Bilimsel AraÅtırmaların DeÄerlendirilmesi İçin Bir Model ve ...
Bilimsel AraÅtırmaların DeÄerlendirilmesi İçin Bir Model ve ...
Bilimsel AraÅtırmaların DeÄerlendirilmesi İçin Bir Model ve ...
- No tags were found...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
BİLİMSEL ARAŞTıRMALARıN DEGERLENDİRİLMESİİçİN BİR MODEL VE PUANLAMA FORMU ÖNERİsİProf. Dr. Cihan DURA *Dünyada pek çok olgu, örneğin bir insan, bir nesne, bir faaliyet, bir kurum, birgörüş, bir önlem, bir proje, ... değerlendirmeye tabi tutulabilir. Böyle bir değerlendirme,kuşkusuz, "bilimsel araştırmalar" için de söz konusudur. Yapılacak değerlendirmenin<strong>ve</strong>rimli olması, bu işlemin önceden hazırlanmış standart bir modele göre yapılmasınabağlıdır. Çünkü bu sayede hem bir araştırmanın sahip olması gereken temel özelliklersürekli göz önünde bulunacak, hem de değerlendirmede objektifiik, zamandan tasarrufsağlanacaktır. Bu çalışmada önce bir "<strong>Bilimsel</strong> Araştırma Değerlendirme <strong>Model</strong>i"önerilmiştir.Önerilen değerlendirme modeli; kitap, makale, tez, araştırma raporu <strong>ve</strong> benzeriçalışmaların değerlendirilmesinde kullanılmak üzere geliştirilmiştir.<strong>Model</strong>de bir araştırmanın sahip olması gereken özellikler, soru şeklindesorulmaktadır. <strong>Bir</strong> soruya "e<strong>ve</strong>t" yanıtının alınması; yazarın, o soru açısından başarılıolduğunu gösterir. Ancak <strong>ve</strong>rilen yanıtın dayanakları da açıklanmalıdır. Her soru <strong>ve</strong>yatüm sorular bakımından başarı derecesinin' belirlenmesi, puanlama yapılmasını gerektirirki bu amaçla bir "<strong>Bilimsel</strong> Araştırma Puanlama Formu" geliştirilmiştir.<strong>Model</strong>de sorulan sorulardan büyük bir kısmı bütün araştırma türleri için, bir kısmıise sadece belirli türler için geçerlidir. Soruların belirli araştırma türleri için geçerliolması durumunda kitap için (K), makale için (M), bütün diğer araştırmalar için (R)kısaltması kullanılmıştır.Önerilen model 1 <strong>ve</strong> puanlama formu aşağıda sırasıyla sunulmuştur.*Erciyes üni<strong>ve</strong>rsitesi U.B.F., Öğretim üyesi.1Bu modelin geliştirilmesinde N. KARASAR, Araştırmalarda Rapor Hazırlama,Ank., 1984, ss. 9-49 <strong>ve</strong> C. DURA, Araştırma Yöntemlerı, (Teksir), Kayseri, 1993,ss. 173-193'den geniş ölçüde yararlanılmıştır.
166 CIHANDURABİLİMSEL ARAŞTIRMA DEGERLENDİRME MODELİ<strong>Bir</strong> bilimsel araştırma önce içerik <strong>ve</strong> biçim bakımından değerlendirilir. sonratoplu bir değerlendirmeye mbi tutulur.ı. ARAŞTİRMANıN İÇERİGİAraştınnada <strong>ve</strong>rilen bilgilerin tamamı. o araştınnanın içeriğini oluşturur. Buiçeriğin oluşturulmasındaki başan derecesi. sırasıyla araştırmanın yapısı <strong>ve</strong> içeriğingenel şartları değerlendirilerek belirlenebilir.ARAŞTıRMANıNYAPıSı1. Üçlü Ana Yapıya ~Uygunluk: <strong>Bir</strong> araştırmada içeriği oluşturan bilgilerçeşitli bölümler <strong>ve</strong> altbölümler halinde kümelendirilerek takdim edilir. Bu sunuşla ilgilimodeller arasında bazı farklar varsa da bunlar daha çok ayrıntıyla ilgilidir. <strong>Bir</strong> araştınnagenellikle -bu terimler kullanılmaksızın- "ön kısım", "ana kısım" <strong>ve</strong> "son kısım" olmaküzere üç esas kısım halinde düzenlenir ..Yazar. araştınnasını bu ana yapıya dayandınnışmıdır?a) ÖN KısıM2- Ön Kısmın Kalıba Uygunluğu: "Ön kısim", araştırmayı (K,R) birbütün olarak takdim eder <strong>ve</strong> tanıtır. Genellikle bu kısımda önce boş bir sayfa. sonrasırasıyla. başlık, önsöz. içindekiler. kısaltmalar. tablo <strong>ve</strong> şekil listeleri bulunur. Ya7N bukalıba uymuş mudur?Başlık3- Başlık Sayfasının Kalıba Uygunluğu: <strong>Bir</strong> araştırmada (K.R) yazılıolan ilk sayfa. başlık sayfasıdır. Bu sayfada sırasıyla araştırmanın adı (araştınnanınbaşlığı). araştınnacının kimliği. araştınnanın (R) türü. araştınnanın yayınlandığı kent.kurum (R). matbaa (K) <strong>ve</strong> tarih yer alır. Makalelerde sayfanın yerini. makalenin adıylaaraştınnaeının kimliği alır. Yazar, araştınnasında bu kalıba uymuş mudur?AraştırmanınAdı4- Araştırmanın Adının Yeterliliği: Araştırmanın adı; mümkün olduğukadar kısa. özlü <strong>ve</strong> yeterli midir? Araştınna problemini eksiksiz olarak kapsamaktamıdır?5- Araştırmanın Adında Sözcüklerin Dizilişi: <strong>Bilimsel</strong> yapıtlar,adlarıyla arandığına göre, başlığın ilk sözcüğünün seçiminde titizlik gösterilmişmidir? Başka bir deyişle, ilk sözcük araştınnanın genel alanını, diğerleri de gittikçedatalan şekilde. araştırma konusunu ifade etmekte midir?
