33-501-519

MUHARREM AYI VE KERBELÂ MERSİYELERİ 

ÖZET 

Bilge KAYA 

Bu yazıda, Muharrem ayı ve bu ayda tutulan yaslarla, Hicrî 10 Muharrem 61 tarihinde 

Kerbelâ’da Hz. Hüseyin, ailesi ve ehlibeytin şehit edilmesi hâdisesi hakkında kısaca bilgi 

verilmiş, G.Ü. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Merkezinde bulunan, şii veya şiimeşrep 

olmayan şairlerimizin şiirlerinin derlendiği Kerbelâ Mersiyeleri Mecmuası’ndan 

seçilen şiirler sunulmuştur. 

ABSTRACT 

In this article, it has been given information about the month of Muharrem, the 

mournings during this month, and also the information about the martyrdom of Hz. 

Hüseyin, his family, and his fellows at Muharrem 10, 61 Hegira in Kerbela. Additionally, it 

has been presented, same selected poems from the Corpus of Kerbela Elegies at Gazi 

Üniversity Haci Bektaş Veli Research Center from the point of Turkish Culture where shiite 

and non-shiite poets’ poems were compiled. 

Anahtar Kelimeler: Mersiye, Mersiye Mecmuası, Kerbelâ, Muharrem. 

Key Words: Elegies, Elegies Corpus, Kerbela, Muharrem. 

Şiir mecmuaları dönemin edebî zevkine uygun şiirlerin toplandığı eserlerdir. Bir şiirin 

mecmualarda çok geçmesi o şiirin sevildiğini, beğenildiğini, toplum tarafından çok 

okunduğunu düşündürür. Bu makalede G.Ü. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma 

Merkezinde 146 numara ile kayıtlı Hz. Hüseyin’in aşkı ve ıstırabıyla yazılan şiirlerin 

derlendiği yazma eserdeki mersiyelerden örnekler yer almaktadır. Hz. Hüseyin, On İki İmam 

ve şehitlerin anılmasının Hz. Muhammed’in şefaatine vesile olacağı inancı şairlerimizi bu 

konuda bol miktarda şiir yazmaya sevk etmiştir. Söylenen bu şiirler zaman zaman 

mecmualarda toplanıp bir araya getirilmiş, böylece mersiye mecmuaları oluşmuştur. 

Kerbelâ mersiyeleri, Hz. Hüseyin ve ehlibeytten 72 kişinin Irak’ın Bağdat şehri 

yakınlarındaki Kerbelâ’da şehit olması sebebiyle yazılmıştır. Kerbelâ Bağdat’ın 

güneybatısında bir şehirdir. Kerb; gam, tasa, üzüntü anlamına gelir. Hz. Muhammed’in torunu 

Hz. Hüseyin bu şehirde şehit edilmiştir. Bilindiği gibi Hz. Ali’nin vefatından sonra halifelik 

Emevî hükümdarı Muaviye’ye geçmiş; Muaviye’den sonra da oğlu Yezit halife olmuştur. 

Muaviye’nin oğlu Yezit’e biat etmeyen Hz. Hüseyin, Kûfelilerin daveti ile aile efradı, akraba 

ve dostlarıyla kafile halinde Kûfe’ye doğru yola çıkmıştır. Yezit bu kafileyi Kerbela 

mevkiinde kuşatmış, aç-susuz bırakıp eziyet etmiştir. Hz. Hüseyin ve taraftarlarının sayısı yüz 

kişi kadarken Yezit’in binlerce kişilik ordusuyla karşı karşıya gelmişler; ölümü göze alarak 

yiğitçe savaşıp şehit olmuşlardır. Hz. Hüseyin, Şimr adında bir kişi tarafından Hicrî 61 yılı 10 

Muharrem Cuma günü (Miladî 18 Ekim 680 ) şehit edilmiştir. 

Dinler tarihinde Hz. Musa’nın kavmini Firavundan kurtarması, Hz. Adem’in 

tövbesinin kabulü, İdris Peygamber’in semaya alınması, İbrahim Peygamber’in Nemrut’un

ateşinden kurtulması, Süleyman Peygamber’in tövbesinin kabul edilip mülkünün kendisine 

iadesi, Eyüp Peygamber’in dertlerinden kurtulup şifa bulması, Yunus Peygamber’in balığın 

karnından çıkması, İsa Peygamber’in göğe yükselmesi ve Nuh Peygamber’in tufandan 

kurtulup Cudi dağında karaya çıkması Muharrem’in 10’una rastlayan önemli 

olaylardandır(Noyan, 1995: 150). 

Rivayetlere göre Hz. Nuh, tufandan kurtulunca gemide kalan erzaktan tatlı bir çorba 

pişirilmesini istemiş, tufandan kurtulanlar bu çorbayı yemiş ve o günü kutlamışlardır. 

