toplanti_hakki_ozgurlugu

GÖZALTI16. Gözaltına alma nedir? ........................................................... 2017. Gözaltı süresi ne kadardır? ................................................... 2118. Gözaltı sırasında haklarım nelerdir? .................................... 2219. Gözaltı süresince emniyet müdürlüğü’nde ifade verecek miyim?................................................................................................ 2420. Gözaltı sırasında nerede bekletileceğim? ............................... 2621. İfade verme ve sorgu süreci boyunca nelere dikkat etmeliyim?.......................................................................................... 2722. Yakalama ve gözaltı süresince kaç defa resmi sağlık kuruluşunagötürüleceğim? ........................................................... 28YARGI YOLLARI23. Yakalama veya gözaltı esnasında haklarımın ihlal edilmesihalinde savcılığa şikayette bulunmam ya da mahkemeyebaşvurarak dava açmam mümkün mü? ................................. 2924. Savcılık veya mahkemeye başvururken harç ödeyecek miyim?.......................................................................................... 3125. Yakalama ve gözaltı nedeniyle savcılık ya da mahkemeyebaşvurmaktan dolayı bir ceza alma ihtimalim var mı? ......... 31YABANCILAR26. Yabancılar açısından düzenleme nasıldır? .......................... 32DİZİNÖzet / Hatırlatmalar ............................................................... 34İlgili mevzuat .......................................................................... 36Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları ....................... 40

İSTANBUL BAROSU İNSAN HAKLARI MERKEZİTOPLANTI VE GÖSTERİ YÜRÜYÜŞÜ HAKKIAnayasanın 34. Maddesine göre “Herkes, önceden izin almadan,silahsız ve saldırısız toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenlemehakkına sahiptir”. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin(AİHS) 11. maddesinde de toplanma ve örgütlenme özgürlüğühakkı düzenlenmiştir. Bu madde uyarınca “Herkes asayişi bozmadantoplantılar yapmak, dernek kurmak, (…) başkalarıylabirlikte sendikalar kurmak (…) haklarına sahiptir”.Anayasamızda güvence altına alınan temel haklardan olan toplantıve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkı, ifade özgürlüğününkolektif bir biçimde kullanılmasının ve bireylerin düşünceleriniaktarmasının en etkin aracı olduğu için, demokratik bir hukukdevletinde toplumsal yaşamın vazgeçilmez bir unsurudur.Toplantı özgürlüğü, düşünceyi açıklama ve başkalarına ulaştırmaortak amacı içinde birden fazla gerçek ve tüzel kişinin gerekhalka açık yerlerde gerekse özel konutlarda toplantı, gösteri veyürüyüş vb gibi, barışçıl nitelikte bir araya gelmesidir. Silahsızve saldırısız olarak kanunların suç saymadığı amaçlarla yapılantoplantı ve gösteri yürüyüşleri barışçıl nitelikte gösterilerdir.İstanbul Barosu İnsan Hakları Merkezi tarafından, temel birhak olan ifade özgürlüğü ile toplantı ve gösteri yürüyüşü özgürlüğünündaha iyi anlaşılması ve hakkın ihlal edilmesinin önünegeçilebilmesi amacıyla, herkes tarafından bilinmesi gerekengenel bilgiler derlenerek elinizdeki kitapçık hazırlanmıştır. Kitapçıkta,Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararları ve ulusalmevzuat doğrultusunda yakalama, gözaltı, tutuklama ve yargıaşamalarında da rehberlik etmesi amacıyla önemli hususlar belirtilmiştir.Ayrıntılı bilgi almak için İstanbul Barosu İnsan HaklarıMerkezi’ne başvurabilirsiniz.

1. TOPLANTI VE GÖSTERİ YÜRÜYÜŞÜ DÜZENLE-MEK VE TOPLANTI VE GÖSTERİ YÜRÜYÜŞÜNE KA-TILMAK HERHANGİ BİR İZNE BAĞLI MIDIR?Anayasanın 34. maddesine göre “Herkes önceden izin almadansilahsız ve saldırısız toplantı ve gösteri yürüyüşüdüzenleme hakkına sahiptir.” Dolayısıyla toplantı ve gösteriyürüyüşü yapmak için yetkili makamlardan izin almakgerekmez.2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’nun 3.maddesi uyarınca kanunların suç saymadığı belirli amaçlarlatoplantı ve gösteri yürüyüşü düzenlemek için sadecebildirimde bulunmak yeterlidir. Bildirimin amacı, önceliklekatılımcıların güvenliğini sağlamaya yönelik önlemlerinalınması olduğu kadar, çevre ve trafik düzeninin korunmasınısağlamaya yöneliktir.2. TOPLANTI VE GÖSTERİ YÜRÜYÜŞÜNÜN YERİ, GÜ-ZERGAHI VE ZAMANI NASIL BELİRLENİR?Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarında, toplanmaözgürlüğünün, “gösteri yapılacak yeri belirleme özgürlüğü”nüde kapsadığı belirtilmiştir (Disk-Kesk/Türkiye,27.11.2012). Mahkeme, kamuya açık alanda düzenlenengösterilerin, trafiği aksatmak gibi etkilerle günlük yaşamdüzenini bozabileceğini kabul etmekle birlikte, göstericilerşiddet içeren hareketlerde bulunmadıkları sürece, resmimakamların barışçıl nitelikteki toplantılara hoşgörü göster-6

mesinin önemli olduğunu vurgulamaktadır (Nurettin Aldemirve Diğerleri/Türkiye, 18.12.2007).Buna karşılık Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’nda,kamu düzeni ve güvenliğinin sağlanması amacıyla, genelyollar ile parklarda, mabetlerde, kamu hizmeti görülen binave tesislerde ve bunların eklentilerinde ve Türkiye BüyükMillet Meclisi’ne bir kilometre uzaktaki alan içinde toplantıyapılamayacağı ve şehirlerarası yollarda gösteri yürüyüşleridüzenlenemeyeceğine ilişkin yasal sınırlamalar mevcuttur(Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu m. 22).Toplantı ve gösteri yürüyüşü için toplanma ve dağılma yerleriile izlenecek yol ve yönler ile sonradan yapılacak değişikliklervali ve kaymakamlarca internet sitelerinden ilanedilerek halka duyurulur (Toplantı ve Gösteri YürüyüşleriKanunu m. 6).Toplantı ve yürüyüşlere ve bu amaçla toplanmalara güneşdoğmadan başlanamaz. Açık yerlerdeki toplantılar ile yürüyüşlergüneşin batmadan önce dağılacak şekilde, kapalı yerlerdekitoplantılar ise saat 24.00’a kadar sürebilir (Toplantıve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu m. 7)3. TOPLANTI VE GÖSTERİ YÜRÜYÜŞÜ DÜZENLEMEBİLDİRİMİ NASIL YAPILMALIDIR?Toplantının yapılmasından en az 48 saat önceden etkinliğinyapılacağı yerin bağlı bulunduğu Valilik veya Kaymakamlı-7