BİLİMSEL ARAŞTıRMALARıN DEGERLENDİRİLMESİ İÇİN BİR ÖNERİ 167AraştırmacınınKimliAi6. AraştlrmacınID KimliAinin Belirtilmesi: Araştırmacının kimli~ibelirtilirken, adı <strong>ve</strong> soyadının yanısıra -e~er varsa- akademik unvanma da yer <strong>ve</strong>rilmişmidiı1AraştırmanınTürü7- Araştırmanın Türünün Belirtilmesi: Araştırmanın (R) türü (ödev,proje, rapor, tez, ...) uygun terim kullanılarak gösterilmiş midir?Araştırmanın Yayınlandığı Kent, Kurum <strong>ve</strong> Tarih8- Yayınlandığı, Kent, Kurum <strong>ve</strong> Tarihin Belirtilmesi: Araştırmayıyayınlayan matbaa (K), araştırmanın yayınlandığı kent, kurum (R) <strong>ve</strong> tarih, sırasıylagösterilmiş midir?Önsöz9- Önsözün Kurallara Uygunluğu: Araştırmaya mutlaka bir önsözkoyulması şart değildir. Genel türden araştırmalarda "Önsöz" başlığı, tezlerde ise"Teşekkür" başlığı kullanılır. <strong>Bir</strong> araştırmaya (K,R) önsöz yazılmışsa, şu hususlardanbirine <strong>ve</strong>ya birkaçına yer <strong>ve</strong>rilmesi gerekir: (i) Araştırma düşüncesinin nasıl doğupoluştuğu; (ii) araştırmanın oluşturulmasına katkıda bulunan genel şartlar <strong>ve</strong>ya faktörler;(iii) araştırmanın hangi amaçla yapıldığı; araştırmacının, kendi çalışması hakkındakigörüş <strong>ve</strong> eleştirileri, umut <strong>ve</strong> dilekleri; (iv) araştırma boyunca yardımları <strong>ve</strong> katkıları olanyakınlara, kişi <strong>ve</strong>ya kurumlara teşekkür edilmesi ... Araştırmacı, önsözünde bu çerçe<strong>ve</strong>içinde kalmış mıdır?10- Önsözde Kent, Tarih <strong>ve</strong> Yazar Adı: Eğer araştırma basılmışsa,önsözün alt kısmında kent adı, tarih <strong>ve</strong> yazar adı ayrıca belirtilmiş midir? -Kısaltma <strong>ve</strong> Tablo Listelerill. Kısaltmalar Listesinin Kurallara UygunluAu: Araştırma (K,R)metninde kullanılan kısalt~alar sayıca çok ise, bunlar "kısaltmalar listesi" adı altında<strong>ve</strong> alfabetik sıraya göre diziImiş <strong>ve</strong> açıklamaları yapılmış mıdır?12- Tablolar Listesinin Kurallara Uygunluğu: Araştırmada (K,R) yeralan tablo <strong>ve</strong> şekiller sayıca çok ise, bunlar için ayrı ayrı "tablo listesi" <strong>ve</strong> "şekillistesi" düzenlenmiş midir? Her listede önce tablo <strong>ve</strong>ya şeklin numarası <strong>ve</strong> başlığıyazılmış, sonra bulunduğu sayfa numarası gösterilmiş midir?İçindekiler13- "İçindekiler"in Kurallara UygunluAu: Her araştırma kısırnlaraayrılmış bir plan dahilinde sunulur. Bu kısımların başlıkları -yazarın takdir etmiş oldu~uölçüde- "içindekiler" bölümünde (K,R) ayrıca <strong>ve</strong>rilir. Araştırmacı bu bölümde araştırmayıoluşturan kısımların başlıklarını sırasıyla <strong>ve</strong> alt-alta yazarak, bulundukları sayfanumarasını göstermiş midir?
168 CIHANDURA14- "tçindekiler"de Başlıklar Arası Görünüm FarklılıAı: Içindekilerkısmıoda, bölüm (<strong>ve</strong>ya kesim) başlıklarının, bölüm (<strong>ve</strong>ya kesim) içi başlıklardan, gözederhal çarpacak şekilde -uygun boşluk bırakarak, punto <strong>ve</strong>ya stil değiştirme yoluyla- ayırtedilmesi gerekir; bu kurala uyulmuş mudur?b) ANA BÖLÜMLERLS- "Dörtlü <strong>Model</strong>"e Uygunluk: <strong>Bir</strong> araştırmanlO "Ana Bölümler"i,"araştırma probleminden önerilere kadar temel bilgilerin sunulduğu, çeşitli bölüm <strong>ve</strong>altbölümlerden oluşan araştırma metni olarak tanımlanabilir. Bu kısmlO bölümlenmesi,bunların başlık adlan, sayılan <strong>ve</strong> içerikleri araştırma konusuna <strong>ve</strong> türüne göre değişebilir.Bununla beraber özeııikle uygulamalı araştırmalarda genel kabul görmüş <strong>ve</strong> oldukçakesinleşmiş bir kalıp vardır. Buna göre her araştırma; Giriş, Metod, Bulgular <strong>ve</strong>Yorum, Sonuç olmak üzere dört ana bölümden oluşmalıdır. Metodla bulgular <strong>ve</strong>yorum bölümleri kısaca "Geliştirme Bölümü" adıyla da anılır. Araştırmacı, zorunluolmadıkça, düzen, standartlaşma <strong>ve</strong> iletişim sağlayan bu şemadan aynlmamahdır. Yazardaha çok sayıda başhk açmış <strong>ve</strong> değişik adlar kuııanmış olsa bile, -esas itibariyleçalışmasını bu şemaya dayandırmış mıdır?Giriş16- . "Giriş" KalıbıDa Uygunluk: "Giriş", "Ana bölümler"den ilkinioluşturur. Bu bölümde araştırma problemi (araştlrmanlO konusu),araştırmanlO amacı, önemi, varsayımları, araştırmaya getirilensınırlamalar, tanımlar <strong>ve</strong> araştırmanın planlOa yer <strong>ve</strong>rmek gerekir. Yazar bukalıbı kullanmış mıdır?AraştırmaProblemiYazar, araştırma problemini yani araştırma konusunu açık <strong>ve</strong> seçik olarak, en iyişekilde ifade etmek zorundadır. Bu konuda başarılı sayılabilmesi için, sırasıylagerçekleştirmek zorunda olduğu aşamalarla ilgili şu üç soruya olumlu yanıt alınmasıgerekir.17- Araştırma Problemini Bütünleştirme: Yazar problemibütünleştirmiş midir? Başka bir deyişle, araştırma konusu olan problemi içine alan"genel problem alanı "nı sistemli bir şekilde kavrayarak, elemimlarına ayırmış <strong>ve</strong> bunlangenel çizgileriyle, birbirleriyle ilişkileri açısından kısaca anlatmış mıdır?18- Araştırma Problemini Sıyırıp Çıkarma: Yazar, problemisıyırıp çıkarmış mıdır? Başka bir deyişle, araştırmanın asıl konusu olan problemdilimini, "genel problem alanı" içindeki yerinden sıyırıp ön plana çıkarmış <strong>ve</strong> ayrıcatanıtmış mıdır?19- Araştırma Probleminin Ayrıntılı Açıklanması: Yazar,araştırma problemini açıklamış mıdır? Başka bir deyişle, bütünden sıyırmış <strong>ve</strong>tanıtmıŞ olduğu araştırma problemini, aynntılı olarak açıklamış mıdır? Bu amaçla,problemi etkilediği kabul edilen başlıca değişkenleri saymış, tanımlamış, aralarındakiilişileri belirtmiş midir?
