ÇALIŞMA YÜKLERiNiN FiZYOLOJiK PARAMETRELER VE ...

Spor Bililnleri DergisibPLiOMETRiK ANTRENMANIN 14-15YAŞ GRUBU BASKETBOLCULARINDIKEY SlÇRAMA PERFORMANSI iLEBAZI FIZiKSEL VE FiZYOLOJiKPARAMETRELERi ÜZERiNE ETKiSi• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •lbrahim CiCIOGLU*, Kadir GÖKDEMIR*, Emre EROL*• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •(*) G.Ü. Bcclen Eaftimi ve Spor Yüksek OkuluÖZETBu çalışınanın amacı; 8 haftalık pliornetrik antrenmanın 14-15 yaşgrubu basketbolcuların dikey sıçrama performansiarına ve bazı fizyolojikve fiziksel parametreleri üzerindeki etkisini tespit etmektir. ÇalışmayaPTT Spor Kulubünde 3 yıldır basketbol oynayan 32 basketbolcugönüllü olarak katıldılar. Denekler kontrol grubu (n=16) ve deney grubu(n=16) olarak iki gruba ayrıldılar. Denekierin fiziksel ve fizyolojik parametreleristandardize edilmiş alan ve laboratuvar testleri ile belirlendi.Deney grubu 8 hafta süre ile haftada 3 gün teknik antrenmanda·nönce pliometrik egzersizleri yaptılar. 8 hafta sonunda her iki grubunantrenman sonrası ölçümleri yapıldı. Deneklerden elde edilen verilerinistatistiksel analizi bağımlı ve bağımsız gruplarda t-testi ile yapıldı.8 haftalık antrenman programı sonucunda deney grubunun dikeysıçrama değerlerinde anlamlı bir artış görüldü (P

Spor Bilinderi Dergisi(P

Spor Bilimieti Dergisiların severek meşgul olacağı bir branş qlmaya devam edecektir. Basketbolun teknik özelliklerininyanısıra, bir mücadele sporu olması, skorun her an değişebilirliği bu spora karşı duyulanilgi ve sevginin her geçen gün artmasına neden olmuştur. n 2).Her oyuncu ve antrenörün temel amacı performansı arttırmaktır. Geçtiğimiz yıllarda sporcuperformansını arttırmada bilimsel prensipierin kullanımı büyük önem kazanmıştır. Kas geliştiriciçeşitli antrenman türlerinin etkileri, kas lif türleri, kas biyokimyası, sinir kas tepkisihakkında edinilen bilgilerin artması modern bir oyuncuyu daha iyi yetiştirmek için antrenörlereimkan sağlamıştır. (5).Basketbol doğru zamanlama, dikkat ve çeviklik sporu olmaktan çok daha ötelere gitmiştir.Oynayanların yanı sıra bu sporun değişen doğası, oyuncu yetiştirmeyi ön plana çıkarmıştır.Başarılı bir performans için daha çabuk ve daha yükseğe sıçramak en önemli anahtardır.Bu yüzden antrenör ve oyuncular dikey sıçrama yeteneği ve bacak kuvvtini geliştirici yeniteknilder aramaktadırlar (11 ).Sıçrama performansını geliştirmek için kas tepkisini kolaylaştıran oldukça yeni bir metod,pliometrik antrenmandır. Bir çok araştırmacı plionıetrik antrenman sonucunda çokönemli fizyolojik ve fiziksel gelişmeler kaydetmişlerdir (8, 15).Yoğun basketbol sezonu boyunca güç kazandırıcı ek antrenmanlara ayıracak zaman çokkısıtlıdır. Uzun ve yorucu bir sezon sonrasında oyuncular genellikle yoğun ağırlık antrenmanıiçin çok yorgundurlar. Bunların yanısıra ağırlık antrenman ı gereçlerinin maddi yükü birçokkulüpte özellikle mahalli küme takımlarında bunların kullanımını imkansız kılmaktadır. Bu sebeple,sıçrama performansını belirgin şekilde geliştirecek ucuz ve güvenilir ek antrenmantekniklerine ihtiyaç vardır (5).Bu çalışmanın amacı, sekiz hafta süre ile yapılan pliometrik antrenman ın yıldız basketbolcularındikey sıçrama performansıyla bazı fiziksel ve fizyolojik parametreleri (boy, vücut,ağırlığı, anaerobik güç, dikey sıçrama, yatay sıçrama, itme, atma ve sırt kuvveti)· ... üzerine etkilerininincelenmesidir.MATERYAl VE METODAraştırma, yaşları 14.25±0.45 yıl ortalamasında 32 erkek basketbolcudan oluşan deney(n=16) ve kontrol (n=16) grubu olmak üzere iki grup ile yapıldı. Denekler 3 yıldır basketboloynamaktadırlar ve bu çalışmaya gönüllü olarak katılmışlardır. Ölçümler ve testler esnasındadenekler maksirnal kapasitelerini kullanmışlardır. Testler esnasında denekler maksirnalkapasitelerini kullanınışlardır. Testlerden .önce sporcuların çalışmaya sağlık yönünden engelolacak durumlarının olup olmadığı tespit edlldi. Motorik testler yapılmadan önce denekierin13