ğa yazılı bildirimde bulunulur (Toplantı ve Gösteri YürüyüşleriKanunu m. 10).Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararları uyarınca, toplantıöncesinde bildirim yapılmasa dahi, katılımcılar barışçıldavranmaya devam ettiği ve kamu düzenini bozmadığı sürece,toplantı barışçıl kabul edilir ve suç teşkil etmez (OyaAtaman/Türkiye, 05.12.2006; Cisse/Fransa, 09.04.2002).Mahkemeye göre, önceden bilgi verme veya izin alma ileilgili olarak iç hukukta yer verilen düzenlemeler, toplanmaözgürlüğüne aykırılık oluşturmamalıdır.4. TOPLANTI VE GÖSTERİ YÜRÜYÜŞÜNE KATILIR-KEN YANIMDA BULUNDURMAM GEREKEN EŞYA-LAR NELERDİR?Kimliğinizi ispata yarayacak nüfus cüzdanı veya yerine geçebilecekbelgeyi mutlaka yanınızda bulundurmalısınız. Ayrıcakalem, not defteri, cep telefonu, fotoğraf makinesi vetıbbi açıdan kullanmanız zorunlu olan ilaç ve malzemeleriyanınızda bulundurmanız yararlı olacaktır.5. TOPLANTI VE GÖSTERİ YÜRÜYÜŞÜNE KATILIR-KEN YANIMDA BULUNDURMAMAM GEREKEN EŞ-YALAR NELERDİR?Gösteri ve yürüyüşü barışçıl olmaktan çıkaracak her türlüsilah; örneğin, ateşli silahlar, patlayıcı maddeler, her türlü8

kesici, delici aletler, taş, sopa, demir ve lastik çubuklar, boğmateli veya zincir gibi bereleyici ve boğucu araçlar, yakıcı,aşındırıcı, yaralayıcı, zehirleyici kimyasallar, sis, gaz vebenzeri maddeler bulundurulmamalıdır (Toplantı ve GösteriYürüyüşleri Kanunu m. 23).6. KOLLUK GÖREVLİSİNİN TOPLANTI VE GÖSTERİYÜRÜYÜŞÜNÜ BİLDİRİMDE BELİRTİLEN SÜREDENÖNCE SONA ERDİRME YETKİSİ VAR MI?Kanuna uygun olarak başlayan bir toplantı ve gösteri yürüyüşü,daha sonra kanuna aykırı hale dönüşürse kollukgörevlisi bu durumun sonlandırılması için uyarıda bulunur.Kanuna aykırılık ve suç unsuru devam ettiği takdirde kollukgörevlisi topluluğa dağılmasını, aksi halde zor kullanılacağınıihtar eder. Kolluk görevlisi, dağılanlara müdahaleedemeyeceği gibi, yol vererek güvenli olarak dağılmalarınısağlamakla yükümlüdür (İzci/ Türkiye, 23.07. 2013).Resmi makamların birincil sorumluluğu, barışçıl toplantıhakkını korumak ve toplantı boyunca kamu düzenini sağlamaktır.Katılımcıların hakları, şiddet eylemleri nedeniylezarar görmemelidir (Ezelin/Fransa, 26.04.1991).7. TOPLANTI VE GÖSTERİ YÜRÜYÜŞÜNE MÜDAHE-LE EDEN KOLLUK GÖREVLİSİNİN ZOR KULLANMAYETKİSİNİN SINIRI NEDİR?Kanunda, kolluk görevlisinin, görevini yaparken direnişle10

karşılaşması halinde, bu direnişi kırmak amacıyla ve direnişleorantılı şekilde zor kullanmaya yetkili olduğu düzenlenmişolmakla birlikte, bu hüküm kolluk görevlisine kişilerintemel haklarını ihlal etme ve kötü muamele ile şiddetkullanma yetkisi olarak görülemez. Kolluk görevlisi, kamugüvenliği ve düzenini sağlama görevi yanında, toplantı vegösteri yürüyüşüne katılan kişilerin temel hak ve özgürlüklerinikorumalıdır. Müdahaleden önce gerekli ihtarların yapılmaması,toplantı ve yürüyüşün dağılmasını kolaylaştıracakşekilde alan açılmaması, yapılan müdahalenin başvurulacakson yöntem olarak görülmemesi ve orantılı olmamasıhalinde cezai yaptırımlar söz konusudur. Örneğin; sadecebeden gücü ile pasif davranarak kırabileceği direnmeyi, copveya basınçlı su kullanarak kırması, direniş göstermeksizindağılmakta olan topluluğa gaz sıkılması, plastik mermi iledoğrudan hedef alarak müdahale edilmesi “orantısız güçkullanılması” anlamına gelir (Biçici/Türkiye, 27.05.2010; AliGüneş/Türkiye, 10.04.2012; İzci/Türkiye, 23.07. 2013).8. YAKALAMA NEDİR?Kamu güvenliği, kamu düzeni veya kişinin vücut veya hayatınayönelik var olan bir tehlikenin giderilmesi için denetim altınaalınması gereken veya suç işlediği yönünde hakkında kuvvetliiz, eser, emare ve delil bulunan kişinin, gözaltına alma veyamuhafaza altına alma işleminden önce özgürlüğünün geçiciolarak ve fiilen kısıtlanarak denetim altına alınmasıdır (YakalamaGözaltına Alma ve İfade Alma Yönetmeliği m. 4).11