BİLİMSEL ARAŞTıRMALARıN DEGERLENDtRİLMESİ İÇİN BİR ÖNER İ 16920. Literatürü Tarama: Araştırma problemini (konusunu) iradenin bu üçaşamasında, ilgili kaynaklarlD (bibliyografyanlD) 'taranması önemli bir yertutar. Bu işlem, eğer konuyla ilgil dokümanlar çok fazla ise, "Giriş~de değil de, ayn birbölümde yapılmış olabilir. Yazar bu taramayı yapmış mıdır? Araştırma probleminin ozamana kadar hangi yönlerden incelendiğini, bilimin bu konunun izahı bakımından hangidüzeye eriştiğini, problemin anlaşılması <strong>ve</strong> çözümü bakımından hangi yeni araştırmalaraihtiyaç olduğunu belirlemiş midir?21. Temel Eserlere Ulaşma: Literatürün (bibliyografyanın) taranmasındanamaç, yalnızca araştırma problemini ifade eunek <strong>ve</strong> tanımlamaktır. Yazar bu kritereuymuş mudur? Kaynakları (bibliyografyayı, literatürü) oluşturan temel eserlereulaşabilmiş midir? Bunları, araştırma problemine yakınlıklarına <strong>ve</strong> önem derecelerinegöre tanıunakta mıdır?22. Araştırma Konusunun Orijinalliği: Araştırmanın konusu orijinal<strong>ve</strong> üzerinde araştırma yapmaya değer bir konu mudur?23. Araştırma / Araştırmacı Uyumu: Araştırmanın konusu; yazarınuzmanlığı, statüsü <strong>ve</strong> bilimsel kapasitesi ile uyumlu mudur?Araştırmanın Amacı -24. AraştırmanID AmacIDID Ayrıca <strong>ve</strong> 'Açıkça Belirtilmesi:Araştırmanın amacı (<strong>ve</strong>ya amaçları), iyi ortaya konmuş bir problemin ifadesinde zatenmevcut olmakla beraber, soru cümleleri <strong>ve</strong>ya hipotezler şeklinde, aynca <strong>ve</strong> açık-seçikolarak açıklanmasında fayda vardır. Yazar bu açıklamayı yapmış mıdır?AraştırmanınÖnemi2S. AraştırmanID Öneminin AyrıcaBelirtilmesi: <strong>Bir</strong> araştırmanınönemi, o araştırmanın belli bir alandaki "araştırma eksikliği"ni <strong>ve</strong>ya "bilimsel araştırmaboşluğu"nu giderip gidermediğini irade eder. Araştırmanın önemi, doğrudan <strong>ve</strong> dolaylıolarak, problem kısmında da açıklanmış olabilir. Ancak aynca belirtilmesi daha yerindeolur. Yazar bu konudaki düşüncelerini aynca belirtmiş midir?26. AraştırmanID Önemi (FaydalarlD Belirtilmesi): Yaz ar,araştırmasında sunduğu bilgilerin hangi teorik <strong>ve</strong>ya pratik sorunlarlD çözümünde <strong>ve</strong>nasıl kullanılabileceğini açıklamış mıdır?AraştırmanIDVarsayımları27. Rksiksiz Belirtilmesi: Her araştırma -deneyle kanıtlanmamış olmaklaberaber, kanıtlanmış gibi doğru olduğu kabul edilen hüküm anlamında- varsayımlaradayanır. Bunlar araştırma problemi, araştırmaya getirilen sınırlamalar, araştırma metodu<strong>ve</strong> araştırmanın dayandığı teorilerle ilgili olabilir. Araştırma sonuçlarının geçerliliği,konulan varsayımların geçerliliğine bağlı olduğuna göre, yazar; araştırmasının dayandığıvarsayımları açıkça beliruniş midir? Eğer iffıde eunişse, bunlann dışında, açıkçabeliruneyi ihmal ettiği başka varsayımlar var mıdır?
170 elHANDVRAAraştırmaya Getirilen Sınırlamalar28- Sanırlamaların Belirtilmesi: Araştırmaya getirilen sınırlamalar,araştırmacının yerine getirilmesi mümkün olup da yapmadığı <strong>ve</strong>ya vazgeçmek zorundakaldığı hususları kapsar. Bu sınırlamalar; araştırmacının yetenek <strong>ve</strong> olanaklarından,problem alanından, araştırma amaçlarından, dokümanlardan, metodolojik <strong>ve</strong> benzerifaktörlerden kaynaklanabilir. Araştırma sonuçlarının doğruluğunu <strong>ve</strong> geçerliliğinikesinlikle belirlediğinden, yazar; araştırmasına getirdiği sınırlamaları açıkça ifadeetmiş midir?29. Sınırlamaların Sebepleri: Yazar araştırmasına getirdiği sınırlamalarınsebep <strong>ve</strong> dayanaklarını açıklamış mıdır? Bu sebep <strong>ve</strong> dayanaklar akla <strong>ve</strong>gerçekıere uygun mudur?TanımlarAraştırma dili terimlere dayanır. Okuyucu ile iyi bir iletişim kurulmasıbakımından, araştırma konusuyla yakından ilgili olan terimlerin özenle seçilerektanımlanması gerekir.30. Uygun Terimlerin Tanımlanması: Yazar "konuya aşina "birokuyucunun, araştırmacının arzu ettiği şekilde anlamama olasılığı olan" terimleritanımlamış mıdır?31- Terimlerin Yerli Yerinde Tanımlanması: Bu terimlerden"okuyucuya araştırma hakkında genel bir fikir kazandıracak olanlar'ı "Giriş" kısmında,diğerlerini metinde ilk geçtikleri yerde tanımlamışmıdır?AraştırmananPlanı32- Araştırmanın Plananan Ana Çizgileriyle Verilmesi: Yazar,problemi o şekilde ortaya koymalı ki "Giriş" kısmı sona ererken, araştırmanın başlıcabölümleri de kendiliğinden ortaya çıkmalıdır. O halde yazar, araştırmasının "Geliştirme"kısmınının ana bölümlerini gösteren özet bir plana yer <strong>ve</strong>rmiş midir?AraştırmaMetodu33- Araştırma Metodunun Açıklanması: Araştırmanın metod bölümündeaiaşurma yöntemi, başka bir araştırmacının aynı çalİşmayı yapabilmesine imkan <strong>ve</strong>recekkapsamda <strong>ve</strong> yeterli ayrınuyla açıklanmalıdır. Aksi halde okuyucunun bulgu, yorum <strong>ve</strong>sonuçları değerlendirmesison derece zorlaşır. Y37N bu şartı yerine getirmiş midir?34- Tekniklerin Açıklanmasında Ölçülü Olma: Yazar kullandığıtekniklerden herkesçe bilinenler için kısa, buna karşılık yeni geliştirilen <strong>ve</strong>ya oaraştırmaya özgü olan teknikler hakkında daha ayrıntılı açıklamalar yapmış mıdır?35- Açıklamaların Yerli Yerinde Yapılması: Eğer <strong>ve</strong>rilecek bilgiler fazladeğilse. metodla ilgili bilgilere "Giriş" bölümünde yer <strong>ve</strong>rmelidir. Kapsamlı çalışmalarda<strong>ve</strong> araştırmanın tamamı için geçerli olmayan teknikler söz konusu olduğu zaman,
