HASAN DEDENİN DİLİNDEN PEYGAMBER EFENDİMİZ

Hasan Dede’nin Dilinden 

 

 

 

!2

HASAN DEDE’NİN DİLİNDEN 

PEYGAMBER 

EFENDİMİZ 

SİBEL AVCI


HASAN ÇIKAR DEDE 

!2

Hazreti Muhammed Efendimiz 

“Dünyaya gönül verenler, 

Dünyayı sevenler, 

Tanrı’dan mahrum kalırlar. 

Hakk’a yüz tutup, 

Gönül ehlinin katında, 

Dünya ehli olanlar, 

Saman çöpüne benzerler. 

Gönül ehli olanlar, 

İki cihan serveri gönüller sultanı, 

Yüce Muhammed’in özleri olurlar...” 

Hasan Çıkar Dede 

!3


Mevleviliğe adım attığım ilk günden itibaren, güler 

yüzüyle, gönülleri ısıtan sevgisiyle, sonsuz hakikat 

ilmiyle bu aciz kuluna insan olmak yolunda ışık tutan; 

kainatın nuru Peygamber Efendimiz Hazreti 

Muhammed’i ve onun sırrının sırrı İmamlar Şah’ı 

Hazreti Ali’yi, Ehl-i Beyt Efendilerimizi, iki cihanın 

Kutb’u Pirimiz Hazreti Mevlana’yı ve onun ilahi aşkı 

Hakk’ın güneşi Tebriz’li Şems Hazretlerini ve diğer 

nebileri ve velileri bütün gerçeklikleriyle yakinen 

öğrenmemi ve bilmemi sağlayan, yüce Pirim Hazreti 

Mevlana’nın manevi temsilcisi, nurunun varisi, 

yeryüzündeki gölgesi, gerçek kamil İnsan, bende-i 

Muhammed, şeyhim Kutb’ül-Cihan Hasan Dede’me; 

“Allah göklerin ve yerin nurudur” ve “Allah dilediği 

kimseyi nuruna iletir” ayetlerinin yüce manası 

hürmetine; alemleri yaratan, kamil İnsan’ı alemlere 

rahmet olarak yücelten ve Zat’ının sırrıyla öğreten yüce 

Rabbime hamd ü senalar olsun. 

O’nun yüce himmetine ve güzel keremlerine 

sığınarak, şeyhimiz Hasan Dede’mizin, Peygamber 

Efendimizi anlattığı sohbetlerinden alıntıları kaleme 

aldığım bu eseri okuyan bütün canlara, O’nun sevgi, 

aşk ve birlik ışığını yansıtmasını temenni ediyorum. 

Her anımız aşk ile olsun, şeyhimiz Hasan 

Dede’mizin daha nice sohbetleriyle aydınlanmak nasip 

olsun… Muhabbetle. 

Sibel Avcı 

20 Nisan 2015 

!4


Hasan Çıkar Dede Kimdir? 

Grubumuzun Onursal Başkanı Hasan Dede 1935 

yılında Makedonya’nın Üsküp şehrinde dünyaya 

gelmiştir. O dönemlerde Üsküp şehri kültür, sanat ve 

akademik anlamda Balkanların en önemli 

merkezlerinden bir idi. Hasan Dede çocukluk yıllarında, 

birçok manevi kuruluşun da yer aldığı kentte dini eğitim 

almıştır. Üsküp’te bulunan Murat Paşa Camii ve 

Yahya Paşa Cami’lerinde görev alan Hasan Dede, 

eğitimini tamamlayarak ailesiyle birlikte 1959 yılı 

sonlarında İstanbul’a göç etmiştir. 

Ailesinden aldığı dini terbiye ve Üsküp’teki tasavvufi 

çevrelerin etkisiyle İstanbul’da daha da çok yoğunlaşan 

tasavvuf sevgisi ve ilgisi O’nu önce kitap okumaya ve 

araştırma yapmaya yönlendirmiş daha sonrada 

İstanbul’daki tasavvufi çevrelerle kaynaşmasıyla devam 

etmiştir. Girdiği çevrelerde yaptığı Mevlana aşkıyla dolu 

olan konuşmaları, kendisini daha önceleri Üsküp’ten 

tanıdığı ve ileride ilham kaynağı olacak Hakkı Dede’ye 

kadar götürmüştür. 

Böylece, Onursal Başkanımız Hasan Dede 1960 

yılında Üsküp Mevlevihanesi'nin son postnişini Hakkı 

Dede ile tekrar karşılaşmış ve hayatında yeni bir dönem 

açılmıştır. Hakkı Dede’yle karşılaştıktan ve O’nun 

güzelliklerini gördükten sonra O'nun öğrencisi olmuş ve 

Mevlevi Kültürüne gönül vermiştir. Bu tarihten itibaren 

Hakkı Dede’nin yanında bulunmuş ve aralarındaki 

mana dolu o yüce ilişki Hakkı Dede’nin kendisine 

manen soyunması ile devam etmiştir. Ve 1965 yılında 

Hazreti Mevlana’nın manevi temsilciliğine ulaşmıştır. 

!5


 

ilivrikapı Mevlana 

Kültür Merkezi’nde her Perşembe günü halka açık 

düzenlenen toplantılarda, yurtiçinden ve 

yurtdışından gelen birçok Mevlana hayranlarının 

sorularını yanıtlam ve Hazreti Mevlana'nın ilahi 

birlik mesajını aktar 

!6


“Ey kalbleri çevirip döndüren, kalbleri Senin 

itaatine çevir! Ey kalbleri halden hale döndüren, 

kalbleri Senin dinin ve itaatin üzerine sabit kıl!” 

“Biz bu aleme rahmetten nasibi olmayanlara, 

Allah’ın rahmetini ulaştırmak için geldik. Başka 

bir işimiz yok.” 

Hazreti Muhammed 

!9

!10 

Hasan Dede’nin Dilinden


BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM 

Hazreti Muhammed Efendimiz, 20 Nisan 571 

yılında Mekke şehrinde dünyaya gelmiştir ve 

doğduğu o gece bütün cihan nur ile dolmuştur. 

Şu bir hakikat ki, O’nun nuru daha alemler 

yaratılmadan var idi. Bundan sonra da ilahi 

varlığı ile her anda baki olacaktır. 

Onsekizbin alemin Mustafa’sı “Levlake levlak 

lema halaktü’l eflak” hitabının sahibi olan 

Peygamber Efendimiz bir kudsi hadis-i şerifte, 

“Cenab-ı Allah’ın ilk yarattığı şey benim 

nurumdur. Adem çamurla balçık arasındayken 

ben Peygamberdim” diye buyurmuştur. 

Hazreti Mevlana, Mesnevi’sinde, “Hangi 

milletten, hangi dinden olursa olsun, herkeste 

Muhammed’in nuru var. Meleklerin Adem’e 

secde edişi de yine bu, Muhammedi nur 

sebebiyledir. Mademki herkeste O’nun nuru var, 

hiç kimseye kafir deme. Hiç kimseye hor, hakir 

bakma, çünkü bir kişinin son nefesini nasıl 

vereceğini sen bilemezsin” diye buyurmuştur. 

!11


Peygamber Efendimiz bütün insanlık alemine 

rahmet olarak gelmiştir. O, diğer peygamberler 

gibi değildir; diğer peygamberler ancak kendi 

ümmetleri için gelmişlerdir, Hazreti Muhammed 

ise bütün kainata, hatta kendinden önce gelmiş 

olan peygamberlere de “Rahmet”tir. 

Enbiya suresinin 107. ayetinde, “Biz seni 

alemlere rahmet olarak gönderdik - Levlake 

levlake lema halak’ül eflak” hitabınınmazharı 

olan Peygamber Efendimiz için Cenab-ı Allah, 

Kur’an-ı Kerim’de, “Biz seni alemlere rahmet 

olarak gönderdik” buyurmuştur. Rahmet 

herkesin anlayacağı bir dille merhamet demektir. 

Fakat bu kuru bir acıma veya merhamet etme 

anlamında değil, yardıma muhtaçlara, maddi 

manevi her türlü yardımı etmeye muktedir bir 

merhamet sahibi olma anlamındadır. Rahmet, 

Allah’ın zati sıfatlarından olup, hayırları yerine 

ulaştırmayı, şeri de önlemeyi istemektir. Sadece 

kendisine inananlara değil, tüm evrene rahmet 

olan Peygamber Efendimiz için Tevbe suresinin 

128. ayetinde şöyle buyrulmaktadır: “Andolsun, 

size kendi içinizden öyle bir Peygamber gelmiştir 

ki, sizin sıkıntıya uğramanız O’na çok ağır gelir. 

Kalbi üstünüze titrer, O size çok düşkündür. O, 

çok şefkatlidir, merhametlidir.” 

Peygamber Efendimiz, tüm yaratılmışlara 

sonsuz aşk-ı muhabbet, şefkat ve merhametinin 

!12


b i r t e c e l l i s i d i r. B ü t ü n p e y g a m b e r l e r 

ümmetlerinden şikayetçi olurken, O sadece “Ya 

Rabbi, onlar bilmiyorlar, sen ümmetimi affet” 

diye Cenab-ı Allah’a yalvarıp, niyaz etmiştir. 

“Küfür, insanlığın yüzünü karartmıştı, 

Hazreti Muhammed’in nuru imdada yetişti. 

Sonsuz kadar yaşayacak manevi Sultan geldi. 

Kıyamet davulunu çaldılar, 

Dirilme sur’una üflediler. 

Haydi mezarlardan sıçrayın, kalkın, 

Dün cesetlerinin inadına, 

Rahmet kapısından kovulan, 

Şeytanın körlüğüne rağmen, 

Size ilahi yardım geldi. 

Dün gece parlayıp duran yıldızlardan, 

Bir gürültüdür kopmuştu, 

Neşeli bir ses şöyle haykırıyordu: 

Yıldızı pek kuvvetli olanların, 

En kuvvetlisi kainatı şereflendirdi...” 

Hüdavendigar Mevlana 

!13


Peygamber Efendimiz, barışın ve kardeşliğin 

en yüce varlığıdır. O, hiçbir zaman hiçbir varlığa 

karşı kötü bir duygu beslememiş ve hiçbir zaman 

bir bedduada bulunmamıştır; O, her zaman 

herkes için en güzelini dilemiş ve dualarda 

bulunmuştur. 

Hatta Taife’de iken, Taife halkı tarafından 

taşlanıyorken bile, içindeki Rabbi kendisine, “Ya 

Muhammed, sana yapılan bu hakaretlere 

tahammül edemiyorum; dile benden ne dilersen, 

bu kavimi bir anda helak edeyim” diye seslendiği 

halde Hazreti Peygamber Efendimiz, Rabbinin 

bu seslenişine karşılık olarak ellerini havaya 

kaldırmış ve şu yalvarışta bulunmuştur: “Ya Rab! 

Ben bu alemi yok etmeye gelmedim, ben onları 

var etmeye geldim. Sen mademki benden bir 

dilekte bulunmamı istiyorsun, o vakit bu kavime 

hidayet ver de beni anlasınlar...” 

O esnada, Taife halkı, Peygamber Efendimizin 

kalçalarına, omuzlarına taşlar atıyorlardı, hatta 

bir taş da alnına isabet etmiş ve alnını kanatmıştı. 

Fakat Hazreti Peygamber Efendimizin bu 

duasını duyduklarında şaşkınlık içinde 

durakladılar ve yaptıklarından pişmanlık 

duydular. 

Peygamber Efendimizin amcası Hazreti 

Hamza, koluna girerek O’nu bir derenin başına 

götürdü ve alnından, yanaklarından akmakta 

!14


olan kanı suyla yıkamasına yardım etmek istedi. 

Fakat Hazreti Peygamber amcasını durdurarak, 

“Ya Hamza, benim şefkatli amcam, eğer benim 

yüzümden akan bu kanların bir damlası bu suya 

karışacak olsa bütün denizler, okyanuslar coşar 

ve nizam-ı alem bozulur. Bırak bu kan benim 

üzerimde kurusun...” 

Bu olaydan şunu anlamamız gerekiyor ki, 

Hazreti Peygamber Efendimiz her ne kadar bir 

beşer sıfatında sanki bizlerden biriymiş gibi 

görünse de hakikatte tamamen manevi 

hidrojendi. Kendisine yapılmış bunca hakaretlere 

rağmen bir an olsun isyanlara düşmedi ve daima 

insanlara şefaatte ve dualarda bulundu. 

Şimdi bizler yaşanmış bunca hakikate rağmen 

Peygamber Efendimizi sadece bir elçi olarak 

görüp O’nun gerçek kimliğini araştırmamamız 

bizim için çok büyük bir hatadır. Eğer bizler 

O’nu araştırmaya ve öğrenmeye çalışırsak; O’nun 

güzel ahlakını ve güzel huylarını kendimize 

bende etmeye çabalarsak hem kendimize hem de 

toplumumuza faydalı insanlar oluruz. 

“Ya Nuru Muhammed! 

Alemde gördüm nur cemalini, 

Seçtiğine Hakk ile verdin kemalini, 

!15


Meclis-i irfan ile cem olup, 

Bulduk senin o güzel halini, 

Cemali nurunla doldurdun bizlerin kalbini. 

Ya Nuru Muhammed! 

Aşık olduk ağlayıp, döktü nurunu, 

Bulduk kalbimizde senin sürurunu, 

Hatırlayarak kendi vücudunu, 

Usanıp attı cümle dünya malını. 

Ya nuru Muhammed! 

Seni hatırlayan canı veren sensin, 

Canan olup, cana giren sensin, 

Hem şefiksin, hem Rabbül aleminsin, 

Seni bilmeyenler insanlığı ne etsin. 


Sen değil misin aleme hayat veren, 

Cümle cihana, asumana hükmeden, 

Lisanım yok ki, ilmini nasıl methedeyim, 

Muhammed Mustafa’yı bize gönderen. 


Seni andıkça titrer gök ve zemin, 

Yarattığını bırakmazsın, 

Senin eserindir bu cihan, 

Can ne ki? Zaten kurbanındır senin, 

!16


Bir lokma hırka ile Ali’dir yolda senin serverin...” 


Hazreti Şems-i Tebrizi, Makalat’ında şöyle 

buyurur: “Eğer Hazreti Muhammed’in ümmeti 

hakkında duası, yani ‘Ya Rabbi, onlar 

bilmiyorlar, onları bağışla’ diyen yalvarışı 

olmasaydı nasıl olur da insanlar O’na haset 

edebilirlerdi. Nasıl olur da O’na kötülük eden 

Ebu Cehil’in elleri anında kurumazdı. Şu kadarı 

var ki, O’na bir edepsizlik eden kişiye çabucak 

bir bela erişir. O, öyle bir insandır ki, O’nun 

karşısında bütün insanlar ve melekler herşeyi 

bırakır, O’nun güzelliğini seyre dalarlar, sözlerine 

hayran olurlar. Mucizelerini görenlerin yürekleri 

yerinden oynar. Fakat O’nun herkesi affeden, 

koruyan ‘Ya Rabbi, onlar bilmiyorlar, sen onları 

bağışla’ duası olduğu için insanlar O’na karşı 

çıkma, O’na edepsizlik etme gafletine 

düşebildiler. Yüce Efendimizin kıyamete kadar 

uzanan, hatta öteki alemi bile içine alan şefaati, 

affı, mağfireti, yaratılmışlara karşı duyduğu 

rahmani muhabbeti nedeniyle, gerek ümmet-i 

Muhammed, gerek diğer ümmetler, O’nun yüce 

ismini gafilane zikretmek ve o kutlu insana sırt 

dönmek cehaletinde bulunmuşlardır.” 

!17


Hazreti Muhammed Efendimiz, mademki 

Allah’ın sevgilisi ve mademki bu kainat O’nun 

yüzü hürmetine yaratıldı; o zaman neden bizler 

de O’nu kendimize sevgili edinmeyelim? Eğer 

O’na “Sevgili” sıfatıyla bakarsak, mutlaka 

bundan feyizleniriz. Ama O’na sadece bir 

“Peygamber” olarak bakarsak ve O’nun üzerinde 

bir “Allah” aramaya kalkışırsak işte o zaman 

büyük kayıplara düşeriz. 

İşte Cenab-ı Mevlana şöyle buyurur: “Hazreti 

Muhammed Efendimizin dışında bir Allah 

aramaya kalkışırsanız, sizler kendinizi boşlukta 

bulursunuz.” 

Hazreti Allah baştan aşağı “Aşk”tır, Hazreti 

Muhammed Efendimiz ise O’nun cismidir, yani 

suretidir. Hazreti Muhammed Efendimize 

duyduğumuz sevgi ve saygı hakikatte Allah’a 

sevgidir, Allah’a saygıdır. 

“Ya Habiballah, Halik’in Rasul-i zişanı sensin 

Hazreti Zü’l-celalin seçilmiş, pak ve misilsiz kulu 

sensin 

Hazreti Hakk’ın nazlı nebisi, kainatın evveli ve 

bedr-i müniri 

Enbiyanın gözünün nuru, bizim gözümüz ve 

çerağımız sensin 

Cebrail üzengide, bir gecede miraç vaki olmuştu 

!18


Yeşil gök kubbesinin üzerine şeref ayağını koyan 

sensin 

Ya Rasulallah, sen bilirsin ki ümmetlerin acizdir, 

günahkardır 

Başsız ayaksız acizlerin önderi, kurtarıcısı sensin 

Mevlana, Peygamber-i zişanın na’tını, vasfını 

yüce tutar 

Mustafa ve mücteba, O efendiler efendisi sensin. 

Ey Hazreti Allah’ın Resulü ey Habib-i Kibriya 

Ey alemin gözünün nuru, ey nebilerin imamı 

Her iki cihanda çihar yar-ı güzinin lütuf ve seha 

menbaı 

Ebubekir, Ömer, Osman, Ali dostun ve yaranındır 

Ya Resulallah senin cemal bağında naat söyleyen 

bülbülüm 

Zat-ı şah-ı risaletinizin hükm-i fermanını itaatle 

beklemekteyim 

Merhamet kıl, Molla-yı Rum’un yüzü, gece 

gündüz ayağının tozudur 

Ey Ahmed, Mahmud, Ebu’l Kasım Muhammed, 

Mustafa...” 


!19


Hazreti Muhammed Efendimiz külli akıldır, 

O’nun her zerresinden akıl fışkırır. 

Peki Evliyaullah “Evliya” mertebesine nasıl 

ulaşmışlardır? Onlar, Hazreti Muhammed 

Efendimizin huzurunda kendi akıllarını kurban 

etmişlerdir ve O’nun aklını başlarına tac 

etmişlerdir. 

Bugün Hazreti Muhammed Efendimizi 

yaşatanlar, O’nu kendilerine bende etmiş olan 

mürşid-i kamillerdir. Eğer yolcu, yani Hakk’ı 

taleb eden bir mürid, bağlandığı mürşid-i kamilin 

cemalinde Hazreti Muhammed’in nurunu 

görebilirse yol alabilir. 

Hazreti Muhammed Efendimizi gece gündüz 

hiç durmadan anlatmaya kalksak da yetmez, 

çünkü O kainatın nurudur, bütün güzelliklerin 

özüdür. O, sonsuz bir hazinedir. 

Yüce Pirimiz Hüdavendigar Hazreti Mevlana, 

Peygamber Efendimiz hakkında birçok kasideler 

dile getirmiştir. 

Bir kasidesinde şöyle buyurmuştur: “O, öyle 

bir varlıktır ki, varlığının güneşi balçık 

doğusundan doğmadan önce ışığının parıltıları 

sabah gibi alemi nura gark etmişti.” 

Hazreti Muhammed Efendimiz henüz 

peygamber değilken, daha çocuk yaşlarında iken, 

Mekke’de bir kıtlık meydana gelmişti. Halk, 

!20


“Birisi gerek ki rahmet kapısının halkasını 

oynatsın, kaza ve kader kapısını çalsın ki, 

üzerimizden bu felaket kalksın, bu kıtlık halkın 

tozunu savurdu, ne hayvan kaldı, ne bitki, ne de 

insan. Yaşayış bitmek tükenmek üzere, ne 

yapalım, ne edelim?” diye Abdülmuttalib’in 

kapısına gelmişti. Abdülmuttalib, onlara, “Benim 

ne gökyüzüne yüz tutup yalvaracak yüzüm var, 

ne de yeryüzüne” diye cevap verdi ve “Ancak 

Muhammed’in alnında öyle bir nur parlamaktadır 

ki, O’nu getirin de O’nun hürmetine Tanrı’ya dua 

edelim, dileğimizi dileyelim. Belki o zaman O’nun 

yüzü hürmetine Allah’ın rahmetine nail olur da 

bu dertten kurtuluruz” diye seslendi. Bu söz 

üzerine Hazreti Muhammed’i getirdiler. 

Abdülmuttalib, O’nu görünce ayağa kalktı, O’nu 

alıp bağrına bastı, şefkatle okşadı, dizlerine 

oturttu ve sonra O’nun alnında parlamakta olan 

nuru öperek, “Ya Rabbi” dedi, “Bu senin kulun 

Muhammed’dir” diye devam etti fakat kendisini 

tutamayarak ağlamaya başladı. Hazreti 

Muhammed Efendimiz, nurlu yüzünü gökyüzüne 

çevirerek nazar edince lütuf padişahı merhamete 

geldi. Rahmet denizi coşup köpürdü. Yerden bir 

dumandır koptu ve göke ağdı. Bulutun yüzüne 

vardı ve yağmur yağmaya başladı. Çevredeki 

bütün kuyular, çukurlar doldu. Bitkiler suya 

kandı. Ölmüş alem dirildi. O’nun kutlu zat’ı 

yüzünden, puta tapan inkarcılar da beladan 

!21


kurtuldular. Bu kıyamet şefaatçisi henüz çocuk 

yaşta rahmet denizini böylesine coşturuyorsa, 

şefaat kemerini beline kuşanıp şefaate girişince o 

sonu olmayan, sınırları bulunmayan rahmet nasıl 

olur da inananları dertte, belada bırakır! 

“İki cihanın serveri, kainatın nuru, 

Nebiler Nebi’si, ahir zaman Nebi’si, 

Sensin ya Resuallah... 

Duydum Seni bilmeyenlere bile, 

Hayatsın ya Resulallah... 

İki cihanda mücrime, 

Beratsın ya Resulallah... 

Vücudun eşref-i mahluktur, 

Çünkü levlake levlaksın, 

Hem herşeyin evvelisin, 

Hem mucib-i eflaksın, 

Hem ‘El fakru fahri’ dedin, 

Hem Hakk’ler içre Hakk’sın, 

Anlaşılmaz bir muamma, 

Suretsin ya Resulallah... 

Sendedir cümle varidat, 

Hem Sendedir feyzi necat, 

Sen şefaatkanisin, 

!22


Sensin alemlere hayat, 

Seni seven aşıklara, 

Hiç erer mi meftu memat, 

Onlar için bir mücella, 

Miraçsın ya Resulallah... 

Eşin yok ins-ü melekte, 

Hep felekler hayran Sana, 

Yedinci kat gökler oldu, 

Serbeser seyran Sana, 

Şu aşıklar eylemez mi, 

Canlarını kurban Sana, 

Önlerinde bir emsalsiz, 

Sıratsın ya Resulallah... 

Şefaatinden mahrum etme, 

Bu zayıf ümmetini, 

Çünkü aldanıp kaldık biz, 

Bu dünya zinnetine, 

Sen Dede’yi cüda etme, 

Ehl-i Beyt’in hürmetine, 

Bana Sen maksud-u muradsın, 

Ya Resulallah...” 