.•Spor Bili1nleri DergisiTablo 1: Deney Grubuna Uygulanan 8 aftalık Antrenman ProgramıHafta. Alıştııma1ürü•Her Alıştırinaİçin SıçramaSayısıToplamSet Sıçrama KullanılanSayısı Adedi Araç-GereçSetler ArasıDinlenmeıı 4 62 ı o 73 5 8-10 lOlO 10 10lO lO 10lp-Huni2 160 40 cm kasa1-2 dak.2ı 4 62 lO 73 5 8-10 1015 15 1015 10 lOtp, Huni2 190 40 cm kasa1-2 dak.3ı 3 ll5 7 82 12-15 1010 lOlO lO15lp, Huni2 170 50 cm kasa1-2 dak.4ı ıs 1321 20 819 21-15 1515lO ı olO 10İp, Huni2 170 50 cm kasaı-2 dak.5ı 16 129 1920 22- 10 20ı5 1015 10lp+Saglık2 160 Topu, 40 cm50 cm kasa1-2 dak6ı 21 2216 20' 1719 23-10 10lO 15 lO15 10lp Huni2 160 40cm ve50 cm kasa1-2 dak.7ı 19 18t20 23 2415 18a-15 1015 15 lO15 ı oIp, Saltlık2 180 Topu 40 cm50 cm kasa1-2 dak.,8ı 24 17zo ısa19 18b 15-20 1015 2020lp, saglık2 200 Topu 40 cm50 cm kasa1-2 dak.Not: Antren manlardaki her bir mekik ve bench press hareketi bir sıçrama olarak kabul edilmiştir.* Alıştırma türü sütunundaki numaraların her biri antrenmanda kullanılan egzersizlerinnumaralarını belirtmektedir.ı-* Alıştırma Türü sütunundaki alıştırmalara numarasına göre Ek 1 ve 2'den bakınız.15

...---·-Q.) ı;::: ;::: N ı .._.: l() ..= ı...: ı ....,. ı > c > Q.) ;::: - - MQ.) ro·- E·>- (l)m ro ro w w v' E ro - - .. -o §5 o.. -;- ... co::ı co::ı E... .._ - c::i ro ro roc c... ..., ...,.. E E·- E - .._U)o..m ro Q.)-= c ro ro ro ro ro Q.) (/)'> '-- (/)'>ro ro IDro o.. '-- '--E ·- Q) ro o..E- c ..,.. -o ,_ ro c c::i ö . en •O '" W'# '"O o.. ro VF' •- ... ,- .._ '-- '-- ..__ •-o - -g c o E co::ı co::ıID . v.- ·-,_a: ,_ Ec:ı:._c co::ı -o....J O..,_ ID..::.: ro ,_ u.. en ... .._ co::ı e> ro .-. -o ... Q.) ·- o Q.) co::ı - - c ·> - ro- roQ)- E ,_,, - - E ... o.. - ro - ..ı:: cen c:n o c:n ... o.. en ro E E Q.) '- Q.) E en ... -....J - E ' c - (/)'> ,_ ... cn co::ı en - ...::.::: "' E::::» N c !::?:' «S ..= o o.. en g Q.) '- Q) Q.) >Öı oco::ı ·- o :;::: ....- ro c Q.) :Q '- ' c:: ro c c:: c-- ...- Q.) o 5 o- C'Cl ,_ ..- .. o oE Q.) - X (/) Q) a:ı ... 1- +::: U) :O O -'-"