BİLıMSEL ARAŞTıRMALARıN DEGERLENDİRıLMESı ıçİN BıRöNERı 171metodolojik açıklamalar altbölümlerde yeri geldikçe yapılabilir. Yazar, çalışmasındabu hususları göz önÜlle almış mıdır?Araştırma<strong>Model</strong>i36- tki<strong>Model</strong>den <strong>Bir</strong>inin Kurulması: Araştırma modeli; genelolarak,araştırma amacına uygun <strong>ve</strong> ekonomik bir süreç içinde, <strong>ve</strong>rilerin toplanmasını <strong>ve</strong>analizini mümkün kılan şartlar bütünüdür. Yazar; eğer mevcut durumu aynen tasviretmeyi amaçlıyorsa "tarama modeli", bir hipotezin sınanmasını amaçlıyorsa "denememodeli" kurmuş mudur?Kitle <strong>ve</strong> Örnek (Evren <strong>ve</strong> Örneklem)37- Ankette Kitle <strong>ve</strong> ÖrneAin Tamtılması: Bazı araştırmalar belli birkitleye (nüfus, popü1asyon, evren) geneliemek üzere, bu kitleden seçilen gruplar(küçültülmüş model, örnek, örneklem) üzerinde yapılır. Eğer yazar bu yola gitmişse,araştırmanın ilgili olduğu kitle ile üzerinde çalıştığı örneAi, başlıca özellikleri itibariyletanıtmış mıdır?Veriler <strong>ve</strong> Toplanması38- Veri Kaynaklarının <strong>ve</strong> Geçerliliklerinin Belirtilmesi: Araştırmaamaçlarına uygun şekilde toplanan ilk bilgiler, "işlenmemiş <strong>ve</strong>riler" (ham <strong>ve</strong>riler) adınıalır <strong>ve</strong> araştırmanın <strong>ve</strong>rilerini oluşturur. Yazar bu <strong>ve</strong>rilerin hangi kaynaklardan, hangi.tekniklerle, kimler tarafından <strong>ve</strong> ne zaman toplandığını, bunların geçerlilik <strong>ve</strong>gü<strong>ve</strong>nilirlik derecelerini belirtmiş midir? .Verileri Analiz <strong>ve</strong> Yorumlama Teknikleri39- Verileri Analiz <strong>ve</strong> Yorum Tekniklerinin Açıklanması:Toplandıkları şekliyle fazla bir anlam ifade etmeyen ham <strong>ve</strong>rilerin, belli tekniklerleişlenerek, analiz edilmeleri <strong>ve</strong> yorumlanmaları gerekir. Yazaradı geçen analiz <strong>ve</strong> yorumişlemlerini harigi tekniklerle <strong>ve</strong> nasıl yapacağını ayrıca açıklamış mıdır?40- Teknikleri Seçme Gerekçelerinin Açıklanması: Yazar kullandığıtekniklerin seçilme gerekçelerini <strong>ve</strong> yaptığı kontrolleri açıklamış mıdır?Araştırmanın Bulguları <strong>ve</strong> Yorumlar41- Ham Verilerden Bulgulara Ulaşma: Yazar, ham <strong>ve</strong>rileri çeşitlitekniklerle analiz ederek bazı bulgulara ulaşmış mıdır?42- Bulguları Yorumlarda Kullanma: Elde ettiği bulguları, araştırmakonusuyla ilgili olarak açtığı tartışmada (yaptığı yorumda) kanıt olarak kullanmış mıdır? .43- Bulguları Çözüm Amacıyla Kullanma: Bulguları, çeşitli bakışaçılarından değerlendirerek, araştırma probleminin çözümü amacıyla yorumlamış mıdır?44- Bulgularla Literatür <strong>ve</strong> Konu Arasında tlişki Kurma: Yazar,bulguları yorumlarken, problem bölümünde <strong>ve</strong>rilen kaynaklarla (ilgili dokümanlarla)
172 ctHAN DURA".'ilişki kurmuş mudur? Bulguları, ön.ceden irade ettiği hipotez ışığında yorumlamışmıdıı145. Bulgular Karşısında Tarafsız Tutum: Genellikle insan, beklentilerineuygun bulguları daha kolay benimser; beklemediği bulguları ise çok defa küçümser <strong>ve</strong>yayorumlamaktan kaçınır. Araştırmacı böyle bir hataya düşmeyerek, elde ettiği bulguları .oldultu gibi kabullenmiş <strong>ve</strong> savunmuş mudur?46-' Bulgularla Yorumların. <strong>Bir</strong>birnnden Ayırt Edilmesi: Yazarbulgularla yorumların birbirinden ayırt edilmesine özen göstermiş midir?.-47. Bulgu <strong>ve</strong> Yorumlar (Amaçlarla Uyumlu BÖlümler): Bulgular <strong>ve</strong>yorumlar, her zaman bu ad <strong>ve</strong>ya' adlar alunda <strong>ve</strong>rilmeyebilir. Gerekli görüldüğünde konubaşlıkları da kullanılabilir. Eğer yazar böyle bir bölümleme yolunu seçmişse. araştırmaamaçları ile bağlanu kurarak, her amaç <strong>ve</strong>ya amaçlar grubu için uygun bölümler<strong>ve</strong>ya kesimler tahsis etmiş midir?,Sonuç48- Sonuçta Özet, Hüküm <strong>ve</strong> Önerilerin Bulunması: Araştırmanınçeşitli kısımlarında <strong>ve</strong>rilen ayrıntılı bilgiler, "Sonuç" kısmında bütünleştirilmiş,özetlenmiş <strong>ve</strong> belli bir neticeye bağlanmış mıdır?49- Sonucun Araştırma Hakkında Genel <strong>Bir</strong> Fikir Vermesi: Sadece"Sonuç" kısmı okunsa bile, araşurmanın bütünü hakkında genel bir fikir sahibiolunabilmekte midir?Özet50- Araştırmanın Özetlenmesi: tyi yazılmış bir "Sonuç" kısmında "Özet","Hüküm" <strong>ve</strong> "Öneriler"e yer <strong>ve</strong>rmek gerekir. Yazar, araştırmasının "Sonuç" kısmına kadar<strong>ve</strong>rdiği bilgileri, ana hatlarıyla özetlemiş midir?51- Özette Araştırmanın Başlıca Elemanlarına Yer Verilmesi:Araşurmacı yaptığı özette problem, amaç, sınırlama, metod <strong>ve</strong> ana bulgulara yer <strong>ve</strong>rmişmidir?Hüküm52- Araştırma Probleminin <strong>Bir</strong> Sonuca Bağlanması: Yazar,"araştırmasının neleri gerçekleştirdiği" sorusuna yanıt <strong>ve</strong>rmiş midir? Son sözünüsöylemiş midir? Başka bir deyişle bir "kapalı sonuç"a ulaşmış, araştırmanın "Giriş"kısmında belirttiği problemi sonuca bağlamış, tartışmayı bir anlamda kapatmış mıdır?53- Hükmün tradesinde Üç Koşula Uygunluk: Sonucun "Hüküm"kısmında üç hususa dikkat etmelidir: <strong>Bir</strong>incisi, varılan sonuç açık <strong>ve</strong> seçik bir şekildeifade edilmeli, belirsiz olmamalıdır. İkincisi, konu baş~a bir biçim altında yenidenişlenmemeli, yeniden aynnulı olarakele alınmamalıdır. Uçüncüsü, probleme getirilenÇöznın ilk kez "Sonuç" kısmında kendini göstermemelidir. Araştırmacı bu hususlarauyınuş mudur?
