ÇORUM - Türkiye İstatistik Kurumu

Genel BilgilerGENEL BİLGİLERTarihçeBizans’a bağlı olduğu dönemde Çorum, Nikonya (Yankoniye) adını taşımaktadır. Evliya ÇelebiSeyahatnamesinin II. cildi 407. sayfasında şehre Çorum adının verilmesinin sebebi olarak bölgeninhavasının astım hastalarına iyi gelmesi nedeniyle, Selçuklu Sultanı Kılıç Arslan hasta oğlu YakupMirza’yı ve yüzlerce çorluyu (bakımsız, zayıf, hastaları) buraya göndermiş ve bunlar sağlıklarınakavuşmuş olmalarını gösterir.Çorum bölgesi, tarihi ve kültürel açıdan günümüzden 7000 yıl öncesine kadar uzanan bir geçmişesahiptir. Bölgede sırasıyla Kalkolitik (Taş), Eski Tunç Çağı, Asur Ticaret Kolonileri, Hitit, Frig, Helenistik,Galat, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine ait eserlere rastlanmaktadır. Çorum İlisınırlarındaki şimdiye dek saptanmış en eski yerleşime ait kalıntılar Kalkolitik Çağ (MÖ 6000-3000)olarak adlandırılan döneme aittir. Eski Tunç Çağı’nda (MÖ 3000-1900) bölgede hakim Hattilerdöneminde Çorum, Anadolu’nun kültür gelişimi merkezlerinden biri olmuştur. Eskiyapar, BüyükGüllücek ve Alacahöyük gibi çeşitli yerlerde büyük höyük yerleşmeleriyle karşılaşılmaktadır. Dahasonraki Hitit döneminde başkent olacak Hattuşa’da (Boğazköy) bu dönemde Hattuş adlı bir yerleşimvardır. Takip eden Asur Ticaret Kolonileri Çağı’nda (MÖ 1900-1700) burada Asurlu tüccarların birkolonisi kurulmuş ve böylece zengin bir ticaret merkezi gelişmiştir.MÖ 18. ve 17. yüzyıllarda bölge yerel Hatti beyleri ile Anadolu’ya dışardan gelmiş Hitit gruplarıarasında güç mücadelesinde Hititler galip gelmiş ve sonuç olarak MÖ 1650’de Hattuşa yeni kurulmuşHitit devletinin başkenti olmuştur. Eski Hitit Krallığı olarak adlandırılan ilk döneme (MÖ 1650-1400) aityerleşime Alacahöyük ve Sungurlu yakınlarında rastlanmaktadır. Büyük Hitit İmparatorluğudöneminde (MÖ 1400-1200) Alacahöyük’te bir kültür merkezi oluşmuş ve Şapinuva/Ortaköy’de önemlibir eyalet merkezi gelişmiştir.Hitit “Büyük Kralları”, Batı Anadolu sahillerinden Suriye içlerine kadar yayılan hakimiyetlerialtındaki bölgeyi, idari ve dini başkent olan Hattuşa’dan yönetmişlerdir. Bu dönemde Hititler; Mısır veBabil gibi Eski Doğu’nun süper güçlerinden biridir. MÖ 13. yüzyıl sonuna doğru taht kavgaları,Mezopotamya’ya olan ticari yollarının kaybedilmesi, kıtlık ve benzeri nedenler Hitit İmparatorluğu’nunsonunu getirmiştir (MÖ 1200).Frig Çağı olarak da adlandırılan dönemde (MÖ 900-500) Boğazköy, Eskiyapar, Pazarlı veAlacahöyük yöresel merkezler olarak gelişmişlerdir. Roma döneminde bölge kısmen Kapadokyaeyaletine dahil edilmiştir. Bizans döneminde ise bölge yoğun yerleşime sahne olmuştur. 1071’dekazanılan Malazgirt savaşıyla Orta Anadolu Selçuklu hakimiyetine girmiştir.Büyük Selçuklu Hükümdarı Melikşah’ ın Danişmend Beyi olan Ahmet Gazi Nikonya (Çorum) şehrini1075 yılında almıştır. 1174 yılına kadar Danişmend Beyliği toprağı olan Çorum, Beyliğin AnadoluSelçuklu Sultanı II.Kılıç Arslan tarafından yıkılması sonucu Anadolu Selçuklu Devletine katılmıştır.1308’de İlhanlı Devletine bağlanan Çorum, İlhanlı Anadolu valisi Alaeddin Eretna’nın bağımsızlığını ilanederek Eretna Devleti’ni kurması üzerine bu devletin sınırlarına dahil olmuştur. Eretna Bey’inölümünden sonra yedi yaşındaki oğlu Beyliğe getirilirken Kadı Burhanettin buna vasi olmuştur. KadıBurhanettin Hükümdarlığını ilan ederek Şahgeldi Paşayı yenmiş, Çorum’u almış daha sonra Osmancık’ıda ele geçirmiştir. Anadolu’da Türk siyasi birliğini kurmak isteğiyle hareket eden Yıldırım Beyazıt, önceKastamonu Emiri Süleymanı yenmiş ardından Kadı Burhanettin’den Osmancık’ın teslimini istemiştir.TÜİK, Seçilmiş Göstergelerle Çorum, 2012XI