9. KOLLUK GÖREVLİSİNE KİMLİK BİLGİLERİMİSÖYLEMEK ZORUNDA MIYIM?Kolluk görevlisi sizi durdurabilir ve durdurma sebebine ilişkinsorular sorabilir. Kolluk görevlisi, kimliğinizi verin diyemez,sadece göstermenizi isteyebilir.Sizi durduran ve kimliğinizi göstermenizi isteyen kişi sivil giyimliise, mutlaka polis olduğunu kanıtlayan belgeyi görmekistediğinizi söyleyin. Bu belgeyi gösterdikten sonra sizdenkimliğinizin veya araçta iseniz ehliyetinizin de gösterilmesiniisteyebilir. Kimlik belgenizin bulunmaması, açıklamayapmaktan kaçınmanız veya gerçeğe aykırı beyanda bulunmanızhalinde, kimliğiniz açık bir şekilde anlaşılıncaya kadargözaltına alınabilirsiniz.10. YAKALAMA İÇİN HAKİM KARARI GEREKİR Mİ?Kamu düzeni, kamu güvenliği veya kişilerin vücudu, hayatıbakımından tehdit oluşturan çok yakın bir tehlikenin varolması ve gecikmesinde sakınca bulunan hallerde kolluk görevlisininönleme amaçlı muhafaza altına alma yani yakalamaişleminden önce hakimden karar almasına vakit yoktur.Ancak, yakalamanın kısa süreli olmayacağı anlaşıldığında,özgürlük kısıtlamasının hukuka uygunluğu ve devamı konusundakolluk görevlisinin derhal hakimden karar alma zorunluluğuvardır (Anayasa m. 19).12

11. YAKALAMA SIRASINDA KOLLUK GÖREVLİLERİÜZERİMİ ARAYABİLİR Mİ?Yakalanmanız ve Emniyet Müdürlüğü’ne götürülmeniz sırasında,kaçmanızı, kendinize veya başkalarına zarar vermeniziönlemek amacıyla kaba üst araması yapılır. Fakat buüst araması silah ve bunun gibi unsurların bulunup bulunmadığınıntespit edilmesi ile sınırlıdır. Kadın göstericininüst araması kadın memur tarafından yapılır. Yakalama birevin içinde gerçekleştirilmişse, zarar vermeyi önleyecek tedbirniteliğinde, suç ile sınırlı, dar kapsamlı bir arama yetkisidoğurur (Ceza Muhakemesi Kanunu m. 90/4; Polis Vazife veSalahiyetleri Kanunu m. 4, m. 9; Arama Yönetmeliği m. 14).Yakalama işleminden sonra gözaltı birimine getirildiğinizdeise, üzerinizde arama yapılarak, öncelikle kendinize zararverebilecek kemer, kravat, ip, kesici ve delici alet gibi nesnelerdenarındırılırsınız. Üzerinizden çıkan eşya, cep telefonuve para muhafaza altına alınır. Paranın nev’i, seri numarasıve miktarı, eşyanın vasıfları ve markasını belirten bir tutanakdüzenlenir. Bu evrakın bir sureti tarafınıza verilmelidir.12. YAKALAMA SIRASINDA KOLLUK GÖREVLİLERİ-NİN MÜDAHELE YETKİSİNİN SINIRI NEDİR?Yakalama işlemi; kolluk görevlilerinin sizi tedbir olarak denetimaltına almasıdır. Yakalanmanız ve özgürlüğünüzünkısıtlanmasına karşı direnmeniz halinde kolluk görevlilerininzor kullanma yetkisi olsa da, bu yetki suç işleme hakkını14

vermez (Polis Vazife ve Salahiyetleri Kanunu m. 16) .Ayrıca yakalama sırasında uygulanan hakaret, darp, yaralama,taciz, tehdit, kötü muamele gibi davranışlar, yakalamanınbir parçası değildir. Psikolojik ve fiziki şiddet uygulandığında,kolluk görevlileri yetkisini aşmış demektir.Kelepçe takılması, sınırlı koşullara bağlı bir “istisna” halinegetirilmiştir: Kişinin kaçması, kendisi veya başkalarınınhayat ve beden bütünlüğü bakımından tehlike arz ettiğineilişkin belirtilerin bulunması halinde kolluk görevlisinintakdirine bırakılmıştır (Ceza Muhakemesi Kanunu m. 93;Yakalama Yönetmeliği m. 7). Ancak koşullar oluşmadankelepçe takılması hukuka aykırılık oluşturur. Çocuklarazincir, kelepçe ve benzeri aletler takılamaz; kolluk gereklibaşka önlemler alır (Çocuk Koruma Kanunu m. 18). “Ellerikelepçelenmiş bir şüphelinin” basında görüntülerinin yayınlanması,adil yargılanma ve masumiyet karinesini ihlal eder(Yakalama Yönetmeliği m. 27).Eğer sayılan durumlardan biri ya da birkaçı gerçekleşirse,dikkat edilmesi gereken, yargı aşaması için delil toplamaktır.Darp ve kötü muamele sonucu vücutta oluşan izlerin sağlıkraporu ile belgelenmesi, görüntü ve ses kayıtları, kollukgörevlisinin kask veya sicil numarası, yakalama tutanağının(yer, zaman, yakalamayı gerçekleştiren kolluk görevlisi bilgileribakımından) gerçekle örtüşmesi, yargı aşaması içinönemlidir.15

13. YAKALAMA SIRASINDA HAKLARIM NELERDİR?Yakalama işlemi gerçekleştirdiği anda öncelikle, size isnatedilen suçu öğrenme hakkınız vardır. Kolluk görevlileri tarafındanyakalanma nedeniniz ve hakkınızdaki iddialar ilesusma ve avukattan yararlanma, yakalanmaya itiraz etmehakkınız ve bu hakkı nasıl kullanacağınız ile diğer kanunihaklarınız derhal bildirilmelidir. Toplu suçlarda ise en geçhakim huzuruna çıkarılıncaya kadar bildirilmelidir (CezaMuhakemesi Kanunu m. 90; Yakalama Yönetmeliği m. 6).Avukatınız varsa avukatınızın, avukatınız yok ise barodanücretsiz olarak görevlendirilecek bir avukatın yanınızda bulunmasınıisteyebilirsiniz. Avukattan yararlanma hakkınızhatırlatılmasa dahi, Baro’dan avukat talebinizin olduğunuderhal bildirmelisiniz. Kolluk görevlileri avukat talebiniziBaro’ya iletilmek zorundadır. Yakalanma anından ifadeverme işlemine kadar kimlik bilgileriniz (Ad-Soyad, T.C.Kimlik Numarası) dışında hiçbir bilgi vermek zorunda değilsiniz,avukatınızı bekleme hakkınız vardır.14 . YAKALANDIĞIMI YAKINLARIMA HABER VERMEHAKKIM VAR MI?Yakalandığınız, gözaltına alındığınız veya gözaltı sürenizuzatıldığı takdirde Cumhuriyet Savcısının emriyle, gecikmeksizinbir yakınınıza veya belirlediğiniz kişiye haber verilmesigerekmektedir. Bu haberleşme, kolluk kuvvetlerinebildireceğiniz kişinin telefonu yoluyla, telefon numarasının17