!23


Hüdavendigar Mevlana, eseri Mesnevi-i 

Şerif’te o eşsiz Peygamber’in sonsuz merhamet ve 

şefaatini şöyle açıklamaktadır: “Hazreti 

Muhammed, bu dünyada da şefaatçidir, öteki 

dünyada da. Bu dünya din dünyasıdır, öteki 

dünya ise cennetler dünyasıdır. O’nun gizli ve 

aşikar adeti, “Ya Rabbi, ümmetime doğru yolu 

göster, onlar gerçekten de bilmiyorlar” diye dua 

etmektir. Hazreti Muhammed’in mübarek 

nefesleriyle iki kapı da açılmıştır, iki dünyada da 

duası kabul edilmiştir. O’na benzer birisi bu 

aleme ne gelmiştir, ne de gelecektir. O nedenle ki, 

cömertlikte son peygamber olmuştur.” 

Peygamber Efendimiz, bir hadis-i şerifinde 

şöyle buyurmaktadır: “Kıyamet günü cennetin 

kapısına kadar giderim, kapının açılmasını 

istediğimde kapıcı, ‘Sen kimsin?’ diye seslenir, 

ben de ‘El fakru Muhammed’im’ derim, o zaman 

kapıcı, ‘Buyrun, sizden önce cennetin kapısını 

açmamak için emir aldım’ der.” Böylece 

Peygamber Efendimize cennetin kapısı da ilk 

defa açılır. Sözü edilen kapı her iki dünyanın 

hayır kapısıdır. Bu kapılar da ancak yüce 

Peygamberimizin varlığıyla açılır. Çünkü Cenab-ı 

Hakk’ın lütfu, kereminin evveli de ahiri de O’dur. 

Dünya ve ahiret nimetleri O’ndan coşarak bizlere 

gelir. 

!24


Tevbe Suresi, 128. ayette Cenab-ı Allah şöyle 

buyurmaktadır: “Andolsun, size içinizden öyle bir 

Peygamber gelmiştir ki, sizin sıkıntıya uğramanız 

ona çok ağır gelir, kalbi üzerinize titrer, O size 

çok düşkündür. Müminlere karşı çok şefkatlidir, 

merhametlidir. Fakat O’nun cömertliğine, şefkat 

ve merhametine rağmen inkarcılar edepsizliği ve 

ihaneti öylesine son haddine vardırmışlardır ki, 

bir gün Peygamber Efendimiz namazını eda 

ediyorken secdeye vardığında, O’nun o mübarek 

boynuna kirli bir koyun işkembesi atma cüretini 

göstermişlerdi. Her tarafına o işkembeden 

pislikler damlamıştı. Etrafına toplanan gençler, 

çocuklar ve ihtiyarlar bağırıp davullar çalarak 

O’nunla alay edip gülmeye başlamışlardı. 

Sahabenin bu olaydan dolayı gönülleri fazlasıyla 

kırılmıştı. Peygamber’e dediler ki: “Ey Tanrı’nın 

elçisi, senden önceki diğer bütün peygamberler, 

ümmetleri küstahlık ve eziyet ettikleri zaman, 

peygamberlerinin nefretiyle helak olmuşlardı. 

Sen, mertebe olarak bütün peygamberlerden 

üstünsün. Bu kavmin yaptıklarını diğer 

peygamberlerin kavimleri bile yapmamışlardı. 

Sen, ‘Hiçbir peygamberi beni incittikleri kadar 

incitmediler’ diye buyurmaktaydın. Şimdi sen bir 

beddua et de, bu küstah ve edepsiz kavim helak 

olsun.” Onların bu sözleri üzerine Peygamber 

Efendimiz şöyle buyurdu: “Ey sahabe, ellerinizi 

kaldırınız ki, dua edeyim.” Sahabe, Peygamber 

!25


Efendimize uyup ellerini kaldırdıklarında O, 

yüzünü göke çevirerek, “Ey Tanrım, onlara doğru 

yolu göster. Onları uyanık kıl ve bağışla, çünkü 

onlar bilmiyorlar ve habersizler” diye buyurdu. 

Sahabe, “Ya Resulallah, biz beddua ediyoruz, sen 

ise onlara dua ediyorsun” dediler. O zaman da şu 

ayet nazil oldu: “Sen elbette yüce bir ahlak 

üzeresin.” (Kalem Suresi, 4. Ayet) 

“Canım kurban olsun senin yoluna, 

Adı güzel, kendi güzel Muhammed, 

Şefaat eyle bu kemter kuluna, 

Adı güzel, kendi güzel Muhammed 

Mü'min olanların çoktur cefası, 

Ahirette olur zevk-u sefası, 

On sekiz bin alemin Mustafa'sı, 


Yedi kat gökleri seyran eyleyen, 

Kürsün üstünde cevlan eyleyen. 

Mi'racda ümmetin Hakk’dan dileyen, 


!26


Ol çariyar anın gökler yaridir, 

Anı seven günahlardan beridir, 

On sekiz bin alemin serveridir, 


Aşık Yunus neyler iki cihanı sensiz, 

Sen Hakk Peygambersin şeksiz, gümansız 

Sana uymayanlar gider imansız, 

Adı güzel, kendi güzel Muhammed...” 

Yunus Emre 

Hazreti Mevlana bir kasidesinde şöyle 

buyurur: “Ey yüce Peygamber! Mühürleri 

kaldırmakta, kapalı kapıları açmakta sen 

hatemsin. Bu fazilet seninledir ve sende bitmiştir. 

Ruh bağışlayanlar cihanında ise, sen cömertlik 

hatemisin.” 

Mithat Bahari Beytur Hazretleri’nin 

Peygamber Efendimiz hakkındaki görüşleri ise 

şöyledir: “Hazreti Muhammed’de hiç kimseye 

nasip olmayan eşsiz bir maneviyat vardı. Bu 

muhteşem maneviyatla beraber sureti de 

birleş tirmiş t i . O , H a k k ’ d a t a m a m e n 

mahvolmuştu. O, Allah’ın cemal ve visal şarabını 

durmadan içer içer, fakat kanmazdı. Mest idi, 

!27


fakat ayıktı. Şarabı zattandı; zatın kendinden, 

kendi hakikatinden fışkırırdı... O, bir kadehti; 

fakat cihana sığmayan bir kadeh. Allah kadehi, 

nur kadehi, visal kadehi, zat kadehiydi. O, 

mekanda görünen lamekan kadehiydi. O, 

beşeriyette görünen bir nihayetsizlikti; 

nihayetsizlik içinde bir beşeriyetti. O, bütün 

peygamberlerin, nurunu, feyzini, kemalini 

fazlasıyla zatında toplamış, Hakk’ın seçkin bir 

şaheseri, canlı bir hüsn-ü mutlak nakışı idi. O, 

ilahi bir kumandandı. O, ilahi bir sultandı. O, 

pek büyük bir Peygamberdi.” 

Hazreti Mevlana yine bir başka kasidesinde 

Peygamber Efendimiz hakkında şöyle buyurur: 

“Ey ulu Peygamber! Sen mumsun. Mum, 

geceleri hep ayakta durur. Senin parıltın 

olmadıkça, aydın gün bile gecedir. Sana 

sığınmadıkça, arslan bile tavşana esirdir. Ey 

Mustafa! Bu safa nuru denizinde kaptanlık et! 

Çünkü sen ikinci Nuh’sun... Akıllılara, her yolda 

bir yol bilen lazım. Hele yol, deniz yolu olursa. 

Sen vaktin Hızır’ısın, her geminin imdadına 

yetişen sensin. Bu topluluğun önünde, sen 

gökyüzünün ışığı, güneşi gibisin. Ey Şifa! 

Hastayı terketme. Sağıra kızıp da körün asasını 

bırakma. Doğru yolu gösterenin işi budur. Sen de 

doğru yolu gösterensin. Ahir zamanın gamına 

neşesin Sen. Ey benim yüce Peygamberim! Kalk, 

korkunç sura üfür de binlerce ölü, topraktan 

!28


dışarı çıksın. Sen, vaktin İsrafil’isin, doğruca kalk 

da kıyametten önce binlerce kıyamet kopar... 

Kim; “Hani kıyamet?” derse, a güzelim! Kendini 

göster; “İşte kıyamet benim!” de. Ey mihnetlere 

düşüp de soru soran! Dikkatle bak; bu 

kıyametten yüzlerce alem kopmada.” 

Hazreti Ali Efendimiz de, çok sadık olduğu ve 

canı pahasına sevdiği Hazreti Muhammed 

Efendimiz hakkında şunları dile getirmiştir: 

“Sözü anlatıştır Onun, susması bile söz 

söyleyiştir. Sizler de tertemiz olan Hazreti 

Muhammed’in huylarıyla huylanın. Çünkü O, 

insanların en güzel huylusu, kulların en 

hayırlısıdır. Peygamberine benzemeye çalışan, 

Onun izini izleyen kişi ne kutlu kişidir.” 

Hazreti Şems-i Tebrizi ise Peygamber 

Efendimiz hakkında şöyle dil dökmüştür: “Bütün 

Peygamberlerin, ‘Ya Rabbi, beni Onun 

ümmetinden kıl’ dedikleri Hazreti Muhammed 

Mustafa’ya söz gelince hiçbir şey söyleyemem, 

çünkü Onun işi pek yücedir. Şüphe yok ki Allah, 

Onu kerem denizine batırıp çıkarırken mübarek 

bedeninden serpilen nur damlacıklarının her 

birinden bir nebi, bir peygamber yaratılmıştır, 

geri kalan damlalardan da Allah velileri, 

evliyaları yaratmıştır. Öyle ise onları birbirinden 

nasıl ayırabilirim. Ancak en son gelen 

Peygamber, evvelkilerin hepsinden çok daha 

!29


üstündür derim. Yaratılış olarak Hazreti Adem 

insanların atası kabul edilse de, ruh ve mana 

olarak Hazreti Peygamberimiz tüm insanlık 

aleminin atasıdır.” 

“Cenab-ı Hakk kün yarattı Adem’i, 

Kıldı Adem’le müzeyyen alemi, 

Mustafa nurunu alnına koydu, 

Bil! Habibim nurudur bu! dedi...” 

Mevlid-i Şerif 

Şeyh Galib Hazretleri de bir methiyesinde 

Hazreti Muhammed Efendimizi şu sözleriyle 

metheder: “Ey Allah’ın Resulü! Ey soyu pak 

Sultan! Ey kutlu Efendimiz! Sana, Peygamberler 

zincirinin en baş halkası ve o kutlu kafilenin 

serdarı, desem çok mu? Soy bakımından da, 

beşeri vasıfların, başından beri süzüle süzüle 

saflaşmış ve kemal noktasında seni bulmuştur. Ey 

iki alemin Sultanı! Ey şanı yüce Sultan! Şüphesiz 

ki Senin hükümranlığın iki cihanı da kaplar, iki 

alemde de bakidir. Sana sığınan çaresizlere bu 

dünyada da el uzatırsın, o âlemde de. Yetimin 

başı ilk Senin kutlu zamanında okşandı, yoksulun 

beli Senin devrinde doğruldu ve kadının da bir 

insan olduğu ancak o saadet asrında hatırlandı. 

!30


Ey benim adı güzel kendi güzel Efendim! Ey 

Ahmed, Ey Mahmud ve ey Muhammed! Sen 

bizim desteğimiz, dayanağımız, sultanımızsın. 

Gözlerin bir kurtarıcı ümidiyle yollara dikileceği 

o korkulu günde, kutlu ayağın mahşer meydanını 

şereflendirdiğinde duyulacak tek gülbang Senin 

gülbangındır. Değil mi ki Sen, alemlere rahmet 

olarak gönderildin, o rahmetten bizleri de 

mahrum eyleme. Ey yüce Efendim! Sen 

A h m e d ’ s i n , S e n M a h m u d ’ s u n , S e n 

Muhammed’sin. Sen Hakk’ın tayin ettiği, 

desteklediği sultanımızsın bizim.” 

İki cihanın bütün güzelliği, Efendimiz, olduğu 

gibi, Cenab-ı Allah’ın kulluk kapısı da Ahmed, 

Mahmud, Muhammed isimleriyle açılır. Hazreti 

Muhammed’e ümmet olmadan Allah’a kulluk 

olunmaz. Cenab-ı Hakk, yarattığı kulunu inkar 

etmez ama, böyle bir kişinin de huzura varmaya 

gücü takati olmaz. 

“Kemal-i zatının na’tı anılmaz ya Resulallah! 

Kalır levh ü kalem mislin yazılmaz 

Ya Resulallah! 

Senin medhinde şirket eylesem 

Mevla’yama’dumum 

Bu babda cürm ü isyana bakılmaz ya Resulallah! 

!31


Ne hakim ben ki na-şüste kalam deryayı cudunda 

Habab-ı Nün felak hiçe sayılmaz ya Resulallah! 

Şafak-veş her ki dağ-ı ateşin’i aşkını açmaz 

Gül-i maksud billahi açılmaz ya Resulallah! 

Gabar-ı asitanın pertevinden ab olan hatır 

Fürüğ-i pençe-i mihre kapılmaz ya Resulallah! 

Ümid oldur ki Galib çaker-i evlad ü alindir 

Güruh-i ehl-i hüsrana katılmaz ya Resulallah!..” 

Şeyh Galib 

Hazreti Muhammed Efendimiz, İmam Ali 

Efendimiz, Ehlibeyt Efendilerimiz, yüce 

Mevlana’mız ve Piran Efendilerimiz bizim 

sünnetlerimizdir, bizleri de sizlere farz kılmışlar. 

Onların yüzleri bizden görünür, onların dilleri 

bizden dile gelir; hiçbiri kabirden dile gelmez. 

İşte, Mürşid-i Kamil kainattır ve yüzyirmidört 

bin nebinin ve sayısız velinin varisidir. 

Gönül verilmiş ise mürşide, mürşid vasıtasıyla 

Pir’e ve Muhammed’e, O’nun o güzel cemaline 

ulaşılmış ise, O gönüllere ayna edilmiş ise, artık 

akıl O’nun aklıyla kemalat bulur, dil onun diliyle 

tatlılaşır, haller onun halleriyle güzelleşir ve 

böylelikle güzel bir insan olunur. 

!32


Hazreti Mevlana şöyle buyurur: “Hazreti 

Muhammed’in dışında bir Allah aramaya 

kalktığınız an, kendinizi boşlukta bulursunuz.” 

Pekala bizler O’nu bu alemde nasıl göreceğiz? 

Kim bu alemde Hazreti Muhammed Efendimize 

bende olmuş, O’nun haline bürünmüş ve O’nun 

dilinden konuşuyor ise, işte o kişiyi seyretmek 

Hakk’ı seyretmektir. Onun dışına çıkmak 

Hakk’ın dışına çıkmaktır. Allah esması 

kamufledir, örtüdür; zatını aradın mı insan çıkar. 

Zaten insan olmadıktan sonra, nereye yola çıkılır, 

kime gidilir? 

Bir insan, gönlüne Pirini koyarsa ve öyle yola 

çıkarsa, o zaman o, Hazreti Muhammed’i 

gönlüne koymuş demektir. O, artık ne yaparsa 

yapsın kirlenmez. Ama gönlünde yoksa Piri ve 

onun vasıtasıyla Hazreti Muhammed, o gece gün 

namaz kılsa da, Kuran okusa da, aklı dünyada 

oldukça hiçbir yere varamaz ve sıkıntılardan da 

kurtulamaz. 

Bizler, Allah’a gönül vermişiz; O, bize ne kadar 

acılar da verse, biz yine, Allah deriz, başka bir 

şey demeyiz. Bakın Hazreti Muhammed ne kadar 

acılar çekti, yine de her zaman teslimiyette durdu. 

Peki hiç ağlamadı mı? Ağladı, çok hüzünler 

yaşadı, ama yine de yüzünü güler tuttu, bir an 

dahi isyanlara, küfürlere düşmedi. O, Allah’ın 

sevgilisiydi; her türlü ıstıraba katlandı ve işte 

!33


Hakk, O’ndan yüzünü gösterdi ve O, Hakk’ın 

kendisi oldu. 

“Arayı arayı bulsam izini 

İzinin tozuna sürsem yüzümü 

Hakk nasip eylese görsem yüzünü 

Ya Muhammed canım arzular seni 

Bir mübarek sefer olsa da gitsem 

Kabe yollarında kumlara batsam 

Hub cemalin bir kez düşde seyretsem 


Zerrece kalmadı gönlümde hile 

Sıdk ile girmişem ben bu hak yola 

Ebu Bekir, Ömer, Osman da bile 


Ali ile Hasan Hüseyin anda 

Sevgisi gönülde mahabbet canda 

Yarın mahşer günü olur divanda 


!34


Arafat dağıdır bizim dağımız 

Anda kabul olur bütün duamız 

Medine’de yatar Peygamberimiz 


Yunus medh eyledi seni dillerde 

Dillerde dillerde hem gönüllerde 

Ağlayı ağlayı gurbet illerde 

Ya Muhammed canım arzular seni...” 

Yunus Emre 

Hazreti Mevlana’mız da buyurur der ki: 

“Hazreti Muhammed’in yüzünün nuru nice 

Yusuf’un nuruna bedeldir.” 

Yani Yusuf Aleyhisselam’ın yüzündeki o nur 

da, Hazreti Muhammed Efendimizin nurunun 

ancak bir yansımasıydı. Hazreti Muhammed 

Efendimiz, bu kainatın yaratılışına sebep olan 

nurdur. O iki cihanın Güneşidir. 

‘Ümmet’in manası nedir? Bütün kendine 

faydası olmayan bilgilerden arınmış, bedenine 

Hazreti Muhammed Efendimizi baş etmiş, onu 

kendine bilgi edinmiş olandır, onun diliyle 

konuşandır, her yerde onu methedendir; işte 

ümmetin manası budur. 

!35


O, ilk ve son Peygamberdir, ondan önceki 

bütün peygamberler onun nuruyla bu aleme 

gelmişlerdir. 

Bizler Hazreti Muhammed Efendimizi ne 

kadar methetmeye kalkarsak kalkalım, yine 

kabımızın aldığı kadar ondan bahsedebiliriz; 

çünkü o manevi bir okyanusdur, onun rahmeti 

sonsuzdur, o iki cihanın nurudur, onun 

güzelliklerinin ne başı vardır ne de sonu. O hiçbir 

varlığa kem gözle bakmamış ve kırıcı 

konuşmamıştır. İncinmiştir ama incitmemiştir. 

İbadet korkuyla yapılırsa hiçbir işe yaramaz. 

İbadet sevgiyle aşkla yapılır. Hazreti 

Muhammed’imizin yolu sevgi yoludur, aşk 

yoludur. 

Cenab-ı Mevlana’mız şöyle buyurur: “Mahşeri 

görmek isterseniz gündüze bakın, ahireti görmek 

isterseniz geceye bakın. Aşığa ne mahşer gerek, 

ne ahiret gerek, yalnız Sevgilisi gerek...” 

Manevi aşk herşeyin üstündedir. Hazreti 

Muhammed Efendimiz sadece sevgi ve gönül 

istemiştir. Eğer O’na sevgini vermişsen ve temiz 

bir gönülle bağlanmışsan, sen heryerde 

O’nunlasındır. 

“Ya Rab! Bela-yı aşk ile kıl aşina beni 

Bir dem bela-yı aşktan kılma cüda beni 

!36


Az eyleme inayetini ehl-i derdden 

Ya’ni ki çok belalara kıl mübtela beni 

Oldukça ben, götürme beladan iradetim 

Ben isterim belayı, çü ister bela beni 

Gittikçe hüsnün eyle ziyade nigarımın 

Geldikçe derdine beter et mübtela beni 

Öyle zaif kıl tenimi firkatinde kim 

Vaslına mümkin ola yetürmek saba beni 

Nahvet kılıp nasib Fuzuli gibi bana 

Ya Rab, mukayyed eyleme mutlak bana beni...” 

Fuzuli 

Evliyaullah’ın hepsi Hazreti Muhammed 

Efendi’mizin kardeşleridir. Hepsi Hazreti 

Muhammed Efendimizin nuruyla nurlanarak bu 

topluma çıkmışlardır. Onların gönlünde, Hazreti 

Muhammed Efendimiz ve Ehl-i Beyt’imiz vardır. 

Onların hepsi bende-i Resul’dürler. Bu ne 

demektir? Kendi benliklerinden geçmişler, 

tamamen Hazreti Muhammed Efendimizin haline 

bürünmüşler, cüz’i akıllarını Onun önünde 

kurban etmişler, Onun aklıyla yola koyulmuşlar 

demektir. Onlar bütün aleme sevgi ile bakıp, hep 

sevgiden ve aşktan söz etmişlerdir. 

!37


Bu nedenle biz burada devamlı Hazreti 

Muhammed Efendimizi dile getiririz. Çünkü o 

şefkat ve merhamet doludur. Güzel kerametleri 

sonsuzdur. O, bir öcü değildir. O, bir kanun 

adamı değildir. O, bu aleme kendisini sevdirmek 

için geldi, bizleri korkutmak için gelmedi. Bizleri 

ateşlerde yakmaya, ızdırap vermeye, cehenneme 

a t m a y a g e l m e d i . E ğ e r b i z l e r H a z r e t i 

Muhammed’i bir kanun adamı gibi tanıtırsak, 

Onun dostu değiliz demektir. 

Hüdavendigar Mevlana’mız bir beyitinde 

buyuruyor ki: “Güneşin bile içine Muhammed’in 

aşk ateşi düşmüş de, böyle aşık böyle şaşkın bir 

şekilde dönmektedir. Eğer O’nun aşkı olmasaydı, 

güneş dönmekten usanır, başı döner yere düşerdi. 

Duha suresiyle güneşin içindeki Muhammedi 

nuru Ledünni bir dille tevhil eden Hazreti 

Mevlana, her zaman olduğu gibi bu beyitleriyle 

de ufkumuzu genişleterek ayetleri, dar görüş ve 

düşünce çerçevelerinden çıkararak sonsuz ve 

derin bir maneviyata taşımıştır. 

“Ay dahi güneş dahi nurundan Muhammed’in, 

Cümle şekerler tadı tadından Muhammed’in. 

Evliyalar geldiler saf saf olup durdular 

Canlar feda kıldılar yolunda Muhammed’in. 

Muhammed bir denizdir cümle yerleri tutmuş 

!38


Evliyalar balığı bahrinde Muhammed’in. 

Yetmişbin hacı gider malı mülkü terkeder 

Varır ziyaret eder kabrini Muhammed’in. 

Ol Meryem oğlu İsa sırrı ile göğe ağdı 

Yüzbin İsa sergerdan vasfına Muhammed’in...” 

Yunus Emre 

Cenab-ı Mevlana bir başka beyitinde de 

buyurur der ki: “Ben hakiki yüzümü gösterecek 

olsam, başta güneş, ay ve yıldızlar yerinden oynar 

ve dünyanın nizamı alemi bozulur.” 

Yani bu demek oluyor ki, onlar, bizler gibi, 

sıradan bir insan suretine bürünmüşler ve 

örtmüşler hakiki yüzlerini. Ancak bunu anlıyacak 

olan yolcudur, yani müriddir. Bir mürid daha 

önce de söylediğim gibi sıdkı bütün bir imanla ve 

pürüzsüz bir sevgiyle ve aşkla bağlanırsa ikrar 

verdiği yere, işte o zaman manasında kabı taşıdığı 

kadar açarlar yüzlerini ve mürid o yüzde yanar, 

aşık olur ve artık hep o yüzün peşinde koşar. 

Bütün Evliyaullah, hepsinin selam olsun 

üzerlerine, kapları taşıdıkları kadar manalarında 

Hazreti Muhammed’in yüzünü gördüler ve onun 

aşkında yandılar. Şimdi, kimse cübbeye, bilgiye 

veya ilme aşık olamaz, ama hakiki yüzü gördü mü 

sevgisi artar ve aşka dönüşür. 

!39


Hazreti Mevlana der ki: “Bu kainatta ne 

görüyorsanız benim nazarımda hepsi uykudadır, 

ölüdür.” 

