Geri Dönüşümlü Alışveriş Çantası Tasarımı

L Ö K A P 2 0 2 0

L Ö K A P 2 0 2 0

TEKSTİL MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
ENDÜSTRİYEL TASARIM BÖLÜMÜ
LİSANS ÖĞRENCİSİ KATILIMLI ARAŞTIRMA PROJESİ
İTÜ BAP PROJE NO: 42118
DENİM KUMAŞ VE POLİETİLEN AMBALAJ ATIKLARINDAN
SÜRDÜRÜLEBİLİR ENDÜSTRİYEL ÜRÜN TASARIMLARI
PROJE YÜRÜTÜCÜSÜ
Dr. Öğr. Üyesi İpek YALÇIN ENİŞ İTÜ Tekstil Mühendisliği Bölümü
ARAŞTIRMACILAR
Dr. Öğr. Üyesi Koray GELMEZ
Öğr. Gör. Dr. Hande SEZGİN
Müh. Semih ÖZKÜR
Y. Müh. Ayşe GENÇ
Ekin Can AKIN
Müh. Sinem AKYILDIZ
Selen Elif ARGADAL
Müh. Kutay AYKUT
Burak ÇELİKKANAT
Ayşe DERELİOĞLU
Deniz KEMAHLIOĞLU
Müh. Ferid KIRCI
Gökçe SAKMAR
Beste TANRIVERDİ
Emine Gülnur ÜSTÜN
İTÜ Endüstriyel Tasarım Bölümü
İTÜ Tekstil Mühendisliği Bölümü
İTÜ Tekstil Mühendisliği Bölümü
Çalık Denim
İTÜ Endüstriyel Tasarım Bölümü
İTÜ Tekstil Mühendisliği Bölümü
İTÜ Endüstriyel Tasarım Bölümü
İTÜ Tekstil Mühendisliği Bölümü
İTÜ Endüstriyel Tasarım Bölümü
İTÜ Endüstriyel Tasarım Bölümü
İTÜ Endüstriyel Tasarım Bölümü
İTÜ Tekstil Mühendisliği Bölümü
İTÜ Tekstil Mühendisliği Bölümü
İTÜ Endüstriyel Tasarım Bölümü
İTÜ Endüstriyel Tasarım Bölümü

Günümüzde artan nüfus ve sanayileşme, iklim değişikliğinin başlıca sebeplerini oluşturmakta, bu durum geri dönüşü
olmayan bir süreci günden güne hızlandırmaktadır. Sürdürülebilir çözümler ise tam da bu noktada bir tercihten öte
zorunluluk olarak karşımıza çıkmaktadır. Hem plastik hem de tekstil sektörünün üretim hacmi göz önünde
bulundurulduğunda, ortaya çıkan ve her geçen gün katlanarak artış gösteren atık miktarı hem çevreyi hem de insan
sağlığını tehdit edici bir unsur haline gelmiştir.
Buradan yola çıkarak bizler de projemizde, ambalaj sektörünün öncü hammaddesi olan polietilen atıklarıyla, tekstil
sektörünün doğaya en çok zarar veren ürün gruplarından pamuklu denim kumaş atıklarını bir araya getirerek çok
kullanımlı %100 geri dönüştürülmüş alışveriş çantaları tasarladık ve ürettik. Bu çantalar sayesinde hem tüketicilere satın
alma ve tüketme konularında farkındalık kazandırdık hem de katı atık yönetimine çok yönlü destek sunduk.