Günümüzde aşure hem Hz. Nuh’un gemisinin tufandan kurtuluşu hem de Kerbelâ’da şehit 

edilen Hz. Hüseyin, şehitler ve on iki imamların ruhu için pişirilip dağıtılmaktadır. 

Her yıl Muharrem’in birinci ve on ikinci günü arasında oruç tutulur. Bu günlerde su 

içilmez, düğün-eğlence yapılmaz, eğlence yerlerine gidilmez, hayvan kesilmez, çamaşır 

değiştirilmez, saç-sakal kesilmez, gönül kırılmaz(Noyan, 1995: 151). Bu ayda 

gerçekleşen facia her yıl canlandırılır. Ehlibeyt için ağıtlar, mersiyeler söylenir, matem 

tutulur. 

Divan edebiyatında ilk mersiye örnekleri XV yy.da görülmeye başlar. XVI yy.dan 

itibaren diğer mersiyelerin sayıları azalırken Kerbelâ mersiyelerinin sayısında artış görülür. 

Kerbelâ mersiyelerinde konu ve şahıslar aynıdır. Kerbelâ mersiyesi yazan şâirlerin hepsi şii 

veya şii meşrep değildir. Hatta Nâilî, Zekâyî gibi Mevlevî şâirler de Kerbelâ mersiyesi 

yazmıştır. Kerbelâ mersiyelerine daha çok mutasavvıf şâirlerin ilgi duyması bütün tarikatların 

Hz. Ali’den intişar ettiğine inanılması dolayısıyladır. Tekke ve dergâhlarda tertiplenen 

muharrem matemleri ile ehlibeyt sevgisi de bunda etkili olmuştur(Çağlayan, 1997: 73). 

Araştırma Merkezindeki Mecmua’da da mersiyeleri kayıtlı Leylâ Hanım Mevlevî; Kâzım 

Paşa Celvetiye Tarikatına mensuptur. 

İncelemiş olduğumuz Mersiye Mecmuası 50 varaktır. Leylâ Hanım, Zekâyî, Muhlis, 

Sâfî, Vehbî, Kâzım Paşa, Müştak, Türâbî Dede, Zihnî, Feyzî, Şerif, Şems gibi şâirlere ait 

şiirler bulunmaktadır. Bu şiirlerde; Hz. Muhammed, Hz. Ali, Hz. Hasan, Hz. Hüseyin, 

ehlibeyt, On İki İmamlar anılmış, faciadan duyulan üzüntü dile getirilmiştir. Yezid’e Hz. 

Hasan’ı zehirleyen eşi Cade’ye, Hz. Hüseyin’i şehit eden Şimr’e lanet edilmiştir. Eserin bazı 

sayfalarında nemden mürekkep dağılmış, yazılar okunamaz hale gelmiştir. Yer yer yazım 

yanlışlarına rastlanılmaktadır. Eserin yazılış tarihi belli değildir. Şiirlerin sonunda İzmirli 

Fahri adında bir kişi tarafından düşürülmüş tarih kıtası vardır. Bu kıta birkaç yerde değişik 

şekillerde yazıldığı için tarih tespiti yapılamamıştır. Muhtevasında bulunan şiirlerden ve yazı 

stilinden XIX yy.ın sonlarıyla XX yy.ın başlarında yazıldığı tahmin edilmektedir. Eserde yer 

alan şiirlerin bir kısmı günümüzde de kolay anlaşılır, akıcı bir dille yazılırken bir kısmında 

Arapça, Farsça kelime ve tamlamaların yoğunlukta olduğu görülmektedir. Aşağıda 

mecmuadan seçilen Kerbelâ şiirleri yeni harflere aktarılarak okuyuculara sunulmuştur. 

