurların 

aklından kimi zaman bir 

roman satırıyla yer bulur kimi 

zaman ise şiirin o büyüleyici 

söylemiyle. Farklı ülkelerde 

farklı yazarlar kendilerine belli bir 

okuyucu kitlesi yaratmışlardır. 

Rus Edebiyatı’nın en bilinen 

isimlerinden biri olan Dostoyevski 

etkileyici romanlarıyla evrenselliği 

yakalamış bir yazardır. Yazar 

akıllarda iz bırakan romanlarında 

genellikle bireyin ruh haline 

değinen konuları ele almış 

ve yazdıkları ile hafızalara 

kazınmıştır. Ayrıca yazarın çok 

güçlü bir betimleme yeteneği 

vardır. Romanlarının hemen 

hemen hepsinde anlatacağı 

küçük bir olayı dahi sayfalarca 

gözlemine yer vererek güçlü 

bir betimlemeyle kaleme 

almıştır. Dostoyevski hayatı 

boyunca çok zorluklar çekmiş 

bir yazardır. Sürekli içki içen bir 

babanın yaratmış olduğu gergin 

ev ortamında büyüyen yazar 

romanlarında anlattığı içe kapanık 

ve kendini ifade edemeyen kadın 

tasviriyle aslımda annesinin 

profilini çizmiştir. Bu kadar 

sıkıntılar çektiği ve yaşadığı 

zorluklar karşısında Dostoyevski, 

Ötekinin ne demek olduğunu 

çok iyi anlayan bir yazardır. 

Çünkü onun yaşadığı hayatta 

gerek annesi gerekse kendi bu 

kavramı üzerlerine yapıştıran bir 

hayata mahkum olmuşlardır. İşte 

belki de tüm bunlardan hareketle 

kaleme aldığı “Öteki” romanında 

yazar romanda işlediği karakterin 

ruhsal dünyasına yönelik çok iyi 

bir çözümleme yapmıştır. 

Dostoyevski Öteki adlı romanını 

1846 yılında kaleme almıştır. 

Gogol esintileri bulunan 

romanında yazar, kendini 

ortadan kaldırmaya çalışan 

benzeriyle sürekli çatışma 

halinde bulunan bir memurun 

hikâyesini anlattı. Dostoyevski 

bu romanında ele aldığı çift 

kişilik temasını daha sonra başka 

romanlarında da kullanmıştır. 

Goladkin, Dostoyevski’nin 

Ecinniler’de, Delikanlı’da, 

dolaylı da olsa Suç ve Ceza’nın 

Raskolnikov’unda da karşımıza 

çıkaracağı bir sorunsalın; 

kişilerin, özdeşliğini arayan, onu 

kurmaya çalışan yarılmış tiplerin 

ilk örneklerindendir. Dostoyevski


bu romanda, Kafka’da da 

gördüğümüz, bireyin dünyasını 

içten dışa, bilinç açısından 

kurma tekniğinin de en yetkin 

örneklerinden birini sunar. 

Parçalanmış bilincin kurduğu 

dünya ise tuhaf olduğu kadar 

ürkütücü, anlamsız ve tehlikelidir. 

Roman yirmi beş yaşındaki genç 

bir yazarın olağanüstü tahlillerini 

içeren kelimelerden inşa edilmiştir. 

Kurgu olarak da bireyin kendine 

yabancılaşması temasını, sanayi 

devrinin tezahürü ile insan 

emeğinin metalaşması gerçekliği 

üzerinden kaleme almıştır. Bu 

durumun doğal sonucu olarak 

romantizm ve realizm akımları 

arasındaki mücadelenin temel 

niteliği de ortaya çıkmıştır. 

Sanayi devrimine değiniyoruz 

ancak Golyadkin, yani Öteki ‘nin 

ana karakteri bir devlet memuru. 

Yedinci dereceden memur olan 

Golyadkin, olmak istediği kişi 

ile olduğu kişi arasında gitgeller 

yaşayan ve hiçbir sosyal 

kalıba dâhil olamamasının 

sonucunda şizofrenliğe evrilen 

bir kişidir. Roman boyunca iç 

sesi ile konuşmaları, zihninde 

yarattığı öteki ile rekabeti, uşağı 

Petruşka’yla didinmeleri ve 

memuriyetten astları-üstleri ile 

olan ilişkileri tanıklık ettiğimiz 

temel olaylar anlatılmaktadır. 

Golyadkin, kendisinin ne 

denli sade birisi olduğunu 

düşünmesine rağmen bir türlü 

etrafının düşmanlarla sarıldığı 

fikrinden kurtulamaz ve deliliğe 

giden yolun taşlarını da böylece 

döşemeye başlar. İşte bir bireyin 

kendi içinde yaşadığı git geller 

ve yaşadığı toplumda kendisinin 

farklı görmesinden yola çıkılarak 

yazılan bu romandan çok iyi 

psikolojik tahliller bulunmaktadır. 

Yazar kendisini öteki olarak 

gören bir bireyin toplum içinde 

yaşadığı sorunları ve ruh halini 

başarılı tasvirlerle kaleme 

almıştır. Öteki ve ötekileştirme 

konularını anlamak ve öğrenmek 

adına Dostoyevski’nin “Öteki” 

adlı romanı Dünya Edebiyatı’na 

hediye edilmiş başarılı bir eserdir. 

Dünya Edebiyatı’nın bu değerli 

yazarından sonra şimdi de “Öteki” 

kavramı üzerine yapılan akademik 

bir çalışma “Öteki Kuram” 

kitabına biraz göz atalım. Kitabın 

yazarları Prof.Dr.İrfan Erdoğan ve 

Prof.Dr.Korkmaz Alemdar. Bu iki 

başarılı bilim insanının insanlığa 

kazandırmış olduğu bu başarılı 

çalışma gerçekler hakkında 

yanlış imajlar inşa eden kuram, 

bilimsel geçerliliğe sahip olmayan 

bir biliş yönetimi aracıdır. Prof. 

Dr. İ. Erdoğan ve Prof. Dr. K. 

Alemdar kitle iletişimindeki 

kuramsal açıklamaları ve 

araştırmaları, yaşanan örgütlü 

insan gerçeğiyle bağını kurarak 

irdelemektedir. Dolayısıyla, 

Öteki Kuram, hem egemenliğin 

kendini ve ötekileştirdiğini nasıl 

öykülediğini hem de daha 

iyi bir dünya ve insanlık için 

sunulan alternatif görüşleri 

açıklamaktadır. İnsanın bilinç 

ve davranışını biçimlendirmek 

ve kontrol etmek için psikolojik 

savaşın yoğunlaşmasıyla birlikte, 

iletişimin içeriğini özel baskın 

çıkarlara uygun olarak üretme 

ve bu üretimi kuramlarla ve 

araştırmalarla meşrulaştıran 

ve insanları yönlendiren kılıf 

örmelerde yaygınlaşmıştır. 

İnsan toplumlarında kitle iletişimi 

her zaman ilgi çekici bir konu 

olmuştur. Bundan hareketle yola 

çıkan hocalarımız bu kitapla 

bize çok şey öğretiyor. İlgi 

çeken kitle ile tişim olgusunun 

yanında asıl ilgi çekmesi ve 

önemli hale gelmesi küresel 

denetimi sağlama gereksiniminin 

artmasıyla ortaya çıkmıştır. Bu 

durum kaçınılmaz olarak kitle 

iletişim araçlarının doğasının 

daha yakından izlenmesini 

ve kitle iletişim etkinliklerini 

meşrulaştıran kuramsal 

gerçeklerin ve incelemelerin 

yanında soruşturulanların da 

artmasını birlikte getirmiştir. 

İşte İrfan Erdoğan ve Korkmaz 

alemdar bu kitapla kitle iletişim 

olgusuyla ilişkili kuramsal 

açıklamaları ve incelemeleri 

eleştirel açıdan irdelemektedir. 

“Öteki Kuram” bu irdelemenin 

çerçevesini oluşturmaktadır.


HRANT DİNK 

VAKFI İLE 

NEFRET SÖYLEMİ ÜZERİNE 

Hrant Dink’in hayallerini, 

mücadelesini, dilini 

ve yüreğini yaşatmak 

amacıyla 2007 yılında 

kurulan Hrant Dink Vakfı yaptığı 

başarılı çalışmalarla bugünde 

varlığını devam ettirmektedir. 

Çocuklar ve gençler arası fırsat 

eşitliği, çocuklar ile gençlerin 

yaratıcı yönlerinin desteklenmesi, 

kültürel çeşitliliğin bir zenginlik, 

farklılığın bir hak olarak kabul 

görmesi, Türkiye, Ermenistan 

ve Avrupa toplumları arasındaki 

kültürel ilişkilerin geliştirilmesi, 

Türkiye’nin demokratikleşme 

sürecinin desteklenmesi, 

milliyetçilikten ve ırkçılıktan 

arındırılmış tarih çalışmaları, 

Hrant Dink ile ilgili yazı, fotoğraf 

ve belgelerin toplanması 

alanlarında faaliyetler yapan 

vakıf bu uğraşlarını kitaplarda 

toplamakta, konferanslar 

vermekte ve Hrant Dink anısına 

ödüllerle ölümsüzleştirmek 

adına çalışmaktadır. Hayatı belki 

Hrant Dink gibi yaşamak onun 

heyecanıyla solumak lazım… 

“Gelin önce birbirimizi anlayalım... 

Gelin önce birbirimizin acılarına 

saygı gösterelim... Gelin önce 

birbirimizi yaşatalım.”


Şimdi ise Hrant Dink Vakfı Nefret 

Söylemi Koardinatörü Zeynep 

Arslan’la yaptığımız bu söyleşi de 

nefret söyleminden, ötekileştirme 

kavramında ve bunların 

Türkiye’de ki durumundan söz 

ettik. 

Öncelikle Hrant Dink Vakfının 

kuruluşundan ve yaptığı 

çalışmalardan kısaca bahseder 

misiniz? 

Hrant Dink Vakfı, Hrant Dink’in 

hayallerini, mücadelesini, dilini ve 

yüreğini yaşatmak amacıyla 2007 

yılında kurulmuştur. 

Vakfın çalışma alanlarından 

bazıları şöyledir: Türkiye, 

Ermenistan ve Avrupa toplumları 

arasında kültürel ve sosyal 

ilişkiler geliştirmek.Türkiye’nin 

demokratikleşme sürecine ve 

insan hakları, azınlık hakları ve 

kültürel hakların korunmasına 

ve gelişmesine katkı sağlamak. 

