(I can (4)

RÖPORTAJ
ZAMANI
Röportaj zamanının bu yazısında Buca Eğ t m Fakültes öğret m görevl s
Prof.Dr.Mustafa Yılman le öğretmenl k ve eğ t m s stem hakkında konuştuk
( B ze kend n zden bahseder m s n z? )
Ben, Prof. Dr. Mustafa Yılman. Ç ne’n n Evc ler köyünde doğdum.
İlkokulu ve ortaokulu köyümüzde okul olmadığı ç n Ç ne’de
okudum. Sonra Aydın L ses nde okudum ve Aydın L ses n b t rd kten
sonra İstanbul Ün vers tes Edeb yat Fakültes Pedagoj Bölümü’ne
g rd m. Sonrasında sırasıyla Savaştepe İlköğretmen Okulu, Necat
Eğ t m Enst tüsü, Buca Eğ t m Enst tüsü, Buca Yükseköğretmen
Okulu ve 1982’den t baren de Dokuz Eylül Ün vers tes ’ne bağlı Buca
Eğ t m Fakültes nde öğret m görevl s , öğret m üyes olarak çalıştım.
1985’te “Türk ye’de Öğretmen Eğ t m n n Temeller ” üzer ne
doktora çalışmasına başladım.1987’de yardımcı doçent, 1992’de
doçent, 2000 yılında profesör oldum. Sırasıyla Eğ t m Programları ve
Öğret m ana b l m dalında, öğret m üyes , ana b l m dalı başkanı ve
bölüm başkanı olarak çalışarak 2009’da emekl oldum ve bu tar hten
t baren 2016 yılına kadarDokuz Eylül Ün vers tes nde dersler me
devam ett m.
-
( Neden bu mesleğ terc h ett n z?Öğretmen olmak hep haal n z m yd
yoksa sonradan mı karar verd n z
)
Çocukluktan t baren öğretmen olmayı sterd m çünkü
öğretmenler m örnek alıyordum ve öğretmenl ğ çok sev yordum.
Ama aynı zamanda yazar olmayı da düşünüyordum. İk s n de
gerçekleşt rd m ve şu an yayımlanmış 19 b l msel k tabım
bulunmaktadır.
Prof. Dr. Mustafa Yılmanın öğretmenl k mesleğ üzer ne yazdığı
k taplar eğ t m fakülteler nde kaynak olarak kullanılmaktadır .

B l m n gel şmes yle beraber yıllar geçt kçe bazı meslekler
( robotların yapab leceğ söz konusu. S zce öğretmenl k bu )
mesleklerden b r olab l r m ?
B l m gerçekten çok hızlı lerl yor. B lg sayar lk yapıldığında b r
oda büyüklüğündeyd . Bugün avcumuzun ç ne g reb l yor.
Özell kle teknoloj alanındak b r yen l k esk den yıllar alırken
artık aylar ya da haftalar süreb l yor.Ne kadar gel ş rse gel şs n,
hele kal tel b r öğretmen n yer n h çb r teknoloj alamaz.
Robotlarla öğretmenl k yapılamaz çünkü robotlar duygusuzdur.
Öfkelenmez, sev nmez, gülmez, ağlamaz. Öğretmenl k b r duygu
mesleğ d r ve gerçek eğ t m b r duygu alışver ş d r. Dolayısıyla
öğretmenl k nsanla nsan arasında gerçekleşeb l r. B r robot h çb r
zaman b r nsanın, b r öğretmen n verd ğ deney m sağlayamaz.
Kend s emekl olmadan önce Dokuz Eylül
Eğ t m Fakültes nde bölümünün tek
profesörüymüş.
(
S zce özgürlük, hak, adalet g b kavramlar ülkem zde ne kadar
)
öğret l yor? Ya da eğ t m s stem m zde özgürlük ne kadar var?
Ülkem zde ne yazık k eğ t m n her alanında fırsat eş tl ğ
sağlanab lm ş değ ld r. Oysa eğ t mden yararlanmak ve kend s n
gel şt rmek her b rey n temel nsanlık hakkıdır. Bununla beraber
öğrenc ler n özel lg alanları ve meslekler yle lg l temel b lg ler n
dışındak konuların da seçmel olması etk n eğ t m ve öğret m
açısından öneml d r. Öğrenc ler n ders seçme hakkı ve özgürlüğü ne
ölçüde mümkün olab l rse çabaları ve başarıları o oranda yüksek
olmaktadır. Bu anlamda ders programları mümkün olab ld ğ nce
gerçeğe uygun ve hayatta kullanılab l r olmalıdır. Öğrenc ler
kend ler nden öğren lmes sten len b lg ve becer lerden hang ler n
öncel kle almak sted kler konusunda olab ld ğ nce özgür olmaları
eğ t m açısından büyük yararlar sağlar. Öğrenc ler kend seçt kler
b r alanda daha çok başarılı olurlar ve seç mler ne kend ler ne
seçt r lenlerden daha fazla yakınlık duyarlar. B z demokras n n ve
demokrat k eğ t m n alfabes n n k ş sel özgürlük ve b r nden b r n
seçme hakkı olduğunu düşünüyoruz.İnsan yaşamın her aşamasında,
her an yol ayrımındadır. Başarısı ve geleceğ bu yollardan yapacağı
seç me bağlıdır. Bunu da aklıyla yapab l r. Öğrenc lere kend ler ne
sunduğumuz f ks yemek menüsü g b program dayatmak ve “Bunu
öğreneceks n” yaklaşımı yer ne “Sana öner lenlerden hang s n
seçmey düşünürsün?” şekl nde b r sunum her yönden çok daha
faydalı ve daha başarılı olacaktır.Yapılan araştırmalar bunu açıkça
göstermekted r.

