Tam Metin (PDF)

düşen bir oranla maliyetlere aktarıl-dığıyöntemdir. Standart maliyet sistemi;mamul maliyetlerinin önceden ve bilimselhesaplamalara dayanılarak olmasıgereken seviyede planlanması ve maliyethesapla-rında fiili rakamlar yerine olmasıgereken rakamların kullanılmasıdır.Tahmini mali-yet ise herhangi bir bilimselölçü kullanıl-madan geçmişdeneyimlerden ve tahmini rakamlardanoluşmaktadır (Yükçü, 2005: 347-349).2.3. Karar Verme Amaçlı MaliyetSistemleriKarar verme amaçlı maliyet sitemlerinde;tam maliyet sistemi, değişken maliyetsistemi, direkt maliyet sistemi,sorumluluk muhasebesi sistemi ve direktmalzemeye dayalı maliyetleme sistemi(throughput costing) ve kısıtlar teorisikapsamında kısıtlı maliyetlemekullanılabilir.Tam maliyet sisteminde mamul bünyesindeyer alan direkt ilk madde ve malzeme,direkt işçilik ve genel üretim giderlerinintümü maliyet hesaplama sırasındadikkate alınır. Ülkemizdeki mevzuat tammaliyet sistemini benimsemiştir. Değişkenmaliyet sisteminde üretilen mamul vehizmet maliyetine değişken giderler katılmakta,sabit giderler ise üretim maliyetiiçinde değerlendirilmemekte, dönem gideriolarak kaydedilmektedir. Direkt maliyetsisteminde üretilen mamul ile ilişkisikuru-labilen ve izlenebilen direkt özelliklimali-yet kalemleri mamulün maliyetineyükle-nir. Endirekt özellikli giderler isedönem gideri olarak kabul edilir (Yükçü,2005: 349-351). Değişken maliyet sistemiyürür-lükteki vergi mevzuatı nedeniyleyaygın olarak kullanılamamaktadır(Çıkrıkçı ve Dabbaoğlu, 2007: 86).Sorumluluk muhase-besi sistemi birörgütteki sorumluluk merkezlerininsaptanması, hasılat, maliyet, yatırım vegiderlerin ilgili sorumlu merkez-leredağıtılması temeline dayanan ve her birmerkezin plan ve hedeflerini ortaya koyanbir sistemdir (Yükçü, 2005: 348-351).Direkt malzemeye dayalı maliyetle-mede(throughput costing) mamul maliyetiiçerisinde sadece direkt değişken ilkmadde için yapılan birim düzeyindekigiderler dikkate alınmaktadır (Yükçü veİçerli, 2007: 66-73).2.4. Maliyet Yönetimi ve AnaliziAçısından Maliyet SistemleriMaliyet yönetimi açısından maliyetsistemleri; faaliyete dayalı maliyetleme,mamul yaşam dönemi maliyetlemesi,hedef maliyetleme ve kaizen maliyetlemeolabilir.Faaliyete dayalı maliyetleme toplammamul maliyetlerini oluşturan endirektunsurların, mamullere yüklenmesiyleilgili bir yöntem olarak ortaya çıkmıştır(Hacı-rüstemoğlu ve Şakrak, 2002;Arzova, 2002: 26). Faaliyete dayalımaliyetleme mamul-lerin işletmeninkaynaklarını faaliyetler bazında tükettiği,bu bağlamda endirekt giderlerinfaaliyetler bazında sınıflandırıl-masınıöngören bir anlayıştır. Faaliyete dayalımaliyetlemede mamuller ile endirektgiderler arasında üretim hacmine bağlıolmaksızın çeşitli düzeylerde doğrusalilişki kurulur (Öker, 2003: 32; Türk, 2004:110-116). Saptanan bu faaliyetlerdenhareketle hesaplanacak maliyetlerinkarar alma sürecinde işletmeyöneticilerine daha güvenilir ve sağlıklıbilgiler sunabileceği varsayılmaktadır(Horngren ve Diğerleri, 2000: 192).Faaliyete dayalı maliyetlemeninkullanılması işletmelerin alacağı stratejikkararlara ışık tutabilir, işletmeler dahasağlıklı maliyet bilgilerine sahip olabilir,buna bağlı olarak gerek ulusal gerekse deuluslararası pazarlarda işletmelerin rekabetgüçleri ve karlılıkları artabilir(Karacan ve Aslanoğlu, 2005: 17-38).Mamul yaşam dönemi maliyetleme endüşük toplam yaşam dönemi maliyetinisağlamayı amaçlayan bir yaklaşımdır.Hedef maliyetleme belirlenmiş bir kaliteve işlev düzeyine göre üretilmesi zorunluolan bir mamulün istenilen kar marjını,mamu-lün öngörülen satış fiyatı ilesağlanması için gerekli olan maliyet üstsınırının belirlenmesine yönelik organizebir çaba olarak tanımlanmaktadır. Hedefmaliyetle-me üretim planlamaaşamasından başlaya-rak mamulüntasarlanması ve üretilmesi sürecindeki134