Milliyetçilikten ve ırkçılıktan 

arındırılmış tarih çalışmalarına 

destek olmak ve azınlıklara, 

geçmiş olaylara yönelik akademik 

çalışmaları teşvik etmek. Ortak 

bir hafıza yaratmaya ve resmi 

söylemi sorgulamaya yönelik 

sözlü tarih çalışmalarına destek 

olmak.Belgeleme ve farkındalık 

yaratma yoluyla nefret söylemi 

ve ayrımcı söylem ile mücadele 

etmek. Hrant Dink, Ermeni 

Vakıflar, Ermenilerin ve diğer 

azınlık gruplarının kültürel mirası 

ile ilgili yazı, fotoğraf ve belgelerin 

toplayıp arşivlemek. Geçmişle 

yüzleşmek hedefiyle sağlıklı 

bir gelecek kurmaya katkıda 

bulunacak projeler yürütmek 

Bir kişiyi ya da herhangi bir 

şeyi ötekileştirmeye neden 

ihtiyaç duyulur? 

İnsanlar, karmaşayla başa 

çıkabilmek için çeşitli 

durumları, olayları ve insanları 

kategorilendirirler. 

Bu 

kategorizasyon esnasında “ben” 

oluşturulurken onun karşısındaki 

“öteki” kavramı da inşa edilir. Ait 

olduğumuz grupların normlarına 

uygun benlikler oluşturmaya 

çalışırken, bir yandan da, 

reddettiğimiz grupların itici 

gücüyle benlik inşaatımızın 

harcını kararız. Yani insanoğlu, 

kabul ettiklerinin yanı sıra 

reddettikleriyle de var olmaya 

çalışır. İnsanın bir sosyal kimlik 

oluşturabilmesi için; sosyolojik 

bir kavram olan ve “din, etnitisite, 

dil ve kültür açısından farklı olan 

toplumsal kategoriler” olarak 

tanımlanan “öteki” denilen şeye 

ihtiyacı vardır aslında. Kendi içine 

bakan, ötekine de bakmış olur 

aynı zamanda; ötekine bakan 

kendini görmüş olur fark etmese 

de… 

Medyanın nefret söylemine 

yönelik tutumu hakkında ne 

düşünüyorsunuz? 

Hrant Dink cinayeti, Türkiye’de 

nefret suçu ve nefret söylemi 

konuşulduğunda en çok 

örnek verilen vakalardan biri. 

Öncesinde, medyanın bu cinayeti 

destekleyen birçok yayın yaptığı, 

hedef gösteren bir dil kullandığını 

biliyoruz. Bunu gösteren akademik 

araştırmalar da yapıldı. Ancak 

cinayet sonrasında, özellikle 

ana akımda bu tutumun biraz 

olsun değiştiğini, daha hassas 

yayınlar yapıldığını görüyoruz. 

En azından eskisi kadar açık 

düşmanlaştırıcı, hedef gösteren 

içerikler yok. Bu tür içerikler daha 

çok muhafazakâr veya belli bazı 

siyasi görüşün taşıyıcısı olan 

gazetelerde karşımıza çıkıyor. 

Türkiye’de nefret söylemine 

en fazla maruz kalan kişi ya da 

gruplar hangileri, neden? 

Bizim yaptığımız basında nefret 

söylemi taramasının sonuçlarına


göre, yaklaşık iki yıldır en çok 

hedef gösterilen kimlikler Yahudiler, 

Ermeniler ve Hıristiyanlar. Hedefin 

belirlenmesinde çoğunlukla siyasi 

gündem, siyasetçilerin söylemleri 

etkili oluyor. Örneğin Suriyeli 

mülteciler geçtiğimiz yıldan beri yeni 

bir kategori olarak karşımıza çıktı ve 

onlara yönelik nefret söylemi artarak 

devam ediyor. 

İktidarın yanında olmayan kesim 

mi bu söylemlerden daha fazla 

etkileniyor? 

Medyanın kamuoyunu belirleme ve 

kanaat oluşturma işlevi göz önüne 

alınırsa barış ve yumuşamaya 

katkısının ne kadar önemli olduğunu 

söylemek gereksiz. İktidar ve 

siyasi liderler yaptıkları konuşmalar 

çerçevesinde kullandıkları kelimelere 

ve söylemlerine dikkat etmelidirler. 

Bunu yapmak zorunda olmalarının en 

büyük nedeni büyük bir kitleye hitap 

ettiklerini unutmamaları gerektiğidir. 

Yaptıkları her konuşmada onları 

dinleyen bir halk vardır. Ve eğer en 

baştaki kişi bu söylemleri kullanırsa 

halkın neler yapabileceğini siz 

düşünün. Herhangi bir dönemde 

nefret söylemine yakın bir yaklaşım 

sergileyen medya hükümetlerin 

tavır değiştirmesiyle birlikte 

dilini yumuşatmıştır. Uzun yıllar 

boyunca medyada Yunanistan’a 

karşı kullanılan üslup bugün nefret 

suçları kapsamına girebilir. Ama o 

dönemin hükümeti Yunanistan’la 

buzları erittiği için bugün haber ve 

manşetlerde Yunanistan düşmanlığı 

pek görülmez. Aynı durum Iraklı 

Kürtler için de geçerlidir. Iraklı 

Kürt liderleri aşağılayan, sürekli 

savaş çığırtkanlığı yapan bir 

medyada bugün dostluk, komşuluk 

ve akrabalık temelinde bir dil 

tercih ediliyor. Bunlar çok olumlu 

gelişmeler. 

Medyadaki nefret söylemi 

artık haber dili haline geldi. Bu 

konu hakkında görüşleriniz 

neler? 

İnsanların bilgi sahibi oldukları, 

ülke gerçeklerini öğrendikleri 

haberlerde bu söylemin 

bulunması tabi ki yanlış. Öte 

yandan, şu bir gerçek ki nefret 

satan ve sattıran bir şey, nefret 

söyleminin kurumsallaşmasının, 

bu söylemin her daim 

ateşlenmesinin gazete tirajlarını 

ve ratingleri de arttıran bir yönü 

var. Hatta nefret söylemini sıkça 

kullanan gazeteler bu söylemi 

benimseyenler sayesinde 

kemik bir okur kitlesine de sahip 

olabiliyor. Medya organlarının 

nefret söylemi sonucunda 

elde ettikleri maddi çıkarların 

büyüsüne kapılmamaları ve bu 

söylem sonucunda oluşan manevi 

tahribatın bilincinde olmaları 

gerekiyor. Fakat madalyonun 

öteki yüzüne bakarsak bazı basın 

organlarının nefret söylemini 

yaygın bir şekilde kullandıklarının 

gözlemlemekteyiz. Bu kullanım 

şekilleri dolaylı, direk, örtülü veya 

açık bir biçimde olabiliyor. 

Medyadaki nefret söyleminden 

ne anlıyorsunuz, sizin 

tanımınızda bu ne demek? 

Yaptığımız basın taramasında 

1997 yılında Avrupa Konseyi 

Bakanlar Komitesi tarafından 

kabul edilen tavsiye kararını 

temel alıyoruz. Bu kararda nefret 

söylemi şu şekilde tanımlanıyor: 

“Nefret Söylemi kavramı, ırkçı 

nefreti, yabancı düşmanlığını, 

Yahudi düşmanlığını veya 

azınlıklara, göçmenlere ve 

göçmen kökenli insanlara 

yönelik saldırgan ulusalcılık ve 

etnik merkezcilik, ayrımcılık ve 

düşmanlık şeklinde ifadesini 

bulan, dinsel hoşgörüsüzlük dahil 

olmak üzere hoşgörüsüzlüğe 

dayalı başka nefret biçimlerini 

yayan, teşvik eden, savunan 

veya meşrulaştıran her tür ifade 

biçimini kapsayacak şekilde 

anlaşılacaktır.” 

Medyada ötekileştirme sizce 

nasıl yapılıyor? 

Medyada nefret söylemi, hiç 

şüphesiz ki medya günlük 

hayatımızda çok önemli bir yer 

kapsıyor. Medya elinde görünür 

bir güç tutuyor. Fakat medyanın 

elinde tuttuğu güç ikiliklidir. Bir 

yandan bu güç insan haklarının 

ve demokratik ilkelerin birincil 

önemde olduğu daha açık 

ve demokratik bir toplumun 

kurulmasında, bu gibi değerlerin 

yüceltilmesi için kullanılırken diğer 

yandan bu güç, toplumu manipüle 

etmek, onu kutuplaştırmak, 

provoke etmek, nefret körüklemek 

gibi bazı olumsuz amaçlar için 

suiistimal edilebiliyor. Medyada 

nefret söyleminin iki boyutu var. 

Birinci boyut aşağılayıcı, hakaret 

içerici nitelikte olması ikinci boyut 

ise tahrik veya teşvik edici olması, 

yani hedefte olan gruplara yönelik 

yasadışı eylemlerde bulunmayı 

teşvik etmesi. Her ne kadar da 

nefret söylemi her zaman suça 

teşvik edici değilse de bu teşvik 

edici olmayan nefret söyleminin 

de tolore edilebileceği anlamına 

gelmiyor. 

Ötekileştirme diğer ülkelerde 

de bu kadar yaygın mı? 

Örneğin; İngiltere’de gazeteciler 

için bastırılmış, “reporting 

diversity” adlı bir rehber var. Bu


rehber İngiltere’de bulunan etnik 

gruplarının dillerinden, dinlerine, 

kültürlerine kadar birçok bilgi 

içeriyor. Gazeteciler etnik gruplar 

için değerli, kutsal ve önemli 

olan bazı kavramlar hakkında 

bu rehber ile bilgilendiriliyor ve 

yanlış bir dil kullanımı önlenmeye 

çalışılıyor. 

Hangi ifadelerin hangi gruplar için 

aşağılayıcı olabildiğini, Kur’an’ 

ın nasl yazılması gerektiği, dini 

ritüellerle ilgili detaylı bilgiler, 

hangi davranışların hangi etnik, 

dinsel gruplarda hoş kaçmadığı 

gibi konularda birçok bilgi yer 

alıyor. Bu tarz çalışmaların 

yapılması Türkiye’de de olumlu 

sonuçlar doğuracaktır. 

Medyada nefret söylemi bu 

denli yaygınlaşmışken birçok 

gazeteci ve köşe yazarı daha 

fazla okunabilmek ve dikkat 

çekmek adına bu söylemleri 

kullanıyor olabilir mi? 