...............................·Spor Bili1nleri Dergisi 1. • ())...*1 i O)ıl ı-..molıdz:01::ı•:8ô· ... e-i 1 ıri

Spor Biliuıleri DetC(isiney grubu değerlerinde 8.31 cm.'lik önemli bir artış görülmüştür (P

Spor Bilimleri Dergisikuvveti bir kasılmadan önce kas boy;;unca bir uzamaya zorlanır, daha sonra sıçrayarak pozitifdinamik bir hareketi yapar. Tekrar kasadan yere sıçrama ile n'egatif dinamik bir hareketi yapar.Tekrar kasadan yere sıçrama ile negatif dinamik bir çalışma ile kasın maksirnal bir gücüortaya koymasına imkan verir. Sıçramalar çok kısa bir zaman birimi içinde patlayıcı olarakyapıldığı için hem patlayıcı gücü hemde patlayıcı özelliği geliştirir ( 4, 6). Yapılan çalışmadada denekierin bu özelliklerinin gelişmesi dikey, yatay sıçrama ve anaerobik güç özellikleri bakımındananlamlı gelişmeler göstermiştir.Yapılan çalışma sonunda, pliometrik antrenman ın itme, atma ve sırt kuvvetini anlamlı birşekilde arttırdığı gözlenirkan (P

Spor Bilimleri Dergisi7- ip Üzerinde Çift Ayak Sağa Sola Sekme: iki sporcutarafından gerilen ip üzerinden diğer sporcu çift ayak sıçrar.8- Hunl Üzerinden Çift Ayak Sıçrama: Sporcular aralıklıkoyulmuş hunilerin üzerinden çift ayak sıçrarlar.(9· Kolları Değiştirerek Potaya Sıçrama (Rim Jump):Sporcular sağ ve sol l

Spor Bilimleri Dergisi13- Kasadan Yere- Yerden Kasaya Sıçrama: Sporcu kasai>üzerinde ayakta durur komutla kasadan yere geri doğru çiftayak sıçrar daha sonra te'k rar kasaya çift ayak sıçrar.14- Kasadan Yere Yerden Potaya Sıçrama: Sporcu kasa üzerindenyere sıçrar, yere düştükten sonra tekrar sıçrayarakpotaya dokunmaya çalışır.··j).j) ·l.--15-180° DönUş lle Sıçrama: Sporcu kasa üzerinden aşağıya atlardüşer düşmez tekrar sıçrayarak havada 180° lik birdönüş yapar .EK-2 : Deney Grubunun Yaptığı Alıştırmalar16- 360° DönUş ile Sıçrama: 15 nolu hareketin aynısı 360°likbir dönüşle yapılır ve dönüşten sonra sıçrayarak tekrar k asaüzerine çıkılır.17- Kasadan Seri Sıçrama: Belli aralıklarla dizili kasalar üzerindenseri şekilde sıçranır.18- Değişik Yükseklikteki Kasaların Seri Sıçramalar:a) 5 adet 40 cm. lik, 5 adet 50 cm. lik kasalar karışık şekildesıralanır ve sporcular üzerlerinden sıçrarlar.21

