Z Bilim Dergisi (ZübeydeHanımMTAL)

More documents

Recommendations

Info

DÜNYAPARASİSTEMLERİPazarlama PerakendeDünya, şu anda tüm enerjisini alan korona salgınıyla mücadeleederken, bizler de evlerimizde daha kaç hafta karantinadakalacağımızın bilgisine sahip değiliz. Hepimizöğrencilerimizden uzak olduğumuz bu günlerde sevgiliarkadaşım Adnan Bey sayesinde belki bir nebze olsa dasesimizi duyurarak, faydalı olacak bir çalışma olmasınıumduğum dergi fikriyle mutlu olduğumu söylemeliyim.Benim de bir anlamda alanım olduğunu düşündüğümekonomi ve finans konularıyla ilgili olan, PARA SİS-TEMLERİ, KISMİ REZERV SİSTEMİ, FED(FEDERAL REZERV BANK)’İN KURULUŞU,T.C.MERKEZ BANKA’SININ KURULUŞU ve PARABİR İLLİZYON HİKAYESİ başlıklı bir dizi makale ilekatkı sunmak istedim. Tabiki makale yazma konusundabir edebiyat öğretmeni kadar mahir olmadığım için yapacağımyazım yanlışları konusunda şimdiden affınıza sığınırım.Bu makalenin ilk konusu olan para sistemleriyleyazıma başlamak istiyorum.PARA SİSTEMLERİ:Parayı ilk kullananuygarlığın LİDYA’lılar olduğu biliniyorolsa bile, insanlık tarihi boyunca her çağınkoşullarına göre insanoğlu bir şekilde parayerine geçecek bir şeyler bulmuştur. Bubazen midye kabukları olmuş, bazen renklitaşlar, bazen tahıl ürünleri, bazen deihtiyaçların karşılıklı değiştirildiği ürünlerintakası olarak karşımıza çıkmıştır. Bütünbunlar, biz insanların değişik zamanlardaihtiyaçlarını karşılamak için bulmuşoldukları dahiyane icatlar olarak tarihteyerlerini almıştır. Tarihin başlangıcındanbu yana geçen yaklaşık 19 yüzyıl sonratarihler 1870 leri gösterirken tüm insanoğlununartık yeni bir başlangıç ve ekonomiksisteme geçtiğini görmekteyiz. Bu yenisistemi tüm dünya artık, Altın Para Sistemiolarak adlandıracaktı. O halde bu sisteminne olduğu ve yeni bir çağa girerken neşekilde bir finans dünyasıyla karşılaştıklarınıincelemeye geçebiliriz.ALTIN PARA SİSTEMİ, The Encyclopedia of Economics and Liberty‘nin kapsamlı “altın standardı” maddesinde bu terimintanımı şöyle veriliyor: Altın standardı, katılımcı ülkelerin yerelpara birimlerinin değerini belirli bir altın miktarına bağlamasısözüdür. Ulusal ve diğer para türleri (banka mevduatları vebanknotlar) bu belirli miktar üzerinden altına dönüştürülebilir.Altın standardının geçerli olduğu bir ülkede para biriminin altınaçısından bir değeri vardır. Örneğin 100 dolar = 1 ons altın gibi…Altın, bu fiyat üzerinden alınıp satılabilir. Daha basit bir deyişle,altın standardı paraya bir değer biçer; yukarıda verdiğimiz örnekte1 doların 1 onsun yüzde biri altın miktarında değeri vardır.Bu standart illa altın üzerinden olmak zorunda değil; mesela1800’lerde gümüş standardı yaygındı. Altının ve gümüşün beraberstandartlarının olduğu duruma da bimetalizm deniliyor.1800’lerin Amerikası’nda çoğunlukla bimetalik para sistemi vardıfakat gümüş ticareti çok az olduğundan altın standardı dahabaskındı. 1900’lerde Altın Standardı Yasasının çıkmasıyla tamamenaltın standardına geçiş yapıldı. Başkan Franklin D. Roosevelt’in1933 yılında takı sektörü haricinde altının özel mülkiyetinikaldırması ile beraber altın standardı da yürürlükten kalkmışoldu.Bilindiği gibi 1900’lü yılların ilk 45 yılı, iki büyük Dünya savaşı veirili ufaklı bölgesel savaşlarla geride 20 milyonun üzerinde ölübırakarak dünya çapında yıkımlar ve başta Osmanlı İmparatorluğuolmak üzere birçok devlet ve krallıkların yıkılışına sahne oldu.Bu büyük yıkım ve acılarla dolu yılların ardından doğaldır ki Dünya,değişen ve dönüşen birçok olaya sahne olmuştur. Bu değişimlerdenbiri de ekonomik yapıdır. İşte biz de bu dönemdedeğişen para sisteminden ikincisi olan bretton woods sistemidiye anılan finansal yapıyı inceleyelim.BRETTON WOODS SİSTEMİ, İkinci Dünya Savaşı sonrasında1944 yılı temmuz ayında Amerika Birleşik Devletleri’nin