DYPE & YYPE
Polietilen tüm dünyada üretimi, tüketimi ve dış ticareti en fazla
olan plastik hammaddesidir. 1 2020 yılı Ocak - Eylül ayları
arasında Türkiye’de üretilen toplam plastik hammaddesinin
%31’ini DYPE, %9’unu YYPE oluşturmuştur. 2 Başlıca kullanım
alanları arasında süt bidonları, şişe kapakları, deterjan ve
şampuan şişeleri, damacana ve PET şişe su kapakları, alışveriş
poşetleri gelir.
Son 30 yılda dünya sahillerinden 20 milyon üzerinde şişe
kapağı toplanmış, bu kapakların yaklaşık %80’ini içecek şişe
kapakları oluşturmuştur.3 2050 yılına kadar ise denizlerde kütle
olarak balıktan çok plastik olması beklenmektedir.4
Toksik özellikte olmayan DYPE ve YYPE geri
dönüştürülebilmektedir. Proje kapsamında, 1000+ damacana
ve su şişesi kapağını geri dönüştürerek biz de polietilenin
yaşam döngüsüne katkıda bulunduk.
Denim Kumaş
Denim kumaş pamuk ipliklerinin dokunması ile üretilir. Kimi
zaman düşük yüzdelerde elastan ihtiva eder. Türkiye hem
denim kumaş sektöründe hem de denim hazır giyim
sektöründe dünyadaki öncü ülkelerden biridir. 2018 yılı
itibarıyla denim kumaş ihracatında dünya dördüncüsü olan
Türkiye’nin dünya pazar payı %7’dir.5
Denim sektörü çevreye en fazla zarar veren tekstil sektörüdür.
Denim üretiminde yer alan zararlı kimyasallar hidrojen
peroksit, formaldehit, sodyum hipoklorit, polivinilalkol ve
yumuşatıcılardır.6 Üstelik 1 adet kot pantolonun üretiminde
10.000 litreden fazla su kullanılmaktadır.7
Tekstil atıklarının %93’ü geri dönüştürülebilir olmasına
rağmen sadece %15-20’si geri dönüştürülmektedir.8 Proje
kapsamında, Çalık Denim’in denim kumaş üretim atıklarını
değerlendirerek denim kumaşların yaşam döngüsüne katkı
sağladık.
1. Demirci, B., Dünya ve Türkiye Polietilen Raporu, PLASFED. rapor.plasfed.org.tr
2. Türkiye Plastik Sektör İzleme Raporu 2020/9, PAGEV. pagev.org
3. Seldman, N. 2017, North Sea Foundation Report on Bottle Caps. ilsr.org
4. World Economic Forum, 2016, The New Plastic Economy Rethinking the future of plastics. weforum.org
5. Türkiye Denim Sektörü Dış Ticaret Raporu, Uludağ İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği Ar-Ge Şubesi, Mayıs 2019, uib.org.tr
6. Ural Ö. 2013, Denim Ürünler Hakkında Tüketici Bilincinin Araştırılması, Akdeniz Sanat Dergisi, 4 (8), 121-125.
7. Koca E, Öz C, Yıldırım Artaç B. 2016, Hazır Giyim Sektöründe Sürdürülebilirliğin Yöneticiler Açısından Değerlendirilmesi, Tekstil Ve Mühendis, 23, 220-230.
8. Voncina B. 2016, Recycling of textile materials, 2B Funtex-MDT Recycling, 1-37.

PROJE EKİBİ
İpek YALÇIN ENİŞ
İTÜ Tekstil Mühendisliği Bölümü
Öğretim Üyesi
ipekyalcin@itu.edu.tr
Koray GELMEZ
İTÜ Endüstriyel Tasarım Bölümü
Öğretim Üyesi
gelmez@itu.edu.tr
Hande SEZGİN
İTÜ Tekstil Mühendisliği Bölümü
Öğretim Görevlisi
sezginh@itu.edu.tr
Semih ÖZKÜR
İTÜ Tekstil Mühendisliği Bölümü
Yüksek Lisans öğrencisi
ozkursemih@itu.edu.tr
Ayşe GENÇ
Çalık Denim
Sürdürülebilirlik Yöneticisi
ayse.korkmazgenc@calikdenim.com
Ekin Can AKIN
İTÜ Endüstriyel Tasarım Bölümü
Lisans öğrencisi
akine16@itu.edu.tr
Sinem Hazal AKYILDIZ
İTÜ Tekstil Mühendisliği Bölümü
Yüksek Lisans öğrencisi
akyildizs@itu.edu.tr
Kutay AYKUT
İTÜ Tekstil Mühendisliği Bölümü
Yüksek Lisans öğrencisi
aykutk15@itu.edu.tr