Ne zaman ki, o kişi, bir Hakk dostuyla, yani 

bir mürşid-i kamille yola çıkar ve tam bir 

teslimiyet içinde olursa, işte ölümün arkasından 

dirilik doğar. Tam bir teslimiyet içinde olmak ne 

demektir? Kendi aklını bırakarak, ikrar vererek 

bağlandığın mürşidine uymak, onun aklıyla aklını 

büyütmek ve olgunlaştırmaktır. Çünkü gerçek bir 

mürşidin de bağlı olduğu yer Hazreti 

Muhammed’dir. Hazreti Muhammed, Akl-ı 

Küll’dür. Bunun manası da şudur, Hazret 

Muhammed’in her zerresi akıldır, güzelliktir. 

“Gül açmaz, çağlayan akmaz, 

İlahi nurun olmasa, 

Söner alem, nefes kalmaz, 

Felek manzuhurun olmasa...” 

Yaman Dede 

Bizler her zaman Hazreti Muhammed 

Efendimizi, Ehl-i Beyt Efendilerimizi, Hazreti 

Mevlana’mızı, Piran Efendilerimizi ve onların 

güzelliklerini zikretmekteyiz ki, onların o güzel 

ruhları bizlerde yansıma yapsın. 

!40


İnsan çok mukaddes bir varlıktır. Peygamber 

Efendimiz bütün kötülüklerden münezzehtir, 

hiçbir zaman dilinden kötü bir söz çıkmamıştır. 

Hazreti Mevlana şöyle buyurmuştur; “Allah’ı 

zikretmekle kalmayın, çalışın Allah’laşın, 

beşeriyetten dışarı çıkın.” Gerek Hazreti 

Muhammed, gerekse diğer Piran hepsi Allah’ı 

güzel bir dille andılar, anlattılar. Çünkü Allah 

insanla dile gelir, insanla kendini kanıtlar. 

İnsan küçük bir varlık değildir, hakikatte 

bütün kainat insanı zikretmektedir, insanı 

aramaktadır. Fakat ne yazık ki insan kimliğinden 

haberdar olmadığı için kendisini herşeyden aşağı 

görüyor. Oysa Hazreti İnsan kainatın hakimidir, 

Hazreti İnsan’ı sevmek de Allah’ı sevmektir, 

Hazreti İnsan’ın dışına çıkmak Allah’sız 

kalmaktır. İnsan elbisesi son makamdır ve bir 

örtüdür, bu örtünün içinde de Hakk’tan başka bir 

varlık yoktur. 

Bir insanın kimliğine ulaşması için aşka 

düşmesi lazım. Bir insan aşka düşmedi mi, akılda 

kaldı mı, ona ne şekilde anlatılırsa anlatılsın fayda 

vermez. Oysa insan aşka düştüğü zaman aklını 

bir tarafa bırakır. Onun artık aklı fikri sevdiği 

olur. O artık sevdiğinde meftun olur. Aşık nereye 

giderse gitsin; yolda, işte, yemekte, hep 

sevgilisiyle beraberdir. Şimdi böyle bir aşkta 

yaşayan kişi yaşadığı bu mecaz aşkı manaya 

!41


çevirebilirse, yani kendini Hazreti Muhammed 

Efendimizin güzelliklerine verebilirse, bütün 

sevgisini ve aşkını Hazreti Muhammed 

Efendimize yönlendirebilirse, işte o kişi o zaman 

hedefine ulaşır, Hakk ile Hakk olur. 

Hazreti Muhammed Efendimizin terbiyesinde 

yetişmiş olan Hazreti Ali Efendimiz şöyle 

buyuruyor: “Haber vermediler bu aleme gelişine, 

haber vermezler gidişine, daim hazır ol.” 

Cenab-ı Mevlana da, selam olsun üzerine, 

Hazreti Ali Efendimizin bu sözlerinden ilham 

alarak şöyle buyurur: “Ey insan, bu beden bir 

mektuptur, postalanmış Padişaha, layık ise 

postala, layık değil ise yırt, yenisini yaz, çünkü 

zaman az…” 

“Nur üstüne nursun, cihana ışıksın 

Nebiler nebisi, veliler velisi 

Muhammed Mustafa’sın. 

Ya Muhammed! 

O senin aşkına kurban olayım 

Ayağın tozuna ben Hakk ile yeksan olayım 

Göreyim gül yüzünü seyrine ver de tâkat 

Bakayım hüsnüne ben öylece hayran olayım 

Nur üstüne nursun, cihana ışıksın 

!42



Muhammed Mustafa’sın. 

Yoktur bakacak, yüz bizde günahımız çok 

Sana aşık kullarına ne olur merhamet et 

Lütfuna şayan olalım 

Nur üstüne nursun, cihana ışıksın 


Muhammed Mustafa’sın...” 


Padişah’tan maksat Allah’tır. Bizler daha doğar 

doğmaz yola çıktık, gidiyoruz Allah’a... Bu 

yüzden her daim hazır olmalıyız. Ne kadar hazır 

durursak kazanırız, ama ne kadar boşverirsek, o 

gün geldiğinde pişman oluruz ama artık geri 

dönüşü olmaz. Hazır olmak ne demektir? 

Gönülden dünyayı çıkarmak ve Allah’ın 

güzelliklerine yönelmek. 

İnsan tamamen düşünceden ibarettir. Bir insan 

huzurlu olmak isterse en başta şunu düşünmesi 

lazımdır; en büyük akıl sahibi Hazreti 

Muhammed’dir, Onu bulmak için de kamil bir 

Mürşid ile yola koyulması ve orayla aklını 

büyütmesi gereklidir. Yolcuya ondan sonra çok 

şeyler sunulur, fakat yolcu bunları ancak 

Mürşidiyle paylaşır. Neden? Çünkü bunlar 

!43


herkese anlatılacak şeyler değildir, anlatmaya 

kalkışılırsa insanların akılları almaz. 

Bu yüzden Hazreti Mevlana buyurur der ki: 

“Ben insanı anlatmaya kalksam kıyamete kadar 

anlatamam.” 

Ancak anlayan biri çıkarsa o zaman konuşulur, 

muhabbet olur. Hazreti Mevlana ve Şems gibi, 

onlar birer manevi denizdiler. Hazreti Resulallah 

ve Hazreti Ali gibi, Resullah binbir sırrın 

anahtarını Hazreti Ali’ye vermiştir ve Onu bütün 

Velilerin başı kılmıştır. Hepsinin Şah’ı Hazreti Ali 

Efendimizdir. 

Bütün uluların, büyüklerin 

Evveli ahiri sensin ya Ali! 

Sırlarına akıl ermez, bir ulu varlıksın ya Ali! 

Yüzyirmidörtbin Peygamberin ruhu, 

Nuru sensin ya Ali! 

Arif-i billah indinde alemlere cansın ya Ali! 

Surette insan göründün, varlığın Hakk’dır senin, 

Her libasdan görünürsün, hikmetin çoktur senin, 

Ta ezelî ezelden şanın paktır senin, 

Sana zaman, mekan olmaz, 

Sen daimsin, ansın ya Ali! 

Evvel ahir gelip giden varlığındır şüphesiz, 

!44


Ne gelen var ne giden var, 

Böyle iman ettik sana biz, 

Bütün varlığımla kapına düştüm, 

Af diler bu kara yüz, 

Gerçi biz pek günahkârız, 

Sen de Sultansın ya Ali! 

Her nebinin sırrı idin, ahir oldun aşikâr, 

La fettailla denildin, la seyfe illa Zülfikar! 

Müminlerin imanısın, ey gani, yüce varlık, 

Hem bi-mekan, hem bi-zaman, 

Hem bi-nişansın ya Ali! 

Sen bir mazhar-ı Hakk’sın, 

Kim asla şüphem yok benim, 

Bunun için sevgim, muhabbetim çok benim, 

Hasan’ın seni gönlüne tac etmiş, der; 

Kapına geldim şu halime bak benim, 

Duydum sönük gönüllerde, 

Sen mihmansın ya Ali!” 


Bilinçli ibadet nedir? Biz, Allah, dediğimiz 

zaman, Mürşidimiz vasıtasıyla Pirimize ve 

Resulallah’a yolumuz çıkar. İşte Hazreti Mevlana 

!45


şöyle buyurur: “Hazreti Muhammed’in dışında 

bir Allah aramaya kalktığınız an, kendinizi 

boşlukta bulursunuz.” 

Hazreti Peygamber Efendimiz de Kur’an-ı 

Kerim’de, Allah dilinden şöyle konuşuyor: “Beni 

bu alemde göremezsen, öbür alemde hiç 

göremezsin.” 

Pekala biz onu bu alemde nasıl göreceğiz? Kim 

bu alemde Hazreti Muhammed Efendimize 

bende olmuş, onun haline bürünmüş ve onun 

dilinden konuşuyor ise, işte o kişiyi seyretmek 

Hakk’ı seyretmektir. Onun dışına çıkmak 

Hakk’ın dışına çıkmaktır. Allah esması 

kamufledir, örtüdür; zatını aradın mı insan çıkar. 

Zaten insan olmadıktan sonra, sen nereye yola 

çıkıyorsun, kime gidiyorsun? Bizler, tasavvuf ehli 

olarak, daima insan üzerinde dururuz ve insan 

dışına çıkmayız; hayali bir Allah peşinde 

koşmayız. 

Her zerremiz Allah ile diridir. Ruh, bu 

bedende akıl oldu, göz oldu, kulak oldu, bu 

bedenden konuşuyor, bu kalpte Allah’ı 

zikrediyor. Ruh bedenden feragat ettiğinde ise 

tüm bu azalar çalışmaz hale geliyor. Allah, bu 

beden örtüsüyle kendini gizlemiş ve bu bedenden 

sayısız bilgiler sunuyor. Onun için Hazreti 

Mevlana, selam olsun üzerine, bir gün diyor ki: 

!46


“Allah’ım seni o kadar çok seviyorum ki, bin tane 

canım olsa sana kurban olsun.” 

Fakat bu kelam ağzından çıkar çıkmaz 

Mevlana istiğfar etmeye başlıyor ve şöyle devam 

ediyor: “Estağfurullah, bana ait ne var ki, can 

verene can bağışlıyorum.” 

Başka bir yerde de yine şöyle sesleniyor: 

“Kalkmayın diyesiniz, ben Allah’a kulluk 

ediyorum, çünkü bu sözde dahi benlik vardır. 

Sen kulluğu kimin kudretiyle kime yapıyorsun?” 

Mademki bize kulluk eden de Allah’tır, o 

zaman bizim her an teslimiyette durmamız 

gerektir. 

“Ayağının tozuna cihanı verseler, 

Almam Yâ Resûlallah, 

Saçının bir teline, 

Yedi kat göğü değişmem Yâ Resûlallah. 

Senin teşrifinin, 

Tertemiz sulbünden geleceğini, 

Duyunca Hazreti Adem, 

Bir habbeye, cennetleri değişti Yâ Resûlallah.” 

Şems-i Tebrizi 

!47


Hallac-ı Mansur’un, selam olsun üzerine, imanı 

güçlü, aşkı tam ve aşık olduğu yer ile sarhoş. Şibli 

de, aşkın şarabını içtim, diyor ama gönlü tam 

değil ve imanı da güçlü değil, bu yüzden akılda 

kalıyor ve o güzelliklere vakıf olamıyor. Bunlar 

çok ince hesaplardır. Hazreti Pir’in diliyle 

anlatıcak olursak; o kadar rahmete vermiş 

kendini ki, Resulallah’tan ileri çıkmak istiyor. 

Nasıl ileri çıkmak istiyor? Resulallah Efendimiz, 

selam olsun üzerine, Mirac’ta bütün ümmetinin 

beratını istiyor; Mansur-u Hallac Resulallah’ın 

dilinden bunu duyunca diyor ki: “Ben Resulallah 

gibi Mirac etmiş olsaydım, Allah’tan yalnız 

ümmetimin beratını değil, bütün insanlık 

aleminin beratını isterdim.” 

Hallac, bu sözü der demez hemen o akşam 

Peygamber Efendimiz asık bir yüzle rüyasına 

çıkıyor. Mansur-u Hallac buna çok üzülüyor ve 

Peygamber Efendimize niyaz ediyor ve şöyle 

yalvarıyor: “Ne suç işledim ya Resulallah, o güzel 

yüzünü neden benden uzak tutuyorsun, asık 

yüzle çıkıyorsun?” 

Bunun üzerine Peygamber Efendimiz, selam 

olsun üzerine, Hallac’ın bu yakarışlarına günlerce 

bir cevap vermiyor. Sonunda bir gece yine 

Mansur’un rüyasında görünüyor ve şöyle 

buyuruyor: “Ya Mansur, ümmetimin beratını 

isterken acaba ben mi istedim, yoksa benden 

!48


Allah mı istedi? Sen beni Allah’tan ayrı mı 

görüyorsun?” 

Peygamber Efendimizin bu sözleri üzerine 

Mansur söylediklerinden bin pişman oldu ve 

yakarmaya başladı: “Ne olur ya Resulallah beni 

affet!..” Resulallah ona şu cevabı verdi: “Ancak 

başını verirsen affıma mazhar olursun!” Mansur 

bunu duyunca hemen ertesi günü kendi 

cemaatine şöyle bir seslenişte bulundu: “Ene’l- 

Hakk!” 

Cemaat, Mansur’un bu sözü üzerine Allah’lık 

davasına girdiğini düşündüler ve buna isyan 

ettiler. Mansur’u taşa tuttular, çarmıha gerdiler, 

başını kopardılar. Fakat yine de boğazından akan 

kan “Ene’l-Hakk” yazdı. 

“Bu nasıl dünyadır, bu nasıl alem? 

Ne askıda durur, ne bir direği var. 

Feza denizinde durmadan yüzer, 

Ne bir dümeni, ne de bir küreği var. 

Bu ne derin sırdır ki, akıllar ermez. 

Bu sırrı yüz binde bir kişi görmez. 

Hem bu koca dünya sahipsiz dönmez, 

Çarkını çeviren bir feleği var. 

Allah birdir, Hakk’tır Muhammed Ali! 

!49


Muhammed dinine demiştir belli.. 

İman edip ta ezelden ezeli, 

İnkar eylemenin ne gereği var. 

Gönlüm seni Hakk’a emanet ettim, 

Sakın ayrılma ki, zor bir imtihandır bu. 

Tek bir nefes Hakk’tan gafil olma ki, 

İmtihanla dolu bir cihandır bu.. 

Her yüzden cilvekâr olan bir Hakk’tır, 

Bu sırra ermeyen Hakk’tan ıraktır. 

Dünya ne su, ne taş, ne de topraktır, 

Biri iki gören sade zandır bu. 

Burada nefsini anlayan insan, 

Ene’l-Hakk diyerek Hakk olur hemen, 

Birlik kılıcını çektiği zaman, 

De ki, ne emsalsiz pehlivandır bu...” 


Hazreti Mevlana’mız, selam olsun üzerine, 

Kur’an-ı Kerim’den çok derin manalar çıkarmıştır 

ve demiştir ki: “Bendeniz, Kur’an-ı Kerim’in bir 

ayetine mana vermeye kalktım; denizler 

mürekkep oldu, ağaçlar kalem oldu, yapraklar 

kağıt oldu. Tam yazmaya başladım; denizler 

!50


kurudu, ağaçlar tükendi, yapraklar bitti, fakat 

mana bitmedi.” 

Bunu söyleme sebebi şu idi; bir insan 

sevgilisinin hakiki cemalini görürse, onun 

kimliğine vakıf olursa, onda kendini fani kılarsa, 

o güzel yüze aşkla baktığı için güzel manalar 

çıkarır. 

Şimdi bakın Hazreti Mevlana yine ne diyor: 

“İslam, kör ve topal olarak bu alemde varlığını 

sürdürüyor.” Bunu da neden söylüyor? Çünkü 

toplum hala Hazreti Peygamber Efendi’mizin 

dışında hayali bir Allah’a inanıyor ve bu yüzden 

tam olarak onu anlayamıyor ve Kur’an-ı Kerim’in 

de o derin manasına eremiyor. 

Malesef Peygamber Efendimizin iç alemini 

anlamaya çalışmadıkları, onun derinliklerine 

inmedikleri ve sadece dış suretine baktıkları için, 

bu toplum kişiliğine ulaşamıyor ve ulaşamayacak 

da. Ancak bir tasavvuf ehline, bir mürşid-i kamile 

gelirse, başta mürşid-i kamilin sözleri küfür 

görünür ama, yavaş yavaş muhakeme ettikçe ne 

demek istediğimizi anlar. Çünkü bizim 

sohbetlerimizle, cami sohbetleri arasında çok fark 

var. Orası ilkokuldur, burası ise üniversitedir. 

Çünkü biz burda hep insanı işliyoruz. Bizler 

kazançdayız, çünkü ölümsüzlere yüz tuttuk, en 

başta Hazreti Muhammed Efendi’mize yüz 

tuttuk, selam olsun üzerine. Bir mürşid-i kamilin 

!51


vasıtasıyla onları gönlümüze koyarsak ve onlarla 

yola çıkarsak, bir gün gelir dünya ömrümüz biter 

ama, yine mürşid vasıtasıyla Hazreti 

Muhammed’e yola çıkılır, ölümsüzlüğe ulaşılır. 

“Yıldızlar, güneş ve ay senin yüzünün 

nurundan alındı, 

Levh ve kalemin hikmeti senin ilminin 

denizinden bilindi. 

Gelmeseydin aleme sen halk olunmazdı cihan, 

Dostluğuna yaratıldı ey Nebi-yi Muhterem...” 

Niyazi Mısri 

Hazreti Muhammed Efendimizin bir diğer adı 

Habibullah, yani Allah’ın sevgilisi. Öyle Tanrı 

kulları var bu alemde, onu giymiş, onun yüzüyle 

topluma çıkmış, onun dilinden konuşuyor, onu 

a n l a t ı y o r. B i z l e r d e b u r a d a H a z r e t i 

Muhammed’in ruhuna büründük, ondan 

konuşuyoruz ve onu anlatıyoruz. O bizim 

sevgilimiz. 

Hazreti Muhammed Efendimiz bir seslenişinde 

şöyle diyor: “Benim ümmetim, gelmiş geçmiş 

bütün peygamberlerden efdaldir.” 

‘Ümmet’ in manası nedir? Bütün kendine 

faydası olmayan bilgilerden arınmış, bedenine 

!52


Hazreti Muhammed Efendimizi baş etmiş, onu 

kendine bilgi edinmiş olandır, onun diliyle 

konuşandır, her yerde onu methedendir; işte 

ümmetin manası budur. 

Şeriat; ismi üstünde şeri at, yani kötülükleri at 

manasındadır. Ama bu yanlış anlaşılıyor, misal 

olarak, bir el uzanmış başka birinin hakkına 

haksız yere tecavüz ediyor diyelim. Elden maksat 

nefstir, yani nefsine hakim ol, nefsinin yolunu kes 

hakkı olmayan yere gitmesin. Hazreti 

Muhammed böyle buyurmuştur, ama malesef bu 

böyle anlaşılmadığı için insanların kollarını 

kesiyorlar, ellerini kesiyorlar, ayaklarını 

kesiyorlar. Hazreti Muhammed dememiştir ki, el, 

ayak kesin. İnsanın en büyük düşmanı kendi 

nefsidir. 

Bununla ilgili şu hikayeyi anlatmam yerinde 

olacak; Hazreti Peygamber Efendimiz ve 

askerleri Uhud Savaşı gibi büyük ve zorlu bir 

savaştan dönüyorlar, Peygamber Efendimiz şöyle 

buyuruyor: “Bu çok zorlu ve büyük bir savaştı, 

fakat asıl en zor ve büyük olan savaş bundan 

sonra başlayacak. Uhud’da görünen düşmana 

karşı savaştık, şimdi ise görünmeyen düşman 

olan nefislerimize karşı savaşacağız.” 

Seyyid Burhaneddin Efendi Hazretleri de şu 

sözleri dile getirmiştir: “Kim nefsi ile barışık ise 

bu alemde, bilsin ki, Allah ile savaştadır.” 

!53


Bir insan Allah ile savaşa girerse galip gelebilir 

mi? Allah hepsine hidayet nasib etsin. 

“O, öyle Ahmed ki, bütün peygamberlerin 

doğruluk dili, 

Öyle Ahmed ki, hikmet pirlerinin sözlerinin 

mealidir. 

Erdem, O’nun faziletinden kemal kazandı, 

İlimde hikmetlerin Lokman’ı O’na talebe oldu. 

Sözünün her nüktesi ilimlerin bütünüdür, 

Hadisinin tek incisi, hikmet madeninin 

meyvesidir. 

Ey yüce Peygamber! 

Şeriat topu ile hikmet çevganı Sana esirdir, 

Önce de sonra da hikmet meydanı Senindir. 

Bir kimya bakış ki, eğer kalbe bir kez baksan, 

Allah’tan balka herşey oradan kaçar. 

Ey yıkık beden ve ey toprak kalb, 

Elbette sizi de O’nun iyiliği bahtiyar eder, 

sevindirir. 

Ey Hakk yolcusu! Ümitsizlikle boğuşma! 

Allah, elbet sana bir çıkış kapısı açar, 

Hazreti Resul’ün sözünü tut, 

Şüphe semtine düşme, 

!54


Sabır anahtarıyla genişlik kapısı açılır. 

Ey Padişah! 

Kur’an önce Seni andı, 

Muhammed’den murad, amaç 

Elhamdülillah’tır...” 

Esrar Dede 

İnsan yeryüzünde Allah’ın binasıdır. Şöyle izah 

edeyim; bir insan-ı kamil dendiği zaman, o insan-ı 

kamil kainattır, böyle bir kişiye çirkin muameleler 

yapılırsa bütün kainata yapılmış olur. Ama kişinin 

gözü kör oldu mu, nefsi galip geldi mi bütün 

kötülükleri yapar. Misal olarak Hazreti Hüseyin 

Efendimize de yaptılar, işte Kerbela vakası. Kime 

kılıç çektiler? Resulullah’ın torunlarına. İmam 

Hasan Efendimizi kimin vasıtasıyla zehirlettiler? 

Hanımı vasıtasıyla. Sonra şunu düşünmek lazım, 

bu kötülükleri yapanlar, sonra hangi yüzle 

Hazreti Muhammed’den şefaat bekleyebilirler. 

Bizler, Peygamberleri zikrederken şöyle bir dil 

sarfediyoruz: La ilahe illallah Musa kelamullah, 

yani Hazreti Musa Allah’tan kelam buyurdu; 

İsa’ya gelince şöyle diyoruz: La ilahe illallah İsa 

ruhullah, yani İsa Allah’ın ruhudur; Hazreti 

Resulallah’a gelince de şöyle zikrediyoruz: La 

ilahe illallah Muhammeden Resulallah, yani 

!55


Hazreti Muhammed Allah’ın elçisi ve Resulüdür. 

Hazreti Muhammed Efendimizi aynı zamanda 

şöyle de zikrediyoruz: La ilahe illallah 

Muhammed Habibullah, yani Muhammed 

Allah’ın sevgilisidir. Sevgili, yani Habibullah, her 

şeyin üzerinde kıymetlidir, ruhtan daha üstün 

nurdur. Hazreti Adem’den bu yana ne kadar 

Peygamber geldiyse bu aleme, hepsi Muhammed 

nuruyla gelmişlerdir. Biz canı neyleyelim Canan 

olmadıktan sonra... 

“Eğer bu şiddetli zaman bana göz açtırırsa, 

Kapısının toprağını sürme gibi gözüme 

çekeyim. 

Eğer felek yolumun üzerine aşılmaz sedler 

çekmezse, 

Dua yüzünü O’nun saadet eşiğine süreyim. 

Başkalarına yasak kavuşma anının aydınlık 

mumu, 

Tevhid sedefindeki tek inci. 

Eğer o padişah emretmeseydi, hükmünü 

yürütür, 

Kuzey rüzgarı akarsuyun yüzüne alın kırışığı 

gibi dalgalar oluşturmazdı. 

O padşah ki, eğer saba yeli dağlara O’nun 

değerini, vasıflarını anlatsa, 

!56


Suları hep yukarı, zirveye doğru akardı. 

