Postmodern Hareketinin Çizgi Film Sektörüne Yansıması1

POSTMODERNİZMİN ÇİZGİ FİLM SEKTÖRÜNE YANSIMASI: MASUM SANIK
ROGER RABBIT
Önder AYDIN
Özet
Postmodern hareketin birçok alanda etkisi olduğu gibi çizgi film alanını da etkilemiştir.
Çizgi film ilk çıktığı dönemden itibaren büyük gelişme göstermiş ve izleyenlerine sayısız mesaj
vermiştir. Verilen mesajlarda kimi zaman ortada bir başarı söz konusuyken kimi zaman
başarısızlığı anlatmıştır. Bu duruma en güzel örnek ise Tom ve Jerry çizgi filmidir. Çizgi film,
hayal gücü sınırlarının olmadığı bir kategoridir. Çizgi film sanatçıları hayal gücünün
sınırlarının ortadan kalkmasıyla istenilen mesajı yerine ulaştırmak için görsel iletişimi
kullanmışlardır. Günümüze yansıma biçimi göz önünde bulundurulursa, artık yetişkinler de
çizgi film izlemektedir.
Bu araştırma neticesinde, postmodern bir hareketin görsel iletişim tasarımı bağlamında
çizgi filmlere nasıl yansıdığını “Masum Sanık Roger Rabbit” adlı film üzerinde nitel araştırma
yöntemi kullanılmıştır. Gerekli literatür taramasının neticesinde örneklere yer verilecektir.
Anahtar sözcükler: Postmodern, Çizgi Film, Masum Sanık Roger Rabbit, Görsel
İletişim Tasarımı
Yüksek Lisans Öğrencisi, Çankırı Karatekin Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Sanat ve
Tasarım Bölümü, onder.aydn@yandex.com

ÖNDER AYDIN
THE POSTMODERN MOVEMENT IS REFLECTION ON THE CARTOON
INDUSTRY: WHO FRAMED ROGER RABBIT
Abstract
The Postmodern Movement as had affacted many areas has also had an impact on
cartoon area. Cartoons have shown great progress since the time they primarily came out and
presented endless messages to the viewers. The massages presented success stories but also
presented failure stories. The best example for tihs situation is the Tom and Jerry Cartoon.
Cartoons are in a category where there is no limit to imagination. The Cartoon Artists has used
visual communication methods to present their mesaages by eliminating the limitaions of
imagination. Taking in hand the way they reflected in todays world, adults has also started to
watch cartoons.
In the conclusion of this research, how the postmodern movement has reflected to the
cartoons in the sense of visual communication has been analayzed by examning the movie
“Who Framed Roger Rabbit”. Examples will be provided with the needed literature research.
Design
Keywords: Postmodern, Cartoon, Who Framed Roger Rabbit, Visual Communication
Giriş
Araştırmanın amacı, postmodernizm bakımından görsel iletişim tasarımının çizgi film
sektörüne nasıl bir etkisi olduğunu açıklar bir nitelik sunmaktır. Gerekli literatür taramasının
ardından edinilen bilgi sayesinde söz konusu araştırmanın sonuca bağlanması hedeflenmiştir.
M.Ö. 15 000’li yıllarda yapılan mağara resimleri dünya üzerinde ki ilk görsel iletişim
örnekleri olarak tanımlanabilir. İnsanlar iletişim kurarken bütün duyu organlarını kullanırlar
bunlardan en önemlisi diyebileceğimiz görme duyusu sayesinde çevrede olan biten her şeyi
algılamamızı sağlarken çevremizden gelen mesajları da kolaylıkla anlamamızı sağlar (Uçar,
2016, s. 16-17)
Antmen’e göre postmodernizmin 1970’li yıllarda sanat çevrelerinde yaygınlık
kazanmaya başlamıştır (2016, s. 275). Sanayileşmenin ardından Amerika’da ortaya çıkan
Postmodernizm, kelime anlamı gereği modern sonrası bir harekettir. “Post” eki alması bir