BİLtMSEL ARAŞTIRMAL~IN DEGERLENDİRtLMESt tçıN BİR ÖNERt 173Öneriler54- ProbIeme <strong>Bir</strong> Çözüm Önerisi Getirilmesi: Yazar, probleme bir"çözüm önerisi" getirmiş midir? Başka bir deyişle, araştırma bulgularının kullanılmasıylayani bulguların <strong>ve</strong> hükmün, teoride <strong>ve</strong> pratikte ne gibi deAişiklikler gerektirdi~iyleilgili öneriler ileri sürmüş müqür?55- Yeni Araştırma Alanlarına Dikkat Çekilmesi: En kaliteliaraştırmalar, çözdü~ünden çok, yeni problemler keşfeden araştırmalardır. O halde yazar,yaptl~1 araştırma nedeniyle önem kazanan yeni araştırma alanlarıyla ilgili önerilerileri sürmüş müdür? Başka bir deyişle bir "açık sonuc"a ulaşmış mıdır? Araştırmakonusunun yeni bir cephesini ışı~a çıkarmış, farklı <strong>ve</strong>ya yepyeni bir problem e dikkatçekmiş midir?56- Önerilerin Araştırma Bulgularına Dayanması: Yazarın yaptl~ı tümöneriler, araştırma bulgularına mı dayanmaktadır? Sadece onlardan mı kuv<strong>ve</strong>t almaktadır?c) SON KısıMAraştırmayı tamamlayıcı bir fonksiyonu olan "Son Kısım" genellikle ekler,bibliyografya <strong>ve</strong> indeksten (K,R) oluşur.Ekler57- Eklerin Kurallara Uygun Olarak Düzenlenmesi: Araştırmanın anakısımlarında <strong>ve</strong>rilmesi, araştırma metninin akışını <strong>ve</strong> bütünlü~ünü bozacak, okuyucunundikkatini dağıunası muhtemel uzun <strong>ve</strong> ayrıntılı tablolar, büyük şema <strong>ve</strong> belgeler, anketformları, çok uzun alıntılar <strong>ve</strong> metodolojik açıklamalar gibi bilgi <strong>ve</strong> dokümanlann"Ekler" başlı~ı altında araştırmanın son kısmına konması 'gerekir .. Yazar bu kuralauymuş mudur?'58- Eklerin Sınıflandırılması: Ekler sayıca çok ise, türüne göresınıflanmış <strong>ve</strong> her ek bir harf <strong>ve</strong>ya numara ile gösterilmiş midir?Bibliyografya59- Yeterli Ölçüde Yabancı Kaynak Bulunması: Bibliyografyada araştırmaalanının gerektirdiği ölçüde yabancı kaynak bulunmakta mıdır?60- Bibliyografya Metninin Kurallara Uygun Yazılması: Bibliyografya (Yararlanılan Kaynaklar, Kaynakça), araştırmanın bir yapıt olarak oluşturuluptamamlanması sırasında faydalanılmış tüm kaynakların, yazarların soyadına göre alfabetikbir sıra içinde gösterildiği bir metindir. Yazar, araştırmasının <strong>ve</strong>ya kısım kısım herb(lIümün sonunda (K,R) bu metne yer <strong>ve</strong>rmiş midir?•61- Bibliyografyada Yararlanılan Kaynakların Bulunması: Prensipolarak, araştırmanın metninde dipnotları yoluyla atıfta bulunulmuş bütün yazılıdokümanların bibliyografyada yer alması gerekir. Aıİcak atıf yapılmamış oltnakla beraber,
174 eİHANDURAistifade edilmiş olan genel bilgi kitaplarına da bibliyografyada yer <strong>ve</strong>rilebilir. Yazar buesasa uymuş mudur?62. Bibliyografyanın Bölümlenmesi: Yararlanılan kaynaklann çok olmasıhalinde bibliyografya kendi içinde, kaynakların türüne göre bir bölümlemeye tabitutulabilir (K,R). Yazar bu yola gitmişse, yaptığı bölümleme makul mudur?Dizin63. Araştırmada <strong>Bir</strong> Dizine Yer Verilmesi: Dizin (İndeks) araştırmadageçen terim, kişi <strong>ve</strong>ya yer adları ile araştırmada açıklandıkları sayfa numaralarının alt altaalfabetik bir sıra içinde gösterildiği bir metindir. Yazar, araştırmasında (K,R) dizine yer<strong>ve</strong>rmiş midir?GENEL İÇERİK ŞARTLARIDenge <strong>ve</strong> Tutarlılık64- Araştırmada Özle Ayrıntı Arasında D~nge,SaAlanmasl: Araştırmadengeli midir? Başka bir deyişle yazar, araştırmanın özü ile aynntıları arasında optimumbir dengeyi sağlayabilmiş midir? Araştırmanın çeşitli bölümlerinde yer alan aynntılıaçıklamaları, nisbi önemlerine göre yap.mış mıdır?65- Bölümlerin Planlı Kaleme Alınması: Yazar araştırmanın bölüm,kesim vc paragraflarını kaleme alırken, bunların her birinde "Giriş - Geliştirme - Sonuç"şemasını izlemiş midir? Kendi başına bir bütün sayılabilecek her metin parçası, mantıklı,bilimsel <strong>ve</strong> sistemli bir yapıya sahip midir?66- Araştırma Konusuyla İçerik Arasında Uyum: Yazar araştırmaproblemini incelcrken, konunun birlik <strong>ve</strong> bütünlüAünü muhafaza edebiimiş midir?Başka bir deyişle "Giriş" <strong>ve</strong> "Metod" bölümlerinde belirttiği konu, amaç, varsayımlar,sınırlamalar, tanımlar <strong>ve</strong> plana, araştırma tcknikierine sadık kalmış mıdır? Kısacası,"Giriş" kısmında angaje olduAu "konuyu, yalnız konuyu, bütün konuyu" etüd etmişmidir?67- "Geliştirme" Kısmının Bölümlenmesinde Tutarlılık:Araştırmanın "Geliştirmc" kısmının bölümlere ayrılışı, tekrarlara meydan<strong>ve</strong>rmeyecek şekilde gayet net <strong>ve</strong> bölümler birbirinden farklı karakterde midir? Ne fazla neeksik bir bölüm.yok mudur?68- Başlıklarla Metin Arasında Uyum: Araştırmada kullanılan başlıklarlao başlıkların kapsadığı metinlerin içeriği arasında uyum var mıdır?69- Paragrafıarın Kurallara Uygun Olarak Açılması: Her araştırmametni, kendi başına bir bütün olan paragrafıardan oluşur. Her paragrafta bir esasdüşünce geliştirilmelidir. <strong>Bir</strong> paragraf tek başına okunsa bile, doyurucu bir anlam iradeeder. Yll7.ar,paragraflarda bu esaslara uymuş mudur?70- Anlatırnda Düzenli <strong>ve</strong> Akıcı <strong>Bir</strong> Muhakeme: Araştırma boyuncamantıki bir sıra içinde düzenli <strong>ve</strong> akıcı bir muhakeme yapılmalıdır. Öyleki her
BhJMSEL ARAŞTıRMALARıN DEGERLENDİRlLMESt tç~ BİR ÖNERt 175muhakeme sonunda ulaşılan sonuç, gayet net olarak kendiliğinden ortaya çıkmalıdır.Yazar bu hususta başarı göstermiş midir?Bağımsız Yorum <strong>ve</strong> Yargı71- Okuyucuya Bağımsız Yorum <strong>ve</strong> Yargı Olanağı: Yazar,araştırmanın içeriğini oluşturan bilgilerle, okuyucuya bağımsız yorum <strong>ve</strong> yargıdabulunma olanağı sağlamış mıdır?