Avare su, ömürlerdir ayağının toprağına 

ulaşayım diye, 

Başını taştan taşa vurup gezmektedir. 

Bir kimse o padişahın korumasını hatırına 

getirse, 

Eğer yeri dağların zirvesi de olsa, 

Kıyametin kopuş rüzgarının hücumu, 

Mumun ışığını o an hareket ettirmeye güç 

bulamazdı, bu imkansız olurdu. 

Eğer O’nun mübarek kalbinin tasviri 

yazılabilseydi, 

Kalblerdeki siyah noktalar inci gibi beyaz 

olurdu. 

Vasıfları bütün insanları dilsiz bırakan o 

Zat’ın eşsiz kişiliğini anlatmak mümkün değildir. 

Miracıyla gök naz eder, ayağının iziyle toprak 

övünür. 

Şeriatının kılıcının suyu, alemleri küfrün 

çirkefinden temizledi. 

Şanının yüceliğinin delili, ‘Habibim sen 

olmasaydın bu felekleri yaratmazdım’ sözü oldu. 

Ey yücelik göğünün aydınlık güneşi, 

Bu göğün yaratılmasına sebep sensin. 

Ey yaralı sinelerin merhemi, 

!57


Ey padişahların ve dervişlerin kendisine köle 

olduğu yüce Peygamber! 

Ezel üstadı Allah, bu acayiplikler gösteren evi 

senin için yarattı. 

Adem senin hürmetine yaratıldı, 

Hazreti İsa senin hürmetine konuşturuldu. 

Hülasa bütün bu göklerin dönüşü, 

Ey evrenin övüncü senin içindir. 

Bu kainat senin için dönüyor. 

Yanağına gül, dişine inci dediler, 

Denizler ve karalar senin vasıflarınla doldu. 

Rüzgar, temiz vasıflarını iletmiş gibi çimenin 

renkleri çok güzel ve parlak olmuş...” 

Fasih Dede 

Peygamber Efendimiz, selam olsun üzerine, bir 

gün tefekkür halindeyken nefsine ıstırab vermek 

için, yatsı namazını eda ettikten sonra, bir ayak 

üstünde duruyor. O ayağı yorulunca da diğer 

ayağı üstünde durmaya devam ediyor. Bir zaman 

sonra Peygamber Efendimize Allah’tan şöyle bir 

nida geliyor: “Ey benim Habibim, hani sen beni 

çok seviyordun. Bu kadar sevmene rağmen, beni 

o kadar çok yoruyorsun ki, hayret bu mudur 

senin sevgin? Bir ayak üstünde duruyorsun, sen 

!58


yoruluyorsun, ben yoruluyorum. Senin bir zerren 

bile benim dışımda değildir. Ben senin 

vücudunda gizlendim, ordan bu aleme tebliğler 

veriyorum.” 

Ebu Müslim de Hazreti Peygamber’in bu 

yaptığını yapmak istedi, ona da Allah’tan şöyle 

bir nida geldi: “Sen gece gün tek ayak üstünde 

dursan da benim Habibimin yerini tutamazsın!” 

Hazreti Muhammed Efendimizin iç alemi 

Hazreti Ali Efendimize sunulmuştur. Resullah, 

binbir sırrın anahtarını Hazreti Ali’ye vermiştir 

ve Onu bütün Velilerin başı kılmıştır. Hepsinin 

Şah’ı Hazreti Ali Efendimizdir. Bütün tasavvuf 

ehlinin Piri Hazreti Ali’dir. 

Hazreti Ali, Peygamber Efendimizin yüzüne 

bakamazdı. Hazreti Ali Efendimiz, Resulallah’a 

aşıktı, hayrandı. Hazreti Mevlana ve Hazreti 

Şems’in aralarındaki ilahi aşk gibi. Esasen, Onun 

da cemali en az Resulallah kadar nurluydu. 

Pembebeyaz yanakları vardı, gözleri de 

resimlerde gösterildiği gibi siyah değildi, Pirimiz 

Mevlana’nın gözleri gibi ela renkteydi. Hazreti 

M u h a m m e d E f e n d i m i z i n g ö z l e r i i s e 

k a h v e r e n g i y d i . H a z r e t i H a s a n ’ ı n d a 

kahverengiydi, ama Hazreti Hüseyin’in gözleri 

yine elaydı. Ama hepsinde Hazreti Muhammed 

Efendimizin nuru vardı. Onların cemallerine 

bakmak kendinden geçmektir. Çünkü onların 

!59


yüzlerine benzeyen yüz yok kimsede. Onlar 

tamamen nurdurlar. 

“Edebi terk etmekten sakın, 

Bu Allah’ın sevgilisinin bulunduğu yerdir. 

Burası Allah’ın nazar ettiği, 

Hazreti Mustafa’nın makamıdır. 

Gökte yeni ay, onun Babü’s-selam kapısının 

göğsü yarılmış aşığıdır. 

Bunun kandili burcu burcu, 

Bu nurun ve ışığın kaynağıdır, doğduğu yerdir. 

Burası, Allah’ın sevgilisi Hazreti Muhammed’in 

uyuduğu yerdir, 

Fazilet bakımından arştan bile üstündür. 

Bu toprağın parlaklığından yokluk 

karanlıkları kalktı, 

Mevcudat iki gözlerini açtı. 

Çünkü bu toprak, göze fer veren sürmedir. 

Ey Nâbi, bu dergaha edeb şartını gözeterek gir, 

Burası meleklerin tavaf ettiği, 

Peygamberlerin tecelli ettikleri, 

Göründükleri yerdir...” 

Nâbi 

!60


Hazreti Şems, Mevlana’yla karşılaştığından 

ona şu soruyu soruyor: “Hazreti Muhammed mi 

daha büyüktür, yoksa Beyazid-i Bestami Veli 

mi?” 

Bu soruyu işitince Hazreti Mevlana celali ve 

cezbeli bir tavırla diyor ki: “Bu ne biçim bir 

soru?! Tabii ki Hazreti Muhammed daha 

büyüktür.” 

Şems devam ediyor: “Peki… Hazreti 

Muhammed Efendimize ‘Allah’a karşı ibadetini 

yaptın mı?’ diye sorduklarında dedi ki, 

‘Yapamadım.’ Aynı soruyu Beyazid-i Bestami 

Veli’ye sorduklarında, o dedi ‘Yaptım’. Biri dedi 

‘Yaptım’ diğeri dedi ‘Yapamadım’, şimdi 

bunlardan hangisi daha büyük?” 

İşte Mevlana Hazretlerinin verdiği cevap: 

“Beyazid-i Bestami Veli bir havuzdu, o havuza 

bir gölün suyu döküldü, havuz taştı ve ‘Hırkamın 

altında Allah’tan başka bir şey yoktur’ dedi. 

Hazreti Muhammed ise bir okyanustur, bütün 

denizler Ona aksa, O taşmak nedir bilmez.” 

İşte Hazreti Şems, Mevlana’dan bu cevabı 

duyar duymaz başını secdeye vurmuştur. 

“Ezelden aşkınla ben yane geldim 

Cemalin şem’ine pervane geldim 

Koy beni yatayım şeyh eşiğinde 

!61


Şu tatlı canımı kurbana geldim 

Nefsin kal’asını tevhiddir yıkan 

Esma kuvvetiyle meydane geldim 

Aşıkların dîdarın gördüm düşümde 

Kalmadı takatim divane geldim 

Şems-i Tebrizi’nin tablın kurmuşlar 

Şeyhim himmetiyle meydane geldim...” 


Cenab-ı Hakk, Kur’an’da Tebareke Suresinin 

ilk iki ayetinde diyor ki: “Önce ölümü yarattım 

sonra hayatı.” 

Bu ayetten şunu anlamalıyız; herşey yokluktan 

varlığa kavuşur. Evliyalar, selam olsun üzerlerine, 

evliya mertebesine ermeden önce ilmi zahiri 

bıraktılar, bir mürşid-i kamilin karşısında öldüler 

ve onun huzurunda yeniden doğdular. 

Doğduktan sonra da doğdukları, yani yeniden 

can buldukları yer ile yol almaya devam ettiler ve 

topluma faydalı çok güzel insanlar oldular. 

Ölmekteki mana, nefsin kötü huylardan arınması, 

manevi güzelliklere kavuşmasıdır. Bir kişi, bu 

şekilde ölmediyse eğer, diri sayılmaz. Benliğinde 

yaşamaya devam ettiği ve ikilikte kaldığı 

müddetçe diri değildir. 

!62


Bu hadisi buyurdu Peygamber: 

Hangi kişi ki dirliğin ister, 

Kendisinden gerek kim ol öle, 

Dirliğin manasın ölüp bula. 

Ölmeden tez ölün ağın göğe, 

Kim sizi ay ile güneş öğe. 

Ol kim öldü, ölümsüz ol kaldı, 

Uçmağı bu cihanda nakd aldı. 

Kim ölürse, bugün diri ola, 

Ol kim ölmez, yarın yavuz ola. 

Dünyanın dirliği geçer, kalmaz, 

Tanrı’dan kim diriyse, ol ölmez. 

Gerçek dirilik, ölmeden ölmektir; 

Tanrı ile beraber olmaktır. 

Bu cihan sevgisini gönülden atmak, 

Aşk odundan daima pişmektir. 

Kendiden yavuzu gidermektir, 

Ol kim etmez bunu, ne ıraktır! 

Ölmeğin manası budur, iyi bil, 

Nefsin öldür, kim olasın bismil. 

Kendizinden yavuzluğu sil; 

Ne varsa ki Hakk değil, geri dur. 

Sarp iştir, bunu edemeyesin, 

!63


Yalnız bu yola gidemeyesin. 

Kendizinle yola çıkmayasın, 

Gözsüz ol ay yüze bakamayasın. 

İste onu ki yolu varmıştır, 

Canını Hakk nuruna karmıştır. 

Kim seni ol ulu Hakk’a erdire; 

Korkulu köprüden tez geçire.” 

Sultan Veled 

Peygamber Efendimiz şöyle buyuruyor: “Ya 

Ali, Yasin suresini oku; zira Yasin suresinde on 

bereket vardır. Onu okuyan aç, doyar; susuz, 

kanar; çıplak, giydirilir; bekar, evlenir; korku 

içinde olan, emniyete erer; mahkum, kurtulur; 

yolcu, yolculuğunda yardım görür; kaybı olan, 

kaybettiğine kavuşur; hasta, afiyet bulur, iyileşir; 

ölüm döşeğindeki hastanın yanında okunursa, 

sıkıntısı hafifler.” 

Bu hadis-i şerif çok yerinde şöylenmiştir, 

çünkü ehl-i iman sahiblerine göre, Yasin-i Şerif, 

Kur’an-ı Kerim’in kalbidir. Tamamen semavattaki 

bütün varlıkları dile getirir, okuyan insanı da 

yüceliğe çeker. Hele ki Tanrı’ya aşıksan, Onun 

varlığına kendini teslim etmişsen, daha okumaya 

başlarken senin ruhuna yansıma yapar. 

!64


Mirac, gökleri fethetmektir. Gökler nasıl 

fethedilir? Çalışarak fethedilir. İslam alemi, 

Kur’an’ı ölüye okudu, çalışmadı. İnsan, geriden 

hiçbir şey isteyemez, geride birşey yok… Hazreti 

Muhammed, kendini sevenine teslim etti. Allah, 

insanı kendine vekil kıldı. Yarınlar için 

çalışmayanın, geleceği kayıptır.. 

Hazreti Mevlana der ki: “Bir mum bitmek 

üzereyken biliyor ki tamamen eriyip yok olacak 

ama ışığını bırakmaz, devamlı ışık verir. İnsan 

olan da böyle devamlı aydınlığı gösterir. Hastalık 

gelmiş, ölüm gelmiş korkmaz, son devrine kadar 

vazifesini yapmakla mükelleftir.” 

Dinin kuralı, kim tebliğ etti ise, onu sevmektir. 

Bizim dinimiz insandır. Kurallar olsun olmasın 

kişi, onu gönlüne koymadıktan sonra o kuralların 

kıymeti yoktur. 

Diline sahip olmanın yalanla alakası yoktur. 

Diline sahip olan küfürlü muhabbetlerde, 

isyanlarda bulunmaz. İnsan, kimseyle alaylı 

tarzda konuşmadan, kimseyi hakir görmeden, 

bütün çirkin işlerden kendini uzak tutarsa, 

kendini muhafazaya almış, edebiyle yaşıyor 

demektir. 

Yalana gelince… Hazreti Muhammed’e 

sorarlar: “Senin ümmetin yalan söyler mi?” 

Peygamber Efendimiz şu cevabı verir: “Benim 

ümmetim zor durumlara düşebilir, aç kalabilir 

!65


ama yalan söylemez. Yalan söylediği zaman 

benden değildir.” 

“Nebiler Nebi’si yüce Muhammed’e erenler, 

Gerçek yolu görenler, 

Senin sırlarını bir bir bilirler. 

Nebiler Nebi’si yüce Muhammed’e erenler, 

Keremlerinden kimsenin perdesini yırtmazlar, 

Zaman nasıl geçer giderse, 

Onlar da sürer giderler. 

Nebiler Nebi’si yüce Muhammed’e erenler, 

Hoşgörür, susarlar, 

Huzurunda daim edepte dururlar.” 


Tasavvuf ehli, namaza durur durmaz Hazreti 

Muhammed’i düşünür, kalbinde en güzel yeri ona 

verir. Namazda daha ağlar sızlar, beni o güzel 

cemalinden mahrum etme, bilerek bilmeyerek 

yaptığım hatalarımı affeyle diyerek onunla 

konuşur. Hep bu dünyaya ait isteklerde 

bulunmaz, devamlı dünyayı namazına sokmaz. 

Çünkü namaz miraçtır, Resulallah ile temiz bir 

görüşmedir. 

!66


Allah sevenlerinden temiz bir gönül ister. 

Temiz bir gönülle işine gider, temiz bir gönülle 

namaz kılar, temiz bir gönülle topluma çıkar, 

temiz bir gönülle Allah’a bağlanırsan, sen her an 

ibadettesin. 

Esas oruç nefse hakim olmaktır. Nefsini bilen 

Rabbini bilmiştir. Yunus Emre der ki: “Kim 

nefsine sahip olmuşsa bu alemde bilsin ki o kişi, 

ona bütün erenlerin eyvallahı var.” 

Bütün davamız bu yolda nefsle mücadeledir. 

Çünkü nefsimiz bir an dahi bizi bırakmıyor, hep o 

galip geliyor. Bu yol ne kadar kolaysa, o kadar da 

zordur. Tasavvuf yolu, demirden leblebi 

çiğnemektir. Nohudu dişsiz adam da çiğner. 

Ağzında iki-üç gün tutar, yumuşatır, damağı ile 

ezer gider, ama demiri ezemez. Midesinde asit 

olması lazım ki onu eritsin. Büyük aşk olacak ki o 

demir leblebi çiğnensin. 

Şehadetin manası: Eşhedü en la ialhe illallah; 

yani, şehadet ederim bütün cihan boş, ancak 

sensin Allah. Ve eşhedü enne Muhammeden 

abduhu ve Resuluhu; yine şehadet ederim 

Allah’ım, Hazreti Muhammed gibi sana kulluk 

edeceğim ve topluma senden söz edeceğim, 

demektir. İşte şehadet budur. Şehadeti söyleyip, 

nefsinde yaşayan, papağan gibi şehadet etmiş 

olur. Şehadet ağızdan çıkıp, kulaklar işitti mi, 

onun manasına inip manasında yaşamak gerektir. 

!67


Eğer Müslümanlar şehadetlerinde yaşasaydılar 

hiçbir zaman kötülük yapmaz, silaha da 

sarılmazlardı. Çünkü hepsi Muhammedi’leşir ve 

tertemiz insanlar olurlardı. Herkes tarafından 

sayılan, sevilen ve dokunulmazlığı olan insanlar 

olurlardı. Dünya bir barış, sevgi yuvası olur ve 

huzur içinde yaşarlar, yaşatırlardı. Hazreti 

Muhammed Efendimizin ilmi, sevgi ilmidir; 

Onun dini yüksek ahlak üzerine kurulmuştur. 

Müslümanın içi de, dışı da temiz olacak. Yalnız 

lafla Müslüman olunmaz, namazla, bele kadar 

sakalla, kavukla Müslüman olunmaz. Nefsini 

yenmeyi başaramazsan, gece-gün zikir yapsan, 

namaz kılsan kendini kandırmış olursun, Allah 

kanmaz… Bunların da bilinmesi lazım. 

“Yalnız ben miyim hayran-ı sergerdan sana 

Mar u mur vahş u tuyur bay u geda sevdi seni 

Haddi mi sevmemek seni bu abd-i aciz Şem’i’ya 

İntisab itmek muradı ya Resul-i Kibriya 

Cümleden evvel yarattı ruh-i pakin Hazreta 

Kendine yar eyledi Bar-i Hüda sevdi seni...” 

Aşık Şemi 

Yasin-i şerif, semavattaki varlıkları dile getirir, 

bunu ölüye okuyun demez. Ehl-i iman sahibi 

!68


ölmez. Bütün dostları tarafından en güzel bir dille 

anılır. Hazreti Muhammed’in, selam olsun 

üzerine, ne Yasin-i şerife, ne İhlas-ı şerife, ne de 

Fatiha suresine ihtiyacı yok. Hazreti Mevlana’nın 

ve diğer velilerin de yok. Onlar hayattayken canlı 

Fatiha idiler. Hakk ile Hakk oldular, hep Hakk’ı 

yadettiler, gönüllerde yer aldılar. Biz onlara 

okurken, düşünelim; onları yüklenelim de 

toplumu aydın kılalım, kişiliklerini verecek güzel 

işlere sürükleyelim, güzel hizmetlerde 

bulunsunlar, güler yüzlü, tatlı dilli olsunlar, 

kimseyi hor görmesinler, nefslerine hakim 

olsunlar, kırıcı konuşmasınlar. 

İnsan olmak için İnsan’ı örnek almak lazım. En 

güzel insan, Hazreti Muhammed. Onu örnek 

almaz, ona uygun adımlar atmaya çalışmazsak, 

insan olamayız. Velilerimiz güzel, nebilerimiz 

güzel. Biz onlara ayak uydurmadığımız için 

cefalar, gamlar, hüzünler, üzüntüler üstümüzden 

gitmiyor. Hem nefsimizle, hem de Allah’la olmak 

istiyoruz. Bu, iki karpuzu bir koltukta taşımak 

istemeye benzer. Bil ki biri düşer kırlır, öbürünü 

de düşürür. Onun için zahmetli yolu seçeceksin, 

sonu rahmettir. Alışverişimiz nedir? İnsanlık al, 

insanlık ver. Alışverişimiz bu olacak. 

“Kur’an böyle söyledi, şöyle söyledi” diyorlar. 

Kur’an kendi kendine hiçbir şey söylemez. 

Kur’an insanla dile gelir. Evet, Kur’an Allah 

!69


kelamıdır. Allah, rüzgarla, bulutla, güneşle bunu 

söylemedi. Allah bu güzel kelamları bir beni 

ademin ağzıyla söyledi. O kim? Hazreti 

Muhammed. Hazreti Muhammed, bütün o güzel 

sözleri dile getirirken, hep Allah benden böyle 

konuştu, dedi. İçindeki o kudrete Allah ismini 

verdi. Her an her dakika Allah’ı zikretti. Bütün o 

güzellikler Allah’a ait dedi, bana ait demedi. 

Halbuki o, Hakk’la Hakk olmuştu, yani Allah’ın 

dışında hiçbir varlığı yoktu. Onun vücudundan 

Allah işliyor, tebligatlar, bilgiler oradan geliyor. 

Onun için, Hazreti Muhammed’i sevmek Allah’ı 

sevmektir, Hazreti Muhammed’in dışına çıkmak 

Allah’ın dışına çıkmaktır. Demek ki insan dışında 

bir boşluk var. Bütün güzellikler insanda var ama 

her insanda değil. Bütün evliyaullah ondan 

beslendi. Onlar kitaba baktılar sahibini 

araştırdılar, onun güzelliklerini gördükten sonra 

onun iç alemine kendilerini kaptırdılar, oraya aşık 

oldular. Hakk aşığı demek, Resulallah’ın aşığı 

demektir. 

“Serde tacım kalpte ruhum tende canım Mustafa 

Kalmadı tende mecalim ey cananım Mustafa 

Ruyum siyah, destim boş, nasıl varam divana ben 

Hakk’a yarar amelim yok gevherkanım Mustafa 

Talihim tecrübe kıldım baht-ı siyah katreyim 

!70


Kesmedim hergiz gümanım Şem’ine pervaneyim 

Ruhsat’ım haşrolanda değme böyle yanayım 

Tek dilde ezberim olsun nam ü şanım Mustafa...” 

Ruhsati 

Hazreti Mevlana’ya, ibadetin büyüğü nedir 

diye sormuşlar, şu cevabı vermiş: “İki irfanın, 

aşığın birbirine baş kesmesidir. Onların 

birbirlerine baş kesmesi, birbirlerini Hakk olarak 

tasdiklemeleridir.” 

Bu tasdiki yaptıktan sonra birbirlerine ihlas-ı 

şerif okurlar: “Kulhuvallahu ehad, (Ey kul yemin 

ederim, O Allah için, o ehad sensin). 

Allahüssamed, (Dünyada senden merti yok). 

Lem yelid velem yuled, (Ne doğarsın ne de 

doğurur bir ana senin gibi). Velem yekullehu 

küfüven ehad, (Sana bir zarar gelmemesi için, 

bütün bu alemi mahfederim).” Ne kadar büyük 

bir mana taşıyor ama Allah’a kulluk edersen bu 

sıfata nail olursun. 

İnsan, Yaratıcı’nın elçisi. Yaratıcı, insanın hep 

Ondan söz etmesini, Onun büyüklüğünü 

söylemesini, Onun güzelliklerini kendi 

bendelerine ikram etmesini ister. Onun dışında, 

başka yerlere gönlünü kaçırmasını istemez. Eğer 

insan, başka bir yerle meşgul olursa o an gaflete 

!71


düşüp, güzelliklere perde çeker ve ondan sonra 

hüzne düşer, dertler bitmez. 

Rubaiyatta ne güzel söylüyor Mevlana: “Ey 

Sevgilim, seninle kol kola gül bahçesinde 

dolaşırken, bir gül yaprağının gölgesi yanağına 

düşse, seni o yaprağın gölgesinden kıskanırım.” 

Müminin kalbini kıran iflah olmaz. Kişi 

kendini kandırabilir ama Hakk’ı kandıramaz. 

Hakk her şeye vakıftır, her şeyi görür. Çünkü 

kainat O’nundur. O küçük akıllılar, o akılla ancak 

kendilerini aldatırlar. Yani onu incitmek Hakk’ı 

incitmektir. Şefkat dolu bir yer ama bir yerde de 

hiç affı yoktur. Akıl gözü ile kısa menziller 

görürsün ama kalp gözüyle çok şey görülür. Dar 

bakışla, bu gözle insan çok şey kaybeder. Hakk 

yolu kolay bir yol değildir. 

“Derdime dermansın sevdiğim dilber 

Koyma melül, mahzun, biçare beni. 

Yoktur dü cihanda sen gibi dilber 

Meylim müştak etme ağyare beni. 

Saadet tacısın ey Nur-u Server, 

Damadın şehriyar saki-i yaver. 

Yoktur bir taksimde böyle bir yaver, 

Kaydeyle deftere fukara beni...” 

Sümmani 

!72


Tasavvufta cihad nefsinedir, insan öldürmek 

değildir. Tasavvufta kurban kesmek, bir öküzü, 

bir koçu kesmek, kan akıtmak değil, nefsini 

kesmektir. Bütün mesele nefsle uğraşmak, nefse 

galip gelmektir, tasavvuf buna yönelmiştir. 