Önder
öncekini takip eden durumu açıklar niteliktedir (Sallan & Boybeyi, 1994, s. 313). Sanat,
edebiyat, politika, hukuk ve bilim gibi birçok alanda etkili olmuştur (Lyotard, 2014, s. 7).
Özdem & Geçitin çalışmasına göre (2013, s. 153) Toplumun din otoritesiyle yaşadığı bu
dönemde kültür olarak farklı bir statüye erişilmesinin sebebi ‘modern dönem’ in doğuşudur.
Öncelikle postmodernizm hareketini anlatarak devam edilecektir. Daha sonra
postmodernizm sanat akımlarından bahsedilip çizgi film tarihinden bahsedilecektir. Ardından
postmodernizmin çizgi film sektörüne etkisini anlatmak için “Who Framed Rogger Rabbit –
Masum Sanık Roger Rabbit” adlı çizgi filmin sahneleri incelenecektir.
Bu araştırmada ele alınacak çizgi film sektörü birçok sanat hareketleri ve akımlarından
etkilenmiştir. 1988 yapımlı ve içinde postmodernizm yapıları taşıyan “Who Framed Roger
Rabbit – Masum Sanık Roger Rabbit” gösterge bilimsel olark incelenmeye çalışılacaktır.
1. Postmodernizm
1960’lı yıllarda Amerika’da bulunan sanatçılar ve eleştirmenler tarafından ortaya çıkan
(YILDIZ, 2005, s. 154)bu hareket adı altında, günümüze kadar sanatsal alanda birçok eser
çıkmıştır. Postmodernizm başlangıcından itibaren herhangi bir politik baskıyla
karşılaşmayacak şekilde sanatsal ürün ortaya koymuştur (Eagleton, 2015, s. 47). Bu akım,
sanatçıların özgürleşip bağımsız bir statüye erişmesinin ardından özgün eserler ortaya koymayı
savunmaktadır (Özden & Geçit, 2013: s. 154).
Postmodernizm, modernizm sonrası çıkan bir akımdır ve ‘post’ kelimesi anlamı gereği
modern sonrası anlamı taşımaktadır. Hikmet Şahin’ e göre postmodernizm hareketi modernist
karşıtı bir hareket olup özgün bir ifade biçimi olarak kabul edilen ve içinde seçkinci anlatımlar
barındıran kuralsız bir harekettir (Şahin, 2000, s. 92). Biri biterken diğeri başlar gibi bir sonuç
çıkıyormuş izlenimi taşıyor. Bu durumu Terry Eagleton şu şekilde tanımlar: “…bir sona erişin
olabildiğince özgül bir şeylerin, zorunlu biçimde şunun değil de bunu sona erişi olacağından,
modernizmin gerçekçilikten türemesi anlamında postmodernizmin de modernizmden türediği
duygusuna kapılmamak zor.” (Eagleton, 2015, s. 51). Bu tanıma göre postmodernizm
modernizme karşı bir hareket olmasına rağmen aslında modernizmden beslenerek bir yerlere
geldiği çıkarılabilir.

ÖNDER AYDIN
Sanatın modernizmle olan ilişkisi 1970’li yıllara doğru gelindikçe “çağdaşlığa” geçiş
noktasından bağımsızlaştırılarak, devamındaki süreçte anti sanat düşüncesinin arttığı
postmodernizm yani “ çağdaş sanat” adıyla süregelmiştir (ÖZDERİN, 2008, s. 107). Geniş bir
yelpazeye sahip olan postmodernizm günümüze (2017) kadar oldukça etkileyici ve tartışmalı
bir biçimde gelmiştir. Tartışmaların çoğu “Yapısalcılık” ve “Postyapısalcılık” arasında
yapılmaktadır. Bu tartışmaların içinde bulunan önde gelen isimler ise Derrida, Guattari,
Foucault ve Lyotard gibi düşünürlerdir (ŞİŞMAN, 1996, s. 452).
Birçok alanda etkisini gösteren postmodernizm çizgi film sektöründe de görülmektedir.
Gerek sanat gerek edebiyat alanından yola çıkılarak yapılan çizgi filmler günümüzde halen
izlenmektedir. Örneğin bir çizgi dizi olarak sektörde etkisini devam ettirdiği “The Simpsons”
oldukça etkili bir postmodern yapıya sahiptir (GÜREL & ALEM, 2010, s. 335).
2. Çizgi Film (Animasyon)
Çizgi film (Animasyon), resimlerin ya da cisimlerin hareket duygusunu verebilmek için
sahne sahne işlenerek düzenlenmesi olarak tanımlanır (TÜRKER, 2011, s. 227). Animasyon
ilk olarak 19. yüzyılda “Thaumatrope” adıyla anılan ve iki tarafında resimler olan, yanlarında
iplerle bağlı bir disk biçimindeydi ve parmakların arasında ipi gerdikçe dönerek diskteki
resimlerin bir hareket duygusu yaratmaktadır (ŞENLER, 2005, s. 100). Çizgi filme alanında ki
bu ilk adım sayesinde günümüz çizgi film sektörüne oldukça kolaylık sağlayacak yeni
mekanizmalar icat edilmiştir.
Görsel 1: Zeotrope

