55 - Ege Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi

T.C.Ege ÜniversitesiDişhekimliği FakültesiPeriodontoloji Anabilim DalıDİŞHEKİMLİĞİ FAKÜLTESİ ÖĞRENCİLERİNİNAĞIZ BAKIMI VE SİGARA KULLANIM ALIŞKANLIKLARININKLİNİK PERİODONTAL DURUM İLE İLİŞKİSİNİNDEĞERLENDİRİLMESİBİTİRME TEZİStj. Dişhekimi Çağrı ŞİMŞEKDanışman Öğretim Üyesi: Doç. Dr. Eralp BUDUNELİİZMİR - 2007

ÖnsözBu çalışmanın hazırlanmasında bana yardımcı olan, sürekli daha iyisiniyapmam için bana yol gösteren değerli hocam Sayın Doç.Dr.Eralp BUDUNELİ’yesonsuz teşekkürlerimi sunuyorum.Bana her zaman destek olan ve bu günlere gelmemi sağlayan aileme çokteşekkür ederim.Ayrıca klinik çalışmalar boyunca bana yardım eden tüm sınıf arkadaşlarımave 1. sınıftaki arkadaşlarını organize ederek bana çok yardımcı olanSevgi MENEVŞE’ye de teşekkür ederim.İzmir, 07.09.07Stj. Dişhekimi Çağrı ŞİMŞEK

İÇİNDEKİLERGiriş ........................................................................................................... 1Genel Bilgiler ............................................................................................ 2Gereç ve Yöntem ....................................................................................... 9Bulgular ................................................................................................... 12Tartışma ................................................................................................... 43Sonuç ....................................................................................................... 52Özet ......................................................................................................... 54Ekler ........................................................................................................ 56Kaynaklar ................................................................................................ 60

Giriş ve AmaçBu çalışma, Ege Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi’nde okuyan öğrencilerinağız bakımı ve sigara içme alışkanlıklarının klinik periodontal durum ile ilişkisinindeğerlendirilmesi için yapılmıştır. Birinci ve beşinci sınıf öğrencilerinden oluşturulangruplar kendi içlerinde ve birbirleriyle karşılaştırılmıştır.Dişhekimliği Fakültesinde okuyan öğrencilerden oluşturulan, sigara içen,içmeyen, kadın, erkek, 1. ve 5. sınıf olmak üzere 8 grubun ağız bakımı alışkanlıkları27 soruluk bir anket ile karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir. Ayrıca 1. sınıfta ve5. sınıfta ayrı ayrı olmak üzere sigara içenler ve içmeyenler ile kadın ve erkeklerinalışkanlıkları birbirlerine göre karşılaştırılmıştır. Genel olarak ise 1. ve 5. sınıföğrencilerinin de birbirlerine göre ağız bakım alışkanlıkları değerlendirilmiş vekarşılaştırılmıştır. Bu karşılaştırma şekiller üzerinde gösterilmiş, tablolar ile de genelhatlarıyla farklılıklar yansıtılmıştır.Sigara içimi ile dişetlerinde oluşabilecek olan değişiklikler kanama değerleri,plak değerleri ve mevcut cep derinliklerinin klinik ölçümlerinin karşılaştırmalı olarakdeğerlendirilmesi ile incelenmiştir. Yine bu ölçümlerde de yukarıda bahsettiğimiz8 grup ayrı ayrı dikkate alınmış, bununla birlikte 1. ve 5. sınıf genel olarak dakarşılaştırılmıştır.

Genel BilgilerPeriodontal hastalıklar, mikrobiyal dental plaktaki patojen mikroorganizmatopluluğu ile konak savunma sistemi arasındaki dengenin bozulması sonucundaortaya çıkan kronik yangısal hastalıklardır. Yapılan birçok epidemiyolojik çalışma,yetişkin toplumun büyük bir kısmının yıkıcı periodontal hastalıktan etkilendiğinigöstermiştir (1, 2)Sigara, yaş, ağız bakımı, cinsiyet, sosyoekonomik durum gibi faktörlerperiodontal hastalıklar için hazırlayıcı rol oynamaktadır (3). Sigara kullanımıoldukça yaygın bir alışkanlıktır. Sigara içen erkeklerin oranı kadınlara göre %24 ile%34 daha fazladır. Sigara kullanımı genellikle genç yaşlarda (20 - 24 yaş)başlamaktadır. Sosyoekonomik farklılıklar sigara kullanımında etkili bir faktördür,şöyle ki; sosyoekonomik düzeyin düşük olduğu toplumlarda sigara kullanımı dahafazladır. Üçüncü Dünya ülkelerinde de sigara içenlerin oranı yüksektir (4).Sigara içimi ile koroner arter hastalığı, periferik arter hastalığı, mide ülseri,ağız, larinks, özofagus, pankreas, mesane ve uterus kanseri riskinin arttığıbildirilmiştir. Ayrıca kronik obstrüktif akciğer hastalığının da en önemli sebebisigaradır (4).

Sigara içilmesi sonucunda bilinen 4000’in üzerinde, karmaşık ve zararlımaddelerden etkilenilir. Bunlardan bazıları, formaldehit, karbonmonoksit, hidrojensiyanür, serbest oksijen radikalleri, nikotin (yüksek oranda kanserojen) dir. Buetkenlerin çoğu periodontitis oluşumunda da önemli rol oynamaktadır (4). Ayrıca,bunların 50 kadarı kanser öncüsü maddelerdir. Aynı şekilde dumansız tütün(çiğneme) 3000 civarında kimyasal madde içerir ve bunların da 28’den fazlasıkanserojendir (5). Nikotin etkisi ile kan basıncında yükselme, kalp atım hızı vesolunum hızında artış olur. Diğer taraftan iskelet kaslarında vazodilatasyon yapar (4).Nikotin kandaki epinefrin seviyesini artırarak nabzı hızlandırır ve periferikdamarlarda daralma sonucunda deri ısısını düşürür. Tam açığa kavuşturulamamışolmakla beraber, nikotinin farmakokinetik etkisiyle, sempatik sinir sistemini uyardığıdüşünülmektedir. Nikotinin bir başka etkisi de tükürük salgısının azalmasıdır (6).Sonuç olarak ağız kuruluğu diş ve dişetleri üzerinde bakteri plaklarının oluşmasınıkolaylaştırır.Sigaranın doğrudan zararlı etkileri ağızda ortaya çıkan kimyasal maddelerebağlıdır. İrritan ve tehlikeli kimyasal ürünlerle temas nispeten kısa zamanda ağızdokularında yaygın hasara neden olabilir. Sigara ve diğer tütün ürünleri hoş olmayannefes kokusunun da sebebi olabilir. Ayrıca, genç ve erişkin sigara içicilerdeiçmeyenlere göre daha yüksek seviyede diştaşı oluşumu bildirilmiştir (5).Sigara içenlerde içmeyenlere göre çeşitli periodontal hastalıkların oluşması içindaha elverişli bir ortam vardır. Daha uzun zamandır ve daha fazla sigara içenlerdeetkilenen dişlerin çevresindeki periodontal dokularda daha büyük yıkımlar oluşabilir.Bu etkiler kadın ve erkek için eşittir (5).3

Sigara içen bireylerde ağız bakımının daha kötü olmasına da bağlı olarak dahayüksek oranda plak oluşumu vardır. Çeşitli araştırmalar da göstermektedir ki; sigaraiçenler daha fazla çeşit bakteri türünü ağız ortamında barındırırlar (4). Sigara vetütün ürünleri periodontopatojen koloniler ile birlikte subgingival ekolojiyidoğrudan etkilemektedirler (7). Bu patojenlerden en sık bulunan beş tanesindenActinobacillus actinomycetemcomitans (A.a.), Porphyromonas gingivalis(P.gingivalis), Prevotella intermedia (P.intermedia), Eikenella corrodens(E.corrodens), Fusobacterium nucleatum (F.nucleatum) herhangi birinin varlığındasigara içimi periodontitis için güçlü bir risk faktörü olmaktadır (8). Sigara içenlerdeTreponema denticola (T.denticola)’nın da periodontal ceplerde varlığı tespitedilmiştir (9).Yine periodontal yıkım ve sigara ilişkisinin incelendiği bazı çalışmalarda,içicilerde daha şiddetli ataşman ve alveol kemik kaybı, daha derin ve daha yüksekoranda periodontal cepler gözlenmiştir. Ancak kanama, kızarıklık ve ödem gibienflamasyon belirtileri baskılanmış olabildikleri için gözlenememiş olabilmektedir(10, 11). Kanamanın azalması nikotinin damarlarda gösterdiği vazokonstrüksiyonetkisi ile açıklanabilir (12). Ayrıca sondalama derinliğinin sigara içimi nedeniyleazalması, azalmış olan enflamasyon, kanama ve artmış fibrozis ile sonda ucununbağlantı epiteline kadar gidememesi şeklinde açıklanmaktadır (10).Tütün ve ürünleri mikrobiyal dental plak bileşiminde bir değişime nedenolmamakta, bunun yerine zararlı etkisini konağın bakteriyel plağa cevabınıdeğiştirerek göstermektedir. Sigara içenlerin dişeti oluğu sıvısı içindeki artmışsitokin seviyesi bu hipotezi desteklemektedir (13). Sigara içenlerden elde edilen oral4

polimorf nüveli lökositlerin (PNL), içmeyenlerin lökositlerinden daha az canlı vefagositoz yeteneklerinin daha düşük olduğu görülmüştür (14).Sigaranın Periodontal Hastalıkların Prevalans ve Şiddetine Etkileri;Gingivitis;* Gingival enflamasyon ve sondalama derinliği azalır.Periodontitis;* Periodontal yıkımın şiddeti ve prevalansı artar.* Derin cep, ataşman kaybı ve kemik kaybı artar.* Periodontal yıkım hızlanır.* Diş kayıpları artar.* Günde içilen sigara sayısı arttıkça prevalans da artar.* Sigara bırakılınca periodontal hastalık şiddet ve prevalansı azalır.Periodontal Hastalığın Patogenezi ve Etiyolojisinde Sigaranın Etkisi;Mikrobiyoloji;* Plak birikim hızında etkisi yoktur.* Sığ periodontal ceplerde periodontal patojenler birikir.* Derin periodontal ceplerde periodontal patojenlerin miktarı artar.5