Okurlar da gittikçe daha 

farkında olmaya başladı. 

Yapılan farkındalık çalışmaları, 

araştırmalar etkisini gösteriyor 

diyebiliriz. Nefret söylemi yapan 

gazetelere karşı sosyal medya 

üzerinden tepki veren birçok 

okuyucuyla karşılaşıyoruz. Tabi 

bu genel toplumun ne kadarına 

tekabül ediyor şimdilik bilemeyiz 

ama nefret söylemi artık o kadar 

da çok satmıyor. 

Dolayısıyla özellikle anaakım 

gazeteler bu dili kullanmak 

konusunda daha çekinceli. 

Aynı şekilde medyanın daha 

sorumlu davranması da okuyucu 

alışkanlıklarını etkiliyor. Karşılıklı 

bir etkinin söz konusu olduğunu 

söyleyebiliriz. 

Hrant Dink Vakfı olarak sizler 

medyada kullanılan ayrımcı dil, 

nefret söylemi ve ötekileştirme 


Dünyada ve Türkiye’de 

medyasında gözle görülür bir 

nefret söylemi var, Türkiye’de bu 

söylem geçmişten günümüze çok 

can acıttı, söylemin kimi zaman 

şiddet içeren eyleme, linçlere, 

cinayetlere dönüştüğüne tanıklık 

ettik. Medyada nefret söylemi 

Hrant Dink Vakfı 

Nefret Söylemi 

Koordinatörü: 

Zeynep 

Arslan 

nefret suçunun tek sebebidir 

demek, diğer faktörleri göz ardı 

etmek, bu suçu salt medyaya 

indirgemek her ne kadar doğru 

değilse de medyanın oynadığı 

rolü göz ardı edemeyiz. Bu 

nedenle önleyici mekanizmaların 

geliştirilmesi lazım. Bu da 

okurların, televizyon izleyicilerinin 

de bilinçlendirilmesi, bu konu ile 

ilgili farkındalık yaratılması ile 

gerçekleşebilecek bir durum.


“MESLEK ETİĞİ 

HÜMANİZMASIZ 

BİR HİÇTİR” 

Günümüzde medya 

tüm insanlığı etkisi altına 

alan bir konuma 

gelmiştir. Kitle iletişim 

araçları tüm insanlığı etkisi altına 

almayı başarmıştır. Birey artık 

yaptığı her işin yanında telefonuna 

ya da televizyona ihtiyaç duyar 

hale gelmiştir. Üç bin yıldır bilgi 

çağında yaşıyoruz. Gerçekleri 

öğrenebileceğimiz bir tek kaynak 

var: Medya. Gazeteler, dergiler, 

televizyonlar ve elektronik medya. 

Her gün milyonlarca insanı etkisi 

altına alan bu muazzam güç 

istediği her şeyi, istediği şekilde 

insanlara aktarmak konusunda 

özgür. Bu özgürlüğü ne kadar 

doğru yönde kullandığı ise tartışılır. 

Yaptığı haberlerde kullandığı 

söylemler medyanın insanların 

gözündeki belirleyiciliğini ortaya 

koyar. Kişilere ya da olaylara 

karşı medyanın kullanmış olduğu 

yanlış söylemler sonucunda ortaya 

çıkan öteki kavramı ve nefret 

söylemi içeren ifadeleri anlamak 

adına İstanbul Aydın Üniversitesi 

Gazetecilik Bölümü’nden Yardımcı 

Doçent Doktor Hale Torun ile 

konuştuk… 

Sizce “öteki” nedir? 

Ötekiyi tanımlamak gerekirse 

eğer bana göre öteki “sen olmayan 

başkasıdır”. Aynı çizgide 

olmayan yani senin çizginde olmayan 

her şey sıradışılık, ölçülemeyen 

şeylerdir.


Kişiyi ya da herhangi bir şeyi 

ötekileştirmeye neden ihtiyaç 

duyarız? 

İnsanlar farklı olanlardan, sıradışı 

olanlardan korkar. Sözgelimi “tuhaf, 

acayip, değişik kelimelerinin 

anlamı çok eskiden beri bunu 

çağrıştırır. İnsanlar, karmaşayla 

başa çıkabilmek için çeşitli durumları, 

olayları ve insanları kategorilendirirler. 

Bu kategorizasyon 

esnasında “ben” oluşturulurken 

onun karşısındaki “öteki” kavramı 

da inşa edilir. Ait olduğumuz grupların 

normlarına uygun benlikler 

oluşturmaya çalışırken, bir yandan 

da, reddettiğimiz grupların 

itici gücüyle benlik inşaatımızın 

harcını kararız. Yani insanoğlu, 

kabul ettiklerinin yanı sıra reddettikleriyle 

de var olmaya çalışır. 

Önyargının bir insanı ötekileştirmek 

bağlamında etkisi 

nedir? 

Bu etki beraberinde antihümanist 

bir bakış açısı getirir. Önyargılar 

insan karşıtı görüşlerdir. Her 

önyargı insana ait olan doğal bir 

niteliği diğerinden eksiltir. Eksilen 

bir insanlıkla devam etmek zorunda 

kalırsınız. Devletler, uluslar 

katı kalıplardan çıkamaz. Hoşgörü 

anında horgörüye dönüşebilir. 

Gelişmenin önündeki en büyük 

engel önyargıdır. Birşeye ya da 

bir bireye karşı önyargı yapan kişiler 

hem karşısındaki kişiyi ötekileştirmeye 

mahkum bırakır hem 

de o insanın zihninde tahmin 

edemeyeceği kadar büyük hasarlara 

yol açmış olurlar. 

Öteki insanlara yönelik şiddetin 

boyutu hakkında ne düşünüyorsunuz 

Malesef önyargıyla beslendikleri 

için insanlar farklı cinsiyet ya da 

ırklara karşı çok acımasız. Bir diğerinin 

sırf bu farklılığından dolayı 

şiddeti hakettiğini düşünenler 

bir insana değil, tüm insanlığa 

karşı suç işlemiş olurlar. Ernest 

Hemingway’ın dediği gibi; “Bir insanın 

ölümü, bütün bir insanlığın 

ölümüdür aslında onun için sakın 

kimseye çanlar kimin için çalıyor 

diye sorma. Aslında senin için 

çalıyor”. Yani bugün birine karşı 

yaptığımız ötekileştirme kavramı 

gün gelip bize dönebilir. Yani bir 

kişiye karşı bulunduğumuz acımasız 

söylem bireyin dünyasını 

yıkıp onun yaşamakta olduğu hayatı 

daha da fazla zorlaştırabilir. 

Medyanın ötekileştirilmesini 

algılayabilmek için neler yapılmalıdır? 

Medyanın nefret söyleminde 

çok önemli bir yeri var. Öncelikle 

medyanın gündem belirleyici 

gücü var. Yer verdiği haberlerin 

sıklığının yanı sıra bu haberleri 

çerçevelendirmesi halkın olaylara 

bakışını etkiliyor. Bir konunun 

anlatılış biçimiyle halk yönlendiriliyor. 

Medya insanlara neyin, 

neden önemli olduğunu söylemekle 

yetinmiyor, insanlara bu 

olaylar hakkında ne düşünmeleri 

gerektiğini de söylüyor. Medyayı 

kullanan demagoglar belirsizlik 

ve kriz dönemlerinde ortaya çıkıp 

toplumdaki bütün stresi spesifik 

gruplara yönlendiriyor. Medya 

şirketlerinde azınlık gruplarından 

insanların yer almaması bu kurumların 

görüşlerindeki ağırlık 

merkezini değiştiriyor, azınlıklar 

hakkındaki haberlerin sayısı ve 

çerçevesi etkileniyor. 

Medyada ötekileştirme en çok 

hangi alanda yapılıyor? 

Cinsiyet, ırk ve geleneksel konularda 

yapılıyor. İnsanların cinsiyet 

konusundaki tercihleri çoğu 

zaman medyada normal olmayan 

ve yanlış olan bir durum gibi 

gösteriliyor. Özellikle LGBT’i bireylere 

karşı yapılan nefret dolu 

söylemler kişilerin hayatlarını 

zora sokuyor ne yazık ki. Buda 

medyaya yaptırılan devlet dayatmasıyla 

da ilgili bir bakımdan. 

Çünkü medya yaptığı haberlerde 

çalıştığı gazetenin ideolojisini 

gözeterek haber yapıyor. Yaptığı 

haberlerde gazeteci kendi görüşlerine 

değil çalıştığı kurumun dayattığı 

şeylere göre haberine yön 

vermekte. Başka bir açıdan ise 

ırkçılığa yönelik söylemlerde kişileri 

zor durumda bırakan haberler 

arasında yer alıyor. Ülkemizde 

yaşayan Ermeni, Yahudi gibi dini 

ayrımlara sahip insanlara karşı 

yapılan nefret söylemleri bu kişilerin 

yaşamlarını zora sokmaktadır. 

Gelenekselliğe yönelik ayrımlarda 

medyada yer alan şekliyle 

daha çok nefret söylemlerini içinde 

barındırmaktadır. 

Medyanın anormal olarak yansıttığı 

kesimlerin sizce iktidarla 

bir bağı var mı? 

Her iktidar kendi karşıtını yaratır. 

“Muhalif” kelimesinin anlamı 

budur. İdeolojik bütün söylemlerde 

“biz ve onlar” vardır. Politik 

düşüncenin kaynağı budur 

zaten. Toplumsal yapı bütünsel 

değildir, parçalı bir ilişkiler toplamına 

gönderme yapar. İktidar 

toplumu denetim altında tutarak 

onu kendi kurgusu dahilinde bütünsel 

kılmaya çalışır. Toplumsal 

yapı içerisinde iktidar sahibi yönetenlerle, 

yönetilenler arasında 

bir yarılma vardır, yönetici azınlık 

toplumsal bilince yaptığı müdahale 

ile gerçekliğin iktidarın kurgusu


bağlamında anlamlandırılmasını 

sağlar. Toplumsal bilinç yapısı 

kendisini ancak iktidar dolayımıyla 

toplumsal yapının meşru 

öğesi kılabilir. İktidarın dolayımını 

reddeden özne ya da gruplar toplumsal 

alan dışına atılır, marjinalleşir. 

Toplum ve iktidar ilişkisinde 

yaşanan kısa devre, bu yapılara 

özgürlük alanları yaratır, ancak 

toplumsal iktidarın bütünsel bir 

yapılanıma sahip olmasını engellerler 

Medyanın bir şeyi ötekileştirdiğini 

anlamamızın yolu nedir? 