Önder
1834 yılında William George Horner tarafında geliştirilen Zeotrope (bkz. Görsel 1),
dönen bir yüzeyin üzerine yerleştirilen silindir şekildeki üstü tamamen açık ve yanları da belli
aralıklarla dikey şeklinde ince uzun deliklerle içinde her karesi işlenmiş bir at figürü vardır.
Yüzeyi döndürdükçe yandan bakıldığında at koşuyormuş duygusunu yaratmaktadır. Hemen
hemen bir benzeri olan ve 1833 yılında Joseph Plateau tarafından geliştirilen Phenakistiscope
(bkz. Şekil 2), silindir biçimde bu sefer ortalarından demir bir çubukla birbirine bağlanış iki
yuvarlak biçimindeki şekillerin birinde belirli aralıklarla dikey olarak yarıklar vardır.
Döndükçe o yarıklarda bakıldığında sanki hareket ediyormuş gibi bir izlenim oluşturmaktadır.
(TÜRKER, 2011, s. 229).
Görsel 2:Phenakistoscope
1920 yılında Otto Messmer tarafından yapılan ve kısa sürede popüler olan Kedi Felik
(Felix the Cat bkz. Görsel 3) o yılların ilk canlandırma alanında ki star olarak biliniyordu
(TÜRKER, 2011, s. 231). O dönemlerde çizgi film sektörü oldukça hızlı bir şekilde
gelişmekteydi. Şenler’e göre (ŞENLER, 2005, s. 103) 1928-1938 yılları arasında çizgi film
sektörü sinemada eğlence unsuru olarak büyük ölçüde gelişme göstermiştir.
Görsel
Görsel
4:
3:
Kedi
Kedi Felik
Felik
(Felix
(Felix
the
the
Cat)
Cat)

ÖNDER AYDIN
18. yüzyılda Arhannsius Kirchner tarafından bulunan “magic lantern (sihirli fener)”
günümüzde ki sineme sektöründe kullanılan ekipmanların gelişmesinde ki en büyük
buluşlardan birisidir (TÜRKER, 2011, s. 228). Türker’in bahsettiği bu durum göz önünde
bulundurularak, farklılaşarak gelişmekte olan teknoloji sayesinde çizgi film (animasyon)
sektörü de bu kolaylıktan faydalanmaktadır.
Postmodern oluşum bakımından birçok alanda olduğu gibi çizgi film alanında da
görülmektedir. Bu araştırma kapsamında içerik analizini yapılacak olan “Who Framed Roger
Rabbit (Masum Sanık Roger Rabbit)” postmodern yapıyı bünyesinde barındırmaktadır. Her bir
saniyesi ayrıntılı olarak izlenip sahneler, karakterler, mekanlar hakkında postmodernizm
açısından incelenerek analiz edilecektir.
3. Masum Sanık Roger Rabbit (Who Framed Roger Rabbit)
1988 yılında vizyona çıkan Masum Sanık Roger Rabbit (Who Framed Roger Rabit),
yapımcılığını Steven Spielberg üstlenmiştir, yönetmen koltuğunda ise Robert Zemeckis
oturmuştur. Film gerçek görüntülerle canlandırma yani çizgi filmi bir araya getirerek
yapılmıştır. Başrollerinde Charles Fleischer, Bob Hoskins, Christopher Lloyd, Joanna Cassidy
ve Kathleen Turner’ın yer aldığı film fantezi komedi türünde bir yapımdır.
Görsel 4: Roger Rabbit & Jessica Rabbit