Yazdığı k taplardan da anlayab l ceğ m z g b
adalet ve özgürlük konularına çok düşkün.
( S z n zamanınızdak eğ t m m yoksa ş md k eğ t m m daha y yd ? )
Tekrar öğrenc olsanız hang dönemde okumak sters n z?
Okul demek öğretmen demekt r. Okulların kal tes orada öğretmenl k
yapan öğretmenler n kal tes le özdeşt r.Öğretmen ne kadar b lg l ,
deney ml ve yetenekl se onun okuttuğu öğrenc ler de o kadar
değerl d r. Öğretmen başta mesleğ n sevm yorsa ve üstel k b lg s zse
aynı şek lde onun öğrenc s ne vereb lecekler sınırlıdır. Çünkü nsan
ancak b ld ğ n öğreteb l r. Dünyayı tanımayan, geleceğ öngörmeyen,
alanındak değ ş mler ve b lg ler yakından zlemeyen b r öğretmen
öğrenc ler ne nasıl ve hang düzeyde faydalı olab l r? Öğrenc , yönü
geleceğe dönük olan ve da ma yarına yürüyen b r nsandır ve onun
sınırlı zaman d l m nde öğreneceğ her b lg , her becer gelecekte
karşılaşab leceğ sorunları çözeb lecek b r anahtar olmak
zorundadır. Gereks z, yaşamda kullanılması mümkün olmayan b lg
ve becer ler öğrenc ler n çok değerl zamanlarını almamalıdır.
Öğretmen ufkun ötes n göreb lmel , öğrenc n n yaşam boyunca
karşılaşab leceğ sorunları çözeb l r n tel kte olmalıdır.
B ld ğ n z üzere günümüzde dünyanın her yer nde salgın hastalık
( neden yle uzaktan eğ t m uygulanıyor. S zce ler zamanda b r salgın )
hastalık olmasa b le uzaktan eğ t m uygulanab l r m ?
Uzaktan eğ t m,topyekün b r halkın eğ t m yönünden yararlı ve
ekonom k mal yet düşük olan b r eğ t m türüdür. Ancak eğ t m
kavramının çer ğ le uyuşmaz. Gen ş halk k tleler ne, bel rl b r
eğ t m düzey nden sonra ve meslek b lg ve becer ler gel şt rme,
pek şt rme bakımından büyük faydalar sağlar. Ancak okul çağında
öğrenc ler ç n kes nl kle uygun değ ld r. Çünkü sadece öğret m sağlar
fakat eğ t m veremez. Okul çağındak öğrenc ler n temel ht yacı
ruhsal ve sosyal yönden gel şmekt r. Bu se ancak başka öğrenc lerle ç
çe olmakla gerçekleşeb l r. Çünkü nsan sadece b lg sayarla ve
uzaktan öğret mle ruhsal ve sosyal yönden gel şemez. İnsan ç n temel
b lg ve becer ler kazanamaz. Ama yüz yüze eğ t m pahalı b r
eğ t md r. Önce okul b nası gerekt r r. Aynı zamanda okul b nasının
araç ve gereç donanımı gerekt r r. Tümüyle yüz yüze eğ t mden
yoksun, gerçek b r eğ t m yapılamaz. Kısacası uzaktan eğ t m normal
koşullarda uygulanacak b r eğ t m türü değ ld r.