Özgün Katkılarda Açıklık72- Yorum, Yargı <strong>ve</strong> Önerilerin İfadesinde Açıklık: Araştırmacıkendi yorum, yargı <strong>ve</strong> önerilerini, araştırmasında açık <strong>ve</strong> seçik olarak ifMe etmiş midir?Anlatırnda Açıklık <strong>ve</strong> Akıcılık73- Anlatırnda İyi, Doğru <strong>ve</strong> Akıcı <strong>Bir</strong> Türkçe Kullanılması: B iraraştırmanın amacına ulaşmasında, kullanılan Türkçe <strong>ve</strong> üsırıbun da önemli bir payıvardır. Üsırıbun seçiminde hitab edilen kitle <strong>ve</strong> iletilecek mesaj göz önüne alınmalıdır.Anlatım açık, sade <strong>ve</strong> akıcı olmalıdır. Metin uzun, süslü <strong>ve</strong> dolambaçlı anlatımdan uzak;cümleler, paragraflar, kesimler birbirine doğal, mantıklı <strong>ve</strong> yumuşak bir şekildebağlanmış olmalıdır. Yazann anlatımı bu açılardan yeterli midir?Alıntılar <strong>ve</strong> Dipnotlar74- Alıntıların Yalnızca İki Amaçla Yapılması: Alıntılar ikifonksiyon için kullanılır. <strong>Bir</strong>incisi "başka bir yazarın düşüncesini açıklarken kanıt <strong>ve</strong>destek olarak kullanma", ikincisi "araştırmacının kendi düşüncesini anlatmak <strong>ve</strong>güçlendirmek için, başka bir yazarın tanınmış <strong>ve</strong>ya anlatım glicü yüksek bir ifadesinikullanma"dır. Yazar, alıntılar yapmışsa, bunları sadece bu iki amaçla mı yapmıştır?75- Alıntıların Kısa <strong>ve</strong> Aslına Uygun Olması: Alıntılar kısa olmalı,bir değişikliğe uğratılmadan yapılmalıdır. Alıntıya, aktanldığı kaynağın bütünü içinde <strong>ve</strong>yazarının anladığı şekilde anlam <strong>ve</strong>rmelidir. Yazar bu hususlarda özen göstermiş midir?76- Dipnotların Orijinal <strong>ve</strong> İlgi Çekici Olması: Dipnotlardaherkesin bildiği, harcialem (beylik) bilgi, konu <strong>ve</strong> malzeme için kaynak gösterilmez.Dipnotlarda yer alan kaynakların yeni, orijinal <strong>ve</strong> ilgi çekici bilgi, düşünce, görüş <strong>ve</strong>dokümanlarla ilgili olması gerekir. Yazar bu noktaya dikkat etmiş midir?II. ARAŞTıRMANıN BİÇİMİAraştırmada yer alan bilgilerin sunuluşundaki şekil, sıra <strong>ve</strong> düzen oaraştırmanın biçimini oluşturur.DÖRT BİçİM ŞARTı<strong>Bir</strong> araştırmanın biçim bakımından başarılı sayılabilmesi için, öncelikle, aşağıdakidört soruya olumlu yanıt alınması gerekir.
176 ctHANOURA77- Biçimin Sade <strong>ve</strong> Kolay Anlaşılır Olması: Araştırmanın biçimi sade<strong>ve</strong> anlaşılır nitelikte midir? Başka bir deyişle, araştırmanın biçimi; yalın, gereksizkarmaşa <strong>ve</strong> s!islemedt?n uzak mıdır?78- Biçimin Mantıklı Olması: Araştırmanın biçimi mantlAa uygunmuduı1 Başka bir deyişle, araşurmada sunulan bilgilerin birbiri ardınca sıralanışının akla<strong>ve</strong> bilimsel gerçekıere uygun bir temeli, sebepleri var mıdır? Araştırmanın "geliştirme"kısmının başlıca bölilmierinin sırası, araştırmanın konusuna, amaçlarına uygun olarakbelirlenmiş midir?79- Biçimin Estetik Olması: Araştırmanın (R) biçiminde denge <strong>ve</strong>simetri gözetilmiş midir? Başka bir deyişle araştırma metni daktilo edilirken; bilgilerin,yazı alanı ortalanarak<strong>ve</strong> belli aralıklarla sayfaya yerleştirilmesine özen gösterilmiş midir?Böylece metne hem estetik bir görünüm, hem de kolayca anlaşılabilme özelliğikazandınlmış mıdır?80- Biçimin Homojen Olması: Araştırmanın biçiminde homojenlik varmıdır? Başka bir deyişle doğruluk <strong>ve</strong>ya uygunluk derecesi ne olursa olsun, kaynakgösterme (dipnotlar), başlık biçimleri, tablo <strong>ve</strong> şekiller, sayfa düzeni, satır aralıkları, ...<strong>ve</strong> benzeri hususlarda kullanılmış bir kalıp, araştırmanın her yerinde hep aynı mıdır?ntGERHUSUSLAR81- Sayfalarm Numaralandırdması: Araştırmanın (R) başına <strong>ve</strong> sonunakonacak boş sayfalar hariç, çalışmanın her sayfasına bir numara <strong>ve</strong>rilmiş midir?Araştırmanın ön kısmı romen rakamlarıyla, diğer kısımları normal rakamlarlanwnaralandınlmış mıdır?82. "Geliştirme" Kısmının Bölümlenmesi (Rahat İzleme):Araştırman-ın geliştirme kısmı yeterli ölçüde bölümlere <strong>ve</strong> alt bölümlere ayrılmışmıdır? Okuyucu bu bölümleme sayesinde konuyu rahat izyelebilmekte <strong>ve</strong> herhangi birbilgiyi kolayca bulabilmekte midir?83- Bölüm <strong>ve</strong> AIt-Bölümlerin <strong>Bir</strong>birinden Ayrılması: Araştırmada(K,R) altbölilmleri kapsayan ana bölümlere ayrı bir sayfada başlanmakta mıdır? <strong>Bir</strong>altbölilm bitirilip diğerine geçilirken, birkaç geniş satır aralığı bırakılmış mıdır? Herbölümün ilk paragrafı, başlıktan sonra uygun genişlikte bir aralık bırakılarak başlatılmışmıdır?84- Satır Aralıkları <strong>ve</strong> Puntolar (Kurallara Uygunluk): <strong>Bir</strong>araştırmada (R) belli yerlerde belli satır aralıkları <strong>ve</strong>ya puntolar kullanılır. Yazar,araşurmasını normal satır aralığıyla daktilo etmiş midir? Uzun alıntılarda, dipnotlarda,tablo <strong>ve</strong> şekillerde, eklerde <strong>ve</strong> bibliyografyada <strong>ve</strong> benzeri durumlarda sıkışık satıraralıkları <strong>ve</strong>ya küçük puntolar kullanmış mıdır? Altbölümleri birbirinden ayırırken,geniş satır aralıkları kullanmış mıdır?85- Bölümlernede Sambolleme Sistemi (Tutarlılık): <strong>Bir</strong> araştırmanınbölüm <strong>ve</strong> aItbölümlerinin başlıklarına genellikle semboller (numara, harf) <strong>ve</strong>rilir. E~eryazar bu yola gitmişse, kullandığı sembollerne sistemi kendi içinde uyumlu <strong>ve</strong>
BttJMSEl ARAŞTıRMALARıN DEGERLENDtRIlMESIIÇIN BIR ÖNERI 177hatasız mıdır? Okuyucunun, araştırmanın akışını rahatça izlemesini sağlayabilmektemidir?86- Alıntıları Metinden Ayırma <strong>ve</strong> Kaynak Gösterme: Yazar, yaptığıalıntıları tırnak içine almış, kaynağını belirtmiş midir?87- Kaynaklara Göndermede Standartlık: Yazar, araştırma metnindekaynaklara gönderme yaparken, genellikle kabul görmüş kalıplara uymuş mudur?88- Araştırma Metninde Matbu Hatasızlık: Yazar, araştırma metnininaşın ölçüde basım hatalarıyla yüklü olarak çoğaltılmasını önlemiş midir?III. TOPLUDEGERLENDİRME89- Araştırmanın Orijinalliği: Araştırma orijinal midir? Başka bir deyişleilgili bulunduğu bilim alanına bir yenilik getirmiş midir? O zamana kadar bilinmeyenşeylerden söz etmiş <strong>ve</strong>ya bilinenleri aydınlatmış ya da geliştirmiş midir? Ait bulunduğubilim dalına katkıda bulunan, insanlığın <strong>ve</strong>ya ulusun göneneini artırma yolundakullanılabilecek bir araşurma mıdır?90- Araştırmanın <strong>Bilimsel</strong>liği: Yazar; bulunduğu statünün gerektirdiğiölçüde, bir araştırmacının sahip olması gereken temel özelliklere sahip midir?<strong>Bilimsel</strong> araştırma metodunu bilmektc midir? Yaptığı araştırmayla ilgili alandayeterli bilgi birikimine sahip midir?91- Araştırmacının <strong>Bilimsel</strong> Ahlakı: <strong>Bir</strong> araştırmada ilk uyulacak prensip,gerçeğe sadık kalmaktır. Araştırmacı yalnızca bilimsel gerçeği bulmayayönelmeli, bunun dışında bir amaç <strong>ve</strong> menfaat gütmemeli, kişiliğinden hiç- birfed8karlıkta bulunmamış olmalıdır; kısacası dürüst olmalıdır. Yazar bu prensibe uymuşmudur?