Selen Elif ARGADAL
İTÜ Endüstriyel Tasarım Bölümü
Lisans öğrencisi
argadal@itu.edu.tr
Burak ÇELİKKANAT
İTÜ Endüstriyel Tasarım Bölümü
Lisans öğrencisi
celikkanat16@itu.edu.tr
Ayşe DERELİOĞLU
İTÜ Endüstriyel Tasarım Bölümü
Lisans öğrencisi
derelioglu16@itu.edu.tr
Deniz KEMAHLIOĞLU
İTÜ Endüstriyel Tasarım Bölümü
Lisans öğrencisi
kemahlioglu16@itu.edu.tr
Ferid KIRCI
İTÜ Tekstil Mühendisliği Bölümü
Mezun
kircif@itu.edu.tr
Gökçe SAKMAR
İTÜ Tekstil Mühendisliği Bölümü
Lisans öğrencisi
sakmar15@itu.edu.tr
Beste TANRIVERDİ
İTÜ Endüstriyel Tasarım Bölümü
Lisans Öğrencisi
tanriverdib16@itu.edu.tr
Emine Gülnur ÜSTÜN
İTÜ Endüstriyel Tasarım Bölümü
Lisans öğrencisi
ustune16@itu.edu.tr

VAKUM
Vakum katlanabilir alışveriş çantası, polietilen ambalaj atıklarından oluşturulan bir plakanın
denim kumaşa dikilmesiyle üretilmiş bir çantadır. Bu çanta kullanıcının günlük hayatta
yanında kolayca taşıyabilmesi için katlanarak küçülebilmektedir. Çantanın içinden geçerek
köşesinde iki ucu birleşen askının iki yönlü çekilmesi çantanın küçülüp büyümesine olanak
tanır. Üç boyutlu bir forma dönüştürülen polietilen plaka çanta için bir hazne
oluşturmaktadır. Köşeden çekilen askıyla beraber çanta tamamen bu haznenin içine
çekilerek haznenin boyutunu alır ve haznenin iki ucunda bulunan cırt cırtlar sayesinde de
tamamen kapanır. Askı, haznenin içinden dışarıya doğru çekildiğinde ise tekrar açılır.

VAKUM

30 KAPAK = 1 ÇANTA
Bu çantanın tasarımında 30 adet yüksek
yoğunluklu polietilen PET şişe kapağı
kullanılmıştır. Bu kapaklar sıcak pres
altında plaka haline getirilip atık denim
kumaşa dikilerek dönüştürülmüş ve
Vakum Alışveriş Çantasında yeniden
hayat bulmuştur.

ÜRÜN DETAYLARI
Boyalı Atık Denim Kumaş
Kuş Gözü
Yüksek Yoğunluklu Polietilen (YYPE)
Atık Denim Kumaş
VAKUM

KULLANIM
Çanta açık konumdayken bir elini
mavi bölgeye koy ve diğer elinle...
köşedeki ipleri ÇEK!

SENARYOSU
Kumaş tamamen polietilen haznenin
içine girince cırt cırtları kapat.
ÇEKMEYE
DEVAM ET!
İster askıya as, ister
askısını dolayıp
çantana koy. Her yere
taşıyabilmen için
alışveriş çantan hazır!
VAKUM