Karant na sürec nde öğrenc ler n ps koloj s n n olumlu
( etk lenmed ğ n b l yoruz. S zce anne-babalar ve öğretmenler )
öğrenc ler n kend ler n y h ssetmes ç n neler yapab l r?
Öncel kle karant na süres nce uygulanan b r eğ t m değ l yalnızca b r
öğret md r. N tek m öğret m b lg kazanmak, eğ t m davranış değ şmes d r.
Gerçek eğ t m davranışlarda değ şmey öngörür ve ancak nsanlarla,
nsanlar ç nde gerçekleşeb l r. Oysa uzaktan eğ t m h çb r şek lde okulun ve
sınıfın yer n tutamaz.Karant na sürec nde çocukların sokağa çıkma
kısıtlaması neden yle temel ht yacı hareket olan, bedensel, ruhsal ve
z h nsel gel şmes ç n zorunlu olan hareketler n n kısıtlanması kend ler
açısından sıkıntılı ve stres artırıcı sonuçlar doğurmaktadır. Bu nedenle
başta devlet olmak üzere okulların, vel ler n; çocuk ve gençler n
hareketler n n mümkün olab ld ğ nce sağlanması, onların gel ş mler
açısından gerekl önlemler almaları ve uygulamaları kaçınılmazdır ve
büyük önem taşımaktadır.
Bunun ç n özel akt v teler, çalışmalar, sem nerler ve etk nl kler
düzenlenerek onların hareket ht yacının g der lmes şarttır. Öğrenc
demek çocuk, genç, hareket demekt r. Zekâ le hareket arasında doğrudan
b r bağlantı vardır. Öğrenc ler n uzun süre hareket olanaklarının
kısıtlanması büyük sakıncalar doğurur. Çocukların ve gençler n uzun süre
harekets z bırakılması doğru değ ld r. Bu zararlar belk b r yıl ç nde çok
ortaya çıkmamış olab l r, ama kısıtlama devam ederse bu öğrenc ler ler de
çok büyük ps kososyal ve bedensel problemlerle karşılaşab l rler.
Emekl olmasına rağmen mesleğ n hala
sevmekte ve okul ortamını özlemekteym ş.
( S z karant na sürec nde eğ t m gören b r öğrenc olsaydınız neler )
yapardınız ve nasıl h ssederd n z?
H perakt f b r öğrenc olarak çok sıkılırdım ve huysuzlaşırdım.
Öğrend kler m arkadaşlarımla tartışarak ney n doğru ney n yanlış
olduğunu görmek sterd m. Onlarla duygu ve düşünce alışver ş nde
bulunmak ben rahatlatırdı. En azından karşılaştığımız zorlukları
yüz yüze konuşmak b le faydalı olurdu. Her şeye rağmen daha evvel
öğrenme fırsatı bulamadığım konuları araştırmak ve ben m ç n
öncel kl olanları gözden geç rmek sterd m. Mümkünse güzel
sanatlarla uğraşmayı, res m yapmayı, b r enstrüman çalmayı
denemek sterd m.

( S ze göre öğretmen olmanın en güzel yan ned r? )
Dünyada h çb r toplum, h çb r hukuk s stem b r nsana başka b r
nsanın hayatına müdahale etme, onu b ç mlend rme, düzenleme
hakkı vermem şt r. Bu yönden öğretmenl k gerçekten çok değerl ,
kutsal b r meslekt r. Çünkü h çb r nsanın b r başka nsanın hayatına
dokunmak, onu şek llend rmek g b b r şlev yoktur ve bu öğretmene
çok büyük sorumluluk yüklemekted r.
( Son olarak bu yazıyı okuyacak öğretmen ve öğrenc lere söylemek )
sted ğ n z b r şey var mı?
Dünya k kavram üzer nde döner: değ ş m ve uyum. Öğretmenler
mutlaka bu değ ş me paralel ve bağlı olarak kend ler n hızla
gel şt rmel , olumlu yönde değ şt rmel , vermek sted kler b lg ler
nasıl en güzel ve kalıcı şek lde vereb lecekler n düşünmel ve en
öneml s “öğretmen nsan” olarak kalab lmey başarmalıdırlar.
Öğretmen nsan; karşısındak öğrenc s n anlayan, onun stek ve
ht yaçlarını b len, onları d nleyen, h sseden, üzüntüsünü paylaşan
yan nsan olan öğretmend r. Mak ne öğretmen h çb r şe yaramaz.
Öğretmenl k mesleğ nde en çok d kkat ed lecek nokta,asla k ş sel
duygu ve düşünceler n öğrenc lere yansıtılmaması, öğrenc ler n
d n , s yas görüş ve düşünceler ne olursa olsun onlar arasında
kes n ayrım yapılmaması ve tam b r tarafsızlıkla hareket etmekt r.
Öğretmen öğrenc ler ne her zaman gerçek adıyla h tap etmel , asla
lakaplar takmamalıdır. Özetle öğretmen öğrenc ler n n kalb ne
dokunmalı ve kend n mutlaka sevd rmel d r, ancak tatlı-sert
olmalıdır. Şurası unutulmamalıdır k sev lmeyen öğretmen n ders
de sev lmez
Muhab r m z N l Yılman ve Mustafa Yılman