Muhammediye’nin cihadı, nefsinedir. Eğer 

Hazreti Muhammed savaş taraftarı olsaydı, 

Hazreti Mevlana, “Sevgiye, kardeşliğe, birliğe 

dair ne varsa ben oradayım, savaşa dair ne varsa 

ben orada yokum” demezdi. Çünkü Hazreti 

Mevlana, Hazreti Muhammed’in bendesidir ve 

Hazreti Muhammed bütün insanlık aleminin 

rahmetidir. 

Herkesin ne İhlas’ı ne de Elham’ı tutulur. 

Temiz bir kalp lazım ki nefesler suret bulsun, 

yoksa gece gündüz okusan bir şey olmaz. 

Kur’an baştan sona nasihattir ve dünyadaki 

varlıkları söyler. Kur’an’da insanı irşad etmek için 

bir sürü tebligat var ama Kur’an yetmez. İnsanın 

içinde pislik varsa sadece Kur'an okumakla 

temizlenmez. Kişi ancak canlı bir Kur’an’ı örnek 

alıp, onun haline bürünmeye çalışarak kendini 

temizleyebilir. Yoksa o güzel sözleri oradan alır, 

neuzübillah iblis gibi ortaya çıkar. İblis herşeyi 

biliyordu ama o bilgiyle insanlara tuzak kurdu. 

Hakk’a baş kesmedi dünyamızda lanetullah oldu. 

Allah hepimizi iyi kullarından saysın, 

doğruluktan ayırmasın, hatalardan korusun, 

!73


bütün güzel hizmetlerin fatihi yapsın. İnsan 

güzelliğe zor, çirkinliğe çabuk ulaşır, birdenbire 

küfüre düşebilir ama küfürlerden arınmak için 

zaman ister. Toplumda güzel bir kişi sıfatını alan 

hem huzurlu yaşar, hem de kendini topluma 

kazandırır. 

Birinin arkasından konuşan kişi en büyük 

günahı işliyor. Bütün amacımız gıybetten 

kaçmak, Hazreti Muhammed’i, Hazreti 

Mevlana’yı güzel tahsil etmek, Yaratandan ötürü 

bütün topluma sevgi ile bakmak, sevgiden söz 

etmektir. Böyle davranırsak Allah katında iyi bir 

yere sahip oluruz. Bunların dışında namaz 

kılmışız, oruç tutmuşuz, zikir yapmışız ama 

aklımız, fikrimiz başka yerde olmuş, yine onun 

bunun aleyhinde konuşmuşuz, o zaman yapılan 

bütün ibadetler boşuna yapılmış sayılır, Allah 

katında hiçbir yeri yoktur. Sadece bir anlık değil, 

her an temiz düşüncelerde olmalıyız. Aşık, her an 

maşuku ile birliktedir. Madem öyle, ona göre 

davranmalıyız. 

“Elif Allah dost eyleyen 

Meylide güzel yar güzel yar 

Aşıklarıda mest eyleyen 

Huyuda güzel yar güzel yar 

Vefanın nehrinden misin 

!74


Muhabbet bahrinden misin 

Medine şehrinden misin 

Şehride güzel yar güzel yar 

Dostumun elinden misin 

Kırmızı gülünden misin 

Muhabbet telinden misin 

Telide güzel yar güzel yar 

Su gibi çağlayıp akma 

Sevgili canana bakma 

Aşığın gönlünü yıkma 

Gönlüde güzel yar güzel yar 

Nesimi’nin gönlüde yaslı 

Dört yanı dumanlıda puslu 

Muhammed Ali’ninde nesli 

Neslide güzel yar güzel yar...” 

Nesimi 

Hazreti Muhammed, insanları pişirmek için 

akılla yola çıktı. Cebrail (as) akıldır. Dünya ömrü 

biteceği zaman aşkı ortaya çıkardı. Hazreti 

Muhammed, Hakk’a yürüyeceği zaman acaba bu 

topluma bir şeyler verebildim mi? diye gözyaşı 

döktü ve ümmetini istedi, ümmeti bağışlanmadan 

da yola çıkmadı. 

!75


Hazreti Mevlana ise gülerek gitti. Çünkü 

Peygamber zamanındaki cehalet olmadığı için 

Hazreti Muhammed’in büyüklüğünü, güzelliğini 

anlatmak için yarıştı ve gidiş gecesine Şeb-i Arus, 

yani kına gecem, düğün gecem, Sevgili ile 

buluşma gecem, dedi. 

Bu ömürde yaşadığımız herşey geçicidir. 

İnsanlara bir şeyler verir, bir gönülde yer alarak 

insan toplumu ile yaşayabilirsen, işte sen de baki 

olursun. 

Hazreti Muhammed, dünyada maşuk sıfatını 

almıştır. Maşuk sıfatı sevgili sıfatıdır. Allah hiçbir 

peygamberine sevgilim diye hitap etmedi. Sevgili 

sıfatını bir tek Hazreti Muhammed’e verdi. 

Habibullah, Allah’ın sevgilisi. O Yaratıcı var ya, o 

Allah diyor ki: “Ya Muhammed! Senin yüzü 

suyun hürmetine bu alemi yarattım, sen 

olmasaydın, bu kainatı yaratmazdım.” Çünkü 

O’nun gibi Allah’ı yadeden, O’nun gibi Allah’ın 

emirlerine uyan, O’nun gibi sevgi sözleri 

söyleyen, O’nun gibi merhamet, şefkat dolu bir 

peygamber ne gelmiş, ne de gelecektir. Bu aleme 

gelmiş geçmiş yüzyirmidörtbin peygamberde 

O’nun nuru vardı. Hazreti Mevlana, o nuru 

gördü de, bütün peygamberlere “Ahmed” diye 

hitab etti. İslam’ın kemalatı Hazreti Resulallah’ta 

tecelli etmiştir. Allah en güzel yüzünü 

Resulallah’tan göstermiştir. 

!76


“İnsanlığın efendisi yüceler yücesi güzel 

Muhammed, 

Ahlakının güzelliğinden kötülükler düşünen 

huy kalmadı. 

İnsanlığın efendisi yüceler yücesi güzel 

Muhammed, 

Derdin gamın ne azı kaldı ne çoğu, 

Büyüklüğünün bir bölüğü dünyayı tuttu da, 

Herkes padişah oldu yoksul kalmadı...” 


Cenab-ı Pir Mevlana’mız, “Din, güzel ahlaktır” 

tanımı hakkında, buyurur der ki: “Bir gün Salih 

kavminin uluları içlerinden bir kişiyi Hazreti 

Muhammed’e, ‘Dinin nedir?’ diye sorması için 

gönderirler. 

Adam huzura gelir, “Ya Resulallah, bir sorum 

var” diye söze başlar. Hazreti Muhammed, 

“Buyur, sorun nedir?” der. “Senin dinin nedir bu 

alemde?” diye sorar. Hazreti Muhammed, 

“Benim dinim ahlaktır” diye cevap verir. Bu 

cevabı alır almaz kendisini gönderen kişiye gidip, 

“Sordum, benim dinim ahlaktır, dedi” der. 

Salih kavmi ahlakın manasını çözmeye 

çalışırlar, ancak çözemezler ve aynı kişiyi tekrar 

!77


Hazreti Muhammed’in huzuruna gönderirler. 

Adam tekrar Hazreti Muhammed’e aynı soruyu 

sorar. Bunun üzerine Hazreti Muhammed şöyle 

buyurur: “Benim dinim ahlaktır. Ahlak, ahlak 

ahlak! Bir insan hiçbir ilme sahip olmasa bile, 

insan toplumu için yararlı fikirler üretirse, bu kişi 

ahlak sahibidir, bendendir. Bir kişi ne kadar bilgi 

sahibi olursa olsun insanlığı ikiliğe, fesada, 

kavgaya sürüklerse, o benden değildir…” 

Cenab-ı Pir Hazreti Mevlana’ya sormuşlar: 

“Hazreti Muhammed cihanın gülü idi. Bu gül 

kurudu, gitti. Şimdi biz o kokuyu nereden 

alacağız?” Hazreti Pir hiç tereddüt etmeden, 

“Gülün kokusunu gülsuyundan alacaksınız. O 

gülsuyu bizleriz. O kokuyu Evliyaullah’tan 

alacaksınız. Hazreti Muhammed’den ne 

öğrenmek istiyorsanız bize sorarsınız” diye 

cevaplamış. 

Cenab-ı Mevlana, son nefesine kadar Hazreti 

Muhammed Efendimizi yaşatmaya yola çıkmıştır. 

Gül, renkli ve kokuludur ama aşılanmamışsa 

kokusu yoktur. Bir insan da, bir Velinin yaşamını 

etüd ederse oradan aşı alır, insanlık kokmaya 

başlar. 

“Seyrimde bir şehre vardım 

Gördüm sarayı güldür gül 

!78


Sultanımın tacı tahtı 

Bağı duvarı güldür gül 

Gül alırlar gül satarlar 

Gülden terazi tutarlar 

Gülü gül ile tartarlar 

Çarşı pazar güldür gül 

Toprağı güldür, taşı gül 

Kurusu güldür, yaşı gül 

Has bahçenin içinde 

Servi çınarı güldür gül 

Gülden değirmeni döner 

Onun ile gül öğünür 

Akar suyu döner çarkı 

Bendi pınarı güldür gül 

Al gül ile kırmızı gül 

Çift yetişmiş bin bahçede 

Bakışırlar hare karşı 

Harı ezharı güldür gül 

!79


Ümmi Sinan gel vasfeyle 

Gül ile bülbül derdini 

Yine bu garip bülbülün 

Ah u figanı güldür gül...” 

Ümmi Sinan 

Tanrı, insanlara perde koymadı. İnsanlardaki o 

perdeler kendi egolarıdır. Yolcu, Hakk’ın 

huzurunda mevtalar gibi teslim olacak, zerre 

kadar canlılık göstermeyecek. Onu gösterdiği 

zaman sen ona perde oluyorsun, o sana perde 

olmuyor. O, apaçık yüzünü gösterdi. Hazreti 

Muhammed’den, Hazreti İsa’dan, Hazreti 

Mevlana’dan işleyen bütün o güzellikler, 

içlerindeki Tanrı’ydı. Onlardaki o yüz, o beden 

örtüydü. Hakk’ın güzelliklerinin çoğuna ve 

hakikatine varan Hazreti Muhammed’dir. O, 

kavminden en çok cefa çeken Peygamber 

olmasına rağmen, onların cezalandırılması için 

Allah’a münacatta bulunmayıp hep sabır gösterdi. 

Onlara Allah’tan hidayet isteyerek: “Onların 

kaplerine hidayet ver, benim kim olduğumu 

anlasınlar, ben onları yoketmek için gelmedim” 

dedi. 

Fakir, yıllardır söylüyorum; kurallara 

bağlanırsanız kurallar sizi istediğiniz hedefe 

vardırmaz, ancak sevgi vardırır. Önemli olan 

!80


insan sevgisidir, gönlüdür; teferruat değil. 

Hazreti Muhammed Efendimizi toplumumuz iyi 

tanısa kimseye fiske vurmaz, kimseye kötü 

bakmaz, incitmez, hor hakir görmez, tam manası 

ile O'nun gibi olur ama malesef O'nu gerektiği 

gibi tanımıyorlar. 

Şems-i Tebrizi Hazretleri: “Nefsin kalesini 

yıkan tevhiddir” diyor. Bir bilinçli tevhid, bir de 

hayali tevhid var. Allah bütün güzel sıfatlarını 

Hazreti Muhammed’de, Hazreti Mevlana’da 

gösterdi. Hazreti Muhammed’in dışına çıkarsan 

boşlukta kalırsın. Ona yüz tutar, ona büyük bir 

sevgi verirsen, anında düzelirsin 

Nefsin düşmanı Tanrı’dır, kalbine Hakk’ı 

koyarsan o gider. Peki nefsin insandan ayrılması, 

bünyeden çıkması mı gerekiyor? Hayır. Nefsimizi 

terbiye için varız, onu atmak için değil, o son 

nefese kadar bizimle olacaktır. Nefs çok şey ister, 

onu terbiye edersen mesele kalmaz, herşey senin 

elindedir. 

Önemli olan insan sevgisidir, gönlüdür, 

teferruat değil. İster Muhammediye’de, ister 

İseviye’de, ister Museviye’de teferruatta bulunan 

fakat gönlü, aklı başka yerde olan kişiye nasıl 

dindar denilebilir ki? Ama gönül o yolun 

sahibinde ise mesele yok. Afganistan olsun, 

Türkiye olsun, nerde olursa olsun, namazında 

niyazında, kisvelere bürünmüş kişilere 

!81


aldanmayın. Allah bunların içinde değil; Allah, 

güler yüzde, tatlı dilde, merhamet, şefkat bulunan 

yerdedir. Hakk yüzünü bütün insanları bir görüp 

hiç ayırım yapmayarak sevgisini sunandan 

gösterir. 

Bir insan bir yere ikrar verirse, dünya ile ne 

kadar işi olursa olsun, sevdiğini gönlünden 

çıkarmaz, başka varlıkları da gönlüne koymaz ve 

aklı fikri kolay kolay değişmez. Kişinin gönlünde 

Hakk yoksa, kafası her saniye dağınıktır. 

Hazreti Muhammed Efendimiz, “Bana ikrar 

veren kişi, ikrarına sadık ise, son nefesini nerede 

verirse versin şefaatçisi benim” diyor. İkrarına 

sadık olmayan kişi, gece gündüz dualarda 

bulunsa, yani Hakk’ı ağızda zikredip, ağızla 

ibadetini yapıyor ama gönlü başka şeylerle 

doluysa onun ibadeti boştur. 

Cenab-ı Mevlana’ya sormuşlar: “Allah’ı bu 

kadar zikrediyorsun, meth ediyorsun, ona bir şiir 

söyler misin?” “Söylerim” demiş, “Yandım ey 

Güzel, senin ateş-i aşkına. Gayrı güzel 

sevmeyeceğim ey Tanrım, senin aşkına…” 

Ne güzel söylemiş… 

“Divaneyim aşkınla değil elde iradem 

Uslanmaya yok elde bir imkanım efendim 

Her derde deva olmaya var sende liyakat 

!82


Aşkın bilirim derdime dermanım efendim 

Kalbimde karar eyledi nakş-ı hayalin 

Gülşendeki güller gibi handanım efendim 

Seyrani’ye ver varını var yok değil asla 

Ey Vacib-i Mevcudu Kerem-Kanım efendim...” 

Seyrani 

Adem sıfatında hem Hazreti Muhammed, hem 

Ebu Cehil var. Nasıl belli olacak? Biri benlikte, 

küfürde; öbürü hep tevazuda, lütufda, oradan 

anlarsın. Allah erleri daima tevazudadır, 

yokluktadır. Onların her sözü bilinçlidir, irşattır. 

Tanrı’yı insanın dışında tutmaz, daima Tanrı’yla 

insanı birleştirir. 

Allah hep rahmettir. O’nun rahmeti Hazreti 

Muhammed’de tecelli etmiştir. Siz düşünün, eğer 

kötü huylarınız varsa, onları yavaşa yavaş 

Hakk’ın bir dostuyla, onun güzel huylarıyla 

güzelleştirin. 

Bir gün biri Hazreti Peygamber Efendimizin 

huzuruna gelmiş ve, “Ya Resulullah, sana bir 

sorum olacak” demiş. Peygamber Efendimiz 

bakmış, hemen adamın bir sıkıntısı olduğunu 

anlamış. “Buyur, sor.” demiş. Adam devam etmiş, 

“Bilerek bilmeyerek hatalara düştüm, suç işledim. 

Yarın bir gün Hakk’a yürüyünce, korkuyorum, 

!83


cehennemde yanacak mıyım?” Tam o sırada da, 

karşıdan bir anneyle çocuğu geçiyormuş. Hazreti 

Peygamber’imiz cevap vermiş, “Şu anneyle 

çocuğunu görüyor musun?” “Evet” demiş adam 

“Görüyorum.” Hazreti Resulullah devam etmiş, 

“O anne ister mi çocuğu ateşte yansın?” 

“İstemez” demiş adam. “Peki, demiş çocuk ateşe 

düşse annesi ne yapar?” Adam yine cevap vermiş, 

“Anne hemen atar kendini ateşe.” “Neden?” diye 

sormuş Hazreti Peygamber. “Çünkü” demiş 

adam, “Anne şefkat doludur.” Peygamber 

Efendimiz gülümseyerek devam etmiş, “İlahi 

Hakk! Annede bu kadar şefkat varsa, Allah 

baştan aşağı şefkattir.” 

“Elim al varayım pirim alilem Ya Resulallah 

Esir-i gurbetim zar u zelilem Ya Resulallah 

Pınarlar oldu peyda hasretinle dağ-ı dillerde 

İki çeşmim verir yaş selsebilem Ya Resulallah 

Bulur sıhhat vücudum nuş idersem Kevser-i vaslın 

Acuzem teşneyem müştak-ı dilem ya Resulallah 

Nasibim var ise görmek ne yüzle ben varam 

bilmem 

Yüzü kara günahkaram hacilem Ya Resulallah 

Koyup da bab-ı lütfun ben kime yalvarayım 

şahım 

!84


Reva kıl hacetim şahım halilem ya Resulallah 

Seni görmekliğe candan ziyade armağanım yok 

Tehi destim kamu yüzden melilem ya Resulallah 

Kulun Şem’i gedayı koyma lütfet zar-ı zulmette 

Uyandır nur-i aşkınla fitilim ya Resulallah...” 

Aşık Şemi 

Cenab-ı Mevlana, "Hayali Allah’ı sevmek 

kolay, Allah’ın elçisini sevmek zordur” der. Peki 

elçiyi sevmek neden zor? Çünkü Hakk insan 

suretine bürünmüş, elçi sıfatına girmiştir. Oradan 

yüzünü gösterir, senin ne yaptığını görüp ikaz 

eder. O, ikaz eden Allah’tır, O’ndan gören 

Allah’tır. Seni menfaatsiz seven, doğruluğa 

kavuşturan O’dur. Elçi, tebliğ eder, reçete verir. 

Tanrı’ya yakın olmak için bunları uygula, der. 

Onları yapmak kişinin işine gelmediğinden 

uygulamak istemez, oraya kulak asmaz, nefsini 

sever, nefsinde yaşar, bu yüzden sonunu 

getiremez. Ama burası boşluk vermez. Tövbe 

kapısı, ikrardan sonra kapanmıştır. Bu ne kadar 

zahmetli bir yol ise de, bil ki sonu rahmettir. 

Allah’ın hiçbir şeye ihtiyacı yok. Biz, O’nu 

zikrederken, O’nun o güzel vasıflarını içimize 

doldurmaya, O’nun o güzelliklerini tefekkür 

etmeye, o esmanın hüsnası olmaya çalışalım. O 

!85


dışımızda değil, içimizdedir. Çünkü Allah’ı 

zikretmesen bile, kalp her saniye, Allah… 

Allah… Allah… diye zikirde, devamlı Allah diye 

zikrediyor. O’nunla diriyiz ama eğilmiyoruz. Bir 

an kalbimizi dinleyelim, kalbimiz bir saniye bile 

sahibini bırakmıyor, biz nasıl O’nun dışına 

çıkabiliriz. O’na dört elle sarılmak, O’nun dışına 

çıkmamak lazım. 

Korku değil… Sevgi ve saygı. Tabii, ne zaman 

korkacaksın? Hakk’a aykırı işler yaparsan, 

insanları kötü yollara sürüklersen, kork. Çünkü 

insan, insanın rahmanıdır. İnsan, insanın 

şeytanıdır. Bir arkadaş, bir arkadaşı doğru yola 

götürmeye çalışırsa, o arkadaş rahman sıfatını 

taşır, arkadaşını da rahmaniyete çeker. Bir 

arkadaş, arkadaşını kötü yollara çekmeye 

kalkarsa, o şeytandır. Ona uydun mu şeytana 

uymuş olursun. 

Hak yarattı alemi, aşkına Muhammed'in 

Ay ü günü yarattı, şevkine Muhammed'in 

Ol! dedi oldu alem, yazıldı levh ü kalem 

Okundu hatm-i kelam, şanına Muhammed'in 

Hep Erenler geldiler, dergaha yüz sürdüler 

Zikr-i tevhit ettiler, nuruna Muhammed'in 

Veysel Karani kazandı, ahır yine özendi 

!86


Sekiz Uçmak bezendi, aşkına Muhammed'in 

Ferişteler geldiler, saf saf olup durdular 

Beş vakt namaz kıldılar, aşkına Muhammed'in 

Havada uçan kuşlar, yaşarıp dağ ü taşlar 

Yemiş verir ağaçlar, aşkına Muhammed'in 

İmansızlar geldiler, andan iman aldılar 

Beş vakt namaz kıldılar, aşkına Muhammed'in 

Yunus kim ede methi, över Kur'an ayeti 

An! vergil salavatı, aşkına Muhammed’in...” 

Yunus Emre 

Hüsameddin Çelebi, selam olsun üzerine, 

“Namaz kılanlar mı, yoksa kılmayanlar mı daha 

makbuldür?” diye soran kişiye der ki: “Biri sana 

benlikle gelirse mi iyi intiba bırakır, yoksa başı 

kesik gelirse mi? Başı kesik daha iyi intiba 

bırakır. Çünkü başı dik gelen, ben borcumu 

ödedim, diye düşünür, yumuşak bir hali olmadığı 

için karşı tarafça kolay kolay sevilmez. Namaz 

k ı l a n l a r y a ş a n t ı l a r ı n ı g u r u r a k a p ı l ı p 

sürdürüyorlar. Kılmayanlar ise bizim Tanrı’ya 

karşı hatamız çok, O'nun rahmeti hatamızdan 

daha çok, biz O'nun katına boyun bükerek 

çıkıyoruz. İnşallah büyüklüğünü gösterir, affeder, 

diyorlar.” 

!87


Güzel cemiyetlere karışmamış, güzellikleri, 

hakikatleri duymamış kişilerin kusurlarına 

bakılmaz, böyle davranmaları normaldir. Fakat 

hakikatleri duyduğu halde nefsine göre hareket 

eden kişinin suçu büyüktür. 

Allah sevenlerinden temiz bir gönül ister. 

Temiz bir gönülle işine gider, temiz bir gönülle 

namaz kılar, temiz bir gönülle topluma çıkar, 

temiz bir gönülle Allah’a bağlanırsan, sen her an 

ibadettesin. 

Hazreti Muhammed’e tam bir imanla yüz 

tutanlar rahat ettiler. Hazreti İsa’ya, Hazreti 

Musa’ya yüz tutanlar rahat ettiler. Kim 

peygamberlerin sözünün dışına çıkıp egosunda 

kaldıysa perişan oldu. Çünkü peygamberler, 

evliyalar menfaatsiz dostturlar. Onlar bu dünyaya 

insanları irşad etmek, gel benim gibi ol, demek 

için geldiler. Sevdiler, hep sevgiden söz ettiler, hiç 

usanmadan cemaatlerinin yanlarında bulundular. 

Onların sözleri ferahlık verip, huzura 

kavuşturdu. En sonunda gözler açıldı, gönüller 

büyüdü, ruh ferahlığa kavuştu ve oraya imanla 

baktılar. Onların gövdeleri kalktıktan sonra kim 

oraya tam vekalet ettiyse aynını söyler. Hasan 

Dede, ikilik tohumu atmadı, küfrü de iman bildi. 

Temize dokunamazsın ama öbürleri ile uğraşırsın, 

küfürde olanları da yavaş yavaş bıkmadan yola 

getirmeye çalışırsın. 

!88


“Ey canımız, ey cananımız! 

Ey küfrümüz, ey imanımız! 

Bize bakınca bu beşeri toprağı bir nur yap, 

Bu boncuğumuzu madenimizde elmas yap, 

Küfrümüzü iman, cismimizi can, derdimizi 

derman yap. 

Ey derdimiz, ey dermanımız! 

