kamuda denetim - Kızıltan ULUKAVAK

8Öte yandan, hemen hemen tüm denetim organlarında geçmişte veyakın tarihlere gelinceye kadar günümüzde, bir “teftiş programı” veya “turne programı” adıaltında her yıl hazırlanan programlar uyarınca periyodik olarak olağan denetimler, bir başkadeyimle “normal teftiş”ler yürütülmekteyken, son yıllarda kimi denetim organlarında sözkonusu uygulamanın terkedildiği görülmektedir.Bu uygulamaya, çok sayıda soruşturmayla meşgul olunulmasınedeniyle normal denetimlere zaman kalmaması veya yolluk ödeneğinin çok yetersiz olmasıgerekçe gösterilmektedir. Ancak, denetim organlarını, soruşturma birimi haline dönüştürenbu uygulamayla, denetimden beklenen amaçlara ulaşmaktan vazgeçildiği ve kamukurumlarının denetim işlevinin yararlarından yoksun bırakıldığı da bir gerçektir.Hele, yolluk ödeneğinin yetersizliği neden gösterilerek, denetçininöğretici ve yol gösterici olmak, ülke düzeyinde uygulama birliği sağlamak, önceden belirlenenilke ve kurallarda, günün değişen koşullarına uyumsuzluk varsa, üst mercilere önerilerdebulunmak gibi işlevlerini gerçekleştirememesinden kaynaklanacak olumsuzlukların,denetçilere ödenecek yolluklardan çok daha yüksek boyutlarda zararlara yol açacağı da gözardı edilmektedir. Bu nedenlerle, denetçinin müfettiş olarak bilinen niteliği korunmalı, O`nueski deyimle sadece “muhakkik” kimliği ile görme ve görevlendirme anlayışı terkedilmelidir.Dünün ve bugünün denetim anlayışı ve yöntemleri ile ilgili bu kısadeğerlendirmelerden sonra, yarının denetim yöntemleri nasıl olacaktır sorusuna yanıtaranmalıdır.Her şeyden önce, dünden ve bugünden farklı olarak çok yakın birgelecekte, denetimin ve özellikle mali denetimin, bilgisayar aracılığıyla gerçekleştirileceğineözellikle değinmek gerekmektedir. Bilindiği üzere, bilgisayar teknolojisinden, insan yaşamınıntüm alanlarında yararlanma dönemine girilmiştir. Günümüzde sadece özel sektör kuruluşlarıdeğil, kamu kurum ve kuruluşları da, hiç değilse personel hareketleri ile muhasebe işlemlerinibilgisayar ortamında yürütmektedir.Bu işlemlerin denetiminin de, işlemlerin yapıldığı yerlere gidilmeden, birmerkezle bağlantıları sağlanarak denetlenebileceği ve bunu mümkün kılacak teknolojikolanaklara kolaylıkla ulaşılabileceği söylenilmektedir. Zaman ve emekten büyük ölçüdetasarruf sağlayacak böyle bir uygulamanın, aynı zamanda denetime kolaylık kadar, etkinlikkazandıracağı da kuşkusuzdur.Öte yandan, geleceğe dönük olarak, şu gerçeğin altı özellikleçizilmelidir. Dünden farklı olarak günümüzde çok etkili bir KAMUOYU DENETĐMĐ vardır ve budenetimin gelecekte çok daha yaygın ve etkin boyutlar kazanacağını söylemek bir kehanetsayılmamalıdır.Toplumlarda ve özellikle parlamenter demokrasi ile yönetilen ülkelerdeyürütme organı, düşünce ve basın-yayın özgürlüklerinden yararlanılarak, kamuoyunun hemyönlendirici etkisi ve hem de denetimi altındadır. Kamuoyu denetimi ve bunun sonucubelirlenen kamuoyu eğilimleri, çoğu kez yasama, yargı ve yürütmeye bağlı denetimmekanizmalarının da, bir an önce harekete geçmesini sağlamaktadır.Kamuoyu denetiminin etkinliğinde ve özellikle yolsuzluk veusulsüzlüklere karşı olan duyarlılığında; kitle haberleşme aracı olan yazılı ve görsel yayınkuruluşları ile oda, dernek, sendika gibi meslek kuruluşlarının gösterdikleri tepkilerinin yanısıra, toplumun eğitim düzeyi de büyük önem taşır. Dolayısıyla gelecek yıllarda bukurumların daha etken konumlara ulaşmaları ve toplumun eğitim düzeyinin yükselmesibeklentisi, kamuoyu denetimini gelecekte bugünkünden daha etken bir konumaulaştıracaktır.