Önder
Filmin konusu; 1947 yılında Hollywood’ ta çizgi starı olan Roger Rabbit karısı Jessica
Rabbit’in (bkz. Görsel 4) başkalarıyla pattycake oyununu oynadığından endişelidir. Roger,
Eddie Valiant adında bir dedektifle karısını izlemesi için anlaşır. Dedektif görevi yerine getirir
ve Roger karısını başkasıyla pattycake oynadığını öğrenir. Kendisini kaybeden Roger belli bir
süre ortalıktan kaybolur ve karısının pattcake oynadığı Marvin Acme tuhaf bir şekilde ölmüş
olur. Dedektif Eddie Valiant Roger’ dan şüphelenir. Fakat Roger’ı kötülemek isteyen Hakim
Doom adında biri ortaya çıkar. Aslında bütün olayların bir kurmaca olduğu ve Roger ile
dedektif Eddie, Toontown kasabasını tehdit eden bir durumla karşı karşıya kaldıklarını anlarlar.
Olay örgüsü, hikâye işleyişi ve görsel efektleriyle dönemin en iyi filmlerinden biri olan
Masum Sanık Roger Rabbit birçok alanda ödül sahibi olmuştur. Bunlardan bazıları; En İyi Film
Düzenlemesi, En İyi Ses Efekti Düzenlemesi, En İyi Görsel Efekt, En İyi Fantezi Film gibi
çeşitli ödüllerin sahibi olmuştur (IMDB, Awards, 2000).
4. Postmodernizm ve Masum Sanık Roger Rabbit (Who Framed Roger Rabbit)
Önceki konularda bahsedildiği üzere Masum Sanık Roger Rabbit bir postmodern
filmdir. İçerisinde metinlerarasılık, pastiş, performans gibi birçok postmodern hareket
tarafından olmuş unsurlar vardır. İçerisinde bulunan postmodern durumları başlıklar halinde
kısaca değinilecektir.
a. Metinlerarasılık
Var olan bir metnin başka bir metine gönderme yaparak anlam oluşturması ve aynı
zamanda oluşturulan metnin diğer metinlerle ilişkilendirilmesine “Metinlerarasılık” denir.
(GÜREL & ALEM, 2010, s. 336). Birçok farklı tanımı bulunan “Metinleraraslık” edebiyat ve
sanat alanında oldukça yaygın olarak kullanılmaktadır. Postmodern durumu göz önünde
bulunduran Ekiz bu durumu (EKİZ, 2007, s. 124)şu şekilde yorumlamıştır; “…birçok
postmodern yazar başka metinlere -hattâ farklı türden sanatsal ürünlere resim, heykel vb.-
yapmış oldukları göndermeleri imleme gereği dahi duymazlar.” Bu bağlamda her alanda farklı
yorumlama şekline sahip olan metinlerarasılık film sektöründe de farklı bir biçimde karşımıza
çıkmaktadır.
b. Pastiş (Benzek)
Bir sanatçıda bulunan tarz, üslup, dil ya da düşüncesini bire bir taklit edilmesi ve daha
önce ki biçiminden esinlenerek yeniden oluşturulan eserlere “Pastiş” denir (GÜREL & ALEM,