Bize bakınca bu beşeri toprağı bir nur yap. 

Sonra bize seslen, biz baştan başa seniniz, sen de 

baştan başa bizimsin de, biz bu sayısız nakışları, 

bu sıfatları bilmiyoruz. 

Eğer bize zehir tattırmazsan, sen canımıza şeker 

gibisin. 

Saki! Hüsrev'lik kadehinden manevi şarabı 

bizlere sun. 

Eğer sözümüzü dinlemezsen, bizi gizli bir 

mahrumiyet zilletine uğratırsın. 

Bu can madeninden, o Sultan'ın yanından 

geldiğimiz gibi, burhanımızı duyunca da, yine 

vatanına doğru döneriz. 

Susuyoruz.. Şimdi bu gamları kimseye 

söylemeyiz, 

İki cihanın serveri, kainatın nuru, köşkümüzün 

gönül sofrasında göründü...” 


!89


Mustafa Kemal’in fikirleri tamamen Hazreti 

Muhammed’e, Hazreti Mevlana’ya, Hazreti 

Ali’ye uygundur. Sadece kelam değişikliği var, 

sözleri aynı manaya çıkar. 

Mustafa Kemal, dini bütün, iman dolu bir zat-ı 

şerifti. Onda o güçlü iman olmasaydı, yapmış 

olduğu o icraatleri yapamazdı. Mustafa Kemal’in 

temeli maneviyatla atılmıştır. O, yüce bir ruha 

sahipti. O ruh nasıl yüceleşti? Yüceleri seçti, 

büyük zatlara gönül verdi. Onların eserlerini 

okuyup onların kişiliklerini öğrendi, onları 

kendine ruh etti. O güzel icraatleri böyle 

meydana getirdi. 

Mustafa Kemal’e öğretmen ünvanı da verildi. 

O öğretmenliği benimsedi. Peygamberlerin hepsi 

öğretmendirler. Evliyaullah da öğretmendir. O da 

öğretmen. Muhammed İkbal boşuna demedi: 

“İslam aleminde taçsız, tahtsız bir politik 

peygambere gerek olsaydı, o ancak Mustafa 

Kemal olurdu.” Çanakkale Savaşı sırasında, 

Mustafa Kemal’in önderliğindeki Türk 

Ordusu’na karşı bir türlü galip gelemeyen 

Churchill de onun hakkında şöyle konuşmuştur: 

“Biz boşuna savaşıyoruz. Her millete yüz yılda 

bir lider gelir, o milleti kurtarır. Şimdi o lider 

Türklere geldi, onun adı Mustafa Kemal’dir.” 

!90


“Dedi Hazreti Muhammed, 

Cihan bahçesinden bana bir koku gibi 

yaklaştın, 

Söyle bana ne gibi bir hediye getirdin? 

Dedim, Ya Muhammed, 

Dünyada yok rahatlık, 

Bütün özlemlerimden umudu kestim artık. 

Varlık bahçesinde binlerce gül, lale var, 

Ama ne renk ne koku... Hepsi de vefasızdır. 

Yalnız bir şey getirdim kutlanmıştır tekbirlerle, 

Bir şişe kan ki eşi yoktur namusudur, 

vicdanıdır. 

Buyurun, bu Çanakkale şehidinin kanıdır...” 

Muhammed İkbal 

İnsan yaşarken pek kıymeti bilinmez. Hakk’a 

yürüdükten sonra, tarih yavaş yavaş onun 

hakikatlerini ortaya çıkarır. Eserler ortada, göre 

göre inkar etmek hiç doğru değil. Çok 

çalışmamız, uykudan uyanmamız lazım. Gözler 

açık ama uyuyoruz. Hazreti Muhammed, 

Evliyaullah gözümüzü açmaya, bizleri 

uyandırmaya, aydınlığa sürüklemeye geldiler. 

Aklını kullanmadan, kör gibi yaşamak bizim 

suçumuz. 

!91


Bu beden bir kafese benzer. Ruhaniyete yani, 

H a z r e t i M u h a m m e d ’ i n , E v l i y a u l l a h ’ ı n 

güzelliklerine yönelir, Allah muhabbeti ile yaşam 

sürdürülürse, ruh kuş haline gelerek o kafesi alıp 

yücelere çıkarır. Maneviyata meyil vermez, 

dünya varlıklarını düşünerek, sevgi dünyaya 

verilirse kuş yerine o kafese fareler dolar, toprak 

çeker, insan yücelemez. Hazreti Mevlana’nın 

dediği gibi: “Besleme şol tenini, tabuta büryan 

edersin, besle ruhaniyetini, semavata yücelesin.” 

Hazreti Muhammed, selam olsun üzerine, kırk 

yaşlarında nübüvveti giydiği zaman, “Hem Musa 

ümmetine, hem Davud ümmetine, hem de İsa 

ümmetine kucak açmaya geldim. Bütün aleme 

rahmet olarak geldim” dedi, ayırım yapmadı. 

Hazreti Mevlana buraya dayanarak diyor ki: 

“Her neysen yine gel, ister kafir ol, istersen 

putperest ol, istersen yüzlerce sefer tövbeni 

bozmuş ol, yine gel. Burası umut kapısıdır, 

umutsuzluk kapısı değil, yine gel…” 

İnsan nefesle yaşar. Nefes çıkıp tekrar bedene 

varmadığı an, kişi hayata veda eder. Bütün 

hizmetler nefs için yapılıyor. Tasavvuf ehli diyor 

ki: “Bugün Allah için ne yaptın?” Düşün bakalım, 

hep isteklerde, benliğindeydin. Allah’ı zikrettin 

bir münacatın vardı, bakalım madde miydi mana 

mıydı? Namaz kılmak, oruç tutmak bunlar kendi 

şahsınadır. Bir varlığın varsa hayratta bulundun 

!92


mu, bir tatlı söz söyledin mi? Bir insanın parası 

olmaz, etrafındakilere güzel bir söz söylerse o da 

sadakadan sayılır. Bir yoksulun karnını 

doyurmak, bir garibin gönlünü hoş etmek, 

karşındakinden rıza kazanmak, Allah için 

hizmettir. Namaz kılar, bütün ahkamı yerine 

getirir ama bir yerden bir rıza almazsan yine 

Tanrı katında bencilsin. Allah için değil, nefs için 

çalışmış olursun. 

İnsan bu aleme nefsi arzuları için çalışmaya 

gelmedi. Cenab-ı Allah, kendisini güzel bir dille 

yad etsin, onu güzel bir dille yaşatsın ve onunla 

yaşasın diye insanı yarattı. İnsanı yeryüzünde en 

mukaddes varlık olarak meydana getirdi, 

kendisine elçi olarak seçti. Bütün bilgileri insanla 

bildirdi ve insanı dünyaya hakim kıldı. İnsan 

aslını arayıp bulursa en büyük zenginliğe kavuşur 

ama aslını bulamazsa ömrünü boşuna geçirmiş 

olur. 

Hazreti Muhammed diyor ki: “İki günü bir 

olan benden değildir.” 

İmam Ali Efendimiz: “Evlatlarınızı zamana 

göre yetiştirin, geçmiş zamana göre değil.” 

Hazreti Mevlana: “Benim tezgahımda eski 

mala yer yok, daima yeni mal satılır” diyor. 

Onların hepsi, sevenlerini ileri götürmeye 

memurdular, geri bırakmaya değil. 

!93


“On sekiz bin aleme server olan Muhammed, 

Otuz üç bin ashaba rehber olan Muhammed. 

Çıplaklık ve açlığa kanaatli Muhammed, 

Asi, cani ümmete şefaatli Muhammed. 

Gece yatıp uyumaz, tilavetli Muhammed, 

Garip ile yetime mürüvvetli Muhammed. 

Yoldan azan şaşkına hidayetli Muhammed, 

İhtiyaç olsa kime, kifayetli Muhammed.. 

Duaları müstecap, icabetli Muhammed, 

Kötülüğe iyilik, kerametli Muhammed. 

Miskin Ahmed kuluna, yazdırıcı Muhammed, 

Yetim, fakir, garibi sahavetli Muhammed. 

Cenab-ı Hakk sözüne Resulallah sünnetine, 

İnanmayan ümmetine, ümmet demez Muhammed. 

Ümmetim der Muhammed, doğru dese kul Ahmed, 

Yarın olsa kıyamet, mahrum koymaz 

Muhammed...” 

Hoca Ahmed Yesevi 

Bazıları bir sürü karmaşık işlerdedir. Bir şey 

söylersen, “Onun kalbini Allah bilir, kulla 

Allah’ın arasına girilmez” derler. Kişilerin yaşamı, 

!94


hareketi görünüyor. Haksız kişiler, kulla Allah’ın 

işine karışılmaz, diyemez. Eğer bir menfaat 

beklemeden bütün insanlara hizmet ediyorsa 

onun işine karışma, onunla Hakk arasında bir iş 

vardır. Bu beden bir örtüdür. O örtünün altında 

nasıl biri vardır, onu ancak Hakk bilir. Biz 

kendimizi biliriz. 

Nefsini bilen Rabbini bilir. Nefsinin her 

istediğine boyun bükmeyen Allah’ını bulur, 

rahata kavuşur. Demek ki Rabbini biliyor ve 

onunla yaşayıp, onunla bütün güzelliklere sahip 

oluyor. Boşver, düştüm nefsime tövbe ederim, 

diyerek hayat geçirenler kolay kolay bunalımdan 

kurtulamazlar. 

Hazreti Muhammed ve Hazreti Mevlana da 

bizler gibi beşerdiler. Onlar da bizler gibi yediler, 

içtiler, evlilik yaptılar. Yalnız onlar dürüstlüğü 

elden bırakmayıp, dünya varlıklarına tamah 

etmediler, yalandan, hırstan kaçınarak, helal 

işlerin peşine koştular. Hayatlarını hep Allah’la 

huzur içinde geçirdiler. 

Biz her zaman neden Hazreti Muhammed’in, 

Hazreti Mevlana’nın hayatı gözden geçirilsin 

diyoruz? Çünkü onlar insanlara en güzel yaşam 

örneğidir. İçindeki bu düşmanı, sevgin, aşkın ve 

bakışın daima Hazreti Muhammed’e, Hazreti 

Mevlana’ya yöneldiği zaman yenebilirsin. Onlar 

insanı nefsinden arındırır. 

!95


Mevlevilikte hiç ayırımcılık yoktur. Sünni nasıl 

sevilirse, Alevi de öyle sevilir. Hazreti 

Muhammed’i seven, Hazreti Ali’yi sevmiştir. 

Hazreti Ali’yi seven, Hazreti Muhammed’i 

sevmiştir. Hazreti Muhammed ile Hazreti Ali 

surette iki, manada birdirler. Onlar, bir nurun bir 

ruhun varisleridirler. Derinine inmeyen kişiler 

ayırımcılık yaparlar. 

Hazreti Ali, Kabe’nin içinde dünyaya geldi. Üç 

gün sabi iken, Tevrat’ı, Zebur’u, İncil’i ve 

Kur’an’ı Hazreti Muhammed’e nefes etti. O, 

Hazreti Muhammed’in eğitiminde yetişti ve on 

yaşlarına geldiği zaman, Müslümanlığı kabul etti. 

Kızlarından Fatma Anamız, hanımlarından 

Hatice Anamız, Müslümanlığı ilk kabul 

edenlerdendir. 

Alevi, Sünni ayırımına gelince, Hazreti 

Muhammed’den şafaat bekleyen bilsin ki Hazreti 

Ali’den şefaat bekliyor. Bir Alevi canı Hazreti 

Ali’den bir şefaat beklerse, bilsin ki Hazreti 

Muhammed’den şefaat bekliyor. Hazreti 

Muhammed ile Hazreti Ali beden olarak ikiydi, 

ruh olarak, nur olarak birdiler, hiç ayrı, gayrı 

değil. Onları ayıran ehl-i insan olamaz. Bunlar 

cehaletten kaynaklanıyor. Hepimizin kitabı 

Kur’an-ı Kerim, Peygamberimiz Hazreti 

Muhammed’dir. Hazreti Muhammed’i kim güzel 

tanırsa bu kişide hiç ayırım bulunmaz. Şimdi 

!96


düşünün, Hazreti Muhammed’i en iyi tanıyan, en 

iyi bilen Hazreti Ali’dir. Hazreti Ali Efendimiz 

aslında en büyük Sünni. Aynı şekilde Ehl-i Beyt 

Efendilerimizin de hepsi Sünni. Peki Sünni ne 

demektir? Sünni, Hazreti Muhammed 

Efendimizin tebliğlerini harfi harfine yerine 

getiren kişidir. Fakat insan bir defa benliğe 

kapıldı mı, o kişiden artık Hazreti Muhammed 

Efendimizin ruhaniyeti gider. Biz şimdi nasıl 

Hazreti Ali’yi ayrı görmeye kalkarız? Sünni, 

Alevi ikiliğine hiç gerek yoktur. 

Şimdi dört mezhebe Hakk diyoruz. Yani, 

İmam-ı Cafer Sadık, İmam-ı Hanbeli, İmam-ı 

Maliki, İmam-ı Azam. Hepsinin manalarında 

Hazreti Muhammed Efendimiz tecelli etmiştir ve 

O’nu nasıl ibadetlerini icra ederken görmüş 

iseler, kendi cemaatlarına da o şekilde 

çıkmışlardır. 

Bugün Kabe’de, dört İmam; Şafisi, Hanbelisi, 

Hanefisi ve Malikisi; diyelim ki sabah namazını 

eda ederlerken imamiyete çıkıyorlar. O esnada 

Kabe’yi yükseltsek, ortaya çıkan tabloda 

göreceğiz ki, dört İmam birbirlerine rüku ve 

secde etmekteler. 

Malesef insanlar gerçek kimliklerine 

varamadıkları için halen birbirlerine kin 

gütmektedirler ve kan davasına girişmişlerdir. 

!97


Cenab-ı Ali Efendimiz, bunların hepsini 

örtmüştür. Bakın, Muharrem ayı demişler, adı 

üstünde; Muharrem’in manası nedir? Örtüdür. 

Hazreti Mevlana ne güzel buyurur, der ki: 

“Şefkat ve merhamette güneş gibi ol. Cömertlikte 

akarsu gibi ol. Başkalarının kusurunu örtmekte 

gece gibi ol. Hiddet ve asabiyette ölü gibi ol. 

Tevazu ve muhafiyette toprak gibi ol. Hoşgörüde 

deniz gibi ol. Ya olduğun gibi görün, ya 

göründüğün gibi ol.” 

Bizlere de örtmek düşer. Gece ne manaya 

gelir? Gece, Hazreti Ali’nin hırkasıdır. Gece, 

örtüdür. Pekala gün ne manaya gelir? O da, 

Hazreti Muhammed’in nurunu temsil eder, 

herşey apaçık ve ortadadır. 

“Bağrımdaki biten otlar, 

Muhammed’in aşkındandır. 

Bu gözümden akan yaşlar, 

Muhammed’in aşkındandır. 

Ciğerim dağladıklarım, 

Su gibi çağladıklarım, 

Her seher ağladıklarım, 

Muhammed’in aşkındandır...” 

Seyyid Nizami 

!98


Her zaman söylüyorum, hep de söyliyeceğim; 

Allah’ın bütün güzellikleri insandan işler. 

Güneşten, aydan, balinadan, filden işlemez. 

İnsanı sevmek, Allah’ı sevmektir ama her insanı 

değil. Tasavvuf ehli der ki: “İncitme müminin 

kalbini, çünkü müminin kalbinde Beytullah var, 

Allah var.” Bir mümini incitirsen Allah’ı incitmiş 

olursun. Allah’ın bir ismi de mümindir. 

Allah, sadece bizim kendisinde yok olmamızı 

bekliyor. İşte Hazreti Mevlana şöyle buyurur: 

“Hazreti Muhammed’in dışında bir Allah 

aramaya kalktığınız an, kendinizi boşlukta 

bulursunuz.” 

A l l a h , e n g ü z e l t e c e l l i s i n i H a z r e t i 

Muhammed’den göstermiştir. O’nda kemalatını 

tamamlamıştır. O’nun ışığı herkesi çevreler, 

çünkü O, ayırım yapmaksızın her varlığa ışık 

verir. Hazreti Muhammed hiçbir söze ve manaya 

sığmayacak kadar yücedir. O her türlü hayalin ve 

idrakin üzerinde bir manaya sahiptir. 

Cenab-ı Mevlanamız, bütün peygamberleri, 

yani yüzyirmidörtbin peygamberin hepsini 

birlemiştir. Hepsine bir isim vermiştir: Ahmed… 

Yüzyirmidörtbin peygambere “Ahmed” diye 

hitap etti. “Ahmed” ismi İsa Ruhullah tarafından 

Hazreti Muhammed’e verilmiştir. İsa Ruhullah, 

demiştir ki: “Benden sonra bir prens gelecek bu 

aleme, ismi: Ahmed. Ona kim yetişirse benim 

!99


selamımı söylesin ve beni O’nun ümmetinden 

saysın.” İsa daha hayattayken Resulallah’a biad 

etmiştir. Cenab-ı Mevlana din misyonerliği 

yapmamıştır. Bizde yapmıyoruz. 

Hüdavendigar Hazreti Mevlana’mız buyurur 

der ki: ‘Bu kainatta ne görüyorsanız hepsi 

Allah’ın ailesidir. Allah da benim sevgilimdir. 

Sakın ailemden birini incitmeye kalkmayın, yoksa 

sevgilim incinir…” 

Bizim yapacağımız iş, ahlakımızdaki kirleri, 

kibri, buğzu, yalanı, riya ve hasedi temizlemektir. 

Çünkü zevk-i ilahi, bunların arkasındadır. Ama 

bunların hepsine galip olan aşktır. Onlarla 

mücadeleye gücümüz yetmez. Aşk için 

yalvaralım. Ne diyor bir Tanrısal ilham? “İmdat 

senden, ya Hazreti Aşk, yetiş!” 

“Ey aşıklar ey aşıklar toprağı cevher edeyim, 

Ey mutribler ey mutribler altından defler edeyim. 

Ey susuzlar ey susuzlar bugün sakalık edeyim, 

Bu kuru kara toprağı cennet ve kevser edeyim. 

Kimsesizler kimsesizler kurtuldunuz 

kurtuldunuz, 

Acı çeken her hastayı sultan ve Sencer edeyim. 

Kimya kimya bir bak bana yüz manastır mescit 

ola, 

!100


Yüz darağacını yıkıp yüzlerce minber edeyim. 

Ey kafirler ey kafirler kilidinizi açayım, 

Mutlak Hakim benim diye mümin ve kafir 

edeyim. 

Ey yücelik ey yücelik mum oldun benim elimde, 

Hançersen kadeh edeyim kadehsen hançer edeyim. 

Sen nutfe idin kan oldun ardından dengeyi 

buldun, 

Sen bana gel Ademoğlu hoş bir nilüfer edeyim. 

Ben hüznü sevinç ederim sapmışa yol gösteririm, 

Ben kurdu Yusuf eylerim ben zehri şeker edeyim. 

Sır verenler sır verenler şu sırrı ifşa edeyim, 

Ta ki kuru dudakları kadehe değer edeyim. 

Ey gülistan ey gülistan gel gül al gülistanımdan, 

Nilüferle reyhanını bir ve beraber edeyim. 

Ey gökyüzü ey gökyüzü nergisten olursun 

hayran, 

Dikeni yasemin yapıp toprağı amber edeyim. 

Ey Akl-ı Küll ey Akl-ı Küll sen ne dediysen 

doğrudur, 

Hakim sensin Hatim sensin daha ne sözler 

edeyim...” 


!101


Bu dünyada en tatlı şey insanları sevmektir. Bu 

insanlar o kadar tatlıdır ki… Zaten sevdiğin, 

sensin. Onu severken, sen kendi kendini 

seviyorsun demektir. Eğer insanları sevmiyor, 

onlara düşman nazarıyla bakıyorsak, düşman 

biziz. Bu alemde hiçbir düşman yoktur. 

İnsanı Allah’a götürecek olan şey nasip değil, 

aşktır. Aşk ne kadar çok olursa, yol o kadar 

kısalır. 

Aşkta ‘Celal’ bulunmaz. Aşk daima ‘Cemal’in 

zat’ıdır. Aşkın yabancısı yoktur. Aşk, herkesle 

herkestir; kucağını herkese açar. Ebedi hayatın 

menbağı aşktır. Aşk öyle bir şeydir ki, hayata da 

muhtaç değildir. Hayatı olmayanın korkusu da 

olmaz. Korku, hayatın bekçisidir. Zerre kadar 

korkusu olan aşık değildir. Hayat dediğimiz 

zaman, ölüm de onunla beraberdir. Aşk ise 

ölümsüz bir hayattır. Aşk o kadar ‘Rahim’dir ki, 

herkesin gözüne uyan bir gözlük gibidir. Aşk, 

insanların sultanıdır. 

Tasavvuf dediğimiz Allah yolu, ne okuma, ne 

yazma, ne riyazat, ne başka bir şey, hiçbir şey 

değil; sadece karşılıklı sevgidir o kadar. İnsan, 

Allah’tan değil, kendi nefsinden korkmalı. ‘Adil’ 

olan yumuşak huylu olandan korkulur mu? 

Korkan, sevemez. Halbuki, Allah bizim 

dostumuz, sevgilimiz olmalı. Allah’tan bir şey 

!102


istemek küfürdür. Çünkü O, zaten her şeyi yerli 

yerince yapar. Zan gitmeden, insan aşık olamaz. 

Biz ne şuyuz, ne buyuz. Sevgiden başka bir şey 

bilmiyoruz. Bizi yok edecek ve yok etme süretiyle 

ihya edecek bir sevgi deryasına atılmalıyız. 

Sevgiyi namütenahi bir şekilde büyütmeli, 

kendimizi de o kadar küçültmeliyiz. Anlatmanın 

sonu, anlatmamaktır. Sevgi böyle olmalı. 

Sevgiden girilir, sevgiden çıkılır. Ben sevginin 

kuluyum. 

Bizim maneviyatımız, tevhidimiz, sevgidir. 

Sevginin icabı da şefkattir. Herhangi birimizden 

bu bağışlayıcı şefkat tecelli edince, ondan manevi 

gıdamızı almaya, onun gönlünden ‘Deryayı 

Ahadiyet’e atılmaya çalışırız. Onun akıl ucu o 

‘Derya’dadır; göz ucu da bizde. Biz onu ne kadar 

seversek, birgün aniden onun gönlüne gireriz. O 

alemi, kalem tarif edemez. Bu sevgi, menfaat 

sevgisi değil, Allah sevgisidir. Allah’a varacak 

yegane yol, aşk ve sevgidir. Başka hiçbir yolu 

yoktur. 

Bizim dinimiz Hazreti Muhammed’dir; 

teferruat değil. Allah’a aşık olan için, Allah’ın her 

işi doğru ve yerindedir. İlimde aşk olmayınca, o 

ilmin faydası yoktur, hatta zararı vardır. İlim, 

pişirilmek üzere tencereye konmuş olan yemeğe 

benzer, eğer aşk ateşiyle pişirilmezse sonunda 

çürür ve kokar. 

!103


“Canem ben andan ezeli eşip geldim 

Aşkı kılavuz tutup, ol yola düşüp geldim 

Değilim kal ü kıylde, ya yetmiş iki dilde 

Yad yok bana bu elde, anda bilişip geldim 

Geçtim hotbin elinden, el çektim düğelinden 

Ol ikilik belinden, birliğe bitip geldim 

Dört kişidir yoldaşım, vefadar razdaşım 

Üçle hoştur başım, birini buşup geldim 

Ol dördün birisi can;biri din, biri iman 

Biri nefsimdürür düşman, yolda savaşıp geldim 

Bir kılı kırk yardılar, birin yol gösterdiler 

Bu mülke gönderdiler, ol yola düşüp geldim 

Aşk şarabından içtim, on sekiz ırmak geçtim 

Denizler bendim deştim, ummandan taşıp geldim 

Ben andan geldim bunda, yine varurem anda 

Ben ana varasımı anda danışıp geldim 

Azrail ne kişidir, kast idesi canıma 

Ben emanet issi ile, anda bitirişüp geldim 

İmdi Yunus'a ne gam, aşık melamet bednam 

Küfrüm imana şol edem, anda denişip geldim...” 