RENK ALTERNATİFİ

PROJE SÜRECİ
ÇİZİM
MAKET VE FİKİR GELİŞTİRME
PROTOTİPLEME
ÜÇ BOYUTLU MODELLEME
VAKUM

Hobon kalıplanabilir alışveriş çantası, polietilen ambalaj atıklarının atık
denim kumaşa lamine edilmesi ardından kalıp yardımıyla üç boyutlu bir
forma dönüştürülmesi ile üretilmiştir. Kapalı haldeyken el çantası olarak
kullanılabilen Hobon, açık haldeyken alışveriş çantası olarak
kullanılabilmektedir. Fermuarlar ve kulplar sayesinde hacmi değişebilen
Hobon, kullanıcıya farklı kullanım amaçları sunar. Kullanılan kulplar aynı
zamanda çantanın dayanımını da artırır. Kullanım esnasında kapalı haldeki
Hobon’un fermuarları açılarak içindeki kumaş serbest bırakılır ve ardından
çantanın kulpları yukarı doğru çekilerek hacim oluşturulur. Hobon,
kalıplanmış polietilen lamineli sert tabanı sayesinde düz zeminlerde
rahatlıkla durabilir.
Ekin Can Akın
LÖKAP2020
Ayşe Derelioğlu

10 KAPAK = 1 ÇANTA
10 KAPAK = 1 ÇANTA
Bu çantanın tasarımında 10 adet DYPE damacana kapağı
kullanılmıştır. Bu kapaklar sıcak pres altında plaka haline
getirilip yaklaşık 1 metre atık denim kumaşla kalıplanarak
Hobon Alışveriş Çantasında yeniden hayat bulmuştur.
LÖKAP2020
Ekin Can Akın
Ayşe Derelioğlu

RENK ALTERNATİFLERİ

KULLANIM SENARYOSU
1
Hobon kapalı haldeyken 15x20 cm
boyutlarında yer kaplamaktadır.
2
Kullanıcı ürünü eline alır. Hobon’un
askıları birbirine çapraz halde
geçirilerek sarılmaya hazır hale
getirilir.
3
Askısı kendine sarılmış olan Hobon el
çantası olarak kullanılabilir.
4
Askısı açıldığında omuza takılarak
kullanılabilen Hobon'un üstteki
fermuarı açılarak oluşan boşluğa
kişisel ürünler yerleştirilebilir.
Ekin Can Akın
LÖKAP2020
Ayşe Derelioğlu

5
Diğer üç kenarında bulunan fermuarın
açılması ile hacim genişletilir ve
alışveriş çantasına dönüştürülür.
6 7
Kalıplanmış kısmı ters çevrilen Hobon
hacimsel olarak genişler.
Açılan boşluktan satın alınan ürünler
yerleştirilerek alışveriş deneyimi
tamamlanır.

ÜRÜN
DETAYLARI
Düşük Yoğunluklu Polietilen
(DYPE)
Fermuar
Atık Denim Kumaş
Kuşgözü
Ekin Can Akın
LÖKAP2020
Ayşe Derelioğlu

PROJE SÜRECİ

L Ö K A P 2 0 2 0

KATALOG TASARIM VE İÇERİK EDİTÖRLERİ
Ekin Can AKIN, Sinem AKYILDIZ, Selen Elif ARGADAL, Ayşe DERELİOĞLU, Koray GELMEZ,
Gökçe SAKMAR, Hande SEZGİN, Beste TANRIVERDİ, Emine Gülnur ÜSTÜN, İpek YALÇIN ENİŞ
KAPAK FOTOĞRAFI
Sinem AKYILDIZ, Selen Elif ARGADAL
VİDEO
Ekin Can AKIN, Gökçe SAKMAR
Bu çalışma, 42118 numaralı “Denim Kumaş ve Polietilen Ambalaj Atıklarından
Sürdürülebilir Endüstriyel Ürün Tasarımları” başlıklı Lisans Öğrencisi Katılımlı Araştırma Projesi (LÖKAP) kapsamında
İTÜ BAP tarafından desteklenmiştir. Bu katalog ilgili projenin çıktılarını içermektedir.
Katkıları için Çalık Denim’e teşekkür ederiz.
İçeriğindeki tüm materyaller proje kapsamında eğitim ve araştırma amacıyla üretilmiştir.
© 2020
Tüm hakları saklıdır.

www.tekstil.itu.edu.tr
www.tasarim.itu.edu.tr