Şems 

17 a 

Mersiye-i 

Dîde-i fahr-i cihân oldı Hüseyn ile Hasan 

Mazhar-ı nûr-ı a’yân oldı Hüseyn ile Hasan

Sulb-ı Ahmed’den cihâna neşr-i envâr etmeğe 

Mihr ü mâh-ı âsuman oldı Hüseyn ile Hasan 

Kişver-âbâd-ı vilâyâtda semâ-yı vahdete 

İki necm-i ferkadân oldı Hüseyn ile Hasan 

Âh kim kurbân-gâh-ı Kerbelâ-yı âşkda 

Sîne-çâk-ı hûn-feşân oldı Hüseyn ile Hasan 

Kim biri tîg biri zehr ile oldı şehîd 

Hânmân-sûzî cinân oldı Hüseyn ile Hasan 

Ferktâ vü efraktâ vâ veyletâ kim teşne leb 

Tu’me-i tîg-i sinân oldı Hüseyn ile Hasan 

Çeşm-i âlem ağlasun kan kim misâl-i nûr-ı çeşm 

Çeşm-i âlemden nihân oldı Hüseyn ile Hasan 

Nâle-i mâtemle aç ey Şems dâğ-ı sîne kim 

Bülbül-i verd-i cinân oldı Hüseyn ile Hasan 

25a 

Mersiyei 

Feyzî 

Ağla ey dîde-i giryân ağla 

Bu Hüseyn mâtemidür kan ağla 

Dâimâ eyle figân ebrû gibi 


Bu Hüseyn mâtemidür kan ağla

Zulm-i bî-hadd ü hisâb itdi felek 

Hâne-i dîni harâb itdi felek 

Ehl-i îmânı kebâb itdi felek 



Kerbelâ vâkıasını yâd kılın 

Turmayup nâle-i feryâd kılın 

Rûh-ı peygamberi dil-şâd kılın 



Yâ Muhammed bu gam u mihnete bak 

Gel de bu şüriş-i bu vahşete bak 

Böyle Kur’ân okuyan ümmete bak 



Âl evlâdına gör ne itdiler 

Haklarında ne hatâ söylediler 

Cümlesini teşne şehît eylediler 



Ol Şimr kâfir idüp sa’y-ı belîğ 

Kıldı oğlunun başını arsa-i tîg 

Bir içim suyı dahi itdi dirîg 

Ağla ey dîde-i giryân ağla


Azm idüp tâife-i küfr-i medâr 

İdeler izzet-i peygamberi hâr 

Ehavât-ı haremî sayd-ı şikâr 



Feyziyâ açma rumûz-ı haremi 

Açma nâ-mahrem-i aşka bu gamı 

Tayy-ı tomâr iderek kır kalemi 



27a 

Abdülhak Efendi 

Şamlının birisi men’ itdi Yezid’e la’neti 

Vak’a-i Âl-i Resûl’den haberi yok yâ anîd 

Ced-i mel’ûn Resûl’ün dişini itdi şikest 

Ceddesi amm-ı Nebî’nün ciğerün yidi Yezîd 

Kendüsi eyledi dâmâd-ı Nebî’ye isyân 

Veledi dahi Hüseyn hazretini itdi şehîd 

Utanur müslim olan la’net ider Abdülhâk 

La’n Allâh Yezîden vü alâ kavm-i Yezîd 

27b 

Mersiye-i Leylâ 

Yine geldi meded mâh-ı Muharrem 

Gözümden hûn-rîzân olacak dem

Yine bir yâre açdı çerh-i gaddâr 

Bu yanık sîneme yok ana merhem 

Muhammed ümmeti kan ağlamaz mı 

Garîk-i hûn ola mahdûm-ı a’zam 

Neden lâyık bu rütbe cevre hâşâ 

Dü çeşm-i Mustafâ sibteyn-i Ekrem 

Muhibb-i hânedânı ehl-i hakîkat 

Bu günde nûş iderler su yerine sem 

Bu günde kasd idüp Âl-i Abâya 

Yezîd ibn-i sefîh ehl-i cehennem 

Ne cür’et ile bilmem kahbe hınzîr 

Hüseyni eyledi bu rütbe dil-gîr 

O şâhı sûretâ itdi mükedder 

Nihâl-i kaddini hâke berâber 

Hakîkatde cüdâ itmişdi ammâ 

Gürûh-ı evliyâya tâc ber-ser 

İki gül goncasıdur Mustafâ’nın 

İmâm-ı evliyâ evlâd-ı Haydar 

Hakâret zann idüp sûretde hınzîr 

Şeh-i ehl-i semâya çekdi hançer 

Süleymânlık idermiş iddiâ hayf 

Bu günden sonra ol mel’ûn-ı ebter 

Yarın dîvân-ı Hakda seyr iderler 

O kanlı kâfiri hep ehl-i mahşer