İmmünoloji;* Nötrofillerin kemotaksisini, fagositozunu ve oksidatif patlamayı değiştirir.* Dişeti oluğu sıvısında tümör nekrotizan faktör-alfa ve prostaglandin E 2seviyeleri artar.* Monositlerden prostaglandin E 2 yapımı artar.* Dişeti oluğu sıvısı içindeki nötrofil kollagenaz ve elastaz enzimi artar.Fizyoloji;* Enflamasyonun artışı ile dişetlerindeki kan damarları azalır.azalır.* Enflamasyonun artışı ile sondalamada kanama ve dişeti oluğu sıvısı akışı* Subgingival ısı azalır.* Lokal anesteziklerin etkisinin geçmesi daha çok zaman alır (15).Sigara içenlerde ortaya çıkan ısı ve yanma ürünleri özellikle yara iyileşmesiniolumsuz etkiler. Sigara içenlerdeki bazı oral değişiklikler;1) Diş üzerinde kahverengi, zift gibi eklenti ve renklenmeler.2) Dişetinde lökoplazi ve grimsi renklenmeler.3) Damakta, mukozadaki bezlerde enflamasyon ile karakterize olan yaygıneritem veya kaldırım taşı görüntüsü (16).6

Sigara içiciliği ve akut nekrotizan ülseratif gingivitis (ANUG) arasındakibağlantı açıkça gösterilmiştir ancak neden sonuç ilişkisi tam olarak ispatlanamamıştır(16). Sigaranın periodontitis, dişeti çekilmesi ve ANUG oluşumuna neden olduğuşeklindeki görüş son on yılda ortaya çıkmıştır (17, 18). Ancak sigara içmenin gençyetişkinlerdeki periodontitis prevalansı üzerine olan etkisi henüz tam olarakbilinmemektedir (18). Gingivitis ve periodontitisin sigara içenlerde daha şiddetliolduğu bildirilmiştir (17). Sigara içenlerin ağız bakımına daha az dikkat ettikleri,plak birikiminin daha fazla olduğu ve bu nedenden dolayı periodontal hastalığayatkın oldukları kanısı yaygındır (18).Ağız Bakımı:Mikrobiyal dental plağa bağlı bir enfeksiyon olan periodontal hastalığınbaşlamasında pek çok lokal faktör etkili olmaktadır. Çalışmalar, enflamatuarperiodontal hastalığın dünya çapındaki prevalans ve şiddetinin, mikrobiyal dentalplak, diştaşı, debris ve kötü ağız bakımı ile ilişkili olduğunu göstermiştir.Plak kontrolü, mikrobiyal dental plağın uzaklaştırılması ve plağın diş ve komşudişeti yüzeyinde birikimine engel olunmasıdır. Bu temizlik hasta tarafından sağlananağız bakımı veya kimyasal plak kontrolü ile gerçekleştirilebilir.Plak kontrolünün en güvenilir şekli, diş fırçası ve diğer araçlar ile mekaniktemizlik yapmaktır. Ağız bakımı eğitimi ile hastaya mekanik temizliği neden ve nasılyapması gerektiği öğretilir (19, 20, 21).7

Bu çalışmanın amacı Ege Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi’nde okuyanöğrencilerin ağız bakımı ve sigara içme alışkanlıklarının klinik periodontal durum ileilişkisinin bir anket yardımıyla ve klinik periodontal parametrelerledeğerlendirilmesidir.8

Gereç ve YöntemÇalışmamız Ege Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesinde okuyan öğrencilerlegerçekleştirildi. Çalışmaya 1. ve 2. sınıflar ile 4. ve 5. sınıflar olmak üzere 2 temelgrup dahil edildi. Bu gruplar da kendi içlerinde 4 alt gruba daha ayrıldı ve toplam8 grup çalışmaya dahil edildi.1. Grup: 10 kişi, Sigara içmeyen kadınlar (1. ve 2. sınıf)2. Grup: 10 kişi, Sigara içmeyen erkekler (1. ve 2. sınıf)3. Grup: 10 kişi, Sigara içen kadınlar (1. ve 2. sınıf)4. Grup: 10 kişi, Sigara içen erkekler (1. ve 2. sınıf)5. Grup: 10 kişi, Sigara içmeyen kadınlar (5. ve 4. sınıf)6. Grup: 10 kişi, Sigara içmeyen erkekler (5. ve 4. sınıf)7. Grup: 10 kişi, Sigara içen kadınlar (5. ve 4. sınıf)8. Grup: 10 kişi, Sigara içen erkekler (5. ve 4. sınıf)

(EK. 1).Ağız bakımı alışkanlıklarını sorguladığımız anket tüm gruplara uygulandıKlinik ölçümlerde; papil kanama indeksi (22), plak indeksi (23) ve sondalanancep derinliklerine bakıldı.Papil Kanama İndeksiKanama, dişlerin mezyal ve distal kısımları boyunca, papil tabanına hafifbasınç uygulayarak, keskin olmayan periodontal sond ile uyarılır. Sondalamadan20-30 saniye sonra kanama skoru belirlenir. İncelenen tüm dişler için ortalama değerhesaplanır.1: Nokta şeklinde kanama.2: Noktalar veya çizgi şeklinde kanama.3: İnterdental üçgeni dolduran kanama.4: İnterdental üçgenden taşan kanama.Plak İndeksiDişlerin üzerine plak boyayıcı ajan sürülerek tüm dişlerin (üçüncü büyük azılarhariç) vestibül ve lingual yüzlerinden değerlendirme yapılır.Çalışmamızda 16, 11, 24, 44, 31, 36 numaralı dişlerden mezyal, distal, vestibülve lingual yüzlerden plak değerleri kaydedildi. İncelenen tüm dişler için ortalamadeğer hesaplandı.10

Plağın skorlanması;0: Hiç plak yok.1: Dişin kole bölgesinde parça parça bakteri plağı boyanmaları.2: Dişin kole bölgesinde 1mm’ye kadar ince, devamlı plak varlığı.3: Diş üzerinde 1mm’den daha geniş, fakat diş kronunun 1/3’ünden daha azbant şeklinde plak varlığı.4: Diş üzerinde, diş kronunun en az 1/3’ü kadar veya 2/3’ünden daha azkısmının bakteri plağı ile örtülü olması.5: Diş üzerinde, diş kronunun en az 2/3 kadar veya daha fazla kısmının bakteriplağı ile örtülü olması.Cep Derinliği:Ağızda bulunan her dişin mezyal, distal, lingual ve vestibül yüzlerinden olmaküzere, periodontal sond ile milimetre cinsinden ölçümler yapıldı. İncelenen tümdişler için ortalama cep derinliği hesaplandı.11

BulgularAraştırmamıza 10 sigara içmeyen kadın, 10 sigara içmeyen erkek, 10 sigaraiçen kadın, 10 sigara içen erkek olmak üzere 40 kişi 1. sınıftan ve 10 sigara içmeyenkadın, 10 sigara içmeyen erkek, 10 sigara içen kadın, 10 sigara içen erkek olmaküzere 40 kişi 5. sınıftan olmak üzere toplam 80 öğrenci katıldı.Araştırmaya katılan bireylere uygulanan anket soruları ve alınan yanıtlarsırasıyla şöyledir:

%Soru 1: Dişlerinizi hangi sıklıkta fırçalıyorsunuz?a) Günde 2 veya fazlab) Günde 1c) Haftada birkaç kezd) Ayda birkaç kezTablo 1CevapSigara içen1.SınıfSigara içmeyenTüm1. Sigara içen5.SınıfSigara içmeyenKadın Erkek Kadın Erkek Sınıf Kadın Erkek Kadın Erkeka) 8 3 8 1 20 7 4 10 7 28b) 2 6 2 8 18 3 5 - 3 11c) - 1 - 1 2 - 1 - - 1d) - - - - - - - - - -Tüm5.SınıfŞekil 1100806040200a) b) c) d)1.Sınıf5.SınıfDişlerinizi hangi sıklıkta fırçalıyorsunuz sorusuna 1. sınıflar, %50 günde 2veya fazla, %45 günde 1, %5 haftada birkaç kez, 5. sınıflar da %70 günde 2 veyafazla, %27,5 günde 1, %2,5 haftada birkaç kez yanıtını vermişlerdir.13

%Soru 2: Diş fırçanızın kıllarının nasıl olmasına dikkat edersiniz?a) Sert olmasınab) Orta sertlikte olmasınac) Yumuşak olmasınad) Dikkat etmemTablo 2CevapSigara içen1.SınıfSigara içmeyenTüm1. Sigara içen5.SınıfSigara içmeyenKadın Erkek Kadın Erkek Sınıf Kadın Erkek Kadın Erkeka) - - - - - - - - - -b) 8 10 8 8 34 9 10 10 8 37c) 2 - 1 2 5 1 - - 1 2d) - - 1 - - - - - 1 1Tüm5.SınıfŞekil 2100806040200a) b) c) d)1.Sınıf5.SınıfDiş fırçanızın kıllarının nasıl olmasına dikkat edersiniz sorusuna 1. sınıflardan,%85 orta sert, %12,5 yumuşak, %2,5 dikkat etmem, 5. sınıflardan, %92,5 orta sert,%5 yumuşak, %2,5 dikkat etmem cevabı gelmiştir.14

%Soru 3: Fırça kıllarının diziliminin nasıl olması idealdir?a) Dikdörtgen şeklinde dizilimde, aynı boydab) Farklı boylardac) Karışık dizilimlid) Önemli değildirTablo 3CevapSigara içen1.SınıfSigara içmeyenTüm1. Sigara içen5.SınıfSigara içmeyenKadın Erkek Kadın Erkek Sınıf Kadın Erkek Kadın Erkeka) 4 5 5 3 17 10 10 10 9 39b) 2 3 2 2 9 - - - - -c) 3 1 1 5 10 - - - - -d) 1 1 2 - 4 - - - 1 1Tüm5.SınıfŞekil 3100806040200a) b) c) d)1.Sınıf5.SınıfFırça kıllarının diziliminin nasıl olması idealdir sorusuna, 1. sınıflar %42,5oranında dikdörtgen dizilimli aynı boyda, %22,5 farklı boyda, %25 karışık dizilimli,%10 ise dikkat etmem diye cevap vermiştir. 5. sınıflar ise %97,5 oranında dikdörtgendizilimli aynı boyda, yalnızca %2,5’i dikkat etmem şeklinde cevap vermiştir.15