Bunu anlamanın birkaç farklı 

yolu var. Söylem analizi yapılarak 

bunu anlayabiliriz. Bunun yanında 

iyi bir medya okuryazarı olmakta 

çok önemli. Medya okuryazarlığı 

bireylerin medya hakkında 

daha fazla bilgi edineceği ve bu 

konu hakkında daha bilinçli bireyler 

olabileceği bir eğitimdir. Bu 

yüzden bu konu çok önemlidir. Ve 

kişilerin bilinçlenmesi açısından 

medya okuryazarlığı eğitiminin 

zorunlu olması gerekmektedir. 

50’lerde piyano ve klasik müzik 

konserleri veriyordu yurtdışında. 

Aynı toplum şimdi aynı tepkiyi 

verebilir mi? 20 yıl sonrasını da 

bilemezsin. Her an yargılarımız 

değişebiliyor. 

Son dönemlerde Türkiye medyasında 

ötekileştirmeye konu 

olan olaylardan örnek verir 

misiniz? 

Kadın haberleri özellikle çok rahatsız 

edici. Sürekli şiddete maruz 

kalan, eşi ya da tanımadığı 

herhangi biri tarafından yaşanan 

kadın cinayetleri çok üzücü. Özgecan 

Aslan medyada bu kadar 

tepki çekti çünkü çok göz önüne 

geldi. Fakat bu durumu yaşayan 

ve hiç birimizin haberi olmadan 

öldürülen kadın sayısı oldukça 

fazla. Medyada bunlara karşı 

yapılan söylemlerde oldukça rahatsız 

edici. Bunun yanında Suriye 

sorunu ve göçmenlerle ilgili 

yapılan haberlerde de fazlasıyla 

ötekileştirme söylemiyle karşılaşabiliyoruz. 

Sosyal medyada yaşanan linç 

kültürünü öteki bağlamında 

değerlendirir misiniz? 

Linç kültürü çok uzun dönemlerden 

beri medyanın sorunu. Önce 

gazeteci olup sonra insan olmak 

diye bir şey yok. İnsan olduktan 

sonra gazeteci olunmalı. Meslek 

etiği hümanizmasız hiçtir. Yani 

insan önce gerçeklerin farkında 

olmalı. Karşılaştığı bir durum gün 

gelip onunda karşısına çıkabilir. 

Kendisine nasıl yardım edilmesi 

gerektiğini isteyecekse gazeteci 

de önce karşısındaki kişiye insan 

olarak yardım etmeli daha sonra 

haberini yapmalıdır. 

Peki bir kişiyi ya da herhangi 

bir şeyi ötekileştirmeden ya da 

nefret söylemine maruz kalmasından 

nasıl kurtarabiliriz? 

Nefret söylemlerini durdurmak 

için statülerin ve sınıfların ortadan 

kalkması gerekir. Toplumsal kodları 

ancak yeni düşünceler değiştirir. 

Rönesans gerekli yani… 

Sizce ülkemizde en fazla ötekileştirilen 

sınıf hangisi ya da 

hangileri? 

Bu durum dönemlere göre değişir. 

Ancak toplumsal yargıları bütün 

olarak ele almak lazım. Türk toplumu 

şuna göre çok önyargılıdır 

diye kesin bir kavram ortaya atamazsın. 

Çünkü dinamikleri sürekli 

değişen bir halkız biz. Dünyanın 

siyasal etkilerine, göçlere göre 

pek çok devlet pek çok uygarlığın 

etkisindeyiz. Yargılarımız buğday 

başağı gibi rüzgarda bir o yöne 

bir müddet başka bir yöne savrulur 

bizim. 1930’larda Anadolu’da 

kadın arkeologlar kazı yapıyorlardı. 

Türk müzik adamları 40’larda,


SİNEMADA 

ÖTEKİ TEMASI 

Bilinenin dışı, diğer, öbür 

anlamına gelen ötekinin 

beyaz perdedeki 

yansıması da oldukça 

sert olmuştur. Bazen ‘beyazlara’ 

uyuşturucu madde satan siyahi 

bir genç, bazen de meyhanedeki 

sarışın bir kadındır. Peki bize 

gösterilen ötekiler düşman mıdır? 

Amerikan filmlerinde alıştığımız 

kötü karakterler, Türk filmlerinde 

gördüğümüz ‘evlerden ırak’ kötü 

kadınlar... Genellikle ırkçılığın 

etkisinde karşımıza çıkan 

sinemanın ötekileri inanç, dil, ırk, 

cinsiyet, cinsel tercih ve engelli 

olmak farklılık alanları olarak 

kabul edilmektedir. 

Yaşadığımız toplumda olduğu 

gibi gibi sinemada da inandığımız 

dine, cinsel tercihlere veya 

bedensel bir engel ile öteki


olabiliriz Yaşadığımız toplumda 

öteki hakkındaki düşüncelerimizi 

şekillendiren güçlü faktörlerden 

biri medyadır. Görsel medya, 

bizlerin estetik algısını 

oluştururken aslında neyi ne kadar 

beğenmemiz gerektiğini öğretir. 

Topluma olan etkileri bakımından 

düşünüldüğünde en önemli sanat 

türü olan sinema, öteki kavramını 

bizlere öğretmiştir. ABD film 

endüstrisi Hollywood’ın başarıyla 

yaptığı algı yönetiminde sıkça 

görürüz ‘öteki’yi.. 

Dünyanın en etkin film endüstisi 

olan Amerikan sinemasında 

da bazen bir Kızılderili, bazen 

Müslüman, bazen de siyahi 

olarak gördüğümüz öteki 

kısaca ‘onlardan’ olmayandır... 

Doğuluları pis, Rusları zengin, 

Siyahileri uyuşturucu satıcısı 

olarak görmeye alışmışızdır. 

Sinemada ırkçılık fiziksel bir 

ırkçılık olmaktan ziyade kültürel 

bir anlayıştır. Irkçılık etrafında 

gelişen bu öteki kavramı 

insanların kültürleri, milletleri 

üzerinde yoğunlaşılmıştır. Genel 

olarak ırkçılık olarak gözlemlenen 

bu öteki kavramı sinemanın bir 

dili haline geldi. 

Türk sineması denildiğinde akla 

ilk gelen dönem olan Yeşilçam 

örneğinde ise öteki kavramı biraz 

daha masumlaşmıştır. Dönemin 

etkisiyle yapılan filmlerde Türklük, 

Türk gücü, Türk’ün savaşçılığı, 

cesurluğu ön plandadır. Yeşilçam 

sinemasında ise bizden olmayan 

herkes öteki olmuştur. Türkler 

güçlü Türkler korkusuzdur. 

Yeşilçam’ın masum aşk kokan 

filmlerine bakıldığında da öteki 

kavramı bazen erkeklerin yanında 

sigara içen sarışın bir kadın, 

bazen de Rum bir meyhaneci 

olmuştur. 

Sürekli olarak değişen ve ‘gelişen’ 

dünyada düşman kavramı da 

olduğu gibi durmaz. Düşman olan 

kimdir peki ? Alıştığımız filmlerde 

kaba, görgüsüz, tembel, hırsız 

ve köleler bizden olmayanalardır. 

Dünya sinemasında eziyet 

gören halklar ve köleler 

siyahi, Müslümanlar teröristtir. 

Eşcinseller fuhuş yapıp dayak 

yerken bedensel engelliler ise 

üstün zekalı olmaya devam eder. 

Klişeler dışında filmler üreten 

alternatif sinema hariç huyunu 

suyunu tahmin edemeyeceğimiz 

karakter yok denilecek kadar az 

Irkçılık konusunun üzerinde duran 

filmlerde bile hikayede kahraman 

bir ‘öteki olmayan’ görmek hiç de 

şaşırtıcı değil. Günlük hayatta 

var olan eşitsizliklerin hâlâ 

devam ettiği bir ortamda, ırkçılığı 

sadece siyahi köle sahibi olmak 

ve kırbaçlı işkence sahneleri 

üzerinden işlemek, ırkçılık 

konusunu tarihî köle ticaretiyle 

sınırlandırarak meselenin ciddi 

anlamda anlaşılıp tartışılmasını 

da engelliyor. 

Yerli veya yabancı sinemada 

izlediğimiz karakterler toplumların 

birer yansımasıdır. Dünyada var 

olan toplumların her kesiminde 

yapılan ötekileştirme beyaz 

perdeden bizlere hiç de yabancı 

gelmiyor. İnsanların alıştığı bildiği, 

hatta kendisi gibi düşündüğü bu 

filmlerin içerikleri bizim isteklerimiz 

doğrultusunda değişiyor. Kendi 

düşüncesinin birkaç saate 

sığdırıldığını gören bir izleyici 

bundan neden keyif almasın ki? 

Sinemada öteki o bardaki kadın, 

Kilise’deki inançsız, Amerika’daki 

Müslümandır.. Sinemada öteki 

beriki ve diğerleri bizim kafamızda 

olanlardır.


İSTANBUL’DA BİR 

RUM GAZETESİ: 

APOYEVMATİNİ 

Eski İstanbul deyince 

her şeyin daha kolay 

olduğu, o zaman ki 

hayatların daha mutlu 

olduğu günler geliyor 

insanın aklına. Başka 

bir dinden olup, başka 

hayatı yaşamanın daha 

özgür olduğu günler… 

Mihail Vasiliadis 12 

Eylül Dönemine kadar 

yaşadığı İstanbul’u böyle 

özetliyor. Olabildiğince 

özgür, olabildiğince mutlu… 

Fakat darbe dönemi 

yaşananlar ve o zamanların 

günümüze uzanan 

etkisi onun hayatında 

kara bir dönem. Şimdilerde 

ise Rumların 

adını duyurabileceği tek 

gazete olan Apoyevmatini’de 

kendi dünyasını 

kuran Vasiliadis, bu 

sayede hem kendisinin 

hem de İstanbul’da 

yaşayan Rumların sesini 

duyurmaya çalışıyor. 

Türkiye’deki Rumların 

sayısı 1964’te İsmet 

İnönü’nün Rumları 

yurtdışına sürmesiyle 

100 binden üç binin altına 

düşmüş, nüfustaki azalma lisanın 

konuşulmasını da zorlaştırmıştı. 