İki dünyâda da Bârî teâlâ 

Anı kibr-i Yehûda itdi rüsvâ 

Delîl-i rehber istersen Hudâ’ya 

Yüzün sür hâk-i pâyı Mustafâ’ya 

Virüp Zeynü’l Abânuñ nûr-ı vechi 

Cihânda zîneti arz-ı semâya 

Muhammed Mehdî ile iktidâ it 

Ki bunlar oldı serdâr-ı etkiyâ 

Kibâr-ı dîn idüp ma’sûmları Hak 

Müşâbih her birisi enbiyâya 

Der-i isnâ aşerden gayrı bâba 

Gider mi ehl-i bâtın ilticâya 

Demâdem arz-ı hâcât eyle ey dil 

Cenâb-ı Fâtımâ hayru’n-nisâya 

İlâhî eyle yarın rûz-ı mahşer 

Penâhum zevce-i sâkî-i Kevser 

Bu kemter bendeye eyle inâyet 

Meded ey Hazret-i Şâh-ı velâyet 

Yeter yandık yeter nâr-ı firâka 

Ataşân âb-ı Kevser ile himmet 

Terahhüm itmedi bu seng-dil hîz 

Hüseyn’e itdi bu rütbe ihânet 

Der-i vâlâsına mensûb olanlar 

Olurlar mazhar-ı feyz-i kerâmet

Şehîd-i Kerbelâ mahdûmı zî-şân 

Susuz nûş eyledi câm-ı şehâdet 

Ne kâfir rû-siyah bir bî-amândur 

Yezîdün âl-i a’vânına la’net 

Yeter küfrüne bürhân bu mesâ’ib 

Cehennemde ola yâ Rab mu’azzeb 

Bu vîrân hâneyi zann itme ma’mûr 

Degül câh-ı meserret olma mesrûr 

Harâb olmış idi vakt-i Kerbelâ 

Olur mı köhne dünyâ gayri ma’mûr 

Bu kara yüzlü Leylâ’yı İlâhî 

Der-i isnâ a’şerden eyleme dûr 

Melâz-ı melce’im âl-i abâ kıl 

O dem isyânun oldukça mahşûr 

Ola her bir nefesde bin tahiyyât 

Hudâ şehîdlerün itdükçe pür-nûr 

Bağışla cürmümü hayrü’l-Betûle 

Gözümden nûr-ı vechün itme mestûr 

Usâta âdeti lütf u atâdur 

Şefîüm bint-i mahbûb-ı Hudâdur 

30a 

Muharremiye-i Müştâk-ı Merhûm 

Dilâ geldi yine eyyâm-ı mâtem 

Bu rûz-ı bî-vefâda olma hurrem

Hemân hasretle kan ağla dem-â-dem 

Muharremdür meded ey dil Muharrem 

Bugün ol bersiyeh günde giy ey cân 

Şehîd oldı o sultân-ı şehîdân 

Bugün ehl-i muhabbet eyler enfüsân 


Bugün derdile dûd eyler felekler 

Bugün hasretle âh eyler felekler 

Siyâh pûş oldı ashâb-ı dilekler 


Hudâ ba’s eyleyüp Cibrîl-i emîni 

Hüseynin dire dire beşiğini 

Döküldi hâke hûn-ı nâzenîni 


Sabâh-ı haşre dek Fâtıma Ana 

Ciğer gûşum diye başlar figâna 

Gözünden kan aksun dâne dâne 


Bu ayda hâke düşdi mâh-ı enver 

Hafîdi Fahr-i Âlem İbni Haydar 

Vücûd-ı nâz-perver kaldı bî-ser 


Bugün la’net ile yâd it Yezîdi 

Hudânun düşmeni mel’ûn pelîdi

İsnâ 

Şehîd itdi dirîgâ ol sa’îdi 


Dilâ Müştâkîveş biz Haydarîyüz 

Velî fazl-ı cehâletden beriyüz 

Ali’nün kabrinün asâkiriyüz 


36 a 

Müseddes-i Na’t-i Şerîf-i Eimme-i 

Aşer Rıdvânallâhu Tealâ Aleyhim Ecmaîn 

Bahr-i rahmetdür Muhammed ebr-i ihsândur Ali 

Mühr-i hikmetdür Muhammed mâh-ı irfândur Ali 

Fahr-i âlemdür Muhammed şâh-ı merdândur Ali 

Cevher-i cândur Muhammed nûr-ı îmândur Ali 

Nâzenîn-i Rabb-i izzetdür Hüseyn-i Kerbelâ 

Verd-i gülzâr-ı nübüvvetdür Hüseyn-i Kerbelâ 

Şem’-i mihrâb-ı imâmetdür Hüseyn-i Kerbelâ 

Minber-efrûz-ı hitâbetdür Hüseyn-i Kerbelâ 

Şu’le-i müşkân-ı fıtratdur Hüseyn-i Kerbelâ 

Şems-i eyvân-ı hakîkatdür Hüseyn-i Kerbelâ 