Yunus Emre 

!104


Seyri sülûka gelince; eğer yolcu, Allah’ı, ne 

kadar güzel varsa bu alemde hepsinin üstünde 

tutarsa, O’na temiz bir aşkla bağlanırsa, O’nun 

güzelliğiyle kalbini doldurursa, acaba onda benlik 

kalır mı? Bir bak bakalım, o seyri sülûkta ne 

seyrediyorsun? Yine sensin seni seyreden. Çünkü 

özü sendedir; bir noktadan sonra artık Tanrı 

kulluk yapmaya başlar. 

Aşıkların dini nedir? İnsan, insanı sevmeden, 

Hüda’yı sevemez ki! Kim bir insanı çok severse, 

sevilen kişi onun hem dini, hem imanı, hem de 

Rabb’idir. Fakirin nazarında, benim dinim de, 

imanım da, Rabbim de Hazreti Muhammed’dir. 

Peygamber Efendimiz ile Hazreti Mevlana’yı hiç 

ayrı görmem. Hazreti Mevlana’nın özü Hazreti 

Muhammed Efendimizdir. 

“Ahmed görseydi beni yüzüm sararmış sarhoş, 

O gözümü öperdi ben ellerini bir hoş. 

Yine şu sermest gönül o bağın delisidir, 

Asıl deli gönülsüz bağsızın birisidir. 

Sermest kendinde olmaz arifse gönlümüzdür, 

Onun ne niteliği ne sayısı bellidir. 

Divane sermestim ten şişesini kırdım, 

Ben öğüt dinlemem ki hakkım bağın bendidir. 

Neden damla olayım denizde boğulmuşken, 

Neden ölü olayım canım gönlüm diridir. 

!105


Ben bir yüzük taşıyım sultanın halkasında, 

Ey kör gel bana bak ben gülüm şah şekeridir. 

Ne topraktan ne yelden ne ateşten ne sudan, 

Tamamen şu oldum ki herkesin yeminidir. 

Ben ayın İsa’sıyım göklerden geçtim ağdım, 

Mest Musa’yım bu hırka içre Allah gizlidir. 

Nasıl sufi olayım erenlerin rindiyken, 

Neden içki içeyim mey de neyin nesidir. 

Ten külhanda uyudu can gülşene erişti, 

Yerim yurdum yok benim nale neyin sesidir. 

Kendimden geçiverdim uzaktan ay aradım, 

Arşın üstünden geçtim garip bir şekil aldım...” 


Bizim halimiz tarikat değildir. Tarikat bir yol, 

hakikat ise noktadır. Noktanın neresinden 

neresine yol olur? 

Bakın Yunus, selam olsun üzerine, ne diyor? 

“İlim bir nokta idi, ahmaklar bin etti.” 

Nokta, bizim gözümüz, elif ise vücudumuzdur. 

Gözümüze Allah için bakan da nokta olur; sesten, 

sözden kesilir. Vücudumuza bakanlarsa, 

hakkımızda çeşit çeşit söylerler. Çünkü, söyleyen 

tarafımıza bakarlar. Noktayı görmek için, elifi 

!106


terk etmek lazım. Hakikat zaten yokluğun 

arkasındadır. 

Şu dünyada yaşayan insanlar, hep ‘ben’ ve ‘biz’ 

deyip duruyorlar. Şu yüz binlerce ben ve biz 

içinde acaba ‘Ben’ nasıl bir ‘Ben’im? İnsan 

kalabalığından gelen gürültüye kulak ver! ‘Ben’i 

konuşturmamak için elini ağzıma koyma! 

Bizi hayvanlardan ayıran ve onlara sultan eden 

şey akıldır. İnsandan başka hiçbir varlık aslını 

düşünemez.Bizim aklımız cüzi akıl, Hazreti 

Muhammed’in aklı Külli Akıl’dır. Onun 

başındaki aklın ismi Cebrail’dir. 

Evet, Cebrail’den maksat akıldır, ama Cebrail 

ismi ancak Muhammed’in aklına verilir. Neden? 

Çünkü Hazreti Muhammed, selam olsun üzerine, 

kendi içinden başka bir yerden kimsenin aklına 

kulak vermedi, kimseden bilgi almadı, ne 

doğduysa kendi iç aleminden cebretti, bilgileri 

kalbinden aldı ve Muhakeme-i Kübra’dan 

geçirdi, yani bunun manası düşünceden geçirdi. 

Beyine, Levh-i Mahfuz denir. Düşünceden 

geçirdikten sonra o sözü önce kendine hitap etti. 

Bunu yaparken, kendine yüksek sesle hitap 

ederdi. Eğer hitap ettiği söz kulağına hoş gelirse 

hemen karşı tarafa yazdırırdı. 

Cebrail, bir gün merak etti, “Bu bilgiler 

nereden geliyor?” dedi. Hazreti Muhammed, ona, 

perdeyi kaldırmasını emir verdi, o da itaat etti, 

!107


ona uydu ve akıl gördü ki, bilgilerin sahibi 

Hazreti Muhamed imiş, yani bilgiler kendinden 

kendine imiş. 

“Ey derviş açlıktan etme şikayet 

Tekkeyi bekleyen çorba içermiş 

Derya kenarında kalma nihayet 

Atı alan Üsküdar`ı geçermiş 

Bir insanın doğru özü olursa 

Hakkı ispat eder sözü olursa 

Kendini görecek gözü olursa 

Pirincin taşını görüp seçermiş 

Hazreti Peygamber bak ne söylemiş 

Harabi de ona iman eylemiş 

Dünya mezrea-i ahiret imiş 

İnsan ektiğini mutlak biçermiş...” 

Harabi 

Bizler burada akıl da büyütüyoruz. Hazreti 

Mevlana ile, Hazreti Muhammed ile; onların 

akılları ile aklımızı büyütmeye çalışıyoruz. Bu 

küçük aklı benliklerde tutarsak hiçbir zaman 

güzelliklere kavuşamayız. 

!108


Biz burda hep insanı işliyoruz. Bizler 

kazançdayız, çünkü ölümsüzleri kendimize dost 

edindik ve en başta Hazreti Muhammed 

Efendi’mize yüz tuttuk. Bizler, bir mürşid-i 

kamilin vasıtasıyla onları gönlümüze koyarsak ve 

onlarla yola çıkarsak, bir gün gelir dünya 

ömrümüz biter ama, yine mürşid vasıtasıyla 

Hazreti Muhammed’e yola çıkılır, ölümsüzlüğe 

ulaşılır. Çünkü Allah, bilgileri insanla bildirir. 

Bütün bilgiler, Hazreti Muhammed Efendi’mizin 

iç aleminde zuhura gelerek, insan toplumuna 

sunulmuştur. Hazreti Peygamber Efendi’miz, 

bütün varlıklara sevgi ile bakmış ve ne varsa bu 

alemde, hepsi hal diliyle ona kimliklerini 

açıklamıştır. Allah, Hazreti Peygamber 

Efendi’mizle dile gelmiştir. Ne diyor Hazreti 

Muhammed? “İkre!” Bunun anlamı nedir? 

“Oku!” Peki Hazreti Mevlana ne diyor? 

“Bişnev!” Bunun anlamı da, “Dinle!” demektir. 

Hazreti Muhammed Efendi’mizin, Cenab-ı 

Mevlana’mızın ve bütün Piran Efendi’lerimizin 

davası, bizleri kendilerine vakfetmek, bizleri 

kendileri gibi ortaya çıkarmak ve bizlere 

kimliklerimizi kazandırmaktır. 

Cenab-ı Mevlana’mız şöyle buyurur: “Mahşeri 

görmek isterseniz gündüze bakın, ahireti görmek 

isterseniz geceye bakın. Aşığa ne mahşer gerek, 

ne ahiret gerek, yalnız Sevgilisi gerek...” 

!109


Yani ilahi aşk herşeyin üstündedir. Hazreti 

Muhammed Efendimiz sadece sevgi ve gönül 

istemiştir. Eğer ona sevgini vermişsen ve temiz 

bir gönülle bağlanmışsan, sen heryerde 

onunlasındır. 

“Biz insanlarız, gönülde gezeriz, 

Bir Allah ile alemi seçeriz. 

Biz insanlarız, Hakk’ın erleriyiz, 

Bir Allah diyerek semaya gireriz. 

Biz insanlarız, çirkini bilmeyiz, 

Hep güzel görür gözümüz, Allah olur zikrimiz. 

Biz insanlarız, insanı severiz, 

Zikr-i Allah söyleyip Hakk ile döneriz. 

Biz insanlarız, Muhammed deyip, 

Zikr-i Hakk’a varıp kendimizi izleriz...” 


En önemlisi, insanın hem içi hem de dışı temiz 

olmalıdır. İç temizliğinden maksat, kişinin 

gönlünü bağladığı yerle ilgilidir. Bir müridin 

gönlünde Hazreti Muhammed Efendimiz ve 

mürşidi varsa, onun iç alemi temizlenmiştir. Ama 

dikkat edin; gönlünde diyoruz, yani gönlünü 

tamamen onların güzellikleriyle donatmışsa ve 

!110


gönlünde onlardan başka hiçbir şey yok ise, 

temizdir. Aynı zamanda dışını, yani bedenini de 

temiz tutması lazımdır ki, etrafına huzursuzluk 

vermesin. 

Hazreti Muhammed Efendimiz, selam olsun 

üzerine, toplum içine çıkarken her zaman 

saçlarına misk sürermiş, gözlerine sürme 

çekermiş ve böylece çevresindekilere kendini 

imrendirirmiş. 

Bizler de Hazreti Muhammed Efendimize 

uyarsak, O’nun huylarıyla huylanırsak, hem 

içimizi hem de dışımızı temiz tutmuş oluruz. 

İnsanın her dakika kendini yenilemesi, iyiliğe, 

güzelliğe doğru yol alması gerek. Hazreti 

Muhammed: “İki günü bir olan bizden değildir” 

diyor. Hazreti Mevlana: “Dünle beraber gitti 

cancağızım ne kadar söz varsa düne ait, şimdi 

yeni şeyler söylemek lazım” diyor. 

Kendimizi güzelleştirmek için gayret 

sarfetmekten vazgeçmeyelim. İnsandan insana 

yol alalım, insana layık bir yaşam sürelim. 

Kalplerin mumlarını yakalım! 

“Allah bir Muhammed Ali 

Nazar eyle bari bana 

İzz-ü celalin aşkına 

!111


Çektirme şol zari bana 

Pirlere niyaz ederiz 

Yalan dünyayı nideriz 

Ölürüz hasret gideriz 

Göster şol didarı bana 

Muhammed Ali’dir server 

Kapısına varıp yalvar 

Dileyene muradın ver 

Irak eyle nari bana 

Mevali şen ü ziyadır 

Efendim hükm ıssı Şah'dır 

Ay alnında seyrangahdır 

Tecellinin nuru bana 

Kalender ağlar yerinir 

Aşk hayaliyle sürünür 

Cenneti rıdvan görünür 

Şol güzelin kaddi bana...” 

Kalender Çelebi 

Hazreti Peygamber Efendimiz, seyrek konuşan 

bir peygamberdi. Hiç gelişigüzel dil dökmemiştir. 

Hep düşünerek, başı eğik dil dökmüştür. Başını 

kaldırdığı zaman ağzından çıkan kelam, bir-iki 

!112


gün sonra suret bulurdu. Suret bulduğu için ona, 

Muhammed Emin ismini verdiler. 

Unutmamak gerekir ki, Peygamberimizin 

ahlakı ile ahlaklanmak büyük gayret gerektirir. 

Peygamberimiz yaşadığı dönemde karşılaştığı 

türlü eziyet ve zulümlerde hiç şikayette 

bulunmamış, sabretmiş, hatta kendisini 

savunmak maksadı ile isyana düşenlere bile 

sabırlı olmayı telkin etmiştir. Bu sebeple 

nefsimizin arzularına karşı koyalım, şikayet 

etmeden sabredelim. 

Peygamber Efendimiz iki günde bir lokma 

yerdi, yani fazla yemeye içmeye düşkün değildi. 

Hatta zayıflığından dolayı elbisesi üzerinde 

düzgün durmadığı için karnına taş bağlardı. 

Cenab-ı Mevlana ise, üç günde bir lokma yerdi. 

O da bir gün boy abdesti alırken bedenine baktı, 

bedeninde zayıflıktan bütün kaburga kemikleri 

bir bir görünüyordu; hemen içinden bir ses geldi, 

“Ah benim Efendim, hem beni çok seviyorsun, 

hem de sana verdiğim emaneti bak ne hale 

getirmişsin.” İşte Mevlana şu cevabı verdi: “Eğer 

ben bu emaneti bu hale getirmemiş olsaydım, seni 

apaçık göremeyecektim.” Yani açlık dediğimiz 

zaman, eğer insan o açlık içinde gönül verdiği 

yere yönelirse gıdanın en güzelini alır. 

Onlar, yani bizim büyüklerimiz, bizler için 

çileler çektiler, halvetler yaptılar ve bizler için çok 

!113


güzel bir sofra kurdular. Peki bizlerden ne 

istiyorlar şimdi? Bizlerden istedikleri sadece bir 

gönül... Şimdi bizler madem ki onlara gönlümüzü 

verdik, artık nefisimize ait hizmetlere koşamayız. 

Neden? Çünkü sevgilimizi incitiriz. Eğer bizler 

sevgilimize sunduğumuz aklımızı, gönlümüzü 

başka yerlere dağıtırsak işte asıl o zaman 

çilelerden kurtulamayız. Fakat bizler aklımızı da 

gönlümüzü de devamlı bir yerde tutarsak, oranın 

güzellikleri bizlerde yansıma yapar ve kurtuluşa 

erer, sonsuz hürriyete kavuşuruz. 

“Bir” dediğimiz zaman, o “bir” Peygamber 

Efendimiz’dir ve bütün yaşamı boyunca hep 

gönüllere insanlık tohumları ekmiştir. Ondan 

sonra gelen veliler ise ondan daha açık 

konuşarak, yine onun sonsuz iç alemini dile 

getirmişlerdir. Ve onlar bir iken binler 

olmuşlardır. Evet, binler olmuşlardır, hatta 

milyonlar olmuşlardır ama bugün onun iç alemini 

en güzel şekilde dile getirenler, onu en güzel 

şekilde yaşatanlar yine tasavvuf ehli olmuştur. Ne 

kadar tasavvuf ehli varsa hepsinde Hazreti 

Muhammed’in sıfatı vardır. 

Hazreti Muhammed veliler velisi, nebiler 

nebisidir. Onda sayısız bilgi vücud bulmuştur. Bir 

gün O’na: “Ya Muhammed!” dediler; “Sen bu 

alemde annesiz babasız büyüdün. Hiçbir 

bilginden ders almadın, bu bilgileri bize nereden 

!114


aktarıp veriyorsun?” İşte verdiği cevap: “Güzel 

soru,” dedi. “Annemi babamı erken kaybettim, 

okula gidip ilim tahsil edemedim. Benim hocam 

yüce yaratıcı Allah’tır. Ondan bu bilgilere vâkıf 

oldum. Bütün karşıma çıkan varlıklara O’nun 

gözüyle baktım, sevgimi sundum. Baktığım yerler 

de hal diliyle bana kim olduğunu söyledi.” 

“Şu aleme bir nur doğdu 

Muhammed doğduğu gece 

Yeşil kandilden nur indi 


Muhammed anadan düştü 

Kafirler aklı şaştı 

Bin kilise yere geçti 


Anda göbeği kesildi 

Gözüne sürme çekildi 

İsmi Muhammed okundu 


Ağlayan uşak avındı 

Doğuran ana sevindi 

Kafirler imana geldi 


!115


Huri kızları geldiler 

Muhammed dinin sordular 

Nurdan kundağa sardılar 


Muhammed kalktı oturdu 

Ali hizmetin yetürdü 

Yer gök salavat getürdü 


Melekler hazır hepisi 

Doldu Muhammed tapusu 

Açıldı cennet kapusu 


Şah Hatayi’m der dervişler 

Sağ olsun cümle kardeşler 

Secdeye indi ağaçlar 

Muhammed doğduğu gece...” 

Hatayi 

Eğer insanlara ayırt etmeden sevginizi 

verirseniz, onlara şefkat ve merhamet 

gösterirseniz kavga da olmaz karamsarlıkta. 

Hazreti Muhammed’imizin yolu sevgi yoludur, 

aşk yoludur. O halde ibadetimiz de sevgiyle, 

aşkla yapılmalıdır. Eğer O’nu gerçekten 

!116


seviyorsak; sevgimizi, yardımımızı diğer 

kardeşlerimize de sunmada cömert olmalıyız. 

Ayrıca bu yardımı yanlışlara düşmüş kişilerden 

de esirgememeliyiz. Bizler örnek olursak 

karşımızdakine doğru yolu gösterebiliriz. O 

kişiye muhabbetimizi kesmez, yaralı kabul edip 

şefkat ve sevgi ile yaklaşırsak, onu kazanmış 

oluruz. 

Hazreti Muhammed gibi yüce bir peygamber 

bile Hakk’a yürüyeceği zaman “Acaba 

toplumuma bir şeyler verebildim mi?” diye 

gözyaşı dökmüş, ümmetinin rızasını istemiştir. Bu 

ömürde ne yaşıyorsak geçicidir. Başkalarına bir 

hizmet sunabildinse, bir gönülde yer alabildinse 

ancak o zaman baki olursun. Gerçek iyilik ve 

cömertlik, bir şeyler elde etmek veya cennete 

gitmek için değil; tam bir imanla, hiçbir karşılık 

düşünmeden, saf ve temiz bir niyetle yapılmış 

olandır. Gaye sadece Allah’a yaraşır bir insan 

olmak, O’nun rızasını kazanmaktır. Bu yoldaki 

gayretiniz ne kadar içten olursa, yaşayacağınız 

güzellikler de o kadar çok olur. 

İnsan bu alemde bir zerre gibi görünür. Ama 

ne diyoruz; insan demek kainat demek. Bütün 

kainat o zerrede gizli. O halde senin 

sunabileceğin hizmetler de çok büyük. Ama 

bunları menfaat için yapıyorsan hiç yapma. 

Vermenin güzelliği o kişiden anında uzaklaşır. 

!117


Benliğe kapılmadan yoklukta kalmak lazımdır ki, 

güzellikler sende suret bulsun. Gayret etmekten 

hiç vazgeçmeyelim; selam vermenin bile sevabı 

var. Herkesin kendi ölçüsünde ikram edebileceği 

güzellikler vardır. 

Sayıları “Bir”leyebilmektir insan olmak. 

O halde bütün yaratılmışları sev! Tümden göz 

ol, O’nun sevgisi ile kainata bak. Kulak ol, 

işittiklerin sana O’nun mesajlarını getirsin. Her 

zerren O’nunla nefes alsın. 

Sen söz ol, Allah senden konuşsun!.. 

“İntisabım ta ezeldendir Cenab-ı Ahmed’e, 

Varis-i sırr-ı nebi sultan-ı gavs-i emcede. 

N’ola böyle fahri dersem essela aşıklara, 

Ahmediyem, Ahmediyem, Ahmediyem, Ahmedi. 

Cam-ı aşkı Hazreti Gavs-i Rifaiden içip, 

Neşe-yi tevhid ile hesti-i alemden geçip, 

Sadiya subh-u mesa böyle tefahür eyleyip, 

Ahmediyem, Ahmediyem, Ahmediyem, Ahmedi.” 

Sadi Bey 

!118


Kur’an, baştan aşağı nasihattir ve dünyadaki 

varlıkları söyler. Nasıl söyler? İnsanla söyler. 

Kur’an, kendi kendine hiçbir şey söylemez. 

Kur’an, insanla dile gelir. Kur’an, Allah kelamıdır, 

fakat Allah, rüzgarla, bulutla, güneşle dile 

gelmedi. Allah, bu güzel kelamları bir ben-i 

ademin dilinden söyledi. Kimdi o ben-i adem? 

Hazreti Muhammed Efendimizdi. O, içindeki 

kudrete ‘Allah’ ismini verdi ve her an her dakika 

Allah’ı zikretti. 

Hazreti Muhammed, Hakk ile Hakk olmuştu, 

Allah’ın dışında hiçbir varlığı yoktu. O’nun 

vücudundan işleyen Allah’tı. Allah, tebligatları ve 

bilgileri O’nun vasıtasıyla insanlara bildiriyordu. 

Bu sebeple, Hazreti Muhammed’i sevmek, Allah’ı 

sevmektir. Hazreti Muhammed’in dışına çıkmak, 

Allah’ın dışına çıkmaktır. 

Bir insan, iman sahibiyse, Resulüne ve 

Kitab’ına bağlı ise, Kur’an onunla dile geldiği için 

o insan, canlı Kur’an’dır. 

Eğer bizler de Hazreti Muhammed Efendimizi 

kendimize bende etmeye yola koyulursak haliyle 

O bizim kitabımız olur. Zaten bizler de burada 

içimizdeki o kitaptan konuşuyoruz; yani O ne 

buyurursa sizlere öyle hitab ediyoruz. Genelde 

sohbetler akıla hitab eder, fakat bizim 

sohbetlerimiz hem akıla hem de gönüle hitap 

eder. 

!119


Cenab-ı Peygamber Efendimiz, bir hadis-i 

şerifinde buyuruyor ki: “Rabbini zikredenlerle, 

Rabbini zikretmeyenlerin misali, diri ve ölü 

gibidir.” Ve bir gün de Ashab-ı Suffe’sine, “Şehid 

olmaktan hayırlısını size haber vereyim mi?” diye 

soruyor. Onlar, “Evet, ya Resulallah” deyince de, 

“Allah’ı zikretmek şehadetten de üstündür” diye 

buyuruyor. 

Allah’ın ismi aşktır, cismi ise Muhammed’dir. 

Allah’ı zikretmek ve O’na yönelmek, hakikatte 

Hazreti Muhammed’e yönelmek ve Hazreti 

Muhammed’i zikretmektir. Hazreti Muhammed 

Efendimizin bütün varlığı Allah’a aittir. 

Şöyle bir dil de sarfedilmiştir: “Bir alimin 

mürekkebi, şehid kanından daha üstündür.” 

Neden? Çünkü Alim, Hakk’a yüz tutmuştur, 

Hakk’ın sıfatını taşımaktadır. İnsanlara Hakk’tan 

bilgi sunmaktadır ve onları karanlıklardan 

aydınlıklara götürmektedir. Bu yüzden onların 

mürekkebi, şehid kanından daha üstün 

tutulmuştur. 

“Kainat nurum yüce sultan Muhammed, 

Nebiler, veliler nuru Muhammed, 

Bağışladın yüz sürdük ravza-i Mutaharaya, 

Ruhaniyetin bizi bizden aldı ya Resulallah. 

Mescid-i Nebevinin her yanı taşlı, 

!120


Oturmuşlar aşıklar gözleri yaşlı, 

Allah, Allah nur Allah, 

Keremler sahibi Allah. 

Mescid-i Harameynde Kabe’yi tavaf ederler, 

Hep beyazlar giymişler ya nur Allah derler, 

O güzeller nurlanmış Hakk’a giderler, 

Arafatta gider bizim şanımız Allah, 

Medine’de yatar Peygamberimiz Allah...” 

Muazzez Çıkar 

Bir Allah aşığının, yani Hazreti Muhammed’in 

aşığının da ruhu ve bedenindeki o ışık, o nur da 

Hazreti Muhammed’in ışığıdır, O’nun nurudur. 

Hazreti Muhammed, bütün nurunu aşığında 

gösterirse, haliyle Allah’ı zikreden bu kişi, 

şehitten üstündür. 