ilinmemesi halinde ilgili yer kolluğu vasıtasıyla yapılmaktadır.Kolluk görevlilerine yakınınızın veya haber vermek istediğinizkişinin telefon numarasını bildirmek, haber vermeişlemini hızlandıracaktır. “Yakınına Haber Verme Tutanağı”dosyanızda bulunacaktır.Yakalanan veya gözaltına alınan kişi yabancı ise, yazılı olarakkarşı çıkmaması halinde, durumu vatandaşı olduğu ülkeninbüyük elçiliği veya konsolosluğuna haber verilmektedir(Ceza Muhakemesi Kanunu m. 90, m. 95; Polis Vazife veSalahiyet Kanunu m. 13).15. YAKALAMADAN SONRA SIRASIYLA HANGİ İŞ-LEMLER YAPILIR?• Yakalanma anındaki sağlık durumunuzun tespiti içinAdli Tıp Kurumu veya resmi sağlık kuruluşlarına götürülürsünüz.• Sağlık raporu alındıktan sonra ifadenizin alınması içinEmniyet Müdürlüğü’ne götürülürsünüz. Bu esnadaherhangi bir sivil ya da üniformalı kolluk görevlisininyakalama sebebi olay hakkında bilgi ve ifade vermeniziisteme yetkisi yoktur.• Emniyet Müdürlüğü’ne getirildikten sonra CumhuriyetSavcısı, gözaltına alınmanıza karar vermezse ya derhalserbest bırakılırsınız ya da hakkınızda ıslah veya tedavitedbiri alınması gereken kişilerden iseniz ilgili kurumateslim edilirsiniz. Serbest bırakılmanız halinde, “Ser-19

est bırakılma tutanağı” hazırlanmalıdır. Bu tutanağınızımutlaka isteyin.• Cumhuriyet Savcısının emri ile serbest bırakılmazsanız,soruşturmanın tamamlanması için gözaltına alınırsınız.Gözaltı aşamasında, aşağıda belirtilen yasal süreleringeçmesinden sonra, hakim kararı bulunmadıkça özgürlüğünüzkısıtlanamaz.• Yakalama işlemine, gözaltına alma ve gözaltı süresininuzatılmasına ilişkin Cumhuriyet Savcısının yazılı emrinekarşı itiraz hakkınız bulunmaktadır. Serbest bırakılmayısağlamak için bizzat ya da avukatınız, eşiniz veyabirinci ve ikinci dereceden akrabalarınız aracılığıylaSulh Ceza Hakimine başvurabilirsiniz. Başvurunuz 24saat dolmadan sonuçlandırılmalıdır (Ceza MuhakemesiKanunu m. 91).16. GÖZALTINA ALMA NEDİR?Yakalanan kişi hakkındaki işlemlerin tamamlanması amacıyla,adli mercilere teslimine veya serbest bırakılmasınakadar kanuni süre içerisinde sağlığına zarar vermeyecekşekilde özgürlüğünün geçici olarak kısıtlanıp alıkonulmasıeylemine gözaltına alma denir (Yakalama Gözaltına Almave İfade Alma Yönetmeliği m. 4).Gözaltına alınabilmeniz için;- Hakkınızda bir soruşturma bulunmalıdır.- Gözaltı soruşturma yönünden zorunlu olmalıdır.20

- Hakkınızda suçu işlediğiniz şüphesini gösteren somut delillerolmalıdır.17. GÖZALTI SÜRESİ NE KADARDIR?Gözaltı süreleri değişebilmektedir. Bireysel suçlarda gözaltısüresi; yakalama yerine en yakın hakim veya mahkemeyegönderilmesi için zorunlu yol süresi hariç, yakalama anındanitibaren 24 saati geçemez. Yakalama yerine en yakınhakim veya mahkemeye gönderilme için zorunlu yol süresi12 saatten fazla olamaz (Ceza Muhakemesi Kanunu m. 91/1).Toplu olarak işlenen suçlarda ise; delillerin toplanmasındakigüçlük veya şüpheli sayısının çokluğu nedeniyle gözaltısüresi, Cumhuriyet Savcısının yazılı emriyle en fazla 72 saatuzatılabilir. Gözaltı sürenizin uzatılması halinde, bu yazılıemir, gerekçesi de gösterilerek, her gün için ayrı ayrı kararlarlasize derhal tebliğ edilmelidir (Ceza Muhakemesi Kanunum. 91/3).En geç bu sürelerin sonunda hakim karşısına çıkarılmalısınız.Kişi hürriyeti ve güvenliğini güvence altına alan Anayasanın19. maddesi uyarınca belirtilen sürelerin sonundahakim kararı bulunmadan hiçbir koşulda özgürlüğünüz kısıtlanamaz.Kanunda belirlenen bu süreler üst sınır olmaklabirlikte, gözaltı süresi soruşturmanın tamamlandığı andasona erer. Gözaltına alındıktan sonra işlemleriniz bekletilmeksizin,en kısa sürede yapılmalıdır. İşlemler yapılmadan21

kanunda öngörülen sürelerin dolmasının beklenmesi, özgürlükhakkınızın kısıtlandığı anlamına gelir.18. GÖZALTI SIRASINDA HAKLARIM NELERDİR?Gözaltında susma hakkınız, yakınlarınıza durumu bildirmehakkınız, avukat isteme hakkınız, avukatınızı bekleyene kadarherhangi bir kolluk kuvvetine kimlik bilgileri dışındanbilgi vermeme hakkınız, lehinize olan delillerin toplanmasınıtalep etme ve aleyhinize olan delilleri reddetme hakkınızbulunmaktadır.Talebiniz üzerine baro, vekaletname ve herhangi bir ücretistemeksizin avukat yardımında bulunacaktır.Eğer 18 yaşından küçükseniz, sağır ya da dilsizseniz veyakendinizi savunamayacak derecede malulseniz talebiniz olmadanavukat yardımı yapılması zorunludur (Ceza MuhakemesiKanunu m. 150).Gözaltına alma ve gözaltı süresinin uzatılmasına ilişkinCumhuriyet Savcısının yazılı emrine karşı itiraz hakkınızbulunmaktadır. Serbest bırakılmayı sağlamak için bizzat yada avukatınız, eşiniz veya birinci ve ikinci dereceden akrabalarınızaracılığıyla Sulh Ceza Hakimine başvurabilirsiniz.Başvurunuz 24 saat dolmadan sonuçlandırılmalıdır (CezaMuhakemesi Kanunu m. 91).22