Bülbül-i bâğ-ı vesâyetdür Hüseyn-i Kerbelâ 

Seyyid-i şubbân-ı cennetdür Hüseyn-i Kerbelâ 

Dest-i a’dâda helâhil nûş-ı subûtdur Hasan

Dâg bu dil bir şehîd-i mekr-i düşmendür Hasan 

Hüsn-i hulk-ı hüsn-i-sîret ile ahsendür Hasan 

Nûr-ı çeşm-i Fâtıma mahbûb-ı zü’l-menddir Hasan 

Pençe-i şâh-ı velâyetdür Hüseyn-i Kerbelâ 

Vâris-i nakd-i sehâvetdür Hüseyn-i Kerbelâ 

Matla’-ı şemsü’l-mefâumdur Ali Zeynü’l Abâ 

Menba’-ı lutf-ı merâhimdür Ali Zeynü’l Abâ 

Fahr-i ashâb-ı me’âlimdür Ali Zeynü’l Abâ 

Câmi’-i hulk-ı mekârimdür Ali Zeynü’l Abâ 

Kıdve-i ehl-i siyâdettür Hüseyn-i Kerbelâ 

Mebde-i feyz-i şerâfetdür Hüseyn-i Kerbelâ 

Bâkır-ı ilm-i hakîkat hazret-i Bâkır ki Hak 

Hızr ile zât-ı şerîfün eylemişdür hem-sebak 

Nüh felek mecmû’a-i vasfında gûyâ bir varak 

Sâbi’-i Seb’ul-mesânîdür bi-hükm-i müttefik 

Hâris-i hısn-ı şerîatdür Hüseyn-i Kerbelâ 

Hâdî-i rükn-i tarîkatdür Hüseyn-i Kerbelâ 

Nakd-i tevrûs-ı nübüvvetdür kemâl-i Ca’ferî 

Mazharü’l-fakr ile fahridür hisâl-i Ca’ferî 

Lutf-ı Hakdur ictihâdı bî-misâl-i Ca’ferî 

Kıldılar ser habl eimme imtisâl-i Ca’ferî 

Mesned-ârâ-yı hilâfetdür Hüseyn-i Kerbelâ 

Sadr-ı pîrâ-yı kerâmetdür Hüseyn-i Kerbelâ

Kâzım-ı gayzü’l-iâdı Mûsâ-i Mûsâ-şiyem 

Dest-i beyzâ-i mekârim şâh-ı kudsiyyet haşem 

Şu’le-i tavd-ı tecellâ eymen ârâ-yı hüküm 

Nûr-ı misbâh-ı sa’âdetdür o zât-ı muhterem 

Saykal-ı mir’ât-ı kudretdür Hüseyn-i Kerbelâ 

Revnak-ı nûr-ı hidâyetdür Hüseyn-i Kerbelâ 

Âfitâb-ı evc-i hikmetdür Ali Mûse’r-Rızâ 

Mâhtâb-ı burc-ı vahdetdür Ali Mûse’r-Rızâ 

Zâ’ik-i zehr-âb-ı mihnetdür Ali Mûse’r-Rızâ 

Mübtelâ-yı kerb-i gurbetdür Ali Mûse’r-Rızâ 

Gûy-ı çevgân-ı felâketdür Hüseyn-i Kerbelâ 

Serzeniş-i dîde-i ihânetdür Hüseyn-i Kerbelâ 

Pâdişâh-ı etkiyâ-yı zât-ı vâlâ-yı Takî 

Dürr-i bahr-i ıstıfâdur zât-ı vâlâ-yı Takî 

Subh-ı nûr u Zehrâdur zât-ı vâlâ-yı Takî 

Meyve-i nahl-i rızâdur zât-ı vâlâ-yı Takî 

Sebze bustânı semâhatdur Hüseyn-i Kerbelâ 

Serv-i bâğ-ı hâtemiyyetdür Hüseyn-i Kerbelâ 

Âşır-ı isnâ aşer şâh-ı ser-i emndür Nakî 

Ma’şer-i İslâma hâdî-i müebbeddür Nakî 

Urve-i vüskâ-yı ümmet kutb-ı emceddür Nakî 

Vıfk-ı pâzû-yı yemîn-i şerh-i Ahmeddür Nakî 

Ma’nî-i lafz-ı adâletdür Hüseyn-i Kerbelâ

Lafz-ı ma’nâ-yı imâmetdür Hüseyn-i Kerbelâ 

Kıble-i hâcetdür ins-i câna bâb-ı askerî 

Ser-be-ser cünd-i melâ’ikdür rikâb-ı askerî 

Başkadur te’sîr-i şemşîr-i cevâb-ı askerî 

Seyf-i meslûl-ı şerîatdur cenâb-ı askerî 

Cevher-i tîg-ı celâdetdür Hüseyn-i Kerbelâ 

Safder-i sahn-ı şecâatdür Hüseyn-i Kerbelâ 

Kutb-ı eflâke hüdâdur Mehdî-i sâhib-zamân 

Zübde-i Âl-i Abâdur Mehdî-i sâhib-zamân 

Sırr-ı pâki Mustafâ vü Mehdî-i sâhib-zamân 

Bâde-i râh-ı rızâdur Mehdî-i sâhib-zamân 

Rehber-i renc-i hidâyetdür Hüseyn-i Kerbelâ 

Sâik-i semt-i reşâdetdür Hüseyn-i Kerbelâ 

Gerçi ol şâhlar ki bir bâğın gül-i nesrînidür 

Cümlesi hep bir sipihrün encüm-i pervînidür 

