DERGİ 5 yeni

1
Matematik
2020
2020-11
Dünyası
KAPAK KONUSU
Ünlü bir matematikçinin buluşu ile ilgili haber hazırlama

2
El-Harezmi
CİLT SAYISI 7, SAYFA SAYISI 7
KAYNAKLAR ;
https://muhendistan.com/harezmi-kimdir/
ADIM: Muhammet
SOYADIM: Şahin
SINIFIM: 9/F
NUMARAM: 482
ÖĞRETMENİM: Neslihan Kızar

3

4

5

6

7

8

9

10

ÜNLÜ MATEMATİKÇİNİN BULUŞLARI Cilt 1, Sayı 1
İş Adı
11
Harezmi Kimdir ?
El-Harezmi
İlgi çeken özel
konular:
Burada ilginizi çeken konuyu kısaca vurgulayın.
Burada ilginizi çeken konuyu kısaca vurgulayın.
Burada ilginizi çeken konuyu kısaca vurgulayın.
Burada ilginizi çeken konuyu kısaca vurgulayın.
Abbasi döneminde yaşamış büyük İslam
bilgini olan El Harezmi, cebir ve algoritmayı
keşfeden, sıfır rakamını ilk
olarak açıklayan, insanlık tarihinin en
önemli matematikçilerinden birisidir.
Harezmi’nin neredeyse tüm kitapları
Latinceye tercüme edilip batı ülkelerinde
kullanılmıştır. Bu muazzam deha sadece
matematik ile ilgilenmemiş astronomi
ve coğrafya alanlarında yaptığı
çalışmaları da günümüze kadar ulaşmıştır.
Hayatı
Harezmi, tahminlere göre 780 yılında Özbekistan’ın Hive
bölgesinde bulunan Hazerm şehrinde doğmuştur. Hayatının
erken dönemlerine ait çok fazla bilgi bulunmayan bu büyük
İslam bilgini gençlik döneminde Bağdat’a gitmiş burada eğitim
almıştır. Abbasi devleti tarafından desteklenmiş ve dönemin
en iyi alimlerinin girdiği Beyt’ül-Hikme’sinde yer almıştır.
Ayrıca Bağdat’ta Saray kütüphanesinde yönetici oldu.

12
Sayfa 12
Matematik
El-Harezmi
Cilt 2, sayı 2
Harezmi‘nin matematik alanındaki en meşhur çalışmasını
“0” rakamına açıklama getirip ondalık sayı sistemini geliştirmesi
ve logaritma kavramlarını oluşturmuştur. Günümüzde
Arap sayıları olarak bilinen Hint numara sistemini tanıtıp, kesirler
ve işlemler gibi birçok aritmetik methot geliştirdi.
Trigonometrik tabloları detaylandırmış ve Beyt’ül-Hikme’de
dünyanın hacmi ve çevresini hesaplamayla ilgili çalışmalar
gerçekleştirmiştir.
Harezmi’nin bulduğu günümüzde
hale geçerliliğini koruyan
rakam sembolleri her
rakamda kendi sayısı kadar
açı mevcut
İkinci Dereceden Denklemler
Harezmi ‘nin matematik alanındaki en önemli yapıtları Kitab-ül
Muhtasar fi Hesab ül Cebr vel Mukabele , Kitâbü’l-
Muhtasar fi’l Hisâbü’l Hindî ve El-Mesûhat’dır. Harezmi ilk
başta birinci dereceden denklemleri kısmi olarak çözümleyebiliyordu.
Ancak ikinci dereceden denklemlerin kök bulmada
kesin bir çözüm yolu yoktu.
El Cebr ve’l Mukabele adlı eserinde ikinci dereceden

13
Sayfa 13 Cilt 3, sayı 3
denklemlerin çözümlemesinin nasıl yapıldığını anlaşılır bir şekilde
derledi. Denklemlerin ne zaman çift kökünün, ne zaman reel
kökünün olup olmayacağını net bir şekilde gösterip geometrik
olarak kanıtladı. Ayrıca binom çarpımlarını ve birçok cebir işlemi
konusunda da çalışmalar yaptı. Günümüzde matematikte
hala aktif olarak kullanılan kare ve dikdörtgen methodunu kullandı.
El Cebr ve’l Mukabele adlı kitap 600 yıl boyunca Dünya’nın
birçok üniversitesinde cebirin temel kitabı olarak kullanıldı.
Batı dünyasına Endülüsler aracılığıyla gelen kitabın ilk latince
çevirisi 1183 yılında yapıldı. Bu kitap 1986 yılına kadar Leipzig
üniversitesinde ders kitabı olarak kullanıldı. Cebir, bu kitaba
kadar matematik ve geometriye ait bir konu olarak görülüyordu.
Bu kitabında bizlerin denklemlerde x’i yalnız bırakmak
adına negatif bir terimi eşitliğin öbür tarafına atarak pozitif hale
getirilmesine Harezmi cebri adını verdi.
Astronomi ve Coğrafya
Harezmi , astronomi ve coğrafya alanında az ama ses getiren
çalışmalara imza atmıştır. Coğrafya alanında Batlamyus’un çalışmaları
ona ilham kaynağı olmuş, Batlamyus’un çizdiği dünya
haritası üzerindeki hataları gidererek, saatler ve güneş saatleri
üzerine kitaplar yazmıştır. 70 bilim insanıyla çalışarak 830 yılında
bir dünya haritası çizmeyi başarmıştır.

14
Sayfa 4 Cilt 4, Sayı 4
ve çizelgeler oluşturmuştur.
Harezmi Güneş ve Ay Tutulmaları
hakkında çalışmalar yapmıştır.
Astronomi alanında yıldızlar
ve gezegenlerin hareketlerini,
güneş ve ay tutulmalarını incelemiş,
astronomik tablolar
Coğrafya üzerine de dünyanın çapını hesaplamak için çalışmalar
yapmıştır. Ayrıca dağ ve nehirleri incelemiş, Nil nehrinin kaynağını
ve başlangıç boylamını bulmuştur.
Harezmi Algoritma ve Hint Sayıları
Bu büyük dehanın bir diğer önemli eseri de “Hint Rakamları
Hakkında” adlı kitabıdır. Bu kitap da algoritma ve Hint sayıları
ele alınmıştır. Günümüze kadar sadece Latince nüshası gelen
bu eserde logaritma kavramı da matematiğe girmiştir. Harezmi
bu eserinde 10 rakam bulunan Hint rakam sistemiyle hesap
yapma yöntemini incelemiştir. Harezmi’nin matematik ile ilgili
kitapları 12. yüzyıla kadar Latinceye çevrilirken, astronomiyle
alakalı tabloları da Çinceye tercüme edilmiştir.
Harezmi Avrupa’da Al-Kourism ismiyle bilinir ve algoritmanın
kurucusu olarak benimsenmiştir. Algoritma sözcüğü de Al-
Kourism isminden gelmiştir. Avrupa Harezmi ismini, eserlerinin

15

16
Sayfa 5 Cilt 5, Sayı 5
Latinceye çevrilmeye başlandığı 1145 yılından itibaren takip etmeye
başlamıştır. Çünkü ilk kez sunduğu matematiksel ifadelerin
yanı sıra hali hazırda bulunan konuları geliştirmiş ve bunları
matematiğe kazandırmasıyla Avrupa’daki matematik kültürünün
oluşmasına katkı sağlamıştır. Bazı Avrupa tarihçilerine göre
Avrupa’da Rönesansın temsilcileri Harezmi ve sonrasında gelen
Ömer Hayyam, Ebu’l vefa ve Gıyasüddin Cemsid gibi isimlerdir.