444 18 78CMK Servisi: (0212) 444 52 71 - (0212) 252 95 17Adli Yardım Servisi: (0212) 251 90 40insanhaklari@istanbulbarosu.org.tr23

Gözaltı sürenizin dolması veya Sulh Ceza Hakiminin kararıüzerine serbest bırakıldıktan sonra yakalanmanıza nedenolan fiille ilgili yeni deliller elde edilmedikçe ve CumhuriyetSavcısının kararı olmadıkça bir daha aynı nedenle yakalanmaişlemi uygulanamaz (Yakalama Gözaltına Alma ve İfadeAlma Yönetmeliği m. 18).19. GÖZALTI SÜRESİNCE EMNİYET MÜDÜRLÜĞÜ’NDEİFADE VERECEK MİYİM?Gözaltına alındığınızda Cumhuriyet Savcısının emri ile,Emniyet Müdürlüğü’nde ifadeniz alınacaktır. İfadenizi vermedenönce avukatınızı bekleme hakkınız vardır. Avukatınızlaher zaman ve konuşulanları başkalarının duyamayacağıbir ortamda görüşme hakkınız vardır. (Yakalama GözaltınaAlma ve İfade Alma Yönetmeliği m. 21) Beyanlarınızınbirebir ifade tutanağına geçirilmesi oldukça önemlidir. Bunedenle bu hususun kontrolü için avukat eşliğinde ifadevermeniz tavsiye olunur.Özgür iradenizle ifade vermenizi engelleyici ve beyanlarınızıniçeriğini etkileyici nitelikte kötü davranma, işkence,ilaç verme, yorma, aldatma, cebir veya tehditte bulunma,engelleme, bazı araçları kullanma gibi bedensel veya ruhsalmüdahalelerde bulunulamaz.Gözaltında, ifadeniz de dahil olmak üzere hiç bir tutanağıokumadan imzalamayın.24

Gözaltına alındıktan sonra serbest bırakılmanız halinde,“Serbest bırakılma tutanağı” hazırlanmalıdır. Bu tutanağınızımutlaka isteyin.20. GÖZALTI SIRASINDA NEREDE BEKLETİLECEĞİM?Yakalandıktan sonra kolluk kuvvetine ait araçlarla sağlıkkuruluşuna götürülürsünüz. Sağlık kuruluşundan sonraEmniyet Müdürlüğü’ne getirilmeniz gerekmektedir. Kollukkuvvetine ait otobüs, minibüs, araba ve benzeri araçlardabekletildikten sonra ifadeniz alınmadan serbest bırakılmanızhalinde, hukuka aykırı bu işlemi belgeleyen tutanak veyadelil yerine geçecek tanık, fotoğraf, plaka vs ile durumuntespit edilmesini sağlayın.Emniyet Müdürlüğü’ne getirildikten sonra ifadenizin alınmasıve yasal işlemlerinizin yapılması esnasında CumhuriyetSavcısının kararı ile nezarethanede tutulabilirsiniz. Budurumda, kimlik ve adres bilgilerinizin, gözaltına alınmanızaesas bilgilerin, yakalamanın yeri, tarihi ve saatinin, hekimraporunun, üst aramasında teslim alınan malzemelerin, haberverilen yakınlarınızın ve giriş işlemlerinin belirtildiği birnezaret tutanağı düzenlenir.Nezarethanede oturmanız ve yatmanız için yeteri kadar sabitve dayanıklı oturma yerleri bulunmalı, geceyi gözaltındageçirecek olmanız halinde mevsim ve gözaltı yerlerininmaddi şartları da dikkate alınarak yeterli miktarda batta-26

niye ve yatak temin edilmeli, tuvalet, banyo ve temizlik ihtiyaçlarınızınkarşılanması için gerekli tedbirler alınmalıdır(Yakalama Gözaltına Alma İfade Alma Yönetmeliği m. 25).21. İFADE VERME VE SORGU SÜRECİ BOYUNCA NE-LERE DİKKAT ETMELİYİM?Cumhuriyet Savcılığına getirildiğinizde, eğer baskı ile kabulettirilmiş ise Emniyet Müdürlüğü’nde verdiğiniz ifadeyireddetme hakkınız vardır. Gözaltında işkence ya da kötümuameleye maruz kaldıysanız bunu mutlaka tüm ayrıntılarıile Cumhuriyet Savcısına anlatmalı ve ifadenizde yer almasıiçin ısrarlı olmalısınız.Sorgu Hakimliğinde, eğer baskı ile kabul ettirilmiş ise EmniyetMüdürlüğü’nde verdiğiniz ve Cumhuriyet Savcılığındaverdiğiniz ifadeyi reddetme hakkınız vardır. Gözaltında maruzkaldığınız işkence ya da kötü muameleyi Sorgu Hakimliğindede mutlaka tüm ayrıntıları ile anlatmalı ve ifadenizdeyer alması için ısrarlı olmalısınız. Bu süreç boyunca barodantalep edeceğiniz avukat sizin için ücret almaksızın haklarınızıgözetecek ve usule uygunluğu sağlayabilecektir.Yakalama ve gözaltı sırasında şiddete maruz kalmanız halindeserbest bırakıldıktan hemen sonra ve derhal doktorraporu alıp şiddete uğradığınızı kanıtlamalısınız.Doktor raporu dışında şiddete uğradığınızı kanıtlayan bel-27