178e1HANDURA1)2)3)4)5), ,6)7)8)9)10)ıı)12)BİLİMSEL ARAŞTIRMA PUANLAMA FORMUBu fonn aşağıdaki esaslara uyularak kul~anılmalıdır.Ölçütler hakkında aynntılı bilgi edinmek için, ölçütün numarası yukardakimodelde bulunmalı <strong>ve</strong> orada yapılan açıklamalar okunmalıdır.Değerlendirilecek araştınna; puanlamaya geçilmeden önce, ölçütler açısından iyiceincelenip eleştirilmeli, gerekli notlar alınmalı, araştınna hakkında her bakımdanyeterli bir fıkir sahibi olunmalıdırAraştınnanın değerlendirilmesi için,-önce puan sü~unu doldurulacak, sonra ağırlıklıpuanlar sütunu doldurulacaktır.Tablonunu puan başlıklı ikinci sütununda ölçüt için düşünülen değerlendinnelergösterilmiştir. Buna göre O zayıf, 2 orta, 3 iyi, 4 pekiyi derecelerinikarşılamaktadır: Araştırma ilgili ölçüt bakımından hangi derece iledeğerlendirilmişse, o rakam daire içine alınmalıdır. "Kitap, makale <strong>ve</strong> diğeraraştınnalar" şeklinde tür farklılığından dolayı bir ölçütün uygulanması olanaksızise, araştırma o ölçüt bakımından 4 puvan olarak değerlcn-dirilmelidir.Ağırlıklı puan sütunu, her ölçüt için takdir edilen <strong>ve</strong> daire içine alınan rakam"ağİrlık" rakamı ile çarpılarak doldurulacaktır. örneğin 04 numaralı ölçüt için<strong>ve</strong>rilen puvan 4 ise, ağırlık 3 olduğuna göre, ağırlıklı puvan (4x3), yani 12olacaktır.<strong>Bir</strong> araştırmanın başarılı sayılabilmesi için, içerik puanı (İ), biçim puanı (B) <strong>ve</strong>toplu değerlendinne puanından (T) herbirinin, en az minimum başarı notuna (M)eşit olması gerekir.İçerik puanı (1) içerik ölçütlerinin, biçim puanı biçim ölçütlerinin, topludeğerlendirme puanı toplu değerlendirme ölçütlerinin ağırlıklı puanlarıtoplamlannın, ilgili sütunda gösterilen kat"ayılarla çarpımına eşittir.İçerik, biçim <strong>ve</strong> toplu değerlendinnenin her biri bakımından minimum başarınotu (M), araştınna raporu için 60, yüksek lisans tezi için 65, doktora tezi için75, doçentlik çalışması <strong>ve</strong> diğerleri için 80'dir. Buna göre, eğer değerlendirilençalışma bir doktora tezi ise, t, B <strong>ve</strong> T puanlarından her birinin en az 75 olmasıgerekir.Genel başarı notu (G) şu işlem yapılarak bulunur: (5İ + 2B + 3T) 110.örneğin bir doktora tezinin değerlendirilmesi sonucunda İ puanı n, B puanı 95, Tpuanı 80 olarak hesaplanmışsa, genel başarı notu (G), (5xn + 2x95 + 3x80) i Loyani 79 olacaktır. '•<strong>Bir</strong>. araştınnanın başanlı sayılması, gerekli görülen düzeltmelerin' yapılmasının,araştınnacıdan istenmesini engeııemez.Araştırmacının statüsü lisans öğrencisi, yüksek lisans öğrencisi, doktoraöğrencisi, araştırma görevlisi, yardımcı doçent, profesör <strong>ve</strong>ya başka türden birstatü; araştırma türü, kitap, makale, yüksek lisans <strong>ve</strong>ya doktora tezi, araştınnaraporu ya da başka türden bir araştırma şeklinde doldurulmalıdır.Açıklama kısmında araştırmacının <strong>ve</strong> araştırmanın adı belirtilmeli; <strong>ve</strong>rileniçerik, biçim, toplu değerlendinne puanlan <strong>ve</strong> genel başarı notu rakam <strong>ve</strong> yazıileyazılmalı <strong>ve</strong> "başarılı <strong>ve</strong>ya başarısız" şeklinde olmak üzere vanlan sonuç ifadeedilmelidir. Değerlendinneci bu kısma, uygun gördüğü başka hususları dakaydedebilir.