Bir nihâlün bî-tefâvüt meyve-i nûşînidür 

Her biri mülk-i bekânun şâh-ı pür-temkînidür 

Nûr-ı çeşm-i ehl-i sünnetdür Hüseyn-i Kerbelâ 

Kurre-i a’yân-ı ümmetdür Hüseyn-i Kerbelâ 

Olalı ser dâde-i hubb-i vâlâ-yı hânedân 

Hamdü’lillâh eyledüm kesb-i hayâtı câvidân 

Kâzımâ ölsem n’ola ruh-sûde-i bâb-ı emân 

Eşref-âsâ eyleyüp bu matla’ı verd-i zebân 

Melce’-i erbâb-ı hâcetdür Hüseyn-i Kerbelâ

Şâfi’-i rûz-ı nedâmetdür Hüseyn-i Kerbelâ 

41a 

Mersiye 

Ç 

ün Muharrem oldı ey dil âşıkan ağlar bugün 

Cümle mevcûdât-ı âlem ins ü cân ağlar bugün 

Kerbelâ’nın vak’a-i dil-sûzını der-pîş idüp 

Âh ider ehl-i zemîn âsumân ağlar bugün 

Mustafâ Haydar Hasan Zehrâ tevellâ zümresi 

O şehîd-i Kerbelâ’ya bî-gümân ağlar bugün 

Eşk-i çeşm-i âşıkân tûfân-ı Nûh eyler ayân 

Ger muhabbet var ise insan olan ağlar bugün 

Vehbiyâ sabr eylemek mümkin değil ağla hemân 

Çünkü ervâh ile zerrât-ı cihân ağlar bugün 

43 a 

Beyân-ı Na’t-ı Düvâzdeh 

İmamât 

Rıdvânullâh Aleyhim 

Meşrik-i şems-i nübüvvetdür Muhammed Mustafa 

Matla’-ı mâh-ı velâyetdür Aliyyü’l-murtezâ 

Sem’-i mihrâb-ı imâmetdür Hasan sırrı velî 

Nûr-ı misbâh-ı şehâdetdür Hüseyn-i Kerbelâ 

Gavs-i âlem zâde-i mazlûm-ı deşt-i Kerbelâ 

Ol Ali Zeynü’l-Abâ kim mahzen-i cûd u atâ

Bâkır u Ca’ferdür el-hak menba’-ı lutf-ı kerem 

Hem İmâm Mûsâ Kâzım şu’le-i tûr-ı cilâ 

Hem Rızâ ol vâris-i ilm-i nebî Hâşimî 

Hem Takîdür hem Nakî her ikisi nûr-ı ziyâ 

Muktedâ-yı etkiyâ vü asfiyâdur Askerî 

Mehdî-i sâhib-zamândur Hâdî-i râh-ı Hudâ 

Rûz-ı şeb giryân u nâlân ümmîdüm varum amân 

Bâb-ı heşt ü çârdan itme beni yâ Rab cüdâ 

43b 

Mersiye 

Muharremdür gönül zan itme kim vakt-i safâdur bu 

Muhibb-i hânedâna bir dem-i mâtem fezâdur bu 

Belâya uğradı Âl-i Resûlullâh vâveylâ 

Ne gündür ki bu gün yâ Rabb rûz-ı pür-belâdur bu 

Muharrem gurresin tarf-ı semâda mâh-ı nev sanma 

Yed-i zâlim felekde tîg-i meslûl-ı cefâdur bu 

Ne hikmetdür kıyâmet kopmadı aceb ol gün 

Bana leyl ü nehâr endîşe-i bî-intihâdur bu 

Yezîd’ün itdiği zulme Yahûdîler dahi söyler 

Bu hâin fi’lidür Âl-i Resûle nâ-sezâdur bu 

Niçün kıydun ona ey hûn-sûret Şimrî-i bed-nâm 

Ki şîr-i bî-nazîr-i pîşe-zâr-ı lâ-fetâdur bu 

Rızâ virdün o şâhun katline ey azlem-i mahlûk

Nedür bu zulm-i fıskun ve’y ne bî-câ iddi’âdur bu 

Ne nûr oldugı bilmez seyyidün ol gerden-i pâkün 

Mübârek pûse-gâh-ı pâdişâh-ı enbiyâdur bu 

Müselmânum diyen eyler mi kasd-ı Âl-i Peygamber 

Ne re’y-i nâ-sezâdur v’ey ne tedbîr-i hatâdur bu 

Nice âgûşte-i hûn itdün ol şehzâdeyi zâlim 

Mükerrem muhterem sultân-ı iklîm-i velâdur bu 

Revâ mıdur hûn-âlûd ola sıbt-ı Resûlullâh 

Nedür bu kec-edâ ey çerh ne devr-i nâ-becâdur bu 

Bahâ olmaz şehîdân şâhınun bir mûyına âlem 

Hüseyndür bu Hüseyndür çeşm-i Mustafâdur bu 

Dûçâr oldı belâya enbiyâ vü evliyâ yekser 

Belâ-yı Kerbelâ efzûndur pek rûşenâdur bu 

Figân-ı âh-ı âlem-sûza başla ey dil-i mahzûn 