ÖNDER AYDIN
2010, s. 341). Dilsel metinler ve semiyotik metinler diye ikiye ayrılır. Dilsel metinler; kitaplar,
hikayeler, şiirler, makaleler vb. gibi oluşumlar; semiyotik metinler: fotoğraf, resim, film, şarkı
gibi türlerden oluşabilir. (ÜNAL, 2006, s. 105)
c. Pop-Art
Popüler kültürle özdeşleşen pop-art kavramı ilk olarak 1958 yılında İngiliz eleştirmen
Lawrece Alloway tarafından kullanılmıştır (Aktaran: Özdem & Geçit, 2013, s. 157). Kolay
anlaşılabilir ve tüketilebilir olduğu için oldukça hızlı popülerlik kazanmıştır. Andy Warhol’un
yapmış oltuğu çalışmalar göz önünde bulundurulursa pop-art eserleri oldukça renkli, eğlenceli
ve kolay anlaşılabilir olduğu çıkarılabilir (Özdem & Geçit, 2013, s. 158).
d. Performans ve Gövde / Vücut Sanatı
Gövde / vücut sanatı 1970’li yıllardan itibaren performans sanatıyla birlikte
kullanılmaktadır (Özdem & Geçit, 2013, s. 160). Gösteri gibi bir durumda sanatçının
izleyicilere karşı gösterdiği performansla anlatmak istediklerini anlattığı bu sanatı Karabaş ve
İşleyen şu şekilde yorumlamıştır: “Performans sanatı, izleyicisinin önünde o sırada canlı
olarak gerçekleştirilen ve sanatçısı ya da sanatçıları tarafından bedenini kullanarak
sergilendiği bir sanat biçimidir” (KARABAŞ & İŞLEYEN, 2016, s. 342).
e. Yeni Kavramsalcılık
Toplumda bazı durumlara karşı çıkan bir hareket olan yeni kavramsalcılık, ırkçılık,
kadın-erkek eşitsizliği, savaş gibi olgulara karşı bir izlenim göstermektedir (Özdem & Geçit,
2013, s. 161). Bu sanat anlayışı toplumda bulunan huzursuzlukları, olumsuz etki edebilecek
durumlara karşı durmaktadır. Yeni kavramsalcılığı Antmen’in 2016 yılında yedinci baskısı
yayınlanan “20. Yüzyıl Batı Sanatından Akımlar” adlı kitabında şu şekilde anlatır (Antmen,
2016, s. 277) ;
“Yeni Kavramsalcılık, sanatsal nesneden çok tolumsal anlama odaklanan, cinsiyet
ayrımcılığından ırk ayrımcılığına, medya eleştirisinden sanat kurumlarının eleştirisine uzanan,
özünde belli güç ilişkilerinin şekillendirdiği toplumsal kodları irdeleyen sanatçıların
pratikleriyle şekillenmiştir.”

Önder
5. Masum Sanık Roger Rabbit İçerik Analizi
Filmin postmodernizm bakımından etkilerini analiz etmek için öncelikle yukarıda ki
başlıkları göz önünde bulundurularak incelenecektir. Bahsedilen postmodernizm akımlarını ele
alarak filmin sahneleri göstergebilimsel olarak çözümlenmesi yapılıp postmodernizm izi
taşıyan sahnelerin analizi yapılacaktır.
6. Postmodernizm Etkisindeki Sahneler
Filmin Açılışı (Intro) “A Maroon Cartoon”
Görsel 5: Masum Sanık Roger Rabbit Filminin Açılışı (00:00:35 – 00:00:39)
Genel Betimleme
Açılış sahnesi yuvarlak tipografiyle ilk dikkatleri “A Maroon Cartoon” yazısı çekiyor.
Yavaş yavaş şişerek büyüyen yazı karakterinin dışında herhangi bir hareket söz konusu değil.
Sahnede bulunan “R.K. Maroon Presents” tamamen film için hayal ürünü bir isimdir. Aslında
bu açılış sahnesi filmin jeneriği olmayıp filmin içinde bulunan çizgi film programının açılış
sahnesidir.
Düzenleme
Bu sahnede kullanılan kırmızı renk ve yuvarlak biçim tamamen “A Maroon Cartoon”
yazısına odaklanmamız için tasarlanmıştır. Bu sahnede “Looney Tunes” giriş jeneriğinden
gönderme yapılmaktadır. Birebir aynısı olmasa da ortada bir gönderme söz konusudur. Bu
durumdan ötürü sahnede postmodernizm akımı olan “metinlerarasılık” söz konusudur.