BİLİMSEL ARAŞTıRMALARıN DEGERLEND1RİLMESİ İÇİN BİR ÖNERI 179ARAŞTIRMA HAKKINDA BİLGİLERAraştırmacının Adı Soyadı: .Araştırmanın Başlığı: .Araştırmacının Statüsü : Araştırmanın Türü : .PUANLAMATABLOSUÖLÇÜTLER Puan Ağırlık Ağırlıklı Puanı. ARAŞTıRMANıN iÇERİGİ'AraştırmanınYapısı01. üçlü ana yapıya uygunluk 0234a) Ön Kısım02. Ön kısmın kalıba uygunluğu 023403. Başlık sayfasının kalıba uygunluğu 0234 104. Araştırmanın adı : yeterlilik 0234 305. Araştırmanın adı : Sözcüklerin dizilişi 0234 206. Araştırmacının kimliğinin belirtilmesi 0234 107. Araştırmanın türünün belirtilmesi 0234 1.08. Yayınlandığı kent, kurum <strong>ve</strong> tarihin belirtilmesi 0234 109. Önsöz : Kurallara uygunluğu 0234 210. ÖUsöz : Kent, tarih <strong>ve</strong> yazar adı 023411. Kısaltınalar listesi : Kurallara uygunluğu 023412. Tablolar listesi : Kurallara uygunluğu 023413. Içindekiler: Kurallara uygunluğu 023414. ıçindekiler: Başlıklar arası görünüm farklılığı 0234b) Ana Bölümler15. "Dörtlü model"e uygunluk 0234 4GıRIş16. "Giriş" kalıbına uygunluk 0234 317. Araştırma problemi: Bütünleştirme 0234 418. Araştırma problemi: Sıyırıp çıkarma 0234 219. Araştırma problemi: Ayrıntılı açıklama 0234 320. Araştırma problemi: Literatürü tarama 0234 521. Araştırma problemi: Temel eserlere ulaşma 0234 722. Araştırma konusunun orijinalliği 0234 5
180 eİHANDURA23. AraJitırma / Araştırmacı uyumu24. AraJitırmanın amacı: Ayrıca <strong>ve</strong> açıkça belirtilmesi25. AraJitırmanın önemi: Ayrıca belirtilmesi ,26. AraJitırmanın önemi: Faydaların belirtilmesi27. AraJitırmanın varsayımları: Eksiksiz belirtilmesi28. Araştırmaya getirilen sınırlamalar: Belirtilmesi29. AraJitırmaya getirilen sınırlamalar: Sebepleri30. Tanımlar: Uygun terimlerin tanımlanması\3 ı. Tanımlar: Terimlerin yerli yerinde tanımlanması32. AraJitırmanın planı: Ana çizgilerle <strong>ve</strong>rilmesiARAŞTIRMA METODU0234023402340234023402340234023402340234223423322433.AraJitırma metodunun açıklanması O 2 3 434.Tekniklerin açıklanmasında ölçülü olma O 2 3 435. Açıklamaların yerli yerinde yapılması O 2 3 436. tki modelden birinin kurulması O 2 3 437. Ankette kitle <strong>ve</strong> örneğin tanıtılması O 2 3 438. Veri kaynaklarının <strong>ve</strong> geçerliliklerinin belirtilmesi O 2 3 439. Verileri analiz <strong>ve</strong> yorum tekniklerinin açıklanması O 2 3 440.Tekniklerin seçme gerekçelerinin açıklanması O 2 3 4ARAŞTIRMA BULGULARI VE YORUMLAR4 ı. Ham <strong>ve</strong>rilerden bulgulara ulaJima42. Bulguları yorumlarda kullanma43. Bulguları çözüm amacıyla kullanma44. Bulgularla literatür <strong>ve</strong> konu arasında ilişki kurma45. Bulgular karşısında tarafsız tutum46. Bulgularla yorumların birbirinden ayırt edilmesi47.Bulgu <strong>ve</strong> yorumlar: Amaçlarla uyumlu bölümlemeler 023 4SONUÇ023402340234.02340234023448. Sonuçta özet, hüküm <strong>ve</strong> önerilerin bulunması O 2 3 449. Sonucun araştırma hakkında genel bir fikir <strong>ve</strong>rmesi O 2 3 4i -50. Özet: Araştırmanın özetlenmesi O 2 3 451. Özet: Başlıca elemanlara yer <strong>ve</strong>rilmesi O 2 3 452. Hüküm: AraJitırma probleminin bir sonuca bağlanmasıO 2 3 453. Hüküm: Ifadede üç koşula uygunluk O 2 3 454. öneriler: Probleme bir çözüm. önerisi getirilmesi O 2 3 455. öneriler: Yeni araştırma alanlarına dikkat çekilmesi O 2 3 456. öneriler: önerilerin araJitırma bulgularına dayanmasıO 2 3 452254454356753423 ......2343466 _
BİLıMSEL ARAŞTıRMALARıN DEGERLENDİRıLMEsı ıçİN BİR ÖNER İ ISIc) Son KısımEKLER57. Eklerin kurallara uygun olarak dUzenlenmesi58. Eklerin sınıflanmasıBlBUYOORAFYA0234023459. Yeterli ölçUde yabancı kaynak bulunması O 2 3 4 560. Bibliyografya metninin kurallara uygun yazılması O 2 3 4 261. Bibliyografyada yararlanılan kaynakların bulunmasıO 2 3 4' 462. Bibliyografyanın bölümlenmesi O 2 3 4 1DtzlN63. Araştırmada bir dizine yer <strong>ve</strong>rilmesiGenel Içerik ŞartlarıDENGE VE nrr ARLLL.LK023464. Araştırmada özle ayrıntı arasında denge sağlanması O 2 3 4 365. Bölümlerin planlı kaleme alınması O 2 3 4 666. Araştırma konusuyla içerik arasında uyum O 2 3 4 567. "Geliştirm~" kısmının bölümlenmesinde tutarlılık O 2 3 4 368. Başlıklarla metin arasında uyum O 2 3 4 369. Paragrafların kurallara uygun olarak açılması O 2 3 4 270. Anlatırnda düzenli <strong>ve</strong> akıcı bir muhakeme O 2 3 4 6BACIMSIZYORUM VE YARGı71. Okuyucuya bağımsız yorum <strong>ve</strong> yargı olanağıKATKıLARDAAÇIKUK72. Yorum, yargı <strong>ve</strong> önerilerin ifadesinde açıklıkmRKÇENlNKUlLANIMI0234023473. Anlatırnda iyi, doğru <strong>ve</strong> akıcı bir Türkçe kullanılmasıO 2 3 4 7ALlNTILARVE DIPNOTLAR74. Alıntıların yalnızca iki amaçla yapılması 0234 575. Alıntıların kısa <strong>ve</strong> aslına uygun olması 0234 476. Dipnotların orijinal <strong>ve</strong> ilgi çekici olması 0234 3II. ARAŞTıRMANıNDört Biçim ŞartıBIçIMIıÇERIK PUANı (I) .... x 0.1 -.....i77. Biçimin sade <strong>ve</strong> kolayanlaşılır olması 0234 478. Biçimin mantıklı olması 0234 679. Biçimin estetik olması 0234 480. Biçimin homojen olması 0234 524541
182 ctHANDURADığer Hususlar81. Sayfaların numaralandınlması O 2 3 4 182. "Geli~tirme" kısmının bölümlenmesi (rahat izleme) O 2 3 4 583. Bölüm <strong>ve</strong> alt-bölümlerin birbirinden ayrılması O 2 3 4 484. Satır aralıklan <strong>ve</strong> puntolar (kurallara uygunluk) O 2 3 4 385. Bölümlernede sembolleme sistemi (tutarlılık) O 2 3 4 386. Alıntıları metinden ayırma <strong>ve</strong> kaynak gösterme O 2 3 4 6.87. Kaynaklara göndermede standartlık O 2 3 4 388. Araştırma metninde matbu hatasızlık O 23 4 6BıÇIM PUANı (B)III. TOPLU DEGERLENDtRME89. Ara~tırmanın orijinalliği O 2 3 4 290. Ara~lırmanın bilimselliği O 2 3 4 391. Araştırmacının bilimsel ahilikı O 2 j 4 5TOPLU DE(;ERLENDIRME PUANı (T).... x 0.5.... x 2.5- l: x 5- B: x 2- T: x 3GENEL BAŞARI NOTU (G)= .....= ... i 10 = .....Açıklama: ..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................Değerlendirmeci İmza Tarih
Change language