%Soru 4: Fırça sapının nasıl olması idealdir?a) Kıvrımlı olmalıb) Fırça başı ile sapının arasında belli bir açı olmalıc) Düz olmalıd) Önemli değildirTablo 4CevapSigara içen1.SınıfSigara içmeyenTüm1. Sigara içen5.SınıfSigara içmeyenKadın Erkek Kadın Erkek Sınıf Kadın Erkek Kadın Erkeka) 1 2 3 2 8 - - - - -b) - 3 1 6 10 - - - - -c) 5 3 3 - 11 10 10 10 10 40d) 4 2 3 2 11 - - - - -Tüm5.SınıfŞekil 4100806040200a) b) c) d)1.Sınıf5.SınıfFırça sapının nasıl olması idealdir sorusuna verilen cevaplarda, 1. sınıfların%20’lik kısmı kıvrımlı, %25’i açılı, %27,5’i düz, %27,5’i ise önemli değil cevabınıverirken, 5. sınıflarda, %100 ile tamamen düz olmalı cevabı gelmiştir.16

%Soru 5: Fırçanıza ne kadar macun sürüyorsunuz?a) Fırçanın tamamı kadarb) Fırçanın yarısınac) Fırçanın yarısından da azınad) Dikkat etmemTablo 5CevapSigara içen1.SınıfSigara içmeyenTüm1. Sigara içen5.SınıfSigara içmeyenKadın Erkek Kadın Erkek Sınıf Kadın Erkek Kadın Erkeka) 1 1 1 - 3 - - - - -b) 3 1 2 6 12 1 - - - 1c) 6 8 7 4 25 9 9 10 9 37d) - - - - - - 1 - 1 2Tüm5.SınıfŞekil 51008060401.Sınıf5.Sınıf200a) b) c) d)Fırçanıza ne kadar macun sürüyorsunuz sorusuna verilen cevaplarda, 1.sınıflar, %7,5 tamamına, %30 yarısına, %62,5 yarısından da azına diye cevapverirken, 5. sınıflar %2,5 yarısına, %5 dikkat etmem, %92,5 yarısından da azına diyecevap vermiştir.17

%Soru 6: Fırçanızı fırçalamadan önce ıslatır mısınız?a) Evetb) HayırTablo 6CevapSigara içen1.SınıfSigara içmeyenTüm1. Sigara içen5.SınıfSigara içmeyenKadın Erkek Kadın Erkek Sınıf Kadın Erkek Kadın Erkeka) 2 5 6 4 17 1 1 - - 28b) 8 5 4 6 23 9 9 10 10 11Tüm5.SınıfŞekil 61008060402001.Sınıf5.SınıfEvetHayırFırçanızı fırçalamadan önce ıslatır mısınız sorusuna verilen cevaplarda, 1.sınıflar %42,5 oranında evet, %57,5 oranında hayır yanıtını vermişlerdir. 5. sınıflarise %5 evet, %95 hayır cevabını vermişlerdir.18

%Soru7:Dişlerinizin ara yüzlerinin temizliğini yapar mısınız?a) Evetb) HayırTablo 7CevapSigara içen1.SınıfSigara içmeyenTüm1. Sigara içen5.SınıfSigara içmeyenKadın Erkek Kadın Erkek Sınıf Kadın Erkek Kadın Erkeka) 7 2 4 5 18 6 5 8 6 25b) 3 8 6 5 22 4 5 2 4 15Tüm5.SınıfŞekil 71008060402001.Sınıf5.SınıfEvetHayırDişlerinizin ara yüzlerinin temizliğini yapar mısınız sorusuna 1. sınıflar %45evet, %55 hayır, 5. sınıflar ise %62,5 evet, %37,5 hayır cevabını vermişlerdir.19

%Soru 8: Dişlerinizin ara yüz temizliği için ne kullanırsınız?a) Diş ipib) Kürdanc) Ara yüz fırçasıd) Diğer (……………………)Tablo 8CevapSigara içen1.SınıfSigara içmeyenTüm1. Sigara içen5.SınıfSigara içmeyenKadın Erkek Kadın Erkek Sınıf Kadın Erkek Kadın Erkeka) 6 - 4 3 13 6 5 8 7 26b) 3 1 1 1 6 - 1 2 - 3c) - 1 - 1 2 - - - - -d) - - - - - - - - - -Tüm5.SınıfŞekil 8100806040200a) b) c) d)1.Sınıf5.SınıfDişlerinizin ara yüz temizliği için ne kullanırsınız sorusuna verilen cevaplarda,dişlerinin arayüz temizliğini yapanların içerisinde, 1. sınıflar %62 oranında dişipi,%28,5 oranında kürdan, %9,5 oranında arayüz fırçası kullandığını belirtmiştir. 5.sınıflarda ise %90 oranında dişipi, %10 oranında da kürdan cevabı gelmiştir.20

%nedir?Soru 9: Sizce arayüz temizliğinin dişetleri ve dişlerin sağlığı açısından önemia)Çok Önemlidirb) Fırçalamak kadar önemlidirc) Çok önemli değildird) Olmasa da bir şey fark etmezTablo 9CevapSigara içen1.SınıfSigara içmeyenTüm1. Sigara içen5.SınıfSigara içmeyenKadın Erkek Kadın Erkek Sınıf Kadın Erkek Kadın Erkeka) 3 6 6 3 18 5 7 7 6 25b) 6 4 4 6 20 4 3 3 4 14c) - - - 1 1 1 - - - 1d) 1 - - - 1 - - - - -Tüm5.SınıfŞekil 9100806040200a) b) c) d)1.Sınıf5.SınıfSizce arayüz temizliğinin dişetleri ve dişlerin sağlığı açısından önemi nedirsorusuna verilen cevaplarda, 1. sınıflar %45 oranında çok önemli, %50 oranındafırçalamak kadar önemli, %2,5 oranlarında da çok önemli değil ve olmasa da farketmez cevaplarını vermişlerdir. 5. sınıflar ise %62,5 oranında çok önemli, %35oranında fırçalamak kadar önemli, %2,5 oranında ise çok önemli değil demişlerdir.21

%Soru 10: Kullandığınız başka diş bakım ürünü var mı? Varsa nelerdir?a) Gargarab) Ağız duşuc) Elektrikli diş fırçasıd) Diğer (……………………..)Tablo 10CevapSigara içen1.SınıfSigara içmeyenTüm1. Sigara içen5.SınıfSigara içmeyenKadın Erkek Kadın Erkek Sınıf Kadın Erkek Kadın Erkeka) 2 3 1 - 6 - - 2 1 3b) - - - - - - - - - -c) 2 - 3 2 7 - - - 1 1d) - - - - - - - - - -Tüm5.SınıfŞekil 10100806040200a) b) c) d)1.Sı nı f5.Sı nı fKullandığınız başka diş bakım ürünü var mı sorusuna cevap veren 1. sınıföğrencilerinin, %46’sı gargara, %54’ü elektrikli diş fırçası yanıtını vermiştir. Ancak,bu soruya cevap veren kişi sayısı sadece 13’dür. 5. sınıflarda ise 4 kişi yanıtlamış 3’ügargara, 1’i ise elektrikli diş fırçası cevabını vermiştir.22

%Soru 11: Dişlerinizi hangi amaçla fırçalıyorsunuz? (Birden fazla şıkişaretleyebilirsiniz)a) Mikropları uzaklaştırmak içinb) Dişleri beyazlatmak içinc) Ağız kokusunu önlemek içind) Diştaşı oluşumunu engellemek içinTablo 11CevapSigara içen1.SınıfSigara içmeyenTüm1. Sigara içen5.SınıfSigara içmeyenKadın Erkek Kadın Erkek Sınıf Kadın Erkek Kadın Erkeka) 8 6 8 8 30 8 8 10 8 34b) 7 6 7 6 26 2 5 6 2 15c) 6 4 7 7 24 7 6 7 6 26d) 5 5 8 2 20 5 7 7 7 26Tüm5.SınıfŞekil 111008060401.Sınıf5.Sınıf200a) b) c) d)Dişlerinizi hangi amaçla fırçalıyorsunuz sorusuna verilen cevaplarda 1. sınıflar%30 oranında mikropları uzaklaştırmak, %26 dişleri beyazlatmak, %24 ağızkokusunu önlemek, % 20 oranında da diştaşı oluşmasını engellemek için cevabınıverirken, 5. sınıflar %34 mikropları uzaklaştırmak, %14 dişleri beyazlatmak, %26oranında ağız kokusunu ve diştaşı oluşumunu engellemek için cevabını vermişlerdir.23

PuanSoru 12: Diş fırçalamanıza (ideali 10 puan ise) kaç puan verirsiniz?Tablo 12CevapSigara içen1.SınıfSigara içmeyenTüm1. Sigara içen5.SınıfSigara içmeyenKadın Erkek Kadın Erkek Sınıf Kadın Erkek Kadın ErkekTüm5.SınıfOrt. 6,8 6 6,9 6,5 6,55 7,5 7 8,1 7,5 7,52Şekil 121086420kadın s+ erkek s+ kadın s- erkek s-1.Sınıf5.SınıfDiş fırçalamanıza kaç puan verirsiniz sorusuna verilen cevaplarda, sigara içen1. sınıf kadınlar 6,8 puanını verirken, erkekler 6, sigara içmeyen 1. sınıf kadınlar 6,9puanını erkekler ise 6,5 puanını vermişlerdir. Sigara içen 5. sınıf kadınlar ise 7,5puanını, erkekler 7, sigara içmeyen 5. sınıf kadınlar 8,1 puanını erkekler ise 7,5puanını vermişlerdir. Bu sonuçlara göre; sigara içmeyen gruplar, içenlere göre,kadınlar, erkeklere göre, 5. sınıflar da 1. sınıf gruplara göre, diş fırçalamaalışkanlıklarına daha yüksek puanlar vermişlerdir.24