ÖNDER AYDIN
Çizgi film çekim sahnesi
Görsel 6: Çizgi film çekim sahnesi (00:00:47 – 00:01:13)
Genel Betimleme
Filmin başlangıcındaki ilk sahneler bir evde başlıyor ve bir anne bebeğini sevdikten
sonra ona “en yakın arkadaşın Roger sana bakacak” diyor ve arkasını dönüyor. Anne figürü
Roger Rabbit’e doğru giderken bir yandan tehditkâr bir söylemle “eğer sana iyi bakmazsa
laboratuvara geri döner” dedikten sonra kadın parmağını Roger’ ın burnuna vuruyor. Ardından
kadın kapıdan çıkarken Roger “siz hiç merak etmeyin” deyip çocukla ilgilenmek üzere işe
koyuluyor.
Düzenleme
Bu sahnelerde karşılaşılan durum, bir annenin çocuğuna bakması için Roger’ı
tembihlediği gösterilmektedir. Sahnede kullanılan renkler, kamera açıları (kadın figürünün
sadece bacaklarının gözükmesi) ve davranışlar göndermesi yapılan “Looney Tunes” tan
esinlenilmiştir. Karakter bağlamında Roger Rabbit “Bugs Bunny” karakterinden esinlenilerek
oluşturulmuştur. Roger Rabbit’in karakteristik özellikleri ne kadar Bugs Bunny’e benzemese
de bazı tavırları benzerlik göstermektedir. Burada “Pastiş” söz konusudur. Aynı zamanda bu
sahne aslında Roger Rabbit ve Bebek Harman’ın çekiminin yapıldığı bir film setidir o yüzden
performans (gövde/vücut sanatı) da söz konusudur.

Önder
Jessica Rabbit dans performansı
Görsel 7: Jessica Rabbit dans performansı (00:18:15 – 00:20:28)
Genel Betimleme
Sahne ilk olarak ışığın perdeye yansımasıyla başlar. Ardından Jessica Rabbit gözükür
ve şarkı söyleyip etkileyici performans göstermeye başlar. Etrafta ki erkekler Jessica’yı çok
severler ve çok hayrandırlar. Dans ederken Marvin Acme isminde ki yapımcının yanına doğru
gider ve ona doğru dans edip şarkı söyler Marvin Acme bu durumdan oldukça memnundur.
Ardından Jessica dedektif Eddie Vailant’a doğru gidip onu da etkisi altına almaya çalışır.
Jessica şarkıyı bitirdikten sonra müzik eşliğinde sahneden ayrılır.
Düzenleme
Sahnede ki perdeye spot ışığı tutularak gelen birisinin olduğunu göstermektedir.
Ardından Jessica pembe renkteki ışıltılı elbisesiyle sahneye çıkar ve “Peggy Lee” tarafından
kaydedilen “Why Don’t You do Right?” şarkısını söylemeye başlar. Postmodernizm etkilerinin
bu sahnede de var olduğu söylenebilir. Bu sahnelerin tamamında performans sanatı mevcuttur.

ÖNDER AYDIN
Çizgi Şehir (Toon Town)
Görsel 8: Çizgi Şehir "Toon Town" (01:10:0 3- 01:10:53)
Genel Betimleme
Sahnede dedektif Eddie Vailant tünelden geçerek Çizgi Şehir (Toon Town) adında ki
çizgi film karakterlerinin yaşadığı yere girer. Ora da oldukça renkli bir dünya onu karşılar.
Keşmekeş içinde yaşayan çizgi karakterler hayal gücünün sınırı olmadan hareket edip oradan
oraya zıplarlar ve birbirlerine şaka maksatlı vurup eğlenirler. Dedektif Eddie Vailant buraya
gelmek hiç istemediği için biraz gergindir ve Roger Rabbit’in karısı Jessica Rabbit’i aramaya
gelmiştir.
Düzenleme
Dedektif Eddie Vailant tünelden Çizgi Şehire girdiği andan itibaren renkli ve eğlenceli
bir ortamla karşı karşıya gelir. Etrafta dans eden güneş, ağaçlar, çiçekler, hayvanlar vardır. Bir
yandan şarkı söyleyerek Eddie Vailant’ı karşılamaktadırlar. Dedektif kazan bir kaza yapar ve
araçtan indikten sonra Jessica Rabbit’in aracına bakarken kafasını cama vurur ve kafasında
kuşlar uçuşur tıpkı bir çizgi film karakteri gibi. Bunun sebebi Çizgi Şehir’de olmasıdır. Bu
sahnelerin genel olarak renkli olması, eğlenceli olması ve kolay anlaşılabilir olmasından dolayı
postmodernizm akımlarından pop-art söz konusudur.