ge, fotoğraf veya video gibi herhangi bir kanıt varsa bunlarınsonraki yargı aşaması için saklamanız gerekmektedir. Bugibi olayların olması halinde olay yerini tam olarak aklınızdatutun. Mobese kamera görüntüleri, plaka, kask numarasıve civardaki görgü şahitlerine ihtiyaç olacaktır. Cep telefonuzveya fotoğraf makineniz ile olayın ses ve görüntülerinikayıt edin. Yaralama veya ölüme sebep olan gaz fişeği veyabenzeri bir malzemeye tesadüf edip delil olarak almak istediğinizdeüzerindeki olası parmak izi veya genetik izlerinbaşkalarınınki ile karışmaması için doğrudan elinizle tutmayın;izlerin silinmemesine özen gösterin.22. YAKALAMA VE GÖZALTI SÜRESİNCE KAÇ DEFARESMİ SAĞLIK KURULUŞUNA GÖTÜRÜLECEĞİM?Yakalama sonrasında kötü muamele, darp, yaralama durumununtespiti için resmi sağlık kuruluşuna götürülen kişi,gözaltı süresi bitiminde de, gözaltı süresi boyunca kötümuamele, işkence, cebir, darp gibi muameleler görüp görmediğinintespiti için, gözaltı süresinin bitimiyle tekrar AdliTabipliğe götürülür.Sağlık raporu, talep ettiğiniz bir hastaneden değil, resmi sağlıkkuruluşlarından alınır. Yakalama veya gözaltı esnasındadarp ve kötü muameleye uğramışsanız ve vücudunuzda bunabağlı olarak izler oluşmuş ise sağlık raporunda mutlaka belirtilmelidir.Hekim ile yalnız kalmanız ve muayenenin hekimhasta ilişkisi çerçevesinde yapılması esastır. Muayene sırasındagecikmeye neden olmamak kaydıyla, Baro’dan talep28

ettiğiniz avukat da hazır bulunabilir. Sağlık raporundan birnüsha tarafınıza verilmelidir. Vücudunuzda var olan darp izleri,morarmalar, kırıklar sağlık raporunda belirtilmemiş isesalıverilme durumunda istediğiniz özel ya da kamu sağlık kuruluşundanrapor almanızda fayda vardır. Bu belgeler yargıaşamasında önemli delil vasfı taşımaktadır.23. YAKALAMA VEYA GÖZALTI ESNASINDA HAKLA-RIMIN İHLAL EDİLMESİ HALİNDE SAVCILIĞA ŞİKA-YETTE BULUNMAM YA DA MAHKEMEYE BAŞVURA-RAK DAVA AÇMAM MÜMKÜN MÜ?Eğer haksız yere yakalanarak gözaltına alındıysanız, bunasebep olanlar hakkında şikayetçi olma ve tazminat davasıaçma hakkınız vardır. Ayrıca yakalama sırasında ve gözaltındaykenşiddete uğradıysanız, işkence veya kötü muamelegördüyseniz, bu nedenlerle Cumhuriyet Savcılıklarına veMahkemelere başvurarak sorumluların cezalandırılmasını,maddi-manevi tazminat ödemelerine karar verilmesini talepedebilirsiniz. Bu davaları idare mahkemelerinde idarikurumların “hizmet kusuru” nedeniyle tazminat davası olarakaçabileceğiniz gibi, sorumluların cezalandırılmaları içinCumhuriyet Savcılıklarına şikayette bulunabilir; adli yargıdatazminat davası açabilirsiniz.Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel BaşvuruYakalama veya gözaltı sırasında Anayasada belirtilen temelhakları ve özgürlükleriniz ile Avrupa İnsan Hakları Sözleş-29

mesi ve buna ek Türkiye’nin taraf olduğu protokoller kapsamındakihak ve özgürlüklerinizin kamu gücü tarafındanihlal edilmesi halinde, Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvurudabulunabilirsiniz.Bireysel başvuru yapılabilmesi bazı şartlara bağlıdır: AnayasaMahkemesi’ne başvuru yapılabilmesi için, hak ihlalinekarşı gerekli yasal bütün idari başvurular ile yargı yolları,Anayasa Mahkemesi’ne başvurmadan önce tamamlanmışolmalıdır. Başvurulabilecek en son hukuki yolun da tükenmesihalinde, bu son kararı öğrendiğiniz tarihten itibaren 30gün içinde Anayasa Mahkemesi’ne başvurulabilirsiniz.Fakat yakalama veya gözaltı sırasında şayet yaşamınıza veyamaddi-manevi bütünlüğünüze yönelik ciddi bir risk varsa,bu risk gerçekleşmeye çok yakın ve acil müdahale gerektirennitelikte ise, bir üst paragrafta sayılan idari başvuru ve yargısüreçlerini beklemeksizin Anayasa Mahkemesi’ne bireyselbaşvuruda bulunabilirsiniz. Anayasa Mahkemesi’nin başvurunuzukabul etmsi halinde vereceği karar, maruz kaldığınızriskin derhal önlenmesine yönelik “Tedbir Kararı”dır (AnayasaMahkemesi İç Tüzüğü m. 73). Ancak Tedbir Kararı içinMahkemeye göndereceğiniz yazılı başvuruda, karşı karşıyaolduğunuz riskleri veya mevcut zararı, kapsamlı bir biçimdeaçıklamalı ve esaslı gerekçelere dayandırmalısınız.Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne BaşvuruYakalama ya da gözaltı sırasında haklarınızın ihlal edilmesi30

halinde Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne başvurmanızmümkündür. Başvuru yapabilmek için önce iç hukuk yollarınıtüketmeli, yani adli ya da idari yargıda dava açmalı,açılan dava sonucunda uğradığınız haksızlık giderilmezseAnayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru yapmalı, bireyselbaşvurunun sonucu da olumsuz olursa, Avrupa İnsan HaklarıMahkemesi’ne başvurmalısınız. (Hasan Uzun/Türkiye,14.05.2013)24. SAVCILIK VEYA MAHKEMEYE BAŞVURURKENHARÇ ÖDEYECEK MİYİM?Cumhuriyet Savcılığına şikayet hiçbir harca bağlı değildir.Aynı şekilde Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne başvurudada harç alınmamaktadır.Tazminat davaları için talep edilen tazminat miktarına bağlıolarak yürürlükte bulunan tarife gereğince bir miktar yargıharcı ödenmesi gereklidir. Aynı şekilde Anayasa Mahkemesi’nebireysel başvuru da bir miktar harca tabidir.25. YAKALAMA VE GÖZALTI NEDENİYLE SAVCILIKYA DA MAHKEMEYE BAŞVURMAKTAN DOLAYI BİRCEZA ALMA İHTİMALİM VAR MI?Yakalama ve gözaltı sırasında Anayasal güvence altına alınmışhaklarınızın ihlal edilmesi durumunda, bu ihlallere kar-31