NewHampshire eyaletinin Bretton Woods kasabasında 44 ülkeninkatılımı ile gerçekleştirilen konferans ile dünya ticaretini geliştiricifinansal sistem üzerinde görüşmeler sağlanarak anlaşmaimzalanmıştır. "Uluslararası Para Anlaşması" ile uluslararasıödemelerde kullanılacak yeni bir sistem geliştirilmiştir. BrettonWoods anlaşması ile Dolar, altına dönüşebilen tek para birimiolarak kabul edilmiş ve 1 ons altın 35 dolar olacak şekilde düzenlenmiştir.Amerika Birleşik Devletleri dış talep olduğundadoları bu tutar karşılığında altına çevirmeyi kabul etmiştir. Diğerülke para birimlerinin değeri de dolar göre belirlenecektir. Anlaşmayagöre ancak çok özel ve düzeltilmesi olanaksız parasaldengesizlikler olması halinde herhangi bir ülkeye parasını dolarakarşı değerini değiştirme izni verilmiştir. Bu gibi durumlardaöngörülmüş devalüasyon ve revalüasyon oranları en çok yüzde10 olacak şeklinde karara bağlanmıştır. Bunun üzerindeki değişiklikleriçin IMF’in izni gerekmektedir. Uluslararası para sistemininkurallarını belirleyen bu anlaşma, Dünya Bankası ve UluslararasıPara Fonu'nun (IMF) kurulmasına karar vermiştir. Bukurumlar, 1946 yılında, yeterli sayıda ülke anlaşmayı imzalayıncafaaliyete geçmiştir. Bu sistem ancak 1971 yılına kadar devamedebilmiş, ABD’nin içinde bulunduğu ekonomik güçlükler nedeniyledoların altına dönüştürülebilirliğini kaldırmıştır.
ABD'yi buna iten zorunluluklar, dış ticaretinin büyük boyutlara varanaçıklar vermesi ile borçlu ülkeler arasına girmesidir.ABD’nin içine girmiş olduğu bu ekonomik sıkıntılar ve sürdürülemez finansalyapı, başta Amerika olmak üzere borçları artan ve dış ticaret açığıveren ülkeler, yeni bir ekonomik model arayışı içine girmişler. Bu arayış1973 yılına geldiğimizde bulunmuş ve uygulamak için artık önlerindehiçbir engel kalmamıştı. Çünkü ABD artık dünyanın en büyük ve sözügeçen ülkelerin başında gelmekteydi. Şimdi bu yeni para sistemi olankarma sistemi inceleyelim.KARMA EKONOMİK SİSTEM, Karma ekonomi ya da eklektikekonomi, özel sektörü ve devletin ekonomiyi yönlendirmesiniiçeren, piyasa ekonomileri ve planlı ekonomiler arasında herikisinin de özelliklerini yansıtan bir ekonomik sistemdir. Karmaekonominin tek bir net tanımı yoktur. Serbest piyasalar ve devletmüdahaleciliğinin, kamu ve özel sektörün veya piyasalar veekonomik planlama arasındaki bir karışım şeklinde farklı tanımlargeliştirilmiştir. Bununla birlikte çoğu modern ekonomi ikiveya daha fazla ekonomik sistemin sentezini içerir. Karma biçimlerifarklılık göstermekle birlikte çoğunlukla her ülkede karmaekonomi sistemi geçerlidir. Karma ekonomi, ekonomik koordinasyoniçin piyasaların hakimiyeti, üretim araçlarının özelmülkiyetiyle kar amaçlı işletmeler ve sermaye birikiminin iktisadifaaliyetlerin arakasındaki temel itici gücü oluşturduğu düzenşeklinde karakterize edilebilmektedir. Serbest piyasa ekonomisininaksine hükûmet, ekonomide yaşanabilecek düşüşleri önlemeamacıyla maliye ve para politikaları tasarlar, ekonomi üzerindedolaylı makroekonomik nüfuza sahiptir ve işsizlik ile finansalkriz dönemlerinde sosyal refahın teşviki için piyasalaramüdahalede bulunur. Ancak her karma ekonomi modeli için butanım geçerli değildir.Makalemizin sonunda ise, altının ons fiyatının son 80 yıllıkdeğişimini gösteren bir grafiği de aşağıda incelemeniz için koymayıuygun olduğunu düşünerek cümlelerime son veriyorum.SON 80 YILLIK ALTININ ONS FİYATINDAKİ DEĞİŞİKLİĞİNİ GÖSTEREN GRAFİK
Page 1 and 2: Nisan 222020BİLİMDERGİSİ
Page 3: Sağlık BilgisiBAĞIŞIKLIKSİSTEM
Page 7 and 8: Türk Dili ve EdebiyatıEdebiyat, g
Page 9 and 10: İngilizce ÖğretmeniGOAL, BELIEFA
Page 11 and 12: Makrolarla GerçekKod YazmanızaEng
Page 13 and 14: Çocuk Gelişimi ve Eğitimi21. Yü

Z Bilim Dergisi (ZübeydeHanımMTAL)

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?