Zamân-ı mâtem-i şâh-ı şehîd-i Kerbelâdur bu 

Siyâhî câmeler ilbâs idüp kıl nevha girye 

Meded ey âşık-ı şûrîde hengâm-ı gazâdur bu 

Pür olsun vâdî-i sahrâlar icrâ-yı sirişkünle 

Ki gayrı mâcerâya benzemez bir mâcerâdur bu 

Yezîd’e kavmine sen de adâvet eyle tasrîhan 

Ki rûz-ı zulmet efzûn-ı Yezîd-i bed-likâdur bu 

Yezîdîler cefâsından hakâret gelmez ol şâha 

İki âlemde şâh-ı kişver-i izz ü alâdur bu 

Söyünmez nûrdur hîç bâd-ı bî-dâd-ı havâricden

Çerâğ-ı hânedân-gâh-ı Aliyyü’l-Murtezâdur bu 

Rızâ vir her kazâya evvel-i emr-i İlâhîye 

Ne çâre Zihniyâ sabr eyle takdîr-i Hudâdur bu 

45b 

Mersiye-i 

Muharremiye 

Çünki girdin ey dil-i şûrîde mâh-ı mâteme 

Öyle ağla cûy-ı eşkünle cihân dönsün neme 

Kerbelâ deştindeki mazlûmları fikr eyleyüp 

Sen hemân hüsrân oku her dem Yezîd-i azleme 

Sûziş-i âh-ı şerer-bârunla yansun nüh felek 

Zelzele virsün figânun tâk-ı arş ağlasa 

Öyle efgân eyle kim hengâme-i şâhum Hüseyn 

Gulgule salsun ser-â-pâ on sekiz bin âleme 

Nâ-münâsibdür bugün giymek libâs-ı surh-reng 

Âşık isen giy siyâh câme vücûd-ı pür-gama 

Kim Yezîd’e kavmine itse adâvet Hak içün 

Şüphe yok lâyık olur lutf-ı Resûl-i Ekreme 

Yâd idüp ruhsâr-ı gül-gûn-ı Hüseyn’i dem-be-dem 

Ağlamaktan kan tolsun tâs-ı çeşm-i pür-neme 

V’ey nice matrûd imiş kim tâbi-i şeytân olup 

Şâh-ı merdânı münâsib gördi tîg-i samsâme

V’ey nice mekkâre kim uyup hevâ-yı nefsine 

Zehr içürdi şâh Hasan-ı hulk-ı rızâ-yı gül-feme 

V’ey nice zâlim imiş merdûd imiş ol bed-likâ 

Çaldı hançer gerden-i pâk-ı Hüseyn-i efhame 

Zulmet-i Hak tâ ebed olsun ziyâde rûz şeb 

Ca’de’ye Şimr-i bed-nâma hem İbni Mülceme 

Dâmen-i ihsânuñı tutmışdur ey şâh-ı kerem 

Dest-gîr ol rûz-ı mahşer Zihnî-i bî-hemdeme 

48 b 

Der-Medh-i Düvâzdeh 

İmamân 

Yâ Rab muhabbetünden gönlümi itme hâlî 

Mihründen özge dilde hîç koma kîl kâli 

Her rûz şeb dilümde tesbîhüm tu ey Mevlâ 

Yâ Muhammed Mustafâ yâ Murtazâ yâ Ali 

Arş-ı Mecîde çünkim basdı kadem Muhammed 

Vasl oldı zâta zâtı mahv oldı mîm Muhammed 

Budur iki cihânda miftâh-ı bâb-ı cennet 

Yâ Muhammed Mustafâ yâ Murtezâ yâ Ali 

Dâmâd-ı fahr-i âlem ol şîr Hudâ-yı Haydar 

Hatm-i nebî Muhammed hatm-i velâyet-i Haydar 

Kalbünden itme münfek oku dilinde ezber 


Nûr-ı dü çeşm-i Ahmed hüsn-i hulku’r-rızâdur

İki cihâna rahmet Hüseyn-i Kerbelâ’dur 

Kalbi münevver eyler evrâd-ı dil-guşâdur 


Zeynü’l-Abâdur ol şâh bendesidür mih(i)r mâh 

Envâr birle rûşen kabri güzeşte ervâh 

Zikrüm budur dilümde tâ haşr olınca hergâh 


Bâkır dinildi gerçi ol kadr-i âlî-şâna 

Kîmyâdur izi tozı virmem iki cihâna 

Zikr it derûn-ı dilden bu ism-i bî-nihâye 


Ey reh-nümâ-yı Âdem ey reh-nümîn-i rehber 

Ol muktedâ-yı âlem ya’nî İmâm Ca’fer 

İtdi tarîk-i Hakkı billâh günden izhâr 


Mûsâ-i Kâzım ol şâh mahlûk-ı sun’-ı Mevlâ 

İdindi hâk-i pâyün tâc-ı seri evliyâ 

Oku dilinde dâim budur usûl-i esmâ 