Önder
Roger Rabbit ve Jessica’nın kurtarılma sahnesi
Görsel 9: Roger Rabbit ve Jessica'nın kurtarılma sahnesi(01:31:44 - 01:34:58)
Genel Betimleme
Hakim Doom tarafından tutsak edilen Roger Rabbit ve karısı Jessica tabandan bir
kancaya bağlı vaziyette asılı durmaktadırlar. Eddie Vailant ikisini kurtarmak için canı pahasına
Hakim Doom ile savaşır ve sonunda kazanır ama gerçek dünya ile Çizgi Şehir arasında ki duvar
yıkılır. Ardından Eddie Vailan Roger ve Jessica’yı aşağıya indirerek kurtarır. Arkasından Çizgi
Şehirde bulunan diğer çizgi karakterlerde olayın yaşandığı yere doğru akın ederler
Düzenleme
Bu sahnede, oldukça zor bir şekilde Roger’ı ve Jessica’yı kurtaran Eddie Vailant aslında
Çizgi karakterler ve gerçek insanlar arasında ırkçılık yapan birine karşı savaş açtığı izlenimi
taşımaktadır. Çizgi karakterleri ve Çizgi Şehiri yok etmeye çalışan Hakim Doom aslında bir
çizgi karakterdir. Ortada bir tezatlık söz konusu. Fakat dedektif Eddie Vailant buna izin
vermeyerek bu ırkçı hareketi ortadan kaldırarak Çizgi Şehiri ve Roger ile Jessica’yı kurtarıyor.

ÖNDER AYDIN
Bu sebepten dolayı bu sahnede ırkçılığa karşı bir hareket olan “Yeni kavramsalcılık” söz
konusudur.
Sonuç
Bu çalışma, analizi yapılan Masum Sanık Roger Rabbit adlı yarı çizgi yarı gerçek olan
filmde postmodernizmin hangi akımlarından etkilendiğini açıklar niteliktedir. İçerisinde
oldukça fazla postmodernizm hareketi bulunan filmde karakterler, mekan, renkler, düz anlatım
ve yan anlatım unsurları mevcuttur. Yapılan çalışma sürecinde postmodernizm’in aslında her
yerde olabileceği kanısına varılmıştır. Yapılan araştırmamalar neticesinde Postmodernizm
sayesinde çizgi film sektörü oldukça hareketlendiği söylenebilir. Göstergebilimsel yöntemle
kataloglaştırılarak yapılan çalışmada gerek postmodernizm akımlarını gerekse çizgi film ’in
tarihine kısaca değinilmiştir.
Modernizme karşı bir hareket olan postmodernizme günümüzde birçok yerde rastlamak
mümkündür. Afişler, reklamlar, filmler gibi birçok mecrada kendisini gösteren postmodernizm
gün geçtikçe daha da gelişerek günümüz tasarımlarına farklı bir bakış açısı kazandırabilir.
Başlıklar halinde verilen; Metinlerarasılık, Pastiş, Pop-Art, Performans (Gövde / Vücut) Sanatı,
Yeni Kavramsalcılık konuları postmodernizm hareketinin en önemli akımlarındandır.
Postmodernizmden etkilenen çizgi film sektörü günümüzde hala izlerini büyük ölçüte
göstermektedir.