Spor Bilinıleri Dergisib) 5 adet 40 cm.lik kasa peşpeşe daha ·sonra 5 adet 50 cm.likkasalar peşpeşe dizilir ve sporcular seri şekilde sıçrarlar.19- Sağlık Topu ile Mekik: Sporcu sırt üstü yatar ve dizlerinikarnma çeker. Sağlık topunu başı üzerinde tutar, eşi iseayaklarının önünde durur ve mekik hareketi yaparken topueşine atar, tekrar geri uzanırken eşi topu ona atar.20- Sağlık Topu ile Bench Press: Sporcu kolları yukarıyadoğru gergin durumda sırt üstü uzanır, eşi kasa üzerindeelinde sağlık topu ile ayakta durur, topu aşağıya bırakırdiğer eş topu yakalar ve tekrar yukarı atar.21- Sağlık Topu ile Kasadan Yere-Yerden Potaya Sıçrama:Sporcu 14 nolu hareketi elinde sağlık topu ile yapar.it22- Alçak Post Drlll: i ki eş karşılıklı durur. Top elindeki sporcutopu göğüs pası ile eşine atar topu alan eş pivot harel

.•Spor Bi linıleri DergisiKAYNAKLAR1) AI-Ahmad, A. (1990): The effects of plyoınetrics on selected plıysiological fitnesslıpa rameters associated with higtı school baskctba11 player, The Florida State University(1990), 125 pp., Dissertation Abstiacts International 51: (2), 446-A.2) Ballerich, R. (1970): Grundlagen Sportmotorischer tests, Linıbert Verlag Frankfurt.3) Blattner, S.E. Noble, L. (1979):· Relative efieel of i sakinetic and plyometric trainingon vcrtical jumping performance. Reserach Ouarterly, SO: S83-588.4) Bosco, A .. (1985): Strctch- shortening cycle in skeltal muscle funtion and physiologicalconsiderations on explosive power in ınan. Athleticastudi, 1:7-13.S) Brown, M.A., Maylıew, J.L. Boleach, M.A., (1986): Effect of plyometric training onvertical jump performance in high school basketball players, J. Sports Med. Phys.Fitness, 26:1-4.6) Chu, D.A., (1992): Jumping into Plyometrics, Leisure Press Company, illionois, 1-24.7) Fetz, F., Konoxl, E., (1978): SportmotorischerTests, Verlag Bartel und Wernita K.G.,Berlin-München, 38, 42, 47.8) Fort, H.T., Puckett, J.R., Deurnrnond I.P., Sawycr, K., Gant, K. (1983): Effects ofthree combinations of plyometrics and weight training programs orı selected physicalfitness test ilems. Percept. Mot. Skills, 56: 919-922.9) Garnbetta, V. (1989): Plyometrics foür beginners-basic considerations. New StudiesIn Athletics, Roma. 1 .A.A.F. 1 :61-66.1 O) Gcmar, J. (1987): The effects of weight training and plyometric training on verticaljump, standing long juınp and 40 ın. sprint. Brigha Young University, DissertationAbstracts lnternationa, 48: (8): 2944.11) Günay, M., Sevim, Y., Savaş, S., Erol., A.E. (1994): Pliometrik çalışmaların sporculardavücut yapısı ve sıçrama özelliklerine etkisi. H. ü. Spor Bilimleri Dergisi, Cilt: 4,Sayı: 2, 38-4S.12) Sevim, Y. (1992): Antrenınan Bilgisi Ders Notları, Gazi Büro Kitabevi, 1. Baskı, 22,115, 142, 147, Ankara.13) Sevim, Y., Şengül, E. (1987): Saölık Topu lle Güç Geliştirme Alıştırmaları, G.S.G.M.Spor Eğitim Dairesi Başk. Yayın No: 83, 3-30, Ankara.14) Şenel, ö. (1995): 8 haftalık aerobik ve anaerobik antrenınan programlarının 13-16yaş grubu erkek öOrencilerin bazı fizyolojik parametreleri üzerine etkisi. Doktora Tezi,SaOiık Bilimleri Enst. Beden Eöitlıni ve Spor Anabilim Dalı.15) Steben, R.E., Steben, A.H. (1982): The validity of the stretch shortening cycle in selectedjumping eve n ts., J. Sports Med. Phys. Fitness, 21: 28-37.16) Tamer, K., (1995): Sporda Fiziksel-Fizyolojik performansın Ölçülesi ve DeOerlendirilınesi,Türkerler Kitabevi, 125-128, Ankara.23