%Soru 13: Dişetlerinizde kanama oluyor mu?a) Sık sık kendiliğinden kanıyor.b) Fırçalarken genelde kanıyorc) Fırçalarken nadiren kanıyord) KanamıyorTablo 13CevapSigara içen1.SınıfSigara içmeyenTüm1. Sigara içen5.SınıfSigara içmeyenKadın Erkek Kadın Erkek Sınıf Kadın Erkek Kadın Erkeka) - 1 - - 1 - - - - -b) 2 3 - 3 8 - - - - -c) 1 2 5 2 10 3 1 1 1 6d) 7 4 5 5 21 7 9 9 9 34Tüm5.SınıfŞekil 13100806040200a) b) c) d)1.Sınıf5.SınıfDişetlerinizde kanama oluyor mu sorusuna 1. sınıflardan, %2,5 sık sıkkendiliğinden, %20 fırçalarken genelde, %25 fırçalarken nadiren, %52,5 oranındakanamaz cevabını vermişlerdir. 5. sınıflarda ise sık sık kendiliğinden veyafırçalarken genelde kanıyor cevabı gelmezken, %15 fırçalarken nadiren, %85kanamaz cevabını vermişlerdir.25

%Soru 14: Ağız kokusu sorununuz oluyor mu?a) Her zamanb) Genelliklec) Bazen (örneğin sabahları)d) Hiçbir zamanTablo 14CevapSigara içen1.SınıfSigara içmeyenTüm1. Sigara içen5.SınıfSigara içmeyenKadın Erkek Kadın Erkek Sınıf Kadın Erkek Kadın Erkeka) - - - - - - - - - -b) 1 - - - 1 3 - 1 - 4c) 5 8 8 9 30 5 5 6 6 22d) 4 2 2 1 9 2 5 3 4 14Tüm5.SınıfŞekil 14100806040200a) b) c) d)1.Sınıf5.SınıfAğız kokusu sorununuz oluyor mu sorusuna 1. sınıflar %2,5 genelde, %75bazen, %22,5 hiçbir zaman cevabını verirken, 5. sınıflar %10 genelde, %55 bazen,%35 hiçbir zaman cevabını vermişlerdir.26

%Soru 15: Sizce ağız kokusu için ne tür bir ağız bakım ürünü özellikle etkilidir?a) Gargarab) Dişipic) Diş fırçasıd) Elektrikli diş fırçasıTablo 15CevapSigara içen1.SınıfSigara içmeyenTüm1. Sigara içen5.SınıfSigara içmeyenKadın Erkek Kadın Erkek Sınıf Kadın Erkek Kadın Erkeka) 5 7 3 3 18 2 1 1 1 5b) 1 3 - 2 6 1 3 6 2 12c) 4 - 6 4 14 7 6 3 6 22d) - - 1 1 2 - - - 1 1Tüm5.SınıfŞekil 15100806040200a) b) c) d)1.Sınıf5.SınıfSizce ağız kokusu için ne tür bir ağız bakım ürünü özellikle etkilidir sorusunaverilen cevaplarda, 1. sınıflar, %45 gargara, %15 dişipi, %35 diş fırçası, %5elektrikli diş fırçası cevabını vermişlerdir. 5. sınıflarda ise %12,5 gargara, %30dişipi, %55 diş fırçası, %2,5 elektrikli diş fırçası cevaplarını vermişlerdir.27

%Soru 16: Genel olarak ağız sağlığınızı nasıl buluyorsunuz?a) Çok kötüb) Kötüc) Ortad) İyie) Çok iyiTablo 16CevapSigara içen1.SınıfSigara içmeyenTüm1. Sigara içen5.SınıfSigara içmeyenKadın Erkek Kadın Erkek Sınıf Kadın Erkek Kadın Erkeka) - - - - - - - - - -b) - - - 1 1 - - - - -c) 6 8 5 7 26 5 2 1 3 11d) 4 2 5 2 13 3 8 9 4 24e) - - - - - 2 - - 3 5Tüm5.SınıfŞekil 16100806040200a) b) c) d) e)1.Sınıf5.SınıfÇalışmamıza katılan öğrencilerin ağız bakımlarını nasıl bulduklarınısorduğumuzda, 1. sınıflarda, %2,5 kötü, %65 orta, %32,5 iyi cevabı gelirken, 5.sınıflarda, %27,5 orta, %60 iyi, %12,5 çok iyi cevabını vermişlerdir.28

%Soru 17: Sizce dişeti hastalığı tedavi edilebilir mi?a)Evet edilebilirb)Hayır edilemezc)Bir fikrim yokTablo 17CevapSigara içen1.SınıfSigara içmeyenTüm1. Sigara içen5.SınıfSigara içmeyenKadın Erkek Kadın Erkek Sınıf Kadın Erkek Kadın Erkeka) 8 9 8 10 35 10 10 10 10 40b) - - - - - - - - - -c) 2 1 2 - 5 - - - - -Tüm5.SınıfŞekil 17100806040200a) b) c)1.Sınıf5.SınıfSizce dişeti hastalığı tedavi edilebilir mi sorusuna verilen yanıtlarda 1. sınıflar%87,5 oranında evet edilebilir derken, %12,5 fikrim yok diye yanıt vermiştir. 5.sınıflarda ise %100 oranında evet edilebilir yanıtı gelmiştir.29

%Soru 18: Sizce dişetleri fırçalamada kanar mı?a) Evet kanayabilirb) Hayır kanamazc) Bir fikrim yokTablo 18CevapSigara içen1.SınıfSigara içmeyenTüm1. Sigara içen5.SınıfSigara içmeyenKadın Erkek Kadın Erkek Sınıf Kadın Erkek Kadın Erkeka) 6 5 6 7 24 4 6 2 8 20b) 3 4 2 2 11 6 4 8 2 20c) 1 1 2 1 5 - - - - -Tüm5.SınıfŞekil 18100806040200a) b) c)1.Sınıf5.SınıfSizce dişetleri fırçalamada kanar mı sorusuna verilen yanıtlarda, 1. sınıflar %60evet, %27,5 hayır, %12,5 fikrim yok diye yanıt verirken, 5. sınıflar %50 evet kanar,%50 hayır kanamaz demiştir.30

Soru 19: Dişeti hastalıklarının oluşmasında sizce hangileri etkilidir? (Birdenfazla şık işaretlenebilir)a) Diş ipi kullanmamakb) Sigara içmekc) Diş taşlarını temizletmemekd) Ağız kuruluğue) Doğru fırçalamamakf) Kalıtımg) Yeterli flor almamakTablo 19CevapSigara içen1.SınıfSigara içmeyenTüm1. Sigara içen5.SınıfSigara içmeyenKadın Erkek Kadın Erkek Sınıf Kadın Erkek Kadın Erkeka) 4 7 5 3 19 8 10 9 10 37b) 10 9 7 6 32 5 8 4 7 24c) 5 9 5 4 23 7 8 7 9 31d) 3 1 2 1 7 6 10 5 7 28e) 7 8 10 7 32 8 9 10 10 37f) 6 4 6 6 22 4 6 6 5 21g) 4 4 5 4 17 1 3 2 3 9Tüm5.Sınıf31

%Şekil 191008060401.Sınıf5.Sınıf200a) b) c) d) e) f) g)yanıtlarda;Dişeti hastalıklarının oluşmasında sizce hangileri etkilidir sorusuna verilena)Diş ipi kullanmamak, 1. sınıflar %12,5, 5. sınıflar %20b)Sigara içmek, 1. sınıflar %21, 5. sınıflar %13c)Diş taşlarını temizletmemek, 1. sınıflar %15, 5. sınıflar %216,5d)Ağız kuruluğu, 1. sınıflar %5, 5. sınıflar %15e)Doğru fırçalamama, 1. sınıflar %21, 5. sınıflar %20f)Kalıtım, 1. sınıflar %14,5, 5. sınıflar %11g)Yeterli flor almamak, 1. sınıflar %11, 5. sınıflar %4,5 oranlarında cevapvermişlerdir.32

%Soru 20: Sigara kullanıyor musunuz?a) Evet kullanıyorumb) Hayır kullanmıyorumTablo 20CevapSigara içen1.SınıfSigara içmeyenTüm1. Sigara içen5.SınıfSigara içmeyenKadın Erkek Kadın Erkek Sınıf Kadın Erkek Kadın Erkeka) 10 10 - - 20 10 10 - - 20b) - - 10 10 20 - - 10 10 20Tüm5.SınıfŞekil 20100806040200a) b)1,Sınıf5.SınıfÇalışmamıza katılan 80 kişinin 40’ı 1. sınıf, 40’ı 5. sınıftı. Bu 40 kişilikgruplarda ise 10 kadın 10 erkek olmak üzere 20 kişi sigara içmekteydi. Yine 10kadın 10 erkek 20 kişi sigara içmiyordu. Toplamda ise 20 kişi 1. sınıf, 20 kişi 5. sınıfolmak üzere 40 kişi sigara kullanmaktaydı.33

AdetSoru 21: Günde kaç adet sigara içiyorsunuz?Tablo 21CevapSigara içen1.SınıfSigara içmeyenTüm1. Sigara içen5.SınıfSigara içmeyenKadın Erkek Kadın Erkek Sınıf Kadın Erkek Kadın ErkekTüm5.SınıfOrt. 7,3 16,9 - - 12,1 10,9 14,5 - - 12,7Şekil 2120151051.Sı nı f5.Sı nı f0Kadı n Erkek Ort.Günde ortalama kaç adet sigara içtiklerinin öğrenilmesinin amaçlandığı busoruya verilen yanıtların ortalamasına göre; en fazla sigara içen grubu 1. sınıferkekler 16,9 tane sigara ile oluştururken, 5. sınıf erkekler de 14,5 ile yüksek birsayıya sahiptir. Kadınlarda ise 5. sınıflar 1. sınıflara göre daha fazla sigara içmektedir( sırasıyla; 10,9 ve 7,3 adet / gün).Genel olarak bakıldığında erkekler kadınlara göre çok sigara tüketirlerken,ortalamada 5. sınıflar 1. sınıflara oranla daha fazla sigara tüketmektedirler.34