İlm-i ulûma âlim Muse’r-Rızâ imâmum 

Kıldum fedâ yolına cân-ı dilile cânum 

Budur derûn-ı dilden zikr itdiği zebânum 


Serdâr-ı muttakîler Muhammed-i Takîdûr

Envâr-ı dîde-i dil âl-i Ali Nakî’dür 

Bu virdi koma dilden her rûz şeb oku dur 


Ser asker-i şerîat sultân-ı mîr-i meydân 

Muhammed ibn-i Ali dest-gîr-i bendegân 

İtme sakın ferâmûş bu virdi ey sühen-dân 


Destinde seyf-i kâti’ Mehdî irişe bir gün 

A’dâ-yı Ahmed ola kamusı ser-nigûn 

Gönlümde dilümde budur kelâm-ı mevzûn 


Seyfî derûn-ı dilden eyle Yezîd’e la’net 

Ger bulmak ister isen ceddün katında izzet 

Ben bunı itdüm idrâk tâc u sır-ı sa’âdet 


49 b 

Vak’â-i Kerbelâ hakkında Kıt’adır 

Çok mu hengâm-ı belâ-yı Kerbelâ’yı yâd eyle 

Şimdi ki aşr-ı Muharremde olan âh u enîn 

Vak’a-i dil-sûzdan sonra kemâl-i hüzn ile 

Gözlerinden kırk sene yaş dökti Zeynelâbidin 

İzmirli Aziz Fahri tarafından nazm edilen mücevher kıt’a-ı tarihiyedir 

Ol halâskâr-ı şehâmet Gâzî-i Haydar mesâf 

Vaz’-ı enzâr itdiği âsâra ismidür muzâf

Cevherin târîhe geçsün şân ile bu ayda 

Şahsına has Ka’be’dür mihr ü mehe olmış mutâf 

50 a 

KAYNAKLAR 

Cevherin târîhe geçsün âbiden Fahrî didüm 

Zıll-ı rûşen Ka’beveş mihr ü mehe olmış mutâf 

Ey halâskâr-ı şehâmet Gâzî-i Haydar mesâf 

Vaz’-ı enzâr itdiğün âsârâ ismindür muzâf 

Cevherin târihe geçsün Âbdâl Fahrî didüm 

Zıll-ı rûşen Ka’beveş mihr ü mehe olmış mutâf 

AYDEMİR, Yaşar, 2001, “Şairlerin Edebi Kişiliğinin Tespitinde Mecmuaların Rolü”, Türk Kültürü, 464, 

731-744, Ankara, Ankara Üniversitesi Basımevi. 

ÇAĞLAYAN, Bünyamin, 1997, Kerbelâ Mersiyeleri, Ankara,GÜSBE (Yayımlanmamış Doktora Tezi) 

ER, Piri, 1998, Geleneksel Anadolu Aleviliği, Ankara, Ervak Yayınları. 

İSEN, Mustafa, 1993, Acıyı Bal Eylemek Türk Edebiyatında Mersiye, Ankara, Akçağ Yayınları. 

İSEN, Mustafa ve Başkaları, 2002, Eski Türk Edebiyatı El Kitabı, Ankara, Grafiker Yayınları. 

KUT, Günay, 1986, “Mecmua”, Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, 6, 170-173, İstanbul, Dergâh 

Yayınları. 

Mecmua, Hacı Bektaş Araştırma Merkezi, No: 456. 

NOYAN, Bedri, 1995, Bektaşîlik Alevîlik Nedir?, İstanbul, Ant/Can Yayınları. 

PAKALIN, Mehmet Zeki, 1983, Osmanlı Tarih Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, Ankara, MEB Yayınları. 

PALA, İskender, 1995, Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, Ankara, Akçağ Yayınları. 

Tahirü’l-Mevlevî, 1973, Edebiyat Lügati ( Haz. Kemal Edip Kürkçüoğlu) İstanbul 1973, Enderun Kitabevi. 

Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi; c.1-8, İstanbul 1977-1998, Dergâh Yayınları.

YAMAN, Ali, 1998, Muaviye, Yezid, Hz. Hüseyin ve Kerbela, İstanbul, Ufuk Matbaacılık ve Reklamcılık 

San.Tic. Ltd. Şti. 

DİPNOTLAR 

Bkz. Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, c.5 s.259, c.6 s.87.

33-501-519

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?