şı hakkınızı aramak için yargı yoluna başvurmanız halindecezalandırılmanız söz konusu değildir. Bir hukuk devletinde,hakkının ihlal edildiğini düşünen herkes hakkını aramakiçin yargı yoluna başvurabilir. Nitekim Anayasamıza göreidarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolu açıkolduğu gibi, herkes yargı mercileri önünde davacı veya davalıolarak iddia ve savunma ile adil yargılanma hakkınasahiptir.26. YABANCILAR AÇISINDAN DÜZENLEME NASIL-DIR?Yabancıların toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenlemeleriİçişleri Bakanlığı’nın iznine bağlıdır. Toplantı ve gösteriyürüyüşlerinde topluluğa hitap etmeleri, afiş, pankart vs.taşımaları, toplantının yapılacağı mahallin en büyük mülkiidare amirliğine toplantıdan en az 48 saat önce yapılacakbildirimle mümkündür.Türkiye sınırları içerisinde herhangi bir toplantı ve gösteriyürüyüşüne katılan bir yabancının, özellikle aşağıdaki ikihükme göre, sınır dışı edildiği gözlemlenmektedir;- Terör örgütü yöneticisi, üyesi, destekleyicisi veya çıkaramaçlı suç örgütü yöneticisi, üyesi veya destekleyicisi olması- Kamu düzeni veya kamu güvenliği ya da kamu sağlığı açısındantehdit oluşturması (Cox /Türkiye, 25.05.2010).32

Yabancıların kolluk tarafından yakalanması halinde, haklarındakarar verilmek üzere derhal Valiliğe bildirilir. Bu kişilerden,sınır dışı edilmesi gerektiği düşünülenler hakkında,sınır dışı etme kararı Valilikler tarafından alınır. Değerlendirmeve karar süresi 48 saati geçemez (Yabancılar ve UluslararasıKoruma Kanunu m. 57).Yabancı veya yasal temsilcisi ya da avukatı, sınır dışı etmekararına karşı, kararın tebliğinden itibaren 15 gün içindeidare mahkemesine başvurabilir. Mahkemeye başvurankişi, sınır dışı etme kararını veren makama da başvurusunubildirir. Mahkemeye yapılan başvurular 15 gün içinde sonuçlandırılır.Yabancının rızası saklı kalmak kaydıyla, davaaçma süresi içinde veya yargı yoluna başvurulması halindeyargılama sonuçlanıncaya kadar yabancı sınır dışı edilmez(Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu m. 53).33

DİZİNÖZET / HATIRLATMALAR• Kimliğinizi ispata yarayacak nüfus cüzdanı veya yerinegeçebilecek belgeyi mutlaka yanınızda bulundurun.• Sizi durduran ve kimliğinizi göstermenizi isteyen kişi sivilgiyimli ise mutlaka polis olduğunu kanıtlayan belgeyigörmek istediğinizi söyleyin.• Kalem, not defteri, cep telefonu, fotoğraf makinesi vetıbbi açıdan kullanmanız zorunlu olan ilaç ve malzemeleriyanınızda bulundurmanız yararlı olacaktır.• Yargı aşaması için yararınıza olacak delilleri elinizdengeldiğince toplamaya çalışın. Örn; Kolluk görevlisininkask veya sicil numarası, görüntü ve ses kaydı, görgü tanığı,sağlık raporu, vb• Yakalama anından itibaren avukatınız yanınızda olabilir.Avukatınız varsa avukatınızın, avukatınız yok isebarodan ücretsiz olarak görevlendirilecek bir avukatınyanınızda bulunmasını isteyebilirsiniz.• Yakalanma anından ifade verme işlemine kadar kimlikbilgileriniz (ad, soyad, TC kimlik numarası ) dışında hiçbirbilgi vermek zorunda değilsiniz, avukatınızı beklemehakkınız vardır.• Yakalama nedeni size derhal bildirilmek zorundadır.Susma hakkınız vardır.• Yakınlarınıza haber verme hakkınız vardır. Kolluk görevlilerineyakınınızın veya haber vermek istediğiniz kişinintelefon numarasını bildirmek haber verme işleminihızlandıracaktır.• Adli Tıp Kurumu veya resmi sağlık kuruluşlarına götü-34

üldüğünüzde kötü muamele, darp ve işkenceye maruzkaldıysanız bu durumun raporda görünür olmasına dikkatedin.• Serbest bırakıldıktan hemen sonra ve derhal sağlık raporualmanız yararınızadır.• Emniyet Müdürlüğünde ifadenizin alınması sırasındaavukat talep etme hakkınız vardır. Talebiniz üzerinebaro, vekaletname ve herhangi bir ücret istemeksizinavukat yardımında bulunacaktır. Avukatınızla kimseninsizi duyamayacağı bir yerde görüşme yapabilirsiniz.• Beyanlarınızın birebir ifade tutanağına geçirilmesi oldukçaönemlidir. Bu nedenle bu hususun kontrolü içinavukat eşliğinde ifade vermeniz tavsiye olunur.• Gözaltında, ifadeniz de dahil hiçbir tutanağı okumadanimzalamayın.• Gözaltında işkence ya da kötü muameleye maruz kaldıysanız;bunu mutlaka tüm ayrıntıları ile CumhuriyetSavcısına ve Sorgu Hakimliğine anlatmalı ve ifadenizdeyer alması için ısrarlı olmalısınız.• Gözaltı süresi sona erdikten sonra Hakim kararı bulunmadanhiçbir koşulda özgürlüğünüz kısıtlanamaz.• Eğer haksız yere yakalanarak gözaltına alındıysanızveya bu süreç boyunca haklarınız ihlal edildiyse ilgililerhakkında şikayetçi olma ve tazminat davası açma hakkınızvardır. Şartları oluştuğunda Anayasa Mahkemesi’neve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne de başvurabilirsiniz.• Hukuki destek İstanbul Barosu CMK ve Adli Yardımbürolarınca verilebilecektir.35