Önder
Kaynakça
Özdem, Ö. O., & Geçit, E. (2013). Postmodern Sanat Akımları ve Reklamlara Yansımaları.
İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 36, 152-174.
ÖZDERİN, S. (2008). Modern Süreçten Postmodern "Çağdaş" Sanata Geçiş Postestetik
Entropi ve Sanatın Sonu. Akdeniz Sanat Dergisi, 79-90.
Antmen, A. (2016). 20. Yüzyıl Batı Sanatında Akımlar. İstanbul: Sel Yayıncılık.
Eagleton, T. (2015). Postmodernizmin Yanılsamaları. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
GÜREL, E., & ALEM, J. (2010). Postmodern Bir Durum Komedisi Üzerine İçerik Analizi:
Simpsonlar. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 332-347.
ÜNAL, E. (2006). Metinler Arasılık ve Metinler Arası Okuma. VI. Ulusal Sınıf Öğretmenliği
Eğitimi Sempozyumu (s. 100-112). Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi.
KARABAŞ, P. A., & İŞLEYEN, F. (2016). Performans Sanatının Doğuşu ve Günümüze
Yansımaları. 5. Uluslararası Bilim Kültür ve Spor Kongresi (s. 340-350). Kazakistan:
International Journal of Cultural and Social Studies.
Lyotard, J. F. (2014). Postmodern Durum. (İ. Birkan, Çev.) Ankara: BilgeSu.
Sallan, S., & Boybeyi, S. (1994). Postmodernizm-Modernizm İkilemi. Araştırma Ankara
Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Felsefe Bölümü Dergisi, 15, 313-323.
Şahin, H. (2000). Postmodern Sanat. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Güzel
Sanatlar Eğitimi Anabilim Dalı, 90-111.
ŞENLER, F. (2005). Animasyon Tarihi, Teknikleri ve Türkiye'deki Yansımaları. Hacattepe
Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları, 99-114.
ŞİŞMAN, M. (1996). Postmodernizm Tartışmaları ve Örgüt Kuramındaki Yansımaları.
Eğitim Yönetimi, 451-464.
TÜRKER, İ. H. (2011). Canlandırma'nın Tarihçesi ve Türk Canlandırma Sanatı. İnönü
Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 227-241.
Uçar, T. F. (2016). Görsel İletişim ve Grafik Tasarım. İstanbul: İnkilap Kitapevi.
YILDIZ, H. (2005). Postmodernizm Nedir? Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,
153-166.

ÖNDER AYDIN
Görsel Kaynaklar
Görsel 1: Zeotrope https://drptalkdotcom.files.wordpress.com/2016/08/zoetrope.jpg?w=1140
(Erişim: 23 Kasım 2017)
Görsel 2: Phenakistoscope http://www.stephenherbert.co.uk/phenakDouble_2.jpg (Erişim: 23
Kasım 2017)
Görsel 3: Kedi Felik (Felix the Cat) http://cartoonresearch.com/wp
content/uploads/2015/04/felix-plane-344.jpg (Erişim: 25 Kasım 2017)
Görsel 4: Roger Rabbit & Jessica Rabbit http://www.lasertimepodcast.com/wpcontent/uploads/2016/07/who-framed-roger-rabbit-things-you-didnt-know-laser-time.jpg
(Erişim: 25 Kasım 2017)
Görsel 5: Masum Sanık Roger Rabbit Filminin Açılışı (00:00:35 – 00:00:39) ZEMECKIS
Robert (Yön.) Masum Sanık Roger Rabbit (Who Framed Roger Rabbit) Touchstone Pictures
(Yap.) Amerika, 1988
Görsel 6: Çizgi film çekim sahnesi (00:00:47 – 00:01:13) ZEMECKIS Robert (Yön.) Masum
Sanık Roger Rabbit (Who Framed Roger Rabbit) Touchstone Pictures (Yap.) Amerika, 1988
Görsel 7: Jessica Rabbit dans performansı (00:18:15 – 00:20:28) ZEMECKIS Robert (Yön.)
Masum Sanık Roger Rabbit (Who Framed Roger Rabbit) Touchstone Pictures (Yap.)
Amerika, 1988
Görsel 8: Çizgi Şehir "Toon Town" (01:10:0 3- 01:10:53) ZEMECKIS Robert (Yön.) Masum
Sanık Roger Rabbit (Who Framed Roger Rabbit) Touchstone Pictures (Yap.) Amerika, 1988
Görsel 9: Roger Rabbit ve Jessica'nın kurtarılma sahnesi (01:31:44 - 01:34:58) ZEMECKIS
Robert (Yön.) Masum Sanık Roger Rabbit (Who Framed Roger Rabbit) Touchstone Pictures
(Yap.) Amerika, 1988