YılSoru 22: Kaç senedir sigara içiyorsunuz?Tablo 22CevapSigara içen1.SınıfSigara içmeyenTüm1. Sigara içen5.SınıfSigara içmeyenKadın Erkek Kadın Erkek Sınıf Kadın Erkek Kadın ErkekTüm5.SınıfOrt. 2,3 4,8 - - 3,5 4,7 7,1 - - 5,9Şekil 2286421.Sı nı f5.Sı nı f0Kadı n Erkek Ort.Kaç senedir sigara içildiğini sorduğumuz soruya verilen yanıtlarda 5. sınıferkekler ortalama 7,1 yıl ile en uzun süredir sigara tüketen grubu oluşturmuştur.5.sınıf kadınlar ile 1. sınıf erkekler ise sırasıyla ortalama 4,7-4,8 yıldır sigarakullandıklarını belirtmişlerdir. En kısa süredir sigara içen grubu ise 2,3 yıl ile 1. sınıfkadınlar oluşturmuştur.35

%Soru 23: Sizce sigaranın dişeti ve dişe etkisi nedir?a) En önemli zarar veren faktörlerden biridirb) Zararlıdır ama çok fazla zararlı denemezc) Belirgin zararı olduğunu sanmıyorumTablo 23CevapSigara içen1.SınıfSigara içmeyenTüm1. Sigara içen5.SınıfSigara içmeyenKadın Erkek Kadın Erkek Sınıf Kadın Erkek Kadın Erkeka) 5 6 8 7 26 5 7 6 6 24b) 5 4 2 3 14 3 3 4 3 13c) - - - - - 2 - - 1 3Tüm5.SınıfŞekil 23100806040200a) b) c)1.Sınıf5.SınıfSigaranın diş ve dişetine etkisinin ne olduğunu sorduğumuz bu soruya,1. sınıflar %65 en önemli zarar veren faktörlerden biridir, %35 çok zararlı değilcevabını verirken, 5. sınıflar %60 en önemli zarar veren madde, %32,5 çok zararlıdeğil, %7,5 de zararsız yanıtını vermişlerdir.36

%Soru 24: Sizce ağız bakımı ile sigaranın zararlı etkisi tamamen yok edilebilirmi?a) Hayır edilemezb) Evet edilebilirc) Kısmen edilebilirTablo 24CevapSigara içen1.SınıfSigara içmeyenTüm1. Sigara içen5.SınıfSigara içmeyenKadın Erkek Kadın Erkek Sınıf Kadın Erkek Kadın Erkeka) 3 2 3 6 14 4 4 4 6 18b) - 2 - - 2 4 2 2 3 11c) 7 6 7 4 24 2 4 4 1 11Tüm5.SınıfŞekil 24100806040200a) b) c)1.Sınıf5.SınıfSizce ağız bakımı ile sigaranın zararlı etkisi tamamen yok edilebilir misorusuna verilen cevaplarda, 1. sınıflar %35 edilemez, %5 edilebilir, %60 kısmencevabını verirken, 5. sınıflar %45 edilemez, %27,5 edilebilir, %27,5 kısmenedilebilir demiştir.37

%Soru 25: Sigaranın genel sağlığınıza etkisini biliyor musunuz?Tablo 25CevapSigara içen1.SınıfSigara içmeyenTüm1. Sigara içen5.SınıfSigara içmeyenKadın Erkek Kadın Erkek Sınıf Kadın Erkek Kadın ErkekEvet 4 8 7 5 24 9 10 10 9 38Hayır 5 1 3 4 13 1 - - - 1Biraz 1 1 - 1 3 - - - 1 1Tüm5.SınıfŞekil 25100806040200Evet Hayır Biraz1.Sınıf5.SınıfSigaranın genel sağlığa etkisinin bilinip bilinmediğinin öğrenilmek istendiği busoruya, 1. sınıflar %60 evet, %32,5 hayır, %7,5 biraz cevabını vermişlerdir. 5.sınıflar ise % 95 oranında evet, %2,5 oranında hayır ve biraz cevabını vermişlerdir.38

%Soru 26: Sigaranın ağız sağlığınıza etkisini biliyor musunuz?Tablo 26CevapSigara içen1.SınıfSigara içmeyenTüm1. Sigara içen5.SınıfSigara içmeyenKadın Erkek Kadın Erkek Sınıf Kadın Erkek Kadın ErkekEvet 4 7 6 2 19 9 10 10 8 37Hayır 5 1 3 5 14 1 - - - 1Biraz 1 2 1 3 7 - - - 2 2Tüm5.SınıfŞekil 26100806040200Evet Hayır Biraz1.Sınıf5.SınıfSigaranın ağız sağlığına etkisini 1. sınıflar %47,5 evet biliyorum, %35 hayırbilmiyorum, %17,5 biraz biliyorum şeklinde yanıtlamışlardır. 5. sınıflar ise %92,5oranında evet, %2,5 hayır, %5 biraz cevabını vermiştir.39

%Soru 27: Sigaradan dolayı dişlerinizde renklenmeler oluyor mu?Tablo 27CevapSigara içen1.SınıfSigara içmeyenTüm1. Sigara içen5.SınıfSigara içmeyenKadın Erkek Kadın Erkek Sınıf Kadın Erkek Kadın ErkekEvet 3 6 - - 9 7 8 - - 15Hayır 7 4 - - 11 3 2 - - 5Tüm5.SınıfŞekil 271008060402001.Sınıf5.SınıfEvetHayırSigaradan dolayı dişlerinizde renklenmeler oluyor mu sorusuna 1. sınıftan %45oranında evet, % 55 oranında hayır, 5. sınıftan ise %75 oranında evet, %25 oranındahayır cevabı gelmiştir.40

Klinik Ölçümlerin DeğerlendirilmesiTablo 28CevapPapilkanamaindeksiPIakindeksiCepderinliği.Sigara içen1.SınıfSigara içmeyenTüm1. Sigara içen5.SınıfSigara içmeyenKadın Erkek Kadın Erkek Sınıf Kadın Erkek Kadın ErkekTüm5.Sınıf0,2 0,24 0,12 0,27 0,21 0,1 0,17 0,12 0,19 0,151,88 2,21 1,48 1,94 1,88 2,32 2,08 1,28 1,71 1,851,27 1,32 1,05 1,16 1,2 1,28 1,43 1,08 1,19 1,25Şekil 280,30,2Kadın S+Erkek S+0,1Kadın S-Erkek S-01.SınıfPapil kanama indeksi5.SınıfTümüŞekil 292,521,510,501.SınıfPIPlak İndeksi5.SınıfKadın S+Erkek S+Kadın S-Erkek S-Tümü41

Şekil 3021,510,501.SınıfSondalana cep derinliğiCep Derinliği5.SınıfKadın S+Erkek S+Kadın S-Erkek S-TümüÇalışmamızda yaptığımız klinik ölçümlerin sonucunda; ölçülen değerleryönünden gruplar arasında anlamlı farklar bulunmamıştır. Ancak dişeti kanamaindeksi sonuçları, sigara içenlerde içmeyenlere oranla az bir fark olmakla beraberdaha düşük çıkmıştır. Kadın ve erkekler karşılaştırıldığında ise erkeklerde kadınlaraoranla daha yüksek kanama skorları gözlenmiştir. 1. ve 5. sınıflar genel olarakkarşılaştırıldığında 5. sınıflarda genel olarak kanama skoru daha düşük bulunmuştur.Plak indeksi ise sigara içen grupta içmeyenlere göre daha yüksek çıkmıştır.Genel olarak ise erkeklerde plak skorları kadınlara göre daha yüksek bulunmuştur.1. ve 5. sınıflar arasında anlamlı bir fark ortaya çıkmamıştır.Cep derinliklerinin milimetre değerinden ölçüm sonuçları, sigara içen gruptaiçmeyenlere göre, erkeklerde ise kadınlara göre daha yüksek bulunmuştur. Sınıflararasında ise çok az fark olmakla birlikte 5. sınıflarda daha derin ceplere rastlanmıştır.Genel olarak; sigara içenlerde ve erkeklerde plak birikimi ve cep derinliğimiktarı sigara kullanımına paralel olarak daha yüksek bulunmuş, kanama ise sigarakullanımı tarafından baskılanmış olduğu için daha düşük bulunmuştur. Ancakerkeklerde kanama yine kadınlara göre yüksek bulunmuştur. 1. ve 5. sınıflar arasındaise anlamlı bir fark bulunmamıştır.42

TartışmaBu çalışmada sigaranın Ege Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi 1. ve 5. sınıföğrencilerinde papil kanama indeksi, plak indeksi ve sondalanan cep derinliklerineetkisinin yaş ve cinsiyet açısından karşılaştırmalı değerlendirmesini yapmayıamaçladık.Çalışmamıza dahil edilen grupta sigara kullanımının genel olarak erkeklerdekadınlara göre fazla olduğu görüldü. 5. sınıflarda kanama değerinin daha düşükolması sigara içenlerde kanamanın baskılanmış olması ile, içmeyenlerde ise ağızbakımı alışkanlıklarının daha bilinçli yapılması ile açıklanabilir. Ayrıca genel olarakkadınlarda dişeti kanaması erkeklere göre daha az bulunmuştur.Plak ve sondalanan cep derinlikleri yönünden gruplar birbirine çok benzerolmakla beraber, sigara içenlerde ve erkeklerde az da olsa daha yüksek değerlerbulundu.Pindborg (1947) sigara içimi ve periodontal hastalık arasındaki ilişkiyiaraştırdığı çalışmada, sigara içenlerde ANUG prevalansının daha yüksek olduğunubildirmiştir.

