Enerji-Panorama-Ocak-Web

Rusya’nın gaz projesi Türkiye’ye ne kazandırır?KONUK YAZARda göz önünde bulundurarak, Rusya’nınTürkiye’nin enerji piyasalarıüzerinde artan etkisi üzerine ciddikaygıları olduğunu dile getirdi.Gerçekleşen olayın etkilerinianlamak için sorulması geren ikisoru var: Orta vadede yeni birTürk-Rus gaz merkezi oluşmaihtimali nedir ve bunun Türkiye’ninenerji stratejisi üzerine nasıl biryansıması olacaktır?Arka planTürkiye’nin Rusya’yla olanilişkisinin son yıllarda gittikçe geliştiğinigözlemlemek mümkün. İkiülke arasındaki ticaret 10 yıl öncekideğer olan 5 milyar doların yedikatı artış gösterdi. Bu değerin 2020sonuna kadar 100 milyar dolara çıkarılmasıhedefleniyor. Rus turistlerTürkiye’nin önde gelen sahillerindealışılageldik bir görüntü oluştururkenTürk yatırımcıların Rusya’datoplamda 50 milyar dolarlık anlaşmalarasahip olduğu söyleniyor.Türkiye’nin Avrupa Birliği ileolan ithalat-ihracat değerlerinin2008-2011 yılları arasında sırasıyla52 ve 38.7 milyar euro ortalamayasahip olduğu biliniyor. BöyleceAB, Rusya tarafından takip edilenİslam İşbirliği Teşkilatı ülkelerininönüne geçerek, Türkiye’nin enbüyük dış ticaret ortağı konumunaerişiyor. Benzer olarak AB verileriRusya’nın da en büyük ticaretpartneri olan AB ile 2011 yılında200 milyar euroluk ihtalat ve 108.3milyar euroluk ihracat yaptığınaişaret ediyor.AB ile olan sıkı bağlara rağmen,Ukrayna sorunundan kaynaklananyaptırımların bir etkisi olarakAnkara ve Moskova’nın Brüksel ileolan bağları zarar görmeye başladıve yakın zamanda gerçekleşen olaylarauygun bir zemin yarattı.Bir yandan, Rusya’nın NA-TO’nun Doğu’ya doğru yapacağıbir baskı korkusu (‘Drang nachOsten’ veya Sovyetler Birliği’ndekiBatı karşıtı propagandanın omurgasıolan Doğu konsepti) hali hazırdaUkrayna üzerinden artmaktaolan gerginliği iyice tırmandırdı.Öte yandan AB, Rusya’nın enerjisektöründeki baskısını azaltmakiçin ithalat seçeneklerini çeşitlendirmeyoluna gitti ve altyapıdakiRus tekelini sonlandırmak adınaüçüncü tarafların boru hatlarınaerişimini sağladı. Gazprom’unAvrupa iştiraklerine şafak baskınlarıdüzenlenmesi tekelcilik karşıtıyapılan araştırmaların bir sonucuolarak yorumlanabilir.Brüksel’in Ankara’nın sabrınıyaklaşık 30 yıldır beklemede olanüyelik başvurusunda ayak sürüyerekdeniyor olması, Türkiye’nin de ABile olan ilişkilerinde gerilemeyeneden oldu. Brüksel ise Türkiye’yiAnkara’nın AB üyelik kriterlerineuymak konusundaki azalan isteğisebebiyle eleştiriyor.Bu bilgiler değerlendirildiğindeTürkiye ve Rusya’nın ortak bir paydadabuluşarak 63 milyar metreküp/yıllıkprojede birleşmeleri çokda şaşırtıcı olmadı.Bu projenin temellerinde hata varRusya-Türkiye 63 milyarmetre küplük gaz boru hattınınduyurulması bir yana bırakılsın,Gazprom’un 14 bcm gazın Türkiye’ye,50 bcm’in ise Avrupa’yaaktarılacağı yönündeki basit bir hesaplamahatası duyurulması transferhacimleri belli olmayan Türkiye’yizor durumda bıraktı.Gazprom hala belirtilen 14milyar metreküp/yılın Türkiye’ninithal etmekte olduğu 30 milyarmetre küp yıla mı dahil olduğuyoksa hacimlerde tamamen bir kaymayamı neden olacağı üzerine biraçıklama yapmadı. Bu belirsizliğinboyutu Gazprom tarafından yapılanbir basın açıklamasında yer alan14 milyar metre küp için “BalkanKoridor’u üzerinden ulaştırılanmiktara eşit” şeklinde yapılantanımla daha da arttı.63 milyon metre küp/yıl olanprojenin Rusya tarafından Çin’e taahhütedilen hacmin 5 milyar metreküp/yıl gerisinde kalıyor olmasıbir soru işareti (ve bir tebessüm)oluştururken, Türk-Yunan sınırındabırakılan 50 milyar metreküp/yılhacmindeki gazı nispeten küçükBulgaristan, Yunanistan veya birazdaha geniş bir bölgenin nasıl sindirebileceğisorusu akılda kalmayadevam ediyor.Çin’in gaz talebinin 2019yılına kadar 315 milyar metre küpügeçmesi beklenirken, Bulgaristanve Yunanistan’ın toplan talebininyıllık 10 milyar metre küpü aşmasızor görünüyor. Ayrıca IEA’nıniyimser öngörüsü doğrultusunda,2025 yılına kadar Güney DoğuAvrupa bölgesinin toplamda (Romanyave Balkanların batısı dahilolmak üzere) yıllık 44 milyar metreküplük tedariki kaldıramayabileceğibiliniyor.Diğer bir seçenek, Türkiye’deki50 milyar metre küp gazı sıvılaştırarakküresel marketlere sürmekolabilir. Bu Rusya için, sıcak sularainmelerini sağlayacak cazip bir seçenek.Ancak gazın likide edilmesiiçin gereken altyapı maliyetlerininçok yüksek olması ve küreselpiyasaların büyüdüğü düşünülürse,Amerika ve Avustralya’da oluşanproje artışı sorgulanması gerekenbir durum haline geliyor. Dahası,böyle bir durum Türkiye ve İsrail’idoğrudan rekabet içinde bıraktığından,Washington bu planları,koruması altındaki İsrail’in kendiLNG sektörünü oluşturmasınaengel teşkil ettiği gerekçesiyle pekde güler yüzlü karşılamayacaktır.Geçmişte, Rus inşaat firmalarıbu büyüklükteki projeleri zevklekarşılıyorlardı. Ancak Ukraynanedeniyle ortaya çıkan yaptırımlariçin nakit para elde etmede ülkeninzorlanması ve rublenin dolara karşırekor seviyede değer kaybetmesiOcak 2015EnerjiPanorama 39