İLGİLİ MEVZUAT:AnayasaTemel hak ve hürriyetlerin niteliği - madde 12Temel hak ve hürriyetlerin sınırlandırılması – madde 13Temel hak ve hürriyetlerin kötüye kullanılmaması – madde 14Kişi hürriyeti ve güvenliği - madde 19Özel hayatın gizliliği - madde 20Konut dokunulmazlığı - madde 21Düşünce ve kanaat hürriyeti – madde 25Düşünceyi açıklama ve yayma hürriyeti – madde 26Toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkı - madde 34Türk Ceza Kanunuİnanç düşünce ve kanaat hürriyetinin kullanılmasını engelleme- madde 115Konut dokunulmazlığının ihlali - madde 116Haksız arama - madde 120Hakaret - madde 125İddia ve savunma dokunulmazlığı – madde 128Zor kullanma yetkisine ilişkin sınırın aşılması m. 256Mala zarar verme – madde 151Mala zarar vermenin nitelikli halleri – madde 152Bilgi vermeme – madde 166Genel güvenliğin kasten tehlikeye sokulması - madde 170Genel güvenliği taksirle tehlikeye sokulması – madde 171Trafik güvenliğini tehlikeye sokma - madde 179Trafik güvenliğinin taksirle tehlikeye sokulması – madde 180Suç işlemeye tahrik - madde 214Kanunlara uymamaya tahrik - madde 21736

Ceza Muhakemesi KanunuYakalama ve yakalanan kişi hakkında yapılacak işlemler –madde 90Gözaltı – madde 91Gözaltı işlemlerinin denetimi – madde 92Yakalanan ve tutuklanan kişilerin nakli – madde 93Yakalanan kişinin mahkemeye götürülmesi – madde 94Yakalanan ve gözaltına alınanın durumunu yakınlarına bildirmesi– madde 95Yakalamanın ilgililere bildirilmesi – madde 96Yakalama tutanağı – madde 97Yakalama emri ve nedenleri – madde 98Tutuklama nedenleri – madde 100Tutuklama kararı – madde 101Tutuklulukta geçecek süre – madde 102Tutuklananın durumunun yakınlarına bildirilmesi – madde 107Tutukluluğun incelenmesi – madde 108Şüpheli veya sanıkla ilgili arama – madde 116Gece yapılacak arama – madde 118Arama kararı – madde 119Eşya ve kazancın muhafaza altına alınması ve bunlara elkonulması– madde 123İstenen eşyayı vermeyenler hakkında yapılacak işlem –madde 124Elkonulan eşyanın muhafazası – madde 132İfade ve sorgunun tarzı – madde 147İfade alma ve sorguda yasak usuller – madde 148Şüphelinin veya sanığın müdafi seçimi – madde 149Müdafiin görevlendirilmesi – madde 15037

Müdafi ile görüşme – madde 154Soruşturma evresinde yapılan işlemlerin tutanağa bağlanması– madde 169Kovuşturmaya yer olmadığına dair karar – madde 172Kanun yollarına başvurma hakkı – madde 260Polis Vazife ve Salahiyet KanunuDurdurma ve kimlik sorma – madde 4Önleme araması – madde 9Yakalama – madde 13Zor ve silah kullanma – madde 16Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri KanunuToplantı ve gösteri yürüyüşü hakkı – madde 3Toplantı ve gösteri yürüyüşü yer ve güzergahı – madde 6Toplantı ve gösteri yürüyüşü zamanı - madde 7Bildirim verilmesi – madde 10Toplantının bölge valiliği ve İçişleri Bakanlığınca ertelenmesi– madde 16Gösteri yürüyüşlerinde uygulanacak hükümler – madde 20Yasak yerler – madde 22Kanuna aykırı toplantı ve gösteri yürüyüşleri – madde 23Toplantı veya gösteri yürüyüşlerinin dağıtılması – madde 24Direnme - madde 32Anayasa Mahkemesi İç TüzüğüTedbir Kararı için Bireysel Başvuru – madde 73Çocuk Koruma KanunuÇocuğun Nakli - madde 1838

Yakalama, Gözaltı ve İfade Alma YönetmeliğiYakalama, gözaltına alma ve muhafaza altına alma yetkisi– madde 5Yakalama işlemi – madde 6Yakalanan ve nakledilecek şahıslara uygulanacak tedbirler– madde 7Yakınlarına haber verme – madde 8Sağlık kontrolü – madde 9Güvenlik araması – madde 10Nezarethane işlemleri – madde 11Gözaltı süresi – madde 13Gözaltı süresinin uzatılması – madde 14Yakalama ve gözaltı işlemlerine karşı hakime başvurma –madde 15Yeniden yakalama yasağı – madde 18Müdafi tayini – madde 20Müdafi ile görüşme – madde 21İfade almanın easları – madde 23İfade almada yasak yöntemler – madde 24Nezarethane ve İfade Alma Odası – madde 25Yabancılar ve Uluslararası Koruma KanunuSınır dışı etme – madde 52Sınır dışı etme kararı – madde 53Sınır dışı etmek üzere idari gözetim ve süresi – madde 5739

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi KararlarıAli Güneş/Türkiye, no. 9829/07, 10.04.2012Biçici/Türkiye, no. 30357/05, 27.05.2010Cisse/Fransa, no. 51346/99, 09.04.2002Cox /Türkiye, no. 2933/03, 25.05.2010Disk-Kesk/ Türkiye, no.38676/08, 27.11.2012Ezelin/ Fransa, no.11800/85, 26.04.1991Hasan Uzun/Türkiye, no.10755/13, 14.05.2013İzci/ Türkiye, no. 42606/05, 23.07. 2013Nurettin Aldemir ve Diğerleri/Türkiye, no. 32124/02,32126/02, 32129/02, 32132/02, 32133/02, 32137/02 ve32138/02, 18.12.2007Oya Ataman/ Türkiye, no.74552/01, 05.12.200640

İstanbul Barosuİstanbul Barosu Kültür MerkeziŞahkulu Mah. Serdar-ı Ekrem Sk. No: 7Galata-Beyoğlu0212 251 63 25 - 0212 251 63 26www.istanbulbarosu.org.trİstanbul Barosu İnsan Hakları MerkeziÇağlayan Park Merkez Mah. Şişli-İstanbul444 18 780212 210 05 76 - 0212 210 05 770212 210 05 38 - 0212 210 05 90insanhaklari@istanbulbarosu.org.tr