içenlerin;Bugüne kadar yapılan araştırmalarda sigara içmeyenlere oranla sigara1) Daha derin ceplere ve daha fazla sayıda derin cepli bölgeye sahip olduğu,2) Daha fazla ataşman kaybı ve daha çok dişeti çekilmesi olduğu,3) Daha fazla alveol kemiği kaybı olduğu,4) Daha çok diş kaybı olduğu,5) Daha az gingivitis ve sondalamada kanama görüldüğü bildirilmiştir (4).Baab ve arkadaşları (24) sigara kullanımının insanlardaki gingival kan akışınaetkisini bir seri araştırmayla incelemiştir. Laser Doppler Flowmetre kullanarakölçümlerini bireylerin sulkuslarından yani intrasulkuler olarak elde etmişlerdir.Sigara içiminden sonra kan akışı önce artmış sonra da azalma göstermiştir.Yine uzun süreli olarak yapılmış bir çalışmada, sigara kullanan ve kullanmayanbireyler, kemik yıkımları yönünden karşılaştırılmışlardır. Araştırma sonucunda,sigara kullanan bireylerde periodontal sağlığın daha kötü olduğu, ayrıca kemikyıkımının daha fazla olduğu bildirilmiştir (25).Yapılan diğer bir araştırmada (26), 958 olgunun sigara içme durumlarıdeğerlendirilmiş, bireyler sigara içme miktarlarına göre; hiç sigara içmemiş olanlar,az sigara içmiş olanlar, çok sigara içmiş olanlar, az ama hala içenler ve hala çokiçenler şeklinde gruplara ayrılmışlardır. Sondalamada kanama, sondalama derinliğive klinik ataşman kaybı incelenmiş ve araştırmanın sonucunda hala çok fazla sigaraiçenlerde sondalama derinliği ve klinik ataşman kaybı değerleri daha yüksekbulunmuş ancak sondalamada kanamaya sigara içenlerde daha az rastlanmıştır.44

Sigara içmenin periodontal sağlık üzerine etkisinin araştırıldığı bir diğerçalışmaya (27) göre de, sigara içenlerde periodontal sağlık daha kötü olarakbulunmuştur. Eskiden sigara içmiş olan bireylerin halen sigara içenler ile hiçiçmeyenler arasında bir periodontal sağlığa sahip oldukları, çok sigara içenlerdeperiodontal hastalık şiddetinin, az içenlerden kötü olduğu yani, sigara ile periodontalhastalık arasında doza bağımlı ilişkinin varlığı bildirilmiştir.Sonuç olarak; sigara içmek, periodontal hastalık için önemli bir risk faktörüdür.- Hem halen sigara içenler, hem de sigarayı bırakmış olanlarda periodontalhastalık şiddet ve prevalansı daha yüksektir.- Periodontitis şiddeti ve içilen sigara miktarı arasında paralel bir ilişki vardır.- Az miktarda sigara içenlerde bile, ataşman kaybı ve sigara arasında doğrusalbir ilişki vardır.- Sigarayı bırakmış olanlarda periodontal sağlık halen içmekte olanlar ile hiçiçmemiş olanların arasındadır (28).Çalışmamızda ağız bakımı alışkanlıkları da sorgulandı ve 5. sınıfların buaçıdan daha bilinçli olduğu görüldü.Dişler genel olarak günde iki defa fırçalanmalı, öğlen fırçalama imkanı var ise3 kez fırçalanmalıdır. Hem 1. sınıfların hem 5. sınıfların günde 2 hatta daha fazlafırçalama alışkanlıklarının olması sevindiricidir.Diş fırçasının kıllarını sertliğinin orta sertlikte olması en idealidir. Hem 1. hem5. sınıf öğrencilerinin yüksek oranda orta sertlikte fırça seçmeleri bu konu hakkındabilinçli olduklarını göstermektedir.45

Diş fırçasının kıllarının dizilimi boyuna 12, enine ise 4 kıl demeti ilesıralanırken, fırçanın kıllarının boylarının eşit olması idealdir. 5. sınıfların çok büyükbir kısmı bu şekilde bir fırça tercih ederken, 1. sınıfların ise fırça kıllarınındiziliminde farklı dizilimleri tercih etmeleri bilgi eksikliklerinden kaynaklı olduğudüşünülebilir.Fırça sapı her ne kadar günümüzde çok dikkat edilmese de düz, herhangi biraçı, eğim içermeyen şekilde olması tercih edilmelidir. 5. sınıflar tamamen düz olmalıderken, 1. sınıfların farklı tasarımda fırçaları da tercih etmeleri bu konuda kararsızolduklarını göstermektedir.Diş fırçasına sürülen macunun ideal miktarı yarısından da azına gelecekkadardır. Halk arasında mercimek büyüklüğünde denilen oran doğrudur. Bu soruyayine 5. sınıflar büyük oranda ideal miktarda macun kullandıklarını belirtmişlerdir.1. sınıflar ise büyük oranda doğru miktarda macun kullanırken, farklı miktarlardamacun kullananlar da az değildir. Buradan gereksiz yere macun kullanımının olduğusonucu ortaya çıkmaktadır.Diş fırçasının fırçalamadan önce ıslatılmaması gerekir. Çünkü ıslak fırça vemacun çabuk köpürme özelliği gösterir ve gerekli mekanik temizliği yapamaz.Önemli olan macunun ağız içinde, kendisinin, fırçalama ile köpürmesidir. 5. sınıflarbu konuda yeterli bilgiye sahipken, 1. sınıflar ağız bakımı bilgisindeki eksikliktendolayı nerdeyse yarısı fırçasını ıslattığı cevabını vermiştir.Ara yüz temizliği ağız bakımının sağlanması açısından en az diş fırçalamakkadar önemli olup, mutlaka yapılması gereklidir. 1. sınıfların yarısından büyükkısmının ara yüz temizliği yapmaması bu konuya çok fazla önem vermediklerinibelki ara yüz temizliğini gereksiz gördüklerini gösterir ki bu üzücü bir durumdur.46

5. sınıfta da biraz daha düşük bir oranda da olsa (%37,5) ara yüz temizliğine önemvermemesi düşündürücüdür.Dişarası bakım ürünlerinin hepsi ara yüz temizliğinde kullanılabilir. Ancakdişarası fırçası ile kürdan daha çok furkasyon bölgesinin temizliğinde, kökkonkavitelerinin olduğu durumlarda tercih edilir.Hem 1. hem 5. sınıf öğrencileri ara yüz temizliğinin en azından fırçalamakkadar önemli olduğunu düşünmektedirler, bu ara yüz temizliğine her iki grubundaönem verdiğini göstermektedir.Hem 1. hem 5. sınıf grupları diğer diş bakım ürünlerini çok fazlakullanılmamakta, kullananlar ise çoğunlukla kimyasal bir temizlik ajanı olarak vehoş kokusu nedeniyle gargarayı tercih etmektedirler.Diş fırçalamak elbette mikropları uzaklaştırır, diştaşı oluşumunu engeller, ağızkokusunun giderilmesinde de etkilidir. Ancak fırçalamak dişleri olduğundan dahabeyaz yapmazken sadece plağı uzaklaştırarak renklenmeleri engeller. 1. sınıflarınbeyazlatma da dahil olmak üzere fırçalamadan beklentileri çürük oluşumunu, diştaşıoluşumunu engellemek, ağız kokusunu önlemek eşit oranlarda tercih sebebi iken.5. sınıflarda ise beyazlatma daha az bir oran içermekle birlikte yine de tercih sebebiolarak görülmektedir.Grupların fırçalama etkinliklerinin değerlendirmesinde, sigara içenler, erkeklerve 1. sınıfların fırçalama etkinliklerine çok fazla güvenmediklerini göstermektedir.Özellikle sigara içmeyen 5. sınıf kadınlar fırçalama konusunda kendilerine 8,1 puanortalama vermeleri sevindirici iken, sigara içen 1. sınıf erkeklerde bu puanın 6 olmasıdüşündürücüdür.47

1. sınıfların yarıya yakınının en azından fırçalarken dişetlerinin kanamasının yayeterli düzeyde temizlik yapamadıkları için enflamasyon varlığından, ya datravmatik fırçalamadan kaynaklandığı düşünülebilir. Beşinci sınıflarda isekanamanın daha nadir olması hem fırçalama alışkanlıklarının düzenli olması hem deuygun fırçalama tekniğinin bilinmesi ile açıklanabilir.Ağız kokusu yetersiz ağız bakımından kaynaklandığı gibi sistemik birhastalığın yansıması şeklinde de oluşabilir. Sigara da kötü ağız kokusu oluşmasındarol oynar. Öğrenciler her zaman ağız kokusu problemi ile karşılaşmasalar daözellikle sabahları yeni kalkıldığında daha fazla olmak üzere bazen ağız kokusuproblemi olanlar çoğunluktadır. Ağız kokusu şikayetinin hiç olmadığı kesimin5. sınıflarda daha yüksek bir oranda olması ağız bakım alışkanlıklarının yeterliliği ileaçıklanabilir.Ağız kokusu bakterilerin artıkları olan sülfürlü bileşiklerin kötü koku yaymasıile oluşur. Mekanik ağız bakımında en önemli araçlar diş fırçası ile diş ipidir. Çünkübakteriler diş yüzeyi temizlenmez ise orada yaşamaya devam eder ve kötü kokuyasebep olurlar. Diş ipinin çok önemli olmasının sebebi de bakterilerin ara yüzlerdedaha kolay yerleşmeleri ve diş ipinin etkinliğinin de fırçadan farklı olarak bubölgelerde daha fazla olmasıdır. Beşinci sınıfların büyük kısmı ağız kokusunuönlemede etkin yöntem olarak fırça ve ip kullanımı cevabını vererek ağız kokusununçözümüne daha doğru bir yaklaşımda bulunmuştur. 1. sınıfların ise büyük kısmınıngargarayı tercih etmesi daha çok reklam etkisinde kalarak, hoş kokusu olangargaranın kötü ağız kokusunu örtbas edeceğini düşündüklerinden ileri gelebilir.1. sınıflarda büyük bir çoğunluğun ağız bakımı seviyesini orta olarakdeğerlendirmesi düşündürücü bir sonuç olarak görülürken, bunu ağız bakımı eğitim48

ve alışkanlıklarının yeterli seviyede olmamasına bağlayabiliriz. 5. sınıflarda isebüyük çoğunluk iyi, hatta bir kısım çok iyi ağız bakımları olduğunu belirtmişlerdir.Periodontal hastalıklar hastanın uyumlu olması, ağız bakımına çok dikkatetmesi ve profesyonel işlemler ile tedavi edilebilir. Yeni kemik oluşumu sağlanamasada var olan durumun daha kötüye gitmesi engellenir. 5. sınıfların tamamı ile1. sınıfların çok büyük bir kısmı bu konuda doğru bilgiye sahip olduklarınıgösterirken, 1. sınıf grubunun az bir kısmının herhangi bir fikri bulunmamaktadır.Sağlıklı dişetleri fırçalama sırasında, kurallara uygun teknikle veya aşırı şekildebastırıp travma uygulamadan fırçalanırsa kanamaz. Daha önce de belirttiğimiz gibikanama dişetinin enflamatuar bir yanıtıdır. Travma olmaksızın kanayan dişetlerininiltihaplı olduğu bir gerçektir. 5. sınıfların yarısının dişetlerinin kanadığı cevabınıvermeleri travmatik fırçalamayı düşünerek cevap verdiklerinin bir göstergesidir.1. sınıfların ise çoğunlukla dişetlerinin kanadığı cevabını vermeleri, bu konuhakkındaki bilgi eksikliklerinden veya uygun olmayan tekniklerle, travmatikfırçalama yapmaları nedeniyle, kendilerinde gördükleri etkilerden dolayı, yani5. sınıflar gibi travmatik fırçalamayı düşündükleri için olabilir.Diş ipi kullanmamak; dişeti hastalıklarını oluşmasında etkilidir. Çünkü dişaralarının mekanik temizliği en iyi diş ipi ile yapılır ve bunun kullanılmaması arayüzlerde plak birikime neden olacaktır. Sonuç olarak hastalık oluşma riski artacaktır.Sigaranın dişetlerine ve vücuda olan zararlı etkileri düşünüldüğünde, sigaranında dişeti hastalığı oluşmasında rolü olabileceği görülür.49