Peygamber Efendimiz, Mirac’a çıktığında 

O’na dediler ki: “Muhammed, sen çekil, şimdi 

senin Rabbin namazda.” Yani, senin Rabbin 

zikirde, senin ruhun zikirde... İşte en büyük zikir 

budur. 

Hazreti Muhammed Efendimizin her zerresi 

Hakk’a aittir. O, eğer derse ki, “Ben 

zikrediyorum”, ikiliğe düşmüş olur. Hakikatte 

kendisi O’dur. 

!121


Kur’an-ı Kerim, en büyük zikirdir. Bütün bu 

kainatta ne varsa, hepsi Hazreti Muhammed 

Efendimizin dilinden, Kur’an-ı Kerim’de insanlık 

alemine sunulmuştur. Bu nedenle bir mana ehli, 

Kur’an-ı Kerim’i ne kadar tefsir etmeye çalışırsa 

çalışsın, sonunu getiremez. Çünkü ne kadar 

varlık varsa bu alemde hepsini yazması gerekir. 

Misal olarak, İsmail Hakkı Ankarevi, kendisi 

çok büyük bir alimdi, Fatiha suresine mana 

vermeye kalkmış ve üçyüz küsur sayfa yazmış. 

Sonra dönüp yazdıklarına bakmış, görmüş ki 

daha hiçbir yerde değil, yani daha Fatiha’nın 

başında; tutmuş kalemi kırmış. “Niye kalemi 

kırdın?” diye sormuşlar, şu cevabı vermiş: “Lazım 

gelir ki, tüm kainatı yazayım.” Yani düşünün bir 

defa, Fatiha suresinin sadece bir ayetinin bile ne 

kadar derin manası var. 

K u r ’ a n - ı K e r i m , h a k i k i m ü r ş i t t i r. 

Büyüklerimizin şöyle bir sözü vardır: 

“Mürşid-i kamil istersen, Hazreti Kur’an yeter. 

Devlet bulmak istersen, kanaat yeter. Nasihat 

istersen, ölüm yeter. Bunlar da yetmez ise, nar-ı 

cehennem yeter.” 

Bizim muhabbetlerimizin hiçbiri Kur’an dışı 

değildir. Kur’an-ı Kerim’in her bir harfi nurdur, 

çünkü Hazreti Muhammed Efendimizin dilinden 

söylenmiştir. Yolcu, eğer bu muhabbetleri can 

kulağı ile dinler ve benimserse, çok güzel yol alır. 

!122


Fakat burada dinler de buradan ayrılınca yine 

kendi aklıyla hareket eder, nefsinin arzuları 

peşinde koşarsa, hiçbir şekilde yol alamaz. 

Kur’an-ı Kerim rafta dururken, isterse yıllarca 

dursun, oradan dile gelmez. Kur’an-ı Kerim 

ancak insanla dile gelir. 

“Alem yüzüne saldı ziya Ali Muhammed, 

Seyfin çak edip geldi yine Ali Muhammed, 

Nadan ne bilir, dana bilir Ali Muhammed. 

Ve salli ala, seyyidina Ali Muhammed, 

Sad salli ala mürşidina Şah-ı velayed. 

Kemter kuluyum ben Ali’nin şahı keremdir, 

Hasan başımın tacı, Hüseyn gözümde nemdir, 

İmam Zeynel aba bakır mihr-i haremdir. 

Ve salli ala, seyyidina Ali Muhammed, 

Sad salli ala mürşidina Şah-ı velayed.” 

Seyyid Nesimi 

!123


Cenab-ı Allah, Kur’an-ı Kerim’de buyuruyor 

ki: “Bu Kur’an gizli kitabın içindedir.” Ayşe 

Validemiz de Peygamber Efendimiz için diyor ki: 

“O, yürüyen Kur’an idi.” Yani canlı Kur’an idi. 

Evet, Kur’an’ın içinde bir gizli kitap var. Bu gizli 

kitaptan maksat, kimin hitap ettiğidir. Yani 

Hazreti Muhammed Efendimiz, insanlara hitap 

ederken hep o içindeki gizli kitaptan 

konuşmuştur. Onun her zerresinden Allah 

işlemiştir. 

Kur’an, Hazreti Muhammed Efendimizin 

dilinden suret bulmuştur. Her zaman diyoruz: 

Eğer Hazreti Muhammed’in sadece dışına 

bakılırsa, bir yere varılmaz, O’nun dış kısmı 

bizler gibi görünür. Ama O’nun içi, yani hakiki 

yüzü, nur ala nurdur. O, hakiki yüzünü gösterirse 

yer gök yerinden oynar. Başta güneş, ay, yıldızlar 

ve bütün varlıklar O’na rücu ederler. O’nun yüzü 

bu sebeple örtülüdür. 

Ashabı, kendisine kıyameti sorduklarında, bu 

yüzden onlara, “Kıyametin büyüğü benim. Ben 

eğer yüzümü açarsam, işte o zaman kıyamet 

kopar size. Çünkü siz beni kendiniz gibi 

görüyorsunuz.” diye cevap vermiştir. 

İsmi üzerinde, Kur’an-ı Kerim, yani kurdu bir 

an ve kerametlerle doldurdu. Peki kimden çıktı 

bu güzel bilgiler? Hazreti Muhammed 

!124


Efendimizden. Neydi Hazreti Muhammed’in 

ilmi? Sevgi. 

Peygamber Efendimizin şöyle bir sözü de 

vardır: “İki günü bir olan benden değildir.” Yani 

demek istiyor ki: Bugün güzel bir halde yaşadın, 

ama öyle kalma. Yarın daha güzel bir halde yaşa. 

Eğer o halde kalırsan ve kendini daha güzel bir 

hale sürüklemezsen, sen benden değilsin. 

Hazreti Peygamber Efendimiz, hiçbir zaman 

tembelliğe, müsrifliğe yer vermemiştir. Cenab-ı 

Mevlana da şöyle buyurur: “Benim tezgahımda 

eski mala yer yoktur, daima yeni mal üretiriz.” 

Başka bir yerde de diyor ki: “Cancağızım, bugün 

seninle çok güzel muhabbet ettik ama, eğer 

yarına varsak yarına göre konuşalım. Bugünün 

muhabbetini yarın yapmayalım.” 

Fakat malesef genelde hep geçmişten 

konuşulur, gelecekte neler yapılması gerektiği 

pek konuşulmaz. Oysa büyüklerimizden bizlere 

kalmış olan çok değerli sermayelerimiz var. Biz 

bu sermayeleri çoğaltırsak, yani Hazreti 

Muhammed Efendimizin, Hazreti Mevlana’nın 

ve diğer büyüklerimizin bizlere bıraktıkları 

sermayeleri sahiplenir, onlardan faydalanır ve 

çoğaltırsak, o zaman onlar bizlerden hoşnut olur 

ve bu şekilde topluma da faydamız dokunur. 

Ama eğer o sermayeleri bilgisizce saçıp 

savurursak, gün gelir iflas ederiz. Neden? Çünkü 

!125


öylesine dinledik, bir kulağımızdan girdi, öbür 

kulağımızdan çıktı, o sermayeleri özümüzde 

benimsemedik, onların güzelliklerini kendimizde 

ruh edinmedik ve böyle olunca da haliyle ne 

kendimize ne de topluma bir faydamız dokundu, 

boşa yaşadık, koca bir ömrü boşuna geçirdik. 

Ama olan yine bizlere olur, onlara hiçbir şey 

olmaz. Biz burada tezgahımızı açıyoruz, alan alır, 

faydalanır; almayan kendisi bilir. Biz bugün 

toplarız tezgahımızı, yarın başka bir yerde yeni 

bir tezgah açarız. 

Demek istediğim şu ki; elimizde olanla 

yetinmeyelim, devamlı yeni şeyler üretmeye 

bakalım, elimizde olanı çoğaltalım, bilgisizce 

tüketmeyelim. 

“Bihamdilillah derim Allah, 

Alıp aklımı Fikrullah, 

Salatullah, selamullah aleyke ya Resulallah. 

Dilimde zatın esması Allah, 

Bana üns oldu Zikrullah, 

Salatullah, selamullah aleyke ya Resulallah. 

Bu tevhidden murad ancak cemali zata 

ermektir, 

Görünen kendi zatıdır sanma ki gayrullah. 

Gönül ayinesin sofi, eğer kılar isen safi, 

!126


Açılır sana bir kapı ayan olur Cemalulllah. 

Şems-i Tebriz bunu bilir, 

Ahad kalmaz fena bulur, 

Bu alem külli mahvolur, 

Hemen baki Allah kalır. 

Ya Allah, Allah illallah, 

Muhammeden Resulallah...” 

Şems-i Tebrizi 

Dua, münacat demektir. Eğer bir kişinin zihni 

ve kalbi bütün dünya muhabbetlerinden arınmış 

ise, zihni ve kalbi tamamen Allah’a yönelmiş ise, 

onun her sözü Hakk’tır. Bu nedenle o kişinin her 

sözü, her duası suret bulur, gerçekleşir. 

Eğer bir kişi, ikrar verdiği mürşid-i kamilin 

vasıtasıyla, gönlünü Hazreti Muhammed 

Efendimize bağlarsa ve temiz bir niyetle dua 

ederse, o dua mutlaka suret bulur ve güzellikler 

zuhura gelir. 

Fakat bugün Kur’an-ı Kerim’i okuyorlar, hatta 

bütün Kur’an’ı hıfzetmişler, ama duaları kabul 

görmüyor. Neden? Çünkü Kur’an’ın sahibini 

hıfzetmemişler, ona gönül vermemişler. 

Bizler ibadetlerimizi köşkler, saraylar için 

yapmıyoruz, bunlar tamamen hayaldir. Bizler 

!127


ibadetlerimizi Resulallah’ın cemalinden mahrum 

kalmamak için yapıyoruz; bizler O’nun cemaline 

koşuyoruz. O köşkler, saraylar burda da var; 

misal olarak evler var, apartmanlar var, arsalar 

var... 

Yani sonuç olarak, insan neyi düşünüyorsa 

odur. İnsan neyi düşünürse orayı seyreder. 

Hazreti Mevlana’nın buyurduğu gibi: “Can 

istiyorsan sen cansın; ekmek istiyorsan sen 

ekmeksin...” Kısaca, insan neyi çok seviyorsa, 

onun Allah’ı da odur. İnsan, cennetini de 

cehennemini de kendisi yaratır. 

Bizim en büyük üzüntümüz, malesef insanların 

en medeni peygamber olan Hazreti Muhammed 

Efendimizi ve onun dini İslam’ı gerektiği gibi 

anlayamamış olmalarıdır. Bugün Hazreti 

Muhammed’i bir kanun adamı olarak tanıtıyorlar, 

halbuki o Habibullah’tır, sevgilidir. O, bütün 

insanlık aleminin sevgilisidir. Çünkü o, en başta 

Allah’ın sevgilisidir. Allah, tüm bu kainatı onun 

yüzü suyu hürmetine yaratmıştır. Hazreti 

Muhammed’in bütün sözleri akıla hitab eder, 

ruha hitab eder, gönüle hitab eder. Bizler, bütün 

Evliyaullah gibi, Hazreti Muhammed’i 

gönlümüze koyarız, onu kendimize ruh ediniriz 

ve onun aklı ile yola çıkarız. 

Bir gün Hazreti Muhammed Efendimiz, 

sahabesiyle otururken, onlara şöyle sesleniyor: 

!128


“İçimde bir özlem var.” Ebubekir dönüp ona 

soruyor: “Ya Resulallah, kimi özlüyorsun?” 

“Kardeşlerimi özlüyorum” diyor. “Tabii” diyor 

Ebubekir, “Senin kardeşlerin gelmiş geçmiş 

peygamberlerdir, onları özlemekte haklısın.” 

Hazreti Resulallah hemen cevap veriyor: “Hayır, 

hayır... Onlar değil benim özlediklerim. Ben, 

benden sonra gelecek olan velileri özledim. 

Çünkü onlar beni görmeden beni sevecekler ve 

aşık olacaklar. Onların hepsi benim manevi 

kardeşlerimdir. Onlardan bir tanesini andın mı, 

hepsini anmış olursun.” 

Bakın Evliyaullah’ı ne kadar birlikte tutmuştur 

ve onlara “Kardeşlerim” diye hitab etmiştir. Zaten 

hakikatte bütün güzellikler Evliyaların dilinden 

gelmektedir. 

Sonuç itibariyle Hazreti Muhammed 

Efendimizin muhabbeti bu dünya üzerinden 

kalkarsa, bu dünyanın sonu geldi demektir. 

“Kudümün rahmeti zevku safadır ya 

Resulallah, 

Zuhurun derdi uşşaka devadır ya Resulallah, 

Hüdai’ye şefaat kıl eğer zahir eğer batın, 

Kapına intisab etmiş gedadır ya Resulallah.” 

Aziz Mahmud Hüdai 

!129


Peygamber Efendimiz, bir hadis-i şerifinde 

şöyle buyuruyor: “Vatan sevgisi imandandır.” 

Bizim ruhumuzun vatanı, Sevgilimizin 

vücududur. Fakat aynı zamanda Sevgilinin de 

vatanı seveninin vücududur. 

Cenab-ı Mevlana, bir kasidesinde buyuruyor 

ki: “Can konağını aramada isen, sen cansın. Bir 

lokma ekmek arıyorsan, sen ekmeksin.” 

Cenab-ı Mevlana’nın her sözü doğru olduğu 

gibi bu sözleri de çok doğru ve yerindedir. Biz 

can konağını aramazsak, onu kendimizde var 

etmezsek, demek ki biz hiçbir işe yaramıyoruz. 

Hazreti Mevlana’nın çok büyük bir hayranı 

olan İbrahim Gülşeni de şöyle buyuruyor: “Biz, 

Cenab-ı Allah’ın ailesi mesabesindeyiz. 

Sütümüzü, rızkımızı O’ndan isteriz. Peygamber, 

‘Halk, Tanrı’nın ailesidir’ buyurdu. Her ne 

istersek, Allah-u Zülcelal, biz ailesine bir baba 

gibi rızık verir. Eğer tenin gıdasiyle kanaat 

edersek, eşek gibi arpa ve samana yaraşırız. Ulu 

Tanrı’dan ruhumuzun gıdasını istersek, bize 

Cebrail’in gıdasını gönderir. Mademki ne istersek 

onu ihsan ediyor, şu halde Tanrı’dan yalnız 

Tanrı’yı isteyelim. Evet, en iyisi, iman ve taat 

yolunda yürüyerek, daima O’nu isteyelim.” 

Evet, bizler de Allah’ı isteyelim, bu evi O’nun 

konağı yapalım, O da bizlerde can olsun. Eğer bu 

!130


evi O’nun konağı yapmazsak, Allah’ı can 

kılmazsak, biz demek ki boşuz, boşuna yaşıyoruz. 

Allah’ın konuk olmadığı ev cansızdır ve yıkılmaya 

mahkumdur. 

Peygamber Efendimizin bizlere sunduğu 

hakikatlerin özü aslında gönüllerde yer alabilmek 

için kimseyi hor görmemek, herkesi kendinden 

üstün görmektir. Bakın ne buyurmuştur: “El 

fakru fahri alem.” Bunun manası şudur: Dünyada 

ne kadar varlıklar varsa hepsi benden üstündür, 

ben hepsinden aşağıyım. Eğer bir insan bu 

şekilde kendisini yokluğa verirse, Yaratıcı’nın 

bütün varlıkları onda zuhurunu gösterir. 

Hazreti Peygamber Efendimiz, sadece 

Müslüman olanların Peygamberi değildir. O, 

hakikatte bütün alemin Peygamberidir. O, 

Rahmetellil Alemin’dir. Bundan dolayı bizler 

hangi milletten olurlarsa olsunlar hiç kimseyi ayrı 

görmeyiz. Bizde ikiliğe hiç yer yoktur. Fakat 

malesef bugün Tekbir getirerek kardeş kardeşi 

öldürmektedirler. Şehadet getirmişler ama İslam 

olamamışlar. Barışçı değiller, kavgacılar... İslam 

olmak ne demektir? Muhammed’leşmek 

demektir. 

“Hey susamış gönül dikkat et ırmağı ara, 

Ayaksız durma hep koşmaya bak. 

!131


Öyle gölge gibi, ağızsız gibi durma, 

Her sözün ve düşüncenin öz kaynağısın söyle. 

Rahman Allah nur Allah, 

Şeyhim Allah, kıblegah, 

Nur Muhammed sallallah...” 


Ben her zaman şunu derim: İnsanın 

ölümsüzlüğe yola çıkabilmesi için kendisine bir 

ölümsüzü bende etmesi lazımdır. Misal olarak, 

başta Abdülkadir Geylani, Seyyid Ahmed Rufai, 

Hoca Ahmet Yesevi gibi bütün evliyalar, Hazreti 

Muhammed Efendimizin manevi kardeşleridirler. 

Kim bu Evliyalardan birine bağlanırsa, Hazreti 

Muhammed Efendimizin büyüklüğünü, 

güzelliklerini ve gerçek kimliğini onlardan 

öğrenirler. Şimdi Abdülkadir Geylani ve Seyyid 

Ahmet Rufai Hazretleri aynı devirde 

yaşamışlardır ama bu zamanda kendi cemaatleri 

vasıtasıyla zikredilmektedirler. Onlar 

zikredildikçe Hazreti Muhammed Efendimiz de 

zikredilmektedir. Hazreti Mevlana da bundan 

800 sene önce yaşamış olmasına rağmen O da 

bugün hala sevenleriyle zikredilmektedir ve 

zikredilecektir. 

!132


İşte bu yüzden bizler ölümsüzleri kendimize 

dost edindik ki, onlarla birlikte dünya durdukça 

yaşayalım ve onları yaşatalım. Annemiz ve 

babamız bizlerin dünyaya gelmemiz için bir 

vesiledirler. Onlar bizlere şefaat edemezler. 

Şefaat bizden onlara olacaktır. Hazreti Mevlana 

bakın ne diyor: “Benim bir manevi evladım, bana 

münacatta bulunursa ben onun yedi sülalesine 

şefaatçi olurum.” Çünkü şefaat Hazreti 

Muhammed’e aittir, bizler de O’nun bendesiyiz. 

Beden uyur ama ruh uyumaz. Aşk ne 

demektir? Kendinden geçmektir. Aşk, sevgilide 

ölmektir. Tek varlık olarak O’nu bilmektir. Eğer 

bir insan hep bu şekilde yaşamını sürdürürse, 

devamlı Allah’ı anar, onunla yaşar ve yaşatırsa, 

Allah ona yüzünü göstermeyecek de kime 

gösterecek? 

Bir insan aşka girmişse, aşkı yaşıyorsa onun 

inancı da, imanı da aşık olduğu yerdir. Bir insan 

aşka düşmüşse eğer artık o kişide kişilik kalmaz. 

Nerede sevgisini çoğaltıp aşka dönüştürdüyse 

orası artık o kişide varlığını gösterir. 

Misal olarak, Hazreti Muhammed Efendimize 

bakalım, ki zaten o bizim tacımızdır, bütün Piran 

kendi mürşidleri vasıtasıyla onunla yola çıktılar, 

onunla varoldular. Eğer bir insanın bendeninde 

O varlığını gösterirse, artık o kişinin inancı da 

kendinden kendinedir, imanı da kendinden 

!133


kendinedir. Artık başka bir yer aramaya kalkmaz, 

çünkü aradığı zirveyi bulmuştur. O, artık o 

kişiden konuşmaktadır. Mademki O bütün 

varlığın rahmetidir, o kişi artık O’nun gözüyle 

bakar bu aleme ve bir topluluğa girdiği zaman da 

orada bulunan herkesin hallerini izler, gönüllerini 

okur ve onlara göre muhabbet eder, herkesi 

kendine çeker. 

İnşallah hepimiz böyle aşıklar oluruz. Allah, 

bizleri Hazreti Muhammed Efendimizin, Ehl-i 

Beyt Efendilerimizin, Piran Efendilerimizin 

muhabbetlerinden, onların aşklarından bir an 

dahi mahrum etmesin. 

“Sevgilim ya Hazreti Muhammed! 

Yüzyirmidörtbin nebide, sayısız velide, 

Nur olan sensin ya Hazreti Muhammed. 

Ey ebediyetin padişahı Muhammed! 

Ey gökyüzünün kameri, sen dirilik kaynağı, 

Lamekan’ın gül bahçesi Muhammed! 

Sevgilim nur Muhammed, 

Senin berrak suyunu görünce, 

Can hikayesini duydum. 

Can gibi hayatın gizli derinliğinde, 

Ah görünmez oldum. 

!134


Sen, ey güzel kokulu Muhammed! 

Sevgilim, sen mestedip aşığını, 

Ah koşturunca o aşık her tarafa mestane gider, 

Ahular avlar. 

Muhammed sevgilim! 

Sevdi seni bu gönül, 

Ah, yandı sana bu gönül, 

Ey gül sevgilim Muhammed Mustafa! 

Alemin gözbebeği, 

Sen bana cansın, hem de canansın. 

Cihan seninle diridir, 

Aziz olmak murad sürmek sendendir, 

Canım Muhammed Mustafa! 

Sevgilim, ya nur Muhammed! 

Senin sevginle dolu olan ruhum diyor ki, 

Böyle bir Hakk sakisi varken, 

Kendimde kalmak küfürdür. 

Kendinde kalma yüce Muhammed’e koş, 

Yüce sultan Muhammed’e koş. 

O dilber bir nurdur, iman edersin, 

İnsana can verendir, Rabbim dersin, 

Gönlünü verirsen yüceliğe erersin, 

Cihanın sultanı Muhammed’e erersin. 

!135


Kainat nuru sultanım canım Muhammed! 

Sen hem gören göz, hem habersin canım. 

Aydın aylar içinde en parlak aysın, 

Hem şekerlerde tatsın. 

Kainat nuru sultanım canım Muhammed! 

Sen hem devletsin, hem ebediyetin nur sultanı, 

Gönlümüzün ferahısın canım, 

Sarhoşunum sen gecemize sehersin. 

Ya Muhammed sevgilim! 

Sen kırmızı gülsün, sen beyaz yaseminsin. 

Gülün gönlünde oturur etrafa gülersin. 

Kimdir ki senin buyruğuna kul köle olmaz. 

Kim senin yüzünü görüp de sarhoş olmaz. 

Bir muhabbet göster ki, 

İşte odur Muhammed Mustafa. 

Bir neşe göster, neşe göster, 

İşte odur Muhammed Mustafa. 

Nerde bir la’l dudak senin madeninden değil, 

Nerde bir güzel ki senin nurundan değil, 

Nerde bir ulu kişi senin yoksulun değil, 

Nerde bir pürüzsüz aşk senin aşkın değil, 

Ya Muhammed Mustafa! 

İki cihan serveri ya Muhammed! 

!136


Ah, sevgilim Muhammed! 

Bilsen o zincir zülüflerin hevesiyle, 

Akıl ne kadar divane oldu. 

Ey şahım Muhammed! 

Hele gönlüm sana koştukça bilsen ne haller 

alıyor. 

Ah güzel yarim, sende yanıyorum. 

Ya Muhammed! 

Sende yanıyorum ya Muhammed! 

Sevgilim bu kadeh seni bulmak, 

Ve gönülde canda ışıldamak için sana koşuyor. 

Akıl yoluyla değil, 

Canla, başla tam bir aşkla sana koşuyor, 

Canım ya Hazreti Muhammed! 

Sevgilim! 

Senden başka bir yol yoktur koşulacak, 

Cihanda senden başka şah da yoktur, 

Senin gibi parlayan bir ay yoktur, 

Ya Hazreti Muhammed! 

Her şey fanidir cihan durdukça, 

Baki olan sensin ya Hazreti Muhammed!” 


!137

!138 



!139

!140

HASAN DEDENİN DİLİNDEN PEYGAMBER EFENDİMİZ

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?