Birbirleriyle temas halinde olup 

aralarında Rumca konuşan aileler 

70 milyonluk Türkiye’de iki 

bin küsür kalmışlar hatta aileler 

bile aralarında Türkçe konuşur 

olmuşlardı. Rumcanın bu denli 

azalmasının nedenini televizyonun 

yaygınlaşmasına da 

bağlayan Apoyevmatini Gazetesi 

Genel Yayın Yönetmeni Mihail 

Vasiliadis “Televizyonun Türkiye’deki 

azınlıkların ana lisanını 

kullanmasına önemli bir müdahalesi 

oldu. Yeni yetişen çocuklar 

Türkçeyle büyüdü. Elbette devletin 

resmi dilini bilmek şart. Ancak 

Türkçe gibi kendi dillerini de iyi 

kullanmalılar” diyor.


“Türkiye’deki Rumların Rumca 

Serüveni” 

Kendi lisanını konuşmadığın, 

kendi geleneklerini yaşatamadığın 

bir ülkede yaşamak her insan 

için zordur. Başka bir milletin 

dayattığı gibi yaşamak, onlar gibi 

gülmek, onlar gibi ağlamak her 

insanı üzer. Bu durum Türkiye’de 

yaşayan Rumlar içinde öyle. 

Türkiye’de yaşayan Rumların 

serüvenini şu şekilde özetleyen 

Mihail Vasiliadis; “Osmanlı İmparatorluğu 

döneminde, devlet Rumlara 

eğitim sistemi içinde olanak 

Yunan ilişkileri iyi gitmediğinden 

misilleme için kapatıldı. 1964’te 

Rum cemaatindekilerin büyük 

kısmının yurtdışına sürülmesiyle, 

18 ay içinde İstanbul’un Rum nüfusu 

120 binden 60 binin altına 

düştü. Yıllar ilerledikçe bu rakam 

beş binin altına indi. Bugün 

örneğin üç bin kişilik Rum nüfusu 

olan Bozcaada’da 10-12 tane 

Rum kaldı” diyor. 

“Tek suçumuz Rum olmaktı” 

Müslüman olmayan azınlıkların 

bu olaylar yüzünden kendisine 

tuhaf bakmaya başladığını söylerken 

“ Yazılıp çizilenleri okurken 

etkilenmemelerine imkan yoktu” 

diyor. Olayların yaşandığı gün 

dükkanda olduğunu söyleyen 

Mihail Vasiliadis o gün azınlığa 

mensup kişilerden bazılarının 

dükkanlarını kapattıklarını ama 

sonra o kapanan kepenklerin 

kağıt gibi yırtılıp, dükkanların 

yağmalandığını söylüyor. Eve gittiğinde 

ise kapıcıları Ahmet Efendi’nin 

onu kapıda beklediğini belirtiyor. 

“‘Aman Mihail çabuk koş’ 

sağlamıyordu ama onların kendi 

imkanlarıyla eğitimlerini sürdürmeleri 

konusuna engel koymamıştı. 

Rumlar pek çok yatırım 

yaparak okul açıp öğretmen 

yetiştirdiler. Tanzimattan sonra 

bu çok ilerledi. Bunun merkezi 

her zaman İstanbul oldu. Bunun 

nedeni Fener Rum Patrikhanesi’nin 

İstanbul’da olmasıydı. 

Rumlar kültürel olarak İstanbul’da 

ilerlemiş, burada okullar kurmuştu. 

Bu okullar son yıllarda Türk- 

daha kolay eritileceği düşünülerek 

hayata geçirilen 6-7 Eylül olayları 

sırasında hedef alınan kişiler arasındaydı 

Mihail Vasiliadis. Tek 

suçu Türk topraklarında Rum 

olarak yaşamaktı. 6-7 Eylül olaylarının 

yaşandığı 1955 yılında 

15 yaşında olan ve küçük yaşta 

babasını kaybetmesinin verdiği 

yükle o yaşlarda çalışmaya 

başlayan Vasiliadis işten fırsat 

bulduğu zamanlarda görüştüğü 

arkadaşları Bülent ve Ali’nin dahi


dedi beni içeri aldı, apartmanın 

kapısını kapattı. Elinde bayrakla 

dışarıda kaldı, güruh geldiğinde, 

‘Burada gavur yoktur’ dedi; onların 

bizim eve girmesini engelledi. 

Belki yanı başımızdaki karakol 

da ısrar etmelerini engellemişti 

”diyor. 

“Apoyevmatini ben ölene kadar 

çıkmaya devam edecek” 

Yaşadıkları bunca zorluktan sonra 

Rumların hakkını aramak ve 

onların da iyi bir yaşam sürmesi 

için bir şeyler yapmak gerektiğini 

düşünen Mihail Vasiliadis 

1925’ten bu yana Rumca çıkan 

Apoyevmatini gazetesinin başına 

geçmiş. 1925 yılında Vasiliadis’in 

babasının kuzenleri tarafından 

kurulan gazete yıllarca onların 

elinde kalmış. 1960’lı yıllarda 

el değiştiren gazete Yorgo Adosoğlu’nun 

himayesinde çıkmaya 

devam etmiş. Bu sırada yine 

gazetecilik mesleğini yapan Mihail, 

2003 yılında Apoyevmatini’yi 

geri teslim almış. Dili Rumca 

olan gazete abone sistemiyle 

çalışıyor. Rumların da İstanbul’da 

bir yeri olduğunu belli etmek adına 

gazeteyi Rumca çıkardıklarını 

söylüyor Vasiliadis. Bunca yıl 

gazeteyi tek başına İstiklal Caddesi’ndeki 

Suriye Pasajında çıkaran 

Mihail Vasiliadis dükkanın 

kirasını ödeyemediği için oradan 

zorla çıkarılmış. Şimdilerde 

gazeteyi yılmadan, pes etmeden 

evinde çıkarmaya devam eden 

Vasiliadis “ Ben ölene kadar bu 

gazete çıkmaya devam edecek. 

Rumların yaşadığı bunca zorluktan 

sonra Apoyevmatini onların 

sesini duyurabileceği tek yer. Bizlere 

yönelik çıkan bu gazetenin 

sonu kirayı ödeyemediğimiz için 

son bulmayacak” diyor.


“SEÇME ŞANSIMIZ 

OLSAYDI ÖTEKİ OLMAYI 

TERCİH ETMEZDİK” 

Sadece pembe ve mavinin değil her renkten insanın tek bir evrende nefes aldığı 

gezegende yaşıyoruz. “Bu gezegende biz de varız” diyen LGBTI üyelerinin inandığı 

tek şey, eşcinsellerin kurtuluşunun heteroseksüelleri özgürleştireceği. ‘Öteki’ olmanın 

anlamını ise bir LGBTI üyesi olan Fatma’ya sorduğumuzdaysa gömüldüğü derin sessizlik, 

bizlere oldukça açık bir cevap oluyor.


Toplumsal yaptırımlar 

siz doğduğunuz anda 

hayatınıza giriyor; 

kızsanız pembe 

erkekseniz mavi giyiniyorsunuz… 

Bu sözler 30 yaşındaki LGBTİ 

üyesi Fatma’ya ait. Duvarımızın 

arkasından bizleri izleyen ve 

onları ‘öteki’ olarak görmekten 

vazgeçtiğimiz günü sabırla 

bekleyen bütün LGBTİ üyelerinin 

ortak görüşünü dile getiriyor 

Fatma. Kız ya da erkek olarak 

doğuyoruz, kız ya da erkek olarak 

büyüyor ve ölüyoruz; başka bir 

seçeneğin bırakılmadığı bu yaşam 

standartlarında ayakta kalmaya 

çalışan LGBTİ üyelerinin tek 

hayali daha fazla ötekileşmeden 

içimizden biri olarak hayatlarına 

devam edebilmek. 

Önyargıları yok etmek şart 

Türkiye’deki LGBTİ üyeleri hiç 

şüphesiz ki gelişmiş ülkelere 

oranla daha zorlu şartlarda 

yaşamaya çalışıyor. ‘Gelişmişlik’ 

burada hem toplumsal hem 

kültürel hem de ekonomik 

olarak karşımıza çıkıyor. LGBTİ 

üyeleri, hayatlarının her alanında 

homofobiye karşı savaşmak 

zorunda kalıyor. Onların sesine 

kulak verdiğimizde ise sessizliğe 

gömülmüş bir toplumun 

çığlıklarını duyuyoruz. Fatma da 

bu sessizliğin bir parçası. O, 21 

yaşında cinsel yönelimini fark 

ettiğinde hiçbir şeyin eskisi gibi 

olmayacağını anlıyor. Şimdi 30 

yaşında olan Fatma, her şeye 

rağmen ayakta ve mutlu. “Ben ön 

yargıların başlıca nedeni ataerkil 

toplumun baskınlığı ve yetiştirilme 

tarzı olarak görüyorum. Buna 

eğitimsizlik ve araştırmayan bir 

toplum da eklenirse durum daha 

da vahimleşiyor. Kulaktan dolma 

laflarla bilinçleniyoruz çoğunlukla. 

Bu da toplumumuzu önyargılı 

bireylerden ibaret kılıyor” diyen


Fatma, topluma bir şekilde ayak 

uydurmanın yollarını cinsel 

yönelimini gizleyerek bulmuş. 

Bir tercih değil bu, yönelim 

Bugün bir kafeye gittiğiniz zaman 

çay ya da kahve içmek size ait 

bir tercihken, eşcinsel olmak 

size ait bir tercih olmuyor. Bu 

yönelimin doğuştan geldiğini 

ve biyolojik olarak tamamen 

kanıtlanmış olduğuna dikkat 

çekiyor Fatma. Biyolojik nedenler 

dışında, ağır psikolojik tramva 

yaşamış bireylerin de cinsel 

yönelimlerini değişebileceğinin 

de bilimsel bir açıklaması 

olduğunu söyleyen Fatma, her 

iki durumda da asla bireyleri 

suçlamamak ve yadırgamamak 

gerektiğini vurguluyor. Özellikler 

‘tercih’ değil ‘yönelim’ olarak 

değerlendirdikleri eşcinsellik 

gerçeğini artık toplumların da 

sindirmesi gerektiğini dile getiren 

Fatma, “LGBTİ’li olmak bireyler 

de ne hastalık ne de kişisel tercih 

durumudur. Cinsel yöneliminden 

dolayı aşağılanan ve hatta 

işkencelere maruz kalarak bazen 

de hayatını kaybeden birçok kişi 

var. Tercih şansımız olsaydı emin 

olun hepimiz harika hayatlar 

tercih ederdik.” 

Dernekler ve Gezi Parkı ile 

seslerini duyurabildiler 

Fatma, LGBTİ üyeleri olarak 

dernekleşmenin ve toplumsal 

olaylara destek vererek seslerini 

duyurabildiklerini söylüyor; 

“İnsanlar bizi gördü, medya 

bizi gördü, siyasiler bizi gördü, 

farkımızda olan insanlar var ama 

bir o kadar da bizi göremeyen çok 

insan var.” Kurulan insiyatifler ile 

birbirlerine de daha çok bağlanıyor 

LBGTİ üyeleri, birlikleri bir süre 

sonra onların sahip oldukları 

en büyük kuvvet haline geliyor. 

Ön yargılar yüzünden gizli saklı 

yaşayan üyeler el ele vererek 

yaşadıkları psikolojik sorunları 

birlikte atlatabilmeyi başarabiliyor. 

2014 yılı Haziran ayında 

Antalya’da gerçekleştirdikleri 

Onur Yürüyüşü’nde, LGBTİ 

üyesi olmasına rağmen yürüyüşü 

uzaktan izleyen birçok eşcinsel 

olduğunu belirten Fatma, 

onları, gözlerinde ‘biri görürse’ 

korkusunu aşmaları için bu tür 

topluluklar aracılığıyla birlik ve 

beraberliğe davet ediyor.


AYNI TOPRAKTA 

YABANCILAŞMAK

İnsanın genetik haritası 

belirlendiğinde ırklar arasındaki 

farkların çok az olduğu da 

ortaya çıkmıştır. Ancak insanlar 

benzerliklerinden çok farklılıklarına 

odaklanmaktadırlar. Tarihteki bir 

çok kavga ve savaş insanların 

farklılıklarını sorun etmesi 

nedeniyle çıkmıştır. Oysa 

insanları ve toplumları “öteki” 

kavramıyla ayırmak yerine 

insanların farklılıklarını bir zenginlik 

kaynağı olarak görmek barışın ve 

çağdaşlığın temelidir.Sizlere bu 

makalede Anadoluya yaklaşık 10. 

yüzyılda Hindistandan gelerek 

yerleşen ve burada uzun süredir 

yaşamalarına rağmen kimlikleri 

tanınmayan dünyanın birçok 

yerinde olduğu gibi Türkiyede de 

çingene adı ile ötekileştirilen bu 

kavram ile aşağılanan kültürel ve 

etnik farklılık olan roman halkının 

tarihsel geçmişini,yaşadıkları 

ayrımcılığı,onlara karşı olan ön 

yargıları ve bugün ki durumlarını 

ötekileştirme bağlamında ele almayı 

amaçladım. 

ÖTEKİ/HAZİRAN 2015 37


Türkiye’nin etnik çeşitliliği 

içerisinde yer alan 

ve uzun yıllardır bu 

topraklarda yaşayan 

Çingene halkı , etnik kimliklerinden 

dolayı toplumdan soyutlanmışlardır. 

Çingene halkı tarih 

boyunca, dünyanın her yerinde 

açlık boyutlarına varan bir yoksulluk 

ve en önemlisi sürekli olarak 

ötekileştirme, aşağılanma gibi 

çok ciddi sorunlarla karşı karşıya 

kalmıştır. Türkiye’de yaşayan 

Çingene halkı için de durum 

dünyanın birçok yerindeki manzaralarla 

benzerlik göstermektedir. 

Bir halkın ismi olan ‘Çingene’ 

kelimesi genel olarak aşağılamak 

amacıyla, bir sıfat olarak kullanılıp 

“Çingene kavgası, Çingenelik, 

Çingeneleşmek” olarak 

olumsuz anlamda kullanılmaktadır. 

Bir etnik kimliğin ismi olan 

bir kelimenin bu şekilde kullanımı 

toplumun içindeki bir etnik grubu 

ötekileştirmeye,bu etnik kimliğe 

vurgu yaparak bir ayrımcılığa 

neden olmaktadır. Bu halkın isminin 

olumsuz sıfat olarak kullanılmasından 

dolayı Çingene 

halkının bir kısmı, kendilerine 

‘Roman’ denmesini istemekte, 

aslında etnik bir kimlik ismi olan 

‘Çingene’ kelimesi yabancılaştırılmaktadır. 

Ekonomik açıdan ele alındığında 

ise bu halk yaşadıkları her ülkede 

olduğu gibi Türkiye’de de en 

alt meslekleri yapmaya zorlanmışlar 

ve yaşadıkları şehirlerde 

en kötü ve düzensiz yerlerde 

yaşamak zorunda bırakılarak 

dışlanmışlardır. Başta eğitim olmak 

üzere barınma ve sağlık gibi 

temel hizmetlerden yeterli düzeyde 

yararlanamamaktadırlar..Bu 

durumlar göz önüne alındığında 

bu insanlar öteki olmamak adına 

kendi kimliklerini gizlemektedirler.Çingene 

halkının Türk 

toplumuyla ilişkilerine baktığımızda 

bu ilişki Selçuklu Türklerine 

dayanmaktadır.Osmanlı Devleti 

döneminde ise Trakya/Rumeli 

de ikamet ettikleri bilinmektedir. 

Ayrıca devlet işlerinde ve orduda 

görev aldıkları bilinmektedir.Aynı 

dönemde Avrupada olan Çingene 

halkının yaşadığı acı verici 

olaylar göz önüne alındığında 

Osmanlı topraklarındaki grupların 

daha elverişli koşullarda olduğunu 

söyleyebiliriz.Cumhuriyet 

Dönemine değinecek olur isek 

Lozan Antlaşması çerçevesinde 

Yunanistan geldiği bilinen Çingene 

nüfusunun varlığı söz konusudur.Göç 

ile gelen bu nüfus 

Ege,Marmara ve Trakya bölgelerine 

yerleştirilmişlerdir.Peki aynı 

toprakta olduğumuz bu etnik gruba 

karşı olan önyargının kaynağı 

nedir ? Neden her kötülük,sorun 

,suç bizden görmediğimiz aynı 

toprakta yabancılaştırdığımız 

ötekilerden beklenir.Böylelikle bu 

etnik grup tarih boyunca iki ayrı 

yönteme maaruz kalmıştır.Ya kenar 

mahallelere itiliyorlar ya da 

asimile edilmeye çalışılmışlardır. 

İki durumda da bu topluluk 

görünmez yapılmak istenmiş birey 

olma toplum olma hakları 

yok sayılmış potansiyel bir suçlu 

etiketi ile toplum dışına itilmişerdir.Bu 

ötekileştirme ile bu etnik 

grubun çocukları yetersiz eğitim 

almak zorunda kalmış ve toplum 

içinde yer edinmeye çalışan bu 

genç bireyler yetersiz eğitim nedeniyle 

meslek seçiminde de en 

alt seviyeye itilmişlerdir.Yapılan 

araştırmalar göstermektedirki 

bu insanlar kendi kimliklerini gizleme 

ihtiyacı duyarak kendilerini 

roman olarak adlandırmakta ve 

bu roman adını istenilen,kabul 

edilen ve tehlikeli olmayan kimliği 

çağrıştırma anlamında kullanmaktadırlar.Aslında 

bu etnik grup 

için temel sorun adlandırmanın 

ötesinde onlara karşı oluşturulan 

önyargıların yıkılamaması,yabancı 

olarak görülen bu toplulukla 

iletişim kurmak dahi istenilmemesiyle 

ilgilidir.

SOKAĞIN 


SESSİZ SAKİNLERİ


Çoğu zaman mesleğini yapan 

insanlar arasında sayılmaz 

sokakta, tezgahta, açık alanda 

çalışan insanlar. Çünkü 

alışılagelmiş şekilde çalışanları 

ve sokakta çalışanları ayırırız birbirinden. 

Sokakta olan çalışmıyor, 

ekmek parası kazanmıyor gibi. Acır 

üzülürüz, gündüz simit akşam kestane 

satanlara. Çünkü onlar duvarlar, plazalar 

arasında çalışan patron kesiminden 

ya da sekiz beş çalışan memurlardan 

farklı olarak ne zaman iş varsa o zaman 

çalışırlar. Belki sabahın çok erken 

saatleri belki de gecenin çok geç saatlerinde.... 

Çöp temizleyen, tenekesinden çöp toplayan, 

elleri kirli yüzü boyalı ayakkabı 

boyayan, gitarının kılıfını açıp müziğiyle 

para kazananlar diğeri olur, dışarda 

kalan bizden olmayan. Maaşları belli 

olmadığı, günlük kazançlar sağladıkları 

için mi yoksa kirli ellere sahip oldukları 

için midir bilinmez asla elleri sıkılmaz, 

selamları alınmaz ve görülmezler. Onlar 

en yakınken birden öteki olurlar. Sigara 

izmaritini yere atan sen değilmişsin gibi, 

en taze simitleri ondan almıyormuş, en 

güler yüzlü insana ayakkabını boyatmıyormuşsun 

gibi onu diğeri yaparsın. 

Hem de görmeyenler, görmezden gelenler 

herkesten daha çok ötekiyken...


Iletişim Öğrencilerine Sorduk; 

Nedir sizce Öteki? 

Her insanın zihninde belirlediği normal olarak nitelendirdiği 

belli başlı kalıplar vardır. Bu kalıplar insanların kişilik 

özelliklerine göre değişkenlik gösterir. Bana göre normal 

olan bir düşünce sana göre normal olmayabilir. Normal 

olmadığı içinde farklı gelebilir. İşte bu farklılıktan dolayı da 

ötekilik meydana gelir. Alışık olmadığımız bir saç rengine 

sahip birini görürsek direkt dikkatimizi çeker ve ona doğru 

bakarız. Bu bakışın sebebi bizim normal kalıplarımız 

içerisinde bulunmaması ve farklı görünmesi. Bu bakışla 

da aslında farkında olmadan bir öteki damgası vurmuş 

oluruz. Bunun bir de zihniyet boyutu vardır. Bunu sosyal 

hayatımızın içerisine dahil edersek eğer bir gün gelir farklı 

bir düşünceyi savunanlar karşısında ötekileştirilip kendi 

yaptığımız gibi dışlanmaya maruz kalarak yok olup gideriz. 

Bahadır Alptekin 

Tuğba Beyaz 

“Benim” ve “bizim “ dışında kalmaktır 

öteki. Uzağımızdaki birisinden ya da 

birimlerinden bahsederken “o” ve “onlar” 

diye niteleriz. İste öteki her zaman 

uzağımızda kalmıştır bizim. Tanımayız 

veya tanımak istemeyiz. Kabullenmeyiz 

ötekiyi. Çünkü ne kadar çok uzağımızda 

kalırsa , “bizim” için o kadar iyidir. 

Bizim için onlar, belli bir kalıbın 

dışındadırlar ve bu durumu yadırgarız. 

Farklı oluşları ötekileştirmemize neden 

olur. Onlarda aynı şekli alsın, aynı 

kalıbı doldursun isteriz. Aksi durumda 

savunma mekanizmamız harekete 

geçer. Ötekileştiririz. Ötekileştirerek 

kendimizi rahatlatırız. Farklı olmaktan 

korktuğumuz için de kullanırız bu durumu. 

Biz ve bizim gibi olmayanları farklı bir 

gruba yerleştiririz. Sonuç olarak “öteki” 

onlardır. Parmak ucuyla gösterilip uzakta 

kalanlardır...


Zamanın bize işaret ettiği duvarlarla yaşadık hep; bu, 

şu, o… İşaret edilen dışında bir şey göremedik, görmeye 

çalışmadık, duvarın ‘öte’ yanını hiç merak etmedik, 

‘ötelenen’ gerçeklikle yüzleştirilmedik. İşte bu yüzden 

‘öteki’ kavramını duyduğumuz zaman sonu gelmeyen bir 

sessizlik büyüyor içimizde. Tarihin derinliklerinde ‘ilkellik’ 

olarak yer alan ‘öteki’lik günümüze gelindiğinde ise doğru 

olmayan yanlışlar olarak tüm çıplaklığı ile karşımızda 

aslında. Tabii yanlış olanın kime göre ve neye gore yanlış 

olduğu da tartışılması gereken bir soru. Doğruluk ve 

yanlışlık kavramlarını biz insanlar yaratıyor ve bunlara 

‘kişiden kişiye değişebilir’ etiketini yüklüyorsak, ‘öteki’ 

kavramının da bir işaret zamiri olduğunu unutmamak 

gerekir. Kullanımının ‘Hangi masa? Öteki masa’dan 

öteye gitmemesinin gerektiği bir toplumda yaşamak 

ümidiyle… 

E. Hazal Çök 

Kerem Balkaş 

Öteki, kaba manada “biz” in dışında kalandır.Ben 

ise “öteki” kavramına bizzat içerisinde bulunduğum 

bir projede edindiğim tecrübeleri aktarmaya 

çalışarak açıklayacağım. Geçtiğimiz yıl(2014) grup 

arkadaşlarım ile birlikte yapımını üstlendiğimiz 

belgesel projesinde “öteki” kavramı ile fazlasıyla 

haşır neşir olmuştuk. Bahsini ettiğim belgesel 

projesi, Antalya’da bir ritim grubu olan Lokomotif 

Band. Fakat bu grubu diğerlerinden ayıran özellik, 

grubun tüm üyelerinin engelli bireylerden oluşması. 

Bu kapsamda toplumun, engelli kardeşlerimize 

ne denli bir önyargı beslediğini ve engelli 

kardeşlerimizi vahşi bir biçimde ötekileştirdiğini 

üzülerek görmüş olduk. Onların toplum içerisinde 

yaşadığı sorunları, anlatılan hikayeleri dinledikçe 

ve onlarla beraber geçirdiğimiz zamanlarda bu 

anlatılanlara benzer olaylar ile karşılaştıkça aynı 

evrende bu görüşe sahip olan tüm insanlara lanet 

ettim, ediyorum, edeceğim. Sözü fazla uzatmayıp 

noktalamak istiyorum. Öteki, insanın kendi 

içerisindeki yabancıya, beyninde çerçevelediği 

duvarlara aykırı hissettiği her şeydir. Bu bir sinema 

filmi de olur bahsini ettiğim ritim grubunun bir üyesi


*“ÖTEKİ” kavramı aslen hayatımızda hep var olan 

ancak son yıllarda daha çok duyduğumuz daha 

çok hissettiğimiz belki de daha çok “hissettirilen” 

bir kavramdır. Elbette sözlüklerde, ansiklopedilerde 

ötekinin değişmez tanımları vardır ancak bana 

göre öteki , kendisi dışında farklı olan tüm 

özelliklere, durumlara, tercihlere, yaşantılara karşı 

üretilen kavramdır. Türkiye’de son yıllarda artan 

ötekileştirme başlıklarına bakacak olursak din, dil, 

cinsiyet ayrımlarıdır. Türkiye’de bu sıçrayışların 

olmasının birçok nedeni vardır. Örneklendirmek 

gerekirse Hrank Dink olayı, Ermeni vatandaşlara 

karşı yapılan ötekileştirme propagandasının en 

görünür sonucudur. Neredeyse her gün sayısız 

şekilde öldürülen LGBTİ bireyler bunların en 

belirgin örnekleridir. Bunun tek bir açıklaması 

vardır o da kişinin kendisi dışındaki farklı olanı 

kabul edememesidir. Biz- Onlar, Ben ve Öteki 

ayrımının yapılmasıdır. Oysaki insanlık bir mozaiktir 

bir bütündür. Farklı tercihler, farklı dinler, farklı 

yaşantılar olması gerekendir. Her kesimi aynı olan, 

her tercihi aynı olan bir toplumda özgürlükten , 

renklilikten ,varolmaktan bahsedilemez. 

Şafak Tanır 

Öteki, aslında bizim hep kimseye belli etmeden 

işaret ettiğimiz kişiydi. Diğerlerinden bir ayrıcalığı 

bir farkı olan, aslında göstermek istediğimiz... Bu 

zamana kadar bizler kimi kıskandıysak, kimden 

nefret ettiysek, kimi dışladıysak veya iyi-kötü kimi 

işaret ettiysek onu hep ‘öteki’leştirdik. Aslında 

öteki insanları hiç anlamaya çalışmadık ya da hiç 

düşünmedik biz kimler için öteki insanlarız. 

Pelin Özkaya


* Hayatı “Roman” Gibi Yaşamak diyorum sözün 

başında. Romanların ötekileştirilmesiyle devam 

ediyorum… Türkiye’de yaklaşık 433,940 kişilik 

bir başrol oyuncusu onlar. Hayata hep gülücük 

saçan, kedere,çileye kahkaha atan, hayatın tüm 

renklerini yaşayan ve yaşatan var olan ama “öteki” 

kalandır romanlar. Kordon’da yanına gelip elini 

uzatır ya sana, fal bahanedir aslında maksat 

muhabbet olsun, elbet ortak bir şeyler vardır 

konuşulacak. Dizilerde, belgesellerde, romanlarda 

hatta haberlerde görürüz onları. Hep gülerler, 

mutludurlar ama sürekli engellenen, ötekileştirilen 

olmaktan da kurtulamamışlardır. Çok uzun bir 

yolculuk onlarınki. Ta Hindistan’dan, Pakistan’dan 

ve Afganistan’dan İran ve Anadolu’ya gelmiş Hint- 

Avrupa kökenli bir halktır Romanlar. 

Fatma Erdoğan 

Çağla Uysal 

Öteki olunmaz ötekileştirilir, maalesef. 

Toplum içinde devamlı söylene gelen marjinal 

marjinal takılıyorlar, kendini bir ötekileştirme 

havalarında gibi söylemlerin her biri bir kişinin 

karşısındaki bireyde farklı algıladığı durumları 

kabullenememesinin üstünü örtme çabasıdır. 

Hayata belli bir pencereden bakmak sadece 

karşında kalanı görmek zorunda bırakmamalı 

insanı, o pencereden sarkıp dünyayı görmek için 

uğraşmalı ve farklı pencerelerdeki manzaralara 

gülümseyebilmeliyiz, çünkü farklılıklar yaşamın 

rengidir sadece. Her yenilikle canlanır ve değişir 

dünya. Ötekileştirme eyleminde bulunan 

bireyler kişisel zaaflarına yenik düşüyor ve çoğu 

yarının ne getireceğini asla düşünmüyor. Hal 

böyle olunca da sadece cinsel tercihi, yaşam 

tarzı, fikirleri ve eylemleri farklı olan insanlar 

ötekileştirilmiyor ülkemizde, bir engeli olan 

fiziksel farklılık ve rahatsızlığa sahip bireyler 

de maruz kalıyor bu duruma ve buna şahit 

olduğum her seferinde bir maalesef dökülüyor 

dudaklarımdan. Maalesef ki sadece hoş 

görmekten çok uzaktayız.


İlayda Girginer 

Türkçe dil bilgisinde zamir ya da adıl olarak 

nitelendirilen ‘öteki’ kelimesi cümlede varlıkların yerine 

kullanılabilen ve adların yerine getirdiği tüm işlevleri 

yerine getirebilen kelime olarak tanımlanıyor. Sonra 

açıp sözlüğe baktığımız zaman şu oluyor tanımı; 

bilinenden sözü edilen ayrı, benzer iki nesneden 

önem veya konum olarak farklı olan, diğer. Tüm 

kelimelerden çok ayrı bir yerde buluyor kendini öteki 

kelimesi birden. Yanına ‘insanı’ eklediğiniz an sebep 

olduğu şeyleri tahmin edemezsiniz. Kıyım, katliam, 

ölüm, haksızlık, inkar etme, kabul etmeme, görmezden 

gelme, nefret suçları, yaşam hakkının elinden 

alınması gibi bir çok insan dışı olay beraberinde 

geliyor ‘öteki’nin kullanılmasıyla. Dünyada siyahın 

var olma nedenin beyaz olduğunu, iyinin kötüyle 

anlam bulduğunu, yaşamı zıtlıkların oluşturduğunu 

unutan insanoğlu farklı olanı kabul etmiyor. Kendinden 

farklı cinse ait olanı, kendinden farklı renkte olanı, 

kendinden farklı ırkı, milleti hatta kendisiyle bir olarak 

görmediği için ‘hayvanı’ dışlıyor insanoğlu; insanın 

düşünen bir hayvan olduğunu unutarak. Erkek doğup 

erkek gibi hissetmediği için, senin ırkınla doğmadığı 

için, senin dilinle dua etmediği ve senin dinine 

inanmadığı için kimseye ‘öteki’ diyemezsin sen. O var 

olduğu için anlamın var unutma. Unutursan olmazsın, 

olamazsın. Sakın elini ötekine bulaştırma!


YEŞİL 

SAHALARIN 

GİZLİ 

KAHRAMANLARI 

Futbol çoğu insanın keyifle izlediği ve takip 

ettiği bir spor. Bizler televizyon karşısında 

ya da stadyumda bu maçları izlerken odak 

noktamızda hep futbolcular var. Bu çok 

sevdiğimiz bir futbolcu da olabilir ya da kendisini 

hiç sevmediğimiz başka bir futbolcu da. Fakat 

futbol yalnızca futbolculardan ibaret değil. Evet 

doksan dakika boyunca onları izliyor, onlarla 

heyecanlanıyor, onlarla gülüyor yeri geldiğinde 

onlara üzülüp ağlıyoruz. Peki ya bu futbolcuların 

arkasında olan o koca ekip. Onları bu maçlara 

çıkmaları için hazırlayan o insanlar. Yaşamın her 

alanında olduğu gibi futbolunda hiç bilinmeyen 

ve göz önünde olmayan çalışanları var. Tıpkı on 

iki yıldır bu işe gönül vermiş Göztepe Spor Klübü 

malzemecisi Cem Erol gibi. Erol askerden sonra 

gelip başladığı bu meslekte yaşadığı zorlukları 

anlatırken, bu kadar önemli işler yapıp adlarının hiç 

anılmamasından da bir hayli şikayetçi. Oynanan 

maçların tüm hazırlığını yaptıkları, futbolcuların 

tüm ihtiyaçlarını karşıladıkları halde bu denli 

önemsiz ve öteki olmak onların hayatını daha da 

fazla zorlaştırıyor ne yazık ki…


Göztepe Spor Klübüyle ne 

zaman tanıştınız, ne kadar süredir 

burada çalışıyorsunuz? 

Göztepe ile lise yıllarımda tanışmıştım. 

Arkadaşlarımla maça giderdik 

ama bir gün gelip burada 

çalışacağım ve herkesin görmek 

ve imza almak için uğraştığı futbolcularla 

bütün gün beraber 

olacağım onları maça çıkarken 

giydireceğim hiç aklıma gelmezdi 

doğrusu. Dediğim gibi askerden 

geldikten sonra burada bir arkadaşımın 

yardımıyla ise başladım 

ve hâlâ 12 yıldır burada çalışmaktayım. 

Malzeme sorumlusu olan biri 

neler yapar, görevlerinizden 

kısaca bahseder misiniz? 

Malzeme sorumlusu aslında kimsenin 

pek bilmediği duymadığı bir 

meslek. Duyulmuyor, bilinmiyor 

fakat yükümüz ve 

sorumluluğumuz 

o kadar büyüktür 

hata yapma lüksümüz 

dahi yok. 

Bir teknik direktörden 

sonraki en 

zor iş bizim desem 

abartmamış 

olurum herhalde. 

Hafta içi genelde 

antremanlarda 

hocaların en büyük 

yardımcıları 

bizizdir mesela. O 

günkü antremanda 

kullanılacak 

antreman aletlerini 

araç gereçlerini, 

top ve daha 

birçok şeyi öncesinden 

hazırlayıp 

sahaya getiririz. Daha sonra da 

bunları kurarken istasyon, antreman 

metoduna göre oyun yada 

kuvvet çalışması var ise bunlardan 

yine biz sorumluyuz. Antreman 

esnasında sahada bulunan 

tüm toplardan da biz sorumluyuz, 

hepsinin kontrolü bizdedir. Antreman 

bittikten sonra ise bizim 

işimiz devam eder. Oyuncuların 

ve hocaların o gün giydiği bütün 

antreman kıyafetlerin toplar, çamaşırhanede 

yıkar, kurutur ve 

herkesin dolabına tek tek asarız. 

Bunu her antreman sonrasında 

bir sonraki güne uygun hale getiririz.Birde 

maçlar var, en önemlisi 

tabi ki de.Maçtan bir gün önce 

maç kadrosu açıklandıktan sonra 

bütün oyuncuların en az iki olmak 

şartıyla, maçta giydikleri kramponları 

temizler, varsa boyanacak 

olanları boyar ve maça hazır hale 

getiririz. Daha sonra maç günü 

oyuncular ve hocaların o gün 

maçta giyeceği bütün malzemelerini 

onlar gelmeden önce gider 

hazırlarız, onlarda gelip giyer ve 

maça çıkalar. 

Futbol deyince akla genelde 

futbolcular geliyor bu konu 


Futbol deyince tabi ki de herkesin 

aklına sahada bir top ve onun pesinde 

kosan 22 futbolcu gelir bu 

çok normal. 

Yalnızca şunu söylemeliyim ki 

bizim Avrupa’daki takımlarda 

çalışan meslektaşlarımızla aramızda 

Everest tepesi kadar fark 

var. Maddi anlamda ve özellikle 

manevi anlamda. Bunları araştırmalarıma 

dayanarak söylüyorum. 

Onlar bizim yarımız kadar 

çalışmıyor ve yıpranmıyor. Birçok 

isi futbolcular ve hocalar kendileri 

yapıyorlar. Bizde ise maalesef 

yük hep bizim üzerimizde.Benim 

yine bir yardımcım var. Fakat tek 

çalışan maaşını hak ettiği gibi 

alamayan meslektaşlarım var ve 

onlar adına çok üzülüyorum. 

Sizlerde futbolun görünmeyen 

yüzüsünüz ve birçok önemli 

göreviniz var. Sizce futbolcular 

kadar adınızın anılması için ne 

yapılması gerekir? 

Adimizin anılmasını bırakın futbol 

federasyonuna başvuru yapılsın 

diye gelen TFF temsilcilerine dahi 

bu durumu bildirdim. Ayrıca kendi 

klüp müdürümüzle de paylaştım 

bu durumu. Maç sırasında iş 

gereği dahi bizi yedek klübesine 

almıyorlar. Bizlerde bu oyunun 

bir parçasıyız dedim bunu da dile 

getirdim fakat kimse beni dikkate 

almadı. Bize akreditasyon kartı 

veriyorlar fakat bunu kullanacağımız 

alanı daha kısıtlıyorlar. İzmir 

dışında oynanan maçlarda 

sahayı bilmediğimiz için bizlerde


sıradan izleyici gibi bir köşeden 

maçı takip etmeye çalışıyoruz. Bu 

durumda bile biz işimizi yapmak 

için maçı tüm dikkatimizle izliyor 

bize ihtiyacı olan bir oyuncunun 

yardımına hemen koşuyoruz. 

Tüm bunları yapmamıza rağmen 

yedek klübesine dahi alınmıyor 

olmamız bizi maalesef bu mesleğin 

ötekisi durumuna getiriyor. 

İşinizle ilgili varsa unutamadığınız 

bir anınızı bizimle paylaşır 

mısınız? 

İkinci şampiyonluğumdu ama 

İzmir’de yaklaşık 40.000 kişinin 

geldiği bir Çankırı maçı vardı. 

Göztepe olarak maçı biz kazanıp, 

şampiyon olmuştuk. O günkü 

atmosfer harikaydı. Kutlamalar 

yapıldı, kupa ve madalyalar verildi. 

Sonrada üzeri açık otobüsle 

İzmir’i gezip taraftarlarla birlikte 

olmuştuk. Bunun dışında yaklaşık 

8 yıl önce İzmir’de Aliağa spora 

maçı kaybedip amatör kümeye 

düşmüştük. O günü hatırlamak 

dahi istemiyorum. Çünkü ertesi 

gün hemen hemen bütün spor 

sayfalarında bizim klüp logomuzun 

üstünü siyaha karartıp “Bir 

efsane amatöre düştü” diye haberler 

yapılmıştı. İşte bu meslekte 

hem mutlu hem mutsuzsunuz. 

Her şey doksan dakika sonundaki 

skora bağlı. 

Yaptığınız işi seviyor musunuz, 

buralara gelmek için neler 

yaptınız? 

İsimi her şeye rağmen çok seviyorum. 

Klübümü çok seviyorum. 

Sezon bitince bir haftadan sonra 

canımız sıkılmaya başlıyor , yeni 

sezon yeni heyecan yeni futbolcuları 

sabırsızlıkla bekliyor ve 

çalışmalarımıza tekrar start veriyoruz. 

Buralara gelmek için çok 

sabrettim. Çok üzüldük, çok çalıştık, 

aylarca maaş almadığımız 

zamanlar oldu. Ama hiç pes etmedik. 

İlk yıllarımda işten ayrılan 

arkadaşlarım oldu. Ben ve birkaç 

arkadaşım bir gün iyi olacak diye 

hep pozitif bakmaya çalıştık. Bugünleri 

o zamanlar hayal ederek 

bekledik. Bu bekleyişin sonunda 

kazanan biz olduk. Şu an klübümüz 

iyi durumda ve muhteşem bir 

başkanımız var. 

İnsanların gözü önünde olmayan 

fakat önemli bir işi üstleniyorsunuz. 

Çalıştığınız kişilerle 

yaşadığınız belli sorunlar var 

mı? 

Zaman zaman problemler olmuyor 

değil tabi ki. Çünkü çalıştığımız 

her insan farklı karaktere 

sahip. Bir süre sonra onlara alışıyorsun 

hop yeni oyuncu geliyor, 

teknik direktör değişiyor bu 

sefer de onlara ayak uydurmak 

zorundasın. Bu hiç te göründüğü 

kadar kolay bir durum değil. 

Bunu yanında futbolcular biraz 

egolu insanlar. Onlara ne kadar 

iyi niyetinle yanaşsan dahi mutlaka 

ters bir cevap alabiliyorsun. 

Bu durumda ister istemez insanın 

canını sıkıyor tabi. 

Yaptığınız işin geleceği hakkında 

ne düşünüyorsunuz? Daha 

fazla göz önüne çıkmak size 

fayda sağlar mı ? 

Açıkçası işimizin bir geleceği yok. 

Eğer çalıştığınız klüp biraz üst seviyedeyse, 

maddi durumu iyiyse 

normal bir insanın aldığı bir asgari 

ücreti bir maçta prim olarak 

alabiliyoruz. O yüzden dışarıdaki 

mesleklere göre kendi açımızdan 

söylüyorum bu seviyede para kazanabileceğimiz 

bir iş bulamayız. 

Gerçekten bu işte gelecek derken 

klüp yapısı çok önemli.Ön plana 

çıkmayı hiçbir zaman istemedim 

ve sevmedim. Şahsım adına hep 

arka planda kalmak, işimi düzgün, 

hatasız yapmak ve herkesle 

iyi ilişkiler içinde bulunmak her 

zaman en büyük hedefim olmuştur.

ÖTEKİ/HAZİRAN 2015 49

AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ 

İLETİŞİM FAKÜLTESİ 

HAZİRAN 2015

.

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?