Diştaşları dişler üzerinde bulunduğuda bakteri ve toksinlerinin birikmesinikolaylaştıracak aynı zamanda dişetine direkt zararlı etki de yaparak dişeti hastalığınaneden olacaktır.Ağız kuruluğu genellikle tükürük miktarının yetersizliği ile bağlantılıdır. Yaniağız kuruluğu olan bireylerde tükürüğün mekanik temizleyici, tampone edici özelliğiyetersiz olur ve dişeti hastalıkları için uygun ortan oluşmuş olur. Dolayısıyla, ağızkuruluğu da periodontal hastalıkların oluşmasında etkilidir.Doğru fırçalamama; uygun teknik ve travma uygulamadan diş fırçalamak dadişeti sağlığı açısından önemli olup, travmatik veya yetersiz fırçalama sonucu dişetihastalıklarının oluşumu kolaylaşır.Ailesinde ağız bakımının orta seviyede gerçekleştirilmesine rağmen çürüğü,dişeti hastalığı çok olan bireyler de hastalık gelişim açısından daha fazla riskaltındadır.Flor alımının yetersiz olması florun antibakteriyel özelliği ile diş ve dişetihastalıklarını önlemeye olan katkısının eksik kalması anlamını taşır.Genel olarak, hem 1. hem 5. sınıflar, bütün bu yukarıda saydığımız faktörlerinhepsinin dişeti hastalığına sebep olabileceği yönünde görüş bildirmişler. En fazlasebep olarak görülen etken doğru fırçalamamak olarak belirtilirken, en az sebepolarak görülen etken olarak da ağız kuruluğu belirtilmiştir.Sigaranın hem sistemik sağlığa hem de ağız, diş ve dişeti sağlığına çok zararlıolduğu bir gerçektir. Kan akışında meydana getirdiği düzensizlikler, savunmahücrelerinin üzerindeki olumsuz etkisi, zararlı etki mekanizmalarından sadeceikisidir. Hem 1. hem 5. sınıfların (yaklaşık %30) sigara için çok zararlı değil cevabını50

vermeleri sigaranın zararlı etkisi hakkında yeterli bilgi sahibi olunmadığınıgöstermektedir.Sigaranın tüm etkisi dişler ve dişetleri üzerinde mekanik etkenler olmadığı içinsadece diş fırçalamak diş ipi yapmak ile tamamen yok etmek mümkün değildir. Kaldıki sigara sistemik sağlığı da bozarak dolaylı yoldan ağız içinde zararlı etkilerinimeydana getirebilir. 1. ve 5. sınıfların bu etkiler kısmen yok edilebilir yönündekigörüşleri kabul edilebilir, çünkü dişte oluşan renklenmeleri, eklentileri mekaniktemizliği yaparak kaldırabiliriz ancak sigaranın zararlı etkilerini tamamen yokedemeyiz.Sigara dumanının içerisindeki zararlı maddeler dişler üzerine özellikle lingualyüzler ile pits ve fissürlere penetre olarak eksojen renklenmelere neden olabilirler.Ayrıca, bu renklenmeler etkili ağız bakımı ile bir miktar önlenebilirse de, oluştuktansonra fırçalamak ile çıkartılamazlar. Ayrıca 1. sınıf renklenme şikayetinin daha azolması içilen sigara miktarının daha az olmasının ve daha kısa zamandır sigaraiçilmesine bağlı olabilir.51

SonuçDişhekimliği fakültesi öğrencilerinden oluşturulan gruplar üzerinde yapılanklinik çalışmamızda, sigara kullanımının periodontal sağlığa olan etkisi araştırılmışve sigara kullanımı ile periodontal sağlığın bozulduğu yaş ve cinsiyetin deperiodontal sağlığa etkisi olduğu görülmüştür.Çalışmamıza dahil edilen grupta periodontal hastalık düşük seviyededir. Ancaközellikle ağız ve diş sağlığının korunmasında periodontal sağlığın öneminintartışmasız bir gerçek olduğu düşünülerek, dişhekimliği öğrencilerinden başlayaraksigara kullanımının zararlı etkilerinin duyurulması büyük önem taşımaktadır.Dişhekimliği öğrencilerinin ileride hastalarının sigarayı bırakmasında bir görevüstlenecekleri düşünülerek ilk adım olarak kendilerinden sigara kullanımınıbırakmalarının gereği gözler önüne serilmelidir.Sigara kullanımı ile birlikte ağız bakımı alışkanlıklarının değerlendirilmesi içinaynı öğrenci gruplarında yaptığımız anket çalışmasının sonuçlarına göre; hem 1. hemde 5. sınıf öğrencileri düzenli diş fırçalama alışkanlıklarına sahip olmakla beraberözellikle 1. sınıf öğrencilerinin fırçalama amaçları ve fırçalama özellikleri açısındanyeterli bilgiye sahip olmadıkları görülmüştür.

Arayüz temizliğinin önemi hakkında tüm öğrenciler yeterince bilinçli olduklarıhalde, arayüz temizliğinin ihmal edildiği görülmüştür.Ağız kokusu probleminin özellikle sabahları olmakla beraber çoğu öğrencidemevcut olduğu görülmüştür.Ağız bakımı alışkanlığının özellikle dişhekimliği öğrencilerinde yerleşmişolması gereklidir. Böylece dişhekimleri topluma örnek olabilir ve toplumu ağızsağlığının önemi konusunda yönlendirebilir.Dişhekimliği fakültesinde okuyan öğrencilerin 5. sınıfa kadar büyük birçoğunlukla bu konuda yeterli bilgiye sahip oldukları bir gerçektir. Bu konuda yeterliolan hekimler ağız bakımının önemini halka aktarabilir ve bu konudaki görevleriniyerine getirerek koruyucu dişhekimliği uygulamalarına öncülik edebilirler.53

ÖzetBu çalışmada Ege Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi’nde okuyan öğrencilerinağız bakımı ve sigara içme alışkanlıklarının klinik periodontal durum ile ilişkisinindeğerlendirilmesi için yapılmıştırÇalışmamızda ağız bakımı alışkanlıkları sorgulanmıştır. DişhekimliğiFakültesinde okuyan öğrencilerden oluşturulan, sigara içen, içmeyen, kadın, erkek,1. ve 5. sınıf olmak üzere 8 grubun ağız bakımı alışkanlıkları bir anket ilekarşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir.Yaptığımız anket çalışmasının sonuçlarına göre; hem 1. hem de 5. sınıföğrencileri düzenli diş fırçalama alışkanlıklarına sahip olmakla beraber özellikle1. sınıf öğrencilerinin fırçalama amaçları ve fırçalama özellikleri açısından yeterlibilgiye sahip olmadıkları görülmüştür. Kısaca, 5. sınıfların 1. sınıflara göre dahabilinçli olduğu görülmüştür.Yine çalışmamızda sigaranın Ege Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi 1. ve 5.sınıf öğrencilerinde papil kanama indeksi, plak indeksi ve sondalanan cepderinliklerine etkisinin yaş ve cinsiyet açısından karşılaştırmalı değerlendirmesiyapılmıştır.

Çalışmamıza dahil edilen grupta sigara kullanımının genel olarak erkeklerdekadınlara göre fazla olduğu görülmüştür.5. sınıflarda kanama değeri 1. sınıflara göre daha düşük bulunmuştur. Ayrıcagenel olarak kadınlarda dişeti kanaması erkeklere göre daha az bulunmuştur.Plak ve sondalanan cep derinlikleri yönünden gruplar birbirine çok benzerolmakla beraber, sigara içenlerde ve erkeklerde az da olsa daha yüksek değerlerbulunmuştur.55

EK. 1Ağız Hijyeni ve Sigara Kullanımı’nın Dişetine Etkisi Anketi…Bu Anket Ege Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Periodontoloji Ana Bilim Dalı’ndan Alınan BirBitirme Tezidir.Lütfen Formu Dikkatlice Okuyup, Doğru Olarak Doldurunuz. Katılımınız İçin Teşekkürler.. Sorumlu Öğretim Üyesi: Doç. Dr. Eralp BUDUNELİÇağrı ŞİMŞEKDişhekimliği Fakültesi5. SınıfAd / Soyad:Okul No:Sınıf:Cinsiyet:Yaş:Soru 1: Dişlerinizi hangi sıklıkta fırçalıyorsunuz?a)Günde 2 veya fazlab)Günde bir kezc)Haftada birkaç kezd)Ayda birkaç kezSoru 2: Diş Fırçanızın kıllarının nasıl olmasına dikkat edersiniz?a)Sert olmasınab)Orta sertlikte olmasınac)Yumuşak olmasınad)Dikkat etmemSoru 3: Fırça kıllarının diziliminin nasıl olması idealdir?a)Dikdörtgen şekilde dizilimde, aynı boydab)Farklı boylardac)Karışık dizilimlid)Önemli değildirSoru 4: Fırça sapının nasıl olması idealdir?a)Kıvrımlı olmalıb)Fırça başı ile sapının arasında belli bir açı olmalıc)Düz olmalıd)Önemli değildirSoru 5: Fırçanıza ne kadar macun sürüyorsunuz?a)Fırçanın tamamı kadarb)Fırçanın yarısınac)Fırçanın yarısından da azınad)Dikkat etmemSoru 6: Fırçanızı fırçalamadan önce ıslatır mısınız?a)Evetb)HayırSoru 7: Dişlerinizin ara yüzlerinin temizliğini yapar mısınız?a)Evetb)Hayır

***Bir önceki soruya evet diyenler cevaplandıracaktır. Birden fazla şık işaretlenebilir.Soru 8: Dişlerinizin ara yüz temizliği için ne kullanırsınız?a)Diş ipib)Kürdanc)Ara yüz fırçasıd)Diğer (……………………)Soru 9: Sizce arayüz temizliğinin dişetleri ve dişlerin sağlığı açısından önemi nedir?a)Çok Önemlidirb)Fırçalamak kadar önemlidirc)Çok önemli değildird)Olmasa da bir şey fark etmezSoru 10: Kullandığınız başka diş bakım ürünü var mı? Varsa nelerdir?a)Gargarab)Ağız duşuc)Elektrikli diş fırçasıd)Diğer (……………………..)Soru 11: Dişlerinizi hangi amaçla fırçalıyorsunuz?(Birden fazla şık işaretleyebilirsiniz)a)Mikropları uzaklaştırmak içinb)Dişleri beyazlatmak içinc)Ağız kokusunu önlemek içind)Diştaşı oluşumunu engellemek içinSoru 12: Diş fırçalamanıza (ideali 10 puan ise) kaç puan verirsiniz?(…………)Soru 13: Diş etlerinizde kanama oluyor mu?a)Sık sık kendiliğinden kanıyor.b)Fırçalarken genelde kanıyorc)Fırçalarken nadiren kanıyord)KanamıyorSoru 14: Ağız kokusu sorununuz oluyor mu?a)Her zamanb)Genelliklec)Bazen(örneğin sabahları)d)Hiçbir zamanSoru 15: Sizce ağız kokusunun için ne tür bir ağız bakım ürünü özellikle etkilidir?a)Gargarab)Diş ipic)Diş fırçasıd)Elektrikli diş fırçasıSoru 16: Genel olarak ağız sağlığınızı nasıl buluyorsunuz?a)Çok kötüb)Kötüc)Ortad)İyie)Çok iyi57

Soru 17: Sizce dişeti hastalığı tedavi edilebilir mi?a)Evet Edilebilirb)Hayır Edilemezc)Bir fikrim yokSoru 18: Sizce dişetleri fırçalamada kanar mı?a)Evet kanayabilirb)Hayır kanamazc) Bir fikrim yokSoru 19: Dişeti hastalıklarının oluşmasında sizce hangileri etkilidir? (Birden fazla şık işaretlenebilir)a)Diş ipi kullanmamakb)Sigara içmekc)Diş taşlarını temizletmemekd)Ağız kuruluğue)Doğru fırçalamamakf)Kalıtımg)Yeterli flor almamakSoru 20: Sigara kullanıyor musunuz?a)Evet kullanıyorumb)Hayır kullanmıyorumSoru 21: Günde kaç sigara içiyorsunuz?(………)Soru 22: Sigara içmeye ne zaman başladınız?(………..)Soru 23: Sizce sigaranın dişeti ve dişe etkisi nedir?a)En önemli zarar veren faktörlerden biridirb)Zararlıdır ama çok fazla zararlı denemezc)Belirgin zararı olduğunu sanmıyorumSoru 24: Sizce ağız bakımı ile sigaranın tüm zararlı etkisi elemine edilebilir mi?a)Hayır edilemezb)Evet edilebilirc)Kısmen edilebilir.Soru 25: Sigaranın genel sağlığınıza etkisini biliyor musunuz?(………………)Soru 26: Sigaranın ağız sağlığınıza etkisini biliyor musunuz?(……………..)Soru 27: Sigaradan dolayı dişlerinizde renklenmeler oluyor mu?(…………….)58

Klinik Değerlendirme FormuPapilla Kanama İndeksi(Saxer & Mühlemann 1975)7 6 5 4 3 2 1 1 2 3 4 5 6 7Plak İndeksi (PI) (Quigley & Hein)16 11 2444 41 36Cep DerinliğiCep DerinliğiV M L D V M L D17 4716 4615 4514 4413 4312 4211 4121 3122 3223 3324 3425 3526 3627 3759

KAYNAKLAR1. Boström L, Bergström J, Dahlen G, Linder L. E. Smoking and subgingivalmicroflora in periodontal disease. Journal of Clinical Periodontology 2001; 28:212-219.2. Nociti F. H, Nogueria G. R, Histometric evalution of the effect of nicotineadministration on periodontal breakdown, an in vivo study. Journal ofPeriodontology 2001; 36: 361-366.3. Genco R. J. Current view of risk factors for periodontal diseases. Journal ofPeriodontology 1996; 67 (10 suppl): 1041-1049.4. Palmer R, Soory M. Chapter 6; Modifying Factors; Diabetus, Puberty, Pregnancyand the Menopause and Tobacco Smoking. Lindhe J, Karring T, Niklaus P. L.Clinical Periodontology and Implant Dentistry, 4th edition, 2003, sf. 188-190.5. Arden G. Christen, Jennifer A. Klein, Tobacco and Your Oral Health(Quintessence Publishing June1997).

6. Özbek M, Karabıyıkoğlu T. Sigara ve çaya bağlı, tükürükteki kalsiyum, fosfatkonsantrasyonları ile optik densite ve PH değerleri arasındaki farklılıklarınbiyokimyasal olarak incelenmesi ve değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi DişHekimliği Fakültesi Dergisi 1996; 6: 18-22.7. Grossi S. G, Skrepcinski F. B, DeCaro T, Zambon J. J, Cummins D, Genco R. J.Response to periodontal therapy in diabetics andsmokers. Journal ofPeriodontology 1996; 67 (10 suppl): 1094-1102.8. Kinane D.F, Radvar M. The effect of smoking on mechanical and antimicrobialperiodontal therapy. Journal of Periodontology 1997; 68: 467-472.9. Yoshida A, Kawada M, Suzuki N. Et al. TaqMan real-time polymerase chainreaction assay for the correlation of Treponema denticola numbers with theseverity of periodontal disease. Oral Microbiology and Immunology 2004;19: 196.10. Biddle A. J, Palmer R. M, Wilson R. F, Watts T. L. P. Comprasion of thevalidity of periodontal probing measurements in smokers and non-smokers.Journal of Clinical Periodontology 2001; 28: 806-812.11. Hanioka T, Tanaka M. Pocket oxygen tension in smokers and non-smokers withperiodontal disease. Journal of Periodontology 2000; 71: 550-554.12. Van der Weijden G. A, Slegte C, Timmerman M. F, Van der Velden U.Periodontitis, smokers and non-smokers, intra-oral distribution of pockets.Journal of Clinical Periodontology 2001; 28: 955-960.61

13. Machuca G, Rosales I, Lacalle J. R. Effect of cigarette smoking on periodontalstatus of healthy young adults. Journal of Periodontology 2000; 71: 73-7814. Tanur E, Mc Quade M. J. Effect of nicotine on the strenght of attachment ofgingival fibroblasts to glass and non-diseased human root surfaces. Journal ofPeriodontology 2000; 71: 717-722.15. Novak M. J, Novak K. F. Chapter 14; Smoking and Periodontal Disease. FerminA. Carranza, Newman M. G, Takei H. H. Carranza’s Clinical Periodontology,9th Edition, 2002, sf. 245-24816. Fermin A. Carranza, Jr, Dr.Odont. Glickman’s Clinical Periodontology, 6thEdition, 1984, sf. 422.17. Carranza F. A, Newman M. G. The Roleof iatrogenic and other local factors.Clinical Periodontology, 8th Edition, Philadelphia W. B. Saunders, 2000, sf.161-173.18. Işımer Y, Özdemir A, Kansu A, Akça E. Sigaranın periodontal dokularüzerindeki etkisinin incelenmesi. A.Ü. DişHekimliği Fak. Dergisi, 1997; 24:41-46.19. Ünlü F. Ege Üniv. Dişhekimliği Fakültesi 4. sınıf ders notları, İzmir, 200320. Ataoğlu T.,Gürsel M.;Periodontoloji, Konya, 1999, sf. 109-11321. Allan C. J, Jenkins W. M. M. Guide to Periodontics, 1984, sf. 57-6522. Saxer U. P, Mühlemann H. R. Motivation and Education. SSO SchweizMonatsschr Zahnheilkd, 1975; 85 (9): 905-1962

23. Quigley G. A, Hein J. W. Comparative cleansing efficiency of manual and powerbrushing. J Am. Dent Assoc, 1962; 65: 26-9.24. Baab D. A, Öberg P. A. The Eftect of Cigarette Smoking on Blood Flow inHumans. Journal of Clinical Periodontology 1984; 14: 418-424.25. Feldman, R. S, Bravacos J. S, Rose C. L. Association Between SmokingDifterent Tobacco. Producctsand Periodontal Disease indices. Journal ofPeriodontology 1982; 54; 481-487.26. Shimazaki Y, Saito T, Kiyohara Y, Kato I, Kubo M, Iida M. and Yamashita Y.The Influence of Current and Former Smoking on Gingival Bleeding, TheHisayama Study. Journal of Periodontology 2006; 77: 1430-143527. Bergström J, Eliasson S and Dock J: Exposure to tobacco smoking andperiodontal health. Journal of Clinical Periodontology 2000; 27: 61-68.28. Haber J . Current Opinion in Periodontology 1994.63

Özgeçmiş14. 12. 1982 İzmir doğumluyum. İlkokula Konak Cemil Midilli İlkokulu’ndabaşladım. Babamın mesleği nedeniyle Eskişehir’de tamamladım. Liseyi Konak İnönüLisesinde bitirdim.1999 yılında Ankara Üniversitesi Veterinerlik Fakültesini kazandım ancakdevam etmedim. 2001 yılında ise Ege Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesinikazandım.